bijbel in beeld oude en nieuwe testament src 16 maart 2012 saskia van lier

42
Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Upload: simon-de

Post on 24-May-2015

213 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Bijbel in beeld

Oude en Nieuwe TestamentSRC

16 maart 2012

Saskia van Lier

Page 2: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Anagogisch raam, 1140-44, abdijkerk Saint-Denis

Page 3: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Anagogisch raam, 1140-44, abdijkerk Saint-Denis

Abt Suger:

‘Een van de ramen toont apostel Paulus die een molen draait en de profeten die zakken graan naar de molen dragen . Erbij staat: Door de molen te draaien, Paulus, neemt u het meel van het koren. U maakt de innerlijke betekenis van de wet van Mozes kenbaar. Van zoveel granen is het ware brood gemaakt, zonder zemelen. Het eeuwige brood van mensen en engelen.’

Page 4: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Anagogisch raam, 1140-44, abdijkerk Saint-Denis

Abt Suger:

‘In het zelfde raam, waar de sluier wordt verwijderd van het gezicht van Mozes, staat: Wat Mozes versluiert, ontsluiert de leer van Christus. Zij die Mozes wegnemen, leven zonder de wet.’

Page 5: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

2 Korintiërs 3:12-16Dit is onze hoop, en daarom handelen we in alle openheid en

zijn we niet als Mozes, die zijn gezicht met een sluier bedekte, zodat de Israëlieten niet konden zien dat de glans verdween. Hun denken verstarde, en dezelfde sluier ligt tot op de dag van vandaag over het oude verbond wanneer het voorgelezen wordt. Hij wordt alleen in Christus weggenomen. Tot op de dag van vandaag ligt er een sluier over hun hart, telkens als de wet van Mozes wordt voorgelezen. Maar telkens als iemand zich tot de Heer wendt, wordt de sluier weggenomen.

Page 6: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Kanselpaneel Kimswerd, 1695

Gen. 3 (zondeval) → Rom. 5

Rom. 5:19: ‘Zoals door de ongehoorzaamheid van één mens alle mensen zondaars werden, zo zullen door de gehoorzaamheid van één mens alle mensen rechtvaardigen worden.’

Page 7: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Keppelstok en kansel Kimswerd, 1695

Versluierde hebreeuwse bijbel

Page 8: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Boom van Jesse

• Stamboom van Maria/Jezus• Jesse/Isaï is vader van

David• ‘egredietur virga de radice

Jesse’ -> virgo

St Etienne kerk, Beauvais, 1524, door Engrand le Prince

Page 9: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Boom van Jesse, ca. 1260, Miniatuur uit Scherenbergpsalter, Straatsburg, Badische Landesbibliothek

Jesse: egredietur virga de radice Jesse (er zal een twijg voortkomen uit de stam van Jesse)

Jesaja: ecce virgo concipiet (zie, de maagd zal zwanger worden)

Jeremia: femina circumdabit virum (de vrouw zal de man omgeven)

David: homo natus est in ea (de mens is in haar geboren)

Salomo: Venter tuus sicut acervus tritici vallatus liliis (je buik is een bergje tarwe, dat door lelies wordt omzoomd)

Page 10: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Hugo vd Goes, Portinari-altaar, 1476-9, Uffizi, Florence

Page 11: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Hugo vd Goes, Portinari-altaar, 1476-9, Uffizi, Florence

Betlehem: ‘huis van brood’ en huis van David

os en ezel:Jes. 1:3 Een rund herkent zijn meester, een ezel kent zijn voederbak, maar Israël mist elk inzicht, mijn volk leeft in onwetendheid.

Page 12: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

OT en NT

• Zonde en verlossing- kruisoffer (NT) verlost van erfzonde (OT)

• Concordantie- NT is vervulling van OT- OT is voorafbeelding van NT

• Wet en evangelie- Christus (NT) ‘vervangt’ Wet (OT)

Page 13: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Zonde en Verlossing

Page 14: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Hildesheim, 1015Zondeval Eva – Redding door

kruisdoodEva uit Paradijs – Maria is nieuwe

Eva

Ave Maris Stella: ‘Breng ons weer terug in vrede door het Ave te aanvaarden, uit de mond van de engel Gabriel, waardoor de naam van Eva wordt omgedraaid’

Page 15: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier
Page 16: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier
Page 17: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Rogier van der Weyden, linkerpaneel Columbaretabel, ca. 1455, Alte Pinakothek, Munchen

‘Ave Eva’

Page 18: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Hanselaer (D), triomfkruis, 15d

Page 19: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Öja (S), triomfkruis, 13B

Page 20: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Concordantie

• Concordantia veteris et novi testamenti• Augustinus: NT is vervulling OT• Walafrid Strabo: Glossa Ordinaria, 9e

opsomming van OT en NT afbeeldingen• Honorius van Autun (rond 1100) en Abt Suger

(Saint Denis 1144)

Page 21: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Jan van Eyck, 1432, Bavokathedraal, Gent

Zacharia 9:9 Juich, Sion, Jeruzalem, schreeuw het uit van vreugde! Je koning is in aantocht

Page 22: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Jan van Eyck, 1432, Bavokathedraal, Gent

Micha 5:2 ex te mihi egredietur qui sit dominator in Israël

(Uit u zal Mij Een ontspruiten, die over Israel zal heersen)

Page 23: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Duccio di Buoninsegna, 1308-11, National Gallery of Art, Washington

Jes 7:14 de jonge vrouw is zwanger, zij zal spoedig een zoon baren en hem Immanuel noemen. Ez 37:7,8 er klonk een geruis van botten die naar elkaar toe bewogen en zich aaneen voegden. Ik zag pezen zich aanhechten en vlees groeien, ik zag hoe er huid over de botten heen trok

Page 24: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Biblia Pauperum

• ‘armenbijbel’• Ante legem - sub lege - sub gratia

= voor Wet - onder Wet - onder Genade= Genesis - rest OT - NT

• 13e eeuw, bloei in 15e• Volkstaal, grote verspreiding, goedkoop• Speculum humanae salvationis (v.a. 1324)

Page 25: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Blokboek Biblia Pauperum, Heidelberger Bilderkatechismus, ca. 1455-58

Page 26: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Blokboek Biblia Pauperum, Heidelberger Bilderkatechismus, ca. 1455-58

Page 27: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Blokboek Biblia Pauperum, Heidelberger Bilderkatechismus, ca. 1455-58

Page 28: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Blokboek Biblia Pauperum, Heidelberger Bilderkatechismus, ca. 1455-58

Page 29: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Blokboek Biblia Pauperum, Heidelberger Bilderkatechismus, ca. 1455-58

Page 30: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Blokboek Biblia Pauperum, Heidelberger Bilderkatechismus, ca. 1455-58

Page 31: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Blokboek Biblia Pauperum, Heidelberger Bilderkatechismus, ca. 1455-58

Page 32: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Blokboek Biblia Pauperum, Heidelberger Bilderkatechismus, ca. 1455-58

Page 33: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Martinikerk Bolsward, bankwang koorbank, 15d

Page 34: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Hebreeën 8:7-13Zou het eerste verbond zonder gebreken zijn geweest, dan zou er

geen tweede voor in de plaats hebben hoeven komen. Maar God berispt zijn volk met de woorden: ‘De dag zal komen – spreekt de Heer – dat ik een nieuw verbond zal sluiten met het volk van Israël en met het volk van Juda. Niet een verbond zoals ik dat sloot met hun voorouders toen ik hen bij de hand nam om hen weg te leiden uit Egypte, want aan dat verbond zijn ze niet trouw gebleven. Daarom heb ik mijn handen van hen afgetrokken – spreekt de Heer.

Op het moment dat hij spreekt over een nieuw verbond heeft hij het eerste al als verouderd bestempeld. Welnu, wat verouderd is en versleten, is de teloorgang nabij.

Page 35: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Wet en evangelie

Page 36: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Tekstbord Grouw, 1654

Page 37: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Nicolaikerk Kiel, kansel 1705

Page 38: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Cosimo Rosselli, Wet en bergrede, 1481-1482, Sixtijnse kapel, Vaticaan

Page 39: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Hans Holbein de Jonge, Het Oude en het Nieuwe Testament, ca. 1532-1535, National Gallery of Scotland, Edinburgh

Page 40: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Hans Holbein de Jonge, Het Oude en het Nieuwe Testament, ca. 1532-1535, National Gallery of Scotland, Edinburgh

Rom 7: 24Wie zal mij, ongelukkig mens, redden uit dit bestaan dat beheerst wordt door de dood?

Page 41: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Hans Holbein de Jonge, Het Oude en het Nieuwe Testament, ca. 1532-1535, National Gallery of Scotland, Edinburghmysterium iustificationis <-> iustificatio nostra

Page 42: Bijbel in beeld Oude en Nieuwe Testament SRC 16 maart 2012 Saskia van Lier

Hans Holbein de Jonge, Het Oude en het Nieuwe Testament, ca. 1532-1535, National Gallery of Scotland, Edinburgh