05.01.2012

1

Bilimsel Araştırma

Yöntemleri I

Dr. M. Volkan TÜRKER

11 İnsan Kaynakları Yönetimi Bilim Dalı

Tezli Yüksek Lisans Programları

1

Araştırma Tasarımı

2

Ara

ştı

rma

So

rus

u

Araştırma

sorusunun niteliği

•Tanımlayıcı

•Değişkenler a. i.

•Gruplar arası f.

Analiz birimleri

(araştırma

popülasyonu) •Bireyler

•İkililer

•Gruplar

•Örgütler

•…

Araştırmacının

müdahalesi

•Olguları, oldukları gibi

inceleme

•Manipülasyon,

deney/kontrol

Örneklem

tasarımı

•Rastsal

örneklem / İrâdi

örneklem

•Ölçek

büyüklüğü (n)

Araştırmanın

zaman aralığı

•Anlık, kesit

alımı

•Boylamsal

Veri toplama

metodu

•Gözlem

•Görüşme

•Anket

Temel Araştırma Modeli

•Deneme Modeli (Saha

/ Lab. Deneyleri, yapay araştırma ortamı)

•Tarama Modeli (Saha

araştırmaları, doğal

araştırma ortamı)

Veri Analizi

1. Veri toplama

2. Verinin niteliklerini

ölçme / yükseltme

3. Hipotez testi

Ölçme ve ölçekler

•Ölçme •Ölçekler

•Ölçme hataları

•İyi Bir Ölçme

Aracının Sahip

Olması Gereken

Nitelikler

3

Galileo Galilei (1564-1642)

“Sayılabileni say, ölçülebileni ölç.

Ölçülemeyeni, ölçülebilir hale getir”

4

Lord Kelvin Galilei

05.01.2012

2

1883

William Thomson (Lord Kelvin)

“Üzerinde durduğunuz her hangi bir olguyu

ölçebiliyor ve bunu sayılar ile ifade

edebiliyorsanız, o olgu hakkında bir şeyler

biliyorsunuz demektir.

Fakat o olguyu ölçemiyor ve sayılarla ifade

edemiyorsanız, o olgu hakkında eksik ve

yetersiz bilgiye sahipsiniz demektir;

elinizdekiler bir olasılıkla bilgi oluşturmak için

zemin teşkil edebilir seviyede olabilir ancak

bilim yapma seviyesine yükselebilmesi çok

zordur.” 5

Ölçme

Varlıkların,

olayların

özellikleri

GÖZLEM

Sayı veya

sembolle

ifade ediş

ÖLÇME

Ne

Kadar?

6

Ölçme örnekleri - sizce

aralarında bir fark var mı?

Bir kumaşın boyunun cetvel ile ölçülmesi

Bir torba meyvenin ağırlığının kefeli terazi ile

ölçülmesi

Bir kova suyun sıcaklığının termometre ile

ölçülmesi

Bir öğrencinin bilgi birikimi seviyesinin yapılan

bir sınav ile ölçülmesi

7

İki tür ölçme

Doğrudan Ölçme; Ölçülen nitelik ile ölçmede

kullanılan aracın niteliğinin aynı olması

durumu (Uzunluk – Metre, Ağırlık – Terazi).

Dolaylı Ölçme; Ölçülen nitelik ile ölçmede

kullanılan aracın niteliğinin farklı olması

durumu ( Cıvalı Isıölçer, IQ Testi, Çoklu Zeka

Envanteri, İK Eğitim Değerlendirme Anketi)

8

05.01.2012

3

Ölçüm Hataları

“Gerçek Ölçüm”den söz edemeyiz!

Her ölçme sonucunda hata bulunur.

Ancak “Gerçeğe Yakınlık” söz konusu olabilir.

9

Ölçüm Hataları; Hata Türləri

1. Sabit Hata

2. Sistematik Hata

3. Rastgele Hata

10

Ölçmede Hata Kaynakları

Ölçmeyi yapan kişi (araştırmacı)

Ölçme aracı (anket, gözlem, görüşme…)

Ölçmenin yapıldığı ortam

Ölçülen kişi, grup, örgüt, vs.

Ölçülen özellik

Ölçülmek istenen özelliğin doğru

tanımlanamaması

Zaman faktörü; ölçülen özelliğin değişmesi

Ölçme yöntemi 11

Ölçekler / Ölçeklendirme

Ölçüm işlemini gerçekleştirmek üzere

kullandığımız araçlardır;

Sınıflama (Gruplama, Kategori, Nominal) Ölçekleri

Sıralama (Dereceleme, Ordinal) Ölçekleri

Eşit Aralıklı (Interval) Ölçekler

Oranlı (Ratio) Ölçekler

12

05.01.2012

4

Sınıflama (Gruplama,

Kategori, Nominal) Ölçekleri

Nitelikler arasındaki farklılıkların sayıyla

ölçülemediği ölçeklerdir.

Belirli bir yönden birbirine benzeyenler

gruplandırılır.

Cinsiyet

Medeni hal

Eğitim düzeyi

Saç rengi 13

Sıralama (Dereceleme,

Ordinal) Ölçekleri

Verilerin birbirleriyle karşılaştırılmasına veya derecelendirilmesine dayanır.

Önem ölçeği (en önemliden, en önemsize doğru sıralamak)

Beğeni ölçeği (en çok beğendiğinden, en beğenmediğine doğru sıralamak)

! Bu ölçekte, ölçümler arasındaki farkın miktarı belirsizdir.

14

Sıralama Ölçeği Örnekleri

İşin karakteristiği Önem sırası

Başkaları ile etkileşimde bulunma

Birbirinden farklı nitelikleri kullanma

Baştan sona bir görevi tamamlama

Başkalarına hizmet etme

Bağımsız çalışabilme 15

Aşağıdaki iş karakteristiklerini sizin için en çok

önemli olandan, en az önemli olana doğru

sıralayınız (1; en önemli, 2; daha az önemli, … ,

5; en az önemli).

İşletmenizin gelecek iki yıla dönük en önemli ihtiyaçları sizce

nelerdir?

Lütfen, aşağıdaki 14 olası ihtiyaçtan en önemli olduğunu düşündüğünüz

beş tanesini 1’den 5’e numara vererek önem sırasına koyunuz (1; en

önemli, 2; daha az önemli, … ).

(………) Ek finans, sermayede artış

(………) Kalitenin iyileştirilmesi

(………) Dış pazarlara açılma

(………) İç pazarda büyüme

(………) Markalaşma

(………) Yenilikçi / İnovatif olma

(………) İşletmenin yeniden yapılanması

(………) Nitelikli personel

(………) Teknoloji iyileştirme

(………) Yeni ürün geliştirme

(………) Maliyet düşürme

(………) Elektronik ticarete geçiş

(………) Bilgi sisteminde yeni teknoloji kullanımı

(………) Çalışanların eğitimi 16

05.01.2012

5

Eşit Aralıklı (Interval) Ölçekler

Önceki ölçeklerle miktar belirlenemiyordu.

İki noktası belirlenip, arası eşit aralıklara

bölünmüş ölçeklerdir.

Likert Ölçeği (1 – 5)

Termometre

! Bu ölçeklerde başlangıç noktası mutlak

değil keyfi olarak tespit edilmiştir.

! Örneğin; “0 ºC” noktası sanaldır.

17

Eşit Aralıklı Ölçek Örneği

18

İşin karakteristiği Kesinlikle

katılmıyor

um

Katılmı

yorum

Ne

Katılıyorum

Ne de

Katılmıyorum

Katılıyor

um

Kesinlikle

katılıyoru

m

Aşağıdaki iş karakteristikleri benim için çok önemlidir;

Başkaları ile

etkileşimde bulunma 1 2 3 4 5

Birbirinden farklı

nitelikleri kullanma 1 2 3 4 5

Baştan sona bir

görevi tamamlama 1 2 3 4 5

Başkalarına hizmet

etme 1 2 3 4 5

Bağımsız

çalışabilme 1 2 3 4 5

Alternatif Gösterim

19

İşin karakteristiği Kesinlikle

katılmıyor

um

Katılmı

yorum

Ne

Katılıyorum

Ne de

Katılmıyorum

Katılıyor

um

Kesinlikle

katılıyoru

m

Aşağıdaki iş karakteristikleri benim için çok önemlidir;

Başkaları ile

etkileşimde bulunma !! (())

Birbirinden farklı

nitelikleri kullanma !! (())

Baştan sona bir

görevi tamamlama !! (())

Başkalarına hizmet

etme !! (())

Bağımsız

çalışabilme !! (())

Lütfen Dikkat !

Likert ölçeği kullanımında sıkça yapılan bir hata, ölçeğin yön

belirtmeyen ortanca değerinin “KARARSIZIM” veya benzeri

nitelikte sunulmasıdır. Yanıt vermek istemeyen, çekimser veya

bilgisi olmayan denekler “kararsızım” seçeneğini işaretleyebilir.

Bu da ölçüm hatası anlamına gelir.

Kesinlikle

katılmıyorum Katılmıyorum Kararsızım Katılıyorum

Kesinlikle

katılıyorum

Kesinlikle

katılmıyorum Katılmıyorum

Ne

Katılıyorum,

Ne de

Katılmıyorum

Katılıyorum Kesinlikle

katılıyorum

Fikrim yok,

kararsızım

Kesinlikle

katılmıyorum Katılmıyorum

Ne

Katılıyorum,

Ne de

Katılmıyorum

Katılıyorum Kesinlikle

katılıyorum

20

05.01.2012

6

Lütfen Dikkat !

“Kararsızım”ın bulunduğu bir Likert ölçeği,

olumludan olumsuza sıralama olmaz. Likert

ölçeğinde yapılan birikimli değerleme

olduğundan, ortada yer alan durum kararsızlığı

değil, birikimin orta yeri olan yarı yarıya birikimi

anlatır.

Beşli bir Likert ölçeği, birden beşe eşit aralığa

bölünmüş ve derecelendirilmiştir. Bir derece

bildirmeyen “kararsızım” sözü bu ölçeğe

konulursa, ölçeğin eşit aralıklılığını da bozar.*

* Prof.Dr. Hüseyin Başar

21

“Orta derecede katılırım” yerine, “kararsızım”,

“fikrim yok”, “henüz karar vermedim” gibi yanlış

seçeneklerin kullanılma nedenlerinden biri de;

İngilizce kullanımındaki “undecided”

sözcüğünün ölçekle ilgili anlamının yanlış

tercüme edilmesidir.

Bir karar vermemiş olmayı anlatan bu

sözcüğün ölçek konusuyla ilgili anlamı, “bir

yön seçmedim”dir. Olumlu ya da olumsuz

yönde olmayan, bir yanında olumlu öbür

yanında olumsuz yargı olanın yeri ortadır. 22

Nitekim, Likert’in olduğu gibi, bu seçeneği

yanlışlıkla kararsızım şeklinde

isimlendirenlerin yazılarında da kararsızım

sözü bu anlamda kullanılmış, diğer dört

seçeneğin ortasına konulmuştur.

Likert, daha sonraki derecelendirmeli

sıralamalarını, ortadaki seçenekte

“undecided” sözüne yer vermeden yapmıştır.

Onun yerine; “Neither Disagree Nor Agree”

kullanılmaya başlanmıştır. 23

Batı yazınında birçok yazar ve biliminsanı

yaptığı derecelendirme ölçeğinde

“undecided” sözünü kullanmamıştır. Bu

seçenek için “neutral”: yansız sözünü

kullanmıştır.

“Goode ve Hatt” da beşli derecelendirme

ölçeğini kullanmış, ama beşli seçenek

dışında, puan da vermediği ayrı bir seçenek

koymuştur: “Ne puan vereceğimi bilmiyorum”.

24

05.01.2012

7

Oranlı (Ratio) Ölçekler Aralık ölçeklerinde yer alan isteğe bağlı sıfır

noktası yerine doğal/gerçek ve sabit bir sıfır

noktası belirlenebilirse bu, oran ölçeği olur.

Uzunluk, ağırlık, yaş, hız, sıcaklık gibi

değişkenlerin ölçülmesinde kullanılırlar.

Interval (eşit aralıklara bölünmüş) özellik

taşırlar.

100 puanlık bir sınav

Bir otomobilin hız göstergesi

Metre ile uzunluk ölçümü 25

Ölçek türlerinin özellikleri

Ölçek Farklılık Sıra Miktar Mutlak

başlangıç

noktası

Nominal Evet Hayır Hayır Hayır

Ordinal Evet Evet Hayır Hayır

Interval Evet Evet Evet Hayır

Ratio Evet Evet Evet Evet

26

İyi Bir Ölçme Aracının

Sahip Olması Gereken

Nitelikler

Güvenilirlik

Geçerlilik

Kullanışlılık

Nesnellik

Güvenilirlik (tutarlılık)

Ölçme aracının tutarlı/kararlı ölçme yapma

karakterinde olması anlamını taşır.

Bir ölçme aracı, bir özelliği, her

uygulandığında aynı sonucu verecek şekilde

ölçebiliyorsa güvenilirdir.

28

05.01.2012

8

Güvenilirliği artırmak için…

Bir anketteki önerme sayısı arttıkça anketin

güvenilirliği de yapay bir şekilde artar !

Önerme tümceleri, katılımcı kişilerin veya

grubun nitelik seviyesine uygun olarak

hazırlanmalıdır, ağır bir mesleki dil kullanımı

gelişigüzel cevaplamayı artıracağından,

güvenilirliği azaltır.

Anketi yanıtlama süresinin gereğinden kısa

oluşu da gelişigüzel cevaplamayı

artıracağından güvenilirliği azaltır. 29

Güvenilirliğin tespiti

En basit yöntemlerden bir tanesi; “Test –

Tekrar Test” yöntemidir.

Bir örneklem üzerinde uygulanan anket

formu, belirli bir zaman sonra aynı örneklem

üzerinde tekrar uygulandığında (aynı veya

farklı bir araştırmacı tarafından) sonuçlar

arasında ki korelasyon yüksekse, ölçeğin o

oranda güvenilir olduğu söylenebilir.

30

Güvenilirliğin tespiti;

Ölçeğin iç tutarlılığının analizi

(Interitem Consistency)

En çok bilinen ve uygulanan iç tutarlılık

analizi: “Cronbach alpha”dır.

Cronbach’s coefficiet alpha, 1946.

! Ölçme araçlarında genellikle güvenilirlik “iç

tutarlılık” anlamında kullanılır.

! Ancak iç tutarlılık, tüm maddelerin aynı şeyi

ölçtüğü anlamına gelmez.

31

Dikkat: Cronbach Alpha istatistiksel

bir test değil, güvenilirlik (iç tutarlılık)

katsayısıdır.

Bilimsel araştırma kapsamında yer alan

ölçeği içeren anket, örneklemden alınacak bir

gruba dağıtılır. Bu pilot çalışma neticesinde

elde edilen veriler Cronbach Alpha analizine

tabi tutulur.

Ölçek içerisinde gizli her bir faktörü

(değişkeni) ölçmeye hedefli soruların kendi

içlerindeki korelatif ilişkisi araştırılır.

Amaç ölçeğin iç tutarlılığını bilmek ve bunu

artırmaktır. 32

05.01.2012

9

Cronbach Alpha

CA analizi sonunda ortaya çıkan tabloda

ölçekte yer alan her bir sorunun, çıkartılması

durumunda ölçeğin güvenilirliğini ne yönde

etkileyeceği incelenir.

Cronbach Alpha değerinin 0,7’den büyük

olması ölçeğin güvenilirliğinin bir göstergesi

olacaktır.

Dikkat: Önerme sayısı arttıkça, CA katsayısı

yapay olarak büyür. Bu nedenle her bir faktör

için ayrı hesap yapılmalıdır. 33

Raporlama

34

Geçerlilik

Termometre ile zeka ölçümü…?

Tedavülden kalkmış bir para ile alışveriş ?

Ölçme aracı kullanılış amacına ne oranda

hizmet edebiliyorsa o oranda geçerlilik

özelliğine sahiptir.

Her defasında aynı gösterse de !

35

Güvenilirlik – Geçerlilik ilişkisi

Her defasında 2 cm eksik ölçen bir cetvel,

kesinlikle güvenilirdir. Ancak geçerli değildir

(Amaca hizmet etmez).

Geçerlilik için güvenilirlik gerek

şarttır ancak yeter şart değildir.

36

05.01.2012

10

Geçerliliğin Değerlendirilmesi

Bir ölçek için, “doğası gereği” geçerlidir veya

geçerli değildir sonuçlarına varılamaz.

Geçerlilik ölçüm sonuçlarının (örneklemin geri

dönüşünün) bir karakteristiğidir.

Bir ölçek ne kadar çok sayıda ölçüm sonucu

elde ederse, onun geçerliliği hakkında ihtiyaç

duyduğumuz bilgi o oranda artar.

37

Geçerliliğin Değerlendirilmesi

Geçerlilik yüksekten düşüğe doğru değişkenlik

arz eden bir özelliktir.

Sadece mevcut kanıtlar (ölçüm sonuçları)

üzerinden bir yargıya varılabilecek olan

geçerliliği doğrudan ölçmek mümkün değildir.

38

Geçerlilik Türleri

Kapsam (content) geçerliliği: Ölçülmek istenen

özelliği ölçmede nicelik ve nitelik olarak yeterli

olup olmadığı,

Yapı (construct) geçerliliği: Ölçeğin hazırlanış

amacına ne ölçüde ulaştığı,

Ölçüt-bağımlı (criterion-related) geçerliliği:

Ölçüm sonuçlarının bir veya birkaç dış ölçütle

karşılaştırılması.

39

Diğer Geçerlilik Türleri

Bu geçerlilik türlerine ek olarak, bazı bilimsel

araştırma kitaplarında; görünüş (face) geçerliliği,

tahmine dayalılık (öngörüsel, predictive)

geçerliliği ve çok kültürlülük (multicultural) geçerliliği de ele alınmaktadır.*

* Colton, David ve Cevert, Robert W. Designing and

Constructing Instruments for Social Research and

Evaluation. San Francisco: Jossey-Bass / John Wiley &

Sons, 2007, s.66-69.

40

05.01.2012

11

Kapsam Geçerliliği

Kapsam geçerliliğinde esasen, ölçeği

oluşturan faktörlerin ölçülmek istenen

özelliği ne ölçüde yansıttığı incelenir.

Kapsam geçerliliğini test etmede kullanılan

mantıksal yollardan en çok kullanılanı

uzman görüşüne başvurmaktır.*

* Büyüköztürk, Şener. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El

Kitabı, 8.Baskı. Pegem A Yayıncılık, 2007, s.168.

1

41

Yapı Geçerliliği

Yapı geçerliliği ile öne çıkan ilk husus;

ölçek tasarımcıları ile katılımcıların

(araştırmaya katılan kişilerin) yapı hakkında

eş tanımlamalara sahip olduklarından emin

olunmasıdır.*

* Colton ve Cevert, s.66.

2

42

Örnek: Önerilen bir ölçeğin yapı geçerliliği

bakımından değerlendirilmesi

Çalışma için hazırlanan TYK ölçeğinin bu anlamda yapı geçerliliğini azaltmamak için;

Soru formlarında; “yenilik stratejisi”, “radikal yenilik”, “artımsal yenilik” vb. yapıya özgü kavramların açıklayıcı tanımlamalarına yer verilmiştir.

Bunun dışında araştırmaya katılan işletmelerle posta, faks vb. gibi uzaktan iletişim yöntemleri yerine, yüz yüze görüşme ve mülakat yöntemleri uygulandığı için ölçeğin amacı ve kapsamı hakkında açıklayıcı bilgiler verilmiş, tasarım aşamasında ele alınan tüm kavramların katılımcılar tarafından aynı şekilde algılanmaları için yoğun bir çaba sarf edilmiştir. 43 44

Örnek: Önerilen Ölçeğin Yapı Geçerliliği

Bakımından Değerlendirilmesi

05.01.2012

12

45

Yapı Geçerliliğinin

Tespitinde Faktör

Analizi Kullanımı

Faktör Analizi Nedir?

46

Faktör Analizi

Sosyal bilimlerde, ölçülmek istenen olgular

genellikle doğrudan ölçülemedikleri için, bu

olguları tanımlayan veya ifade eden davranış

ve tutumları tespit edip bunları ölçmek

gerekmektedir.

Bu durum dolaylı bir ölçüm yapılması

anlamını taşır.

Örnek: Hizmet kalitesi, müşteri memnuniyeti,

tükenmişlik düzeyi, iletişim becerisi vb.

47

Faktör Analizi

Daha önceki derslerde belirtildiği gibi

öncelikle ölçülmek istenen olguya ilişkin yazın

taramasından elde edilen bilgiler ışığında

olgunun tanımı yapılmalı.

Daha sonra da bu olguya ilişkin somut,

ölçülebilir davranışlar/tutum ifadeleri

belirlenmelidir.

Örnek: Müşteri Memnuniyetini Sağlamak

48

05.01.2012

13

49

Örnek

YETKİNLİK: Müşteri Memnuniyetini Sağlamak

TANIMI: Müşterinin beklentilerine artı değer yaratacak şekilde

yanıt vermek ve belirgin bir ölçüde müşteri tatmini sağlamak.

DAVRANIŞLAR

İç ve dış müşteriler ile bunların beklentileri konusunda derin bir

algılamaya sahip olmak, Müşterinin beklentilerini karşılamak üzere uygun kaynakları

harekete geçirmek,

Müşteri tatmini konusunda bireysel sorumluluk üstlenmek (örn, artı

değer yaratacak ilişkilere odaklanmak)

Açık ve direkt iletişim becerilerini kullanarak, müşterinin güvenini kazanmak (örn, etken dinleme becerilerini kullanmak, zamanında

geri bildirim sağlamak gibi)

Müşteri için önemli olan unsurlara gerçekten öncelik verildiği

konusunda kendisini ikna etmek.

Anket Örneği

Satış Sorumlusu Bay / Bayan

……..…………………….. ,

Ke

sin

likle

Ka

tılmıy

oru

m

Ka

tılmıy

oru

m

Ne

Ka

tılıyo

rum

Ne

de

Ka

tılmıy

oru

m

Ka

tılıyo

rum

Ke

sin

likle

Ka

tılıyo

rum

Fik

rim y

ok

ürüne ilişkin beklentilerimi tam olarak

anlamadan satış sürecine geçmez. 1 2 3 4 5 -

ödeme koşullarına ilişkin beklentilerimi tam

olarak anlamadan satış sürecini tamamlamaya

çalışmaz.

1 2 3 4 5 -

ürüne ilişkin beklentim ile ürünün sunduğu

özelliklerin birebir örtüşmediği durumda, bana

alternatif ürünler sunar.

1 2 3 4 5 -

ödeme koşullarına ilişkin beklentim ile mevcut

ödeme seçenekleri birebir örtüşmediği

durumda, bana alternatif ödeme seçenekleri

sunmak için amirleriyle görüşme yolunu seçer.

1 2 3 4 5 -

… 1 2 3 4 5 - 50

Uygulama

Yönetim ve Organizasyon alanında bir olgu

belirleyelim… (davranışsal alanda olabilir)

Bu olguyu tanımlayalım…

Tanım doğrultusunda, olguyu dolaylı yoldan

ölçebileceğimiz davranışları ve/veya tutumları

belirleyelim…

51 52

……..…………………….. ,

Ke

sin

likle

Ka

tılmıy

oru

m

Ka

tılmıy

oru

m

Ne

Ka

tılıyo

rum

Ne

de

Ka

tılmıy

oru

m

Ka

tılıyo

rum

Ke

sin

likle

Ka

tılıyo

rum

Fik

rim y

ok

1 2 3 4 5 -

1 2 3 4 5 -

1 2 3 4 5 -

1 2 3 4 5 -

1 2 3 4 5 -

1 2 3 4 5 -

1 2 3 4 5 -

1 2 3 4 5 -

1 2 3 4 5 -

05.01.2012

14

Faktör Analizi

Birbirleriyle ilişkisi olduğu düşünülen çok

sayıdaki değişken arasındaki ilişkinin yapısı

hakkında bilgi edinmek amacıyla kullanılır.

Bunun için, çok sayıda değişken, daha az

sayıda temel boyuta indirgenir.

FA temel mantığı; karmaşık bir olgunun daha

az sayıda faktörler yardımıyla

açıklanabileceği düşüncesidir.

53

Yapı Geçerliliğinin Tespitinde Faktör

Analizi Kullanımı

Faktör analizinde kullanılacak olan verilerin

en az aralıklı (interval) veya oranlı (ratio)

seviyesinde ölçülmüş olması

gerekmektedir.*

* Altunışık, Remzi; Recai Coşkun, Serkan

Bayraktaroğlu ve Engin Yıldırım. Sosyal Bilimlerde

Araştırma Yöntemleri. 5. Baskı. Sakarya Yayıncılık,

2007, s.227.

54

Yapı Geçerliliğinin Tespitinde Faktör

Analizi Kullanımı

Ayrıca faktör analizinin uygulanabilmesi için

örnek büyüklüğünün 50’den hatta bazı

çalışmalarda 100’den az olmaması gerektiği

belirtilmektedir.*

* Altunışık ve diğerleri, s.228.

55

Önerilen Ölçeğin, Ölçüt-Bağımlı Geçerliliği

Bakımından Değerlendirilmesi

Ölçüm sonuçlarının bir veya birkaç dış

ölçütle karşılaştırılmasıdır;

1. Ölçüm sonuçları ile mevcut

performansların karşılaştırılması veya

2. Aynı faktörleri kullanarak aynı yapıyı ölçen

başka ölçeklerin ölçüm sonuçları ile

karşılaştırılması.

3

56

05.01.2012

15

Kullanışlılık

Bir ölçme aracının kullanılmasındaki

kolaylıktır.

Kullanılması zor, uzmanlık gerektiren, emek,

para, zaman gibi açılardan çok fazla gerekleri

olan bir ölçme aracı kullanışlı değildir.

57

Nesnellik (Objektiflik)

Ölçüm aracı nesnel (objektif) olmalıdır.

Eğer iki farklı uygulamacı ölçüm değerlerini

değerlendirdikten sonra aynı sonuçlara

ulaşıyorlarsa nesnellikten söz edilebilir.

Laboratuar sonuçlarında

görülen farklılıklar.

58

Final sınavlarınızda ve tez

yazım sürecinizde başarılar

dilerim…

Dr. M. Volkan TÜRKER

59