BIOTECHNOLOGY AND ETHICS

Fatma Zehra Çağıl

50031113

İÇERİK

• İlaç yazımı

• İlaç mümessilleri

• İlaç yazımında skandallar

• Dini ve Ahlaki açıdan bakış

• Fazla fazla yazılan ilaçların hem Türkiye’nin ekonomisi hem de insan sağlığı açısından büyük tehdit oluşturduğuna hepimiz aşinayızdır.

• Gereksiz ilaç yazımının en önemli etkenlerinin başında ilaç mümessilleri geliyor.

• Çünkü ilaç mümessilleri hem firmalarının üretmiş olduğu ilaçların halk arasında popüler olması hem de hekimlere yazdırdıkları ilaç başına prim alarak aylık yahut senelik kotalarını doldurup terfi edebilmek için hekimlere cezbedici tekliflerde bulunuyorlar.

• İlaçların israf edildiğini kaydeden www.sikayetvar.tv’de yapılan açıklama ile doktorlar tarafından reçetelenen ilaçların yüzde 37’sinin kullanıldığı gerisinin hiç açılmadığı ya da açıldıktan sonra birkaç ilaç kullanımından sonra kullanım tarihinin geçtiği ve israf edildiği kaydedildi.

• İlaca verilen paraların büyük çoğunluğunun yurt dışına gittiğini de düşünecek olursak;

• İsraf edilen ilaçların büyük çoğunluğunun yurt dışından getirildiği ve kullanılmayan ilaçların ise Türkiye’ye ekonomik bağlamda büyük kayıpları beraberinde getirdiğini görmemek imkansız.

Bununla beraber…

• Ya hekim fazla ilaç yazıyor ya da doktor ilaç yazmak istemiyor hasta ilaç yazımını talep ediyor.

• Hasta tarafından talep edilen ilaçların başında da antibiyotikler ve ağrı kesiciler geliyor.

İlaç mümessilleri

• “İlaç tanıtım elemanı”• Medikal firmaların ürettiği ilaç, tıbbi cihaz vb.

malzemeleri hastane sağlık ocağı vb. kuruluşlara giderek ilgili kişilere pazarlayan, çoğu kez doktorlar tarafından kaile alınmayan, sürekli kapıda bekleyen hastalarla münakaşa etmek zorunda kalan bireyler.

• İlacın fazla yazılmasında doktor, eczane ve ilaç firması arasında görev yapan mümessillerin etkisi çok büyük.

İlaç mümessilleri

• İlaç tanıtım elemanlarının Türkiye’deki sayısı çok fazla.

• Avrupa’da bu sayı bizdekilerin yüzde 10’u kadar.• Türkiye’de ilaç firmaları sürekli mümessil alıyor

ve başarısız olanlar cezalandırılıyor. • Bir mümessilin maliyeti 6 bin lirayı bulabiliyor.• Mümessil olarak çalışan elemanların büyük

çoğunluğu iyi yetişmiş ve başka alanlarda daha verimli olabilecek kişilerden oluşuyor.

İlaç Promosyonları

• Doktorlara yönelik çeşitli promosyonlarla ilaçlarını fazladan yazdırma çabası içine giren bazı ilaç firmalarının uygulamaları tıpta etik (ahlaki) açıdan yeni bir tartışma başlattı.

Gerçek!!!

• Son olarak bir ilaç firması, 'Lorabid' ve 'Ceclor' isimli antibiyotik ilaçlarını normalden 6 kat fazla yazan 250 doktoru eşleriyle birlikte 18-21 Nisan tarihleri arasında İtalya'da geziye götürdü...

Tıp Çevrelerinden Tepki!

• Tıp çevreleri hem firmanın hem de doktorların davranışını ahlak dışı bulurken, devletin bu yolla milyarlarca lira zarar ettirildiğine dikkat çekiyorlar. Konuyla ilgili bazı görüşler şöyle:

• Erkan Önsel (İstanbul Eczacılar Odası Başkanı): İlaç firmalarının daha fazla ilaç satılması için yaptığı bu uygulamalar etik kurallara aykırıdır. Yanlış bir uygulama. Çünkü ilaçlar hastaya ve ihtiyaca göre satılmalı. Ancak sistem en karlı ilaç üretimi amacıyla işliyor. Bu da halka, eczacılara, hekimlere zararlıdır

• Levent Kamacık (İzmir Eczacı Odası Başkanı): Bu uygulama ile hem halk sağlığı tehlikeye atılıyor, hem de devlet zarara uğratılıyor.

Tıp Çevrelerinden Tepki!

• Hasta ve Hasta Yakını Hakları Derneği (HAYAD) Başkan Yardımcısı Av. Ümit Erdem:

• İlaç şirketleri rüşvet dağıtıyor

Ayrıca;

• Hekimlerin ilaçlarla ilgili tercihlerinde ilaç şirketleriyle ilişkilerinin çok önemli bir yeri bulunmaktadır.

• İlaç şirketlerinin promosyon çalışmalarının maliyeti ilaç harcamalarının ortalama yüzde 15'i gibi büyük bir orandadır.

• Doktorun;• “50 tane X ilacını

yazarsanız sağlık kurumunun bir ihtiyacını karşılayalım” diyen bir mümessil karşısında A firmasından çıkan X ilacını, B firmasından çıkan Y ilacına tercih hakkı var. Endikasyon tutuyorsa Y ilacını değilde X ilacını yazabilir..

• Ülkemizde promosyon harcamaları ilaç satışlarının yüzde 5'ini geçmeyecek diye bir sınırlama bulunmakta ise de; bu konuda bir denetim ve yaptırım bulunmamaktadır.

• İlaç şirketlerinin hekimlere yönelik promosyon çalışmaları, bir anlamda sağladıkları karlardan hekimlere verilen gizli bir komisyon/rüşvet anlamına gelmektedir.

Promosyon dağıtımı yasal olarak serbest

• Etik olan promosyonlar;• Bebek tartısı • Steteskop • Hastaneye televizyon• Yatak• Yer Döşemesi• Medikal cihazlar• Komple bir odanın yahut binanın restorasyonu

• Promosyonların şahsa (sağlık personeline) verilmesi yasak !!!

• Etik promosyonlar ise “resmi demirbaş” olarak kaydı girildikten sonra sağlık kurumlarınca kabul ediliyor.

Ne Yapmalı?

• Bir ilaç mümessili doktora yemek ısmarlayabilir. Lakin;

• Ankara Tabipler Odası (ATO) etik kuralları;

• Sıklıkla görülen "yedirilip içirilme", "çekiliş düzenlenmesi", "hediye dağıtılması" vb. uygulamalar, hekimleri ustalıkla kullanma amacına hizmet edebileceğinden ve mesleki onurumuzu zedeleyebileceğinden bunlara izin verilmemelidir.

Ne Yapmalı?

• Hekimler, ilaç şirketlerinin hediyeleri konusunda uyanık olmalı

• Reçeteler geçerli bilimsel veriler gözönünde bulundurularak yazılmalı

• İlaç şirketlerinin programlarına katılım, etik ilkelere uygun olmalı.

• Kongre, sempozyum gibi hekim eğitimine yönelik etkinlikler, tatil beldelerinde, beş yıldızlı lüks otellerde değil; büyük kent merkezlerinde ve kamu kurumlarının ya da akademik kuruluşların salonlarında düzenlenmelidir.

• İlaç şirketlerinin"satış taktikleri" konusunda hekimler uyanık olmalı ve tavır almalıdırlar.

Hayali Reçete?!

• Soruşturma geçiren doktorlar• “Hayali Reçete” diye adlandırılan bu

dolandırıcılıkta çeşitli kurumlara yazılan ilaçlar sırf kotayı doldurmak için ecza depolarından çıkarılıp kullanılmadan imha edilmiştir.

• Bu skandallar sonucu gözaltına alınan hatta hapiste olan eczacı, doktor ve ilaç mümessilleri mevcut.

İlaç yazmak uğruna…

• Erzurum’da günde 5-10 enjeksiyon olan sağlık ocağı,

• Enjeksiyon için kapıda bekleyen 40 kişi köy doktorunun dikkatini çeker ve tek tek sorar…

• Neyiniz var?• Hemşire yapmak zorunda, köydeki

doktorun elinden gelen bir şey yok!• Tüm enjeksiyonlar yapıldı!!!

İlaç yazmak uğruna…

• Diyabet ilacı anlaşması • Hasta anlatıyor;• Dahiliye uzmanına gidiyor kapıdan henüz giren

hastaya “şeker var sende sen anlamazsın, ben anlarım” diyor doktor.

• Hasta ilaçları kullanmaya başlıyor, başka bir doktora danışan bilinçli hastaya soruluyor

• “Şeker testi, kan tahlilleri aç iken mi yapıldı?”• Cevap : “TEST YAPILMADI Kİ !?”• Hastanın şekeri normal bir seviyede çıkıyor.

İlaç yazmak uğruna…

• 15 yaşında sağlık ocağına giden genç kızın reçetesinde başka bir doktorun yazmış olduğu yüksek tansiyon ilacını gören aile hekimi dikkatini çekiyor ve soruyor…

• Bu yaşta? Yüksek tansiyon?• Genç kızın annesi: “Doktor bey bu ilacı sabah

alacaksın ardından da 1 bardak bol tuzlu ayran içeceksin” dedi.

• Meğer ilacı 1 bardak tuzlu ayran ile beraber kullanmak gerekiyormuş : ) : ) : ) ?!

İlaç yazmak uğruna…

• Doktorun doktoru kötüleyerek hastanın ilacını değiştirmeye çalışması

• Sırf istediği ilacı yazmak için bu seni öldürür deyip hastaya güven verip hastanın elindeki kalem bitmeden başka bir tedaviye başlaması

Artık!!!

• Reçeteler direk bilgisayar ortamında • Şayet herhangi bir doktor 1 kalem dahi fazla ilaç

yazsa sorgulanıyor ve hasta özel izin olmadan 2. kalem ilacı alamıyor.

• İlaç mümessillerinin ise; doktorların çalışma saatlerini bölüp hasta-doktor gizliliğine de müdahalesi olduğu gerekçesiyle mesai saatlerinde çalışmaları yasaklandı.

• Promosyonlar kısıtlı artık Sağlık Bakanlığı sınırlamalar getirdi.

Peki Ne Yapmalı?

• Mümessil sayısı kontrol altına alınmalı ve çalışma sistemi yayınlanacak yönetmelik ile etik anlamda yeniden düzenlenmeli.

• Doktorların yeni tedaviler ve ilaçlar hakkında bilgilendirilmesi bakımından farklı yöntemler kullanılabilir.

• İnternet ağı ile ilaç firmaları ilaç tanıtımı yapacağı broşürleri paylaşabilir ve ilaç hakkındaki olumlu ve olumsuz tüm görüş ve bilgiler burada paylaşılabilir.

• Tarafsızlığın sağlanacağı bu portal ile fazla ilaç yazımı da engellenebilir.

• Böylece doktor ve ilaç firması arasında kalan mümessiller başka alanlara kaydırılabilir.Böylece bloknottan akaryakıta kadar doktorlara verilen promosyonların da önüne geçilebilir.

Maalesef…

• Sistem olumlu yönleri bir yana olumsuz yönleriyle içler acısı bir durumdadır.

• Tüm olumsuzluklara rağmen;

• getirilen sınırlandırılmalarla daha fazla istismarı engellenmeye çalışılıyor,

• Promosyonların ve ilaç mümessilliğinin kaldırılması imkansız.

• Başkalarına zarar vermek, onların haklarına el uzatmak, onlara rahatsızlık vermek ve eziyet etmektir. İslam dini başkalarına zarar vermeyi kul hakkı olarak değerlendirir.

• “Mallarınızı aranızda haksız sebeplerle yemeyin. Kendiniz bilip dururken, insanların mallarından bir kısmını haram yollardan yemeniz için o malları hâkimlere vermeyin.”

• (Bakara 188)

• "... Kim, bir cana veya yeryüzünde bozgunculuk çıkarmaya karşılık olmaksızın bir cana kıyarsa bütün insanları öldürmüş gibi olur..." (Maide 32) buyruğuyla, başkalarının yaşama hakkına zarar vermemeyi emreder.

• Teşekkürler : )