bİlİmsel ve teknolojİk araŞtirma …abs.mehmetakif.edu.tr/upload/0223_726_yayindosya.doc · web...
TRANSCRIPT
1002 – HIZLI DESTEK PROGRAMI1002 Hızlı Destek Projesi başvuru formu, proje kapak sayfası ile kabul ve taahhüt beyanları sayfalarını içermeyip "Özet" kısmından başlamaktadır. Proje yürütücüsü, araştırmacılar ve kuruluş yetkilisi tarafından imzalanması gereken söz konusu sayfalara elektronik proje başvurunuzu gerçekleştirdikten sonra, "Elektronik Başvurusu Çıktısı Al" butonunu kullanarak ulaşabilirsiniz.
1. ÖZET ve ANAHTAR KELİMELER: Proje başlığı, özeti ve anahtar kelimeler Türkçe ve İngilizce yazılmalıdır. Özette konunun tarihçesi ve literatürdeki yeri çok kısa belirtildikten sonra projenin özgün değeri ve beklenen sonucunun etkileri vurgulanmalıdır. Ayrıca nasıl yürütüleceği (deneysel tasarım/yaklaşım, yöntemler, ekip, aşamalar ve zaman) özetlenmelidir. Proje özetleri birer sayfayı geçmemelidir.
Proje Başlığı : Wistar Çeşidi Sıçanların Okratoksin A Toksikokinetiğinin Testosteron Hormon Düzeyi ile İlişkisinin Araştırılması
ÖzetOkratoksin A bir fungal ikincil metabolik ürünü olup, insan ve hayvanlar üzerine toksik etkisinin
olduğu 1965’de ortaya konmuş ve 1980’lerde yapılan çalışmalar bu toksinin aynı zamanda bir kanserojen
olduğunu ortaya koymuştur. Toksinin ticari üretimi yapılan hayvanlara geçişi yem yolu ile olup,
insanlara bitkisel gıdalarla doğrudan geçebildiği gibi toksin ile bulaşmış yemleri tüketen hayvanların
ürünleri ile de geçebilmektedir.
Okratoksin A’nın toksik ve kanserojenik özelliği deney hayvanlarında çalışılmış olup,
uygulandığı tüm hayvan çeşitlerinde başta böbrek ve karaciğer olmak üzere birçok organa zarar verdiği
ve özellikle böbrek tümörlerine neden olduğu bulunmuştur. Bu toksin için diğer bir özellikte, toksitesini
ve kanserojenik özelliğini birinci derecede erkekler üzerinde göstermesidir. Toksinin erkeklere özel bu
yüksek toksik ve kanserojenik özelliği uzun süredir araştırılmasına rağmen aydınlatılamamış ancak proje
yürütücüsü ve çalışma grubunun gerçekleştirmiş olduğu yakın zamandaki projeler bunun erkeklerde
yüksek miktarda bulunan testosteron hormonu ile ilişkili olduğunu ortaya koymuştur (Mor vd 2011).
Bu proje ile literatürde uzun süredir eksikliği hissedilen ve bundan dolayı yapılan çalışmaların
sonuçlarının etkili bir şekilde yorumlanmasını kısıtlayan, okratoksin A’nın sıçanlarda uzun dönem
toksikokinetiği ortaya konacak ve bunun testosteron hormonu ile olan ilişkisi açıklanacaktır. Bu amaca
yönelik, proje yöneticisinin daha önce gerçekleştirmiş olduğu projeden elde edilen sıçan (erkek, kastre
erkek ve dişi) plazma örneklerinin (toplam 576 adet) Okratoksin A (Fluoresans Detertörlü HPLC ile) ve
testosteron hormon (ELISA temelli testosteron tayin kiti) analizleri yapılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Okratoksin A, Testosteron, Plazma Okratoksin A düzeyi, Okratoksin A Toksikokinetiği.
1002BF-03 Güncelleme Tarihi 09/03/2011 1002 Hızlı Destek
Project Title : Toxicokinetics of Ochratoxin A and its relation to testosterone hormone levels in Wistar rats.
Abstract
Ochratoxin A is a fungal secondary metabolic with a toxic effect to humans and animals. Its toxic
property was first indentified in 1965 and then studies in mid 1980’s showed that the toxin is also
carcinogenic to animals. Farm animals receive the toxin through their food intake and the toxin reaches
to humans directly with consumption of plant originated nutrients or indirectly with the consumption of
animals who fed with the toxin contaminated food.
Toxic and carcinogenic properties of the toxin were studied in several animal groups and it is
found that the toxin is primarily toxic to kidney and liver and it also causes specifically kidney tumors. It
is also found that ochratoxin A has high toxicity and carcinogenic effect to males compared to females.
Although it was not known for a long time what causes toxin’s gender specific toxicity, recent studies of
the project manager have shown that male specific toxicity is related to high testosterone levels in males
(Mor et al., 2011).
The aim of project is to determine long term toxicokinetics of ochratoxin A in rats and its relation
to testosterone status of the animals. For this purpose, ochratoxin A (using HPLC with a fluorescence
detector) and testosterone (using ELISA kit) levels of plasma samples (totally 576) will be determined
using plasma samples of the pervious experiment. The determination of long term ochratoxin A
toxicokinetics in rats will shed on light to the recent findings as well as puzzling results of the previous
studies.
Keywords: Ochratoxin A, testosterone, plasma ochratoxin A levels, toxicokinetics of ochratoxin A.
2. AMAÇ: Önerilen projenin amacı ve erişilmek istenen sonuç açık olarak yazılmalıdır.1002BF-03 Güncelleme Tarihi 09/03/2011 1002 Hızlı Destek
Okratoksin A (OTA) bazı funguslar tarafından üretilen ve gıdalar yolu ile insan ve çiftlik
hayvanlarına geçen nefrotoksik ve kanserojenik bir toksindir. OTA birçok hayvanda, böbrek işlev
yitiminden, böbrek ve karaciğer kanserleri kadar geniş bir yelpazede problemlere neden olmaktadır.
OTA’nın insanlarda zararlı etkileri iyi bilinmemekle birlikte, Balkan ülkelerinde sıklıkla görülen
nefropatilerden (Balkan Endemik Nefropati, BEN) sorumlu olduğu düşünülmektedir.
Kontamine olmuş gıdaların tüketimi sonucu, OTA hayvanların plazmalarında yüksek düzeye
ulaşabilmekte ve her iki cinsiyette de böbrek ve karaciğer kanserlerine neden olabilmekle birlikte,
erkeklere çok daha yüksek toksik ve kanserojenik etki göstermektedir. Toksinin varlığı ve erkeklere özgü
yüksek toksitesi ve kanserojenik etkisi uzun süredir bilinmekle birlikte, bunun arkasındaki mekanizma
bilmece olarak kalmıştır. Proje yöneticisi ve çalışma grubunun yakın zamanda yapmış olduğu çalışmalar
sonucu, bu toksinin erkeklerde görülen yüksek toksik etkisinin testosteron hormonu ile ilişkili olduğu
ortaya konmuştur (Mor vd 2011)
Bu projenin amacı, OTA’nın sıçanlardaki uzun dönem toksikokinetiği ortaya koymak ve bu
dinamiğin sıçanların testosteron düzeyleri ile olan ilişkisini araştırmaktır. Sıçanların uzun dönem OTA
toksikokinetikleri daha önce hiçbir çalışma grubu tarafından ortaya konmadığı için, birçok çalışma grubu
elde etmiş olduğu sonuçları başka bir çalışma ile karşılaştırma imkanı bulamamış ve bundan dolayı da
OTA dünyasında elde edilen sonuçlar, OTA’nın toksikolojisine ışık tutmak yerine, bu durumu bir
bilmece haline getirmiştir. Bu çalışmada, proje yöneticisinin daha önceki projesinden elde ettiği sıçan
plazma örneklerinin OTA düzeyleri ve testosteron hormon düzeyleri belirlenecek ve bu toksinin uzun
dönem (yaklaşık 6 ay) toksikokinetiği ortaya konacak ve aynı zamanda bu toksinin yine uzun dönemde
testosteron hormonu ile olan ilişkisi de açıklanacaktır.
Bu projenin plazma örnekleri, 2009-2011 tarihleri arasında gerçekleştirilmiş olunan ‘Wistar erkek
sıçanının yaş ve testis bağımlı a2u-globulin protein düzeyinin belirlenmesi’ adlı projeden toplanmıştır.
Bahsedilen bu projenin bütçesinin çok kısıtlı olmasından dolayı (toplam bütçesi 10.000 TL), plazma
örneklerinin (toplam 576) çok az bir miktarının (66 adet) OTA ve testosteron analizleri
gerçekleştirilebilmiştir. Bu projede, 3 farklı deney grubuna ait (erkek, kastre erkek ve dişi) sıçanların
plazma örneklerinin tamamının analizi gerçekleştirilerek bilimsel açıdan tatmin edici (özellikle
istatistiksel analiz yapmaya imkân verecek sayıda) analizi sonuçları elde edilecektir. Böylece,
hayvanlarda kanser yaptığı net bilinen ve insanlar içinde potansiyel kanserojen olarak sınıflandırılmış bir
toksinin uzun dönem toksikokinetiği ortaya konacak ve bunun testosteron hormon düzeyi ilişkisi
açıklanacaktır.
1002BF-03 Güncelleme Tarihi 09/03/2011 1002 Hızlı Destek
3. KONU ve KAPSAM: Önerilen projenin konusu ve kapsamı net olarak tanımlanmalı; amaç ile ilişkisi açıklanmalıdır.
Aspergillus ochraceus fungusunun ikincil metabolik ürünü olan OTA’nın hayvanlar için toksik
olduğu ilk defa 1965 yılında Nature dergisi ile duyurulmuştur (Merwe et al., 1965). OTA’nın birçok
hayvan ve insan için toksik olduğunun bulunmasını takiben OTA dünyasında ikinci önemli bulgu,
1980’lerin ortalarında Ulusal Toksikoloji Programı (NTP) tarafından gerçekleştirilen ve OTA’nın toksik
özelliğine ek olarak kemirgenlerde kanserojenik (özellikle erkeklerde böbrek tümörlerinden sorumlu)
olduğunun bulunmasıdır (NTP, 1989) . Grubumuz tarafından yakın zamanda yapılan çalışma ise,
OTA’nın bugüne kadar erkeklere özgü anlaşılmayan yüksek toksikolojisinin testosteron hormonu ile
ilişkili olduğunu göstermiştir (Mor et al., 2011).
Okratoksin A üreten funguslar birçok hububat ürününe tarımsal üretim ve depolanma sırasında
bulaşabilmekte ve bu ürünlerde toksin miktarı yüksek değerlere ulaşabilmektedir. İnsanlara OTA,
doğrudan kontamine olmuş gıdaların (tahıl ürünleri, kahve, kuru üzüm, şarap vb.) tüketimi ile
ulaşabildiği gibi, dolaylı olarak kontamine olmuş yemleri tüketen hayvanların et ve süt ürünleri ile de
ulaşabilmektedir. İnsanlarda OTA toksikolojisinin yaygınlığı ve patolojik bozukluklarının şekli ve
derecesi çok iyi bilinmemekle birlikte, başta balkan ülkeleri olmak üzere, Avrupa’nın tamamında (ve
olasılıkla Türkiye’de de) ve Kuzey Afrika’da gözlenen nefropatilerin bazılarından (özellikle Balkan
Endemik Nefropatisi’nden) OTA sorumlu tutulmaktadır. Kemirgenlerde böbrek bozuklukları ve böbrek
tümörlerine neden olduğunun 1980’lerin sonlarında net bir şekilde ortaya konmasından sonra,
Uluslararası Kanser Araştırma Enstitüsü tarafından OTA ‘İnsanlar için Potansiyel Kanserojen’ sınıfına
dâhil edilmiştir.
Besi ve kümes hayvanları için doğrudan patolojik bozukluklara neden olan ve insan içinde
potansiyel kanserojen sınıfında olan bir toksinin hem erkek ve hem de dişilerde çalışılması gerektiği
çalışmalara dışarıdan destek veren Prof. Dr. Peter G. Mantle (Imperial College, Londra, İngiltere)
tarafından fark edilmiştir. Buna yönelik olarak 4 aylık Wistar çeşidi sıçanlar (erkek ve dişi) deneye
alınmış, erkeklerin bir grubunun testisleri uzaklaştırılmış ve tüm sıçanlar (kontrol gurubu sıçanlar hariç) 5
ppm OTA içeren sıçan yemi ile 6 ay süresince beslenmiştir. Deney süresinin sonunda, sıçan plazma
örneklerinin OTA düzeyi ve organ (böbrek ve karaciğer) lezyon dereceleri belirlenmiştir.
Bu çalışma sonunda OTA’nın toksikolojisi konusunda bilinmeyen birçok yeni bilgi üretilmiştir.
Bunlardan bazıları; literatürde iddia edildiği gibi OTA’nın sıçanlarda toksik etkisinin yalnızca
böbreklerle sınırlı olmadığı, diğer organlara da (başta karaciğer ve testis/ovaryum olmak üzere) benzer
derecede toksik etki gösterdiği bulunmuştur (Tablo 1).
1002BF-03 Güncelleme Tarihi 09/03/2011 1002 Hızlı Destek
Tablo 1. 24 hafta süresince OTA’lı yem ile beslenmiş Wistar çeşidi erkek (M) ve dişi (F)
sıçanların plazma OTA düzeyleri ve organ lezyon dereceleri (Mor vd. 2011’deki tablodan özetlenerek
sunulmuştur)
Gruplar (n=7-9)
Plazma OTA miktarı (ng/ml)
Organ lezyon dereceleri
Plazma Böbrek Karaciğer
M-OTA 6344±629 2.90±0.31a 2.90±0.51a
M-CAST.-OTA 8429±1475 1.25±0.70c 1.50±0.53c
F-OTA 12504±1349 2.16±0.75d 2.00±0.89d
Kontrol Sıçanlar <15 0.25±0.50b 0.25±0.50b
P value <0.001 <0.001 <0.001
M: Erkek F: Dişi CAST.: Kastrasyon OTA: Okratoksin AOrgan zarar düzeyleri; normal (0), az zararlı (1), orta düzeyde zararlı (2) ve yüksek düzeyde zararlı (3) olarak derecelendirilmiştir.OTA içermeyen yem ile beslenmiş erkek ve dişi sıçanlar.
Diğer yeni bir bilgide, dişilerin OTA plazma düzeyinin erkeklerden neredeyse iki kat daha fazla
olmasına rağmen, dişilerin börek ve karaciğer lezyon düzeylerinin erkeklerden belirgin bir şekilde düşük
olduğunun bulunması olmuştur (Tablo 1).
Uzun süredir erkek sıçanların OTA toksisitesine dişilerden daha hassas olduğu biliniyor olmasına
rağmen bunun arkasındaki gerekçe ortaya konamamıştır. Yine bu çalışma ile kastre edilmiş erkeklerin
organ lezyon düzeylerinin normal erkeklerden bariz şekilde düşük olması (Tablo 1), OTA’nın
erkeklerdeki yüksek toksitesinin testosteron hormonu ile ilişkili olduğunu ortaya koymuştur (Mor vd.
2011). Testosteron hormonun kendisinin bir molekül olarak doğrudan OTA’nın toksitesinde yer alma
olasılığı düşük olmakla birlikte, erkeklerde testosteron varlığı ve düzeyi ile kontrol edilen gen veya gen
ürünlerinin bu olaydan sorumlu olduğu düşünülmektedir (Mor vd. 2011).
Tüm bu sonuçları takiben, her grubun iki üyesinin sıçan plazma OTA düzeyleri HPLC
kullanılarak analiz edilmiş ve Çizel 1’de sonuçlar sunulmuştur.
1002BF-03 Güncelleme Tarihi 09/03/2011 1002 Hızlı Destek
Sıçanların Plazma OTA Düzeylerinin Haftalara Göre Değişimi
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
35000
40000
14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44Hafta
Plaz
ma
OTA
düz
eyi (
mic
ro g
/ml)
M-OTA
M-CAST.-OTA
F-OTA
Kastre edilen sıçanların (M-CAST.-OTA) testislerinin uzaklaştırma işlemi hafta 21
gerçekleştirilmiş olup (okla gösterilmiştir), hafta 22’den sonraki plazma OTA düzeyleri kastre edilmiş
erkeklere aittir. Kastre edilmiş erkeklerin plazma OTA düzeylerin, kastrasyonu takip eden haftalarda
(hafta 26 kadar) hızlı bir şekilde azaldığı görülmektedir. Diğer grupların ayrıntılarına burada daha fazla
girilmeyecek olan bu sonuçlar, net bir şekilde erkek sıçanların plazma OTA düzeylerinin testosteron
hormonu ile ilişkili olduğunu göstermiştir. Bu sonuçların elde edildiği projenin bütçesinin çok kısıtlı
olması (toplam bütçe 10.000 TL), her guruba ait yalnızca iki bireyin plazma örneğinin analizinin (ön bilgi
niteliğinde) yapılmasını mümkün kılmıştır. Verimli ve etkili bir istatiksel analiz için ve bilim dünyası ile
paylaşabilecek güvenilir toksikokinetik sonuçları için gerekli olan örnek sayısı, tüm hayvan guruplarında
24 hafta için 576 örnektir. Bu örneklerin yalnızca OTA analiz maliyeti 10.000 TL’in üzerinde olması
(Bkz. Proje Bütçesi), bir önceki projenin bütçesi ile neden gerçekleştirilemediğini de açıklamaktadır.
Yapılmış olan proje ile OTA toksikolojisinin ve plazma OTA düzeyinin testosteron hormonu ile
ilişkili olduğunun bulunması, OTA toksikokinetiğinin testosteron hormon düzeyi ile nasıl ilişkili
olduğunun ortaya konmasını da gerektirmektedir. Sunulan bu proje ile geçmiş çalışmadan elde edilen
erkek, kastre erkek ve dişilerin plazma testosteron düzeyleri tespit edilerek, plazma OTA düzeyleri ile
ilişkilendirilecektir.
Hayvanlarda uzun dönem OTA toksikokinetiğinin ortaya konması ve bunun testosteron hromonu
ile olan ilişkisinin açıklanması, hem OTA’nın bu hayvanlarda ve hem de çiftlik hayvanlarında yarattığı
toksikolojisinin anlaşılmasında önem arz etmektedir. OTA’nın insanlarda (özellikle erkeklerde) ciddi
patolojik bir bozukluk olan Balkan Endemik Nefropatisi ile ilişkilendiriliyor olması, OTA’nın
toksikokinetiğinin ve testosteron hormonu ile olan ilişkisinin ortaya konmasını daha da önemli
kılmaktadır.
1002BF-03 Güncelleme Tarihi 09/03/2011 1002 Hızlı Destek
4. LİTERATÜR ÖZETİ: Proje konusu ile ilgili alanda ulusal ve uluslararası literatür taranarak, ham bir literatür listesi değil, kısa bir literatür analizi verilmelidir. Bu analiz, önerilen araştırma konusunun literatürdeki önemini ve doldurulması gereken boşluğu ortaya koymalıdır. Referanslar http://www.tubitak.gov.tr/ardeb-kaynakca sayfasındaki açıklamalara uygun olarak verilmelidir.
Mikotoksinler, çeşitli küfler tarafından salgılanan ikincil metabolitler olup, insanlar ve
hayvanlarda istenmeyen patolojik ve fizyolojik değişiklikler meydana getirebilmektedir. Günümüzde,
çeşitli küf cinsleri tarafından üretilen yaklaşık 300 mikotoksinin varlığı bilinmektedir. Hayvanlar
üzerinde yapılan çalışmalar, farklı mikotoksinlerin farklı organları etkilediğini ve akut toksik, mutajenik,
karsinojenik, teratojenik etkilere sahip olduğunu ve bazılarının bu etkilerin birkaçını birden gösterdiğini
ortaya koymuştur (Alvarez vd 2004).
Şekil 1. Okratoksin A’nın moleküler yapısı
Okratoksin A (OTA) , Penicillium verrucosum ve Aspergillus ochraceus gibi bazı fungus türleri
tarafından üretilen bir mikotoksin türüdür. OTA, bütün memelilerde ve kümes hayvanlarında akut ve
kronik lezyonlara sebep olan önemli bir toksindir. Bu canlılar üzerinde toksik etkisinin birinci derecede
böbreklere olduğu iddia edilmekle birlikte, birçok çalışma toksinin birçok farklı organ ve sisteme
(bunlara karaciğer, sinir sitemi ve immün sistemde dahil olmak üzere) toksik etki gösterdiğini ortaya
koymuştur (Khoury ve Atoui, 2010). Sıçan ve farelerle yapılan birçok çalışmada, erkeklerin dişilerden
OTA toksisitesine daha hassas olduğunu gösterilmiş, ancak bu hassasiyetin arkasındaki mekanizma
bugüne kadar aydınlatılamamıştır. Ancak grubumuzun yakın zamanda yapmış olduğu çalışma, erkeklerin
OTA hassasiyetinde testosteron hormonunun rolünün olduğunu ortaya koymuştur (Mor vd 2011).
OTA ile kontamine yemlerin tüketimi kemirgenlerde organ lezyonları oluşturmanın yanında, uzun
dönemde tümör oluşumuna neden olduğu ortaya konmuştur (NTP, 1989; Huff vd 1992; Pfohl-
Leszkowicz vd 1998). Düşük düzeyde OTA alımının sıçan ve farelerde kansere ve özellikle böbrek
tümörlerine neden olduğu ve erkeklerde böbrek tümörü görülme olasılığının, dişilerden daha fazla olduğu
bulunmuştur (Bendele et al., 1985; Boorman et al., 1989). Erkelerdeki yüksek böbrek tümör görülme
oranın nereden kaynaklandığı hala cevaplanmayı bekleyen bir sorudur. Böbrek tümörlerinin yanında,
OTA sıçan ve farelerde yaş ve cinsiyete bağlı olarak karaciğer kanserlerine neden olabilmektedir
(O’Brien vd 2001). Tüm bu bulgulardan dolayı, Uluslararası Kanser Araştırma Enstitüsü tarafından,
Okratoksin A insanda potansiyel kanserojen madde (Grup 2B) sınıfına dâhil edilmiştir.
1002BF-03 Güncelleme Tarihi 09/03/2011 1002 Hızlı Destek
OTA hayvanların sindirim sisteminden etkili bir şekilde emilmektedir. Örneğin, sıçanlarda katı
besinlerle alınan OTA’nın yaklaşık %60’nın bağırsaklardan emildiği gösterilmiştir (Galtier vd 1981).
Absorbsiyonu takiben, OTA’nın plazma toksikokinetiği, doz, uygulama şekli, tür, cinsiyet ve yaşa bağlı
olarak değişebilmektedir. Örneğin, genç dişi ve erkek Fisher çeşidi sıçanlarda (10 haftalık) OTA’nın
plazma düzeyinin maksimuma çıkması, dişilerde 2 saat ve erkeklerde de 6 saat almaktadır (Vettorazzi vd
2009). Normal besin ve gavaj yolu ile (yağda çözülmüş OTA’nın doğrudan mideye bir aparat yardımı ile
verilmesi) OTA alımının erkek ve dişi plazma düzeylerinde farklılık yarattığı bulunmuş ve normal besin
alımında erkek plazma OTA düzeyinin dişinin plazma OTA düzeyinden yaklaşık %35 daha az olduğu
bulunmuştur (Vettorazzi vd 2009; 2011). OTA’nın plazma yarılanma ömrünün de tür ve cinsiyete bağlı
olarak değiştiği bulunmuştur. Fischer çeşidi sıçanlarda OTA’nın yarılanma ömrü yaklaşık 10 günken,
Dark Aguati çeşidi sıçanlarda yarılanma ömrü iki gün kadar inebilmektedir (Mantle, 2008).
Kana geçen OTA’nın tamamına yakını (%99) serum proteinlerince (özellikle albümin proteini
tarafından) bağlanmaktadır (Chu, 1974). Bu yüzden OTA, böbrek yolu (glomerüler filtrasyonla) ile
ortamdan kolaylıkla uzaklaştırılamamakta ve plazmada yüksek düzeyde OTA birikimi gerçekleşmektedir.
OTA’nın böbrekle atılımı daha çok tübüler yolla gerçekleştiği gösterilmiştir. Bu olayı, proksimal tübül
hücresinin, bazolateral hücre membranındaki ‘ksenobiotik taşıyıcıları’nın gerçekleştirdiği
düşünülmektedir (Burckhardt ve Burckhardt 2003). OTA’nın bütün nefron segmentlerinden geri emildiği
ve bu süreç sonunda toksinin böbrek dokusunda biriktiği ve bu yolla böbrek patolojilerine neden olduğu
iddia edilmektedir. Ara taşıyıcıların toksini kandan ayırdığı ve böylece böbrek ve karaciğerden atılımını
teşvik ettiği düşünülmektedir. OTA’nın karaciğerden uzaklaştırılması, karaciğer hücrelerinin
membranında bulunan organik anyon taşıyıcı protein “organic anion transporting polipeptid carrier”
(OATP) olduğu öne sürülmüştür (Jung vd 2001). Karaciğerden ayrıştırılan toksin, safra yolu ile sindirim
sistemine verilmekte ve bu yolla dışarı atılabilmektedir (Ringot vd 2006). Ancak safra yolu ile sindirim
sistemine verilen OTA’nın bir kısmı enterohepatik yol ile tekrar kana dönmektedir.
OTA birçok hayvanda nefrotoksik, hepatotoksik, nörotoksik ve immünotoksik etkiye sahiptir.
OTA, akut ve sub-akut toksisitesini birçok farklı mekanizma ile gerçekleştirebilmektedir. Membran
peroksidasyonunu hızlandırması, kalsiyum hemostazını bozması, mitokondrial solunumu engellemesi ve
DNA’da hasar oluşturması baslıca etkileridir (Ringot vd 2005). Fenilalanin metabolizmasında bozulma,
fosfoenol purivat karboksikinaz enziminde azalma, karbonhidratlardan yağ üretiminin azalması ve DNA
sentezinin inhibisyonu gibi biyokimyasal fonksiyon bozukluklarına da neden olabilmektedir (Ringot vd
2005; O’Brien ve Dietrich 2005).
Birçok farklı besin kaynağında (baklagillerde, hububatlarda, diğer bitkisel ürünlerde ve havyan
yemlerinde) bu toksini üreten küflerin çoğalmasına bağlı olarak OTA varlığı saptanmıştır. OTA bitkisel
ürünlerde özellikle mısır, buğday, arpa, sorgum, yulaf, baklagiller, yer fıstığı ve karışık yemlerde bulunan
en önemli mikotoksinlerden biri olarak kabul edilmektedir. Hayvan yemlerinde, özellikle yemlerin uygun
koşullarda depolanmamasına bağlı olarak, yüksek düzeylere ulaşabilmekte ve bu yemlerle beslenen sığır,
1002BF-03 Güncelleme Tarihi 09/03/2011 1002 Hızlı Destek
koyun, tavuk ve hindilerde büyümede verim kayıplarına ve toksine bağlı ölümlerle de ekonomik
kayıplara neden olabilmektedir (Hamilton vd 1982; Pohland vd 1992; Marquardt ve Frohlich, 1992).
OTA’nın çiftlik hayvanları üzerine en önemli toksik etkisi böbrekler üzerine olup, birçok ülkede (Norveç,
İsveç, Finlandiya, Danimarka, Polonya, ve Macaristan) ticari üretimi yapılan domuzlarda nefropatilerin
birincil nedeninin yem ile alınan OTA olduğu ortaya konmuştur (Ribellin vd 1978; Elling vd 1985).
Hayvan yemlerinde OTA’nın bulunuyor olması ve hayvan ürünleri ile insanlara geçebilmesinden
dolayı, besi hayvanlarındaki OTA miktarı birçok ülkede çalışılmıştır. İngiltere ve Fransa’da doğal yem
ile beslenmiş domuzların böbreklerindeki OTA miktarı 0.2-2.3 ve 0.5-5 g/kg olarak bulunmuştur
(Dragacci vd 1999; Gresham vd 2006). Avrupa genelinde domuzlardan alınan böbrek örneklerinin %21-
42’sinde OTA bulunduğu ve bu böbreklerdeki OTA miktarının da 5-500 g/kg arasında değiştiği rapor
edilmiştir (Hald, 1991). Yine bu çalışmalarda, organların OTA miktarı karşılaştırıldığında, OTA’nın
genellikle böbrek ve karaciğerde yüksek oranda bulunduğu ve bunu diğer organların izlediği ortaya
konmuştur (Ringot vd 2006; Matrella vd 2006; Ceci vd 2007).
OTA, yukarıda verilen gerekçelerden dolayı, hayvan ürünleri (et, süt, yumurta gibi) ve bitkisel
kökenli gıdaların tüketilmesi ile insanlara geçebilmektedir. OTA, başta Balkan ülkelerinin kırsal bölge
insanlarında görülen Balkan Endemik Nefropatisi (BEN) olmak üzere, Mısır ve Tunus’da görülen ve
etiyolojisi bilinmeyen nefropatiler ve böbrek tümörlerinden de sorumlu tutulmaktadır (Pavlovic vd 1979;
Plestina vd 1990; Hassen vd. 2004; Fuchs ve Peraica 2005; Hmaissia vd 2008). BEN sebebiyle ölen
hastaların otopsilerinde, bağırsaklarda fibroz birikimi, tübüler dejenerasyon ve korteksin yüzeysel
bölgelerinde glomerüler hiyalizasyon şeklinde histolojik lezyonlara rastlanmıştır (Wafa vd 1998).
İnsanın tolere edebileceği haftalık OTA alımı, FAO ve WHO’nun uzmanları (JECFA) tarafından
deney hayvanlarından elde edilen sonuçlara göre belirlenmiştir. JECFA’nın 1991 yılındaki kararına göre
haftalık tolere edilebilir miktar 114 ng/kg vücut ağırlığı olarak belirlenmiş, 1995 yılında bu miktar 100
ng/kg indirilmiş ve 2001 yılındaki toplantıda da bu oranın hala geçerli olduğu onaylanmıştır (WHO,
1991; FAO, 1995; FAO, 2001).
Türkiye’de de OTA üzerine çalışmalar yapılmıştır. Bunların çoğunluğu gıda ürünlerinde (kuru
üzüm, biralık arpa, Türk kahvesi, buğday unu ve nişasta) OTA miktar tayinidir (Garip, 2000; Baydar vd
2005; Metin, 2006; Ünal, 2009). Buna ek olarak, OTA üreten küflerin çekirdeksiz üzüm üzerindeki
dağılımının nem ve sıcaklık ile ilişkisi araştırılmış (Kap Pazarbaşı, 2002) ve bira arpasındaki OTA’nın
bira mayası tarafından parçalanması incelenmiştir (Gümüş, 2002). Aynı zamanda, Türkiye’nin farklı
bölgelerinde yaşayan sağlıklı insanların (Akdemir vd 2010) ve böbrek bozuklukları olan hastaların
kanında OTA miktarının ölçümleri gerçekleştirilmiştir (Özçelik vd 2001).
REFERANSLAR
AKDEMİR C., Cemiloglu-Ulker O., Basaran A., Ozkaya S., Karakaya A., Estimation of Ochratoxin A in
Some Turkish Populations: An Analysis in Urine as a Simple, Sensitive and Reliable Biomarker, Food
1002BF-03 Güncelleme Tarihi 09/03/2011 1002 Hızlı Destek
and Chemical Toxicology, 48, 877–882, (2010).
ALVAREZ L., Gil A.G., Ezpeleta J.A., Immunotoxic Efects of Ochratoxin A in Wistar Rats after Oral
Administration, Food and Chemical Toxicology, 42, 825- 834, (2004).
BAYDAR T., Engin A.B., Girgin G., Aydin S., Sahin G., Aflatoxin and Ochratoxin in Various Types of
Commonly Consumed Retail Ground Samples in Ankara, Turkey, Annals of Agricultural and
Environmental Medicine, 12, 193-197, (2005).
BURCKHARDT B.C., Burckhardt G., Transport of Organic Anions Across The Basolateral Membrane
of Proximal Tubule Cells, Reviews of Physiology, Biochemistry & Pharmacology, 146, 95-158, (2003).
CECI E., Bozzo G., Bonerba E., Di Pinto A., Tantillo M.G., Ochratoxin A Detection by HPLC in Target
Tissues of Swine and Cytological and Histological Analysis, Food Chemistry, 105,364-368, (2007).
CHU F.S., A Comparative Study of The İnteraction of Ochratoxins with Bovine Serum Albumine,
Biochemical Pharmacology, 23,1105–1107, (1974).
DRAGACCI S., Grosso F., Bire R., Fremy J.M., Coulon S., A French Monitoring Programme for
Determining Ochratoxin A Occurrence in Pig Kidneys, Natural Toxins, 7, 167-73, (1999).
ELLING F., Nelsen J.P., Lillehoj E.B., Thomassen M.S., Stormer F.C., Ochratoxin A Induced Porcine
Nephropathy: Enzyme and Ultrastructural Changes After Short-Term Exposure, Toxicon, 23, 247–254,
(1985).
FAO, Biotechnology and Food Safety. Report of a Joint FAO/WHO Consultation. Food and
Agricultural Organization, Food and Nutrition, (1996).
FAO. Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives, Fifty‐sixth meeting, Geneva,
Switzerland, (2001). Pp: 6–15.
FUCHS R., Peraica M., Ochratoxin A in Human Kidney Diseases, Food Additives and Contaminants, 22
(1), 53-57, (2005).
GALTIER P., Alvinerie M., Charpenteau J.L., The Pharmacokinetic Profiles of Ochratoxin A in Pigs,
Rabbit and Chicken, Food and Cosmetics Toxicology, 19, 735–738, (1981).
GARIP, I., Türkiye’nin Farklı Bölgelerinden Alınan Biralık Arpa, Malt ve Birada Okratoksin A 1002BF-03 Güncelleme Tarihi 09/03/2011 1002 Hızlı Destek
Düzeylerinin Belirlenmesi, (Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya, (2000).
GRESHAM A., Done S., Livesey C., Macdonald S., Chan D., Sayers R., Clark C., Kemp P., Survey of
Pigs' Kidneys with Lesions Consistent with PMWS and PDNS and Ochratoxicosis. Part 1:
Concentrations and Prevalence of Ochratoxin A, Veterinary Record, 159, 737-42, (2006).
GÜMÜŞ, T., Arpa, Malt ve Birada Okratoksin A (OTA) Varlığı ve Bira Üretimi Sırasında OTA’nın
Maya Tarafından Parçalanması, (Doktora Tezi), Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, (2002).
HALD B., Porcine Nephropathy in Europe, IARC Scientific Publication, 115, 49-56, (1991).
HAMİLTON P.B., Huff W.E., Harris J.R., Wyatt R.D., Natural Occurrences of Ochratoxicosis in
Poultry, Poultry Science., 51, 1832, (1982).
HASSEN W., Abid-Essafi S., Achour A., Guezzah N., Zakhama A., Ellouz F., Creppy E.E., Bacha H.,
Karyomegaly of Tubular Kidney Cells in Human Chronic Interstitial Nephropathy in Tunisia: Respective
Role of Ochratoxin A and Possible Genetic Predisposition, Human and Expiremental Toxicology, 23,
339–346, (2004).
HMAİSSİA KHLİFA K., Ghali R., Mezigh C., Aouni Z., Ghorbel H., Harrzallah K., Machgoul S.,
Hedhili A., Serum Levels of Ochratoxin A in Healthy Subjects and in Nephropathic Patients in Tunisia,
Annales de Biologie Clinique, 66, 631-6, (2008).
HUFF W.E., Kubena L.F., Harvey R.B., Phillips T.D., Efficacy of Hydrated Sodium Calcium
Aluminosilicate to Reduce The İndividual and Combined Toxicity of Aflatoxin and Ochratoxin A.
Poultry Science, 71, 64–69, (1992).
JUNG K.Y., Takeda M., Kim D.K., Tojo A., Narikawa S., Yoo B.S., Hosoyamada M., Cha S.H., Sekine
T., Endou H., Characterization of Ochratoxin A Transport by Human Organic Anion Transporters, Life
Sciences, 69, 2123-35, (2001).
KAP PAZARBAŞI, S., Çekirdeksiz Üzümlerde Okratoksin A Üreticisi Küflerin Dağılımı Üzerinde Nem
ve Sıcaklığın Etkilerinin Araştırılması, (Yüksek Lisans Tezi), Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü,
(2002).
KHOURY A., Atoui A., Ochratoxin A: General Overview and Actual Molecular Status, Toxins, 2, 461-
493, (2010).
1002BF-03 Güncelleme Tarihi 09/03/2011 1002 Hızlı Destek
Mantle P.G., Interpretation of The Pharmacokinetics of Ochratoxin A in Blood Plasma of Rats, During
and After Acute or Chronic Ingestion, Food and Chemical Toxicology, 46, 1808–1816, (2008).
MARQUARDT R.R., Frohlich A.A., A Review of Recent Advances in Understanding Ochratoxicosis,
Journal of Animal Science, 70, 3968-3988, (1992).
MATRELLA R., Monaci L., Milillo M.A., Palmisano F., Tantillo M.G., Ochratoxin A Determination in
Paired Kidneys and Muscle Samples from Swines Slaughtered in Southern Italy, Food Control, 17, 114-
117, (2006).
MERWE K.J., Steyn P.S., Fourie L., Scott D.B., Theron J.J., Ochratoxin A, A Toxic Metabolite
Produced by Aspergillus Ochraceus Wilh, Nature, 205, 1112-3, (1965).
METİN, R., Türk Kahvesi Örneklerinde Okratoksin A Varlığı, (Yüksek Lisans Tezi), Trakya
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, (2006).
MOR F., Kilic M.A., Ozmen O., Yilmaz M., Eker I., Uran K., Haligur M., Mantle P.G.. A Role for
Testosterone in the Rat Gender Difference in Toxicological Response to Ochratoxin A, Toxicological
Sciences, (2011), Değerlendirmede.
NTP. 1989. Toxicology and Carcinogenesis Studies of Ochratoxin A (CAS No. 303-47-9) in F344/N
Rats (Gavage Studies). Technical Report Series No 358; NTIS Publication No. PB90-219478/AS;
National Toxicology Program.
O'BRİEN, E., Heussner, A.H., Dietrich, D.R., Species-, Sex-, and Cell Type-Specific Effects of
Ochratoxin A and B, Toxicology Sciences, 63, 256–264, (2001).
O’BRIEN, E., Dietrich, D.R., Ochratoxin A: The continuing enigma, Critical Reviews in Toxicology, 35,
33-60, (2005).
OZÇELİK N., Koşar A., Soysal D., Ochratoxin A in Human Serum Samples Collected in Isparta-Turkey
from Healthy İndividuals and İndividuals Suffering from Different Urinary Disorders, Toxicology
Letters, 121, 9–13, (2001).
PAVLOVIC M., Plestina R., Krogh P., Ochratoxin A Contamination of Foodstuffs in An Area with
Balkan (Endemic) Nephropathy, Acta Pathologica Microbiologica Scandinavica Series B, 87, 243-6, 1002BF-03 Güncelleme Tarihi 09/03/2011 1002 Hızlı Destek
(1979).
PFOHL-LESZKOWICZ A., Pinelli E., Bartsch H, Mohr U., Castegnaro M., Sex- And Strain-Specific
Expression of Cytochrome P450s in Ochratoxin A-İnduced Genotoxicity and Carcinogenicity in Rats,
Molecular Carcinogenesis, 23, 76–85, (1998).
PLESTINA R., Ceovic S., Gatenbeck S., Habazin-Novak V., Hult K., Hökby E., Krogh P., Radic B.,
Human Exposure to Ochratoxin A in Areas of Yugoslavia with Endemic Nephropathy, Journal of
Environmental Pathology, Toxicology and Oncology, 10, 145-8, (1990).
POHLAND A.E., Nesheim S., Friedman L., Ochratoxin A: A Review, Pure and Applied Chemistry, 64,
1029-1046, (1992).
RINGOT, D., Lerzy B., Bonhoure J., Auclair E., Oriol E., Larondelle Y., Effect of Temperature on In
Vitro Ochratoxin A Biosorbtion onto Yeast Cell Wall Derivatives, Process Biochemistry, 40, 3008-3016,
(2005).
RINGOT D., Chango A., Schneider Y.J, Larondelle Y., Toxicokinetics and Toxicodynamics of
Ochratoxin A, An Update, Chemico-Biological Interactions, 159, 18-46, (2006).
SWENBERG J.A., Risk Assessment of Chemicals Causing Α2u-Globulin Nephropathy,
Regulatory Toxicology and Pharmacology, 13,1-2, (1991).
ÜNAL, A.S., Kuru Üzüm ve Ürünlerinde Okratoksin A Varlığının Araştırılması, (Yüksek Lisans Tezi),
İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, (2009).
VETTORAZZI A., Gonzales-Penas, E., Arbillaga, L., Corcuera, L.A., Cerain, A.L., Simple High
Performance Liquid Chromatography-Fluorescence Detection Method for Plasma-Kidney And Liver of
Rat As Tool For Toxicology Studies, Journal of Chromatography A, 1215, 100-106, (2008).
VETTORAZZI A., Gonzalez-Peñas E., Trocóniz I.F., Arbillaga L., Corcuera L.A.,Gil A.G., López de
Cerain A., A Different Kinetic Profile of Ochratoxin A in Mature Male Rats, Food and Chemical
Toxicology, 47, 1921-1927, (2009).
VETTORAZZI A., de Trocóniz I.F., González-Peñas E., Arbillaga L., Corcuera L.A., Gil A.G., de
Cerain A.L., Kidney and Liver Distribution of Ochratoxin A in Male and Female F344 Rats, Food and 1002BF-03 Güncelleme Tarihi 09/03/2011 1002 Hızlı Destek
Chemical Toxicology, 49, 1935-1942, (2011).
WAFA E.W., Yahya, R.S., Sobh, M.A., Eraky, I., El-Baz, M., El-Gayar, H.A., Betbeder, A,M., Human
Ochratoxicosis and Nephropathy in Egypt: A Preliminary Study, Human & Experimental
Toxicology, 17, 124-129, (1998).
WHO, Evaluation of Certain Food Additives and Contaminants. Thirty-Seventh Report of The Joint
FAO/WHO Expert Committee on Food Additives. WHO Technical Report Series 806; World Health
Organization: Geneva, Switzerland, (1991). Pp: 29–31.
5. ÖZGÜN DEĞER: Araştırmanın dayandığı hipotez/ler açıkça ortaya konulmalı ve özgün değeri belirgin bir biçimde vurgulanmalıdır. Önerilen yeni teknoloji, metot veya kuramın literatüre nasıl bir katkısı olacağı açıklanmalıdır.
Proje yöneticisinin gerçekleştirmiş olduğu çalışmalar, OTA toksikokinetiğinin testosteron hormon
varlığı ve düzeyinden etkilendiğini (en azından erkeklerde) ortaya koymuştur. Sunulan bu proje ile, bu
çalışmalardan elde edilen plazma örneklerinin OTA ve testosteron düzeyleri belirlenecek ve böylece
erkek, kastre erkek ve dişi sıçanların 24 haftalık OTA toksikokinetiği ve bunun testosteron hormon
düzeyi ile olan ilişkisi ortaya konacaktır. Bu çalışma literatürde uzun süredir eksik olan ve bundan dolayı,
toksikolojisi bir bilmeceye dönüşmüş olan OTA dünyasına önemli bir katkı sağlayacak ve OTA
dünyasının gelecek çalışmaları için referans teşkil edecektir.
6. YÖNTEM: Araştırmanın tasarımı/yaklaşımları ile uyumlu olarak incelenmek üzere seçilen parametreler sıralanmalıdır. Amaç ve kapsamla uyumlu olması da gereken bu parametrelerin incelenmesi için uygulanacak yöntem ile kullanılacak materyal net bir biçimde tanımlanmalıdır. Yapılacak ölçümler (ya da derlenecek veriler), kurulacak ilişkiler ayrıntılı biçimde anlatılmalıdır.
6.1. Sıçanların Plazma Örnekleri
Sunulan projede kullanılacak olan sıçanların plazma örnekleri “Erkek Sıçanlarda Okratoksin
A’nın Toksikokinetiğininin Belirlenmesi” adlı çalışmalardan elde edilmiş ve bu çalışmaların
gerçekleştirilebilmesi için Akdeniz Üniversitesi Hayvan Deneyleri yerel Etik Kurulu’ndan alınmıştır
1002BF-03 Güncelleme Tarihi 09/03/2011 1002 Hızlı Destek
(Ekli Belge).
Plazma örneklerin, haftalık olarak sıçanların kuyruk venlerinden kanül (bromül) kullanılarak
alınan kan örneklerinin (1 ml), 10,000 rpm’de 2 dakika santrifüj edilmesi ile elde edilmiş ve -40 °C’de
depolanmaktadır.
Tablo 2. Elde edilen plazma örneklerinin kaynakları ve sayısı
Gruplar Plazma sayısı Grup özelliği:Her bir sıçandan, 24 hafta süresince 18 defa örnek alımı yapılmıştır
M-OTA(n=9)
9x18= 162 24 hafta süresince OTA’lı yem ile beslenmiş erkek sıçanlar
M-CAST.-OTA(n=8)
8x18= 144 6 hafta OTA’lı yem ile beslendikten sonra, testisleri uzaklaştırılmış ve 18 hafta daha OTA’lı yem ile beslenmiş erkek sıçanlar
F-OTA(n=6)
6x18= 108 24 hafta süresince OTA’lı yem ile beslenmiş dişi sıçanlar
M (n=3)M-CAST. (n=3)F (n=3)
9x18= 162 Kontrol Sıçanları: 24 hafta süresince normal yem ile beslenmiş erkek, kastre erkek ve dişi sıçanlar
Toplam 576 plazma örneği
M: Erkek F: Dişi CAST.: Kastrasyon OTA: Okratoksin A
6.2. Okratoksin A Analizi
6.2.1. Plazmadan OTA Ekstraksiyonu:
Plazma örneklerinden OTA ekstraksiyonu daha önce Vettorazzi et al., 2008 tarafından optimize
edilen ekstraksiyon protokolü kullanılarak gerçekleştirilecektir. Bu protokol, daha önce proje
yöneticisinin gerçekleştirmiş olduğu çalışmalardaki sıçanlardan plazma OTA ekstraksiyonu ve bunların
OTA seviyelerinin tespiti için başarı ile kullanılmıştır (Mor et at., 2011).
Plazma örnekleri (20 l) buzda soğutulmuş ekstraksiyon çözeltisine (1:8 oranında, %20 Trikloro
asetik asit ve saf etanol kullanılarak hazırlanmış), en son karışım oranı 1:5:8 (trikloro asetik asit: plazma:
saf etanol) olacak şekilde eklenecektir. Örnekler, bir dakika süresince vortekslenecek ve daha sonra
10,000 rpm’de 15 dakika süresince 4 °C’de santrifüj edilecektir. Örneklerin süpernatantları, 0.45 μm’lik
filtreden geçirilerek HPLC-FLD sistemine enjekte edilecektir. Yüksek düzeyde OTA konsantrasyonuna
sahip örnekler, 1:5:8 oranında hazırlanmış olan (%20’lik trikloroasetik asit: serum fizyolojik: saf etanol)
solüsyonu ile gerek duyulduğu oranda seyreltilecektir.
6.2.2. HPLC ile Örneklerin OTA Analizi:
Plazma örneklerinin OTA miktarları, fluoresan dedektörlü yüksek performanslı sıvı
kromatografisi (HPLC) ile Vettorazzi vd. (2008)’in geliştirdiği yöntem kullanılarak tespit edilecektir. Bu 1002BF-03 Güncelleme Tarihi 09/03/2011 1002 Hızlı Destek
çalışmanın konusu olan sıçan plazma örneklerinin küçük bir kısmı, daha önceki proje bütçesinin kısıtlı
olmasından dolayı, yalnızca ön bilgi için analiz edilmiştir (Mor vd. 2011).
Kromatografik çalışma koşulları aşağıda verilmiştir:
Kolon C18 (150 mm x 4.6 mm) 5μm ODS2
Mobil faz Metanol:Asetonitril:Sodyum asetat (29:29:42)
Akış hızı 1 mL/dk
Enjeksiyon hacmi 50 μl
Kolon sıcaklığı 40°C
Dedeksiyon Eksitasyon dalga boyu: 225 nm; Emisyon dalga boyu: 461 nm
Alıkonma zamanı 6.1 dakika
6.3. Plazmadan Testosteron Hormon Miktar Tayini:
Plazma örneklerinin (toplam 576 örnek) testosteron hormon miktarı, Testosteron Tayin Kiti
(ELISA temeli) ve kit ile birlikte gelen protokol kullanılarak plak okuyuculu UV-visible spektrometre
kullanılarak gerçekleştirilecektir. Birimimizde 96 kuyucuklu plakları okumaya uygun plak okuyucu
mevcuttur ve yukarıda toplam sayısı verilen plazma örneklerinin bazılarının (ön deneme amaçlı)
testosteron tayinleri yapılmıştır. Sağlıklı bir istatistiksel analiz yapabilmek ve elde edilen OTA
toksikokinetiğinin testosteron düzeyleri ile net bir şekilde ilişkilendirilebilmesi için en az 5 Testosteron
Tayin Kitine ihtiyaç duyulmaktadır (5x96= 480 plazma analizi). Her bir kitin alım maliyeti 2.000 TL’nin
üzerindedir (KDV dahil, şu anki Euro döviz kuruna göre).
7. ARAŞTIRMA OLANAKLARI: Bu bölümde öneren kuruluşta var olup da projede kullanılacak olan altyapı/ekipman olanakları belirtilmelidir.
Bu bölümde öneren kuruluşta var olup da projede kullanılacak olan altyapı/ekipman olanakları belirtilmelidir.
1- Plak Okuyucu (96 kuyucuklu plakları okumaya uygun) Plazma örneklerinden testosteron miktar tayini için kullanılacaktır.2- Toksikoloji ve Farmakoloji genel laboratuar malzemeleri
HPLC olmadığı için plazma örneklerinin OTA analizi hizmet alımı ile gerçekleştirilecektir.
Projede Kullanılacak Mevcut Makine – Teçhizat Listesi (*)
Adı/Modeli Projede Kullanım Amacı
Santrifüj (Masa üstü mikrosantrifüj) Plazma örneklerinin işlenmesi için
Plak Okuyucu Testosteron tayin kiti için kullanılan ELISA plaklarının okuna bilmesi için
1002BF-03 Güncelleme Tarihi 09/03/2011 1002 Hızlı Destek
İnkübatör (37 °C) Testosteron tayininde kullanılan ELISA kitinin inkübasyonu için
Derin Dondurucu (- 40 °C) Plasma örneklerinin muhafazasında
(*)Bu bölümde sadece, öneren kuruluşta var olup projede kullanılacak olan makine-teçhizat belirtilmeli, proje bütçesinden talep edilenler yazılmamalıdır.
8. YAYGIN ETKİ/KATMA DEĞER: Projenin gerçekleştirilmesi sonucunda ulusal ekonomiye, toplumsal refaha ve bilimsel birikime yapılabilecek katkılar ve sağlanabilecek yararlar tartışılmalı ve elde edileceği umulan sonuçlardan kimlerin ne şekilde yararlanabileceği belirtilmelidir.
Aspergillus ochraceus fungusunun ikincil metabolik ürünü olan OTA’nın hayvanlar için toksik
olduğu ilk defa 1965 yılında Nature dergisi ile duyurulmuştur (Merwe et al., 1965). OTA’nın birçok
hayvan ve insan için toksik olduğunu bulunmasının takiben OTA dünyasında ikinci önemli bulgu,
1980’lerin sonlarında Ulusal Toksikoloji Programı (NTP) tarafından gerçekleştirilen ve OTA’nın toksik
özelliğine ek olarak kemirgenlerde kanserojenik (özellikle erkeklerde böbrek tümörlerinden sorumlu)
olduğunun bulunmasıdır (NTP, 1989) . Proje yöneticisinin dahil olduğu grubu tarafından yakın zamanda
yapılan çalışma ise, OTA’nın bugüne kadar erkeklere özgü anlaşılmayan yüksek toksikolojisinin
testosteron hormonu ile ilişkili olduğunu göstermiştir (Mor et al., 2011)
İnsanlarda OTA toksikolojisinin yaygınlığı ve patolojik bozukluklarının şekli ve derecesi çok iyi
bilinmemekle birlikte, başta balkan ülkeleri olmak üzere, Avrupa’nın tamamında (ve olasılıkla
Türkiye’de de) ve Kuzey Afrika’da gözlenen nefropatilerin bazılarından (özellikle Balkan Endemik
Nefropatisi’nden) OTA sorumlu tutulmaktadır. Kemirgenlerde böbrek bozuklukları ve böbrek
tümörlerine neden olduğunun 1980’lerin ortalarında net bir şekilde ortaya konmasından sonra,
Uluslararası Kanser Araştırma Enstitüsü tarafından OTA ‘İnsanlar için Potansiyel Kanserojen’ sınıfına
dâhil edilmiştir.
Besi ve kümes hayvanları için doğrudan patolojik bozukluklara neden olan ve insan içinde
potansiyel kanserojen sınıfında olan bir toksinin hem erkek ve hem de dişilerde toksikokinetiğinin
anlaşılması önemlidir. Bu projede, sıçanların uzun dönem toksikokinetiği ve bu toksinin testosteron olan
ilişkisi aydınlatılacaktır. Bu bilgiler, özellikle şu ana kadar bir bilmece olarak kalmış olan OTA’nın
erkeklerdeki yüksek toksitesinin açıklanmasında ve bu konuda üretilmiş olan verilerin etkili bir şekilde
yorumlanmasına ışık tutacaktır. Aynı zamanda, bu konuda çalışmakta olan bilim insanlarının
çalışmalarını yeni bir boyuta taşıyacaktır. Uzun dönemde, bu ve geçmiş projelerden elde edilen bilgilerin,
OTA’nın toksikolojisinin açıklanmasına, OTA ile ilişkili tümörojeneziz sürecinin aydınlatılmasına ve en
son olarak ta insanlarda OTA’nın neden olduğu ileri sürülen Balkan Endemik Nefropatisindeki rolünün
anlaşılmasına ışık tutacağı düşünülmektedir.
1002BF-03 Güncelleme Tarihi 09/03/2011 1002 Hızlı Destek
(*)Yazım alanları gerektiği kadar uzatılabilir
1002BF-03 Güncelleme Tarihi 09/03/2011 1002 Hızlı Destek
9. ÇALIŞMA TAKVİMİ: Projede yer alacak başlıca iş paketleri ve bunlar için önerilen zamanlama, İş-Zaman Çizelgesi halinde verilmelidir. Ayrıca, projenin belli başlı aşamaları ve bunlardan herbirinin ne zaman gerçekleşeceği, bu aşamalarda görev alacak proje personeli ve iş tanımları ek sayfa kullanılarak ayrıntılı olarak yazılmalıdır. Personelin niteliği (yürütücü, araştırmacı, danışman ve bursiyer) belirtilmelidir. Gelişme ve sonuç raporu hazırlama aşamaları proje çalışmalarına paralel olarak yürütülmeli ve ayrı bir iş paketi olarak gösterilmemelidir.
İŞ-ZAMAN ÇİZELGESİ
İş Paketi Ad/Tanım AYLAR1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Proje Malzemelerinin Temini Malzeme Temini
Plazma Örneklerinin HPLC ile OTA analizi için hazırlaması (Plazmadan OTA ekstraksiyonu)
Plazmadan OTA ekstraksiyonu
OTA Analizi (Fluoresans Detektörlü HPLC ile) OTA Analizi
Plazma Örneklerinden Testosteron Tayini (Testosteron Tayin Kiti ve Plak Okuyucu Kullanarak)
Testosteron Tayini
Sonuç Raporunun Hazırlanması Sonuç Raporu
(*)Yazım alanları gerektiği kadar uzatılabilir.
1002BF-03 Güncelleme Tarihi 09/03/2011 1002 Hızlı Destek
10. BAŞARI ÖLÇÜTLERİ: Projenin tam anlamıyla başarıya ulaşmış sayılabilmesi için hangi iş ve işlemlerin ne ölçüde gerçekleşmesi gerektiği Çalışma Takvimi bölümündeki İş-Zaman Çizelgesinde yer alan her bir iş paketi için ayrı ayrı belirtilmelidir. Her bir iş paketinin önem derecesi açıklanmalı ve projenin başarısına yapacağı katkı ifade edilmelidir.
B PLANI: Projenin başarıya ulaşmasını olumsuz yönde etkileyecek ne gibi durumların/risklerin ortaya çıkabileceği ve bu durumlarda projenin başarıyla yürütülmesini sağlamak için nelerin yapılacağı, ne tür tedbirlerin alınacağı, yani devreye sokulacak “B Planı” İş Zaman Çizelgesinde yer alan her bir iş paketi de dikkate alınarak ortaya konulmalıdır.
Başarı Ölçütleri: Bu projede gerçekleştirilecek olan plazma örneklerinden OTA analizi (Fluoresans
dedektörlü HPLC kullanılarak) ve testosteron miktar tayini (ELISA temelli) daha önce proje yöneticisinin
yapmış olduğu önceki çalışmalarda gerçekleştirdiği için (Mor vd. 2001), materyal ve yöntem optimize
edilmiş olup, gerekli bütçenin tamamının ve zamanında sağlanması durumunda, sonuçların iş paketinde
belirtilen zaman diliminde alınacağı düşünülmektedir. Plazma örneklerinin, OTA ve testosteron
miktarlarının tayin edilmesi projenin başarı ile tamamlandığının göstergesi olacaktır.
B Planı: OTA analizinin hizmet alımı ile gerçekleştirilecek olması, hizmet verecek şirket veya
kurumun içinde yaşanabilecek teknik veya diğer nedenlerden etkilenme olasılığını ortya koymaktadır. Bu
ihtimal göz önünde tutularak, farklı şirket ve kurumlarla temasa geçilerek teklifler alınmış ve böylece
alternatifler yaratılmıştır.
Testosteron tayini kit ve plak okuyucu gerektirmektedir. Sağlayıcı firmadan ‘sıçan plazmasında
doğrudan testosteron miktar tayini yapabilecek’ kit istenmiş ancak sağlayıcı firmanın olayı kavrama
sıkıntıdan dolayı, temin edilen kit ile sıçan plazmasından doğrudan testosteron miktar tayini
yapılamamıştır. Bunun üzerine bu kit geri gönderilerek, bu olayı gerçekleştirebilecek kit temin edilmiş ve
başarı ile kullanılmıştır. Plak okuyucunun birimizde bulunuyor olması ortaya çıkacak riskleri
azaltmaktadır. Bu plak okuyucudan kaynaklanabilecek sıkıntılar, proje yürütücüsünün hali hazırda
içerisinde bulunduğu çalışma grubunun laboratuarlarında var olan plak okuyucular ile giderilebilecektir.
11. PROJE YÜRÜTÜCÜSÜNÜN DİĞER PROJELERİ: Proje yürütücüsünün son beş yılda; TÜBİTAK, üniversite ya da diğer kurum/kuruluşların desteği ile tamamlamış olduğu projeler ile şu sırada yürütmekte olduğu veya destek almak için başvurduğu projeler hakkında aşağıdaki tablolarda yer alan bilgiler verilmelidir. Proje değerlendirme süreci sırasında destek kararı çıkması ve/veya yeni bir başvuru daha yapılması durumunda derhal TÜBİTAK'a yazılı olarak bildirilmelidir.
Proje Yürütücüsünün TÜBİTAK Destekli ProjeleriProje No Projedeki Görevi Proje Adı Başlama/Bitiş Tarihi Destek Miktarı (TL)
Proje Yürütücüsünün Diğer Projeleri (DPT, BAP, FP6-7 vb.) Proje No Projedeki Görevi Proje Adı Başlama/Bitiş Tarihi Destek Miktarı (TL)
Yardımcı Araştırmacı
Burdur Göl’ü Suyunda Nodularin ve Microsistin-LR Düzeyinin Araştırılması
2010 2012 10.000
0093-NAP-10
Yardımcı Araştırmacı
Yatağan (Muğla) ve Antalya'daki Serçe (Passer domesticus, Aves)
2009 2010 10.000
1002BF-03 Güncelleme Tarihi 09/03/2011 1002 Hızlı Destek
Populasyonlarında Olası Ağır Metal Birikiminin Belirlenmesi
0078-NAP-09
Proje Yürütücüsü Wister Erkek Sıçanın Yaş ve Testise bağlı alfa2u-globulin Protein Düzeyinin Belirlenmesi
2009 2010 10.000
0045-NAP-08
Proje Yürütücüsü Burdur Yöresi’nde kesime sevk edilen sığırların doku örneklerinden anabolizan ilaçlardan zeranol ve trenbolon kalıntılarının tespit edilmesi
2008 2009 5.000
0003-NAP-07
Yardımcı Araştırmacı
Burdur Yöresi’nde üretilen ve tüketime sunulan süt ve süt ürünlerinde aflatoksin M1 varlığının ve düzeylerinin araştırılması
2007 2008 5.000
2005.0108.002
Proje Yürütücüsü Burdur Yöresinde Tüketime Sunulan Et, İç Organ ve Süt Örneklerinde Bazı Antibiyotik Türlerine Ait Kalıntıların Belirlenmesi,
2005 2008 35.000
2004.01.0108.001
Yardımcı Araştırmacı
Burdur Bölgesinde Üretilen Süt Sığırı, Besi Sığırı ve Kuzu Buzağı Yemleri ile Silajların Aflatoksin Okratoksin ,T-2 Toksin, Deoksinivalenol, Zearelenon ve Fumonisinlerle Kirlenme Durumunun Araştırılması
2005 2008 35.000
2004.01.0108.002
Yardımcı Araştırmacı
Erkek Tavşanlarda Subakut Endosulfan Toksikasyonu ve C Vitamininin Düzeltici Etkisi
2006 2008 30.000
2002/41Yardımcı Araştırmacı
Ev Tozu Akar Allergenlerinin Denaturasyonu
2002 2005 15.000
. Proje Yürütücüsünün Son 5 Yılda Yapmış Olduğu YayınlarYazar(lar) Makale Başlığı Dergi Cilt/Sayı/Sayfa Tarih
Ozmen, O ve F. Mor, “Apoptosis in Adult Rabbit Testes during Subacute Endosulfan Toxicity”
Pesticide Biochemistry and Physiology
102(2),129-133 2011
Albayrak, T ve F. Mor, Comparative Tissue Distribution of Heavy Metals in House Sparrow (Passer Domestic, Aves) in Polluted and Reference Sites in Turkey”
The Bulletin of Environmental Contamination and Toxicology,
87, 457-462 2011
Sezer, K, MK. Albay, O. Ozmen, M. Haligür, S. Sahinduran, F. Mor, A. Köker,
”Haematological, biochemical and thyroid gland investigations in pregnant cows and in calves chronically intoxicated with nitrate”
Revue de Médecine Vétérinaire
162, 5, 223-228 2011
Mor F, F. Sahindokuyucu ve N. Erdogan
”Nitrate and Nitrite Contents of Some Vegetables Consumed in South Province of Turkey”
Journal of Animal and Veterinary Advances,
9(15), 2013-2016 2010
Mor, F ve O. Ozmen ”Effect of Vitamin C in Reducing the Toxicity of Endosulfan in Liver in Rabbits”, ,
Experimental and Toxicologic Pathology
62, 75-80 2010
Mor, F ve O. Ozmen ”Endosulfan-induced Neurotoxicity and Serum Acetylcholinesterase Inhibition in Rabbits: The Protective Effect of Vit C”,
Pesticide Biochemistry and Physiology,
96, 108-112 2010
Ozmen, O., S. Sahinduran ve F. Mor
”Pathological and Immunohistochemical Examination of the Pancreas in Subacute Endosulfan Toxicity in Rabbits”
Pancreas, 39(3),367-370 2010
Mor, F. ve S. Ceylan ”Cadmium and Lead Contamination in Vegetables Collected from Industrial, Traffic and Rural Areas in Bursa Province, Turkey”
Food Additives and Contaminants,
25(5), 611-615 2008
Mor F, Şahindokuyucu F,Kav K, Köker A,
“Burdur İli’nde Kesime Sevk Edilen Sığırların Doku Örneklerinde Zeranol ve Trenbolon Kalıntılarının
Eurasian Journal of Veterinary Science,
2011
1002BF-03 Güncelleme Tarihi 09/03/2011 1002 Hızlı Destek
Belirlenmesi, Şahindokuyucu F, Mor F.
”Süt sığırlarında Önemli Olan Mikotoksinler ve Etkileri”,
Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi
30(1),59-64 2011
Şahindokuyucu F, Mor F, Oğuz M. N., Karakaş Oğuz F.
”Burdur İl’inde Toplanan Silajlarda Mikotoksin Varlığının ve Düzeylerinin Araştırılması”,
Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi,
29(1),49-54 2010
Kursun O, F. Mor, ”Gıdalarda Bulunan Dioksinlerin Potansiyel Sağlık Riskleri”,
Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi,
28(2),43-47 2009
Mor, F, Ö. Kurşun ve N. Erdoğan
”Ağır Metal Kalıntılarının İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri”,
Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi,
28(1),59-65, 2009
12. PROJE EKİBİNİN ÖNERİLEN PROJE KONUSU İLE İLGİLİ DİĞER PROJELERİ: Proje ekibinin, TÜBİTAK’a, herhangi bir kamu kurum ve kuruluşuna veya Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası anlaşmalara dayalı olarak sağlanan fonlara sunulmuş olup öneri durumunda olan, yürüyen veya sonuçlanmış benzer konudaki projelerinin bu projeden farkını belirtiniz.
Projeyi sunan proje yöneticisinin ve dahil olduğu çalışma gurubunun çalışmaları ve projeleri
aşağıda verilmiştir:
Firdevs Mor, Proje Yöneticisi, ‘Wistar erkek sıçanının yaş ve testis bağımlı a2u-globulin protein
düzeyinin belirlenmesi’. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Proje no: 0078-NAP-09, 10.000 TL. 2009-
2010.
Sunulan bu projede kullanılacak olan plazma örnekleri yukarıda tamamlanmış olan projeden
gelmektedir. Gerçekleştirilmiş olan bu projenin bütçesinin çok kısıtlı olması (Toplam 10.000 TL), plazma
örneklerinin tamamının analizine imkan vermemiştir (Sunulan bu projenin bütçesinden de
anlaşılabileceği gibi, 576 plazma örneğinin OTA ve testosteron analizi 20.000 TL’den fazla tutmaktadır).
Sunulan bu projede yer almayan, ancak geçmiş projelerin içinde bulunan ve çalışma ekibinin bir
elemanı olan Yrd. Doç. Dr. Mehmet Akif KILIÇ, Kasım 2011 itibarı ile Akdeniz Üniversitesi Bilimsel
Araştırma Projeleri Birimi’ne ‘WİSTAR ÇEŞİDİ DİŞİ SIÇANLARDA OKRATOKSİN A
TOKSİKODİNAMİĞİNİN ÖSTROJEN VE TESTOSTERON HORMONU İLE İLİŞKİSİNİN
ARAŞTIRILMASI’ adlı projeyi sunmuştur. Sunulan projenin konusu ve amacı; OTA’lı yem ile beslenen,
1- overektomi yapılmış, 2- testosteron tedavisi uygulanan ve 3- antitestosteron verilen dişi sıçanların
OTA toksikodinamiğinin ortaya konması ve bunun östrojen ve testosteron hormon düzeyi ile
ilişkilendirilmesidir.
Sunulan bu proje yukarıda bahsedilen projelerin bir tekrarı olmayıp, tam tersine gerçekleştirilen
projenin eksik kalan bir ayağını tamamlayacak olup, buradan elde edilecek olan sonuçlar, sunulan ve
sunulması planlanan diğer projelerinde ana başlangıç noktasını oluşturmaktadır.
1002BF-03 Güncelleme Tarihi 09/03/2011 1002 Hızlı Destek
13. BÜTÇE ve GEREKÇESİ: Aşağıdaki Genel Bütçe tablosu ve TÜBİTAK’tan Talep edilen Bütçe Tablosu eksiksiz olarak doldurulmalıdır. Genel Bütçe Tablosu’nun TÜBİTAK’tan Talep Edilen Katkı kısmındaki toplamlarla TÜBİTAK’tan Talep edilen Bütçe Tablosundaki ana toplamlar aynı olmalıdır. (Daha önceki dönemlerde başvuru sırasında istenen Excel formatındaki TÜBİTAK Bütçe Tablosu bu dönem başvuru sırasında alınmayıp bilimsel değerlendirmeyi geçen proje önerileri için sonuçlar duyurulunca istenecektir.). TÜBİTAK'tan talep edilen desteğin her bir kalemi için ayrıntılı gerekçe verilmeli, istenen makine-teçhizatla ilgili teknik şartname ve proforma fatura ya da teklif mektubu, hizmet alımı ile ilgili proforma fatura ya da teklif mektubu eklenmelidir. Sarf malzemeleri için proforma faturaya gerek olmayıp sadece projede gerekliliğinin değerlendirilmesine imkân veren ayrıntıda ana kalemler bazında liste verilmelidir. Eğer varsa, öneren ve destekleyen diğer kuruluş katkıları ve kuruluş yetkililerinin niteliği ve miktarı açıkça belirtilmiş olan destek mektupları da eklenmelidir.
GENEL BÜTÇE TABLOSU (TL)
Katkı KaynağıMakine
Teçhizat(06.1 + 06.3)
SarfMalzemesi
(03.2)
HizmetAlımı
(03.5 + 3.6)Seyahat
(03.3)Bursiyer
(05.4)Yardımcı Personel
(01.3)
Proje Teşvik İkramiyesi(*)
(01.1)
Kurum Hissesi(*)
(07.1)TOPLAM
(TL)
TÜBİTAK’tan Talep Edilen Katkı
14.632 TL 10.368 TL 25.000
Öneren Kuruluş Katkısı
Destekleyen DiğerKuruluş Katkısı (**)
TOPLAM 14.632 TL 10.368 TL 25.000
1002BF-03 Güncelleme Tarihi 09/03/2011 1002 Hızlı Destek
TÜBİTAK’TAN TALEP EDİLEN BÜTÇE TABLOSU
(Bu tabloda sadece TÜBİTAK’tan talep edilen desteklerin nitelikleri ve miktarları ayrıntılı ve gerekçeli olarak belirtilmelidir. Lütfen ilgili açıklamalara dikkat ediniz. Tablodaki satırlar ihtiyaç duyuldukça çoğaltılabilir ve yazım alanları genişletilebilir.)
Alınması Önerilen Makine – Teçhizat
Adı / Modeli Alım Türü Kullanım Gerekçesi Bedeli (TL)
Yurt içi Yurt dışı
Yurt içi Yurt dışı
Yurt içi Yurt dışıTürkiye temsilcisi aracılığıyla yapılmayan alımlar için alım türü “Yurt dışı” işaretlenmeli ve tüm masraflar dahil (gümrük bedeli, vergiler, nakliye) bedeli yazılmalıdır. Yurt içi alımlarda KDV dahil bedeli yazılmalıdır. Alınması talep edilen makine-teçhizattan herhangi birinin toplam fiyatı, KDV ve diğer tüm vergiler dahil (yurt dışı alım durumunda diğer masraflar dahil) 100.000 TL’nin üzerinde olmamalıdır. Döviz cinsinden alınan proforma faturaların TL cinsinden karşılığı hesaplanırken fatura tarihindeki T.C. Merkez Bankası efektif satış kuru esas alınmalı ve öneride mutlaka belirtilmelidir.
Alınması Önerilen Sarf Malzemesi
Adı Alım Türü Kullanım Gerekçesi Bedeli (TL)
Sıçan Plazma Testosteron Tayin Kiti Yurt içi Yurt dışı Sıçan Plazmasında Testosteron Tayini
5x 2065 TL= 10.325
HPLC Kolonu (HYPERSIL ODS-2 150x4,6mm) Yurt içi Yurt dışı OTA analizi 950
Vial tüpleri (cam, 2 ml, kapaklı, HPLC analizi için uygun olan) Yurt içi Yurt dışı
Şıçan Plazma OTA Analizi için HPLC’de kullanılacak vial tüpleri
707
Diğer Sarf malzemeleri:Plastik malzemeler (pipet uçları, santrifüj tüpleri, filtre, vb.)Kimyasallar- HPLC kullanımına uygun saflıkta (Metanol, Etanol, Asetonitril, Trikloro asetik asit, vb.)
Yurt içi Yurt dışı Sıçan plazmasından OTA ve Testosteron tayini için 2650
Türkiye temsilcisi aracılığıyla yapılmayan alımlar için alım türü “Yurt dışı” işaretlenmeli ve tüm masraflar dahil (gümrük bedeli, vergiler, nakliye) bedeli yazılmalıdır. Yurt içi alımlarda KDV dahil bedeli yazılmalıdır.
Hizmet Alımı
Mahiyeti Nereden/Kimden Alınacağı Gerekçesi Bedeli (TL)
Sıçan Plazmasından Okratoksin A Analizi
Kaan Ltd. TÜBİTAK MAM
Sıçan Plazma Örneklerindeki OTA Miktar Tayinin HPLC (Fluoresans Dedektörlü) Aracılığıyla Uluslararası Geçerliliği Olan Bir Yöntemle Yaplabilmesi İçin
576 örnek x 18 TL= 10.368
Yurt içi Saha Çalışması Seyahat Giderleri (*)
Tren, Otobüs ile SeyahatKişi Adedi Seyahat Adedi (kez) Toplam (TL)
Özel /Resmi Araç ile Seyahat (**)
Toplam Katedilecek Yol (km.) Toplam (TL)
Araç Kirası Toplam Gün Ücret/Gün Toplam (TL)
1002BF-03 Güncelleme Tarihi 09/03/2011 1002 Hızlı Destek
Gündelik ve Konaklama(***)Proje
Yürütücüsü/AraştırmacılarToplam kişi/gün
Bursiyer/Yardımcı PersonelToplam kişi/gün
Toplam (TL)
Gündelik
Konaklama
TOPLAM
(*) Talep edilen desteğin 10.000 TL’nin üzerinde olması halinde, bu tablonun dışında ayrıca, ayrıntılı gerekçe verilmesi şarttır.(**) Araştırma Grubundan onay alınmak koşuluyla özel/resmi araç ile yapılan seyahatlerde her 100 km. için 6 litre kurşunsuz benzin ücreti ödenir.(***) 2011 yılı için gündelik bedeli yürütücü ve araştırmacılar için 41 TL/gün; bursiyer ve yardımcı personel için 37 TL/gün olarak belirlenmiştir. Konaklama bedeli ise (belgelenmesi kaydıyla) gündeliğin iki katı olarak belirlenmiştir. İaşe (yiyecek, içecek) giderleri gündelik kapsamında olduğu için ayrıca konaklama gideri olarak karşılanmaz.
Arazi Çalışması Dışındaki Faaliyetler İçin Yapılacak Olan Yurt İçi Seyahat Giderleri(Bilimsel Toplantılara Katılma, Çalışma Ziyaretleri Ve Benzer Faaliyetler)(*)
Toplam (TL)
Yurt İçi Seyahat
(*) Arazi çalışması dışındaki faaliyeler için yapılacak yurt içi seyahatlere, proje süresince toplam 500 TL’yi geçmemek şartıyla ödenek verilir. Yurt dışı seyahat ve arazi çalışmaları desteklenmemektedir.
Bursiyer (*)
Niteliği(Y. Lisans/Doktora/Doktora Sonrası Araştırmacı)
Projede Yer Alma Süresi (ay) Burs Miktarı (TL/ay) Toplam (TL)
TOPLAM
(*) Projede yer alacak bursiyerlerin lisansüstü eğitim alanlarının veya tez konularının proje konusu ile ilgili olması gerekmektedir. Bursiyerler aynı anda birden fazla projede yer alamazlar. TÜBİTAK-BİDEB bursiyerlerine, BİDEB’den burs almaya devam ettikleri sürece, proje kapsamında burs ödemesi yapılmaz.
Burs miktarları toplamı aylık 900 TL’yi geçemez. Aylık toplam 900 TL’yi aşmamak koşuluyla gerektiği kadar bursiyer yazılabilir.
2011 yılı için, Hızlı Destek projeleri kapsamında verilen burs miktarı üst sınırları Bursiyer ücret karşılığı çalışmıyor ise: Bursiyer ücretli çalışıyor ise: Y. Lisans Öğrencisi/ Doktora Öğrencisi/ Y. Lisans Öğrencisi : 400.-TL/ay Doktora Sonrası Araştırmacı : 900.-TL/ay Doktora Öğrencisi : 500.-TL/ay Bursiyerin projede yapacağı çalışma ile ilgili ayrıntılı bilgi ek sayfada verilmelidir. .
Yardımcı Personel
Adı Soyadı Nitelik(*) Görev Süresi (ay) Aylık Ücret (TL) Toplam (TL)
(*) Teknisyen, laborant, mühendis vb.
1002BF-03 Güncelleme Tarihi 09/03/2011 1002 Hızlı Destek