7/23/2019 bihevioraluri_teoria

http://slidepdf.com/reader/full/bihevioraluriteoria 1/12

ბიჰევიორალური თეორია 

მიზანი:

დასწავლის  ბიჰევიორალური  თეორიის  ზოგადი  პრინციპების  გააზრება  და, აღნიშნულ  თეორიაზე 

დაყრდნობით,  საკლასო პრობლემების გადაჭრის უნარის განვითარება. 

ძირითადი საკითხები 

ბიჰევიორიზმის ძირითადი პოსტულატები;

•   სკინერის ოპერანტული განპირობებულობა ;

•  პოზიტიური და ნეგატიური განმამტკიცებელი  სტიმულები;

•  პოზიტიური და ნეგატიური დასჯა;

•   სწავლის მოტივირების ბიჰევიორისტული ფორმები;

•  ბიჰევიორიზმი  სასწავლო პროცესში.

პირველ  თეორიას, რომელსაც  ჩვენ  განვიხილავთ,  სწავლის  ბიჰევიორალური  თეორია  ეწოდება.

ბიჰევიორიზმი, ანუ  მოძღვრება  ადამიანის  ქცევის  შესახებ  არის  მიმართულება  ფსიქოლოგიაში,

რომელიც  ჩამოყალიბდა  XX  ს. დასაწყისში. ბიჰევიორისტები  ეთანხმებიან  პრინციპს: მეცნიერებამ 

უნდა  შეისწავლოს  მხოლოდ  უშუალო  დაკვირვებისთვის  მისაწვდომი  მოვლენები. ცნობიერების 

 შესწავლა  კვლევის  მეცნიერული  მეთოდებით   შეუძლებელია  - მისი  დაფარულობისა  და 

 სუბიექტურობის გამო. ამიტომ, ისინი თვლიან, რომ მეცნიერული ფსიქოლოგიის  შესწავლის  საგანი უნდა  იყოს  ადამიანის  ქცევა  და  არა  მისი   შინაგანი   სამყარო  (აზროვნება, გრძნობები  და   სხვა),

რადგანაც  მხოლოდ  ქცევის  უშუალო  დაკვირვებაა  შესაძლებელი  და  გააჩნია  ისეთი  პარამეტრები,

რომელთა  გაზომვა  და  რომელზე  ზემოქმედებაც  ხერხდება. მხოლოდ  ამ  შემთხვევაში  ჩაითვლება 

ფსიქოლოგია ნამდვილ მეცნიერებად.

ბიჰევიორალური  თეორია, ასევე, ეთანხმება  მოსაზრებას  იმის   შესახებ, რომ  ადამიანს 

დაბადებისას  არ  აქვს  არავითარი  თანდაყოლილი  იდეები  და  მისი  ქცევა, აზრები  და  გრძნობები 

ფორმირდება  გარემოს  გავლენის   შედეგად. ,,მომეცით  რამდენიმე  ჯანმრთელი  ჩვილი  ბავშვი,

 შესაძლებლობა - აღვზარდო ისინი  სპეციალურ გარემოში. მე გაძლევთ გარანტიას, რომ  შემთხვევით 

 შერჩეული  ერთი  მათგანისგან  ნებისმიერი  პროფილის  სპეციალისტს  გამოვიყვან: ექიმს, მხატვარს,ვაჭარს, მათხოვარსა  და  ქურდსაც  კი, მიუხედავად  მათი  მიდრეკილებისა, ნიჭისა  მისი  წინაპრების 

 საქმიანობისა და რასობრივი იდეოლოგიისა" - წერს  ერთ-ერთი ბიჰევიორისტი მეცნიერი და მისი ეს 

 სიტყვები ახმოვანებს  სწორედ აღნიშნულ იდეას: ადამიანები იბადებიან  შეზღუდული რაოდენობის 

რეფლექსებით; ადამიანის  განვითარებაში  გადამწყვეტი  მნიშვნელობა  ენიჭება  დასწავლას;

ადამიანის  თავისებურებანი  მთლიანად  ცხოვრებისეული  გამოცდილებით  განისაზღვრება  და 

 შეიძლება ითქვას, რომ მემკვიდრული ფაქტორები არაფერ  შუაშია.

7/23/2019 bihevioraluri_teoria

http://slidepdf.com/reader/full/bihevioraluriteoria 2/12

  ბიჰევიორიზმისათვის  ცენტრალურ  მომენტს  წარმოადგენს  დასწავლის  პრობლემა,  რომლის 

მიზანი  არის  ინდივიდის  გარემოსთან  ადაპტირება. დასწავლა  მოიცავს  ქცევის  ფორმათა  ფართო 

 სპექტრს: ცოდნა, უნარ-ჩვევები, მორალური პრინციპები და  სხვა.

როგორც  უკვე  აღვნიშნეთ, ბიჰევიორისტები   სწავლობენ  ქცევას. არსებობს  ქცევის  2 ტიპი:

რესპოდენტული

 

და

 

ოპერანტული

. 

რესპოდენტულ  საპასუხო) ქცევაში   სტიმული  ყოველთვის  წინ  უსწრებს  რეაქციას.

რესპოდენტული

 

ქცევა

 

თანდაყოლილია

,  უნებლიე, უშუალო   საპასუხო  რეაქციაა  უპირობო 

გამღიზიანებელზე, ყოველთვის   სპონტანურად  (თავისთავად) აღმოცენდება, ავტომატურად 

განმტკიცება  და  მათი  შეკავება  ძალიან  რთულია. მაგ., დაცემინება, თვალის  ხამხამი, ნერწყვის 

გამოყოფა  საჭმელზე  და  სხვა. ამავე  დროს,რესპოდენტული

 

ქცევა

 

შესაძლებელია

 

დასწავლილიც

 

იქნას

, ანუ განხორციელდეს, როგორც პირობით გამღიზიანებელზე   საპასუხო რეაქცია, მაგ. ნერწყვის 

გამოყოფა  სინათლეზე, ბგერაზე  და  სხვა. ამ  შემთხვევაში  დასწავლა  იმაში  მდგომარეობს, რომ 

ძველი რეაქცია (მაგ. ნერწყვის გამოყოფა) უკავშირდება ახალ გამღიზიანებელს (მაგ. ბგერას) დროში 

მეზობლობის  გამო. ამ  რეაქციებს ი

.

პავლოვი

  შეისწავლიდა. პავლოვმა  ძაღლებზე  ჩატარებული 

კვლევის  შედეგად  შენიშნა, რომ  თუ  საკვების  მიცემამდე  დარეკავდნენ  ზარს,  შემდეგ  მისცემდნენ 

 საკვებს  და  ამას  გაიმეორებდნენ  რამდენჯერმე,  სულ  მალე, მხოლოდ  ზარის  დარეკვა  ( საჭმლის 

მიცემის გარეშე) იწვევდა ძაღლში ნერწყვის გამოყოფას. ის, რომ  საჭმლის პირში მოხვედრის  შემდეგ 

ნერწყვი  გამოიყოფა,  საყოველთაოდ  ცნობილი, ბუნებრივი  ფაქტია, მაგრამ  ზარის  ხმაზე  ნერწყვის 

გამოყოფა  პრინციპულად  ახალ  ახსნას  მოითხოვდა, რაც  გააკეთა  კიდეც  პავლოვმა. პავლოვის 

პირობითი  რეფლექსების  ამ  თეორიას  მოგვიანებით  უწოდეს  კლასიკური  ანუ  პირობით-

რეფლექსური განპირობებულობა .

განპირობებულობა - დასწავლის ტიპი, როდესაც კავშირი მყარდება  სტიმულსა და რეაქციას 

 შორის. მაგ. მასწავლებლის  სიტყები: «გამოდი დაფასთან» არის  სტიმული, რომელზე  საპასუხო 

რეაქცია მოსწავლის მხრიდან არის ის, რომ მოსწავლე  გამოდის დაფასთან. 

პირობითი  რეფლექსები უხვად  გვაქვს  ადამიანებს  შეძენილი  ჩვენი  ცხოვრების  განმავლობაში  და 

იგი  სწავლის ერთ-ერთ უმარტივეს  სახეს წარმოადგენს.

ოპერანტული  ქცევის  კონცეფცია  დაამუშავა  სკინერმა. ინდივიდი  სწავლობს ახალ რეაქციებს 

ქცევის შედეგიდან გამომდინარე;  შედეგის  თავისებურება  ( სასიამოვნოა  ის  თუ  უსიამოვნო) ცვლის 

მომავალ  ქცევას  - თუ  ქცევის   შედეგები  სასიამოვნოა, მისი  განმეორების  ალბათობა  იზრდება  და 

პირიქით. ეს არის  შეძენილი რეაქციები და არ წარმოადგენს უშუალო პასუხს რაიმე თვალსაჩინოდ 

გამოხატულ  სპეციფიკურ  სტიმულზე. ქცევა  კონტროლდება  მისი  შედეგებით. ეს  არის  აქტიური 

ქცევა. ასე  სწავლობს  ცხოველი  ლაბირინთიდან  თავის  დაღწევას,  სასიამოვნო  საკვების  მისაღებად 

 სწორ  ქცევას  და  სხვა. ადამიანის  ოპერანტული  ქცევებია  მაგ.:  სასეირნოდ  წასვლა, ფორტეპიანოზე 

დაკვრა, მანქანის ტარება და  სხვა.

ოპერანტული

 

განპირობებულობა

 - ეს არის დასწავლის ფორმა, რომელიც გულისხმობს ქცევის 

გაძლიერებას  განმტკიცების   შედეგად. ამ  ცნების  დამუშავების  აუცილებლობა  განაპირობა  იმ 

გარემოებამ, რომ პირობითი რეფლექსის გამომუშავების მეთოდიკა არ გამოდგება რთული ქცევების 

დასასწავლად.

7/23/2019 bihevioraluri_teoria

http://slidepdf.com/reader/full/bihevioraluriteoria 3/12

  ცნობილია  ოპერანტული  განპირობებულობის   კლასიკური  ექსპერიმენტები  ცხოველებზე, მაგ.,

კატებზე. გალიიდან  გამოსვლას  ან   საჭმლის  მიღებას  კატები   სწავლობდენ  ბერკეტზე  თათის 

დაკვრით. თავიდან კატები  შემთხვევით ასრულებდენ  საჭირო მოქმედებას და აღებდნენ გალიას ან 

იღებდენ  საკვებს. მაგრამ  საკვების ან თავისუფლების მიღებამ, როგორც განმტკიცებამ, გააძლიერა ეს 

ქცევა და

 კატა

  სულ

 უფრო

  ხშირად

 ასრულებდა

 ამ

 მოქმედებას

.ბოლოს

 კი

 პირდაპირ

 ამ

 მოქმედებას

 

ასრულებდენ  ე.ი. მოხდა   სასურველი  ქცევის  განმტკიცება  და  დასწავლა   სასურველი   შედეგის 

მიღწევით, დაჯილდოვების  შედეგად.

ბიჰევიორისტებმა

 

დასწავლის

 

თითქმის

 

ყველა

 

ძირითადი

 

პრინციპები

 

ცხოველებზე

 

დაადგინეს

,

მაგრამ

 

ისინი

 

თვლიან

,

რომ

 

დასწავლის

 

კანონზომიერებანი

 

ადამიანთანაც

 

იგივეა

.  სკინერის აზრით,

ოპერანტული  განპირობებულობის   ტექნიკა  ფართოდ  უნდა  იქნას  გამოყენებული  მოსწავლეების 

 სწავლებაში, ფსიქიკური  დარღვევების  მქონე  ბავშვების  აღზრდაში. უფრო  მეტიც, ის  თვლის, რომ 

ფსიქიკური პრობლემების მქონე ადამიანებს არაადაპტური ქცევებიც უყალიბდებათ იმის გამო, რომ 

 სოციალურ გარემოში ადაპტური ქცევები ar იქნა განმტკიცებული.

ოპერანტულ  დასწავლას  უდიდესი  ღირებულება  აქვს, რადგან  ქცევის  მართვა  მხოლოდ 

პირობითი რეფლექსის გამომუშავებით, რესპოდენტული ქცევებით  ვერ  მიიღწევა. რესპოდენტულ 

ქცევებში  ახალი  სტიმული  ძველ  რეაქციას  უკავშირდება  (ზარი-ნერწყვის  გამოყოფას),  სწავლა  კი 

ახალი რეაქციების დაუფლებას გულისხმობს.

ტერმინს  განმტკიცება  ფსიქოლოგიაში   სპეციფიკური  მნიშვნელობა  აქვს. განმამტკიცებლად 

განიხილება ყველა  სტიმული, რომელიც ზრდის ქცევის გამეორების ალბათობას. მაგ., მასწავლებლის 

 შექებისგან  მიღებული  კმაყოფილების  განცდა   შესაძლებელია  გახდეს  მოსწავლისთვის  კარგი 

 სწავლის გაგრძელების მიზეზი. მაგრამ, განმტკიცება  შეიძლება მოხდეს ნებისმიერი ქცევის, როგორც 

ცუდის, აგრეთვე კარგის.

იმისათვის, რომ   სასურველი  ქცევა   საბოლოოდ  განმტკიცდეს,  საჭიროა, რომ  განმტკიცებას 

დაექვემდებაროს  ამ  ქცევის   შემადგენელი  ყოველი  მოქმედებაც, ყოველი  მოძრაობა, რომელიც 

მიზანთან აახლოებს ინდივიდს. ეს  ხდება დასჯა – წახალისების გზით.

 სკინერის თანახმად,  სტიმულის, რეაქციის და განმტკიცების  საშუალებით  შეიძლება ქცევის 

გამომუშავება, მართვა, კონტროლი, კორექტირება და ქცევის  პროგნოზირება .

ამ  წინადადებაში რამდენიმე ცნება  გვხვდება:

სტიმული - არის  მოვლენა, რომელიც იწვევს ქცევას;

რეაქცია - არის  სტიმულზე განხორციელებული  საპასუხო ქცევა; 

განმტკიცება - ქცევის გაძლიერებისათვის  შედეგების გამოყენება.

ქცევის  კონტროლის  მექანიზმები 

 სკინერის  აზრით, ადამიანის  ქცევის  კონტროლი  ძირითადად   ხდება  უსიამოვნო,

მტკივნეული  (ავერსიული)  სტიმულების  გამოყენებით. ესენია  დასჯა  და  ნეგატიური 

განმტკიცება.

დასჯა

 მიმართულია

 

ქცევის

 

შესუსტებაზე

 და  ხორციელდება იმ მიზნით, რომ  შეამციროს 

მისი  განმეორების  ალბათობა  ან  საერთოდ  აღკვეთოს  ის.  დასჯა  ორი  სახისა: პოზიტიური

 

და

 

ნეგატიური

.  ბიჰევიორიზმის  კონტექსტში  ეს  ცნებები  უფრო  უარყოფითი  და  დადებითი 

რიცხვების მნიშვნელობის მსგავსია, ანუ მიმატებას და გამოკლებას გულისხმობს და არა იმას,

7/23/2019 bihevioraluri_teoria

http://slidepdf.com/reader/full/bihevioraluriteoria 4/12

რაიმე  კარგია თუ ცუდი, როგორც  ეს  ყოველდღიურ  მეტყველებაშია  მიღებული  (პოზიტიური 

ანუ  კარგი და  ნეგატიური  ანუ ცუდი).  სტიმულის  მიმატება  ან  მოკლება  ხდება  იმ  მიზნით,

რომ განმტკიცდეს/განმეორდეს ან  შესუსტდეს /ჩაქრეს ესა თუ ის ქცევა.

პოზიტიური  დასჯის  შემთხვევაში  ხდება  მტკივნეული  სტიმულის  დამატება. მაგ., ცუდი 

ნიშნის დაწერა გაკვეთილის უცოდინრობის გამო. იმ ვარაუდით, რომ ცუდი ქცევა ( სიზარმაცე)

 შესუსტდეს,  ხდება  სასჯელის წარდგენა.  სწორედ ამაში მდგომარეობს მისი პოზიტიურობა. 

ნეგატიური

 

დასჯის

 

შემხვევევაში

 

ხდება

 

სასიამოვნო

 

სტიმულის

 

მოცილება

 რაიმე ქცევის 

გამეორების  ალბათობის  შემცირების  მიზნით. მაგ. მოსწავლეს  ცუდი  სწავლის/ქცევის  გამო 

მასწავლებელი ექსკურსიაზე არ წაიყვანს.

ამგვარად

,

ქცევის

 

შესუსტების

 

ან

 

აღკვეთის

 

ორი

 

გზა

 

არსებობს

:

მტკივნეული

 

სტიმულის

 

წარდგენა  პოზიტიური დასჯა) ან  სასიამოვნო  სტიმულის  აღკვეთა  ნეგატიური დასჯა). 

ქცევის  კონტროლის  მიზნით,  სკინერი  გვირჩევს  გამოვიყენოთ პოზიტიური

 

განმტკიცება

, 

რომელსაც უარყოფითი თანმხლები მომენტები არ გააჩნია და  სასურველი ქცევის განმტკიცების 

ყველაზე ეფექტიანი მეთოდია.  პოზიტიური

 

განმტკიცება

 

გულისხმობს

 

სტიმულის

 

მიწოდებას

,

რომელიც

 

ადამიანში

 

იწვევს

 

დადებით

 

ემოციას

 

და

 

ამით

 

ზრდის

 

ქცევის

 

გამეორების

 

ალბათობას

. 

მაგ., 1. კარგად ნასწავლ გაკვეთილში მასწავლებელმა მოსწავლეს მაღალი ქულა დაუწერა. ე.ი.

მოხდა  სასურველი  სტიმულის მიწოდება იმ მიზნით, რომ კარგად  სწავლის ქცევა გაძლიერდეს.

2. მოსწავლე  სკამიდან გადმოვარდა, კლასში ატყდა  სიცილი. ისიც იმეორებს ამ ქცევას, რადგან 

ჯილდოვდება  თანაკლასელთა  ყურადღებით  -  მათი   სიცილით.   სამწუხაროდ,  ზოგჯერ 

მასწავლებლები   ხელს  უწყობენ  პრობლემური  ქცევის  განტკიცებას  - მათ  მიერ 

განხორციელებული   საპასუხო  რეაქციის  არაადეკვატურობის  გამო. მაგ. მოსწავლე 

მასწავლებლისგან  ყურადღების  მიპყრობის  მიზნით  ოხუნჯობს  (მაშ, რა  ქნას,  თუ  წესიერი 

ქცევით მისი ყურადღება ვერ მიიქცია?!). მასწავლებელიც მას, ყოველ გამოხტომაზე,  შენიშვნებს 

აძლევს  და  აი,  შედეგიც: მოსწავლე  იღებს  იმას, რაც  სურს  (ყურადღებას). ამგვარად,  ხდება 

არასასურველი ქცევის განმტკიცება  - იმეორებს თავის გამოხტომებს. მასწავლებელს კი ჰგონია, 

რომ თავისი  შენიშვნებით მოსწავლის ცუდ ქცევას აღკვეთს. 

როგორია  ნეგატიური  განმტკიცების  მექანიზმი?  სწორედ  ეს  ტერმინია  ხშირად  არასწორად 

გაგებული. იგი   ხშირად  ერევათ  დასჯაში, რაც  არასწორია. დასჯა  გულისხმობს  რაიმე  ქცევის 

განმეორების ალბათობის  შესუსტებას, ნეგატიური გაnმტკიცება კი ქცევის განმეორების ალბათობას 

ზრდის. გაკვეთილის  შემდეგ დატოვება, მშობლის ბუზღუნი, დამცირება, როცა ეს ყველაფერი თან 

 სდევს  მოსწავლის ცუდ ქცევას  - ეს პოზიტიური დასჯაა, მაგრამ  სხვაა, როცა  დასჯის ფარული ან 

აშკარა  მოსალოდნელი   საშიშროება  რაიმე  ქცევას  განამტკიცებს. გარკვეული  ქცევის  გაძლიერება 

 საშუალებას  გვაძლევს  თავი  დავაღწიოთ  ყველა  ამ  უსიამოვნებას. ეს  უკვე ნეგატიური

 

განმტკიცებაა

.  თუ  ქცევა  თავს  აგარიდებს  არასასიამოვნო   სიტუაციას,  მაშინ   საქმე  გვაქვს 

ნეგატიურ განმტკიცებასთან. დიდია  ალბათობა იმისა, რომ  მსგავს  სიტუაციაში  ეს  მოქმედება 

გამეორდება, რათა  თავი  აარიდო  იგივე  უსიამოვნებას. მაგალითად, მანქანის  უსაფრთხოების 

ღვედის  გაუკეთებლობის  გამო  თუ  დაჯარიმდით,  შესაძლო  დაჯარიმების   შიშით, 

მოსალოდნელია  თქვენ  ის  ყოველთვის  გაიკეთოთ,  როგორც  კი  მანქანაში  დაჯდებით.

7/23/2019 bihevioraluri_teoria

http://slidepdf.com/reader/full/bihevioraluriteoria 5/12

განვიხილოთ  ასევე  იმ  მოსწავლეთა  ქცევა, რომლებიც  `ავად~  ხდებიან ზუსტად  ტესტირების 

დაწყების  წინ და  მათ  სკოლის  ექიმთან  აგზავნიან. ეს  ქცევა  საშუალებას  აძლევს  მოსწავლეს,

თავი დააღწიოს  არასასიამოვნო  სიტუაციას  – ტესტირებას. ამრიგად, `ავად~ გახდომის  ქცევას 

მოსწავლე გაიმეორებს, ეს ქცევა განუმტკიცდება. მოხდება ნეგატიური განმტკიცება, რადგან ამ 

ქცევით მან  აირიდა ტესტირების არასასიამოვნო ფაქტი.

როგორც ვხედავთ, ქცევის მომავალში განხორციელების ალბათობა იზრდება არა მხოლოდ 

მაშინ, როდესაც  ამ  ქცევას  სასიამოვნო  შედეგები  მოსდევს, არამედ  მაშინაც, როდესაც  ქცევა 

 საშუალებას  აძლევს  მოსწავლეს  თავი  აარიდოს  უსიამოვნო   შედეგს. ამრიგად,

 

ქცევის 

განმეორების

 

ალბათობა

 

იზრდება

 

ორი

 

გზით

:

სასიამოვნო

 

სტიმულის

 

მიწოდებით

 

პოზიტიური

 

განმტკიცება

) 

და

 

არასასიამოვნო

 

სტიმულის

 

არიდებით

 

ნეგატიური

 

განმტკიცება

). 

განმტკიცების და დასჯის მაგალითები საკლასო გარემოში:

ცხრილი 1.

 სტიმული  ოპერანტული 

რეაქცია 

განმტკიცება ან  დასჯა   საბოლოო  შედეგი 

გამოცდის 

დანიშვნა 

ფიზიკაში 

მოსწავლე  კარგად 

 სწავლობს  საგანს 

დადებითი  განმტკიცება:

მოსწავლე  ფრიადს 

ღებულობს 

იზრდება  ალბათობა 

იმისა, რომ  მოსწავლე 

მომავალშიც  კარგად იმეცადინებს 

მასწავლებელი 

აკრიტიკებს 

მოსწავლეებს 

არასწორი 

პასუხების გამო 

მოსწავლე 

მხოლოდ  მაშინ 

პასუხობს,

როდესაც  საკუთარ 

 სისწორეშია 

დარწმუნებული 

ნეგატიური  განმტკიცება:

მასწავლებელი  არ 

აკრიტიკებს მოსწავლეს 

იზრდება  ალბათობა 

იმისა, რომ  მოსწავლე 

მხოლოდ მაშინ აიწევს 

 ხელს, როდესაც 

 საკუთარ  ცოდნაში 

იქნება 

დარწმუნებული 

მასწავლებელი ატარებს 

გაკვეთილს 

მოსწავლე მეგობართან 

 საუბრობს 

პოზიტიური  დასჯა:მასწავლებელი  აძლევს 

 შენიშვნას 

მცირდება  ალბათობა იმისა, რომ  მოსწავლე 

 შემდეგშიც 

ილაპარაკებს 

გაკვეთილებზე. 

მასწავლებელი 

მოსწავლეებს 

მოსწავლეები 

ცუდად  იქცევიან 

ნეგატიური  დასჯა: კლასი 

არ მიჰყავთ ექსკურსიაზე 

მცირდება  ალბათობა 

იმისა, რომ 

7/23/2019 bihevioraluri_teoria

http://slidepdf.com/reader/full/bihevioraluriteoria 6/12

 

დასწავლა  და  ქცევის  ფორმირება  განმტკიცების  მექანიზმის  გამოყენებაზე  უნდა  იყოს 

დაფუძნებული და არა დასჯაზე. 

ზოგადად

 

განმტკიცებას

 

შემდეგი

 

ამოცანების

 

გადაჭრა

 

ევალება

:

  ახალი ქცევის ფორმირება;

 

უკვე არსებული  სასურველი ქცევის განმტკიცება;

   სასურველი ქცევის ბუნებრივ პირობებში გამოვლენის  ხელშეწყობა.

ამ

 

მიზნით

 

შეიძლება

 

გამოყენებული

 

იქნას

 3

კატეგორიის

 

განმამტკიცებელი

 

სტიმული

: 

  სოციალური - შექება, ღიმილი, ყურადღება;

  ქცევითი - თამაში, გასართობ ღონისძიებებში მონაწილეობა;

  სიმბოლური

 - ნიშნები, ფული, ჟეტონი.

ასევე  გამოყოფენ  პირველად და  მეორად  განმამტკიცებლებს .  საკვები, წყალი, უსაფრთხოება  -

პირველადი განმამტკიცებლებია , რადგან აკმაყოფილებენ ძირითად  ადამიანურ მოთხოვნილებებს.

მაგ.  სასკოლო  ქულა  მეორადია, რადგან  თავისთავად  არაფერს  ნიშნავს, ვიდრე  მის  გამო  უფროსი 

ბავშვს  არ  შეაქებს, არ  მოესიყვარულება. ასევეა  ფულიც, ვიდრე  ბავშვი  არ  მიხვდება, რომ  მისი 

მეშვეობით  სასურველ რაიმეს იყიდის.

ბიჰევიორალური  თეორიის  თანახმად, ბავშვებში  არ  არსებობს  ცნებათა  თავისთავად 

დაუფლების  წინაპირობები. ყველა  ცნება  ბავშვს  გარედან  მიეწოდება  და  ბავშვი  ითვისებს  მას. ამ 

პროცესში  ცენტრალური  ფიგურაა  მასწავლებელი. იგი  გარკვეული  ინსტრუქციებითა  და 

მითითებებით  ასწავლის  მოსწავლეს  ცნებებს. ჩვეულებრივ, ეს  ინფორმაცია  გულდასმით  არის გაანალიზებული, დანაწევრებული  დავალებებად  და  მოსწავლესაც  თანამიმდევრობით  მიეწოდება.

მასწავლებელი ინფორმაციის მესაკუთრეა და მისი მოვალეობაა ბავშვს ესა თუ ის ცოდნა გადასცეს.

ბავშვიც, თავის მხრივ, სავარჯიშოებზე მუშაობით მანამ იწაფება, ვიდრე  ამ ცოდნას არ დაეუფლება,

რათა  შემდეგ  საფეხურზე  გადავიდეს. მასწავლებელმა  გულისყურით  უნდა  შეაფასოს  მოსწავლის 

მიერ  ათვისებული  ცოდნის  ხარისხი  და  შემდგომ  საფეხურზე  გადასვლამდე  კვლავ  განუმტკიცოს 

პირდება, რომ 

კარგად  ქცევის 

 შემთხვევაში 

ექსკურსიაზე 

წაიყვანს 

მოსწავლეები 

 შემდგომშიც  ცუდად 

მოიქცევიან 

ექსკურსიაზე 

გამგზავრების წინ

 

7/23/2019 bihevioraluri_teoria

http://slidepdf.com/reader/full/bihevioraluriteoria 7/12

გავლილი  მასალა. კლასში  არსებობს  უამრავი   სახელმძღვანელო, თვალსაჩინოება  და  ტესტები,

რომელსაც მასწავლებელი იყენებს  სწავლებისა და  შეფასების მიზნით.

იმისათვის

 

რომ

,

განმამტკიცებელი

 

სტიმულები

 

ეფექტიანი

 

იყოს

 

საჭიროა

:

  განსაზღვროთ, რა კონკრეტული  შედეგი იქნება განმამტკიცებელი  სტიმული თითოეული 

მოსწავლისათვის; მხედველობაში  უნდა  იქნას  მიღებული  მოსწავლის  ასაკი,

მოთხოვნილებები (მაგ. კანფეტი არ გამოდგება  მოზარდისთვის განმამტკიცებლად);

  განსაზღვროთ თუ რა არის  სასურველი ქცევა, რომლის განმტკიცებაც გსურთ;

  განიხილოთ  ყველა  პოტენციური  განმამტკიცებელი, რომლებიც, თქვენი  აზრით,

ეფექტიანი  შეიძლება აღმოჩნდეს; დაგეგმოთ  სპეციფიკური ჩარევის  ხერხები;

 

ნათლად დაუკავშირეთ ერთმანეთს  საპასუხო ქცევა და  შედეგი;

  განმამტკიცებელი   სტიმული  ცვალოთ  ან  გაიმეოროთ  და  გამოიყენოთ  მანამ, ვიდრე 

 სასურველ მიზანს არ მიაღწევთ;

  გაუკეთოთ მონიტორინგი მოსწავლეთა  სწავლასა და ქცევაში მიღწეულ წინსვლას.

როგორ   შეიძლება  გამოვიყენოთ  ოპერანტული  განპირობება  რთული  მოქმედებების 

დასასწავლად? ძალიან   ხშირად  ქცევის   საბოლოო  ფორმა  უნდა  აშენდეს  ნაბიჯ-ნაბიჯ. ასეთი 

ეტაპობრივი ფორმირებისას ჯილდოვდება  საბოლოო მიზანთან ყოველი წინ გადადგმული ნაბიჯი 

და  ხდება თანდათანობითი მიახლოება  სასურველ ქცევასთან.

90-იან  წლებში  კლასიკური  და  ოპერანტული  განპირობებულობის   პრინციპების  სისტემატურ 

კვლევას  და  გამოყენებას  უწოდეს ქცევითი ანალიზი.  შემუშავდა  მრავალრიცხოვანი  პედაგოგიური 

და  თერაპიული  პროგრამები  ცალკეული  ადამიანების  ქცევის  კორექციის  მიზნით. ამას  ქცევის 

მოდიფიკაციასაც უწოდებენ.

ქცევის მოდიფიკაციის ერთ-ერთი ეფექტიანი  ხერხია ,,ჟეტონების სისტემის გამოყენება.

ერთ-ერთ ექსპერიმენტში არასრულწლოვან დამნაშავეთა  კოლონიაში ჯილდოდ გამოყენებული იყო გემრიელი  საჭმელი, დარბაზში  სავარჯიშო დრო, ცალკე  საძინებელი ოთახი, ახალი ჟურნალები 

და   სხვ., რომელიც  მოზარდებს  უნდა  ,,ეყიდათ" ჟეტონებით. ამ  ჟეტონების  დამსახურება  კი 

 შეიძლებოდა  წესების  ზუსტად  შესრულებით. ამრიგად, ჟეტონები  ხდება  სიბეჯითის  და  სწავლაში 

წარმატების, წესების  დაცვის  განმამტკიცებელი. მაგრამ  ჟეტონები  ეფექტიანია  მხოლოდ  იმ 

 შემთხვევაში, როცა  აღმზრდელი  აჯილდოვებს  პატარა  თანმიმდევრულ  ნაბიჯებს  დასახული 

მიზნისკენ.

7/23/2019 bihevioraluri_teoria

http://slidepdf.com/reader/full/bihevioraluriteoria 8/12

  კვლევებმა  აჩვენა, რომ  ჟეტონების  სისტემა  წარმატებით  შეიძლება  გამოვიყენოთ  გონებრივად 

ჩამორჩენილ და აუტისტ ბავშვებთან მუშაობისას, ქცევითი პრობლემის მქონე ბავშვებთან  სკოლაშიც 

და  სახლშიც. ჟეტონებით  სწავლების  მიზანია  მოსწავლის  უნარების  იმ  დონეზე  განვითარება, რომ 

მან  შესძლოს  ეს  უნარები  გამოიყენოს  რეალურ  ცხოვრებაში  ჟეტონების  მიღების  სურვილის 

გარეშეც.

ასეთი  შედეგის

 მისაღწევად

 ნებისმიერი

 ჟეტონების

  სისტემა

 უნდა

 დაიგეგმოს

 ისე

,რომ

 

ინდივიდმა  რაც   შეიძლება  მალე   შეძლოს  მათ  გარეშე  არსებობა. წინააღმდეგ   შემთხვევაში,

ინდივიდები  ჟეტონებზე  ისე  ხდებიან  დამოკიდებული, რომ  ქცევის  მოდიფიკაციის  პროგრამის 

ეფექტი ნულამდე დადის.

ჟეტონების  სისტემას ზოგ ტიპიურ  სკოლაშიც მიმართავენ. მოსწავლე კარგი ქცევის  შემთხვევაში 

ღებულობს  ჟეტონებს, მაშინ  როდესაც  ცუდი  ქცევის   შემთხვევაში  მას  აკლდება  ჟეტონები.

(ჟეტონებად   შეგვიძლია  გამოვიყენოთ  დასაკრავები, დახატული  გაცინებული  და  მოწყენილი 

 სახეები). წინასწარ დადგენილი რაოდენობის ჟეტონების  შეგროვების  შემდეგ მოსწავლეები ცვლიან 

ჟეტონებს  გარკვეულ  მატერიალურ  განმამტკიცებლებზე, ღებულობენ  პრიზს. პრიზად,

განმამტკიცებლად   შეგვიძლია  გამოვიყენოთ  საკვები,  სათამაშოები,  საკანცელარიო  ნივთები. ასევე 

 სოციალური  განმამტკიცებლები  - ქება, ღიმილი, თავზე  ხელის  გადასმა. ამასთან  მნიშვნელოვანია,

რომ  პრიზი  მოსწავლისთვის  სასურველი  იყოს, წინააღმდეგ  შემთვევაში  ის  არ  გამოიწვევს  ქცევის 

განმტკიცებას.

მასწავლებელს   შეუძლია  წაახლისოს  მოსწავლისათვის  არასასურველი  ქცევა, თუ  მას 

დაუკავშირებს  მისთვის  უფრო  სასურველ  ქვევას. მაგ: ნაკლებად   სახალისო  დავალებებს  (მაგ.

ტექსტზე  მუშაობას) უფრო   სასურველი  მოჰყვეს  (ფილმის  ჩვენება). ეს  ტექნიკა  ცნობილია  დ.

პრემაკის პრინციპის  სახელწოდებით.

სკინერის

 

იდეებმა

 

პედაგოგიკაში

 

ფართო

 

გავრცელება

 

ჰპოვა

.  მაინც  როგორ  აღმოჩნდა 

ბიჰევორიზმი  სკოლაში? ერთხელ,  სკინერი  დაესწრო   შვილს  გაკვეთილზე  და  გაოგნებული  დარჩა 

მასწავლებლის  მიერ  გაუცნობიერებლად  დაშვებული   შეცდომებით.  სიტუაცია  იყო   სრულიად 

აბსურდული, წერს  სკინერი, მასწავლებელმა დაარღვია თითქმის ყველა კანონი, რაც კი დასწავლის 

პროცესის  შესახებ  მეცნიერებმა  დაადგინეს. ამან  მეცნიერი  იძულებული  გახადა  გაეაზრებია, თუ 

როგორ   შეიძლებოდა  განმტკიცების  პრინციპების  გამოყენება   სასკოლო   სწავლებაში  და   შემდეგ,

როგორც  ცნობილია, დააპროექტა  სასწავლო  მანქანები  პროგრამირებული  სწავლებისთვის  -  სადაც 

თითოეული  ნაბიჯი  ზუსტად  არის  გათვლილი  და  ოპერანტულ  განმტკიცებას  ეფუძნება. ამ 

თეორიის  კიდევ  ერთი  დამსახურებაა, რომ  სკოლაში  პოზიტიური კონტროლის  რეკომენდაციები 

დაინერგა, ავერსიულის  (მტკივნეულის)  სანაცვლოდ. ცნობილ   სტატიაში  ,,რატომ  განიცდიან მასწავლებლები  მარცხს” სკინერი  წერს, რომ  მასწავლებელთა  წარუმატებლობის  მთავარი  მიზეზი 

ავერსიული კონტროლია, – მათ  სჯიდნენ თავიანთი მასწავლებლები და ისინიც  სჯიან მოსწავლეებს.

 სკინერი  წერს: ,,ქცევის  კონტროლის  ყველაზე  ეფექტური   ხერხია   სწორი  ქცევების  განმტკიცება.

დასჯა ინფორმაციას გვაძლევს იმის  შესახებ, რა არ უნდა გაკეთდეს, მაგრამ არაფერს გვეუბნება იმის 

 შესახებ, რა  უნდა  გაკეთდეს. ძირითადად, დასჯა  არის  ხელისშემშლელი  სწავლების  პროცესში.

ქცევის  დასჯილი  ფორმები  არ  ქრება, ისინი  თითქმის  ყოველთვის  უკან  ბრუნდებიან 

7/23/2019 bihevioraluri_teoria

http://slidepdf.com/reader/full/bihevioraluriteoria 9/12

 სახეშეცვლილნი, შენიღბულნი და  სხვა ქცევის თანმდევნი. ეს ახალი ფორმები ეხმარება მოსწავლეს 

თავი დააღწიოს კიდევ ერთ დასჯას და წარმოადგენს დასჯაზე პასუხს. ციხე - საუკეთესო მოდელია,

რომელიც გვიჩვენებს, თუ  რა არაეფექტიანია დასჯა. თუ პატიმარმა არაფერი ისწავლა, არ არსებობს 

იმის  გარანტია, რომ  იმავე  გარემოში  იგი  ძველებურად  არ  მოიქცევა. გარდა  ამისა, დასჯა 

წაახალისებს დამსჯელს

,მაგ

.მასწავლებელს

.მასწავლებელი

,რომელიც

 მოსწავლეს

 აშინებს

 ცუდი

 

ნიშნის დაწერით და აღწევს იმას, რომ მოსწავლე უფრო ყურადღებიანი  ხდება, მასში ეს ქცევა  სულ 

უფრო  და  უფრო  მტკიცდება  და  ის   სულ  უფრო  და  უფრო   ხშირად  მიმართავს   სადამსჯელო 

ღონისძიებებს. ეს  გრძელდება  მანამ, ვიდრე  არ  მოხდება  ,,აჯანყება“. გამოდის, რომ  დასჯა  არ 

აკმაყოფილებს დამსჯელს და უსარგებლოა დასჯილისათვის“. 

ბევრი მეცნიერი თვლის, რომ ბიჰევიორიზმი ყველაზე წარმატებული  სწავლების  სტრატეგიაა და 

მასწავლებელთა   სათანადო  მომზადების   შემთხვევაში,  სწავლება  მიმდინარეობს  იოლად  და 

ეფექტურად. მართლაც, აღნიშნული  მეთოდი  დიდი  წარმატებით  გამოიყენება   სპეციალურ 

 საგანმანათლებლო  საჭიროებათა  მქონე  მოსწავლეთა  (გონებრივი  ჩამორჩენა, აუტიზმი  და  სხვა)

 სწავლებაში.

ოპერანტული  პრინციპები  ძალიან  მნიშვნელოვანია   სწავლებისათვის.  სასკოლო  ოთახი 

ერთგვარად  მოგვაგონებს  კიდეც   სკინერის  ექსპერიმენტის   სიტუაციებს: მრავალი  პრობლემა,

უამრავი  სახის  ქცევა,  სხვადასხვაგვარი  მასწავლებლები, მათ  მიერ  გამოყენებული  სწავლებისა  და 

აღზრდის  მეთოდები. ყველა  მათგანის  დანიშნულება  ერთ  რამეში  მდგომარეობს  –  მოსწავლემ 

ისწავლოს.

ბიჰევიორისტული მიდგომა  ხაზს უსვამს სწავლა/სწავლებაში გარეგან მოტივებს: წახალისებას,

ჯილდოს. მთავარი არის  მიიღო  სიამოვნება და აიცილო  უსიამოვნება. უნდა ითქვას, რომ ყველაზე 

ჰუმანური  მასწავლებლებიც  კი  მიმართავენ  წახალისებასთან  ერთად  დასჯასაც: აქებენ  და 

ეჩხუბებიან  მოსწავლეებს, წერენ  მაღალ  და  დაბალ  ნიშნებს.  შექება  ან  დასჯა  აძლევს  მოსწავლეს 

მნიშვნელოვან  ინფორმაციას  მისი  კომპეტენტურობის  შესახებ. ზოგადად  დასჯა  არაეფექტიანია,

აუცილებლობის  შემთხვევაში იგი  უკიდურესად დიდი  სიფრთხილით უნდა იქნას გამოყენებული.

 სასჯელი  უნდა იყოს  ხანმოკლე, ინტენსივობა ლიმიტირებული, ის უნდა იყოს პასუხი ქცევაზე და 

არა  პიროვნულ  მახასიათებლებზე, არ  უნდა  მივიღოთ  „ხანმოკლე   სარგებელი  და   ხანგრძლივი 

ტკივილი“. 

 შექებასაც  ყველა  მასწავლებელი   სწორად  როდი  იყენებს  -  ხშირად, მასწავლებელის   შექება 

განისაზღვრება  არა  მოსწავლის  რეალური  მოქმედებით, არამედ  მასწავლებლის  წარმოდგენით 

მოსწავლის   შესახებ. ყოველგვარი   შექება /წახალისება  როდია  ეფექტიანი. იგი  ეფექტიანია, თუ აამაღლებს  მოსწავლის  თვითპატივისცემას  და  მას  თან  ახლავს  კონსტრუქციული, კონკრეტული 

რჩევა. შექება უნდა იყოს გულწრფელი და არ უნდა  შეიცავდეს  სხვასთან  შედარებას.

ბიჰევიორისტული  სწავლების თეორია არის  მასწავლებელზე  ორიენტირებული, დირექტიული 

სწავლება. მასწავლებელი  სრულად აკონტროლებს  სასწავლო და აღმზრდელობით პროცესს:  საგნის 

 სპეციფიკიდან  გამომდინარე  განსაზღვრავს  სასწავლო  მასალას, წარმართავს  სწავლების  პროცესს,

7/23/2019 bihevioraluri_teoria

http://slidepdf.com/reader/full/bihevioraluriteoria 10/12

განსაზღვრავს  გაკვეთილის  ტემპს, ამოწმებს  და  ასწორებს  მოსწავლეთა  საპასუხო  რეაქციებს, ანუ 

მასწავლებელი  არის  გადამცემიც, მაკონტროლებელიც  და   შემფასებელიც. ასეთი   სწავლება 

მასწავლებელს  უადვილებს  გაკვეთილის  ახსნას  და  სწორად  წარმართვას. თავისთავად  ეს  პროცესი 

არის  ლოგიკური, გასაგები,  სწორხაზოვანი  და  ეფექტიანიც, რადგან   ხდება  კარგად 

 სტრუქტურირებული  სასწავლო

 მასალის

 გადაცემა

 მოსწავლეებისათვის

 და

 უნარ

-ჩვევათა

 გაწრთვნა

 

ინდივიდუალური  გეგმით.  სწავლების  ეს  ფორმა  განსაკუთრებით  ნაყოფიერია  ისეთი 

მოსწავლეებისთვის , რომლებიც  ნაკლებად  გამოირჩევიან  შემოქმედებითი  აზროვნების  უნარით  და 

უფრო  მეტად  მიწოდებული  მასალის  დამახსოვრებისკენ  აქვთ  მიდრეკილება. ბიჰევიორისტი 

მასწავლებელი  ზუსტად  აღწერს  რა  უნდა  გააკეთონ  მოსწავლეებმა; ასევე  ზუსტად  იცის  როგორ 

 შეაფასოს მიღწეული  შედეგები; ჩამოთვლის  შემოწმებისა და  შეფასების კრიტერიუმებს. მაგ. მისცემს 

ტექსტს  დასამუშავებლად,  შემდეგ  აძლევს  ზუსტ  ინსტრუქციას  რა  უნდა  გააკეთონ: "წაიკითხე 

ტექსტი  და  ასო  “ფ”-თი  აღნიშნე  რომელია  მასში  ფაქტი  და  ასო  “მ”-თი  - რომელია  მოსაზრება";

მიუთითებს, რომ  75% უნდა  იყოს   სწორად   შესრულებული, რომ  ჩაეთვალოს   სამუშაო 

 შესრულებულად.

როგორ   ხდება  მოსწავლეების  მიერ  მიწოდებული  მასალის  ათვისება? თუ  ამ  კუთხით 

მივუდგებით ბიჰევიორისტულ  სწავლებას, მაშინ უნდა აღვნიშნოთ, რომ რაც არ უნდა ამომწურავად 

ვასწავლოთ  მოსწავლეს   საგანი, მან  თუ  მიღებული  ცოდნა  ვერ  დააკავშირა  ყოველდღიურ 

გამოცდილებასთან,  საგნის   შესწავლის   ხარისხი  მცირდება. ასეთ  დროს  ქვეითდება  მოსწავლის 

მოტივაცია  და  აკადემიური  მოსწრებაც, რადგან  მასალას, რომელსაც  მას  ვთავაზობთ, არ  გააჩნია 

მისთვის  პიროვნული  მნიშვნელობა /ღირებულება  და  ამიტომაც  არ  არის  ბოლომდე  გასაგები. ასეთ 

პირობებში,  სწავლა  ზედაპირულია  და  ფრაგმენტული  ხასიათის. პრობლემას  ისიც  ამწვავებს, რომ 

მასწავლებლისთვის , რომელიც  მთელ  კლასთან  მუშაობს, ძნელია  გაკვეთილის  ცალკეული 

მოსწავლის   სასწავლო  მოთხოვნილებებსა  და  საჭიროებებზე  მორგება.  სასწავლო  მეთოდები,რომლებიც  ბიჰევიორისტულ  თეორიებს  ეყრდნობა  ძირითადად  უზრუნველყოფს  ცოდნის 

დაგროვებას.

დიდია  ბიჰევიორიზმის  გავლენა   სწავლების  ტრადიციულ  მეთოდებზე, რომლებიც 

ორიენტირებულია  მასწავლებელზე  და  არა  ბავშვზე. ბიჰევიორიზმი  არის  მოდელი, რომელსაც 

გააჩნია  თავისი  ღირებულება, თუ  იგი  მიზანმიმართულად  და  სწორად  იქნება  გამოყენებული. ის 

დაკავშირებულია  მკაცრ  დისციპლინასა  და  ინფორმაციის  გადაცემასთან. აშკარაა, რომ  მას  გააჩნია 

თავისი   სისუსტეები. მაგალითად:  საკმარისი  არ  არის  მასწავლებელმა  გადასცეს  მოსწავლეს 

 სასწავლო  მასალა  და  შეასრულებინოს  შესაბამისი  სავარჯიშო. ასევე  საჭიროა, რომ  მასწავლებელმა 

უზრუნველყოს  მოსწავლესთან  ისეთი  ურთიერთობა, რომელიც   ხელს   შეუწყობს  მათ 

დამოუკიდებელ  სწავლას.

ბევრი  მეცნიერი  აკრიტიკებს  სწავლის  ბიჰევიორისტულ  თეორიას, მაგრამ  ფაქტია, რომ  დღეს 

ბიჰევიორიზმი კვლავ  სერიოზულ მიდგომას წარმოადგენს და მასთან ბრძოლის მიუხედავად უნდა 

ვაღიაროთ მისი დიდი პოტენციალი.

7/23/2019 bihevioraluri_teoria

http://slidepdf.com/reader/full/bihevioraluriteoria 11/12

  დასკვნის   სახით   შეიძლება  ითქვას, რომ  ბიჰევიორისტული   სწავლის  თეორიებში  მთავარი 

ყურადღება  ექცევა   სიტუაციურ  ფაქტორებს, რომლებიც  ზემოქმედებენ  ქცევაზე. ზედმიწევნით 

 ხდება  სიტუაციის განსაზღვრა  და ქცევის პროგნოზირება. ამ თეორიის პრინციპები უფრო ადვილად 

 შეიძლება  შევამოწმოთ, ვიდრე  სხვა  თეორიების  პრინციპები, ის  ძალიან  ეფექტურად  გამოიყენება 

მოსწავლეებში არასასურველი

 ქცევის

  შესაცვლელად

 და

  სასურველი

 ქცევის

 დასასწავლად

.

შეამოწმეთ თქვენი ცოდნა 

სავარჯიშო

 1.

ნიკა  თავისი  ინტელექტუალური   შესაძლებლობებით  კლასში  არ  გამოირჩევა  და  ცუდად 

 სწავლობს. არადა, ძალიან  უყვარს  ყურადღების  ცენტრში  ყოფნა. როცა  იგი  წესრიგს  არღვევს,

მთელი კლასი მის  საქციელზე  სიცილით იგუდება, მასწავლებელიც მხოლოდ მაშინ უთმობს 

მას  განსაკუთრებულ  ყურადღებას  - აძლევს  შენიშვნას, განიხილავს  მის  საქციელს  კლასის 

წინაშე. ნიკა წესრიგის დარღვევის გამო ყურადღების ცენტრში ექცევა, ამიტომ ამ  ხერხს  ხშირად 

მიმართავს. მასწავლებელი  და  კლასელები  კი  უყურადღებოდ  არასდროს  ტოვებენ  მის 

 საქციელს.

  შეკითხვა: ბიჰევიორიზმის თვალსაზრისით, რა მექანიზმთან გვაქვს საქმე? 

ა) პოზიტიური დასჯა;

ბ) პოზიტიური განმტკიცება;

გ) ნეგატიური დასჯა;

დ) ნეგატიური განმტკიცება.

სავარჯიშო

 2.

წაიკითხეთ და გააანალიზეთ დიალოგი:

მოსწავლეები

:  ,,უცილებელია, რომ  დღეს  გრამატიკაზე  ვიმუშაოთ? არ გვინდა!  სხვა  კლასებში 

ის ფილმი განიხილეს, გუშინ გაკვეთილზე რომ ვნახეთ”. 

მასწავლებელი

:  ,, სხვა  კლასებმა  გუშინ  გრამატიკაზე  მუშაობა  დაასრულეს, თუ  ჩვენც  არ 

დავასრულებთ ამ  სამუშაოს, გუშინდელი ნასწავლი დაგავიწყდებათ” 

  შეკითხვა: რა პრინციპის გამოყენების  შანსი დაკარგა მასწავლებელმა?

სავარჯიშო 3.

7/23/2019 bihevioraluri_teoria

http://slidepdf.com/reader/full/bihevioraluriteoria 12/12

კოტემ  გაკვეთილზე  მშვენიერი  პრეზენტაცია  წარადგინა, მასწავლებელმა  მას  მოუსმინა  და 

კომენტარის  გარეშე  უსიტყვოდ  მიანიშნა  მერხზე  დამჯდარიყო. ბიჰევიორალური  თეორიის 

თანახმად, კოტეს  გაკვეთილზე  თავის  წარმოჩენის  ალბათობა  გაიზრდება  თუ  შესუსტდება?

რატომ? დაასაბუთეთ თქვენი პასუხი.

გთავაზობთ ერთ-ერთი მსმენელის მიერ გაცემულ მისაღებ პასუხს:

ბიჰევიორალური  თეორიის  თანახმად, კოტეს  გაკვეთილზე  თავის  წარმოჩენის  ალბათობა 

 შემცირდებოდა. პედაგოგმა  მოსწავლის  წარმატებულ  პრეზენტაციას  იგნორირება  გაუკეთა,

არ დაუთმო მას  სათანადო ყურადღება, მაშ., თუ კოტე მასწავლებლისგან ქებას, მაღალ ნიშანს 

მოელოდა  (დადებით  განმამტკიცებელ   სტიმულს), პედაგოგმა  მის  მიმართ  ნეგატიურ 

განმტკიცებას მიმართა, რაც  შეამცირებდა ქცევის  შემდეგში განხორციელების ალბათობას.

გამოყენებული

 

ლიტერატურა

 

1.  ა. ვულფორკი. განათლების ფსიქოლოგია (ელ. ვერსია).

2.  განათლების ფსიქოლოგია(რედ.მ.ჯაფარიძე). თბილისი. 2005.

3.  გამოცდების ეროვნული ცენტრი-პროფესიული უნარები, თბილისი, 2008.

4.  Г. Лефрансуа. Психология для учителя. Питер.2003.