Pamantalaan sa mga Bisayang Kiwi Ikatulong Isyu 2012

PASKO NA, MAGLINGAW NA KITA Ang Henderson Santa Parade niadtong Nobyembre 24, 2012 nasagulan na usab ug Bisdak flavour. Sa ikaduhang panahon, ang grupo sa KBNZ giimbitar sa Rotary Club of Henderson pagsalmot sa tinuig nga parada. Atubangan sa gatosan nga mga lumolupyo sa Henderson, ang Float sa KBNZ mipasundayag sa Pilipinhong dayan- dayan. Ang banay Villalonga (si Tyke, Ellen og tulo nila ka anak) nagsul-ob og Filipiana, og nagbarog atubangan sa payag nga giadornohan og mga parol. Pipila sa atong mga opisyales, nga pinangu- luhan ni Mel Libre ug inabagan sa maabtik nga si Elmer Cerna, Sendo Menchavez, Alvin Soniega, Omar Albinto ug Victor Hebia, nipanday sa usa ka bahay-kubo nga namuwak ug mga parol. Ang atong Float dili moirog, kon wala pa moabot si Dexter Ycong isip tsuper. Ang mga sakop sa KBNZ nagdala og mga parol nga gigama sa mi-aging semana sa parol-making workshop nga gimugna ni Elmer Cerna. Gumikan sa paninguha sa mga abtik nga mga sakop sa KBNZ, ang kultura sa Pilipinas, ilabina ang atong mabulokon nga pagsaulog sa Pasko, nasaksihan na usab sa kadaghanan dinhi sa Auckland. Ingon ang tigpamaba sa KBNZ Alvin Soniega, “Mga igso nga bisdak, way pagkakupas ang atong kalihokan sa KBNZ, busa kadtong way mga lingaw karong Disyembre 8, adto ta maglingaw-lingaw sa Fickling Convention Centre, atol sa atong tinuig nga BISKIW Christmas Party.” Ang tema sa kasaulugan, “Pasko Na, Disco Ta”, kay atol sa kalingawan ang banda nga Silvertones, ang popular nga singing girl group, KIS og si DJ DXTR motukar og disco music para sa mga edad-edaran og sa mga batan-on. Ingon sila si Dexter og Love Ycong, tsir sa kalihokan, nga duna’y mga daygon og paghulagway sa unang Pasko nga ilang gilakip sa tulumanon. Wala’y bayad kini. Giawhag lamang ang tanan og “Bring-a-Plate” o pagdawa og putahi sa katilingbanong panihapon.

Editoryal:

Usahay Usahay magadamgo ako Nga ikaw og ako nagkahigugmaay.” -Usahay Sunod sa “Matud Nila” ang awit nga “Usahay” nahimong “national anthem” sa mga Bisaya. Kini giila nga ginama ni Juanito Gonzales Angus (Nitoy Gonzales) nga taga Tudela, Camotes. Daghan na ang miawit niini susama ni Pilita, Susan Fuentes, Eva Santos og gani kini usa sa mga awit nga gikanta sa “TaYo presents Eli” sa pagsaulog sa KBNZ sa Semana sa Pinulungang Binisaya. Dakong gikatingala sa mga Sugbuanonon og sa mga kaliwat ni Nitoy nga si Col. Greg Labja nga taga Davao City nahimong kompositor niini piaagi sa desisyon sa Korte Suprema. Wala gani kahibalo ang banay ni Nitoy, nga atoa sa gawas sa Pilipinas nagpuyo. Unsa katinuod kini, sakit nga bati-on sa mga magdadayeg ni Nitoy nga giila nga usa sa mga banggiitang kompositor sa Sugbu. Ingon si abogado Reynoso Belarmino, pag-umangkon ni Nitoy, “Dili sad mahitabo nga mo-plagiarize tong akong uyoan, uy.” Subo kining panghitabo og dapat lang nga ang kamatuoran mahibaw-an sa katapusan. Og kay panahon man sa Pasko ang popular nga sonata mao ang daygon. Kita kahibalo nga ang “Kasadya ‘ning Taknaa” maoy labing sikat nga daygon sa Kabisay-an og Mindanao. Gani ang mga taga-Luzon moawit sa maong tuno apan tinagalog, “Ang Pasko ay Sumapit”. Hapit gani mawala sa pasing ang tinuod nga kompisitor niini nga si Vicente ‘Inting’Rubi. Ang estorya mao nga nahibulong na lang si Inting nga ang iyang daygon giangkon ni Levi Celerio nga taga Manila. Maayo gani kay mikompisal si Celerio nga iyang nadungog ang tuno samtang nganha siya sa Sugbu, og iya lang gihimoan og tinagalog nga titik. Sa Biskiw Christmas Party sa Disyembre 8, ang KBNZ mopasundayag og mga daygon, uban karaan og duna’y bag-ong ginama. Ang tuyo og tumong nato mao nga dili malimtan sa atong mga batan-on og kabataan ang nindot nga tradisyon sa Pasko sa Pilipinas. Nindot unta’g mahimong popular kining atong mga bag-ong daygon dili lang dinhi sa Auckland, ko dili adto sa’b unta sa Pilipinas. Og dili kita mahadlok nga duna’y moangkon nga ila kining ginama, kay kitang mga Biskiw mo-testigo man nga atoa gyud kini, kay nganha man ‘ta sa unang pagpasundayag niini. Malipayong Pasko natong tanan.

BISKIW Ginama sa Katilingbang Bisaya sa New Zealand Editor: Maylaine Cerna; Tigpamaba: Alvin Soniega; Adbiser: Mel B Libre

SAULOGAN ‘TA ANG PASKO

MAG-UBAN KITA SA BISKIW CHRISTMAS PARTY

JOIN NA!

Sponsors: NEW ZEALAND HOME LOANS-Northcote tel no 4194038 for all your home loan and insurance needs Sam Tiu/ T&S Panel & Paint SMDC*Kiwi Superfood NZ Ltd

PANAHUM Ni Alvin Soniega

Ang Lawalawa Sa panahon karon nga ang social media mao na ang naghari sa kinabuhi sa kasagaran, ma bata man ug tiguwang. Sayon ra kaayo ang pag kalat sa mga hulagway o mga video nga nakuha gumikan sa celfon, ipod, ipad ug uban pa. Usahay masagulan ug law-ay apan ang kasagaran maayo gayod ug makapahimuot. Pipila ka adlaw nga miagi, nakadawat ko sa FB ug shared video sa usa ka bata nga langyaw, unya magarbohon kaayo nga nikanta sa bisaya nga nursery rhyme – “Ang Lawalawa ug Leron Leron Sinta”. Daghan man mga bata karon nga half-cast, unya makahibawo mo litok ug binisaya, apan kadtong bataa, tinuod gayud nga langyaw kay ang iyang dagway ug apelyido wa man gyuy pagka Noypi. Apan klaro sa background nga ang yaya nga gapasiugda ug nagdiktar, bisdak gayud ang accent. Unya ang bata nagpakita pa gyud ug hilas pinaagi sa pag-ihap nga Tinagawog, busa sa akong pag pinsar, kadtong yaya dili ordinaryo nga DH kundi sa akong pangagpas, maestra o maestrahon ba kaha. Ang mga Pinoy o Pinay mura na ug virus nga karon nakatag sa tibuok kalibutan. Dili lang ang atong adobo ug humba ug uban pang pagkaon ang gidala, apil na pud gitangkil-tangkil ang pipila sa atong kultura ug tradisyon. Ang mga domestic helper sa Hongkong, Singapore, Middle East ug uban pang lugar, lawom kaayo nga nakatanum sa atong kultura sulod sa mga banay nga ilang gisilbihan. Puhon paaboton, kadtong mga bata nga giduyan sa mga huning binisaya, sa ilang pagka hamtong, ilang mahinumduman ang maayong kinaiya sa Pilipinhong mga yaya. Bisan ang lawalawa sakit makapaak, apan sa gamay nga bata ang huni sa lawalawa nga gi-awit sa iyang yaya, maoy iyang higala hangtod sa iyang pagtagpilaw. Dinhi sa NZ, sayon ra sa uban nga lumad ang pag-singgit ug “bloody Asians” ngadto sa mga tawo nga pupareha sa atong dagway. Busa, ato gayud nga iwagayway ang atong pagka Pilipino ilabina ang pagka Bisdak, kay hugot ang akong pagtuo nga ang atong kultura puno sa kaayohan. Kudos ngadto sa mga miyembro sa KBNZ nga nipasundayag sa atong pagka Pilipino pinaagi sa pagsalmot sa Henderson Santa Parade. Ang mga parol nga bituon ug ang mga pahiyom sa atong mga kauban nga magarbohon kaayo nga ni pasyon show sa kadalanan sa Henderson, naglarawan sa tinuod nga dagwayng Pilipinhon. Maayong Pasko mga igso nga Bisdak!

DAYGON DAYGON: Awit mahitungod sa Pasko. Sonata sa pagdayeg sa batang Hesukristo. Ang labing popular nga daygon mao ang "Kasadya 'ning Taknaa" nga ginama ni Vicente "Inting"Rubi. Ang KBNZ mopasundayag og bag-ong mga daygon nga sinulat ni Pangulo Mel B Libre, atol sa BISKIW Christmas Party karong Disyembre 8, 2012. Kay duna ma’y manaygon, andama ang inyong piso, ha? Dyok only. AWITAN ANG BATA Awitan ta ang bata Nga anaa sa pasungan Ki’ng huni sa gugma Sa mga anghel giduyogan Daygon ka O Hesus Ikaw ang anak sa Diyos Amahan Daygon ka Manunubos Gasa sa kahitas-an

HALA

Koro: Hala, hala, magsadya na kita

Hala, hala maglipay na kita Handumon ta ang manunubos

Ang pagkatawo ni Hesus

Kini ang panahon sa paghinatagay Panahon sa paghigugmaay

Biyaan ta’ng kahiubos og away Panahon karon sa pagpasayloay (Koro)

Kini ang panahon sa panaghiusa

Panahon sa pag-ampo og himaya Ang kalinaw maangkon ta

Kay pasko na, pasko na (Koro)

ANG PAROL

Koro Ang parol ning among payag

Wala man kini magsiga Samtang didto sa unahan

Balay pwerteng hayaga

Apan akong namatngunan Nga bisan pa sa kawad-on

Ang pasko duna’y kahulugan Banay nagmalipayon (Koro)

Sa balay sa adunahan

Nagkitapkitap ang mga bombilya Ang pamilya asa man

Kaanugon sa noche Buena (Koro)

MUBONG SUGILANON Ni Elmer Cerna

Gugma’ng Pakyas Sa taliwala sa akong paghanduraw sangpit akong nadungog samtang ako gi-uhaw Paglingi ang mi tubag sa kakurat nga wala gipangandoy, biniay-biay sa honi sa mga siloy Kakulba nga ‘way bugto had-in ako ga pungko, nag dumili pagtuo, peru Tingog nga sinati dili ko matino kay nasanapan sa kasikas nga mipatigbabaw ato nga yugto Aduna’y kapopariha peru atoa man melalin sa nasod Aotearoa. Melagring! Akong singgit wala kakalma, gani mihasi sa mga Siloy didto sa mga sannga Sanglit wala ako magduda, dili tiaw: siya gayud ang dalaga mipahubas sa luha ‘ning mga mata Dali nga misanag ang akong hitsura ug nangustura aron muhimamat kaniya Sugod ug nagkanayon: Miuli kadi-ay Miuli kadi-ay pabalikbalik sa ako'ng pangutana Wala akoy tubag nga nadungog kon dili…....Kasakit Ang kainit sa mainpis nga kunot kang Melagring maoy akong dali’ng gasa gikan kaniya. Dali ‘kong mibitbit sa iyang malita ug lukdo usab sa karton markadong Balibayan gikan sa Aotearoa Sa akong habalhabal dali ug hugot ko nga giga-id iya nga karga, makurogon nga misapit Ikupot ang imo’ng mga kamot sa akong hawak ha?, kay man larga na ta Hala, ihugot ang imong pagpangupot, palihug ihugot kay subayon ta Melagring Basbason ta ang kadalan nga atong gitubo-an ug bu-ot nga may gidugayan na Atong aninawon pagbalik kaning tanod sa kadalanan nga saksi sa gipanumpa-an ta. Esikit, sige esikit pa nag imong dughan kay balakan ko ikaw samtang sakay ‘ning akong Habal2: Melagring, Biskiw ko nga higala Gugma ko kanimo masulob-on nga nag-inusara Ihugot ang imong pagpangupot, ihugot Kay dad-on ko ikaw sakay ‘ning habal2 didto sa inyoha Dili panungbalingon bisan pa ug may Kiwi kana Basbason ta kaning gibuyboy ko nga kalsada Karsada nga kontrabida sa atong gugma Sukmatan ta ang pandong-bato nga saksi sa gipanumpa-an ta Tungohon ko ang mag Agukoy ug Tambasakan nga saki atong tungura. Lungsod ko, saksi ikaw sa akong kakugi Mga silingan ko, saksi kamo sa akong hilak ug katawa; palihug ako pasabta Hinamdom ko’ng Milagring kasakit sa akong napukan’ng gugma Ayay kasakit ‘ning pagbati-a, ayay kasakit, ngano man, ayay? Katam-is sa imong hugot nga gakos Melagring sakay ‘ning akong habal2 wala ko damha Handumon ko kining yugto-a sa akong pag-inusara. Dasdas tigbas, Isingit ko Melagring Isingit ko bisan sa nataran sa mga Buko, Maori’, Englis ug Pakeha

Andam ko mualsa ug gira alang sa akong gugma.

BALITA

Pagkighimamat ni PNoy Usa ka dakong delegasyon sa Katilingbang Bisaya sa New Zealand miduyog sa pagkighimamat ni Pangulo Benigno ‘Noynoy’ Aquino III sa Skycity Convention Centre niadtong Oktubre 22. Gihatagan sa KBNZ og importansiya piaagi sa pag-awhag sa mga sakop sa pagsulob og “Filipiniana”. Ang kadaghanan nangabot og sayo, apan wala makalingkod sa atubangan tungod kay gihimong “Reserved” ang tanang atubangan lingkoranan. Ang presidente mihatag og pakigpulong mahitungod sa maayong dagan sa ekonomiya sa

Pilipinas og iyang katakos sa paggukod sa mga kurap nga anaa sa gobierno. Ang delegasyon sa KBNZ miuban sa “photo session” human sa diskurso sa presidente. Ang mga lider sa KBNZ gi-interview sa Bombo Radyo nga gisibya sa Pilipinas.

Mga Parol Napulo og duha (12) ka mga parol ang nabuhat sa mga sakop sa KBNZ niadtong Nobyembre 18 sa Methodist Church Social Hall sa Henderson. Si Elmer Cerna minghatag og pasiuna unsaon paghimo og parol. Imbis kawayan, ang gigamit mao ang cardboard ug sa tulo ka oras nakahimo ang grupo og 12 ka mga bituon nga parol. Kay kadaghanan niini wala man mahuman, gipadala kini sa matag banay aron matiwas atol sa Santa Parade sa Henderson. Samtang nagkugi ang kadaghanan sa buluhaton ang mga bag-ong mga daygon gitukar.

San Pedro Calungsod Ang KBNZ midugyog sa mga Sugbuanon og mga Katoliko sa tibuok kalibutan sa pagdeklarar ni Pedro Calungsod isip usa ka santo sa simbahan. Nagpagawas og poster ang KBNZ atol sa “beatification” niadtong Oktubre 21. Si Pedro usa ka Bisaya nga sakristan uban ni Padre Diego Luis de San Vitores nga namatay sa Guam isip mga misyonaryo. Niadtong March 5, 2000 gihimo siyang Beato ni Pope John Paul II. Si San Pedro Calungsod ihemplo sa mga Bisaya nga mga batan-on og usab sa mga Pilipino nga namimpalad sa gawas sa Pilipinas.

IMPORTANTENG MENSAHE

IKAW BA SI SANTA CLAUS?

Usa sa mga tumong sa KBNZ mao ang paghatag og hinabang sa nahinahanglan. Kini gipakita sa kahugpungan pinaagi sa mga donasyon nga nahatag ngadto sa mga biktima sa linog sa Christchurch, sa mga na-apektuhan sa bagyo sa Mindanao og sa mga pamilya nga nahisakit sa lunop sa Metro Manila. Samtang naghatag ‘tag hinabang sa mga tawo nga layo sa atong palibut, atong hinumduman nga duna’y mga tawo dinhi mismo sa Auckland nga dapat lang natong tabangan, labi na panahon sa Pasko. Kini sila ang mga bag-ong abot gikan sa gawas og mga refugees. Ubay-ubay nang katuigan diin ang KBNZ nagsuporta sa OG: Open Gathering nga gipasiugdahan mga unom na katuig sa TawagAwit nga gipanguluhan ni Mel B Libre. Kada pasko, mga volunteers nagdala og mga pagkaon og gasa. Duna’y mga mokanta og mosayaw aron malingaw ang mga bisita. Magmalampuson lamang ang OG kon duna’y mga Santa Claus. Kini sila ang manghatag og gasa aron malipay ang mga bag-ong abot og refugees. Usa sa mga katingalahan nga mahitabo sa OG mao ang gidaghanon sa mga gasa nga moabot hapit na ang kalihokan. Tungod kini sa mga tawo nga malumo ang mga kasingkasing. Gihangyo ang nagbasa niini nga mohatag og gasa para sa mga bag-ong abot og refugees. Giawhag ikaw nga pinaagi kanimo makahatag kita og kadasig og kalipay sa atong isig kaingon. Ikaw ba si Santa Claus? Suportahan nato ang OG: Open Gathering karong Disyembre 23, 2012, alas dos sa hapon sa Blockhouse Bay Community Centre, 524 Blockhouse Bay Road, Auckland. Tawga si Debbie para sa imong ihatag nga gasa, tel no. (09) 813 1616.

MGA HULAGWAY

Pakighimamat ni PNoy

MGA HULAGWAY

Parol-Making

MGA HULAGWAY

Santa Parade Henderson