Pitanja iz biologije:

1.Građa ćelije: prokariotska (citoplazma,ćelijski zid,ćel.membrana i nukleotid), eukariotska(citoplazma,ćelijska membrana,jedro i sve ćel.organele).

2.Osnovna svojstva protoplazme,koloidi:Protoplazma je cjelokupna živa komponenta ćelije.Hemijska svojstva:organska -sadrži vodu (80-85%),koja ima važnu ulogu u metabolizmu ćelija,učestvuje u mnogim enzimskim i biohemijeskim procesima i reakcijama;ulazi u sastva mnogih organskih komponenata. I neorganska.-javljaju se u vidu kiselina,baza i soli koje su važne za sve životne procese.

3.Biljna tkiva:Sva biljna tkiva se svrstavaju u dvije skupine:tvorna i trajna. Tvorna tkiva ili meristemi Vršni meristem mitozom omogućuje rast stabljici u visinu, odnosno korijenu u dubinu Bočna tvorna tkiva omogućuju biljci rast u širinu; glavno tkivo je žilni kambij koji prema središtu tvori ksilem (drvo), a prema površini floem (liko)Trajna tkiva (izgrađuju ih stanice koje se ne dijele)Osnovno tkivo tvore asimilacijski (u njemu se odvija fotosinteza) i spužvasti parenhim (služi za prozračivanje i spremanje tvari)Pokrovno tkivo čine epiderma (stabljika i listovi) te rizoderma (korijen); vanjski dio je prekriven kutikulom (masnim tvarima i voskom); na njemu se nalaze puči (stome) koje služe za izmjenu plinova, može imati i dlake koje štite od ekstremnih temperatura ili upijaju vodu; višegodišnje PT zove se koraProvodno tkivo čine ksilem koji provodi vodu i min. tvari od korijena, i floem koji provodi asimilate nastale fotosintezomPotporno tkivo osigurava čvrstoću biljke, a može biti kolenhim (od živih stanica) ili skelerenhim (od mrtvih stanica, skelereida)Žljezdano tkivo probavne žlijezde (za razgradnju bjelančevina; tvari koje se izlučuju su sekrete

4.Biljni organi: korijen-to je organ koji se nalazi nasuprot izdanku.služi za upijanje vode,vrši učvršćivanje biljke,zaštićuje tjemenište. Stablo-sastoji se od vršnog ili tjemenog pupa s tvornim tkivom koje omogućava rast stabljike u dužinu,te se tu nalaze zameci listova.U pazuhu mladih listova nalaze se zameci bočnih organa koji omogućavaju grananje izdanka na bočne izdanke. List- osnovna funkcija je fotosinteza.

5.Životinjska tkiva:kompleksi ćelija sličnih po svojoj strukturi funkciji i porijeklu obrazuju tkiva. Dijelimo ih na:epitelno,vezivno ili potporno tkivo(vlaknasto,hrskavičavo i košano tkivo),mišićno tkivo i nervno tkivo.

6.Bespolno razmnožavanje: bespolni nastanak potomaka počiva daklena mitotičkoj diobi tjelesnih ćelija.u tom procesu potpuno izostaje mejoza. U ovakvom tipu razmnožavanja svi potomci imaju nasljedni potencijal koji je identičan roditeljskom;skup jedinki nastalih iz serije uzastopnih bespolnih razmnožavanja jednog ishodičnog organizma i njegovih potomaka označava se kao klon. Ovdje ubrajamo diobu jednoćelijskih organizama,višecelijsko vegetativno razmnožavanje,razmnožavanje sporama.

7.Polno razmnožavanje: predstavlja stvaranje novih jedinki spolnim procesom,ovaj vid predstvalja izvor genetičke varijabilnosti.Pod pojmom spolnog razmnožavanja podrazumijevamo:obrazovanje gameta,spajanje gameta suprotnih spolova i stvaranje zigota iz kojeg nastaje novi organizam. Tipovi oplodnje: IZOGAMIJA,ANIZOGAMIJA I OOGAMIJA.

8.Individualno razviće životinja-embriologija: Embrionalno razviće počinje diobom zigota,a završava rođenjem ili izlaskom iz jajeta.Prva faza onogenetskog razvića je faza gametogeneze – razviće gameta:jajnih ćelija i spermatozoida Druga faza je Oplođenje koje predstavlja spajanje ženskog i muškog gameta. Spajanjem njihovih jedara nastaje diploidno jedro oplođene jajne ćelije (zigota) koja se time aktivira da otpočne sa razvićem, odnosno ulazi u treću fazu – brazdanje.Brazdanje predstavlja seriju uzastopnih mitotičkih deoba oplođenog jajeta čime nastaje višećelijsko telo.U fazi gastrulacije – IV fazi od jednoslojne blastule nastaje prvo dloslojno, a zatim i troslojno telo gastrula. Slojevi se nazivaju klicini listovi i oni predstavljaju osnove budućih organa.U fazi organogeneze, petoj fazi razvića, dolazi do formiranja organa U ovoj fazi embrion počinje da pokazuje izvesne sličnosti sa odraslom životinjom.VI faza Ranije ili kasnije, ćelije u svakom začetku se histološki diferenciraju, odnosno stiču sposobnost da izvode određene funkcije – diferenciraju se i grupišu u tkiva.Poslednja, sedma faza obuhvata sve procese koji se javljaju u kasnijem životu jedinke. U te procese spadaju metamorfoza i regeneracija. Život svakog živog bića počinje začećem a završava sa smrti i to je neimenovanana biološka pojava.

9.Prokarioti –bakterije:Bakterije su prokariotski organizmi mikroskopske i submikroskopske veličine. Različitog su oblika.Na površini imaju bičeve (za kretanje) i fimbrije (za prijanjanje na podlogu,reguliranje prometa soli).Bakterije su razmnožavaju dijeljenjem ćelije.Razlikujemo sljedeće bakterije: saprofitske,parazitske i simbiotske. Možemo ih podijeliti i na aerobne i anaerobne. Nalaze se svuda oko nas,a veliki broj je i koristan za čovjeka,dok postoje i one koje izazivaju razna oboljenja. Liječe se antibioticima.

10.Talofite-niže biljke dijele se na :alge,gljive i lišajeve.Lišajevi se razmnožavaju vegetativno,te moguće je preko askospora. Alge se mogu razmnožavati bespolno,polno,vegatitvno i sporulativno,dok se gljive pretežno razmnožavajuvegetativno,bespolno i polno.

11.Kormofite-visoke biljke dijele se na: mahovine, rastavići, paprati, golosjemenjače i skrivenosjemenjače.Imaju celulozu u ćelijskom zidu,mogu se razmnožavati bespolno i polno.Autotrofni organizmi i imaju plastide.

12.Skrivenosjemenjače-angiosperme,to su drvenaste ili zeljaste biljke,one su jednogodišnje ili višegodišnje biljke. Većina ih je prilagođena na kopneni način života. Cvijetni dijelovi su preobraženi listovi koji preuzimaju ulogu u razmnožavanju. U razmnožavanju učestvuju tučak i prašnici. Podjela: -dvosupnice i jednosupnice.

13. Radijata (zračnosimetrične životinje)-su sesilni ili slabo pokretljivi organizmi. Kroz glavnu uzdužnu osu koja spaja polove tijela može se postaviti mnogo ravni simetrije. Primjeri su bodljikošci(poseban skelet,imaju jedinstven sistem za kretanje-vodeni sistem,oplodnja spoljašnja,izuzetna sposobnost regeneracije.predstavnici su:morski krinovi,morski krastavci,morski ježevi,morske zvijezde i zmijolike zvijezde) i dupljari (javljaju se u dva različita oblika,kao polipi-pričvrćeni za podlogu i kao slobodno plivajuće meduze,razmnožavaju se polno i bespolno.predstavnici:hidrozoe,prave meduze i koralji).

14.Protostomija-podjela po embrionalnom razvitku,blastopor-usni otvor.npr.crvi(pljosnate gliste) imaju usni otvo,a nemaju analni.

15.Deuterostomija-analni otvor.

16.Biosistematika-Karl Line,biosistematika je biološka disciplina koja se bavi proučavanjem raznovrsnosti i uzrocima raznovrsnosti živih bića.Najznačajniji je Karl Line koji je napravio svoju sopstvenu biosistematiku biljaka i životinja u kojoj su se našle mnoge poznate i nepoznate biljne i životinjske vrste. Karl Line je tvorac binarne nomenklature.-svaka vrsta se imenuje sa dvije riječi gdje prva riječ označava ime roda,a druga opisano ime vrste na lat.jeziku.

17. Ćelijski ciklus-je život ćelije između dvije diobe.sastoji se od dvije faze: interfaza i ćelijske diobe(mejoze-dioba tjelesnih ćelija 2n u kojoj nastaju polne ćelije sa n hromosoma i mitoze-dioba tjelesnih ćelija (2n hromosoma u kojoj nastaju tjelesne ćelije sa 2n hromosoma.)

18.Metabolizam ćelije i organizma-pod pojmom metabolizma se označava sve ukupnost biohemijskih i fizičkih procesa koji osiguravaju održavanje,rast i razviće živih bića. Metabolizam jednoćelijskih organizama svodi se na metabolizam ćelije,a metabolizam višećelijskih oblika je usklađena cjelina svih procesa koji se odvijaju u organizmu kao cjelini.Postoje 2 smjera metaboličkih procesa:biohemijsko-fizički proces i biohemijski proces (anabolizam-fotosinteza i katabolizam-varenje hrane kod životinja)

19.Ćelijeske organele:građa,uloga i podjela

Nalaze se u unutrašnjosti ćelije,te služe za obavljanje različitih funkcija. Dijele se na opće (one koje se nalaze u svim ćelijama)i specijalne (samo u pojedinim,specijaliziranim ćelijama).

4.razred –

3. Prenatalni period (unutramaterični) razvoj prosječno traje oko 10 lunarnih mjeseci ili 280 dana (40 sedmica),ovo razdoblje prolazi kroz 3 faze: germinalnu,embrionalnu i fetalnu fazu. Germinalnu fazu karakteriše ubrzani rast broja ćelija i neprimijetan porast ukupne mase. Do kraja prve sedmice završava se grupisanje zametnih ćelija po budućim funkcionalnim cjelinama i plod se ugnježđuje u zid materice (nidacija). Narednih sedam nedjelja obuhvata embrionalnu fazu razvoja i rasta.početak trećeg mjeseca trudnoće u praksi uzima kao početak fetalne faze,koja traje do rođenja.

4.Ontogenetska promjenljivost- ontogeneza(razvoj)-proces u kome se progresivno i jedinstveno odvijaju i nagomilavaju njene biološke,mentalne i socijalne promjene. Ontogeneza se dijeli na prenatalni i postnatalni period. Obuhvata rast,diferencijaciju i morfogenezu organizma.

5. postnatalni period rasta i razvoja-ovaj period se dijeli na 3 razdoblja: predadolescenciju (novorođenče,dojenče,dijete), adolescencija-mladalaštvo (pretpubertet,pubertet i postpubertet);postadolescencija(mladost,zrelost i starost). Predadolescencija,obuhvata period od rođenja do kraja 10.godine. period u kome se novoređenče prilagođava ovom svijetu,te karakteristike koje i nisu puno značajne. Adolescencija,veoma buran period,nagle promjene,sazrijaevanje dječaka i djevojčica,fizički i somatski.kod djevojčica pubertet počinje između 12. I 13.godine,a kod dječaka između 14. I 15. Godine,te se završava oko 24.godine. Postadolescentni period karaterističan prestankom rasta određenih tjelesnih mjera.

6. Ekološke karkteristike ljudske populacije-neke od karakteristika su 1. veličina i rastenje ljudske populacije(veličina ljudske populacije stalno raste i u velikom je porastu),velicina populacije je rezultat dodavanja i oduzimanja,koji se realizira kroz rađanje (natalitet) i umiranje(mortalitet). 2.struktura ljudske populacije.3.distribucija ljudske populacije 4.migracije stanovništva.

7.Ekološka valenca čovjeka u odnosu na kiseonik-kiseonik služi za disanje čovjka,neophodan uvjet njegove egzistencije. Čovjek relativno kratko može živjeti bez kiseonika (u prosjeku ne više od 3 min.) Poznato je da porastom nadmorske visine opada parcijalni pritisak kiseonika,te da covjek moze biti na nadmorskoj visini do oko 5.000m,a na visini od 7.000 m nastupa koma. Što se tiče ozona (O3) manje količine djeluju osvježavajuće na čovjeka,a veće količine izazivaju glavobolju i neka druga oštećenja.

8.Ekološka valenca čovjeka u odnosu na hranu-Hrana je osnovni faktor egzistencije i standarda čovjeka.Značaj hrane se iskazuje kroz kvalitativni i kvantitativni aspekt. Količina hrane u prirodi je ograničena. Javlja se pothranjnost,pretjerana potrošnja i neadekvatna ishrana. Na jednoj strani svijeta ljudi umiru od gladi,a na drugoj strani ima dovoljnih količina ali prijeti opasnost od prevelikog zagađenja.Čovječanstvu predstoji teška borba da obezbijedi dovoljne količine kvalitetne hrane.

9. degradacija životne sredine- Pod procesom degradacije podrazumijevamo kontinuirano uništavanje prirodnih-klimatogenih ekosistema na nekom prostoru i u nekom vremenu. Progradacija je suprotan proces degradaciji i podrazumijeva prestanak negativnih uticaja na neki ekosistem,pa bio on prirodnog ili antropogenog karaktera. Degradacija prirodnih klimatskih ekosistema se vrši od strane čovjeka,na različite načine,ali se može svesti na nekoliko najčešćih: a) degradacija požarom,b) degradacija sječom,košenjem i pretjeranom ispašom, c) degradacija gaženjem,okopavanjem,đubrenjem,d) degradacija asfaltiranjem,betoniranjem i popločavanjem,e) degradacija zagađivanjemvazduha,vode i tla.

10.Zdravlje kao ekološki faktor-Zdravlje je stanje potpunog psihičog,fizičkog i socijalnog blagostanja,a ne samo odsustvo bolesti i oronulosti. Opterećena životna sredina sa jedne strane remeti prirodnu ravnotežu,a sa druge strane smanjuju vitalnost ljudi,a kao posljedica se javlja veći broj oboljelih ljudi koji se javljaju ljekaru. Tako se mogu javiti hospitalne bolesti. Kao veoma ilustrativna veza između karakteristika životne sredine i vrste oboljenja ljudi su tzv.endemske bolesti. Infektivne-zarazne bolesti,sposobne su da uništavaju društvene skupine,a uzročnici su virusi,bakterije,protozoe i gljive. Profesionalne bolesti-patološka stanja nastala pod uticajem određenih radnih uvjeta i procesa rada.

11.Zaštita prirode i životne sredine- pod zaštitom prirode u starijoj praksi ljudskog društva,prije burnog razvoja ekologije i ekološkog pristupa zaštiti životne sredine,podrazumijevala se zaštita nekog zanimljivog individualnog ,populacijskog ili biocenološkog sistema. Zaštita životne sredine je zaštita ekosistema. Zaštita životne sredine podrazumijeva prije svega racionalno korištenje materije i energije ekosistema,a naročito bioloških ekosistema na nekom prostoru i u nekom vremenu.Proizvodnja zdrave hrane za potrebe ljudske populacije (bez hemijskih sredstava), bilo bi od velike koristi za sve.