BIODIVERSITY E - News

จดหมายขาวความหลากหลายทางชวภาพ ปท 3 ฉบบท 8 :

กนยายน 2552

กระจบหญาสเรยบ ชอสามญ Plain Prinia

ชอวทยาศาสตร Prinia inornata Sykes, 1832

สถานภาพ สตวปาคมครองตามพระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2535

ความหลากหลายทางชวภาพในอนโดนเซย

บหงาบงไก เปนพชตระกล "บวผด" (Rafflesia)

ของสาธารณรฐอนโดนเซย มความสงจากโคนถงปลาย

ประมาณ 4 เมตร เปนดอกไมดอกเดยวขนาดใหญทสด

ในโลก พบไดในปาธรรมชาตทเกาะสมาตราเทานน

บางคนเรยกดอกไมศพ เพราะมกลนเหมนเหมอนเนอ

เนาชวยดงดดแมลงมาผสมเกสร

บหงาบงไก หรอ

Amorphophallus

titanum มวงจรชวต

ทซบซอน ใชเวลาไม

ตากวา 30 ป จากเมลด

จนเตบโตกลายเปน

ดอกเดยว เมอตนโต

ไดขนาดกจะแหงตาย

กอนจะงอกขน เปน

ทงน สาธารณรฐอนโดนเซยตองประสบกบปญหา

การลกลอบคาสตวปาและพชปาทใกลสญพนธ ซงไม

แตกตางจากประเทศไทยและอาจมากกวาประเทศไทย

เนองจากสภาพภมประเทศทเปนปาดบและมเกาะ

จานวนมาก

ดงนน ความพยายามในการอนรกษจงเปนหนทาง

สาคญ เพอรกษาสมดลของสภาพแวดลอม ซงเปนเรอง

ทาทายอยางยงสาหรบสาธารณรฐอนโดนเซยในการ

สรางจตสานกใหกบคน

ขอมลอางองและภาพประกอบจาก :

- http://www.mcot.net/index.php (29 สงหาคม

2552)

ตนใหม เปนเชนนเรอยไปจนถงวนทลาตนใตดนโตพอ

จะปรากฏดอกสสนสดใส ขนาดความสงมากกวาคน

สองคนตอตวกน ทงน บหงาบงไกมความเสยงทจะ

สญพนธอยางยง ซงขณะนไดกาลงมการศกษาวจย

เพอการเพมจานวนใหมากขน

มงกรโคโมโด เปนสตวเลอยคลานประเภทกงกา

พบไดทสาธารณรฐอนโดนเซยทเดยวในโลก มบรรพบรษ

รวมกบไดโนเสารเมอ 300 ลานปกอน ปจจบนคาดวา

เหลออยประมาณ 4,000 ตว สามารถวงไดเรวถง 20

กโลเมตรตอชวโมง หากตองลาสตวใหญ มลนสองแฉก

ทมสมผสไวเปนพเศษทาหนาทเหมอนเรดาหหาตาแหนง

ของเหยอ และเขาไปซมโจมตโดยเหยอไมทนรตว ม

ขอมลจากนกวจยชาวออสเตรเลยบงชวา สตวชนดนม

ตอมพษคลายงทาใหเหยอเสยชวตหลงจากถกกด

มงกรโคโมโดมอายยนถง 60 ป แตมแนวโนม

ใกลสญพนธ สาเหตหลกเกดจากการตดไมทาลายปา

ของมนษย ทาใหถนทอยอาศยตามธรรมชาตของสตว

ชนดนถกบกรกและขาดแคลนสตวทเปนอาหาร

บทความประจาฉบบ

กองบรรณาธการ

ประเทศไทยตงอยในเขตรอนชน ซงเปนถนทอยอาศยของพรรณไมจานวนมาก สตวนานาชนด และจลนทรยมากมายเมอเปรยบเทยบกบเขตอบอนและเขตหนาว ซงในปจจบนจานวนประชากรของสงมชวตเหลานในประเทศไทยไดลดลงอยางตอเนองจากสาเหตหลายประการ เชน การถกคกคามจากมนษย ชนดพนธตางถนทแพรระบาด และการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เปนตน ดงนน จดหมายขาวความหลากหลายทางชวภาพ ฉบบท 8 จงไดนาเสนอขอมลความเคลอนไหวทเกยวของกบชนดพนธสงมชวต และสาเหตทกอใหเกดการถกคกคาม เรมตนดวยบทความประจาฉบบทนาไปพบกบบหงาบงไกและมงกรโคโมโด ทพบไดในสาธารณรฐอนโดนเซยเทานน และจากสาเหตตางๆ ทมผลกระทบตอชนดพนธทถกคกคาม หนวยงานทเกยวของ ไดตระหนกถงความสาคญ จงไดวางแนวทาง มาตรการ และกฎหมายเพอคมครองชนดพนธตางๆ ทถกคกคาม (รายละเอยดในหวขอขาวเดน) รวมทงภาคเอกชนไดใหความสาคญกบความหลากหลายทางชวภาพเพมมากขน ทาใหเกดการประชมเชงปฏบตการระดบภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต วาดวยภาคธรกจกบความหลากหลายทางชวภาพขน อานรายละเอยดเพมเตมในหวขอรายงานพเศษ การศกษาและวจยจะไดเรยนรกบคณะวจยจากมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ทสามารถรดอสจเตาทะเลสาเรจครงแรกของโลก โดยไดรวมมอกบสถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน จงหวดภเกต และศนยวจยทรพยากรทางทะเลและชายฝงทะเลอาวไทยฝงตะวนออก จงหวดระยอง กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง จากนนมาพบกบหวขอความเคลอนไหวในประเทศกบการดาเนนโครงการสารวจและจดทาขอมลความหลากหลายทางชวภาพในพนทวกฤตทางความหลากหลายทางชวภาพ จงหวดชมพรและสราษฎรธาน ซงสารวจพบสงชวตทอยในสถานภาพทถกคกคามจานวนมาก ตอดวยความเคลอนไหวรอบโลก จะพบกบความหลากชนดของกบชนดพนธใหมทชายแดนโคลอมเบย นอกจากนน ในหวขอสดทาย จะพาไปพบกบความนารกของเสอลายเมฆตวนอย และการดารง ชวตทนาสนใจ สามารถอานรายละเอยดไดในหวขอนานา...นาร ทายน ขอขอบคณทกหนวยงาน หนงสอพมพทกฉบบ เวบไซตตางๆ และแหลงทมาของการ รวบรวมขอมล รวมถงภาพประกอบขาวตางๆ หวงเปนอยางยงวาจดหมายขาวฉบบนจะนาสาระความร และเปนประโยชนตอทานผอานเชนเคย และพบกนใหมฉบบหนาคะ

สวสด

2

Biodiversity E - News : http://chm-thai.onep.go.th

จดหมายขาวความหลากหลายทางชวภาพเปนจดหมาย ขาวออนไลนแบบราย 3-4 เดอน ทหลากหลายดวยเนอหา ภายใตกลไกการเผยแพรขอมลขาวสารความหลากหลาย ทางชวภาพของประเทศไทย (Thailand Clearing-House Mechanism) มวตถประสงค เพอเผยแพรขอมลขาวสาร และความเคลอนไหวในแวดวงความหลากหลายทางชวภาพ

สามารถแสดงความคดเหนหรอสงเรอง ไปยงทอยดงตอไปน

กลมงานขอมลความหลากหลายทางชวภาพ สานกความหลากหลายทางชวภาพ

สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 60/1 ซอยพบลวฒนา 7 ถนนพระรามท 6

แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรงเทพฯ 10400 โทรศพท : 0-22665-6639 โทรสาร : 0-22665-6638

e-mail : chm_thai@onep.go.th

บรรณาธการ : ดร. สรกล บรรพพงศ ผชวยบรรณาธการ : ชชชย ศลปสนทร กองบรรณาธการ : พรรณ พานทอง ศรนญา ภผาจตต ศศธร ศรเสร ศรรตน วรงคชาต ยวด อณฑสตร ภรภทร หวะนนท ฐทพงษ ธระประเสรฐสทธ กฤษณ พเนตรเสถยร สทธเดช ทงกาว

ภาพปก : นฤมล กฤษณชาญด

เมอวนพธท 29 กรกฎาคม พ.ศ. 2552 ทผานมา

สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม ไดจดประชมเรอง “กฎหมายและแนวทางของตางประเทศในการคมครองชนดพนธทถกคกคาม

(Red Data Species) และยตการสญพนธและสญเสย

ถนทอยอาศย” ขน ณ หองลาเวนเดอร โรงแรมรามา

การเดนส กรงเทพฯ ซงไดรบงบสนบสนนจากกองทน

สงแวดลอมโลก (GEF) ภายใตโครงการ Support to

Alignment of National Biodiversity Strategies

and Plans with the Convention on Biological

Diversity Obligations โดยมวตถประสงคเพอนาเสนอ

ผลการดาเนนงานของประเทศไทย และรวบรวมความ

คดเหนตอกฎหมาย และแนวทางตางๆ ในการคมครอง

ชนดพนธทถกคกคาม (Red Data Species) ยตการ

สญพนธและสญเสยถนทอยอาศย ผเขารวมประชม

ประกอบดวยผแทนจากหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน

และองคกรพฒนาเอกชน รวมทงสนประมาณ 82 คน

การประชมครงน ไดรบเกยรตจากนางนศากร

โฆษตรตน เลขาธการสานกงานนโยบายและแผน

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (สผ.) เปนประธาน

เปดการประชม โดยกลาวถงภารกจของประเทศไทย

ซงมหนาทจะตองดาเนนการ

ตามมตและพนธกรณใน

มาตราตางๆ ของอนสญญา

วาดวยความหลากหลาย

ทางชวภาพ โปรแกรมงาน

ของอนสญญาฯ และมต

การประชมทเกดขนจาก

การประชมสมชชาภาคอนสญญาฯ สมยตางๆ โดย สผ.

ในฐานะหนวยประสานงานกลางระดบชาตของอนสญญาฯ

มหนาทประสานและดาเนนการเพอใหมการอนวตการ

ตามอนสญญาดงกลาวเปนไปอยางบรรลวตถประสงค

ซงไดรบความรวมมอจากทกภาคสวนไมวาจะเปนกลม

นกวชาการ ผเชยวชาญ หนวยงานภาครฐ เอกชน องคกร

พฒนาเอกชน และสถาบนการศกษา เพอเปนกรอบ

และทศทางในการดาเนนการเกยวกบความหลากหลาย

ทางชวภาพในภาพรวมของประเทศ

สาหรบป พ.ศ. 2552 ประเทศไทยมภารกจจะตอง

ดาเนนการเพอสนบสนนนโยบาย มาตรการ และแผน

การอนรกษและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพ

อยางยงยน และการลดอตราการสญเสยความหลากหลาย

ทางชวภาพอยางมนยสาคญตามเปาหมายป ค.ศ. 2010

(พ.ศ. 2553) ซงในสวนของประเทศไทยพบวา ชวงระยะ

เวลาทผานมายงคงมอตราการสญเสยของชนดพนธ

สงมชวต เนองจากพนทถกคกคามจากการบกรกของ

มนษย จานวนประชากรทเพมขน และการใชประโยชน

ความหลากหลายทางชวภาพมากขน รวมทงการเปลยน

แปลงสภาพภมอากาศ จากสาเหตดงกลาวจงตองม

การวางแนวทาง มาตรการ และกฎหมายเพอคมครอง

ชนดพนธตางๆ ทถกคกคาม ตลอดจนการสรางจตสานก

ในการอนรกษสงมชวตใหคงอยตอไป

นอกจากน การประชมยงประกอบดวยการบรรยาย

ทางวชาการจากผเชยวชาญทงในประเทศและตางประเทศ

ไดแก นายธญญา จนอาจ ดร.สมชย บศราวช นางกลยาณ

บญเกด ดร.ชวลต วทยานนท ดร.วรดลย แจมจารญ

และ Mr. Veit Koester ซงไดนาเสนอหวขอปญหาของ

ประเทศไทยในการคมครอง Red Data Species และ

ขาวเดน

3 BIODIVERSITY

E-NEWS

กฎหมายและแนวทางในการคมครองชนดพนธทถกคกคาม (Red Data Species)

ยตการสญพนธและสญเสยถนทอยอาศย และกฎหมาย

และแนวทางในการปองกนชนดพนธทถกคกคาม และ

ปองกนการสญพนธและสญเสยถนทอยอาศย โดยม

การจดสถานภาพของสงมชวตออกเปน 9 กลม คอ

สญพนธ (extinct; EX) สญพนธในธรรมชาต (extinct

in the wild; EW) ใกลสญพนธอยางยง (critically

endangered; CR) ใกลสญพนธ (endangered; EN)

มแนวโนมใกลสญพนธ (vulnerable; VU) ใกลถก

คกคาม (near threatened; NT) มกงวลนอยทสด

(least concern; LC) ขอมลไมเพยงพอ (data deficient;

DD) และเฉพาะถน (endemic)

จากการพจารณาการลดลงของชนดพนธสงมชวต

จะเหนวามสาเหตหลายประการทสงผลกระทบตอการ

ถกคกคาม อาท การสญเสยถนทอยอาศย การตดไม

ทาลายปา การเพมขนของจานวนประชากร การจดการ

ทดนทไมมประสทธภาพ การขยายพนทการเกษตร

การใชสารเคม การกอสรางระบบชลประทาน การพฒนา

อตสาหกรรม การพฒนาระบบคมนาคม การสมปทาน

เหมองแร การขดถานหน การเพมขนของระดบนาทะเล

การประมงเกนขนาดหรอการลาเกนขดจากด การคกคาม

ของชนดพนธตางถนและการเกดโรคจากชนดพนธ

ตางถน การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การเกดภย

ทางธรรมชาต กจกรรมการทองเทยว รวมถงปญหา

ความยากจน และขาดแคลนแหลงเกบตวอยางทด

ทงน ในกรณของการประมงพบวา สวนใหญนยม

จบปลาชวงทมการผสมพนธในแนวปะการง เนองจาก

รบกวนครงเดยวแตไดปลาเปนจานวนมาก โดยเฉพาะ

ปลาเกา ปลากะพงบางชนด และปลาชนดอนๆ ทมสสน

สวยงาม การประมงแบบลอกอวนครงเดยว เปนวธการ

ประมงทลอแหลมตอการคกคามชนดพนธปลา โดย

กลมอนรกษไดมการสรางเครอขายการคมครองสตวนา

และปลาทมการวางไขแบบรวมหม โดยออกมาตรการ

อานตอหนา 4

ใหประเทศตางๆ ปฏบต ไมใหมการจบปลาในชวงทม

การผสมพนธแตจบในฤดกาลอนได ซงศนยรวมของ

เครอขายตงอยทฮองกง และอกวธการหนงทมผลกระทบ

อยางมากตอการถกคกคามคอ การประมงแบบลางผลาญ

หรอเครองมอลางผลาญ เปนการจบปลาขนมาทงหมด

ทงหวงโซอาหารหรอเรยกวา Fishing out of the Food

Chain โดยเครองมอทางการประมงประเภทอวนลาก

หรออวนรน ซงการประมงลกษณะนทวโลกกาลงหา

แนวทางในการแกไขปญหาเชนกน

สาหรบผลกระทบจากความเสยหายของคลนสนาม

ตอทรพยากรทางทะเลและชายฝง พบวา แหลงแนว

ปะการง แหลงหญาทะเล และปาชายเลน มพนททไดรบ

ความเสยหายจานวน 26,961 ไร ซงภายหลงจากการ

เกดธรณพบตภย สถาบนวจยและพฒนาทรพยากร

ทางทะเล ชายฝงทะเลและปาชายเลน ไดดาเนนการ

จดกจกรรมสารวจและฟนฟทรพยากร โดยการสารวจ

ความเสยหายของแหลงปะการง ชวยเหลอและฟนฟ

สตวทะเลหายาก และจดทาโครงการฟนฟหอยมอเสอ

บรเวณอาวพงงา ดวยการเพาะขยายพนธหอยมอเสอ

และปลอยกลบคนสธรรมชาต เรมตงแตเดอนเมษายน

พ.ศ. 2548 เพอเพมปรมาณหอยมอเสอในธรรมชาต

และนาผลไปสการสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศ

อยางไรกตาม จากสาเหตและปจจยตางๆ ทม

ผลกระทบตอการคกคามชนดพนธ ทาใหมการทบทวน

หาแนวทาง มาตรการ และกฎหมายทเกยวของ โดย

ผเชยวชาญไดเสนอแนะขอคดเหนในการแกไขปญหา

โดยการจดทาเอกสารเผยแพร เพอใหเกดความตระหนก

ถงความสาคญของความหลากหลายทางชวภาพแก

ประชาชน การควบคมและประชาสมพนธปญหาไฟปา

แกประชาชนและชมชนรอบพนท สนบสนนใหมการ

ดแลและลาดตระเวนพนทปาอนรกษอยางสมาเสมอ

การผลกดนใหมการเพมเตมรายชอพชทใกลสญพนธ

ในทะเบยนไซเตส ดาเนนการศกษาเพมเตมในกรณ

ของชนดพนธทมขอมลไมเพยงพอ (data-deficient

species) โดยมการดาเนนงานภาคสนามเพมเตม

เพอใหสามารถทาการวเคราะหประเมนสถานภาพได

อยางละเอยด และครอบคลมมากขน จดสรางเครอขาย

ของชมชนในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต การใช

กลไกทางเศรษฐกจ โดยการเรงขยายพนธกลมพชท

หายาก ใกลสญพนธใหมจานวนมากจนเกนความตองการ

เพอทาใหราคาในทองตลาดลดลงจนไมจงใจตอผลกลอบ

นาพนธไมออกมาจาหนาย การจดการระบบอนรกษ

ของสงมชวตทงในถนทอยอาศย (in situ) และนอก

ถนทอยอาศย (ex situ) การจดประชมเพอระดม

ความคดเหนในการปรบปรงระเบยบ กฎหมายทใชใน

การดแล คมครองชนดพนธสงมชวตใหทนกบปญหา

ทเกดขน การกาหนดมาตรการควบคมชนดพนธตางถน

ทรกราน การกาหนดพนทการใชประโยชนในพนทปา

อนรกษ โดยอาศยขอมลทางวชาการเพอจดการพนท

อนรกษไดอยางเหมาะสม สงเสรมและสนบสนนงบ

ประมาณทนการศกษา สาหรบการวจยดานการอนรกษ

ความหลากหลายทางชวภาพ รวมทงการดแลพนทปาไม

และใหมการบงคบใชกฎหมายและระเบยบทเกยวของ

อยางเครงครด

ในสวนของพระราชบญญตตางๆ ทเกยวของ ไดม

การเสนอแนะปรบปรงใหครอบคลมยงขน เชน พระราช

บญญตปาไม พ.ศ. 2484 แกไขเพมเตม พ.ศ. 2532

และพระราชกฤษฎกากาหนดของปาหวงหาม พ.ศ. 2530

ควรเพมเตมระบชนดพนธไมหวงหามและของปาหวงหาม

เพมเตมใหสอดคลองกบสภาพปจจบนเพอรกษาไม

ชนดดมคาหายาก และของปาหายากไมใหเปนอนตราย

หรอสญสน พระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ. 2507

ควรปรบปรงใหเปนกฎหมายทประชาชนมสวนรวมใน

การใชประโยชนพชอยางยงยนมากขน พระราชบญญต

กกกนพช พ.ศ. 2507 แกไขเพมเตมพระราชบญญต

กกกนพช(ฉบบท 2) พ.ศ. 2542 ควรมการออกระเบยบ

ใหมการควบคมพชตางถน รวมทงแผนการจดการอยาง

เปนระบบ พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพ

สงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ควรนามาปรบปรง

เพอใชในการคมครองพนทถนทอยอาศยของพชใกล

สญพนธทอยนอกเขตปาอนรกษ และใชประโยชนของ

เงนกองทนสงแวดลอม เพอสนบสนนชมชนในการรวม

อนรกษพนท พระราชบญญตคมครองพนธพช พ.ศ.

2542 ควรมการปรบปรง เนองจากความไมชดเจนใน

การคมครองพชปา ทาใหมความซาซอนของขอกฎหมาย

ทดแลพนทปาอนรกษ เปนตน

นอกจากน ประเทศไทยยงไมไดเขาเปนภาคอนสญญา

วาดวยการอนรกษชนดพนธสตวปาทอพยพยายถน

(Convention on the Conservation of Migratory

Species of Wild Animals; CMS ) จงควรมมาตรการ

คมครองสตวเหลาน ทงในระดบชาตและระดบนานาชาต

ทเปนรปธรรมมากขน ซงในปจจบนไดมการพฒนาไป

อยางมาก และมการตงพนทคมครองระหวางนานนา

หรอมมาตรการในการใชพนทแมนาโขงหรอแมนาสาละวน

อยางยงยน รวมทงอนสญญาวาดวยการคาระหวาง

ประเทศซงชนดของสตวปาและพชปาทใกลจะสญพนธ

(The Conventions on International Trade in

Endangered Species of Wild Fauna and Flora;

CITES) ทมผลเฉพาะการคาระหวางประเทศเทานน

แตไมมอานาจในการควบคมหรอสนบสนนมาตรการ

ในการอนรกษระดบประเทศ หรอการบรโภคในระดบ

ประเทศแตอยางใด เพราะขอบเขตของอนสญญาฯ

ครอบคลมไมถง โดยจะตองมการทบทวนของอนสญญาฯ

วาจะทาอยางไร เพอใหอนสญญาไซเตสมผลในเชงปฏบต

มากขน

ในบางพนทควรมการควบคมการประมง

หรอมการจดการพนท โดยเฉพาะเขตคมครอง

ทางทะเล ซงปจจบนมแนวโนมการเพมพนท

คมครองทางทะเลและชายฝง เชน การประกาศ

พนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศ

4

ตอจากหนา 3 Red Data Species

จดหมายขาว

ความหลากหลายทางชวภาพ

อานตอหนา 6

สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม รวมกบศนยอาเซยนวาดวยความหลาก

หลายทางชวภาพ (ASEAN Centre for Biodiversity;

ACB) จดการประชมเชงปฏบตการระดบภมภาคอาเซยน

วาดวยภาคธรกจกบความหลากหลายทางชวภาพ ระหวาง

วนท 20 - 22 กรกฎาคม พ.ศ. 2552 ณ โรงแรมมราเคล

แกรนด คอนเวนชน กรงเทพฯ และไดรบเกยรตจาก

ดร.ศกดสทธ ตรเดช ปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอมเปนประธานเปดการประชม โดยม

วตถประสงคเพอสงเสรมการรเรมวาดวยธรกจกบ

ความหลากหลายทางชวภาพระดบภมภาค ใหเปนท

รจกและยอมรบของภาคธรกจในภมภาคเอเชยตะวนออก

เฉยงใต เปดโอกาสใหมการแลกเปลยนและแบงปน

ประสบการณ/ขอมลของกจกรรมดานความรบผดชอบ

ตอสงคม (Corporate Social Responsibility; CSR)

ทเกยวของกบการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ

และหารอถงแนวทางและวธการในการผลกดนและ

สงเสรมใหความหลากหลายทางชวภาพ เปนหนงใน

ประเดนสาคญของภาคธรกจ สนบสนนการสรางพนธมตร

ความรวมมอ และความเชอมโยงระหวางชมชนภาค

ธรกจ ทงในระดบชาต ระดบภมภาค และระดบโลก

และเพอสงเสรมกจกรรมทเกยวของกบการอนรกษ

ความหลากหลายทางชวภาพ ทกาลงดาเนนการอย

โดยบรษทธรกจตางๆ ในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต

โดยเฉพาะกจกรรมและการดาเนนงานของกลมธรกจ

และบรษทชนนาในประเทศไทย

ทงน กลมเปาหมายทเขารวมการประชม ไดแก

เจาหนาทรฐในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ซงม

หนาทรบผดชอบดานการสงเสรมความรวมมอระหวาง

กจกรรมของภาคธรกจและความพยายามในการอนรกษ

ความหลากหลายทางชวภาพ ผแทนบรษทธรกจภาค

เอกชนทสนใจหลกการความรบผดชอบตอสงคม (CSR)

โดยเฉพาะในประเดนทเกยวของกบการจดการทรพยากร

ธรรมชาตและสงแวดลอม และการอนรกษความหลาก

หลายทางชวภาพ และผแทนสถาบนระดบภมภาคท

สนบสนนและสงเสรมหนวยงานของรฐ ในการสราง

ความเชอมโยงระหวางชมชนภาคธรกจ ทงในระดบชาต

ระดบภมภาค และระดบโลก และผแทนองคกรระหวาง

ประเทศ และหนวยงานอนๆ ทมสวนรวมในการสงเสรม

กจกรรมของการรเรมวาดวยธรกจกบความหลากหลาย

ทางชวภาพ ในประเทศภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต

ประมาณ 70 คน

การประชมเชงปฏบตการฯ ดงกลาว ประกอบดวย

การบรรยายโดยผทรงคณวฒ ซงเปนผแทนจากกระทรวง

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ผแทนจากศนย

อาเซยนวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ และ

ผทรงคณวฒจากประเทศญปน ในหวขอการบรรยาย

5

เรองธรกจกบความหลากหลายทางชวภาพ การดาเนนงาน

ในระดบชาต ระดบภมภาค และระดบโลก เพอสงเสรม

ความเชอมโยงระหวางภาคธรกจกบความหลากหลาย

ทางชวภาพ และในชวงบายเปนการหารอรวมกนระหวาง

ผเขารวมประชม ในเรองแนวทางและวธการในการ

สงเสรมการรเรมวาดวยธรกจกบความหลากหลายทาง

ชวภาพในภมภาคอาเซยน

ภายหลงจากสนสดการบรรยายและหารอรวมกน

ในวนท 20 กรกฎาคมแลว วนท 21 กรกฎาคม ไดจด

ใหมโปรแกรมการเขาเยยมชม และรบฟงสรปการ

ดาเนนงานของศนยอนรกษพนธกรรมไกพนเมอง

เครอเจรญโภคภณฑ จงหวดชลบร และในวนท 22

กรกฎาคม เปนการเดนทางไปทศนศกษาศนยการเรยนร

ระบบนเวศปาชายเลย สรนาถราชน อาเภอปราณบร

จงหวดประจวบครขนธ ซงดาเนนการโดยบรษท ปตท.

จากด (มหาชน)

รายงานพเศษ

การประชมเชงปฏบตการระดบภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต วาดวยภาคธรกจกบความหลากหลายทางชวภาพ

BIODIVERSITY

E-NEWS

6

นกวจย มก. รดอสจเตาทะเลสาเรจครงแรกของโลก

รศ.สพ.ญ.ดร.เกษกนก ศรนฤมตร อาจารยภาควชา

เวชศาสตรคลนกสตวเลยง คณะสตวแพทย มหาวทยาลย

เกษตรศาสตร หวหนาโครงการวจยการรดเกบนาเชอ

และการตรวจคณภาพนาเชอเตาทะเลและคณะวจย

ประสบความสาเรจในการรดเกบนาเชอเตาทะเลครงแรก

ของโลก กลาววา ปจจบนเตาทะเลทพบในประเทศไทย

ม 5 ชนด ไดแก เตามะเฟอง เตาตน เตากระ เตาหญา

และเตาหวฆอน และพบวาปรมาณการวางไขของเตาทะเล

ทกชนดทงในฝงอาวไทยและทะเลอนดามนมจานวน

ลดลงอยางเหนไดชด

สาเหตการลดลงของเตาทะเลนนเกดจากหลาย

สาเหต เชน การลาเพอเปนอาหารและเครองประดบ

การบาดเจบหรอเสยชวตจากเครองมอประมง สภาพ

แวดลอมเกดการเปลยนแปลง หรอสญเสยพนทสาหรบ

วางไขจากการคกคามของอตสาหกรรมการทองเทยว

เปนตน และจากปญหาดงกลาว คณะสตวแพทยศาสตร

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร และสถาบนวจยและพฒนา

ทรพยากรทางทะเล ชายฝงทะเล และปาชายเลน จงหวด

ภเกต และศนยวจยทรพยากรทางทะเลและชายฝงทะเล

อาวไทยฝงตะวนออก จงหวดระยอง กรมทรพยากร

ทางทะเลและชายฝง ไดรวมกนศกษาวจยการรดเกบ

นาเชอโดยวธกระตนดวยกระแสไฟฟา การตรวจคณภาพ

นาเชอในเตาทะเล การทานาเชอแชเยนโดยสามารถเกบ

รกษานาเชอไดนานมากกวา 4 วน

หาชวงความสมบรณพนธทงในเตาเพศผและเพศเมย

โดยการตรวจฮอรโมนเตาตลอดทงป เพอการพฒนา

สการผสมเทยมตอไปในอนาคต

ขอมลอางองและภาพประกอบจาก :

- http://www.komchadluek.net (20 พฤษภาคม

2552)

- http://www.pmbc.go.th/webpmbc/Turtle/sp

Tutel.html

- http://forums.2 1 2 cafe.com/jungle/board-5 /

topic-29-1.html

เพมขน 2 แหง คอ เกาะพระทอง จงหวดพงงา และ

เกาะกระ จงหวดนครศรธรรมราช การประกาศพนท

คมครองระหวางประเทศทมแนวโนมเพมขน (แหลง

วางไขปลาท ไทย-กมพชา พะยน ไทย-กมพชา และ

ฉลามวาฬ ไทย-พมา) การประกาศพนทคมครองใน

พนทวกฤต และการประกาศพนทคมครองแหลงวางไข

เตาทะเลทวประเทศ และโลมาในบรเวณตางๆ เปนตน

สาหรบภาคประชาชนจะตองมสวนในการผลกดน

เรยกรองใหมกฎหมายปาชมชนใหเกดขนโดยเรว เพอ

สงเสรมใหชมชนมสวนรวมในการจดการ และใชประโยชน

จากทรพยากรปาอยางยงยน และการปลกฝงใหผบรโภค

หลกเลยงการบรโภคสตวนาทเสยงตอการถกคกคาม

เชน หฉลาม เปนตน และตองมการทบทวนหรอปรบปรง

ศกษา คนควา วจยตอชนดพนธทใกลสญพนธตางๆ

เปนรอบป ไมใชใช Red list เดมเปนเวลา 5 - 10 ป

เพราะสถานภาพอาจมการเปลยนแปลงมากขน หรอ

นอยลงกวาเดมได ซงสงเหลานตองการการสนบสนน

จากภาคสวนตางๆ ทงในภาคสนาม และการตดตาม

ตรวจสอบ รวมทงการศกษาวจยทางวทยาศาสตร

วชาการ ทจะตองไดรบการสนบสนนมากขน

อยางไรกตาม ประเดนปญหาตางๆ เหลานจะเขาถง

ประชาชนได สวนหนงตองอาศยสอมวลชน ซงจะเปน

สอกลางนาเสนอขอมลตางๆ ไปสสาธารณชน เพอให

ขอมลตางๆ เหลานเขาถงประชาชนไดงายยงขน และ

ใหตระหนกถงคณคาและการคกคามตอชนดพนธสงมชวต

ทจะเกดขน และรวมกนอนรกษความหลากหลายทาง

ชวภาพ และการใชประโยชนอยางยงยนตอไป

พรอมกบการศกษารปรางอสจโดยใชกลองจลทรรศน

อเลกตรอน และทานาเชอแชแขงไดเปนครงแรกของโลก

และความรเหลานจะเปนขอมลฐานขององคความรพนฐาน

เกยวกบนาเชอเตาทะเลในประเทศไทย และเพอตอยอด

การผสมเทยมเตาทะเลในอนาคต

การวจยในครงน ไดคดเลอกเตาทะเล 2 สายพนธ

คอ เตาหญาและเตากระเพศผ ซงอยในวยเจรญพนธ

จากสถาบนวจยและพฒนาทรพยากรทางทะเล ชายฝง

ทะเล และปาชายเลน จงหวดภเกต และศนยวจยทรพยากร

ทางทะเลและชายฝงอาวไทยฝงตะวนออก จงหวดระยอง

จากนนนามาวดขนาดกระดอง ชงนาหนก และฉดยาซม

แลวใชเครองกระตนไฟฟาในปรมาณไฟฟาตาๆ กระตน

ใหอวยวะเพศหลงนาเชอออกมา ซงวธดงกลาวมการใช

ในสตวปาทใกลสญพนธชนดอนๆ เมอไดนาอสจเตาแลว

นานาเชอของเตาไปตรวจคณภาพ โดยใชสารละลายนาเชอ

ทเหมาะสม และใชเทคนคการยอมสนาเชอพเศษ เพอให

เหนตวอสจทสมบรณ พบวา นาเชอเตาหญามลกษณะ

คอนขางหนด มเมอกปน พบตวอสจรวมกบสวนกอน

กลมเรยงตดกนเปนกลมๆ สวนหวของอสจ มลกษณะ

เรยวแหลม บดเปนเกลยว ลกษณะการเคลอนทหมน

วนคลายเกลยวสวาน มปรมาตรนาเชอเฉลย 1 มลลลตร

(อยในชวง 0.01 ถง 2.2 มลลลตร)

การเคลอนไหวของอสจเฉลยรอยละ 28.25 (อย

ในชวง 0 ถง 98%) ความเขมขนอสจ เฉลย 67.3 ลานตว

ตอมลลลตร (อยในชวง 11.5 ถง 150 ลานตวตอมลลลตร)

และจานวนอสจทงหมด 40.9 ลานตว (อยในชวง 1.2

ถง 82.4 ลานตวตอการหลง 1 ครง) จากนนนานาเชอ

เตาหญามาทาการแชเยนพบวา ภายหลงการแชเยน

นาเชอยงมชวตอยและเกบรกษาไดนานกวา 4 วน และ

นามาศกษาลกษณะดวยกลองจลทรรศนอเลกตรอน

รวมทงทาการแชแขงซงพบวานาเชอเตาหญาทแชแขง

ยงมชวตและมการวายทแขงแรง

ผลการวจยยงพบวา นาเชอเตากระมลกษณะคลาย

กบอสจของเตาหญา มปรมาณ

นาเชอประมาณ 4.4 มลลลตร

การเคลอนไหวของอสจประมาณ

รอยละ 60 ความเขมขนของอสจ

512 ลานตวตอมลลลตร และ

จานวนอสจทงหมด 1,510 ลานตว

ภารกจตอไปของโครงการคอ

การศกษาและวจย

เตากระ

เตาหญา

Red Data Species ตอจากหนา 4

จดหมายขาว

ความหลากหลายทางชวภาพ

สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม รวมกบศนยวจยปาไม คณะวนศาสตร

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ไดจดทาโครงการสารวจ

และจดทาขอมลความหลากหลายทางชวภาพในพนท

วกฤตทางความหลากหลายทางชวภาพ จงหวดชมพร

และสราษฎรธาน เพอสารวจและจดทาขอมลความ

หลากหลายทางชวภาพ และเผยแพรขอมลขาวสารความ

หลากหลายทางชวภาพ ทงในระดบทองถน ระดบชาต

และระดบภมภาคผานกลไกการเผยแพรขอมลขาวสาร

ความหลากหลายทางชวภาพ พรอมทงการพฒนาบคลากร

ใหมสมรรถนะในการตดตามตรวจสอบ และอนรกษ

ความหลากหลายทางชวภาพ เพอใหเกดการบรหาร

จดการความหลากหลายทางชวภาพบนความพรอมของ

บคลากรและขอมลทเปนระบบ และกอใหเกดประโยชน

สงสด

ในปงบประมาณ 2551 ไดดาเนนการคดเลอกพนท

ในจงหวดชมพรและสราษฎรธาน ทาการสารวจใน 4

ระบบนเวศ คอ ระบบนเวศแหลงนาในแผนดน บรเวณ

ลมนาคลองทาตะเภา จงหวดชมพร และลมนาตาป

จงหวดสราษฎรธาน ระบบนเวศเกษตร พนทเกษตรกรรม

ในอาเภอทาแซะ อาเภอสว และอาเภอหลงสวน จงหวด

ชมพร และอาเภอไชยา อาเภอพนพน และอาเภอนาสาร

จงหวดสราษฎรธาน ระบบนเวศทางทะเลและชายฝง

บรเวณอาวทงคา-สว จงหวดชมพร และอาวสราษฎรธาน

จงหวดสราษฎรธาน และระบบนเวศเกาะ บรเวณหม

เกาะสมย เกาะแตน และเกาะเตา จงหวดสราษฎรธาน

เนองจากพนทดงกลาวเปนพนททมความหลากหลาย

ทางชวภาพสงและเปนพนททกาลงถกคกคามจาก

กจกรรมตางๆ อยางตอเนอง

การดาเนนงานไดมการศกษา

สารวจ รวบรวม และตรวจสอบขอมล

ทตยภม และจาแนกขอมลทตอง

สารวจเพมเตม เพอเกบขอมลทาง

อนกรมวธานและนเวศวทยา โดยเนน

รายละเอยดเกยวกบชนดพนธใน Red List Data

และชนดพนธเฉพาะถน และสายพนธในพนทนนๆ

ตลอดจนการจดทาระบบฐานขอมลและระบบสารสนเทศ

ภมศาสตร โดยเรมทาการเกบขอมลภาคสนามตงแต

เดอนเมษายนถงพฤศจกายน พ.ศ. 2551

จากการสารวจความหลากหลายทางชวภาพของ

สงมชวตใน 4 ระบบนเวศ มความสาคญและลกษณะ

เฉพาะแตกตางกนออกไป ดงน

ความหลากหลายทางชวภาพในระบบนเวศ

แหลงนาในแผนดน พบปลา 72 สกล 103 ชนด ปลา

ทพบมาก คอ ปลาหนามหลง (Mystacoleucus mar-

ginatus) แพลงกตอนพช พบ 85 สกล 149 ชนด

สกลทมความหลากหลายของชนดมากทสด คอ สกล

Scenedesmus และ Staurastrum แพลงกตอนสตว

พบ 26 สกล 46 ชนด สกลทมความหลากหลายของชนด

มากทสด คอ สกล Lecane สตวพนทองนา พบ 63 ชนด

แบงเปนไฟลมพวกขาขอ (Arthropoda) พบชนดของ

กลมแมลงในนา (Insecta) มากทสด และไฟลมของ

หอย (Mollusca) พบกลมหอยฝาเดยว (Gastropoda)

และกลมหอยสองฝา (Bivalvia) โดยสตวพนทองนาท

เปนชนดเดน เชน ตวออนชปะขาว (Baetis sp.) และ

กงฝอย (Macrobrachium lanchesteri) เปนตน

7

ความเคลอนไหวในประเทศ

ทงน พบหอยเชอร (Pomacea canaliculata) ซงใน

อนาคตอาจจะเกดการแพรระบาด และกอใหเกดปญหา

หรอสงผลกระทบตอทรพยากรอนๆ ตามมา พรรณไมนา

พบ 36 ชนด สวนใหญเปนพชประเภทชายนา โดย

ชนดทมการแพรกระจายอยางกวางขวาง คอ ผกเปด

แขม และผกปราบใบแคบ

ความหลากหลายทางชวภาพในระบบนเวศ

เกษตร พบพช 217 ชนด และสตว 15 ชนด ยางพารา

และสมโอมจานวนสายพนธมากทสด 6 สายพนธ

รองลงมาคอ โคเนอและสกรมจานวน 4 สายพนธ

สาหรบการเปลยนแปลงของระบบนเวศเกษตร พบวา

มแนวโนมคอนขางสงทจะถกปรบเปลยนไปปลกพช

เชงเดยวโดยเฉพาะปาลมนามนและยางพารา ซงจะ

สงผลตอความหลากหลายทางชวภาพของระบบนเวศ

เกษตรในอนาคตทงดานชนดและสายพนธพนเมอง

ของพชและสตวลดลง อาท ไมผลพนเมอง พนธขาวไร

พนธกลวย และพชสมนไพร รวมถงกระบอพนเมองท

ลดลงไปพรอมกบพนทนาขาว สตวปา พบสตวเลยงลก

ดวยนม 25 ชนด นก 81 ชนด สตวเลอยคลาน 27 ชนด

อานตอหนา 8

การดาเนนโครงการสารวจและจดทาขอมล ความหลากหลายทางชวภาพในพนทวกฤตทางความหลากหลาย

ทางชวภาพ (Biodiversity hotspots) จงหวดชมพรและสราษฎรธาน

ผกปราบใบแคบ (Commelina diffusa) ชปะขาว (Baetis sp.)

BIODIVERSITY

E-NEWS

ปลาหนามหลง (Mystacoleucus marginatus)

และสตวสะเทนนาสะเทนบก 13 ชนด สตวในดน พบ

84 ชนด ซงกลมแมลงหางดดและกลมไรในดนพบ

มากทสด แมลงผสมเกสร 49 ชนด กลมทพบมากทสด

คอ กลมผเสอกลางวน สวนแมลงอนๆ พบ 38 ชนด

กลมทพบมากคอ กลมแมลงปอ ตกแตนตาขาว มวน

เพชฌฆาต และแมลงในกลมดวงเตาและมดแดง

ความหลากหลายทางชวภาพในระบบนเวศ

ทางทะเลและชายฝง พบพช 87 สกล 103 ชนด สาหรบ

สตวปา พบสตวเลยงลกดวยนม 6 ชนด เชน กระรอกใต

(Tupaia gils) ค างแวน ถนใต (Semnopithecus

obscurus) คางคาวขอบหขาวกลาง (Cynopterus

sphinx) และลงลม (Nycticebus coucang) เปนตน

นก พบ 66 ชนด เชน นกกาฝากทองสสม (Dicaeum

trigonostigma) และนกเปลาคอสมวง (Treron vernans)

เปนตน สตวเลอยคลาน พบ 10 ชนด เชน กงกาแกว

(Calotes emma) และงเขยวปากแหนบ (Ahaetulla

nasuta) เปนตน และสตวสะเทนนาสะเทนบก พบ

3 ชนด คอ กบนากรอย (Fejervarya cancrivora)

คางคกบาน (Bufo melanostictus) และปาดบาน

(Polypedates leucomystax) เปนตน แพลงกตอน

ทะเล พบไมนอยกวา 77 สกล 123 ชนด 32 กลม

ประกอบดวยแพลงกตอนพช 50 สกล 90 ชนด โดย

แพลงกตอนพชสกล Chaetoceros มความหลากหลาย

ของชนดมากทสด สวนแพลงกตอนสตวพบไมนอยกวา

27 สกล 33 ชนด และพบวาสถานภาพของประชาคม

แพลงกตอนพชไมเปนไปตามธรรมชาต โดยมเซนทรค

ไดอะตอมชนด Chaetoceros pseudocurvisetus

มแนวโนมทจะเพมความหนาแนนมากขน เนองมาจาก

สภาพแวดลอมทเหมาะสมทาใหเกดการสะพรง (blooming)

เปนเหตใหประชาคมแพลงกตอนพชอยในภาวะไมสมดล

สาหรายทะเล พบ 36 ชนด เปนสาหรายสเขยว 10 ชนด

สาหรายสนาตาล 12 ชนด และสาหรายสแดง 14 ชนด

มาโครเบนทอส พบ กลมไสเดอนทะเลมจานวนมาก

ทสด หอย พบ 104 ชนด หอยฝาเดยวพบความหลาก

ชนดมากทสดบรเวณอาวออก 11 ชนด และทากเปลอย

พบ 5 ชนด สวนหอยสองฝาพบความหลากชนดมาก

ทสดบรเวณอาวตก 31 ชนด เอคไคโนเดรม พบ 9 วงศ

12 ชนด เปนกลมดาวขนนก 1 ชนด กลมดาวทะเล

4 ชนด กลมดาวตะกรา 1 ชนด กลมเมนทะเล 3 ชนด

และกลมปลงทะเล 3 ชนด ทพบจานวนมากทสด คอ

เมนดาหนามยาว (Diadema setosum) ฟองนา พบ

13 ชนด ชนดเดนและพบเสมอ ไดแก ฟองนาเคลอบ

บางสสมลายขาว (Clathria (Thalysias) toxifera)

และฟองนาเคลอบหนาสฟา (Gelliodes petrosioides)

เพรยงหวหอม พบ 3 ชนด คอ เพรยงหวหอมกลมโคลน

(Didemnum psammatode) เพรยงหวหอมเดยว

ทอค (Herdmania sp.) และเพรยงหวหอมกลมเขยว

(Diplosoma virens) ปะการง พบ 43 สกล อยางนอย

117 ชนด ปลา พบ 46 สกล 72 ชนด ทพบมากทสด

ไดแก วงศปลาสลดหน พบ 10 สกล 18 ชนด ป พบ

7 สกล 9 ชนด กง พบอยางนอย 4 วงศ 7 สกล 7 ชนด

ความหลากหลายทางชวภาพในระบบนเวศเกาะ พบ

พชมทอลาเลยง 212 สกล 267 ชนด สตวปา พบ

สตวเลยงลกดวยนม 10 ชนด เชน คางคาวแมไกเกาะ

(Pteropus hypomelanus) คางคาวมงกฎเลยนมลาย

หางสน (Rhinolophus stheno) และลงกงเหนอ (Macaca

leonina) เปนตน นก พบ 29 ชนด เชน นกชายเลน

หวโต (Pachycephala grisola) นกกนปลคอแดง

(Aethopyga siparaja) และนกลมพ (Ducula aenea)

เปนตน สตวเลอยคลาน พบ 8 ชนด เชน งเขยวปาก

แหนบ (Ahaetulla nasuta) งปลองฉนวนลาว (Lycodon

laoensis) และจงจกนวยาว (Cnemaspis sp.) เปนตน

สตวสะเทนนาสะเทนบก พบ 8 ชนด เชน กบปาไผ

(Limnonectes hascheanus) กบทด (Limnonectes

blythii) และองขางดา Microhyla heymonsi) เปนตน

แมลงในกลมผเสอกลางวน พบ 47 สกล 60 ชนด เชน

ผเสอหางตงธรรมดา (Papilio polytes) ผเสอปลายปก

สมเลก (Ixias pyrene) ผเสอลายขเมยง (Cupha

erymanthis) และผเสอหนอนจาปธรรมดา (Graphium

Agamemnon) เปนตน

การจาแนกสถานภาพของสงมชวตตามสถานภาพ

ของ IUCN Red List และ Thailand red data

(ONEP, 2005) และการคมครองตามพระราชบญญต

สงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2535 พบสตวและพช

หลายชนดทถกคกคามและใกลสญพนธ พช เชน

8

อานตอหนา 9

คางคาวขอบหขาวกลาง (Cynopterus sphinx) เมนดาหนามยาว (Diadema setosum) งปลองฉนวนลาว (Lycodon laoensis) ปาดบาน (Polypedates leucomystax)

โครงการ Biodiversity hotspot (ชมพร-สราษฎรธาน) ตอจากหนา 7

จดหมายขาว

ความหลากหลายทางชวภาพ

รสสคนธแดง (Tetracera indica) ผเสอแพนซมยรา (Junonia almama) นกเปลาคอสมวง (Treron vernans) เซนทรคไดอะตอมชนด Chaetoceros pseudocurvisetus

ปรงทะเล (Cycas literlis) จดอยในสถานภาพใกล

ถกคกคาม กระบากดา (Shorea farinose) สถานภาพ

ใกลสญพนธอยางยง กะหนาย (Pterospermum

littorale) สถานภาพพชถนเดยวและหายาก มะหนวย

หรอมะมวย (Gnetum latifolium) และชมพน า

(Syzygium siamense) สถานภาพพชหายาก เปนตน

สตวปา เชน เตาเหลอง (Indotestudo elongate)

สถานภาพใกลสญพนธ คางแวนถนใต (Semnopithecus

obscurus) นกกระสาแดง (Ardea purpurea) ตะพาบนา

(Amyda cartilaginea) และเตาหบ (Cuora ambo-

inensis) สถานภาพมแนวโนมใกลสญพนธ คางคาว

แมไกเกาะ (Pteropus hypomelanus) ลงกงเหนอ

(Macaca leonine) นกกระจาบธรรมดา (Ploceus

philippinus) นกเอยงควาย (Acridotheres fuscus)

นกนางนวลแกลบทายทอยดา (Sterna sumatrana)

นกขนทอง (Gracula religiosa) และกบทด (Lim-

nonectes blythii) สถานภาพใกลถกคกคาม เปนตน

แมลง พบวา ผเสอหางตงสะพายเขยว (Papilio palinurus)

วงศ Papilionidae จดเปนสตวปาคมครองตามพระราช

บญญตสงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2535 ปลา

พบ ปลาคอหนาหก (Ellopostoma mystax) อยใน

สถานภาพใกลสญพนธอยางยง ปลาบใส (Neostethus

bicornis) ปล า ก า ง พ ร ะ ร ว ง

(Kryptopterus bichirris) และ

ปลากะท (Cyclocheilichthys

heteronema) จดอยในสถานภาพ

มแนวโนมใกลสญพนธ ปลาจมฟน

จระเขยกษ (Doryichthys boaja)

จดอย ในสถานภาพขอมลไม

เพยงพอ และพบปลาเฉพาะถน

จานวน 3 ชนด คอ ปลาแขยงภเขา (Batasio tengana)

ปลาอกอง (Systomus lateristriga) และปลาผเสอ

ตดหน (Homaloptera smithi) นอกจากน ยงพบ

ปลาทมรายงานวา พบเฉพาะในบรเวณลมแมนาของ

จงหวดชมพร 2 ชนด คอ ปลานาหมก (Opsarius

bernatziki) และปลานาเชยว (Poropuntius mela-

notaenia)

นอกจากน ยงไดมการจดฝกอบรมคายเยาวชน

อนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงมทง

ภาคบรรยายและภาคปฏบต เพอใหความรและสราง

ความตระหนกในการรวมกนดแล รกษาทรพยากร

ธรรมชาตและสงแวดลอมใหกบเยาวชนในพนทวกฤต

ทางความหลากหลายทางชวภาพ จงหวดชมพรและ

สราษฎรธาน และการประชมสมมนาการ

สารวจและจดทาขอมลความหลากหลายทาง

ชวภาพ ซงเปนการแลกเปลยนความคดเหน

และขอเสนอแนะตอโครงการฯ จากผเชยวชาญ

เฉพาะดาน นกวชาการดานความหลากหลาย

ทางชวภาพ นกวชาการดานการจดทาฐานขอมล

และผมสวนไดสวนเสยในพนท ตลอดจนการ

ประชาสมพนธเผยแพรทางวารสาร Advanced Thailand

Geographic, Thailand Natural History Museum

Journal, Quatery Journal of Valanid Biology

and Husbrandy, เอกสารเผยแพรของศนยวจยปาไม

และหนงสอพมพ เชน กรงเทพธรกจ บานเมอง และ

ผจดการรายวน เปนตน รวมถงการจดทาโปสเตอร

ความหลากหลายทางชวภาพในพนทวกฤตทางความ

หลากหลายทางชวภาพ จงหวดชมพรและสราษฎรธาน

มอบใหกบชมชนและสถานศกษาในพนทดาเนนการ

รวมทงโครงการไดพฒนาฐานขอมลความหลากหลาย

ทางชวภาพ และเผยแพรขอมลทางเวบไซตกลไกการ

เผยแพรขอมลขาวสารความหลากหลายทางชวภาพ

ของสานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม (http://chm-thai.onep.go.th/)

9

โครงการ Biodiversity hotspot (ชมพร-สราษฎรธาน) ตอจากหนา 8

คางแวนถนใต (Semnopithecus obscurus)

ปลากางพระรวง (Kryptopterus bichirris)

ปรงทะเล (Cycas literlis)

เตาเหลอง (Indotestudo elongate)

BIODIVERSITY

E-NEWS

10

ความเคลอนไหวรอบโลก

ทมนกวทยาศาสตรของมลนธ Ecotropico Foun-

dation ในสาธารณรฐโคลอมเบย และนกสตววทยา

จากองคกรอนรกษนานาชาต หรอซไอ (Conservation

International; CI) ออกสารวจพนทในบรเวณภเขา

ทาคารคนา (Tacarcuna) ในแถบดาเรยน แกป (Darien

Gap) ทางตะวนตกเฉยงเหนอในสาธารณรฐโคลอมเบย

ซงอยตดกบชายแดนสาธารณรฐปานามา พบสงมชวต

ชนดพนธใหมมากมาย โดยเฉพาะกบและสตวสะเทนนา

สะเทนบกตางๆ

โฮเซ วนเซนเต โรดรเกซ-มาเอชา (Jose Vicente

Rodriguez-Mahecha) ผอานวยการฝายวทยาศาสตร

องคกรอนรกษนานาชาต กลาวผานสานกขาวเอเอฟพ

วา สตวสะเทนนาสะเทนบกชนดพนธใหมทพบมากมาย

เหลาน เปนสญญาณแหงความหวง ซงพวกสตวใน

กลมนทมอยทวโลกกาลงถกคกคาม และเสยงตอการ

สญพนธอยางหนก

การสารวจครงน นกวทยาศาสตรคนพบสตวสะเทนนา

สะเทนบกชนดพนธใหมถง 10 ชนด เปนกบ 9 ชนด

เชน กบชนดพนธใหมสกล Pristimantis กบแกว

(glass frog) สกล Nymphargus ซงมผวหนงโปรงใส

มองเหนอวยวะภายใน กบมพษ (poison frog) สกล

Colostethus กบฮารเลควน (harlequin frog) สกล

Atelopus ทมสสนสวยสดงดงาม และซาลาแมนเดอร

ชนดพนธใหมอก 1 ชนด เปนตน ซงนกสารวจกลาววา

สาธารณรฐโคลอมเบยถอเปนประเทศหนงทมความ

หลากหลายของสตวสะเทนนาสะเทนบกมากทสดในโลก

โดยรายชอสตวสะเทนนาสะเทนบกทไดรบการบนทก

ไวแลวในปจจบนมประมาณ 754 ชนด

ทมนกสารวจระบวา นกวทยาศาสตรมความเหน

ตรงกนวาสตวสะเทนนาสะเทนบกเปนตวชวดคณภาพ

สงแวดลอมทสาคญมาก ซงสตวสะเทนนาสะเทนบก

หลายชนดพนธใหมไวตอการเปลยนแปลงของสงแวดลอม

และสภาพภมอากาศ ผวหนงทมรพรนและยอมใหสาร

ตางๆ แทรกซมเขาไปไดด จงทาใหเปนเครองเตอนภย

ขนตนวา สงแวดลอมเรมเสอมโทรมจากฝนกรดหรอ

ปนเปอนสารพษและโลหะ

นอกจากน รอยเตอรระบดวยวา สตวเหลานยงม

สวนชวยในการควบคมโรคระบาดหลายชนด เชน

มาลาเรย และไขเลอดออก เปนตน เนองจากกนแมลง

พาหะของโรคเหลานนเปนอาหาร

ทงน ในบรเวณดงกลาว นกวทยาศาสตรยงสารวจ

พบสตวเลยงลกดวยนมอกหลายชนด เชน สมเสรจเบรด

(Baird's tapir) ซงเคยคดวาสญพนธจากสาธารณรฐ

โคลอมเบยไปแลว และยงมเพคคารปากขาว (white-

lipped peccary) ซงเปนสตวคลายหมปา และลงอก

4 ชนด เปนตน

อยางไรกตาม พนทบรเวณทนกวทยาศาสตรเดนทาง

เขาไปสารวจ และพบสตวชนดพนธใหมทยงไมเคยไดรบ

การบนทกไวนนเปนพนทในเขตอนรกษ ซงเปนปาใน

รอยตอระหวางอเมรกาเหนอและอเมรกาใต และแมวา

ในปจจบนพนทปาดงกลาวยงไมถกรกราน แตพนทราบ

ในบรเวณนนกาลงถกคกจากการตดไม ลาสตว ทาฟารม

เลยงสตว ทาเหมองแร และทอยอาศย

ขอมลอางองและภาพประกอบจาก :

- http://www.manager.co.th/ (4 กมภาพนธ 2552)

- เอเอฟพ

- CI/Marco Rada

หลากชนด "กบ" ชนดพนธใหม ทชายแดนโคลอมเบย

กบชนดพนธใหมในสกล Pristimantis ซงพบในภเขาทาคารคนา ประเทศโคลอมเบย

กบมพษชนดพนธใหมในสกล Colostethus

กบแกวชนดพนธใหมในสกล Nymphargus ซงมผวหนงโปรงใส มองเหนอวยวะภายใน

กบฮารเลควนชนดพนธใหมในสกล Atelopus

ซาลาแมนเดอรชนดพนธใหม Bolitoglossa taylori

จดหมายขาว

ความหลากหลายทางชวภาพ

เสอลายเมฆ ชอสามญ Clouded Leopard

ชอวทยาศาสตร Neofelis nebulosa (Griffith) 1821.

อนกรมวธาน Phylum Chordata

Class Mammalia

Order Carnivora

Family Felidae

สถานภาพ สตวปาคมครอง พระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2535

CITES (2004) ทะเบยนแนบทายท 1 (Appendix I)

ONEP (2005) มแนวโนมใกลสญพนธ (vulnerable : VU)

IUCN (2008) มแนวโนมใกลสญพนธ (vulnerable : VU)

11

นานา.....นาร

นายโสภณ ดานย ผอานวยการองคการสวนสตว

เชยงใหม กลาววา ลกเสอลายเมฆเกดใหมเปนเพศเมย

นาหนกแรกเกด 245 กรม เปนลกเสอลายเมฆทเกดจาก

แมพนธชอ จนทรเพญ อาย 2 ป และพอพนธชอ ขนพล

อาย 2 ปเชนกน โดยเสอลายเมฆทเปนพอพนธและแมพนธ

ทงคนามาจากโครงการเพาะขยายพนธเสอลายเมฆท

สวนสตวเปดเขาเขยว จงหวดชลบร และสวนสตวเชยงใหม

นามาเลยงขยายพนธเพอการอนรกษ ตงแตวนท 18

ธนวาคม พ.ศ. 2550 ซงลกเสอลายเมฆทเกดใหมเปน

ตวแรกทเกดจากพอแมพนธคน เปนอกหนงความสาเรจ

ของโครงการเพาะขยายพนธเสอลายเมฆของไทยทได

สมาชกเสอลายเมฆ ซงเปนสตวหายากเพมอก 1 ตว

โครงการเพาะขยายพนธเสอลายเมฆ เรมกอตงขน

ตงแตเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2545 โดยความรวมมอ

ระหวางองคการสวนสตวแหงประเทศไทยกบ Smith-

sonian's National Zoological Parks, Nashville

Zoo Inc., Clouded Leopard Species Survival

Plan สหรฐอเมรกา และ Asian Wildlife Consultancy

Co.,Ltd. จดทาโครงการความรวมมอการขยายพนธ

เสอลายเมฆของไทย (Thailand Clouded Leopard

Consortium) โดยมวตถประสงคในการศกษาการ

ขยายพนธ เพอการอนรกษเสอลายเมฆของไทย สถานท

ดาเนนการเพาะขยายพนธเสอลายเมฆอยทสวนสตว

เปดเขาเขยว จงหวดชลบร

ลกษณะทวไป เสอลายเมฆมขนาดเลกกวาเสอดาว แตใหญกวา

แมวปาชนดอนๆ รปรางเตยปอม ขนตามลาตวมสพน

นาตาลอมเทาจนถงนาตาลเหลอง ชวงลางและขาดานใน

สขาวหรอสครม ลกษณะเดนคอ มลายสนาตาลเขม

คลายกอนเมฆขนาดใหญทวตว ตงแตหว ขา และหาง

ลายทขนาดใหญทสดอยแถวบาบรเวณตงแตหลงจน

เกอบถงทอง โดยมขอบสดาลอมรอบ สวนลายตรง

บรเวณหวและขาจะมขนาดเลก และอาจเปนเพยงจด

ทบตน ทบรเวณหลง แกม และคอเปนเสนสดา ปาก

และหนวดขาว หสนกลม หลงใบหสดาและมจดสขาว

อมนาตาลกลางหลงใบห ขาทงสขางคอนขางสน ขาหลง

ยาวกวาขาหนา องเทากวางมขนาดใหญ หางยาวฟและ

มขนาดใหญเมอเทยบกบความยาวลาตว มลายจดสดา

หรอสเทา และมขนาดใหญขนเปนลายแถบขวางทปลาย

หาง ความยาวของหางประมาณ 55 - 80 เซนตเมตร

เขยวยาว 3.8 - 4.5 เซนตเมตร นบวายาวทสดในจานวน

เสอทงหมดในโลก ดานหลงเขยวคมมาก ตวเตมวยม

นาหนกประมาณ 16 - 23 กโลกรม ความยาวลาตว

ตงแตปลายจมกถงโคนหาง 65 - 95 เซนตเมตร ความสง

53 เซนตเมตร นวเทาทงสมหนงเชอมตดกน สามารถ

เกบเลบไดหมดไมเหลอปลาย

อปนสย เสอลายเมฆชอบอาศยและพกผอนบนตนไม แต

ลงมาบนพนดนบางเปนครงคราว มขอเทาทพลกหมน

ได จงสามารถหอยโหนกงไมดวยขาหลงเพยงอยางเดยว

แลวปลอยใหหวหอยลงมา และสามารถไตกงไมแบบ

หอยตวอยใตกงไมทเอนเกอบขนานกบพนได มกหา

อาหารในเวลากลางคน ลาเหยอโดยการกระโจนตะครบ

เหยอจากกงไมแบบเดยวกบเสอดาว ใชองเทาหนายด

เหยอใหอยกบทแลวฆาเหยอดวยเขยวคมยาว โดย

ปจจบน "เสอลายเมฆ" นบเปนสตวปาหายาก ท

จดอยในประเภทสตวปาใกลสญพนธของโลก รวมถง

ประเทศไทยดวย คาดวามไมเกน 100 ตว เนองจาก

จานวนประชากรของสตวชนดนลดลงอยางรวดเรว

โดยสาเหตหลกททาใหประชากรเสอลายเมฆลดลงนน

มาจากปาทบซงเปนแหลงอาศยและแหลงหากนถก

ทาลายอยางตอเนอง ประกอบกบลวดลายของเสอ

ลายเมฆทมความสวยงาม โดดเดนสะดดตา จงถกลา

เพอนาหนงไปทาเปนสนคา และอกสวนหนงถกดกจบ

เพอนาไปเลยงทงในสวนสตวและตามบานของผมฐานะ

แมจะเปนสตวอนรกษกตาม

อยางไรกตาม เปนเรองทนายนด เมอวนท 10

เมษายน พ.ศ. 2552 ทผานมา สวนสตวเชยงใหมประสบ

ผลสาเรจทสามารถขยายพนธเสอลายเมฆไดมาอก 1 ตว

ปจจบนมลกเสอลายเมฆทเกดในโครงการความรวมมอ

ขยายพนธเสอลายเมฆของไทย (Thailand Clouded

Leopard Consortium) รวม 33 ตว ซงปกตโครงการน

จะดาเนนการเพาะขยายพนธอยทสวนสตวเปดเขาเขยว

จงหวดชลบร และเปนชวงจงหวะพอดทลกเสอลายเมฆ

ตวนอยๆ ตวนลมตามองโลกชวงทโรงเรยนปดเทอม

ใหญ จงพรอมอวดโฉมความงดงามและความนารก

ใหเดกๆ ไดรบชมไดชวงหนง ปจจบนลกเสอลายเมฆ

ตวนถกสงไปยงโครงการเพาะขยายพนธเสอลายเมฆ

ทสวนสตวเขาเขยว จงหวดชลบรแลว

“เสอลายเมฆตวนอย” สมาชกใหมทสวนสตวเชยงใหม

อานตอหนา 12

BIODIVERSITY

E-NEWS

กอนกนเหยอจะเลยขน

ของเหยอเพอความสะอาด

บางครงจะกลบมากนเหยอ

ทเหลอไวจนหมด ไดแก

ลง หมปา กวางขนาดเลก ชะมด เมน กระรอก แพะ

นก ปลา และ งบางชนด เปนตน และในประเทศไทย

ไดมรายงานวาอทยานแหงชาตเขาใหญพบเสอลายเมฆ

จบลงกงและชะนกน

ชววทยา เสอลายเมฆมกไมมฤดกาลผสมพนธทแนนอน

ตวเมยมระยะเวลาเปนสดครงละ 6 วน และเกดขนทกๆ

30 วนในฤดผสมพนธ ตงทอง 90 - 95 วน ตกลก

ครงละประมาณ 2 - 4 ตว ซงลกเสอแรกเกดมนาหนก

150 - 180 กรม ลมตาเมออาย 10 - 12 วน และเรม

เดนไดเมออาย 19 - 20 วน เมออายได 10 สปดาหก

เรมกนเนอได เลกกนนมเมออาย 5 เดอน เมอเรมเขา

สวยหนมสาวจะมสสนเหมอนเสอเตมวยเมออายได 6

เดอน และเมออาย 10 เดอนจะออกเรอนหากนเองได

เสอลายเมฆเขาสวยเจรญพนธเมออาย 24 - 36 เดอน

และจะใหกาเนดลกไดจนถงอาย 12 - 15 ป อายขย

โดยเฉลย 11 ป แตตวทอายมากทสดในกรงเลยงม

อาย 17 ป

ถนทอยอาศย

โดยปกตเสอลายเมฆชอบอาศยอยในปาดบชน

เขตรอนทคงความบรสทธมาก แตอาจพบในปาชนดอน

ไดบางเหมอนกน เชน ในปาชนสองหรอปาทมการทา

ปาไม รวมถงปาหญาหรอปาละเมาะ เปนตน สหภาพ

พมาและประเทศไทย เคยพบเสอลายเมฆในปาดบแลง

โปรง สวนสาธารณรฐประชาชนจนพบเสอลายเมฆใน

หลายพนททางฝงใตแมนาแยงซเกยง และเคยพบใน

เขาหมาลยทระดบความสงถง 1,450 เมตร คาดวา

เสอลายเมฆอาจอยไดทระดบความสงถง 3,000 เมตร

การกระจายพนธตงแตเนปาล อนเดย บงคลาเทศ

ภฏาน จน ไตหวน พมา ไทย ลาว เวยดนาม กมพชา

บรไน อนโดนเซย มาเลเซย

(คาบสมทรมลาย) เกาะ

บอรเนยว และเกาะสมาตรา

สาหรบประเทศไทย

พบทจงหวดรอยเอด (เขต

รกษาพนธสตวปาภหลวง) นครราชสมา (อทยานแหงชาต

เขาใหญ) ชยภม (เขตรกษาพนธสตวปาภเขยว) กาญจนบร

(เขตรกษาพนธสตวปาทงใหญ) สราษฎรธาน (เขตรกษา

พนธสตวปาคลองแสง) สระแกว (อทยานแหงชาตตา

พระยา) อทยธาน (เขตรกษาพนธสตวปาหวยขาแขง)

และเพชรบร (อทยานแหงชาตแกงกระจาน)

ทงน ประเทศสงคโปร ไตหวน และจน เสอลายเมฆ

ถกจดอยในสถานภาพสญพนธ (extinct; EX) สาหรบ

ประเทศไทย เสอลายเมฆจดยในสถานภาพมแนวโนม

ใกลสญพนธ (vulnerable; VU)

ขอมลอางองและภาพประกอบจาก :

- บญชรายชอสตวปาเลยงลกดวยนมเมองไทย

- คมอจาแนกสตวปา เพองานปองกน และปราบปราม

การลกลอบสตวปา สมาคมอนรกษสตวปา (WCS)

ประเทศไทย

- http://www.iucnredlist.org/details/14519/0

- http:/th.wikipedia.org

- http://www.chiangmaizoo.com

- Thailand red data : mammals reptiles and

amphibians (ONEP, 2005)

- โ ล ก ส เ ข ย ว http://www.verdantplanet.org/

catsoftheworld/cat_cloudedleopard.php

- วรทยา ไชยลงกา คมชดลก (10 พฤษภาคม 2552)

- ไชยรตน สมฉน ไทยรฐ (7 เมษายน 2552)

- http://www.manager.co.th/ (3 กมภาพนธ 2552)

12

เสอลายเมฆตวนอย ตอจากหนา 11

มมหนงสอ บทสรป ชนดพนธทถกคกคามของประเทศไทย :

สตวมกระดกสนหลง จานวน 40 หนา

พมพครงแรก พฤศจกายน 2548

จดพมพ สานกงานโยบายและแผนทรพยากร

ธรรมชาตและสงแวดลอม

เนอหา ขอมลการสรปสถานภาพสตวมกระดก

สนหลงในประเทศไทย ทประกอบดวยสตวเลยง

ลกดวยนม นก สตวเลอยคลาน สตวสะเทนนา

สะเทนบก และปลา โดยพจารณาสถานภาพตามแนวทางเอกสาร IUCN Red List

ป พ.ศ. 2547 (ค.ศ. 2004)

รายงานการประชมระดมความคดเหนตอรางรายการชนดพนธสตวไมมกระดกสนหลงกลมหอย (mollusca) จานวน 60 หนา

พมพครงแรก มกราคม 2552

จดพมพ สานกงานโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม

เนอหา ขอมลเกยวกบความหลากหลายของสตวไมม

กระดกสนหลงกลมหอยทมอยในประเทศไทย และ

แหลงทอยอาศยทสาคญ รวมถงชนดพนธหอยทใกลสญพนธ และการใชประโยชน

จากหอย

ผสนใจสามารถตดตอไดท : กลมงานขอมลความหลากหลายทางชวภาพ สานกความหลากหลายทางชวภาพ สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โทรศพท 0-2265-6639 หรอดาวนโหลดทางเวบไซต http://chm-thai.onep.go.th

จดหมายขาว

ความหลากหลายทางชวภาพ