BİYOEKONOMİDE İNOVASYONUN BİYOEKONOMİDE İNOVASYONUN TİCARİLEŞMESİTİCARİLEŞMESİ

Doç. Dr. Talat ÇiftçiDoç. Dr. Talat Çiftçi

talat@biosfer.com.trtalat@biosfer.com.trBiosfer Danışmanlık Mühendislik Ltd.Biosfer Danışmanlık Mühendislik Ltd.

BİYOTEKNOLOJİ'den BİYOTEKNOLOJİ'den BİYOEKONOMİ'yeBİYOEKONOMİ'ye

BiyoteknolojiBiyoteknoloji: Biyolojik unsurların mal, teknoloji, enerji ve hizmet : Biyolojik unsurların mal, teknoloji, enerji ve hizmet üretilmesinde kullanılmasıdır. üretilmesinde kullanılmasıdır.

Genetik ve moleküler tekniklerden oluşan çağdaş biyoteknoloji Genetik ve moleküler tekniklerden oluşan çağdaş biyoteknoloji uygulamaları yoğunlukla ABD tarafından yürütülmektedir. Kamu oyunun uygulamaları yoğunlukla ABD tarafından yürütülmektedir. Kamu oyunun Genetiği Değiştirilmiş Tarım Ürünleri ile ilgili olumsuz görüşü nedeni ile Genetiği Değiştirilmiş Tarım Ürünleri ile ilgili olumsuz görüşü nedeni ile Avrupa Ülkeleri de uzun süredir bu alanda ABD’nin önderlik sağlamasına Avrupa Ülkeleri de uzun süredir bu alanda ABD’nin önderlik sağlamasına seyirci kalmış bulunuyorlar. seyirci kalmış bulunuyorlar.

Bu alan, AB ve Gelişmekte Olan Ülkeler için yüksek bir giriş eşiği Bu alan, AB ve Gelişmekte Olan Ülkeler için yüksek bir giriş eşiği oluşturuyor. AB, yeni bir sayfa açmak ve varolan faaliyetleri öne çıkarmak oluşturuyor. AB, yeni bir sayfa açmak ve varolan faaliyetleri öne çıkarmak amacı ile biyoteknoloji yerine daha geniş bir bakış açısına fırsat veren amacı ile biyoteknoloji yerine daha geniş bir bakış açısına fırsat veren ““biyoekonomibiyoekonomi” kavramını gündeme getiriyor. ” kavramını gündeme getiriyor.

AB 7. Çerçeve Programında AB 7. Çerçeve Programında BiyoekonomiBiyoekonomi

““Knowledge Based Bio-Economy” (KBBE)Knowledge Based Bio-Economy” (KBBE) Bilgi Tabanlı BiyoekonomiBilgi Tabanlı Biyoekonomi

BiyoekonomiBiyoekonomi: Biyolojik sistemlere dayalı ekonomik : Biyolojik sistemlere dayalı ekonomik faaliyetlerin bütünüdür. Örneğin, odunun ısıtma için faaliyetlerin bütünüdür. Örneğin, odunun ısıtma için kullanımından, gen tedavisine kadar geniş bir alanı kullanımından, gen tedavisine kadar geniş bir alanı içine alır. İlaç ve sağlık konuları kadar, tarım, içine alır. İlaç ve sağlık konuları kadar, tarım, hayvancılık, orman, gıda, çevre, enerji ve kimya hayvancılık, orman, gıda, çevre, enerji ve kimya sektörlerindeki ürün ve hizmetler biyoekonomi sektörlerindeki ürün ve hizmetler biyoekonomi alanının önemli unsurlarıdır. alanının önemli unsurlarıdır.

HedefHedef: Biyoekonomide Yenilikçilik, Rekabet, : Biyoekonomide Yenilikçilik, Rekabet, Bilgi Bilgi Tabanlı Katma DeğerTabanlı Katma Değer, İstihdam ve Sürdürülebilirlik. , İstihdam ve Sürdürülebilirlik.

BİYOEKONOMİNİN ÖNEMİBİYOEKONOMİNİN ÖNEMİ

Son dönemde, tükenmekte olan fosil yakıtlar, yenilenebilir Son dönemde, tükenmekte olan fosil yakıtlar, yenilenebilir biyolojik kaynakların alternatif olarak öne çıkmasına neden biyolojik kaynakların alternatif olarak öne çıkmasına neden olmaktadır.olmaktadır.

Artan çevre kirliliği, sürdürülebilir üretim sistemlerine ve Artan çevre kirliliği, sürdürülebilir üretim sistemlerine ve biyolojik arıtma teknolojilerine talebi artırmaktadır. biyolojik arıtma teknolojilerine talebi artırmaktadır.

Biyoekonomi penceresinden bakıldığında, AB ülkelerinin Biyoekonomi penceresinden bakıldığında, AB ülkelerinin rekabet şansı artıyor. Örneğin, dünya enzim üretiminin rekabet şansı artıyor. Örneğin, dünya enzim üretiminin %80'ini AB ülkeleri üretiyor. Türkiye ise dünya maya %80'ini AB ülkeleri üretiyor. Türkiye ise dünya maya üretiminin %20’sine yakın bir miktarını üretiyor.üretiminin %20’sine yakın bir miktarını üretiyor.

BİYOEKONOMİ ALANLARIBİYOEKONOMİ ALANLARI

Kırmızı BiyoekonomiKırmızı Biyoekonomi sağlık alanındaki uygulamaları içeriyor. sağlık alanındaki uygulamaları içeriyor.

Endüstriyel ürünlerin üretiminde kullanılan biyolojik sistemler Endüstriyel ürünlerin üretiminde kullanılan biyolojik sistemler Beyaz Beyaz BiyoekonomiBiyoekonomi alanına girmektedir. Biyolojik kaynaklardan katma değeri alanına girmektedir. Biyolojik kaynaklardan katma değeri yüksek ürünlerin üretilebilmesi için, petrol rafinerilerine benzeyen, yüksek ürünlerin üretilebilmesi için, petrol rafinerilerine benzeyen, Biyorafineri gibi kavramlar konuşuluyor. Biyolojik arıtma yöntemleri ve Biyorafineri gibi kavramlar konuşuluyor. Biyolojik arıtma yöntemleri ve biyoremediasyonun yaygınlaştırılması gerekiyor. biyoremediasyonun yaygınlaştırılması gerekiyor.

Tarım alanındaki uygulamalar Tarım alanındaki uygulamalar Yeşil BiyoekonomiYeşil Biyoekonomiyi oluşturuyor. yi oluşturuyor. Biyolojik gübreler ve zararlılarla biyolojik mücadelenin gelecekte önemli Biyolojik gübreler ve zararlılarla biyolojik mücadelenin gelecekte önemli olması bekleniyor.olması bekleniyor.

Denizlerdeki canlılardan yararlanmaya dönük faaliyetler Denizlerdeki canlılardan yararlanmaya dönük faaliyetler Mavi Mavi BiyoekonomiBiyoekonomi olarak tarif edilebilir. olarak tarif edilebilir.

HedefHedef: AB’de bu alanlarda başarılı uygulama örnekleri oluşturmak.: AB’de bu alanlarda başarılı uygulama örnekleri oluşturmak.

BİR FIRSAT: MAVİ BİYOEKONOMİBİR FIRSAT: MAVİ BİYOEKONOMİ

Dünya yüzeyinin %75’ini oluşturan denizler canlıların da Dünya yüzeyinin %75’ini oluşturan denizler canlıların da %80’lik kısmını barındırıyor. Bu canlıların sadece %5 kadarı %80’lik kısmını barındırıyor. Bu canlıların sadece %5 kadarı hakkında yeterli bilgi var.hakkında yeterli bilgi var.

Deniz Biyoekonomisi alanı AB için önemli bir fırsat penceresi Deniz Biyoekonomisi alanı AB için önemli bir fırsat penceresi oluşturabilir. Tropik okyanuslardan, kutup denizlerine kadar oluşturabilir. Tropik okyanuslardan, kutup denizlerine kadar geniş bir yelpazedeki deniz canlıları ve denizlerde geniş bir yelpazedeki deniz canlıları ve denizlerde yapılabilecek üretimler önemli yeni fırsatları temsil ediyor. yapılabilecek üretimler önemli yeni fırsatları temsil ediyor.

Özellikle de, Türkiye gibi üç tarafı farklı nitelikte denizlerle Özellikle de, Türkiye gibi üç tarafı farklı nitelikte denizlerle çevrilen bir ülke için, bu alan bir fırsat penceresi oluşturabilir.çevrilen bir ülke için, bu alan bir fırsat penceresi oluşturabilir.

BİOEKONOMİ AÇISINDAN BİOEKONOMİ AÇISINDAN BİYOTEKNOLOJİBİYOTEKNOLOJİYE BAKIŞYE BAKIŞ

Gıda ürünlerinde GMO’ların kullanılmasına Gıda ürünlerinde GMO’ların kullanılmasına karşı olan insanlar, enerji ve endüstriyel karşı olan insanlar, enerji ve endüstriyel ürünlerin üretimi ve çevre sorunlarının ürünlerin üretimi ve çevre sorunlarının çözümünde genetik çalışmalara daha çözümünde genetik çalışmalara daha hoşgörülü olabiliyorlar. hoşgörülü olabiliyorlar.

AB İÇİN ÖNEMLİ BİR DARBOĞAZ: AB İÇİN ÖNEMLİ BİR DARBOĞAZ: İNOVASYONUN TİCARİLEŞTİRİLMESİİNOVASYONUN TİCARİLEŞTİRİLMESİ

AB için en önemli sorun, araştırma geliştirme (ArGe) faaliyetlerinin ABD kadar AB için en önemli sorun, araştırma geliştirme (ArGe) faaliyetlerinin ABD kadar ticarileştirilememesidir. AB'de ArGe faaliyetleri, ürün ve hizmet geliştirmeye (ÜrGe ve ticarileştirilememesidir. AB'de ArGe faaliyetleri, ürün ve hizmet geliştirmeye (ÜrGe ve HizGe) yeteri kadar dönüşmüyor. HizGe) yeteri kadar dönüşmüyor.

İnovasyonun ticarileşmesindeki verimliliği artırmak için, AB’de tek bilim dili olarak İngilizce İnovasyonun ticarileşmesindeki verimliliği artırmak için, AB’de tek bilim dili olarak İngilizce kullanımı ve AB genelinde tek patent sistemi olması gerektiği düşünülüyor. kullanımı ve AB genelinde tek patent sistemi olması gerektiği düşünülüyor.

AB'de Inovasyon yapan akademik kuruluşlar ve hatta inovasyona dayalı sanayi kuruluşları ile AB'de Inovasyon yapan akademik kuruluşlar ve hatta inovasyona dayalı sanayi kuruluşları ile geleneksel sanayi kuruluşları arasında da iletişim olmadığı görülüyor. Bu alanlarda köprü geleneksel sanayi kuruluşları arasında da iletişim olmadığı görülüyor. Bu alanlarda köprü vazifesi görecek özel kuruluşlara ve platformlara ihtiyaç olduğu söyleniyor.vazifesi görecek özel kuruluşlara ve platformlara ihtiyaç olduğu söyleniyor.

Kaynakların israf edilmemesi için mükemmeliyet merkezlerinin en az 20 seçkin bilim adamını Kaynakların israf edilmemesi için mükemmeliyet merkezlerinin en az 20 seçkin bilim adamını içeren odaklanmış merkezler olması öneriliyor. Bu merkezlerin, yetişen gençleri cezbeden içeren odaklanmış merkezler olması öneriliyor. Bu merkezlerin, yetişen gençleri cezbeden odaklar haline getirilmesi ve ABD’ye beyin göçünün engellenmesi hedefleniyor. odaklar haline getirilmesi ve ABD’ye beyin göçünün engellenmesi hedefleniyor.

HedefHedef: Uygulamanın az olduğu alanlarda Biyorafineri gibi pilot tesisler kurarak örnek : Uygulamanın az olduğu alanlarda Biyorafineri gibi pilot tesisler kurarak örnek oluşturmak.oluşturmak.

TÜRKİYE'DEN BİR ÖRNEK: TÜRKİYE'DEN BİR ÖRNEK: KOMPOSTUN TARIMDA KOMPOSTUN TARIMDA

UYGULANMASIUYGULANMASI

ArzArz: Büyük şehirlerde kişi başına günde 1 kg : Büyük şehirlerde kişi başına günde 1 kg katı atık toplanıyor. Bu miktarın %60 kadarını katı atık toplanıyor. Bu miktarın %60 kadarını organik maddeler oluşturuyor. Organik organik maddeler oluşturuyor. Organik maddelerin atık depolama alanlarına maddelerin atık depolama alanlarına dökülmesi engellenecek.dökülmesi engellenecek.

TalepTalep: Anadolu toprakları genel olarak organik : Anadolu toprakları genel olarak organik madde ve minerallerden yoksun olduğu için madde ve minerallerden yoksun olduğu için düşük verim alınmaktadır.düşük verim alınmaktadır.

%0 %2 %4 %8 Toprak Kompost Uygulaması

%60 Gübreli

%20 Gübreli

%100 Gübreli

%100 Gübreli (-Zn)

Sera koşullarında 23 gün yetiştirilen mısır bitkisinde (Zea mays cv. 7993) farklı kompost ve kimyasal gübre kombinasyonlarının bitki büyümesine etkisi

Faktöryel deneme desenine göre 0, 1, 3 ve 5 ton/da kompost uygulamalarının 4 tekerrürlü olarak arazi

koşullarında test edildiği çim denemeleri

Lokasyon: Sabancı Üniversitesi yerleşkesi, Anfi Tiyatro yanı

Konya-Merkez lokasyonunda kurulan kompostlu tarla denemeleri

-Kompost +Kompost

Konya lokasyonunda elma bahçelerinde kompost doz denemeleri (demir klorozunda azalma)

KOMPOSTUN TARIMDA KOMPOSTUN TARIMDA UYGULANMASININ FAYDALARIUYGULANMASININ FAYDALARI

Toprağa çeşitli organik maddeler, humik asit ve Toprağa çeşitli organik maddeler, humik asit ve çeşitli mikrobesinler açısından zengin bir maddenin çeşitli mikrobesinler açısından zengin bir maddenin katılmasıkatılması

Toprağa zengin ve faydalı bir mikrobiyal nüfusun Toprağa zengin ve faydalı bir mikrobiyal nüfusun (bakteri ve küfler) kazandırılması(bakteri ve küfler) kazandırılması

Toprakta su tutulmasına yardımcı olacak fiziksel bir Toprakta su tutulmasına yardımcı olacak fiziksel bir yapının kazandırılması yapının kazandırılması

Özellikle ağır metal ve zehirli maddelerin kolayca Özellikle ağır metal ve zehirli maddelerin kolayca adsorbe edilerek topraktan geçici de olsa adsorbe edilerek topraktan geçici de olsa uzaklaştırıldığı bir matrisin kazandırılmasıuzaklaştırıldığı bir matrisin kazandırılması

TUBİTAK PROJE ORTAKLARITUBİTAK PROJE ORTAKLARI

Prof.Dr. İsmail Çakmak Prof.Dr. İsmail Çakmak (Sabancı Ü.)(Sabancı Ü.) Prof.Dr. İzzet Öztürk Prof.Dr. İzzet Öztürk (İ.T.Ü)(İ.T.Ü) Yük. Müh. Şenol Yıldız Yük. Müh. Şenol Yıldız

(İSTAÇ)(İSTAÇ) Prof. Dr. Sait Gezgin Prof. Dr. Sait Gezgin (Selçuk Ü.)(Selçuk Ü.) R. Zafer Arısoy R. Zafer Arısoy (Tarım Bakanlığı, (Tarım Bakanlığı,

B.D.U.Tarım Araştırma Enst. Konya)B.D.U.Tarım Araştırma Enst. Konya)

ÖZETÖZET1. Biyoteknoloji yerine "Biyoekonomi" daha geniş bir açıdan 1. Biyoteknoloji yerine "Biyoekonomi" daha geniş bir açıdan

fırsatların değerlendirilmesi ve kaynakların inovasyonun fırsatların değerlendirilmesi ve kaynakların inovasyonun ticarileşmesi yönünde kullanılması imkanını sağlamış ticarileşmesi yönünde kullanılması imkanını sağlamış bulunuyor. Bu açıdan bakıldığında AB ve Türkiye küresel bulunuyor. Bu açıdan bakıldığında AB ve Türkiye küresel rekabet şansı yakalayabiliyor. rekabet şansı yakalayabiliyor.

2. Enerji ve çevre konusunda sürdürülebilir yaklaşımlara duyulan 2. Enerji ve çevre konusunda sürdürülebilir yaklaşımlara duyulan gereksinimin, gelecekte Biyoekonomi için önemli fırsatlar gereksinimin, gelecekte Biyoekonomi için önemli fırsatlar yaratacağı düşünülüyor.yaratacağı düşünülüyor.

3. Sürdürülebilir Gelişme için "Sıfır Atık" hedefi organik katı 3. Sürdürülebilir Gelişme için "Sıfır Atık" hedefi organik katı atıkların geri kazanımını ve tarımda kullanımını gerektiriyor.atıkların geri kazanımını ve tarımda kullanımını gerektiriyor.

TEŞEKKÜRLERTEŞEKKÜRLER