ผชวยศาสตราจารยนคม ถนอมเสยงสาขาวชาวทยาการระบาดและชวสถต

คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยขอนแกนEmail nikom@kku.ac.th

Web http://home.kku.ac.th/nikom

ชวสถต:

516701 Biostatistics|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

for Health Science Resesrch

แ น ว ค ด Statistics:มาจากภาษาลาตน “State” indicating the historical importance of governmental data gathering, which related principally to cencus taking and tax collecting.

Statistics applied to biological problem called

biostatistics or, sometimes,biometry

Statistics:Statistics The meaning of statistics is implicit in the previous section. More

concretely, however, we may say that statistics is a field of study concerned

with (1) the collection, organization, summarization, and analysis of data;

and (2) the drawing of inferences about a body of data when only a part of

the data is observed.Danial W.W. (2009). BIOSTATISTICS A Foundation for Analysis in the Health Sciences. 9th

the science that deals with the collection, classification, analysis, and interpretation of numerical facts or data, and that, by use of mathematical theories of probability, imposes order and regularity on aggregates of more or less disparate elements.(Dictionary.com http://dictionary.reference.com/browse/statistics)

Biostatistics is the study of statistics as applied to

biological areas. Biological laboratory experiments,

medical research (including clinical research), and

health services research all use statistical methods.

Many other biological disciplines rely on statistical

methodology.

Tools for Research

แบบแผนการวจย (Research Design)Descriptive Research

Analysis Research

Cohort, Case-Control, Cross-sectional

Experimental Research

Systematic Review & Meta-Analysis

6

รปแบบการวจย

ประชากร/ตวอยาง

การรวบรวมขอมล

การวเคราะหขอมล

การแปรผลขอมล

รายงานผล

กระบวนการวจยResearch Process

ปญหาการวจย

ทบทวนเอกสาร/วจย

กาหนดตวแปรทเกยวของ

วตถประสงค/สมมตฐาน

7

แบบแผนการวจยและจดมงหมาย

ขนาดของปญหา การวจยเชงพรรณนา

สาเหตของปญหา การวจยเชงวเคราะห

วธการแกปญหา การวจยเชงทดลอง

ประชากร

ตวอยาง

ID V1 V2 ... Vp

1

2

...

n

ขอมล

สถตเชงพรรณนา

Mean(SD) Median(inter-quatile)

จานวน รอยละ

สถตเชงอนมาน

การทดสอบสมมตฐาน

ประมาณคา

เครองมอวดเชนแบบสอบถาม

ตวแปร

พจารณา การวจยเรอง:“อบตการณโรคหด ในเขตเมอง จงหวดขอนแกน”

คาถามการวจย อบตการณโรคหด ในเขตเมอง จงหวดขอนแกน

เปนอยางไร ?

“ความแตกตางของคาสมรรถภาพปอด (FEV1) ระหวาง

กลมสบบหรและกลมไมสบบหร”

FEV1 = Forced expiratory volume in one

คาถามการวจยคาสมรรถภาพปอด (FEV1) ระหวางกลมสบบหรและกลมไมสบบหรแตกตางกนหรอไม ?

ประชากรคอใคร ?ตวอยางไดมาอยางไร ?ตวอยางจานวนเทาใด ?ตวแปรทจะศกษา ไดแก ?เครองมอในการเกบรวบรวมขอมล ?สถตทใชทดสอบไดแก ?การแปลความหมาย ?การรายงานผลลพธ

ประชากรคอใคร ?-ประชาชนอาย 20-60 ปในเขตเมอง

-ผมารบบรการทหนวยระบบทางเดนหายใจทงหมด

ระหวาง 1 มกราคม 2541-31 มนาคม 2541

ตวอยางคอใคร ?-ประชาชนอาย 20-60 ป ในเขตเมอง

-ผมารบบรการทหนวยระบบทางเดนหายใจ

ระหวาง 1 มกราคม 2541-31 มนาคม 2541จานวน…คน

ประชากร (population)

ตวอยาง (sample)

สม

การสมตวอยาง 1. การสมแบบงาย (simple random sampling)

จบสลาก/ตารางเลขสม/คอมพวเตอร

2. การสมแบบมระบบ (systematic sampling)เวนชวงสมใหเทากน

3. การสมแบบชนภม (Stratified sampling)ภายในชนภมเหมอนกน ระหวางชนภมแตกตางกน

4. การสมแบบกลม (cluster sampling) ภายในกลมแตกตางกน ระหวางกลมเหมอนกน

5. การสมแบบมขนตอน (multi stage sampling)

การสมตวอยางแบบงาย

(Simple Random Sampling)-หนวยตวอยางทกหนวยในประชากรมโอกาส

เลอกเทากน

-วธจบฉลาก ใสคน, ไมใสคน

-ใชตารางเลขสม

-Random by Computer

ตารางเลขสม (Random Number Table)

78986 45691 79922 40294 52672 46262 58177 55586

83230 59025 72573 18282 45513 82933 27933 47485

58845 01946 00367 38926 58508 36119 20874 35592

51999 19130 90645 68287 33553 38330 13565 99744

61096 59042 57643 00032 79958 08641 71178 23270

30226 69093 63119 84323 28281 49514 26440 24786

02073 ...

การสมตวอยางแบบมระบบ

(Systematic Sampling)คลายกบการสมตวอยางแบบงาย

กาหนดชวงการสม (sampling Interval)

I = N/n

เชนประชากร 200 คน ตวอยาง 50 คน

I = 200/50 = 4

-สมตวอยางจากชวง 1-4 (ตวอยางทสมกาหนด S)

-สมมตได หมายเลข 2 ดงนน

-หนวยตวอยางคอ S, S+I, S+2I, S+3I,…

S+(n-1)I

-หรอหมายเลข 2, 2+4,2+8…2+(50-1)(4)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

...

...

การสมตวอยางแบบแบงชนภม

(Stratified Random Sampling)

แบงประชากรเปนชนๆ (Stratum)

ภายในชนคลายคลงกน

ระหวางชนแตกตางกน

สมตวอยางแบบงายหรอแบบมระบบ

การสมตวอยางแบบแบงชนภม

Stratum

Stratumตวอยาง

สม

สม

การสมตวอยางแบบกลม

(Cluster Sampling)

แบงประชากรเปนกลม (Cluster)

ภายในชนแตกตางกน

ระหวางชนคลายคลงกน

สมตวอยางแบบงายหรอแบบมระบบ

หมบานเปน Cluster

การสมตวอยางแบบกลม

ตวอยาง

Cluster

Cluster

ตวอยางจานวนเทาใด ?10 ราย/20 ราย/30ราย…100,1000 … ?คานวณขนาดตวอยางเชน อบตการณโรคหด ในเขตเมอง จงหวดขอนแกน

เรอง ความแตกตางของคาสมรรถภาพปอด (FEV1) ระหวางกลมสบบหรและกลมไมสบบหร

)(

2)Z(Zn

21

22

/2

μμ

σβα

2

2

/2

d

pq)(Zn α

ตวแปรทใชในการศกษา-อาย -เพศ-อาชพ -รายได-การสบบหร -ระยะเวลาทสบบหร- FEV1 - ฯลฯ- โรคหด

เชน การสบบหร ----> FEV1

ตวแปรอสระ ตวแปรตาม

ตวแปรทใชในการศกษา-แบงเปนชนด

ตวแปรเชงปรมาณ (Quantitative) อายตวแปรเชงคณภาพ (Qualitative) เพศ

-แบงเปนประเภทตวแปรตอเนอง เชน อาย นาหนก(continuous variables)ตวแปรไมตอเนอง เชน เพศ อาชพ(Categorical variables)

สเกลการวดของตวแปร

1. นามสเกล (nominal Scale) เพศ กลมเลอด

2. อนดบสเกล (Ordinal Scale) ทศนคต

ความพงพอใจ ระดบความเจบปวด

3. ชวงสเกล (Interval Scale) IQ อณหภม

4. อตราสวนสเกล (Ratio Scale) ชพจร

ความดนโลหต

ตวแปรสามารถเปลยนสเกลไดเชน

-นามสเกล เชนความรรายขอนามารวมกน เปลยนเปน

ชวงสเกล

-อนดบสเกล เชน ทศนคต ความพงพอใจ การรบร

นารายขอรวมกนเปลยนเปน ชวงสเกล

- ชวงสเกล ,อตราสวนสเกล เชนความดนโลหต sysbp

แบงเปนกลม hypertension, normal, hypotension

เปลยนเปน นามสเกล

เครองมอทใชในการศกษา-แบบสอบถาม-Spirometry ฯลฯ

ความตรง (validity)/ความเทยง (Reliability)

ลกษณะทรวบรวมจากตวอยางเรยกวา “ขอมล”ขอมล = ความจรง + ความเทจ

คาของตวแปร ทงเชงคณภาพหรอเชงปรมาณ

สง ความตรง (Validity) ตา

ตา

ค

วาม

เทยง

(R

elia

bilit

y)

สง

การวเคราะหขอมล-อาย คาเฉลย/มธยฐาน/รอยละ-เพศ รอยละ-อาชพ รอยละ-รายได คาเฉลย-การสบบหร คาเฉลย/มธยฐาน/รอยละ -ระยะเวลาทสบบหร คาเฉลย/มธยฐาน/รอยละ - FEV1 คาเฉลย/มธยฐาน/รอยละ -อบตการณโรคหด สดสวน (รอยละ)

ฯลฯ

?ความแตกตางของคาสมรรถภาพปอด (FEV1) ระหวางกลมสบบหรและกลมไมสบบหร วดอยางไร

(FEV1) SMK (FEV1) no SMKสถานการณ 1 78 vol% 105 vol%สถานการณ 2 98 vol% 100 vol%

ตองทดสอบทางสถต

สถตทใชในการศกษาสถตเชงพรรณนา เพออธบายลกษณะทวไปของกลมตวอยาง

และปจจยตางๆ โดยใชสถตพนฐาน เชน ความถ รอยละ คาเฉลย มธยฐาน สวนเบยงเบนมาตรฐาน inter-quatile

สถตอนมาน เพอศกษากบตวอยาง สรป อางองถงประชากรความแตกตางของคาสมรรถภาพปอด (FEV1) ระหวาง

กลมสบบหรและกลมไมสบบหรโดยใชสถต independent

t-test และ 95% ชวงเชอมน

สถตในการวเคราะหขอมล

จากการศกษา FEV1 ของผไมสบบหร 30 คนพบวามคา

เฉลย 105 vol% (สวนเบยงเบนมาตรฐาน=4.5 vol%)

และคาเฉลย FEV1ผสบบหร 78 vol% (สวนเบยงเบน

มาตรฐาน=5.0)

และการวเคราะหทางสถตพบวาคาเฉลย FEV1ผสบบหร

แตกตางกบผไมสบบหร อยางมนยสาคญทางสถต

(independent t-test=3.46; p-value =.001 95%

ชวงเชอมนเทากบ .37-.142)

สถตเชงพรรณนา

สถตเชงอนมาณ

สถตในการวเคราะหขอมล1. สถตเชงพรรณนา (Descriptive Statistics)

อธบาย สรป คณลกษณะของตวอยาง

2. สถตเชงอนมาน (Inferential statistics)

สรป อางองไปถงประชากร ประกอบดวย

-การทดสอบสมมตฐาน (Hypothesis testing)

-การประมาณคา (Estimation)

สญลกษณ ประชากร ตวอยาง พารามเตอร คาสถต ความหมาย

rρ

pπ

ssd,σ

xμ คาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐานสดสวนสหสมพนธ

สญลกษณทางสถต : Download http://home.kku.ac.th/nikom

etc.