BitTorrent & Wikipedia

Outline

Torrent คื�ออะไร การทำางานแบบ Peer2Peer (P2P) การทำางานแบบ Server ลั�กษณะของ Bit Torrent Torrent มี�อะไรให้�ดาวน�โห้ลัดบ�าง

2

3

Torrent คื�ออะไร

- Torrent ไฟลั�ทำ��เก!บคื"าข�อมี#ลัตั�วไฟลั�จร&งๆ ในคืวามีห้มีายน�)นคื�อ ไฟลั�ขนาด 100MB พอสร�างเป็-นไฟลั� *.torrent จะเห้ลั�อเพ�ยงไมี"ก��ส&บ kb เทำ"าน�)น ฉะน�)นแลั�ว *.torrent มี�ห้น�าทำ��แคื"เพ�ยงเก!บข�อมี#ลัตั"างๆเทำ"าน�)นเอง เช่"น เก!บรายช่��อไฟลั�ตั�วจร&ง, เก!บข�อมี#ลัช่&)นส"วนขนาดไฟลั�, ช่��อผู้#�สร�างไฟลั�ทำอเร�นทำ�ข1)นมีาสร2ป็ : ไฟล์ *.torrent มี�หน้�าที่��เพี�ยงเก็�บคื�าต่�างๆเที่�าน้��น้เอง เป็ น้เสมี�อน้ต่�วไว�เชื่��อมีต่�อไฟล์ต่�วจร%งที่��เก็�บไว�ใน้เคืร��อง

4

Torrent เป็ น้ก็ารที่'างาน้แบบ Peer 2 Peer- การเชื่��อมีต่�อเคืร��องคือมีพี%วเต่อรเข้�าด้�วยก็�น้ เพี��อก็ารแล์ก็เป็ล์��ยน้ข้�อมี+ล์ระหว�างก็�น้

Torrent มี�การทำางานแต่ก็ต่�างจากโป็รแกรมีป็ระเภทำ Peer 2 Peer แบบอ��นๆ- Torrent จะมี�การที่'างาน้เสมี�อน้ใยแมีงมี,มี กลั"าวคื�อ ในการใช่�งาน torrent clients ระหว�างที่��เราด้าวน้โหล์ด้ไฟล์ลังเคืร��องเรา เราสามีารถที่��จะอ�พีโหล์ด้แจก็จ�ายชื่%�น้ส�วน้ไฟลั�ให้�ก�บคืนอ��นทำ��ตั�องจะดาวน�โห้ลัดไฟลั�เห้มี�อนก�นก�บเราได�เลัย ไมี"จาเป็-นตั�องให้�เราดาวน�โห้ลัดเสร!จก"อนถึ1งจะป็ลั"อยได�

5

Peer2Peer (P2P)

Peer2Peer ห้ร�อ People to People ห้ร�อ Point to Point คื�อ

- ระบบทำ��อน2ญาตัให้�ผู้#�ใช่�สามีารถึแลักเป็ลั��ยนไฟลั�ระห้ว"างก�นห้ร�อใช่�ทำร�พยากรร"วมีก�นผู้"านระบบเคืร�อข"าย- ระบบการส��อสารจากคือมีพ&วเตัอร�เคืร��องห้น1�งไป็ย�งอ�กเคืร��องห้น1�งโดยตัรง

6

7

เป็ร�ยบเที่�ยบระบบ P2P ก็�บ Server

ข�อด�ของ P2P 1.)ไมี"ส&)นเป็ลั�อง Bandwidth

2.)แมี"ข"ายไมี"ตั�องมี�ป็ระส&ทำธิ&ภาพส#ง3.)ป็ระห้ย�ดทำร�พยากรในการลังทำ2น

ข�อด�ของ server 1.)สามีารถึโห้ลัดได�ตัลัอดเวลัา2.)มี�คืวามีเร!วในการโห้ลัดส#ง3.)ไมี"เป็ลั�องทำร�พยากรเคืร��องผู้#�ใช่�

8

เป็ร�ยบเที่�ยบระบบ P2P ก็�บ Server

ข�อเส�ยของ P2P 1.)โห้ลัดได�ไมี"ตัลัอดเวลัา2.)มี�คืวามีเร!วไมี"คืงทำ��3.)ตั�องใช่�ทำร�พยากรเคืร��องผู้#�ใช่�

ข�อเส�ยของ server 1.)ตั�องใช่�ทำร�พยากรแมี"ข"ายเก!บข�อมี#ลัจานวนมีาก2.)ถึ�ามี�ผู้#�โห้ลัดจานวนมีากทำาให้�คืวามีเร!วช่�าลัง3.)ส&)นเป็ลั�องทำร�พยากร แลัะลังทำ2นส#ง

9

Bit Torrent

Bit torrent คื�อ Protocal ป็ระเภทำห้น1�ง ซึ่1�งการเช่��อมีตั"อเคืร��องคือมีพ&วเตัอร�เข�าด�วยก�น เพ��อการแลักเป็ลั��ยนข�อมี#ลัระห้ว"างก�นห้ร�อการ Share File ภายในกลั2"มี Network ในลั�กษณะคืลั�ายๆก�บใยแมีงมี2มี

Tracker จะทำาห้น�าทำ��เป็-นตั�วจ�ดระบบการส��อสารระห้ว"างผู้#�ใช่�เห้ลั"าน�)น(peers) ตั�ว Tracker จะทำาห้น�าทำ��จ�ดการเทำ"าน�)น จะไมี"มี�ข�อมี#ลัของไฟลั�ทำ��ร �บส"ง

10

ล์�ก็ษณะข้อง Bit TorrentSeeder คื�อผู้#�ทำ��แจก file เป็-นคืนแรก เพ��อส"งตั"อให้�คืนอ��นๆ โดยทำาเป็-น torrent

Leecher คื�อผู้#�โห้ลัดข�อมี#ลั ถึ�าโห้ลัดคืรบ 100% แลั�วย�งไมี"ป็8ด ก!จะเลั��อนฐานะ กลัายเป็-น Seeder คืนตั"อไป็ทำ�นทำ�

Torrent คื�อ file ตั�วเลั!กๆ ซึ่1�งบรรจ2ข�อมี#ลั hash ของ file ทำ��จะแช่ร�

Peer คื�อจานวนผู้#�ทำ��มี�การตั&ดตั"อก�นในขณะน�)น

Swamp คื�อจานวน peer ทำ�)งห้มีด ทำ��โห้ลัด torrent อย#"ในขณะน�)น

Tracker คื�อตั�วกลัาง ทำ��ทำาห้น�าทำ��บอกว"า file อย#"ตัรงไห้น ใคืรโห้ลัดไป็เทำ"าไห้ร" ใคืรส"งออกเทำ"าไห้ร" ทำาห้น�าทำ��เห้มี�อนoperator คือยตั"อโทำรศั�พทำ� Ratio คื�อคื"าอ�ตัราส"วนการป็ลั"อยแลัะการโห้ลัด

11

12

Bit Torrent

13

Bit Torrent

ลั�กษณะการป็ลั"อยแลัะโห้ลัดของ BitTorrent คื�อจะแบ"ง Seed ออกเป็-นส"วนๆ แจกไป็แตั"ลัะคืน คืนทำ��ร �บมีา ก!จะร�บมีาเป็-นส"วนๆ ไมี"ตั"อก�น ด�งน�)น “จ1งย�งเป็8ดด#ไมี"ได�” ถึ�าโห้ลัดย�งไมี"เสร!จ 100% เมี��อคืนโห้ลัด โห้ลัดมีาจนคืรบ มี�นก!จะมีาป็ระกอบก�นเป็-น file สาเร!จร#ป็เองซึ่1�งจะด�กว"าตัอนทำ�� file อย#"ทำ�� server ซึ่1�งคืนโห้ลัดจะตั�องโห้ลัดจาก 1.... ไป็จน 100 แตั" BitTorrent จะเร&�มีจากส"วนไห้นก"อนก!ได� โห้ลัดจากคืนน�)นน&ด คืนน�)ห้น"อย แลั�วมีาป็ระกอบก�น ย&�งมี� peer มีาก ย&�งเสร!จเร!วมีาก เพราะไมี"ตั�องรอ server แจกตั�)งแตั" 1

ทำ2กๆคืนทำ��ใช่� Bit Torrentย)าก�นอย#"เสมีอว"า ใคืรทำ��โห้ลัดเสร!จแลั�ว อย"าเพ&�งป็8ด เพ��อช่"วยเห้ลั�อคืนอ��นๆ ให้�มีาเอาส"วนทำ��ตันเองย�งขาดอย#"

** BitTorrent จ1งเป็-นส�งคืมีแห้"งการแบ"งป็;นก�น **

14

Torrent มี�คืวามีแมี"นยาในการดาวน�โห้ลัดส#ง- กลั"าวคื�อ เมี��อเราดาวน�โห้ลัดไฟลั�ป็ระเภทำเพลัง ห้ร�อ ห้น�ง ฯลัฯ โอกาสทำ��ไฟลั�จะเส�ยน�)นน�อยมีากๆ - แทำบไมี"มี�เลัย เพราะ ไฟลั� torrent เป็-นตั�วเก!บช่&)นส"วนขนาดไฟลั�ตั�วจร&งไว� แยกซึ่อยเป็-นช่&)นเลั!กๆ ทำาให้�ส"งถึ"ายได�แมี"นยา

15

Torrent Torrent มี�อะไรให�ด้าวน้โหล์ด้บ�างมี�อะไรให�ด้าวน้โหล์ด้บ�าง??- มี�นข1)นอย#"ก�บผู้#�แช่ร�ว"าจะอ�พโห้ลัดอะไรข1)นไป็บ�างเพ��อแบ"งป็;นก�บคืนอ��น แตั"ทำ��พบพานมีาก!มี�ทำ2กๆป็ระเภทำ ไมี"ว"าจะเป็-นเพลัง, ลัะคืร, ภาพยนตัร�, การ�ตั#น, โป็รแกรมี, อ�บ2>คื, ห้น�งสารคืด�ช่�ว&ตั ฯลัฯ

เลั"นเนตั High Speed คืวรเลั"นทำอเร�นทำ�เป็-นอย"างย&�ง!!- เพราะจะได�คื2�มีคื"าเง&นทำ��คื2ณเห้มีาจ"ายไป็ย�งไง

16

อ�ตัราการดาวน�โห้ลัดไฟลั�โดยเฉลั��ยคื&ดด�งน�)ๆ- 256/128KBPS (สภาวะดาวน�โห้ลัด/อ�พโห้ลัด ) คื&ดคืวามีเร!วให้�ทำาการห้ารด�วย 8 จะได�ราวๆ 32KB/16KB ตั"อ ว&นาทำ�- 512/256KBPS (สภาวะดาวน�โห้ลัด/อ�พโห้ลัด ) คื&ดคืวามีเร!วให้�ทำาการห้ารด�วย 8 จะได�ราวๆ 64KB/32KB ตั"อ ว&นาทำ�- 1024/512KBPS (สภาวะดาวน�โห้ลัด/อ�พโห้ลัด ) คื&ดคืวามีเร!วให้�ทำาการห้ารด�วย 8 จะได�ราวๆ 128KB/64KB ตั"อ ว&นาทำ�- 2048/512KBPS (สภาวะดาวน�โห้ลัด/อ�พโห้ลัด ) คื&ดคืวามีเร!วให้�ทำาการห้ารด�วย 8 จะได�ราวๆ 256KB/64KB ตั"อ ว&นาทำ�* คืวามีเร!วอาจจะได�มีากห้ร�อน�อยกว"าน�)ก!เป็-นได� ไมี"แน"นอน...

17

ศั�พีที่น้�าเร�ยน้ร+�ส'าหร�บก็ารใชื่�งาน้เว�บแที่รคืเก็อรศั�พีที่น้�าเร�ยน้ร+�ส'าหร�บก็ารใชื่�งาน้เว�บแที่รคืเก็อร (เว!บผู้#�ให้�บร&การดาวน�โห้ลัดทำอเร�นทำ�)Seeders = ผู้#�ป็ลั"อยไฟลั� (จะมี�สภาวะอ�พโห้ลัดอย"างเด�ยวก�บไฟลั�ทำ��แช่ร�ไว�)Leechers = ผู้#�ด#ดไฟลั� (จะมี�ทำ� )งสภาวะดาวน�โห้ลัดแลัะอ�พโห้ลัดในเวลัาเด�ยวก�นได�)Snatch = จานวนคืนทำ��ดาวน�โห้ลัดไฟลั�เสร!จ (พร�อมีทำ��จะเป็-น Seeders ได�)Passkey = เป็-นตั�วเก!บคื"าอ�ตัราก!ดาวน�โห้ลัดแลัะอ�พโห้ลัด รวมีถึ1งการสร�างไฟลั�ทำอเร�นทำ� พาสคื�ย�จะแตักตั"างก�นตัามีแตั"ลัะเว!บทำอเร�นทำ�น�)นกาห้นดมีาRatio = อ�ตัราส"วนระห้ว"างดาวน�โห้ลัดแลัะอ�พโห้ลัด ห้ลัายๆเวบทำ��ใช่�ระบบสมี�คืร จะกาห้นด Ratio ไว�ด�วย ถึ�า Ratio ตั�าๆ อาจจะดาวน�โห้ลัดไฟลั�ไมี"ได�ห้ร�อตั�องรอเวลัาโห้ลัด ว&ธิ�เพ&�มี Ratio ให้�ส#งๆคื�อ คืวรจะขย�นห้าไฟลั�มีาลังแบ"งป็;นเพ��อนๆให้�ด#ดไป็ใช่�งานก�น ห้ร�อ เมี��อทำ"าน

18

ดาวน�โห้ลัดไฟลั�ของทำ"านอ��นมีาเสร!จก!ช่"วยป็ลั"อยทำ&)งไว� แช่ร�ให้�คืนอ��นได�ดาวน�โห้ลัดก�นตั"อๆไป็

การโห้ลัดให้�ได�เตั!มีสป็?ด- เลั�อกโห้ลัดแบบมี� Seeders จานวนห้ลัายคืน เราจะด#ดไฟลั�จากคืนป็ลั"อยลังเคืร��องเราได�ไว- เลั�อกแบบ Seeders 1 คืน แตั"มี� Leechers ห้ลัายๆคืน ทำาให้�เราสามีารถึด#ดไฟลั�ก�บคืนทำ�� กาลั�งด#ดอย#"ได�เลัย

19

เร%�มีต่�น้ก็�น้เล์ยด้�ก็ว�า !!!จาเป็-นตั�องมี�โป็รแกรมีไว�สาห้ร�บใช่�งานดาวน�โห้ลัดทำอเร�นทำ� ทำ��น&ยมีแลัะใช่�

งานได�ง"ายส2ดๆคื�อ BitCometสามีารถึดาวน�โห้ลัดโป็รแกรมี Bit Comet 0.60 (เวอร�ช่� �นทำ��ด�ทำ��ส2ด )ได�ทำ��http://download.bitcomet.com/achive/BitComet_0.60_setup.exe * ดาวน�โห้ลัดโป็รแกรมี Bit Comet เสร!จ ก!ให้�คื2ณทำาการตั&ดตั�)งได�เลัยนะ

เลั�อก BitComet_1.26_setup.exe แนะนาเวบดาวน�โห้ลัดไฟลั�ทำอเร�นทำ�ของเมี�องนอก (ไมี"ตั�องสมี�คืร

สมีาช่&ก)http://www.mininova.orghttp://www.torrentbox.comhttp://www.bytenova.com

ต่�วอย�างก็ารโหล์ด้ไฟล์แบบ bit torrent

http://prius.goldensoft.co.th/board/viewthread.php?tid=2672

20

Program Installation

มี�อะไรด�ด�ทำ�� http://www.thaiware.com/

ซึ่อฟตั�แวร� การดาวโห้ลัดแลัะตั&ดตั�)งโป็รแกรมี

Songkran Festival: Splash Hour ( เกมี สาดน)าสงกรานตั� ได�ร�บรางว�ลั ช่นะเลั&ศั

NSC2011) [For Mac OS] 1.0 โป็รแก็รมีป็2องก็�น้ไวร�ส ก็ารฝาก็ไฟล์

21

22

ว%ก็%พี�เด้�ย (Wikipedia)

ป็ระว�ต่% ว%ก็%พี�เด้�ยเร%�มีต่�น้เมี��อ 15 มีกราคืมี . . พ ศั 2544 โด้ย

เร%�มีต่�น้โคืรงก็ารจาก็ชื่��อสาราน้,ก็รมีน#พ�เด�ยที่��เข้�ยน้โด้ย ผู้+�เชื่��ยวชื่าญใน้หล์ายสาข้าบร%หารโด้ยโบมี&ส ซึ่7�งมี� จ%มีมี� เวล์ส เป็ น้ผู้+�บร%หารข้ณะน้��น้โด้ยใน้ชื่�วงแรก็ได้�ใชื่�ล์%ข้ส%ที่ธิ์%9เสร�เฉพีาะข้องน้+พี�เด้�ยเอง แล์ะภายหล์�งได้�เป็ล์��ยน้มีาเป็ น้ส�ญญาอน2ญาตัเอกสารเสร�ของกน#ภายหล์�งจาก็ก็ารผู้ล์�ก็ด้�น้ข้องร&ช่าร�ด สตัอลัลั�แมีน

Outline

ป็ระว�ตั&ว&ก&พ�เด�ย (Wikipedia) ลั�กษณะสาราน2กรมี การตัรวจสอบเน�)อห้าในว&ก&พ�เด�ย เน�)อห้าเสร� แลัะการอน2ญาตัให้�ใช่�แบบเสร�

23

http://th.wikipedia.org/wiki

24

25

ล์�ก็ษณะสาราน้,ก็รมี สาราน2กรมีว&ก&พ�เด�ยได�ร�บการยอมีร�บจากน�กว&ช่าการแลัะ

ส��อมีวลัช่น เน��องจากเน�)อห้าเป็8ดเสร�ให้�สามีารถึนาไป็ใช่�ได� รวมีถึ1งเป็8ดเสร�ทำ��ให้�ทำ2กคืนแก�ไข รวมีถึ1งนโยบายมี2มีมีองทำ��เป็-นกลัางจากทำ2กฝ่Aายทำ��เข�ยนในสาราน2กรมี อย"างไรก!ตัามีการนาไป็ใช่�อ�างอ&งในเอกสารทำางว&ช่าการย�งคืงเป็-นข�อถึกเถึ�ยงเน��องจากการเป็8ดโอกาสให้�ทำ2กคืนแก�ไข ซึ่1�งง"ายตั"อการป็ร�บเป็ลั��ยนข�อมี#ลัทำ2กเมี��อ

ผู้#�ป็ระสงคื�ร�ายทำ��มี�อบอนเข�าไป็ทำาลัายข�อมี#ลัห้ร�อส&�งด�ๆ ในว&ก&พ�เด�ย ย�งเป็-นป็;ญห้าทำ��เก&ดบ"อย แมี�ว"าส"วนให้ญ"ผู้#�ก"อการร�ายเห้ลั"าน�)นจะถึ#กจ�บได� แลัะมี�การเข�าไป็แก�ไขเน�)อห้าเพ&�มีเตั&มีทำ��ไมี"ถึ#กตั�องเห้ลั"าน�)นอย"างรวดเร!ว โดยผู้#�ใช่�ว&ก&พ�เด�ยทำ��ทำาห้น�าทำ��ตัรวจสอบตั&ดตัามีการเป็ลั��ยนแป็ลังทำ��เก&ดข1)นลั"าส2ด

26

ก็ารต่รวจสอบเน้��อหาใน้ว%ก็%พี�เด้�ย ใช่�ว&ธิ�อ�างอ&งจากงานทำ��ได�ร�บการตั�พ&มีพ� (peer-reviewed publications) แทำนทำ��จะเป็-นบ2คืคืลัผู้#�เช่��ยวช่าญ ว&ก&พ�เด�ยไมี"เร�ยกร�องให้�ผู้#�ร "วมีสมีทำบงานให้�ชื่��อสก็,ล์จร%งหร�อข้�อมี+ล์อ��น้ใด้เพี��อสร�างต่�วต่น้ในว&ก&พ�เด�ย แลัะแมี�ว"าผู้#�สมีทำบงานบางรายจะเป็-นผู้#�เช่��ยวช่าญในสาขาของตัน ว&ก&พ�เด�ยก!ย�งตั�องการให้�งานสมีทำบของเขาสน�บสน2นโดยแห้ลั"งอ�างอ&งทำ��ตั�พ&มีพ�แลั�วแลัะตัรวจสอบได�

27

คืวามีน้�าเชื่��อถ�อข้องว%ก็%พี�เด้�ยได้�ถ+ก็ที่'าก็ารที่ด้สอบ ในเด�อนธิ�นวาคืมี พ.ศั. 2548 ได�มี�ทำ�มีน�กว&จ�ยทำดสอบคืวามีถึ#กตั�องของว&ก&พ�เด�ยฉบ�บภาษาอ�งกฤษ เป็ร�ยบเทำ�ยบก�บสาราน้,ก็รมีบร%เต่น้น้%ก็า สาราน2กรมีทำ��เก"าแก"ทำ��ส2ดในโลัก โดยนาเร��องราวเก��ยวก�บด�านว&ทำยาศัาสตัร�ไป็ทำดสอบ ผู้ลัลั�พธิ�ทำ��ออกมีาสร,ป็ว�าคืวามีถ+ก็ต่�องใก็ล์�เคื�ยงก็�น้ โดยมี�การผู้&ดพลัาดทำางข�อมี#ลัแลัะการใช่�ภาษาใกลั�เคื�ยงก�น[5]

28

ว&ก&พ�เด�ยถึ#กกลั"าวห้าว"านาเสนอเน�)อห้าทำ��มี�คืวามีลัาเอ�ยงอย"างเป็-นระบบ (systemic bias) แลัะมี�คืวามีไมี"สอดคืลั�องก�น[6] น�กว&จารณ�ให้�เห้ตั2ผู้ลัว"า ธิรรมีช่าตั&ทำ��เป็8ดของว&ก&พ�เด�ยแลัะการไมี"มี�แห้ลั"งข�อมี#ลัอ�างอ&งในเน�)อห้าจานวนมีาก ทำาให้�มี�นไมี"น"าเช่��อถึ�อ[7] น�กว&จารณ�อ�กกลั2"มีแนะว"า โด้ยป็ก็ต่%แล์�วว%ก็%พี�เด้�ยน้��น้เชื่��อถ�อได้� แต่�มี�น้ไมี�แน้�ชื่�ด้เที่�าไรน้�ก็ว�าน้�าเชื่��อถ�อแคื�ไหน้[8] มีหาว%ที่ยาล์�ยแล์ะอาจารยจ'าน้วน้มีาก็ไมี�สน้�บสน้,น้ให�น้�ก็เร�ยน้อ�างอ%งสาราน้,ก็รมีใด้ ๆ ใน้งาน้ว%ชื่าก็าร แล์ะชื่อบที่��จะให�ใชื่�งาน้จาก็แห้ลั"งป็ฐมีภ#มี&มีากกว"า[9] บางรายระบ2เป็-นการเฉพาะว"าห้�ามีอ�างอ&งว&ก&พ�เด�ย[10] ผู้#�ร"วมีก"อตั�)งว&ก&พ�เด�ย จ&มีมี�� เวลัส� เน�นว"าสาราน2กรมีช่น&ดใด ๆ น�)นโดยป็กตั&แลั�วไมี"เห้มีาะสมีสาห้ร�บใช่�เป็-นแห้ลั"งข�อมี#ลัป็ฐมีภ#มี& แลัะไมี"คืวรไว�วางใจมี�นว"าเป็-นแห้ลั"งทำ��เช่��อถึ�อได�

29

เน้��อหาเสร� แล์ะก็ารอน้,ญาต่ให�ใชื่�แบบเสร� เน�)อห้าข�อคืวามีทำ�)งห้มีดในว&ก&พ�เด�ยเป็-นเน�)อห้าเสร� งานสมีทำบทำ��ส"งมีาย�งว&ก&

พ�เด�ยทำ2กช่&)นถึ#กคื2�มีคืรองโดย ส�ญญาอน2ญาตัเอกสารเสร�ของกน# ซึ่1�งเป็-นห้น1�งในส�ญญาอน2ญาตัช่น&ด "copyleft " ทำ��ให้�ส&ทำธิ&Cนาเน�)อห้าไป็แจกจ"ายซึ่)า ด�ดแป็ลังตั"อยอด แลัะนาไป็ใช่�งานได�อย"างเสร� ทำ�)งน�)รวมีถึ1งการใช่�งานเช่&งพาณ&ช่ย�ด�วย ส�ญญาอน2ญาตัตั�วน�) อน2ญาตัให้�ผู้#�ร "วมีเข�ยนว&ก&พ�เด�ยแตั"ลัะคืนย�งคืงมี�ส&ทำธิ&Cในงานทำ��ตันเองสร�างสรรคื�ข1)น แตั"ในขณะเด�ยวก�น ก!ย�งอน2ญาตัให้�ผู้#�อ��นนางานน�)นไป็ตั"อยอดแลัะแจกจ"ายงานตั"อยอดน�)นตั"อได� เพ�ยงมี�เง��อนไขว"าจะตั�องให้�เคืรด&ตัก�บเจ�าของงานด�)งเด&มี แลัะงานตั"อยอดน�)นจะตั�องใช่�ส�ญญาอน2ญาตั GFDL เช่"นเด�ยวก�น ด�วยส�ญญาอน2ญาตัตั�วน�) ทำาให้�ร�บป็ระก�นได�ว"าว&ก&พ�เด�ยจะถึ#กแก�ไขได�อย"างเสร�แลัะอย"างเทำ"าเทำ�ยมีก�น การสมีทำบงานของผู้#�เข�ยนแตั"ลัะคืน จะถึ#กบ�นทำ1กไว�ในฐานข�อมี#ลัตัราบนานเทำ"านาน แลัร�ร� แซึ่งเจอร� เคืยกลั"าวถึ1งการใช่� GFDL ไว�ว"า “การร�บป็ระก�นเสร�ภาพ เป็-นแรงจ#งใจสาคื�ญในการทำางานสาราน2กรมีเสร�

30

ว&ก&พ�เด�ยน�)นย�งป็ระกอบด�วยภาพแลัะส��ออ��น ๆ ทำ��ไมี"ได�สร�างสรรคื�โดยผู้#�ร "วมีแก�ไข โดยส��อเห้ลั"าน�)นอาจจะเป็-นสาธิารณสมีบ�ตั& ห้ร�อใช่�ส�ญญาอน2ญาตัแบบ copyleft อ��น ห้ร�อส�ญญาอน2ญาตัทำ��เข�าก�นได�ก�บ GFDL เช่"นส�ญญาอน2ญาตัป็ระเภทำ คืร�เอทำ�ฟคือมีมีอนส� อย"างไรก!ตัามีย�งคืงมี�ช่&)นงานอ��น ๆ เช่"น ตัราป็ระจาบร&ษ�ทำ ตั�วอย"างเพลัง ภาพข"าวทำ��มี�ลั&ขส&ทำธิ&C ฯลัฯ ทำ��นาออกแสดงในว&ก&พ�เด�ย ด�วยการอ�างส&ทำธิ&Cการใช่�งานโดยช่อบธิรรมี ภายใตั�กฎห้มีายลั&ขส&ทำธิ&Cของสห้ร�ฐอเมีร&กา (เคืร��องแมี"ข"ายทำ��เก!บเน�)อห้าของว&ก&พ�เด�ยน�)น โดยส"วนให้ญ"รวมีถึ1งว&ก&พ�เด�ยภาษาไทำย ตั�)งอย#"ในสห้ร�ฐอเมีร&กา)

31

ซึ่อฟต่แวรแล์ะฮารด้แวร ว&ก&พ�เด�ยทำางานด�วยซึ่อฟต่แวรช่��อมี�เด�ยว&ก&ทำ��เป็-นซึ่อฟตั�แวร�ใน

ลั�กษณะโอเพนซึ่อร�ซึ่ทำางานผู้"านการบร&ห้ารเว!บไซึ่ตั�ทำ��เร�ยกว"าว&ก& ตั�วซึ่อฟตั�แวร�เข�ยนข1)นด�วยภาษาพ�เอช่พ�ทำ��ทำางานร"วมีก�บฐานข�อมี#ลัมีายเอสคื&วแอลั ในช่"วงเร&�มีตั�น ในระยะทำ��ห้น1�งว&ก&พ�เด�ยทำางานด�วยซึ่อฟตั�แวร�ช่��อย#สมี!อดว&ก&ทำ��เข�ยนข1)นในภาษาเพ&ร�ลั จนกระทำ��งเด�อนมีกราคืมี 2545 ว&ก&พ�เด�ยเร&�มีโคืรงการระยะทำ�� 2 ได�เป็ลั��ยนมีาใช่�ซึ่อฟตั�แวร�ช่��อพ�เอช่พ�ว&ก&ร"วมีก�บฐานข�อมี#ลัมีายเอสคื&วแอลั แลัะตั"อมีาในเด�อนกรกฎาคืมีป็?เด�ยวก�น ว&ก&พ�เด�ยได�มีาใช่�ซึ่อฟตั�แวร�มี�เด�ยว&ก& ซึ่1�งเป็-นโคืรงการระยะทำ�� 3 จนกระทำ��งถึ1งป็;จจ2บ�น

32

ว&ก&พ�เด�ยทำางานแลัะเก!บข�อมี#ลัเซึ่&ร�ฟเวอร�ทำ��ใช่�ระบบป็ฏิ&บ�ตั&การลั&น2กซึ่�เน�)อห้าทำ�)งห้มีดจ�ดเก!บไว�ทำ��ร �ฐฟลัอร&ดาในสห้ร�ฐอเมีร&กา แลัะอ�ก 2 เซึ่&ร�ฟเวอร�ย"อยทำ��อ�มีสเตัอร�ด�มีในเนเธิอร�แลันด� แลัะโซึ่ลัในเกาห้ลั�ใตั� สาห้ร�บจ�ดการบร&ห้ารแลัะด#แลัร�กษาข�อมี#ลั 13[ ] ในช่"วงระยะแรกว&ก&พ�เด�ยเก!บข�อมี#ลัในเซึ่&ร�ฟเวอร�เด��ยวจนกระทำ��งได�มี�การขยายตั�วเพ&�มีมีากข1)น แลัะเมี��อ เด�อนมีกราคืมี 2548 โคืรงการทำ�)งห้มีดได�ทำางานบนเคืร��องเซึ่&ร�ฟเวอร� 39 เคืร��องทำ��ตั� )งในร�ฐฟลัอร&ดา แลัะตั"อมีาในเด�อนก�นยายนป็?เด�ยวก�นจนกระทำ��งป็;จจ2บ�น ได�มี�การเพ&�มีเซึ่&ร�ฟเวอร�กว"า 100 เคืร��อง โดยตั�)งอย#"ทำ��เมี�องแทำมีป็าในร�ฐฟลัอร&ดา อ�มีเสตัอร�ด�มี แลัะโซึ่ลั

33

ว&ก&พ�เด�ยมี�การเร�ยก็ใชื่�งาน้ป็ระมีาณ 10,000 ถ7ง 35,000 หน้�าต่�อว%น้าที่� ข1)นอย#"ก�บช่"วงเวลัาของแตั"ลัะว�น14[ ] โดยทำางระบบจะส"งข�อมี#ลัเก"าทำ��เป็-นแคืช่จาก

เซึ่&ร�ฟเวอร�สคืว&ดแคืช่เลัเยอร�ช่� )นบนส2ดไป็ให้�ผู้#�เข�าช่มีเว!บ ซึ่1�งถึ�าข�อมี#ลัน�)นไมี"มี�ในแคืช่ข�อมี#ลัจากเซึ่&ร�ฟเวอร�ห้ลั�กจะถึ#กส"งมีาแทำนทำ��เพ��อลัดการทำางานของเซึ่&ร�ฟเวอร�ห้ลั�ก อย"างไรก!ตัามีข�อมี#ลัในเซึ่&ร�ฟเวอร�แคืช่จะถึ#กลั�างเป็-นระยะเพ��อพ�ฒนาข�อมี#ลัให้มี" ในทำางตัรงข�ามีผู้#�ร "วมีเข�ยนบทำคืวามีจะได�ข�อมี#ลัตัรงจากทำางเซึ่&ร�ฟเวอร�ห้ลั�กแทำนทำ��สคืว&ดแคืช่เสมีอ

34

ร,�น้ภาษา ป็;จจ2บ�นว&ก&พ�เด�ยมี�ทำ� )งห้มีด 253 ภาษา โดยมี�ว&ก&พ�เด�ย 15 ภาษาทำ��มี�

เน�)อห้ามีากกว"า 100,000 เร��อง ซึ่1�งว&ก&พ�เด�ยภาษาอ�งกฤษเป็-นร2 "นทำ��มี�เน�)อห้ามีากทำ��ส2ด รองลังมีาด�วย เยอรมี�น ฝ่ร��งเศัส โป็แลันด� แลัะญ��ป็2Aน

เน��องจากผู้#�ใช่�ว&ก&พ�เด�ยสามีารถึร"วมีสร�างจากทำ��วโลักผู้"านทำางเว!บไซึ่ตั�ทำาให้� ทำาให้�เก&ดมี�คืวามีข�ดแย�งเก&ดข1)นจากผู้#�เข�ยนทำ��ใช่�ภาษาถึ&�นแตักตั"างก�น โดยป็;ญห้าทำ��เก&ดข1)นบ"อยป็รากฏิในว&ก&พ�เด�ยภาษาอ�งกฤษ ตั�วอย"างเช่"น ภาษาถึ&�นสาเน�ยง อ�งก็ฤษบร%ต่%ชื่ แลัะอ�งกฤษอเมีร&ก�นส"งผู้ลัให้�มี�การสะกดห้ลัายแบบ (ตั�วอย"างเช่"น colour แลัะ color ) รวมีไป็ถึ1งเน�)อห้าทำ��ถึ#กสร�างข1)นจากมี2มีมีองทำ��ตั"างก�น

35

อย"างไรก!ตัามีแมี�ว"าว&ก&พ�เด�ยในแตั"ลัะภาษาได�มี�การบร&ห้ารแยกจากก�นตั"างห้าก ทำางมี#ลัน&ธิ&ได�มี�การตั�)งเว!บไซึ่ตั�เมีต่�าว%ก็%ใช่�เป็-นศั#นย�กลัางในการป็ระสานงานของว&ก&พ�เด�ยแตั"ลัะภาษา เช่"นการให้�บร&การข�อมี#ลัด�านสถึ&ตั& แสดงรายช่��อบทำคืวามีพ�)นฐานทำ��แตั"ลัะว&ก&พ�เด�ยคืวรมี� รวมีถึ1งการเช่��อมีโยงบทำคืวามีในแตั"ลัะภาษาเข�าด�วยก�นผู้"านทำางลั&งก�ทำ��เร�ยกว"า "อ&นเตัอร�ว&ก&"

ว&ก&พ�เด�ยย�งมี�การเผู้ยแพร"ข�อมี#ลัผู้"านทำางส��ออ��นนอกเห้น�อจากทำางเว!บไซึ่ตั� ว&ก&พ�เด�ยในห้ลัายภาษาได�มี�การนาข�อมี#ลับรรจ2ลังในแผู้"นด�ว�ด� เช่"นในว&ก&พ�เด�ยภาษาอ�งกฤษ ว&ก&พ�เด�ยภาษาโป็แลันด� 15[ ] แลัะว&ก&พ�เด�ยภาษาเยอรมี�น 16[ ] นอกจากน�)ย�งมี�โคืรงการพ�ฒนาข�อมี#ลัว&ก&พ�เด�ยเพ��อนาไป็ใช่�ในเคืร��องไอพี�อด้

Search engine

ส"วนมีากทำ��เราใช่�คื�นห้า  ก!มี�กจะเป็-น  Google เส�ยเป็-นส"วนมีาก เราลัองมีาร# �จ�กเทำคืน&คืพ&เศัษในการคื�นห้าก�นส�กเลั!กน�อย  ตัามี

ตั�วอย"างตั"อไป็น�)  ซึ่1�งคืงจะช่"วยให้�ทำ"านคื�นห้าได�รวดเร!วย&�งข1)นต่�องก็ารคื�น้หา

36

ต่�วอย�างก็ารคื�น้หา1 . คื�นห้าคืวามีห้มีายของคืาว"า  social network  ใน

ภาษาอ�งกฤษแลัะภาษาอ��น

37

2. คื�นห้าคืวามีห้มีายของคืาว"า  ontology  ในภาษาอ�งกฤษแลัะภาษาอ��น

38

3. คื�นห้าเว!บทำ��เก��ยวข�องก�บภาพยนตั� เที่�งโหน้�ง จ�วรบ%น้

39

4. ใคืรเป็-นคืนพ#ดป็ระโยคือมีตัะทำ��ว"า  government of the people, by the people, for the people

40

5. 11.5  AUD Dollar   คื&ดเป็-นเง&นไทำยเทำ"าไร

41

6. ห้าไฟลั� powerpoint ทำ��เก��ยวก�บ  fine art

42

7. ห้าว"าอากาศัในจ�งห้ว�ดป็ทำ2มีธิาน� เป็-นอย"างไรบ�าง

43

8. ห้าภาพ  ห้าดราไวย� ภ#เก!ตั

44

9. ตัารางเทำ��ยวบ&นไป็เช่�ยงให้มี" โดยสารการบ&น การบ&นไทำย

45

10. ห้ากระทำ#�ทำ��พ#ดถึ1งน�องแพนเคื!กก�บเป็Hในเว!บ pantip

46

11. ห้าร�านห้ร�อเว!บทำ��ขาย  iphone 4

47

12. ห้าห้น�งส�อทำ2กเลั"มีทำ��แตั"งโดยนามีป็ากกา โบตั�Iน

48

13. ห้ารายช่��อตัาบลัทำ�)งห้มีดใน อาเภอห้�วห้&น จ�งห้ว�ดป็ระจวบฯ ในป็ระเทำศัไทำย

49

เฉล์ย

50

1. คื�ย�เว&ร�ดสาห้ร�บคื�นห้าคื�อ  define : social network

51

2. คื�ย�เว&ร�ดสาห้ร�บคื�นห้าคื�อ  define : ontology

52

3. คื�ย�เว&ร�ดสาห้ร�บคื�นห้าคื�อ  เที่�งโหน้�ง จ�วรบ%น้

53

4. คื�ย�เว&ร�ดสาห้ร�บคื�นห้าคื�อ  government of the people, by the people, for  the people 

คืาตัอบคื�อ  Abraham Lincoln

54

5. คื�ย�เว&ร�ดสาห้ร�บคื�นห้าคื�อ  11.5  AUSD in THB  

(http://www.xe.com    สาห้ร�บคืาย"อเง&นสก2ลัตั"าง ๆ)

55

6. คื�ย�เว&ร�ดสาห้ร�บคื�นห้าคื�อ  fine art filetype :  ppt

56

7. คื�ย�เว&ร�ดสาห้ร�บคื�นห้าคื�อ  weather pathumthani, thailand

57

8. คืลั&ก ร#ป็ภาพ (Images)  แลั�วพ&มีพ�  ห้าดราไวย�  ภ#เก!ตั

58

9. คื�ย�เว&ร�ดสาห้ร�บคื�นห้าคื�อ  500 miles in kilometers

59

10. คื�ย�เว&ร�ดสาห้ร�บคื�นห้าคื�อ  link :  http://www.rmutt.ac.th

60