biuletyn nr 7 (1/2015)
DESCRIPTION
styczeń-marzec 2015TRANSCRIPT
B i u l e t y n
Biblioteki Pedagogicznej w Tarnobrzegu
styczeń - marzec nr 1/2015
W numerze:
Warto wiedzieć
Wybrane systemy informatyczne dla bibliotek
Wydarzyło się u nas
Kultura makeover. Język akceptacji czy manipulacji?
Świat poetycki Stanisława Piętaka
Ciekawa inicjatywa
Wpływ czytania na rozwój intelektualny i emocjonalny człowieka
Hurra matura!!!
Cogito – dla młodych - zdolnych z pasją
Warto wiedzieć
Wybrane systemy informatyczne dla bibliotek
Wraz z rozwojem technologii informacyjnej powstają nowe systemy biblioteczne – mniej lub bardziej
rozbudowane pod względem zaawansowania technicznego. Obserwując działalność poszczególnych bibliotek,
zauważamy, że tylko nieliczne pracują w oparciu o tradycyjny sposób - bez wsparcia programów komputerowych.
Przy dzisiejszym rozwoju nauki i techniki trudno sobie wyobrazić funkcjonowanie biblioteki działającej
na odpowiednim poziomie dydaktycznym bez sprawnie funkcjonującej sieci informatycznej. Rozważania na
temat komputeryzacji czynności bibliotecznych należy rozpocząć od ogólnej definicji systemu: „Zintegrowany
system biblioteczny – program komputerowy lub zespół modułów umożliwiający całościowy proces zarządzania
biblioteką”1.
Zdajemy sobie sprawę, że wybór właściwego programu jest uzależniony od wielu czynników, m.in.:
Koszty (zakupu programu i dalsze utrzymanie)
Ocena producenta na rynku
Obsługa systemu i administrowanie nim (przyjazny interfejs)
Funkcjonalność (obsługa wszystkich czynności niebiednych w pracy biblioteki)
Praca w środowisku sieciowym
Dostępność dokumentacji (wprowadzanie zmian technologicznych, oferta szkoleń).
Przy omawianiu poniżej opisanych przykładów systemów bibliotecznych należy podkreślić, że każdy z nich ma
wiele zalet, ale też i wad. Nie jest moim zadaniem uczestniczyć w tych kwestiach spornych ani tym bardziej je
rozstrzygać. By jednak zrozumieć wszelkie uwarunkowania, które maja wpływ na rozwój systemów
bibliotecznych, a najogólniej technologii informatycznych, warto choćby w największym skrócie zaprezentować
przykładowe programy biblioteczne funkcjonujące w naszych bibliotekach.
Najbardziej znane i wykorzystywane to:
PROLIB - zintegrowany system biblioteczny, umożliwia pełną automatyzację procesów bibliotecznych
związanych z: gromadzeniem, katalogowaniem, udostępnianiem zbiorów bibliotecznych oraz
wyszukiwaniem informacji o nich, a także wszystkich operacji związanych z obsługą czytelników,
uwalniając bibliotekarzy od powtarzalnych czynności, którzy w ten sposób zyskują czas na lepszą obsługę
czytelników. System pozwala bibliotekom udostępniać katalogi w internecie (poprzez moduł Opac), dzięki
czemu czytelnicy z dowolnego komputera na świecie mogą nie tylko przeglądać katalogi, zamawiać,
rezerwować i wypożyczać dokumenty ze zbiorów swojej biblioteki, ale także tworzyć zestawienia
literatury przydatne do nauki, wykonywanej pracy lub rozwoju własnych zainteresowań.
Biblioteki mogą także poprzez system PROLIB komunikować się z innymi, podobnej klasy, systemami na świecie,
wymieniać się z nimi rekordami (opisami) bibliograficznymi, aby w ten sposób móc szybciej tworzyć własne
katalogi, a także uzyskać natychmiastową informację o dostępności dowolnej książki czy czasopisma w dowolnym
zagranicznym katalogu bibliotecznym. System można wdrażać na wiele różnych sposobów, w zależności
od koncepcji, która zostanie lokalnie wybrana jako najpełniej realizująca potrzeby i możliwości bibliotek na danym
terenie, od informatyzacji pojedynczej biblioteki, poprzez sieć bibliotek, do informatyzacji grupy różnych
bibliotek z umożliwieniem im takiej współpracy, aby wszyscy czytelnicy mieli dostęp do informacji o wszystkich
zbiorach współpracujących bibliotek wraz z możliwością skorzystania poprzez system z usług bibliotecznych
w każdej z nich.
System ten działa m.in. w podkarpackich bibliotekach pedagogicznych (www.pbw.org.pl).
ALEPH - Automated Library Expandable Program - to nowoczesny zintegrowany system, działający w 40
krajach, opracowany specjalnie dla potrzeb dużych bibliotek, ośrodków informacji, archiwów i muzeów.
Biblioteki mogą współpracować ze sobą na poziomie centralnego katalogu (kontrola dubletów, wspólne
kartoteki haseł wzorcowych), jak też wypożyczalni przy różnych zasadach udostępniania zbiorów
(rejestracja czytelników na dwóch poziomach – globalnym i lokalnym), Opac – katalog dostępny
w internecie.
System obsługuje moduły: gromadzenie, katalogowanie w formacie Marc 21, udostępnianie (rezerwacje on-line,
kontrola stanu konta), czasopisma (kontrola obiegu prenumeraty), SHP BN (baza danych Biblioteki Narodowej
wykorzystywana do standaryzacji tematowania), raporty (możliwość definiowania dowolnych zestawień
z wszystkich danych przechowywanych w systemie).
System ALEPH obsługuje biblioteki Dolnego Śląska pod jednym adresem w sieci: www.dzb.pl.
Komputerowy system biblioteczny VIRTUA - dostarcza informacji katalogowych o zbiorach i umożliwia
ich rezerwację poprzez sieć komputerową. Posiada wszystkie cechy wymagane
w zintegrowanym systemie bibliotecznym dla dużych i rozbudowanych bibliotek. Możliwość
dostosowania go do potrzeb biblioteki za pomocą odpowiednich ustawień parametrów.
Rodzaje modułów:
khw (kartoteka haseł wzorcowych) w formacie MARC,
opis egzemplarza,
zasób w formacie MARC,
rejestracja wpływów i monitów,
statusy specjalne,
zamówienia,
rezerwacja
rejestracja wypożyczeń.
Dane bibliograficzne wprowadza się raz, niezależnie od liczby posiadanych przez bibliotekę egzemplarzy danej
pozycji. Dla każdego egzemplarza dzieła tworzony jest rekord egzemplarza.
VIRTUA jest komputerowym systemem udostępniania zbiorów gromadzonych w Bibliotece Głównej Politechniki
Gdańskiej.
System SOWA - jest pakietem programów wspomagających działalność biblioteki. System umożliwia
zautomatyzowanie wielu procesów bibliotecznych, takich jak gromadzenie zbiorów (zwartych
i czasopism), katalogowanie (opracowanie) różnorodnych materiałów bibliotecznych (książki, czasopisma,
zbiory specjalne i in.), wyszukiwanie i zestawianie informacji o posiadanych zbiorach (poprzez sieć
lokalną i internet), ewidencja posiadanych zbiorów (system kodów kreskowych) oraz udostępnianie
zbiorów (wypożyczanie, rezerwowanie i zamawianie).
System SOWA 2 - przeznaczony przede wszystkim do tworzenia katalogów bibliograficznych
i faktograficznych.
KOHA - darmowy system biblioteczny, posiada wszystkie cechy wymagane w zintegrowanym systemie
bibliotecznym dla dużych i małych bibliotek.
System ten zawiera następujące moduły:
gromadzenie książek i wydawnictw seryjnych,
katalogowanie,
system przeszukiwania katalogu,
zarządzanie czytelnikami,
obsługa wypożyczeń,
generowanie raportów,
zestaw narzędzi pomocniczych,
konfiguracja i administracja systemem,
Opac do którego należy: prosty lub zaawansowany systemem wyszukiwania, zamawianie pozycji,
stan i historia konta czytelnika, historia wyszukiwań, system zgłaszania propozycji zakupowych
oraz moduł komentarzy i tagów dokumentów w bazie.
Ponadto umożliwia łatwy import/eksport do innych systemów bibliotecznych. W rozwój tego systemu
zaangażowane są firmy i osoby prywatne z całego świata. Pierwotna wersja systemu Koha powstała z inicjatywy
Horowhenua Library Trust (konsorcjum bibliotek z Nowej Zelandii) i została opracowana przez firmę Katipo.
Uruchomienie pierwszej instalacji miało miejsce na początku stycznia 2000 roku. System ten już działa w wielu
bibliotekach w Polsce i na świecie.
Rozwój tego programu jest wspierany przez biblioteki różnych typów i rozmiarów oraz wolontariuszy i firmy
z całego świata.
System Mateusz - program darmowy, służy do katalogowania różnych rodzajów materiałów
bibliotecznych (książek, czasopism, filmów, programów komputerowych, płyt audio, książek mówionych).
Katalogowanie odbywa się z zachowaniem standardu Marc 21, rejestracji wypożyczeń, prowadzenia
i utrzymywania centralnej bazy danych czytelników zarejestrowanych w bibliotece i jej placówkach
filialnych, wspomagania innych operacji towarzyszących (np. przeprowadzanie skontrum, obsługa
czytelni, prowadzenie kwitariusza itp.). Program funkcjonuje jako system rozproszony. Do jego poprawnej
pracy nie jest konieczne utrzymywanie stałej łączności online z serwerem głównej biblioteki sieci
(wyjątkiem jest katalogowanie oraz operacje dokonywane na centralnej bazie opisów, np. ich scalanie).
Komputery pracujące w placówkach filialnych łączą się z centralnym serwerem poprzez łącza stałe lub
modemowe z częstotliwością ustaloną przez administratora systemu. Program jest wdrożony
w jednej bibliotece na Dolnym Śląsku oraz bibliotekach publicznych w Warszawie
www.bpmokotow.waw.pl/katalogi.
Jak wcześniej wspomniałam, problemem jest tu niekomercyjny charakter projektu – stąd brak kompleksowej
prezentacji Mateusza na rynku.
MAK - jeden z najtańszych systemów na rynku. Niezwykle zasłużony, działający od 1992 roku (w roku
2006 miał 1870 instalacji). Dysponuje sporym zestawem funkcji użytkowych oraz imponującym
zestawem funkcji administracyjnych pozwalających na niemal dowolne dostosowanie go do potrzeb
biblioteki. Mak jest systemem „dosowym”, z czego wynika szereg wad użytkowych: niewygodny
(tekstowy) interfejs, co jest dużym utrudnieniem w pracy sieciowej.
MAK+ (następca MAK-a) - system jest adresowany do wszystkich bibliotek publicznych
ze szczególnym uwzględnieniem bibliotek objętych programem „Biblioteka+” (gminne biblioteki
publiczne z gmin wiejskich, miejsko-wiejskich i małych gmin miejskich do 15.000 mieszkańców).
Celem projektu jest wprowadzenie ujednoliconego sposobu opisu publikacji oraz zbudowanie ogólnopolskiego
systemu katalogowego, umożliwiającego dokonywanie poprzez internet wszelkich operacji związanych
z katalogowaniem, prezentacją oraz wypożyczaniem zasobów bibliotecznych.
Źródłem danych dla katalogu centralnego będzie baza Przewodnika Bibliograficznego uzupełniana przez BN oraz
biblioteki MAK+. Katalog centralny przyśpieszy opracowanie danych bibliotek i udostępni informacje o nich
w sieci www.
Przykładowe moduły:
katalog – przeznaczony do wprowadzania opisów bibliograficznych.
Wypożyczalnia – obsługa czytelników, wypożyczeń, zwrotów itp.
Magazyn – edycja egzemplarzy, ubytki, kody kreskowe itp.
Raporty – zestawienia statystyczne i informacyjne.
Czytelnia – udostępnianie egzemplarzy na miejscu w bibliotece.
Należy pokreślić, że koszty systemu są wyjątkowo niskie. Dla bibliotek publicznych kwalifikujących się do
programu Biblioteka+ oraz bibliotek, których katalog nie przekracza 100 tys. Egzemplarzy, całkowity koszt wynosi
100 zł brutto za miesiąc. Dla pozostałych bibliotek koszt jest wyliczany indywidualnie. Opłata za użytkowanie ma
formę miesięcznego abonamentu na dowolną liczbę stanowisk w całej placówce (tj. w bibliotece wraz z jej filiami).
Cena licencji pozostanie ta sama bez względu na liczbę filii czy też liczbę stanowisk. Wdrożenia i szkolenia –
bezpłatne.
MOL Optivum - bazę danych programu stanowią: katalog księgozbioru, słowniki haseł wzorcowych,
słowniki pomocnicze, katalog i karty akcesji czasopism, księgi inwentarzowe, rejestry ubytków, lista
czytelników, raport wypożyczeń, lista pozycji zamówionych, raport zaległości, rejestry danych
statystycznych.
Minimalne wymagania sprzętowe (dla instalacji z jednym stanowiskiem pracy bibliotekarza) oraz łącze
internetowe o następujących parametrach: pobieranie 128kb/s, wysyłanie 128kb/s.
MOL NET+ - system oferujący pełną automatyzacje procesów bibliotecznych, głównie dla bibliotek
szkolnych.
Pozwala na szybkie opracowywanie posiadanych zbiorów dzięki: prostemu kopiowaniu już istniejących w bazie
opisów, masowemu dodawaniu nowych zasobów oraz łatwemu wyszukiwaniu i filtrowaniu wyników
wyszukiwania opisów w Bibliotece Narodowej.
Rejestruje każde wypożyczenie, zwrot i prolongatę. Ułatwieniem jest, że od razu można znaleźć wszystkie
rezerwacje czy zaległości konkretnego czytelnika, klasy lub szkoły, z wybranej daty. Umożliwia równoległą pracę
nad opracowywaniem zbiorów i udostępnianiem zasobów. Tworzy wszystkie niezbędne okresowe sprawozdania
statystyczne z pracy biblioteki. Można przeprowadzać różnorodne działania na wielu czytelnikach jednocześnie,
np. usuwanie, promocję na koniec roku szkolnego czy zablokowanie i odblokowanie konta w Opac. Poprzez
zastosowanie kodów kreskowych przyspiesza rejestrację wypożyczeń i zwrotów oraz prowadzenie kontroli
zbiorów (skontrum).
Zamówienie kodów kreskowych, kart bibliotecznych i czytników dokonuje się z poziomu programu – jednym
kliknięciem.
Umożliwia indywidualne zdefiniowanie regulaminowych okresów wypożyczeń (oddzielnie dla uczniów
i nauczycieli, podręczników, lektur, czasopism).
Obsługuje proces ewidencji bezpłatnych podręczników.
Jest możliwość prowadzenia ewidencji zajęć, dzięki wykorzystaniu tzw. Dziennika biblioteki szkolnej.
Posiada rozbudowaną funkcję tworzenia raportów i statystyk, które mogą być prezentowane również w formie
graficznej.
Zapewnia bieżącą kontrolę stanu zbiorów – zarówno pod kątem ilości, jak i wartości.
MOL NET+ jest instalowany na serwerach dostawcy oprogramowania (w tzw. chmurze). Oznacza to, że szkoła nie
musi posiadać kosztownego zaplecza technicznego ani specjalistycznego wsparcia informatycznego. Wystarczą
zwykłe komputery z dostępem do internetu. Brak konieczności tworzenia kopii zapasowych bazy danych –
archiwizacje są wykonywane automatycznie, bez wpływu na pracę biblioteki.
LIBRA 2000 - jest systemem zintegrowanym, obsługującym wszystkie funkcje biblioteczne: ewidencję
i opracowanie wszelkich dokumentów gromadzonych w bibliotece, budowę baz bibliograficznych
(katalogów, kartoteki zagadnieniowej), prezentowanie katalogu automatycznego (w nowej wersji także
poprzez udostępnianie w sieci), automatyczne udostępnianie zbiorów oraz skontrum. Posiada możliwość
przejmowania opisów bibliograficznych z baz Biblioteki Narodowej.
Jest to program intuicyjny, który cechuje naturalna łatwość obsługi. Zaznajomienie się z funkcjonowaniem systemu
nie wymaga większego wysiłku. Program zapewnia pomoc merytoryczną w postaci wbudowanego podręcznika
użytkownika. Dodatkowo firma gwarantuje profesjonalne szkolenia z zakresu obsługi programu.
Libra 2000 funkcjonuje m.in. w Bibliotece Pedagogicznej w Chełmie.
PATRON - zintegrowany system biblioteczny zaprojektowany z dużą precyzją
i profesjonalizmem. Dzięki zastosowaniu innowacyjnych rozwiązań bibliotekarz otrzymuje system, który
pozwala mu na efektywne zarządzanie wszystkimi aspektami pracy w bibliotece. Zapewnia płynny tok
realizacji kolejnych zadań od procesu opracowania, poprzez gromadzenie, udostępnianie oraz
korespondencję z czytelnikiem.
Działa w bibliotekach posiadających wiele filii, pracując z centralną bazą czytelników i centralną bazą opisów
bibliograficznych.
Wszelkie czynności wykonywane przez program odbywają się z zachowaniem obowiązujących w bibliotekach
standardów. Duży nacisk położono na bezpieczeństwo pracy, dzięki któremu pracownicy mogą bezpiecznie
wykonywać czynności zgodne ze swoimi kompetencjami i zadaniami, bez obawy o przekroczenie uprawnień.
System działa zarówno w dużych wojewódzkich bibliotekach, takich jak: Wojewódzka Biblioteka w Gdańsku,
jak i w miejskich i powiatowych bibliotekach np.: Książnica Zamojska, MBP w Gdyni, MBP w Słupsku oraz
w wojewódzkich bibliotekach pedagogicznych – np. w Elblągu – i w państwowych bibliotekach uczelnianych –
PWSZ w Tarnowie, APS w Warszawie.
Podsumowując omówione przykłady komputerowych programów bibliotecznych, należy stwierdzić,
że funkcjonalność systemu najwłaściwiej mogą ocenić bibliotekarze oraz czytelnicy. To ich
opinie sugerują, co należałoby zmienić, aby ułatwić wprowadzenie i wyszukiwanie zgromadzonych informacji,
i jak w przyszłości kształtować proces informatyzacji biblioteki.
Netografia:
1 http://pl.wikipedia.org/wiki/Zintegrowany_system_biblioteczny
http://dominika.bibliosfera.net/2014/02/ktory-system-biblioteczny-jest-najlepiej-oceniany-przez-bibliotekarzy-wyniki-ankiety-2013/
http://enauczanie.pg.gda.pl/moodle/mod/book/view.php?id=8530&chapterid=44
http://www.mol.pl/?mol=18
http://www.patron.pl/
http://www.aleph.pl/produkty/aleph/
http://www.prolib.pl/PROLIB?id=969&p1=62284
http://www.vulcan.edu.pl/program.php/103_mol_net.html?s=2
http://koha.org.pl/
http://www.oss.wroc.pl/biuletyn/ebib10/apin.html
S. Dudzik-Bartosiewicz
Wydarzyło się u nas…
Kultura makeover. Język akceptacji czy manipulacji? Prelekcja naukowa
Współcześnie pojęcie stylu życia niemal nierozerwalnie wiąże się z kulturą popularną oraz mediami
masowymi. Szczególnie telewizja oraz internet odgrywają znaczącą rolę w procesie powstawania, jak
i modyfikacji określonych stylów życia w danym społeczeństwie. Media przekazują bowiem pewną uproszczoną
i uschematyzowaną wiedzę w zakresie tworzenia tożsamości. Celem prelekcji naukowej mgr Aleksandry Ciejki,
która odbyła się 10 września w Bibliotece Pedagogicznej w Tarnobrzegu dla uczniów oraz kadry pedagogicznej
tarnobrzeskich szkół gimnazjalnych oraz ponadgimnazjalnych, była analiza charakterystycznych czynników
wpływających na przemiany stylów życia oraz społecznych postaw (szczególnie dzieci i młodzieży), w oparciu
o zjawisko kultury makeover.
Prelegentka w swoim wystąpieniu zaprezentowała koncepcję kultury makeover, sformułowaną w 2008
roku przez Meredith Jones. Analizując zmiany cywilizacyjne zachodzące w społeczeństwie amerykańskim, Jones
doszła do wniosku, iż żyjemy obecnie w czasach „kultu ciągłej metamorfozy”. Sam termin makeover definiowany
jest właśnie jako: metamorfoza, stylizacja, całkowita odmiana wyglądu, przemiana wyglądu, przeróbka, odnowa
lub zmiana wizerunku1. Kultura makeover to według Jones: Stan, w którym proces stawania się jest bardziej
1 N. Ruck, Culture machine, b. d., http://culturemachine.net/index.php/cm/article/viewFile/363/365.
pożądany niż samo bycie. Kultura ta waloryzuje proces rozwoju bardziej od stanu spełnienia. Termin makeover
jest pokrewny zjawisku odnowy, renowacji oraz metamorfozy. Jednakże o ile odnowa, renowacja czy metamorfoza
posiadają swój finalny cel lub ostateczny efekt, o tyle makeover pozostaje zawsze w czasie teraźniejszym. Na
przekór pozorom kultura makeover nigdy nie kończy się na stworzeniu finalnego produktu – bez względu na to, czy
będzie chodziło o domy, psyche, ciała czy ogrody - kultura ta zawsze prezentuje podmioty, przedmioty
i środowiska wyłącznie w procesie transformacji i ulepszania.2
Geneza zjawiska makeover upatrywana jest w wielu czynnikach, mających również znaczący wpływ na
wszelkie przemiany zachodzące w kulturze ponowoczesnej. Przede wszystkim zanikająca rola tradycji, autorytetu
instytucji świeckich, jak i religijnych, słabnące więzi międzyludzkie, a także rozpad podstawowej komórki
społecznej, jaką stanowi rodzina, wygenerowały współcześnie powszechną potrzebę poszukiwania nowych
wzorców oraz ideałów. Media lifestylowe okazały się w tym względzie najbardziej autorytatywnym źródłem
informacji, mającym tym samym największy wpływ na życiowe postawy oraz wybory konsumentów. Jako że
podstawowym warunkiem istnienia mediów, a także kultury konsumpcyjnej, jest zakup oraz stałe i aktywne
uczestnictwo odbiorców w procesie masowej konsumpcji, szeroko rozumiane pojęcia „braku” oraz „potrzeby”
bardzo szybko stały się podstawowymi elementami wszelkich przekazów medialnych. Społeczeństwo z systemu
patriarchalno-hierarchicznego przekształciło się w strukturę transformacyjną, poddającą się nieustannym
metamorfozom oraz wpływowi mediów. Narodziny kultury makeover to zatem przejście od norm indywidualnych
oraz dawnych tradycji ku zasadom uniwersalnym, a tym samym niepodważalnym. Makeover, podobnie jak media
lifestylowe, czyni z odbiorców konsumentów idealnych, nieustających we własnym samodoskonaleniu.
Jak słusznie zauważa Susan Boyd3: im większa presja ze strony społeczeństwa i kultury, by wcielić dany ideał
piękna, który rzadko jest możliwy do osiągnięcia w naturalny sposób, tym większy jest popyt na wszelkie
konsumpcyjne produkty upiększające. Makeover oraz kultura konsumpcji to zatem dwa doskonale uzupełniające się
źródła przemian w sferze stylu życia.
Kultura makover stała się istotnym czynnikiem wpływającym na zachowanie oraz wybory życiowe
społeczeństwa amerykańskiego. Od niedawna jest ona również źródłem przemian kulturowych w Polsce.
Makeover, jako styl życia, proklamowany jest głównie w trzech sferach: reklamach, ogólnomedialnych
wiadomościach na temat życia gwiazd oraz w programach telewizyjnych typu makeover shows. Cieszące się
jeszcze do niedawna dużą popularnością reality shows ustąpiły obecnie telewizji makeover, rozpoznawalnej
szczególnie poprzez charakterystyczny czynnik – „przed i po”. Liczba programów pokroju makeover jest tak duża
i różnorodna pod względem tematycznym, iż zdaje się dotyczyć niemal wszystkich dziedzin życia – począwszy od
porad na temat wyglądu, doboru odpowiedniego ubioru i dodatków, po wychowanie dzieci, sposoby odżywiania,
uprawiania sportu, prowadzenia domu, aż na relacjach z partnerem kończąc. W związku
z tak szerokim materiałem badawczym, tematyka prelekcji ograniczona została wyłącznie do programów makeover
dotyczących przemian wizerunkowych. Mgr Aleksandra Ciejka odniosła się w tym miejscu do interesujących
i popularnych programów, takich jak Gok Wan - Jak dobrze wyglądać nago, Trinny i Susannah, Sablewskiej
sposób na modę, Snog, Marry, Avoid, znany w Polsce jako Operacja: Stylówa, czyli kusi, zachwyca, straszy oraz
Sekrety chirurgii. Dzięki urozmaiconej prezentacji multimedialnej słuchacze zostali wieloaspektowo wprowadzeni
w poruszaną problematykę.
Zaprezentowane programy miały na celu ukazanie, w jaki sposób i z jakich przyczyn podejmowane
są współcześnie decyzje o zmianie stylu życia oraz wizerunku. Poprzez różnorodne scenariusze ukazywały one
specyficzną charakterystykę społeczeństwa ponowoczesnego, uzależnionego od fascynacji ciągłymi
metamorfozami. Media masowe stanowią obecnie jeden z najsilniej oddziałujących mechanizmów zbiorowej
manipulacji. Popkultura z kolei należy do bazowych elementów tworzących porządek w społeczeństwie
ponowoczesnym. Wywodząca się z obu tych sfer kultura makeover nie mniej intensywnie wpływa na
współczesnego odbiorcę. Programy dotyczące transformacji stają się obecnie nie tylko źródłem informacji na temat
2 M. Jones, An anatomy of cosmetic surgery, Oxford, New York, s.12.
podejmowania wszelkich zmian wizerunkowych, ale podstawową wytyczną dotyczącą obierania właściwego stylu
życia. Zdaniem badaczy, sukces produkcji makeover tkwi w ściśle określonym scenariuszu. Transformacja odbywa
się zawsze według pewnego cyklu, o którym pisała Susan Douglas4. Jest to trójstopniowy proces bazujący na:
etapie wstydu, zażenowania, odnowy i pochwały. Uczestnik musi ujawnić swoje ukryte kompleksy, problemy
i traumy (symbolicznym tego wyrazem jest występujące w każdym programie makeover fizyczne obnażenie),
przeżyć następnie swoiste załamanie, by na koniec poddać się uzdrawiającej mocy wizualnej metamorfozy,
przynoszącej kulturowe catharsis w postaci ostatecznej odnowy. W zamian za powzięte działania jednostkę
ostatecznie czeka pochwała w postaci społecznej akceptacji i aprobaty.
Fabuła programów typu makeover bazuje ponadto na trzech podstawowych czynnikach: ogólnopojętych
stereotypach męskości i kobiecości, wyolbrzymianiu wad i kompleksów uczestników oraz admiracji efektów
końcowych transformacji. Kultura makeover zaszczepia w odbiorcach przekonanie o niedoskonałości
i niedopasowaniu do ideałów współczesnej kultury. Ciała, na wzór domów czy ziemi, stają się osobistym
kapitałem, niekończącą się inwestycją. Wedle filozofii makeover należy nad nim pracować i nieustannie
je ulepszać, aby ostatecznie wprawnie zarządzać własnymi atutami. Przemiana stylu życia, jak i dostosowanie się
do obowiązujących kanonów stanowi współcześnie jedyną szansę zdobycia społecznej akceptacji.
Badania z zakresu wielu interdyscyplinarnych dziedzin naukowych wskazują jednakże na niepokojące
zjawiska związane z kulturą makeover. Niekończące się metamorfozy wywołują powracające poczucie
niekompletności i braku. Co więcej, potrzeba nieustannego poprawiania wyglądu wskazuje na początek istnej
epidemii wstrętu do ciała. Kultura makeover to zatem obsesja perfekcji w niedoskonałości. Cytując za Joanną Erbel
- programy samonaprawy proponowane jednostkom są wszechobecne […]. Na każdym kroku jednostka
nawoływana jest zarówno do pracy nad sobą, jak i do zaakceptowania samej siebie5. Transformacje mają głownie
na celu wykorzystanie wszelkich możliwości ze sfery kosmetycznej, fryzjerskiej i ubraniowej, by „zaniedbana”
kulturowo osoba mogła zostać przemieniona w często stereotypowe uosobienie kobiecości lub męskości.
Uczestnicy są indoktrynowani do specyficznego wizerunku - ciała młodego, szczupłego i symetrycznego.
Produkcje typu makeover oskarżane są również o ignorowanie indywidualnych potrzeb uczestników.
Weber nazywa to zjawisko ekonomią identyczności6. Kompleksy i problemy uczestników powstałe na tle
osobistym, socjologicznym czy psychicznym, choć z natury różne, rozwiązywane są zawsze jednotorowo - poprzez
zmianę wyglądu. Bryan Turner słusznie zauważa, że programy makeover pragną stworzyć wrażenie, że problemy
w domu, pogarszające się rodzinne relacje, brak zatrudnienia i depresja mogą zostać sprostowane poprzez kilka
zabiegów kosmetycznych7. Krytycy programów makeover dostrzegają w ich założeniach wiele elementów
świadomej manipulacji. Przede wszystkim końcowa metamorfoza, choć realizowana przez sztab profesjonalistów,
prezentowana jest zawsze jako osobiste zwycięstwo uczestnika. Atrakcyjny wygląd bohatera programu ukazywany
jest zwykle wyłącznie podczas trwania odcinka, bądź też po upływie krótkiego czasu, w zainscenizowanym
uprzednio przez producentów miejscu. Programy typu makeover nie umożliwiają zatem ujrzenia wiarygodnego
i rzetelnego obrazu przeprowadzanej metamorfozy. Są one wyłącznie konstruktem realizującym założenia
produkcyjne, mającym na celu zwiększanie oglądalności. Metamorfozy uczestników, będące kluczowymi
momentami programu, wprowadzają tylko pozorne zmiany w życiu bohaterów. W rzeczywistości bowiem okazują
się krótkotrwałymi i powierzchownymi zabiegami, odbywającymi się poza najważniejszą sferą ludzką
odpowiedzialną za stałą transformację, czyli psychiką.
Reasumując, mgr Aleksandra Ciejka stwierdziła, iż styl życia kultury ponowoczesnej kreowany jest przez
wiele zjawisk. Internet oraz telewizja są w tym względzie najbardziej wpływowymi mechanizmami oddziałującymi
na dzisiejszego odbiorcę. Popkultura jest bowiem współcześnie odruchowo i bezrefleksyjnie przez swoich
4 S. Douglas, The Rise of Enlightened Sexism, New York, 2010, s. 223.
5 J. Erbel, Zarządzanie cielesnością: o kontrolowaniu materialności kobiecego ciała,
http://www.ekologiasztuka.pl/pdf/f0009erbel.pdf [dostęp: 10.07.2014r.]. 6 B. Weber, Beauty, Desire, and Anxiety: The Economy of Sameness in ABC’s Extreme Makeover.
7 Turner, The Body and Society, Oxford 1984, s.34.
odbiorców naśladowana, propagowana, a nawet wyznawana8. Kultura makeover stanowi obecnie istotne źródło
przemian stylów życia. Koncepcja ciągłej niedoskonałości oraz niedopasowania okazała się trafnym założeniem
diagnozującym stan emocjonalny ponowoczesności. Zaspokajanie poczucia braku i niekompletności poprzez
wszelkie zabiegi pielęgnacyjne, wizerunkowe, aż w końcu operacyjne, stało się współcześnie nie tylko modą, ale
stylem życia milionów osób na całym świecie. Celem niniejszej prelekcji naukowej było zaprezentowanie
podstawowych założeń kultury makeover. Odwołując się do wyselekcjonowanych produkcji, prelegentka podjęła
próbę wykazania charakterystycznych założeń tej kultury, jej realizacji oraz ostatecznego wpływu na odbiorcę.
Liczne przywołania interdyscyplinarnych badań naukowych miały na celu potwierdzenie roli fenomenu makeover
w tworzeniu i kształtowaniu współczesnych stylów życia. Zdaniem Aleksandry Ciejki kulturę makeover bez
wątpienia można zatem uznać metaforycznie za przemysł, pasmo produkcyjne, które rekonstruuje, poddaje
kosmetykalizacji i transformacji normalne, przeciętne ciało odbiorcy, pozbawiając je wszelkich niedoskonałości
oraz przemieniając w finalny produkt, będący niestety na granicy uprzedmiotowienia. W związku z powyższymi,
potrzeba informowania oraz edukowania młodzieży w zakresie tak ważnych przemian kulturowych zdaje się zatem
nie tylko istotna, ale wręcz niezbędna. Jedyną bowiem możliwością ustrzegania młodego pokolenia przed medialną
manipulacją oraz negatywnym wpływem nowych technologii oraz reklamy jest jedynie wpojenie postawy
świadomego oraz krytycznego odbiorcy.
Aleksandra Ciejka
Studia doktoranckie III roku Językoznawstwo
Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
Prelekcja odbyła się 10 września 2014 roku w Bibliotece Pedagogicznej w Tarnobrzegu.
Świat poetycki Stanisława Piętaka
Minęło 50 lat od śmierci Stanisława Piętaka – poety i prozaika o bogatym
dorobku, upamiętnionego w dowód uznania przez środowisko literackie utworzeniem
nagrody jego imienia, która stała się prestiżowa dzięki długiej liście znakomitych
pisarzy-laureatów, takich jak np. Józef Baran, Ernest Bryll, Jerzy Harasymowicz,
Urszula Kozioł, Wiesław Myśliwski czy Tadeusz Nowak. Stanisław Piętak
debiutował jako prozaik i w 1938 r. został nagrodzony przez Polską Akademię
Literatury za autobiograficzną powieść Młodość Jasia Kunefała. Po latach wszelako
wyżej ceni się jego poezję i częściej do niej powraca.
W kręgu różnorodnych oddziaływań
Debiutancki Alfabet oczu i Poezje zebrane Stanisława Piętaka dzieli
trzydzieści lat. Alfabet ukazał się pod koniec 1934 roku, z datą 1935, zaś tom Poezje
zebrane, w całości przygotowany przez autora, wyszedł już pośmiertnie, w 1964. W ciągu tych trzydziestu lat
twórczość poetycka Stanisława Piętaka wielokrotnie zmieniała swoje oblicze. Były okresy jej wzlotów, którym
towarzyszyło żywe zainteresowanie krytyki, i okresy erupcji słowa (w latach 1949-1956), kiedy – podobnie jak
wielu innych pisarzy utrzymujących się z pióra – ulegał dyktatowi socrealizmu.
Poezja Piętaka od samego początku rozwijała się na pograniczu tradycji i nowoczesności. Na jej tradycjonalność
wskazują nawiązania do romantyzmu, Młodej Polski i ludowości, natomiast jej nowoczesność określają silne
związki bezpośrednie z awangardą krakowską i awangardą czechowiczowską oraz – pośrednie – z przenikającymi
do Polski tendencjami nadrealizmu i ekspresjonizmu.
Przejął poza tym niemało z ludowo-literackiej tradycji rodzinnej: z wyobraźni i fantazji ojca (barwnie, zajmująco
opowiadającego przeżyte osobiście i zmyślone historie), z tkliwej uczuciowości matki, powiązanej z rodziną 8 M. Krajewski, Kultury kultury popularnej, Poznań 2005, s. 26.
ludowego poety Ferdynanda Kurasia, i co nieco z ducha na poły romantycznej, na poły agitacyjnej poezji młodo
zmarłego stryja, Franciszka Piętaka, znanego czytelnikom „Naprzodu” i „Przyjaciela Ludu”.
Autobiografizm. Żywioł wyobraźni
To, co w poezji Piętaka jest najbardziej jednorodne, mimo wielorakich nawarstwień i wewnętrznych
sprzeczności, to bezsprzecznie jej autobiografizm. Ów autobiografizm konkretyzuje odautorskie „ja” wierszy
lirycznych i narratora liryczno-epickich poematów, rytm przeżyć, zwłaszcza z dzieciństwa i młodości, odbijających
się w rozbudzonej transem natchnienia psychice, „organizuje” żywiołowo sytuacje liryczne, akcje czy prawie
fabuły poematów, nadając im kształt wewnętrznie zdeformowany, stąd ich amorficzna kompozycja. Obrazy
i zdarzenia w utworach Piętaka zdają się płynąć jak wzburzona rzeka, obfitująca w rozlewiska, sama sobie
wyznaczająca bieg, niczym nieokiełznana. To rzeka wyobraźni z wirami sprzecznych wrażeń, skłóconych
nastrojów i doznań uczuciowych. Eksplozja poetyckiego natchnienia zaskoczyła samego poetę. Był zafascynowany
siłą i spontanicznością własnej wyobraźni, nie umiał i nie chciał nad nią zapanować. Alfabet oczu to upust owych
spiętrzonych, nieuładzonych jeszcze, lecz urzekających dynamizmem myśli, uczuć i wrażeń.
Poskramianie żywiołu. W stronę poematu
Od Legend dnia i nocy datuje się pewna zmiana. Żywioł zostaje jakby poskromiony. Zbiór ten otwiera
nowy okres w poezji Stanisława Piętaka, w którym poeta narzuca sobie pewne rygory i zadania, by zadośćuczynić
radom krytyków i przyjaciół, a wśród nich głównie Stefana Napierskiego i Józefa Czechowicza. Namawiano go
właśnie do utemperowania liryzmu i podjęcia prób oczyszczonej z nadmiaru subiektywizmu epiki. Zamiast
poddawać się – jak do tej pory – żywiołom przeżyć i słów, poeta stara się nad nimi panować. Dawniej – sam tak
ocenia – nie wiedział, jak pogodzić w wierszu sprzeczność zachwytu i grozy, wynikającą z presji różnych, często
jednoczesnych bodźców, teraz procesem wypowiedzi kieruje jego selekcjonerska wola twórcza. Poezja nie jest
upadkiem, lecz tryumfem („Jak maszt podnoszę Cię nad siebie męko i chwało młodości”).
Podmiot nadal kreowany jest na samotnika, ale samotnika z wyboru, nie zaś – jak to było w Alfabecie oczu –
z niepojętego przeznaczenia. Wiersze drugiego tomiku utrzymane są w tonie zadziwiająco jednorodnej
melancholii. Przeżycia-zdarzenia układają się jakby w wątki-legendy, stąd tytuł całości Legendy dnia i nocy.
Symptomy ewolucji światopoglądowo-estetycznej. Liryka czy epika?
Połączenie indywidualizmu z elementami społecznymi, znalezienie psychospołecznych racji dla
jednostkowego buntu (zemsta reakcją na krzywdę), oderwanie wiejskiej zbiorowości od tła i nadanie jej rangi
współbohatera, próba przyporządkowania niepojętemu dotąd losowi determinant historycznych, wreszcie
uczynienie podmiotu lirycznego i narratora bardziej świadomym konstruktorem sytuacji i akcji – oto wymowne
symptomy ewolucji światopoglądowo-estetycznej Piętaka.
W związku z poematami, powstałymi w 1935 r., zaczyna poetę trapić dylemat, który szczególnie da znać o sobie
w latach powojennych: zdezorientowany radami i ocenami, nie mógł zdecydować się, czy pójść za wewnętrznym
głosem sensualno-naturalistycznego subiektywizmu (jak radzili rówieśnicy ze środowiska literackiego,
wyróżniający Alfabet oczu), czy w stronę archetypicznego obiektywizmu (za czym obstawali głównie Napierski
i Czechowicz, których poeta traktował prawie jak nauczycieli). Wtedy też zaczyna wahać się co do rodzaju
literackiego: zostać lirykiem czy epikiem, realizować awangardowy postulat skrótu czy ulec – dla pozyskania
szerszego kręgu czytelników – poniekąd nieuchronnej przy narracji i opisie „manierze prozaicznej”. Dylemat ten
(liryka czy epika) ciąży także na wydanej pod koniec 1937 r. powieści Młodość Jasia Kunefała.
Powrót do liryki napięć egzystencjalnych
Dość wysoka na ogół ocena pierwszych poematów przez krytykę nie skłoniła Piętaka - na szczęście - do
rezygnacji z liryki. W Obłokach wiosennych i w Arkuszu poetyckim – ulegając niektórym wskazaniom teorii
„poezji czystej”, jak również ogólnym tendencjom katastroficznym – powraca Piętak w rejony napięć
egzystencjalnych. I to właśnie sprzyja nowej eksplozji liryzmu, jednak już nie tak żywiołowego, jak w okresie
Alfabetu oczu, ale powściągliwie kontrolowanego: elementy konstytuujące poszczególne obrazy są kojarzone
i dobierane pod kątem znaczeniowego pokrewieństwa, co korzystnie rzutuje na kompozycję wewnętrzną utworów.
Smutek, żal, rozterka, osamotnienie w symbolicznych strofach tego okresu przenikają się niekiedy z radością,
zachwytem, rozkoszą olśnienia – w sumie jednak tonacja jest minorowa. Wyczuwa się wielostronność nawiązań:
do romantyzmu, nadrealizmu, ludowości.
Głęboki impas twórczy w okresie wojny i okupacji
Okres wojny i okupacji nie sprzyjał twórczemu rozwojowi Piętaka. Przytłaczał go ogromem nowych
problemów i doświadczeń, których nie mogły unieść wątłe strofy liryki. Lęk przed rewizją
i aresztowaniem powstrzymywał od podejmowania aktualnej tematyki: walki z wrogiem oraz walki
o wyzwolenie społeczne. Czas żądał wierszy-apelów, a takich Piętak dotąd w ogóle nie pisał. Dlatego unikał
zasadniczych spraw, podejmując jedynie – z czystej potrzeby tworzenia jako wewnętrznej ucieczki – zagadnienia
błahe, pisząc niekiedy nawet utwory wręcz przepojone ludowo-rubaszną nastrojowością; na przekór atmosferze
totalnej śmierci i niewypowiedzianych cierpień ludzkich. Jedną z tych błahych treściowo prób o małych także
walorach artystycznych jest obszerny poemat pt. Student Paweł, napisany zresztą, na co wskazuje dokumentacja
akcji „Wisła”, w celach zarobkowych.
W powojennym nurcie poezji publicystycznej
Lata powojenne przynoszą znaczne ożywienie twórcze. Poeta rychło otrząsnął się z koszmaru wojny
i zaczął służyć swym piórem wielu sprawom, które absorbowały społeczeństwo i środowisko pisarskie. Podejmuje
rozrachunek z „czasem pogardy”, opiewa radość rodzącego się na nowo życia
w wyzwolonym kraju, wraca do subtelnej liryki pejzażowej poświęconej głównie rodzinnej wsi.
Jego tematyczne zainteresowania są nader wielostronne. Zmienna jest także forma wierszy: krótkie zapisy
przeplatają się z utworami o rozmachu nieomal epickim. Ilość jednak nie przechodzi w jakość; nadto poezja
Piętaka z roku na rok zaczyna coraz wyraźniej zatracać swój rys indywidualny.
Narzucona metoda tendencyjnego, obowiązkowo optymistycznego w wymowie realizmu, była obca duchowi
Piętaka, który przeżywszy chore i głodne dzieciństwo, pełną rozterek młodość, gorycz wegetacji w wielkich
miastach i wszystko to, czym musiał okupić start literacki, miał trwałą skłonność do melancholii, pełnej
rozpaczliwego buntu, pesymizmu.
Do tej pory nasycał swą poezję zwłaszcza wspomnieniami, intymnymi doznaniami bądź też obrazami z życia
społeczności wiejskiej, z której się wywodził; teraz trzeba było otworzyć się na całokształt spraw ideologicznych,
politycznych. Podstawową funkcją poezji stało się służenie polityce partii i państwa, miała ona niejako
uczestniczyć w procesie przemian społecznych. Nic więc dziwnego, że poezja Piętaka (i przecież nie tylko jego)
nabiera cech zwersyfikowanej publicystyki. Jest jednoznaczna w wymowie, prosta, komunikatywna, ale też
rozwlekła, pełna wielosłowia, obiegowych sloganów, haseł z przemówień. Ma agitować na rzecz odbudowy
z wojennych zniszczeń, na rzecz walki z wrogiem klasowym, bumelanctwem w pracy, na rzecz rzetelnego
wykonywania zadań planu sześcioletniego, zakładania spółdzielni produkcyjnych na wsi, przewodzenia we
współzawodnictwie itp.
Oto reprezentatywne dla tego okresu utwory (mówią wszystko już same tytuły): Przemówienie wiejskiego
aktywisty, Nad 62 punktem Projektu Konstytucji, Ku nowemu, Społeczna służba, Przodownica Anna, Na otwarcie
spółdzielni produkcyjnej w S., Wróg działa.
Ocalenie siebie w liryce szczerego wyznania
Po 1956 roku poezja Piętaka zaczęła stopniowo uwalniać się od publicystycznej tematyki sztampowej,
uproszczonej stylistyki.
W trzech ostatnich tomikach (Szczęście i cierpienie 1958, Pośrodku żywiołów 1960 i Zaklinania 1963) poeta staje
się na powrót sobą. Zdumiewa w tych zbiorkach jednorodność widzenia poetyckiego, odzwierciedlająca się
w konsekwencji obrazowania. Plastyka wierszy harmonijnie łączy się z ich refleksyjnością. Są zarazem głębokie
i wyraziste, mają klarowną kompozycję, niekłamaną siłę ekspresji. Jest to poezja szczerego wyznania,
psychicznego odsłonięcia się. Jawa i sen, jasność i ciemność, radość i przepastny smutek, nadzieja i głębokie
przeżycie fatalizmu przemijania – oto pulsujące w niej sprzeczności, nierozdzierające, ale swoiście organizujące.
Są w niej obecne wszystkie żywioły przestrzeni i czasu, a więc przyrody i osobiście przeżytej historii od
dzieciństwa po dojrzałość, od naiwności pierwszego wzruszenia po wszechogarniającą i przenikającą wszystko
dordzennie świadomość. W ostatnich zbiorkach co krok wyczuwa się bolesne piętno osobistych wspomnień poety.
Poeta jest medium ludzkich spraw i wypowiadając je, nie używa żadnych kamuflaży. Dzięki owemu stopieniu się
tego, co osobiste, intymne, z duchem „ludzkich spraw”, szczerości lirycznego wyzwania z „naturalnym” artyzmem
prostej formy twórczość poetycka Piętaka, szczególnie w Zaklinaniach, osiąga swój najwyższy wzlot. Zaklinania
zafascynowały krytykę i wielu czytelników, zdawały się otwierać nowe perspektywy.
Dlatego tak wstrząsnęła wszystkimi wieść o tragicznie przedwczesnej śmierci poety, śmierci zostawiającej gorycz
„niedocieczonego wątku”.
W 50. rocznicę śmierci Stanisława Piętaka w Bibliotece Pedagogicznej w Tarnobrzegu odbyło się seminarium
„Stanisław Piętak – piewca ziemi nadwiślańskiej” z udziałem m.in. Stanisława Nyczaja; wiersze poety
recytował Bohdan Gumowski (fot. Anna Słodownik)
Źródło: Stanisław Nyczaj: Świat poetycki Stanisława Piętaka W: Świętokrzyski Kwartalnik Literacki, Kielce 2014,
nr 3-4
Ciekawa inicjatywa
Wpływ czytania na rozwój intelektualny i emocjonalny człowieka
XI Ogólnopolski Tydzień Bibliotek ph. „Czytanie łączy pokolenia” stał się dla mnie pretekstem,
a jednocześnie inspiracją, do przygotowania wykładu o zaletach czytania (wraz z prezentacja multimedialną). Serię
prelekcji o wpływie czytania na nasz rozwój intelektualny i emocjonalny wygłosiłam dla nauczycieli, jak również
uczniów różnych typów szkół.
Na początku każdego spotkania starałam się wprowadzić słuchaczy w tematykę wykładu kilkoma cytatami
o książkach, z których najżywszą reakcję wywoływały zawsze słowa Andrzeja Saramonowicza (reżysera
i dziennikarza):
„kobiety, które nie czytają, są jak te, które się nie myją. Można z nimi pleplać, nie sposób z nimi rozmawiać”.
Część merytoryczną rozpoczynałam od wyjaśnienia, czym jest czytanie, zwracałam uwagę na to, iż jest
to ważna kompetencja w naszym życiu, bo przecież umożliwia nam:
porozumiewanie się ze sobą
przekaz doświadczeń między pokoleniami
udział w procesie kształcenia
rozwój intelektualny i emocjonalny.
Naukowcy od dawna podglądają pracę mózgu w trakcie czytania. W ostatnich latach te obserwacje są coraz
dokładniejsze i bardziej dogłębne. Okazuje się, że czytanie powoduje zmiany w aktywności naszego mózgu –
wzmacnia połączenia między neuronami; jest niczym odświeżająca kąpiel dla naszych szarych komórek.
Następną ważną część wykładu stanowiło zaprezentowanie 8 powodów, dla których warto czytać.
Oczywiście jest ich z pewnością więcej, ale ja wybrałam takie:
1. Czytanie rozwija słownictwo, płynne wysławianie się; język potoczny (czyli ten, którym posługujemy
się na co dzień) jest dosyć ubogi, natomiast ten literacki jest o wiele bardziej zróżnicowany.
2. Dzięki czytaniu lepiej piszemy, popełniamy zdecydowanie mniej błędów (ortograficznych,
interpunkcyjnych i in.). Ludzie, którzy nie czytają dłuższych tekstów, mają ubogi zasób słownictwa
i – co za tym idzie – trudno jest im napisać opowiadanie, połączyć ze sobą zdania, które wynikają
logicznie jedno z drugiego.
3. Czytając, stajemy się mądrzejsi, zdobywamy wiedzę z różnych dziedzin.
4. Czytanie pobudza fantazję, uczy budować obrazy w wyobraźni, jak również kształci umiejętność
skupienia uwagi.
5. Książki uwalniają emocję i oczyszczają naszą duszę – to, co czytamy, może nas rozśmieszyć,
zasmucić, pocieszyć itp.
6. Ludzie, którzy dużo czytają, mają lepszą pamięć, zdolność zapamiętywania informacji i logicznego
myślenia.
7. Czytanie rozwija umiejętności społeczne, zwłaszcza zdolność empatii (potrafimy lepiej rozpoznawać
emocje drugiej osoby). Jak to jest możliwe? Przecież gdy czytamy jakąś powieść, patrzymy
na wszystko oczyma bohatera literackiego, przyjmujemy jego punkt widzenia i dzięki temu ćwiczymy
umiejętność postawienia się na miejscu kogoś innego, która może się nam przydać w świecie
rzeczywistym.
8. Wszelka aktywność umysłowa – zwł. czytanie – zmniejsza skutki starzenia się mózgu w późnych
latach życia, pomaga na starość zachować jasność umysłu.
PODSUMOWANIE:
Dla nieprzekonanych słuchaczy miałam jeszcze jednego asa w rękawie – krótki filmik zrealizowany w ramach kampanii
społecznej „Czytaj – podrywaj” (online: https://www.youtube.com/watch?v=BB2WSP85XUc) pokazujący, że czytanie
przydaje się nam również w sferze towarzyskiej, bo zwiększa naszą atrakcyjność.
Bernadeta Burdzy
Hurra matura!!!
Cogito – dla młodych - zdolnych z pasją
Rynek czasopism dla licealistów nie jest zbyt rozległy, choć w tych
młodych ludziach drzemie olbrzymi potencjał. Dla nich właśnie
przeznaczony jest dwutygodnik „Cogito” wydawany przez Agencję
Wydawniczą AGA PRESS, obecny na rynku wydawniczym od
1994.
Tematyka czasopisma związana jest z życiem w liceum: edukacją,
maturą, imprezami – czyli dotyczy większości aspektów żywota przeciętnego licealisty. Często znaleźć możemy tam
także ciekawe reportaże. Magazyn przygotowuje licealistów do egzaminu dojrzałości. I to z sukcesem! Jest jedynym
pismem edukacyjnym na polskim rynku wydawniczym, które w sposób rzetelny pomaga przygotować się do matury.
Doradza też przy dokonywaniu wyboru dalszej drogi kształcenia.
„Cogito” jest zawsze blisko spraw młodych. Promuje dobrą i ambitną rozrywkę, aktualności kulturalne. Daje też
szansę na debiut licealistom. Pomaga uczniom w rozwiązywaniu ich życiowych i szkolnych problemów.
Wśród współpracowników są cenieni specjaliści z zakresu psychologii i pedagogiki szkolnej.
W magazynie znajdziecie stałe rubryki:
Na temat – ciekawe artykuły na aktualne tematy
Pasje inspiracje – opowieści o ludziach, którzy mają pasje i fascynacje
Paszport do świata – dla tych, którzy chcieliby studiować za granicą – przegląd zagranicznych uczelni
Czas na debiut – twórczość poetycka i prozatorska młodych zdolnych
Muza, książka, film – czego słuchać, co czytać, co obejrzeć.
Połowa magazynu przeznaczona jest dla maturzystów i znaleźć tam można: omówienie lektur i obrazów,
przykładowe pytania do matury ustnej z języka polskiego, kursy dla maturzystów z biologii, geografii, WOS-u,
przykładowe arkusze egzaminacyjne z matematyki, poziom podstawowy – zadania zamknięte i otwarte oraz rozwiązania
zadań z komentarzem.
Czasopismo dostepne w Czytelni Biblioteki Pedagogicznej w Tarnobrzegu.
Ewa Wicherska