ສາລບຄຊວະສາດ, ມ.5 (ຊນມດທະຍມຕອນປາຍ) ສປປ ລາວ

ຕວຢາງການຈດການຮຽນການສອນໂດຍນາໃຊຫກການUbD (ເຂາໃຈດວຍການອອກແບບ)

Joel Wayne Ganibe, DPTL Component 2: QUALITY

Teacher HRD and Curriculum Delivery Expert . ICT4E Specialist Secondary Education Sector Development Project

(SESDP) Nov. 2014

ຄ: ຕອງຈສະເໝວາຄອງຕງຄາຖາມທ “ດງດດ” ຄວາມສນໃຈຂອງຜຮຽນ

ໃຫເຊອມໂຍງກບບດຮຽນອນ ຫ ວຊາອນໆທມເນອໃນກຽວຂອງກນ:

ວຊາຊວະແມນວຊາທສກສາກຽວກບສງທມຊວດ…

ເວລາທພວກຈາແນກສງທມຊວດ ພວກເຮາແບງມນເວລາທພວກຈາແນກສງທມຊວດ ພວກເຮາແບງມນອອກເປນ ອອກເປນ 2 2 ປະເພດແມນບປະເພດແມນບ??

•ພດ--ພດລວມມສງທມຊວດທກຢາງທບເຄອນໄຫວ ຫ ກນອາຫານ ແລະ ມການຂະຫຍາຍຕວຕະຫອດອາຍໄຂຂອງພວກມນ.

•ສດ--ສດລວມມສງທມຊວດທກຢາງທມການເຄອນໄຫວ, ກນອາຫານ ແລະ ມການຂະຫຍາຍຕວຈນມຂະໜາດທແນນອນ ແລວກຢດການຂະຫຍາຍຕວ.

ເຊອມໂຍງກບບດຮຽນອນ ຫ ວຊາອນໆທມເນອໃນກຽວຂອງກນໂດຍນາໃຊຄາຖາມທດງດດຄວາມສນໃຈຂອງຜຮຽນ

ເຊ ອພະຍາດເດແມນພດ ຫ ສດເຊ ອພະຍາດເດແມນພດ ຫ ສດ? ? ພດທກນສດ ຫ ພດທກນກນເອງເດຊຈດຢ ພດທກນສດ ຫ ພດທກນກນເອງເດຊຈດຢ ໃນຈາພວກໃດໃນຈາພວກໃດ??

• ເນອງຈາກການຈດໝວດໝສງທມຊວດເປນເລອງຍາກ, ໃນສະຕະວດທຜານມາ ນກວທະຍາສາດ ຈງໄດຈດແບງອານາຈກຂອງພວກມນ ຈາກ 2 ມາເປນ 5 ອານາຈກ ຄ: Protista (eukaryote ທມຈລງດຽວ); ເຊອເຫດ (ເຫດ ແລະ ເຊອຣາຕາງໆ); ພດ (ຈາພວກພດ); ສດ (ຈາພວກສດ); Monera (the prokaryote/ແບກທເຣຍ). • ຂມນໃໝ!!!!! ປະຂບນ ນກຊວະວທະຍາຫາຍທານໄດແບງ ອານາຈກອອກເປນ 6

ອານາຈກ, ຈດແບງ Monera ອອກເປນ Eubacteria ແລະ Archeobacteria.

• ພວກເຮາສາມາດເວາໄດວາລະບບດງກາວນເປນສງທເປນຈງໃນປະຈບນ (2014) ແລະ ອາດຈະເປນຈງຕໄປໃນອກ 100 ປ. (ລະບບການແຍກປະເພດສງມຊວດທ ເປນທ ຍອມຮບປຽນແປງໄວກວາການວວດທະນາການຂອງສາຍພນໃດໜງ…)

BUT HERE’S THE RULE BEING USED NOW:BUT HERE’S THE RULE BEING USED NOW:• KINGDOMS are divided into categories called phyla, each phylum is divided

into classes, each class into orders, each order into families, each family into genera, and each genus into species.

ຈງເຕອນໃຈພວກເຂາວາເປນເຮາຈງຕອງມຄວາມເຂາໃນມມກວາງກຽວກບການແຍກປະເພດ:

ແນວໃດ…ກຕາມ .

ທບທວນ:

ສດສດ

ພດພດ

ເຊອເຊອເຫດເຫດ

PROTISTAPROTISTAລະບບການຈາລະບບການຈາແນກສງມຊວດແນກສງມຊວດ

ອອກເປນ ອອກເປນ55ອານາຈກອານາຈກ

ໝາຍເຫດ: ນກຮຽນຕອງຄນເຄຍກບຄາສບເຫານ. ເສມຂະຫຍາຍຄາສບທາງວທະຍາສາດຂອງພວກເຂາໃຫກວາງຂວາງ, ທງຕາສບ …ພາສາອງກດ ແລະ ພາສາຝລງທເປນຄາສບເຕກນກ .

ຄເອນອາສະໝກອອກມາ 5 ຄນ. ຈາກນນໃຫພວກເຂາແຕມແຜນວາດຊວຍຈກຽວກບສດທງ 5 ອານາຈກ (ການດແຕລະຈອດໃຫເປນeach node as level 1 or first nodes only). 3 Minutes to make them alert and expectant.

Eubacteria

ArcheobacteriaMONERAMONERA

• ເມອຄນເຮາເຫນຄນຄາ ກມກຈະເຮດໄດດເກນຄາດ (ສະນນຈ ງ ອອກແບບປະສບການຮຽນຮໃຫ ເໝາະສມສາລບນກຮຽນແຕລະຄນດວຍການເຫນຄນຄາ ແລະ ຊກຍໃຫກາລງໃຈນກຮຽນຜທ ພະຍາຍາມທຈະຕອບຄາຖາມຂອງທານ)

ຄຕອງຈຢສະເໝວາຄຕອງຈຢສະເໝວາ:

• ທານຈະເຮດແນວໃດໃຫນກຮຽນທກຄນເຫນຄນຄາໃນການຮຽນຮ ແລະ ກະຕນໃຫເຂາເຈາມສວນຮວມໃນກດຈະກາການຮຽນບນພນຖານຮສກປອດໄພ, ມວນຊນ ແລະ ໄດຮບຄາຊມເຊຍ?

• ຈງນາໃຊສງທໄດທານຮຽນກຽວກບ “ອປະສກໃນການສສານ”

• ເງອນໄຂ: ການສສານລະຫວາງບກຄນ/”SMCRE”• ການຕບມ, ການສະແດງສໜາ, ການຢງຢນດວຍຄາເວາ, ຕບບາ, ແລະ ບາງຄງອາດຈະເລອກຜທລງເລ ແລະ ຂໃຫໝໃນຫອງໃຫກາລງໃຈ.• ຖາຍງມຄວາມຫຍງຍາກຢ ກໃຫຊອກຫາ “ຕວຊວຍ” ເພອສງເສມຄນຄາດານພາວະຜນາ ແລະ ບນຍາກາດ “ການຮຽນຮຮວມກນ” ຊງເປນເປາໝາຍຂອງທກຄນໃນຫອງຮຽນທຈະຮຽນຮຮວມກນປຽບໄດດງຂນເຮອລາດຽວກນ (ທກຄນຕອງພາຍເຮອ)

ດງທພວກເຮາໄດຮຽນຮແລວກອນໜານວາ ສດຕາງໆ ຖກຈດແບງອອກເປນ 5 ອານາຈກ. ບາດນ ພວກເຮາຈະສາຫວດອານາຈກສດເພອໃຫຮວາ ມນມຄວາມພເສດ ແລະ ເປນປະໂຫຍດແນວໃດຕ

… ພວກເຮາ

ມກະດກສງຫງ

ມກະດກສງຫງ

LAO TRANSLATION HERE:

ສດ

ມກະດກສງຫງ ບມກະດກສນຫງ ມໂຄງກະດກສນຫງຊວຍຮອງຮບ /ປອງກນອະໄວຍະວະພາຍໃນ;

ຄຂອາສາສະໝກ 2 ຄນ. ເມອໄດອາສາສະໝກແລວ ໃຫອາສາສະໝກໄປຂຽນຕສາຂາຂອງອານາຈກສດ ອອກໄປ (level 2 mindmap). ເຂາເຈາຕອງເຂາໃຈສາຍພວພນກນລະຫວາງບດຮຽນນ ກບບດຮຽນທ

… ໃຫຍກວາກຽວກບການຈດປະເພດສງມຊວດ 2 ນາທ.

ANIMALIAANIMALIA

PLANTAEPLANTAE

FUNGIFUNGI

PROTISTAPROTISTA

MONERAMONERA

5 KINGDOM 5 KINGDOM

Classification System

ມກະດກສງຫງ ມກະດກສງຫງສດສດ

ມກະດກສງຫງ ບມກະດກສນຫງມໂຄງກະດກສນຫງ

ຊວຍຮອງຮບ /ປອງກນອະໄວຍະວະພາຍໃນ

5 ໝວດສດ

ສດເຄງບກເຄງນາປາ ສດເລອຄານ ນກ ສດລຽງລກດວຍນມ

ຄເອນອາສາສະໝກຕມ 5 ຄນ. ເມອໄດອາສາສະໝກແລວ ໃຫອາສາສະໝກໄປ ຂຽນຕສາຂາຂອງກມສດທມກະດກສນຫງອອກໄປ (now level 3

mindmap). ໃຫພວກເຂາໃຊຮບພາບ/ສນຍາລກແທນສດ. ທາອດ, ບໃຫເບງ ປມແບບຮຽນ ໃຫເດາເອາ. ຈາກນນໃຫພວກເຂາຊອກຫາຄາຕອບ ( ເຊນ

ແຂງຂນກນຕອບ) ໃນປມໂດຍໃຫເວລາຈາກດ. 2 ນາທ.

ຈາກນນ ທານສາມາດໃຊ WALT ແລະ WILF ເພອໃຫທກກດຈະກາການຮຽນມ ຈດສມ ແລະ ມເປາໝາຍເພອສາງຫກຖານຢງຢນການຮຽນຮ.

ສດຄງບກເຄງນາ

?ນແມນວທທຄຈະອະທບາຍບດຮຽນສາລບມນ ຊງເປນການຕບດຮຽນກຽວກບ “ ເລອງ” ສງມຊວດທຢໃນໂລກ. ທານອາດຈະໃຊແຜນວາດ KWHL ຫ ແຜນວາດຊວຍຈແບບວເຄາະ (diagnostic

mindmap) ເພອຢງລະດບຄວາມຮຂອງນກຮຽນ.

WALT: We Are Learning To:

•ໃຫຈລກສະນະສະເພາະຂອງສດເຄງບກເຄງນາ.

• ໃຫເຂາໃຈວາສງໃດທເຮດໃຫພວກມນຄາຍຄ ແລະ ມລກສະນະສະເພາະແຕກຕາງ ສດມກະດກສນຫງຊະນດອນໆ ເຊນອະໄວຍະວະຫມຫ ປກປອງຮາງກາຍ, ການ

ສບພນ, ການຫນໃຈ, ການປອງກນຕນເອງຈາກສດທລາມນຕາມທາມະຊາດ(ກຽວຂອງກບຕອງໂສອາຫານ) ແລະ ຍດທະສາດການລາອາຫານຂອງມນ.

• ພວກເຮາຕອງການນາໃຊຄວາມຮດງກາວເພອແກໄຂບນຫາໃນຊວດປະຈາວນ ເຊນ: ຄວບຄມສດຕພດ ຫ ຮບປະກນດານການສະໜອງອາຫານ.

• “ພວກເຮາຕອງການວໄຈ ” ວກດການຕຊວດຂອງສດເຄງບກເຄງນ າ ແລະ ຜນກະທບຕສຊະພາບຂອງຄນເຮາ.

•ພວກເຮາຕອງການປະເມນທາງເລອກສາລບສດເຄງບກເຄງນາໃນ ສປປ ລາວ ແລະ ພາກພນແມນາຂອງ.

• ຈາກນນພວກເຮາຂະສາງແຜນປະຕບດງານ ແລະ ນາສະເໜແຜນດງກາວຕໝທກຄນໃນຫອງຮຽນ.

ສດຄງບກເຄງນາ

??

WILF: What I’m Looking For: • ນກຮຽນອາດຈະແຕມຮບສດເຄງບກເຄງນາ ແລະ ໝາຍອະໄວຍະວະສວນຕາງໆຂອງມນໄດຢາງຖກຕອງ

• ນກຮຽນຈອະໄວຍະວະຫຫມຮາງກາຍ (ຜວໜງ), ການສບພນ (ພາຍນອກ), ລະບບຫາຍໃຈ (ທາອດ ຫນໃຈດວຍຟນຟມກອນ ຂາກນນຈງຫນໃຈດວຍປອດ), ສາມາດອະທບາຍວງຈອນຊວດ.—ນາໃຊຄວາມຮ

ທໄດຮຽນຮຫາວທປອງກນ/ ຍດທະສາດເພອຄວາມຢລອດ ເພອບໃຫມນສນພນ.

• ນກຮຽນຈະສາງຍດທະສາດການຮຽນຮຂອງຕນເອງແນວໃດ (ສາພາດ/ປກສາຫາລ/ຄນຄວາວໄຈ/ ສງເກດຕວ/ຈດບນທກຄກບວາເປນນກວທະຍາສາດ)

•ນກຮຽນຈະນາເອາຂມນໄປປບໃຊໃນຊວດປະຈາວນແນວໃດ; ພວກເຂາຈະເຊອມໂຍງຄວາມຮກບການດາເນນຊວດປະຈາວນແນວໃດ

•ນກຮຽນເຫນຄວາມສາຄນຂອງການສກສາຮາຮຽນກຽວກບເລອງນຄແນວໃດ

•ການປບຕວເຂາກບເງອນໄຂສະພາບຕວຈງ: ນກຮຽນຈະນາໃຊທກສະທຕນput themselves and ມໄປໃຊກບສະຖານະການຕວຈງຄແນວໃດ; ບດຮຽນທພວກເຂາຮຽນຮກຽວ ຂອງກບຕວພວກເຂາແນວໃດ

• ນກຮຽນຈະສສານແນວໃດເພອສະແດງຄວາມຄດເຫນ ແລະ ຊນຊມຄວາມ “ ” ຄດຂອງນກ ວທະຍາສາດ ຫ ຜສາງຄວາມຮ.

amphibian

?

ອງຕາມ WALT ແລະ WILF, ນກຮຽນຕອງອອກແບບຍດທະສາດການຮຽນຂອງຕນເອງ (the “H” in the KWHL Diagram.) ມອບວຽກໃຫເຮດ ແລະ ການດເວລາໃຫ. ມອບໝາຍໃຫແຕລະກມສກສາລກສະນະສະເພາະຂອງສດເຄງບກເຄງນາ. ນາໃຊປມ

ສກສ; ເອາສດເຄງບກເຄງນາຕວຈງມາສກສາ, ຈດໃຫສນທະນາເປນກມ, ຈດບນທກ, ສງເກດຕວຈງ ແລະ ອນໆ. ຈາກນນໃຫເວລາ “ ” ແຕກມໄດ ສອນ ໝໃນຫອງຕາມທຕນໄດຮຽນມາ ແລະ ຕອບຄາຖາມຖາມຜຖາມ.

ສດຄງບກເຄງນາ?ຍດທະສາດການຮຽນຮແບບສບຄນ:

ໃຫພວກເຂາຄນຫາຄາຕອບເພອຕອບຄາຖາມເຈາະຈມ

?

WALT: We Are Learning To: •ຈລກສະນະສະເພາະຂອງສດເຄງບກເຄງນາ• ທາຄວາມເຂາໃຈ ວາສງໃດທເຮດໃຫພວກມນຄາຍຄ

ແລະ ມລກສະນະສະເພາະແຕກຕາງສດມກະດກສນຫງ ຊະນດ ອນໆ ເຊນອະໄວຍະວະຫມຫ ປກປອງຮາງກາຍ,

ການສບພນ, ການຫນໃຈ, ການປອງກນຕນເອງຈາກສດທ ລາມນຕາມທາມະຊາດ (ກຽວຂອງກບຕອງໂສອາຫານ)

ແລະ ຍດທະສາດການລາອາຫານຂອງມນ.. (ex. ເວລາໃດທສດຄງບກເຄງນ າຄປາ? ເວລາໃດມນຄສດລຽງລກດວຍນມ?)

•ພວກເຮາຕອງການນາໃຊຄວາມຮດງກາວເພອແກໄຂ ບນຫາໃນຊວດປະຈາວນ ເຊນ: ຄວບຄມສດຕພດ ຫ

ຮບປະກນດານການສະໜອງອາຫານ..

• “ພວກເຮາຕອງການວໄຈ ວກດການຕຊວດຂອງສດ” ເຄງບກເຄງນ າ ແລະ ຜນກະທບຕສຊະພາບຂອງ ຄນ

ເຮາ.

ກດຈະກາການຮຽນ1. ແຕມຮບແລະ ໝາຍ

ອະໄວຍະວະສວນຕາງໆຂອງມນຕາມມະໂນພາບຂອງຕນ

2. ແຕມຮບແລະ ໝາຍອະໄວຍະວະສວນຕາງໆຕາມການສງເກດສດຕວຈງ

?

1. ຄນຄວາເປນກມ ແລວຈນນາສະເໜ.

2. ແຕມແຜນວາດຊວຍຈແບບດຽວ/ເປນກມ/ຮວມກນຫາຍຄນ

?1. ສນທະນາລວມພາຍໃນ

ຫອງ/ແລກປຽນ ຄວາມຄດເຫນ?

1. ຢາຍເອກະສານ ວກດການຕຊວດຂອງສດເຄງບກເຄງ

ນາ ຫ ເບງວດໂອ?

WALT: We Are Learning To:

•ພວກເຮາຕອງການປະເມນທາງເລອກສາ ລບສດເຄງບກເຄງນາໃນ ສປປ ລາວ ແລະ ພາກ

ພນແມນາຂອງ.

• ຈາກນນພວກເຮາຂະສາງແຜນປະຕບດງານ ແລະ ນາສະເໜແຜນດງກາວຕໝທກຄນໃນ

ຫອງຮຽນ.

ການຮຽນຮແບບສະທອນ(ນກຮຽນຕອງຮບຮວາພວກເຂາຮຽນກຽວກບຫຍງ, ຮຽນແນວໃດ ແລະ ຮວາຈະປບປງວທການຮຽນຂອງຕນໃຫດຂນໄດຄແນວໃດ)

ກດຂະກາການຮຽນ

1. ສາງແຜນວາດຊວຍຈເປນກມກຽວກບທາງເລອກ ພອມທງວເຄາະຂດ ແລະ ຂເສຍຂອງແຕລະທາງ

ເລອກ?

1. ການລາຍງານເປນກມ2. ຖາມ ແລະ ຕອບ?1. ສະຫບສງທແຕລະຄນໄດຮຽນຮ ໂດຍການນາໃຊ

ກະດານແຫງການຮຽນຮ “LEARNING BOARDS”2. ກດຈະກາການຮຽນທຕນມກກວາໝ3. ທບທວນຄວາມຕອງການ(WILF) ນາກນ (ໃຫ

ຄະແນນຕນເອງ)4. ທບທວນຍດທະສາດການຮຽນໃນຫອງ ແລະ

ຂສະເໜເພອນາໄປປບປງໃນການຮຽນຮໃນບດຮຽນຕໄປ

?