bizans kaynaklarında türkler
TRANSCRIPT
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
1/383
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
2/383
(Menandros ve T. Simokattes)
Bizans KaynaklarndaT r k l e r
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
3/383
SMAL MANGALTEPE
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
4/383
Bizans Kaynaklarnda Trkler SMAL MANGALTEPEYayn Ynetmeni: Erol Cihangir Grafik Uygulama: Sercan ArslanMizanpaj: rfan Gngrr DOU KTPHANESTicarethane
Soka
,Tevfik
Kuolu han
Nu:41/16
Caalolu-STANBULTelefon: (0212) 520 27 19web:www.dogukutuphanesi.com
e-mail:bil i do ukutuphanesi.com
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
5/383
YAZAR HAKKINDA
smail Mangaltepe , 20 ubat 1971 ylAkehir'de dodu. lk ve Orta reniminin bir ksFransa'da tamamladktan sonra Trkiye'ye dndLiseyi Bursa'da 1990 ylnda bitirdi. Ayn ylEdebiyat Fakltesi Tarih blmne kayt yaptrd1994 ylnda mezun olduktan sonra balad YkLisansn, hazrlad "Rene Giraud ve Gkmparatorluu Adl Eseri" ile 1998 ylnda tamam2000 ylnda Doktora programna kayt yaptra"19. Yzyl Fransz Seyyahlarna Gre Van" almasn 2005 ylnda bitirmek suretiyle Dounvann ald. lk kez 13.12.1994 tarihinde YSosyal Bilimler Enstitsnde Aratrma Greolarak greve balad. Sonra 20.10.1995 ylnda YFen-Edebiyat Fakltesinde Aratrma Grevlisi o03.09.2007 tarihinde Yznc Yl niversitesinistifa etti ve 13.09.2007 tarihinde stan
niversitesi Edebiyat Fakltesi Tarih Blm GeTrk Tarihi Anabilim Dalna Yardmc Doent olatand. Yksek Lisans ve Doktora almalarn PDr. Abdlkadir DONUK Hocann gzetimhazrlayan Dr. smail Mangaltepe; Trk Kltr,
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
6/383
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
7/383
KISALTMALAR
Ae Analecta Bollandiabkz. BaknzBMGS Byzantine and Modern Grek StudiesBNJ Byzantinische-neugriechische Jahrbcher BZ Byzantinische Zeitschrift ca circa (bir tarih ile kullanlr, "yaklak olarak")Chap. Chapter (Blm)
CSCO Corpus Scriptorum Christianorum OrientaliumCSHB Corpus Scriptorum Historiae Byzantinaeev. eviriDTCF Dil Tarih Corafya Fakltesied. Editr
ff. ve devamFHG Fragmenta Historicorum GraecorumFrg. FragmanGet. Getica (Jordanes)JRGS Journal of the Royal Geographic Society kr. KarlatrnzMGH Monumenta Germaniae HistoricaMP Menandros Protektor PG Patrologia Graeca
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
8/383
PO Patrologia OrientalisTKAE Trk Kltr Aratrma EnstitsTrad. Traduction (Tercme)Trans. Translate (Tercme)
TS Theophylaktos SimokattesTTK Trk Tarih Kurumuvd. ve devamVol. Volume (Cilt)Yay. Yaynlayan
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
9/383
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
10/383
NSZ
slamiyet ncesi Trk tarihi zerine aratrmabulunan ilim adamlar, bu sahann kaynakla
neredeyse tamamna yaknnn yabanc dillyazldn takdir etmilerdir. Farkl ktalarda iyasi teekkller meydana getiren Trklerin ta
yazmak iin pek ok kaynak diline hkim ogerekir. Rahmetli Z. Velidi TOGAN Trk tarihi
akademik almalar yapacak olanlarn mutlaka dil bilmeleri gerektiini ifade etmi ve bu dilekilde sralamtr: ince, Arapa, Farsa, Ru
Almanca, ngilizce ve Franszca. Grld gnmz artlarnda bu dillerin hepsini b
olduka gtr.Bizde bu almalara bir katk olmas, B
Kaynaklarnda tarihimizle ilgili bilgilerden dilebilmesi amacyla bunlar Trke
kazandrmay hedefledik. Kullandmz eserleriGrekedir. Bu kaynaklardaki tarihimizle ilgili imdiye kadar orijinal dilinden henz terdilmi deiller. Elbette tercmenin tercmes
hatalar veya anlam kaymalar olabilir. Faka
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
11/383
olursa olsun bu bilgilerin hi deilse bat dilyaplan evirisinden Trkeye kazandrgerekmektedir.
Hazrladmz bu kitap iki ksmdan olumaklk ksmda Menandros Protektor'un hayat, ese
Trklerle ilgili verdii bilgiler yer almaktadrksmda ise Theophylaktos Simokattes'in haseri ve Trk kavimleri hakkndaki malmatn
bulunmaktadr. Gerek metin iinde gerdipnotlarda asl metne sadk kalmak suretiylekaynaklar ngilizceye eviren melliflerin dipnoharicinde, aratrmaclarn ve okuyucunun eseri dyi anlamas iin, aklamalar ve eklem
yaplmtr.Bu eserin oluturulmasnn gayesi Trk tarih
Bizans tarihi zerine yaplan almalara bir alamaktr. Elbette yeterli olduunu iddia e
mmkn deildir. Ancak eksiklikleri ve hatalberaber bir boluu dolduracana olan inancamdr. Eserin ortaya kmasnda byk deste
grdm hocalarm Prof. Dr. Abdlkadir DBey'e ve Do. Dr. Mualla U. Ycel Hanm'a
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
12/383
eekkr ederim. Ayrca her daim maddi-madesteklerini hissettiim Babam Hac evki, ValKamile Kadn, ablam Tenzile ve aabeylerim Rve S. Ahmet'e en iten sayglarm ve kran hisle
belirtmek isterim.
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
13/383
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
14/383
G R [1]
Anayurt Asya'da milat ncesi asrlara dayanayaam sreci, Trklerin milat sonras batya
balayan ve farkl mecralara doru kayan yaama biimleri ile devam etmitir. Yeni yyeni otlaklar, yeni lkeler belki de yeni vatanlargayesi ile birka asr boyunca devam eden bu ggnmz Moolistan ilerinden balayarak
Denizi ile Ural-Altaylar arasnda kalan ve Kavimler Kaps olarak adlandrlan yol gzzerinden gereklemitir. Hazar Denizbalamak suretiyle Karadeniz'in kuzeyinden KHavzasn da iine alacak ekilde Transilv
ovalarna kadar uzanan sahalarda cereyan eyry, bu corafyann kaderini de dertkilemitir.
ncelikle IV. asrda Hunlarn balatt bu
adm Sabarlar, Kutrigurlar, Utigurlar ve VI. Avarlar ile devam etmitir. Daha sodnemlerde bu topluluklar dier Trk kavimlBulgarlar, Hazarlar, Peenekler, Ouzlar Kumanlar takip etmilerdir. Dou Avrupa'ya
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
15/383
Trkler blgedeki dier kavimlerle gmcadeleler sonucunda byk kazanmlar tmilerdir. zellikle bu corafyada
olmadklarn, bu sahalara yurt tutmak
geldiklerini hasmlarna kabul ettirmilerdir. Dgl devleti ve blgenin hkimi phesiz BizUzun yllara dayanan ve yerleik hayatn gereyerine getirmi ve kurumlar ile bunu devam bir yapya sahip olan Bizansllar, ksmen tan
Trkleri bu gler sayesinde daha yakndan tarsat bulmulardr.
Roma ve daha sonra Bizans imparatognderdikleri eliler vastas ile Trklerin
osyal, askeri ve idari yapsn renalmlardr. Karlkl elilerin gidip gelmanmay artrmakla beraber, mcadsnasndaki ikili ilikiler, alveriler, ticaretopluluklarla olan mnasebetler ve askeri ibi
le imparatorlarn Asya'dan gelen bu gl kolan yakn ilgisi, Bizans melliflerinin de dekmitir. Akabinde gerek eli olarak gid
gerek Trk topluluklarnn kendi yaam alanmdahil olmasna ahit olanlar ve de kilise tari
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
16/383
kayt altna alan mverrihler; Trklerle ilgilmalmat bulabileceimiz eserler vgetirmilerdir. slamiyet ncesi Trk tarihi yaplan aratrmalarn byk ksm B
kaynaklarndan istifade edilerek hazrlanzellikle bu kaynaklar zel isimlerin kaydebakmndan in yllklarna gre daha kymetlidBununla beraber Trk tarihinin nemli kaynakbir ksmn da in[3], Rus[4] ve Arap[5] kayn
oluturmaktadr. Bu konuda olduka aratrmalar ve tercmeler yaplm yaynlanmtr [6].
Trk tarihi hakknda en eski bilgileri Her
skitya'dan bahsettii blmde bmmkndr [7]. Sonrasnda Pomponius MeStrabon ve Plinius'un eserlerinde muhtemTrklere ait olduu dnlen bilgiler mevMilattan sonra ikinci yzylda Ptolemai
Dionysios Periegetes Hazar Denizi evryaylan Hunlar hakknda bilgi vermektedirlerErmeni kaynaklarndan Agathangelo'nun yllarnda kaleme ald eserde, daha sonra asGreke yazlan fakat Ermeniceye evrilen Sy
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
17/383
Metaphrastes'in eserinden Hunlarn ran ile savve bunlar arasndaki Hristiyan propaganhakknda bilgilere rastlamak mmkndr [9]. Koreneli Moses'in "Ermeni Tarihi"'nde ve son
Elise'nin M.S. 450 yllarnda meydana Sasn-Ermeni savalarndan bahsettii blHunlar ve Kafkaslardaki Trk boylar hakkndinilebilmektedir [10]. imdi okuyucunun Trk
kaynaklar hakknda bir fikir sahibi olmas am
Dou Avrupa Trk tarihi hakknda bilgi vereGrek, Latin, Bizans ve Ermeni kaynaklarnksmn burada belirtmekte ve tantmakta vardr. Bu eserlerin bir ksm ok orijinal bilgiltmekte, bir ksm kendinden nceki kayn
ekrar etmekte, bir ksm ise sadece birka cbilgi vermektedir. Ancak ne olursa olsukaynaklarn bilinmesi Trk tarihi asndaderece ehemmiyetlidir.
Ammianus Marcellinus : Ammianus MarceIV. asr), Grek Antiocheia (Antakya) blgeOrontes'li Roma tarihisidir. Doum tarihi tambilinmemekte, 322-400 yllar arasnda yaahmin edilmektedir. Dneminin birok sava
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
18/383
yksek rtbeli subay olarak katlm, mahedde kaleme almtr. Res Gestae adl 31 kitoluan, Latince olarak kaleme ald Roma mevcuttur. Eser, Tacitus'un eserinin devam
mparator Nerva'nn lmnden (98) mpValens'in (364-378) lmne (378) kadar hadiseleri ihtiva etmektedir. Fakat yazdklarnngnmze intikal etmemitir. Yalnz 353 yonraki dnemin anlatld 18 kitap (XIV
kitaplar) bulunmaktadr [11]. AmmMarcellinus'unRes Gestae adl tarihi eseri Trkbakmndan olduka nemlidir. Hunlarn Anlerinde grldkleri ilk devirlerine dair mveren ilk Roma kaynadr. Hunlarn A
hkimiyet altna alarak Don Nehri zerinden Alerine ilerlemeleri, Gotlar malup etkltrleri, detleri ve sosyal hayatlarnanteresan bilgiler ihtiva etmektedir. Bu eser Jo
Rolfe tarafndan ngilizceye tercme edilerek
halinde 1935 ylnda ngiltere'de yaynlanmtr [1Eunapius : yi bir edebiyatdr. 347- 414
arasnda yaad tespit edilmitir. ASardes'li[13]olan Eunapius ayn zamanda tp i
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
19/383
lgilenmitir. Dnemindeki en nemli 23 fibiyografisini kaleme almtr. Eunapius 14 ko l u a n mparatorlarn Tarihi adl bir yazmtr [14]. Bu kitap 270 ylndan 407 ylna
olan hadiseleri kapsamaktadr. Hunlar hakkndaveren ksmlar maalesef kayptr. Ancak bu mserinden alnt yapan eserlerden, Eunapi
Hunlarla ilgili bilgi verdiini renebilmektey
Olympiodoros: Aslen Msrl olan yazarn
Hunlar hakknda kymetli bilgiler vermektedylnda Hunlara eli olarak gnderilen Olympi407-425 yllar arasndaki olaylar kaleme ancak bugn elimize baka bir yazar olan st
Patrii (853-867 ve 877-886) Photios'umelliften iktibas ettii ksmlarn haricindebilgi ulaamamtr [15]. Elimizde olan ksmHunlarn, llyricum[16] ve Trakya'ya httiklerinden bahsedilmektedir [17].
Zosimos : Dou Roma mparatoru II. Theo408-450) zamannda yksek devlet memurlu
bulunmutur. Zosimos, 500'l yllarda 6 kitapRoma Tarihi (Nea Historia) kaleme almt
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
20/383
serden Hunlarla ilgili bilgiler edinmek mmkBu eser de yine stanbul Patrii Photios'un eseyer almaktadr [18].
Philostorgios : 368-433 yllar arasnda yaahmin edilen yazar Kapadokya'da domu
yanda stanbul'a yerlemitir. Burada 12 kiKilise Tarihi "ni yazan mellif bu eserini 42
yllar arasnda yaynlamtr. Avrupa Hun
Trakya'ya, Asya Hunlarnn da Mezopotamya, Sve Kilikya'ya olan hcumlarn anlatmaktaPhotios bu eserin dier Kilise Tarihlerine grearkl ve deerli olduunu belirtmektedir [20].
Sokrates : 380 ile 440 yllar arasnda yaambir kilise tarihisidir. Baz rivayetlere gre standomu, baz rivayetlere gre de II. Theodzamannda stanbul'a gelmitir [21]. "Kilise Tadl eserinde 306-439 yllar arasndaki
olaylarn[22] yan sra zellikle II. Theodoktidarnn son yllarndaki olaylar anlatlmaktadkitaptan oluan eserde Hunlarla Gotlarn sava430 ylndaki Burgudlarn Hunlar malup etm434'de Hun lideri Rua'nn anszn lm
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
21/383
bahsedilmektedir.
Priskos : Priskos ile ilgili bilgileri ancak someydana getirilen Fragmanlarrenebilmekteyiz. Marmara Erelisi'ne (Heryakn Trakya'daki Panion (Barbaros) ehrinde420 yllar arasnda doduu ve 472 yl civarnld dnlmektedir. Roma mparatorlumemur vazifesinde bulunan Maximinus ile
dostluu, zamanla kendisinin Attila'ya gnlilik heyetinde grev almasn salamtr [23vazifesi esnasnda Attila ile grm, elilik vboyunca grdklerini, yaadklarn, edindii bve gzlemlerini kaleme almtr. Biz bu b
Fragmanlar sayesinde ulaabilmekteyiz. Bu esyzyl Avrupa Hun Devleti hakknda nemli htiva etmektedir [24]. Ayrca ilk kez Saragur
Ogur), Urog (Ogur), Onogur, Sabar ve Trklerinden bahsetmesi[25], bu kaynan de
daha da arttrmaktadr.Sozomenos : Palestine'de (Filistin) doan m
daha sonra stanbul'da yaamtr [26]. Bize uKilise Tarihi " ikinci eseridir ve II. Theod
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
22/383
408-450) ithaf edilmitir [27]. 324-439 arasnda meydana gelen olaylarn anlatld esHunlarn anszn ortaya kmalar, Maiotis'i Denizi) gemeleri hakkndaki efsanevi bilgile
yl aknlar, 405 ylnda gerekletirilen Trakyave Uldz idaresinde Hunlarn aa Tuna tarafyaptklar aknlar (400-415) bu esrenebilmekteyiz[28].
Theodoretos : 393 yllarnda domu Theodoretos "Kilise Tarihi "'nde 428 ylna meydana gelen olaylar yazmtr [29]. Bu eserdeylnda Hunlar'a Hristiyanl kabul ettirmahiplerin gnderildiini ve 434 ylnda Hu
Rua'nn Trakya'ya gelerek stanbul'u tehdit ettianiden ldn haber veren kabulunmaktadr [30].
Jordanes : Romal bir tarihi olan Jordane
yzyl da iki tarihi eser kaleme almtr. BiriSuma Temporum Vel Origine ActibusRomanorum" dieri ise "Romanorum Getica"dr [31]. Biri bir dnya kroniidir dieri arihidir.Got Tarihi adn tayan eser H
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
23/383
hakknda ok geni bilgi vermekte ve dnemnemli kaynaklarndan biri olarak grlmektedkkenli olan Jordanes'in babasnn Alanowamuth'dur. ddialara gre Peria ad
byk dedesi kendi istei ile veya zorla Atbayra altnda olan Candax adnda Alanl birekreterliini yapmtr [32].
Joannes Laurentios Lydos : 490 y
Philadelpheia'da (Alaehir) doan[33] bu ya554 ylnda kaleme ald eserde Hunlarnyllarndaki Kafkasya aknlarna ve daha Attila'nn hazinesinin bulunmasna dair bbulmak mmkndr [34].
Mytilene (Midilli Adas) Psikoposu ZachaVI. Yzyln balarnda yazlan ve ngilizceye SChronicle" olarak tercme edilen eserin aSryanice tercmesi gnmze ulaabilmitir.
Sasn harpleri, Hunlarn Bizans toprakgirmeleri ve 523 ylnda Hunlar Hristiyanltmek iin ncil'in Hun diline evrildii anlatlm
Ayrca Onogur, Ogur, Sabir, Avar, Bulgar, HazKutrigurlardan da bahsettii bilinmektedir [35].
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
24/383
Josua Stylites : Sryani asll yazarn 51yllarnda telif olunan bu"Kronik" olarak bserinde Hunlarn 395 ylndaki mcadelesi
yzyln ikinci yarsndaki Bizans-Sasn savalHunlarn rolleri hakknda bilgi verilmektedir [36].
Marcellinus Comes : llyria[37] kkenli mparator Justinianos'un (527-565)
mdrln yapmtr. "Kronik " 379-534 taarasndaki olaylar kapsamaktadr. Ayrca kendisinden sonra ad bilinmeyen bir marafndan 548 ylna kadar getirilmitir [38].
Agathangelos: Ermeni asll olan mellif 456 ylnda yazmtr. Bu kymetli eserde Hun-mcadeleleri ve bu iki topluluun iinde yHristiyanl yayma almalar zerine ilginyer almaktadr [39].
Symeon Metaphrastes : Eserin orijinaGreke olup daha sonra Ermeniceye evrilm317-387 yllar olaylarnn anlatld eserde Hkomular ile olan mcadeleleri ve Hun to
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
25/383
arasnda yaplan Hristiyanlk propaganhakknda bilgiler bulunmaktadr [40].
Kosmas ndikopleustes : Mellif VI. Yortalarnda ticaret yapmak gayesi ile KaraArabistan, Dou Afrika ve Seylan adasna setmi, sonra da skenderiye'de yaam
balamtr. 547-549 yllarnda da corafi ehazrlamtr. Bu eserde Hindistan'n kuzeyinde
Hunlar hakknda bilgiler bulunmaktadr [41].Prokopios : Kaisareia'l (Filistin) tarihidir.
renimi gren fakat daha sonra stanbul'da hukve devlet memuru olarak kariyer yapan
mparator Justinianos'un generali Belisaravsiyesi ile Sasnlere, Vandallara ve Ostrogokar yaplan savalar ele alan sekiz kiHistoriai" adl bir eser yazmtr [42]. Bu
Kavimler G dnemi iin olduu kadar, Hu
arihine ait pek ok deerli bilgiye rastladolaysyla da ehemmiyetlidir. zellikle Aaaliyetleri ve Hun ad altnda Bulgarlar, Ak H
Sabirler ve Utigur gibi dier kavimler haverdii bilgiler dikkate ayandr [43].
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
26/383
Agathias : 530'lu yllarda Anadolu'da Myrehrinde doduu tahmin edilmektedir. 554 ystanbul'a gelmi ve avukatlk yapmaya balam
582 ylnda len Agathias'n yazd "Historiaser 552-558 yllar arasnda meydana gelen ol
kapsamakta ve Prokopios'un (326-366) esedevam niteliini tamaktadr. Eftalitlerin Saskar savalar, 555-556 ylnda SabBizansllarla beraber Sasnlere kar savalarylndaki talyan-Got savanda tatbik edilen aktiinin Hun taktii eklinde olduu gibi
ayrca Utigur ve Kutrigurlara ait mhim detayyine bu kaynaktan edinmek mmkndr [45].
Ioannes Malalas : Mellifin 491-578 yllar ayaad bilinmektedir. "Khronographia" adseri on sekiz kitaptan olumaktadr [46]. Bmparatorlarnn anlatld eserde, Hunlarda
Attila'dan bahsedilmektedir. Bununla beraber Kraliesinin Bizans ile anlamas ve 557 yAvarlarn stanbul'da grndklerine dair kaytlyine bu eserde tesadf edilmektedir [47].
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
27/383
Ioannes Epiphaneus (John of EpiphaniHakknda ok fazla bilgi bulunmayan mserinde Sasn-Bizans mcadel
verilmektedir [48]. Trk tarihi bakmndan nem
569 ylndaki eli Zemarkhos'un sefarebahsedilen ksmlardr [49].
Evagrios : 536 ylnda Suriye-Epiphandoan yazar, VI. yzyln sonlarnda, alt k
oluan bir "Kilise Tarihi" yazmtr [50]. EsAttila'nn savalar, Hunlarn Trakya'ya hcAvarlarn ilk sefaret heyeti ve savalar, SirSremska-Mitrovica/Srbistan) kentinin
hakknda malmat bulunmaktadr [51].
Flavius c. Corripus : VI. yzyln ortastanbul'a gelerek, imparatorlukta nemli bir m
ykselen Corripus, "In Auden Justini " adl biryazmtr [52]. Bu kitapta Avarlarn ilk ortaya
anlatlmaktadr. Ayrca 565 ylnda Avar elstanbul'da kabullerinin tasvir edildii bilgilerimmkndr.
Ioannes Ephesios : Muhtemelen 516 y
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
28/383
Diyarbakr'da (Amid) doan mellif, 535 stanbul'a gelmi ve sarayn tevecchn kazanm
585'ten sonra ld tahmin edilen yazar eSryani dilinde kaleme almtr. ksmdan
serinin ilk iki ksm kayptr, ikinci ksmn zet eklindeki ksm mevcuttur. 536-585 ykapsayan nc ksm ise gnmze kgelebilmitir. Bu ksmda Avar ve Trk tarihi habilgiler bulunmaktadr. Avar-Bizans mnasebet
Sirmium'un ele geirilmesi teferruatl bir serde anlatlmaktadr [53].
Mavrikios: Bizans mparatoru Mavrikios (58arafndan kaleme alnan eser "Strategikon"
amakta olup askeri stratejilerin anlatld bir kaynaktr. On iki ksmdan oluan eser, ordeekkl, harp usul ve hileler ile lojistik de
hakknda bilgiler sunmaktadr. Ayrca Avarlarndisiplin ve taktikleri konusunda da a
aklamalar yer almaktadr [54].John Nikiu: Bu mellifin "Chronicle" adl bir
bulunmaktadr. Msr'da doan John'un VI. ykinci yarsnda yaad bilinmektedir.
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
29/383
hakknda geni bilgi bulmak mmkndr [55].
Ioannes Antiocheus : VII. yzyln banyazlan eserde 394 ylnda talya'ya gnderilenRoma ordusuna Hunlarn ilhak, Attila Theodosios'un mnasebeti, Attila'nn bat 476'da Sasn hkmdarnn Hunlara iltica etmSabirlerin 515'de Pontus blgesine aknlar dilmektedir [57].
Sergios : stanbul Patrii olan Sergios kilisesine ait Akatnistos ilahisinde, Avarlarn 6stanbul kuatmas[58] ve Tanr'nn sayesstanbul'un kurtulduu eklindeki dncele
almaktadr [59].Georgios Pisides : mparator Herakleios
641) zamannda Ayasofya'nn ruhani memurlarbiri olan Pisides'in bir iirinde uzun uzun Av
stanbul kuatmas, mcadeleler, savunmalastanbul'un mucizev eklindeki kurtuluuna dilmektedir [60].
Theodoros Synkellos : Hakknda fazla ma
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
30/383
bulunmayan bu ahsa ait olduu dnlen birmetninde Avarlarn stanbul kuatmas dilmitir. Bu hitap, kuatmadan bir yl sonra
Austos 627 ylnda sylenmitir [61]. Ayn e
971 ylnda Antonios Studites'in bir hitabndakuatmadan bahsedilmektedir.
Chronicon Paschale : VII. yzyldaki Hristiyan kronikleri arasnda mellifi bilinm
Chronicon Paschale ", "Chronicon Alexandriveya "Chronicon Constantinoplitanum" isimlannan eser Trk tarihi iin nemli kaynaklard
durumundadr. Bu eser Hz. dem'den balay629 ylna kadar olan hadiseleri ihtiva etme
Eserin mellifinin Herakleios dneminde yaaahip olduu tahmin edilmektedir. HunlaAttila'dan bahsedilen ksmlarn haricinde, molarak Avarlarn 617'deki Trakya hcumu ve 6stanbul muhasarasndan uzun
bahsedilmektedir [62].Ermeni Piskoposu Sebeos : Herak
dneminin nemli bir kayna olan eser "HiD'Heraclius" (Herakleios Tarihi) ile bilinme
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
31/383
457-661 yl olaylar anlatlmaktadr. Eser, THazarlar ve Eftalitler hakknda bilgiler tmektedir [63].
Theophannes Confessor : IX. yzyldanemli tarihi kaynaklardan birinin mellifidylndan balayarak 813 ylna kadar geen dhtiva eden ve "Khronographia" olarak bilinen
810-814 yllar arasnda ortaya kmtr. Pople
bu eser, Bizans'ta olduka yaygndr ve daha sokronik literatrne byk etksi olmutur Hun, ve Trk tarihinin en deerli eserlerinden Ayrca Avarlar, Sabirler ve Hazarlara dair bbulunmaktadr [64].
Nikephoros : 758 ylnda domutur. Asaileden gelen mellif imparatorun ktibidir.onra rahip olan Nikephoros stanbul pa
grevinde bulunmutur. Tarihle ilgili iki eseri
Trk tarihi iin nemli olan eserin ad "Breviaolarak bilinmektedir ve 602 ile 769 yllar kapsayan dnemdeki olaylar anlatlmaktadr. E619 ylnda Hristiyanl kabul eden hkmdarndan bahsedilir, fakat burada sz ko
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
32/383
olan Onogurlardr ve liderleri de Kubrat'n Organa olmaldr. Ayrca baz mellifler vaftahsn kk yalarda Bizans mparatorluuna
olarak verilen Kubrat olabileceini ifade e
Bununla beraber eserde Avar-Bmcadelelerinden ve Hazar-Bmnasebetlerinden de bahsedilmektedir [65].
Scriptor Incertus : 811-820 yllarnn anl
serde Mikhail'in Bulgarlarla olan mcadelesTuna Bulgar Devleti idarecisi Krum Han'n (stanbul muhasarasndan ve Krum'un ordusu
Avar unsurlarndan sz edilmektedir [66].
Asterios: IV. yzyla ait olan eserin melli390 arasnda Amasya piskoposu olmuAnlatmlarnda barbar lkelerinden bahsetmekyerde skit-Hun mnasebetinden sz etmektedi
Theophanes Byzantios: Mellifi hakkndabilgi bulunmayan eserin VI. yzylda ydnlmektedir. Fragmanlarnda Trkler (Ave Eftalitler hakknda baz deerli unulmaktadr [68].
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
33/383
Damaskios: VI. yzylda yaayan DamaAtina'da Platon Akademisi'nin son bakalmada Romallarn ve skitlerin (skit'tenmuhtemelen Hunlardr) mkemmel aktiklerinden sonra da Attila ve Ostrogot
bahsedilmektedir. Eserleri arasnda 526'da yahocas Alezandriners Isiodoros'un biyografibulunmaktadr [69].
Inscriptio De Avaris: Mitrovica (SirSrbistan) ehrinde bulunan kayaya Greke yazbir kitabedir. Bulunan kitabe muhtemelen 57Avar sava ile ilgilidir [70].
Kosmas Indikopleustes: VI. yzyln byaam olup Justinianos dneminde Hindieyahat etmitir. "Christaian Topography"serinin 2. ve 11. kitaplarnda Kosmas, Hunl
bahsetmitir [71].
Andreas Kaisareus: Bapiskopos Kaisareuseri 515 civarnda Kapodokya'da yazmtr.
ve Hunlar ile ilgili ilgin tespitleri vardr. Eseri
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
34/383
ylnda bir Sabir saldrs olduunu tmektedir [72].
Piskopos Johannes: Eser VII. yy'da kalnm olup Hun ve Sabirler hakknda bilgi bmmkndr.
Methodios Patareus: Muhtemelen Vyzyllarda Orakel (Kehanet ) kitab ad ayazlmtr. Burada Avarlar ve Trkbahsedilir [73].
Brontologium: Bu kitap imparator VI. zamannda meydana getirilmitir. Yazld belirlenememitir. Fakat Hun ve Bulgarbahsedildii anlalmaktadr [74].
Historia Avorarum: 626 ylnda stanbul'un Aarafndan kuatlmas ve ehrin mucizev
kurtuluu hikye edilmektedir. Avarlar, TrkBulgarlar hakknda yazlm ok deerapordur [75].
Ioel: Bu eserde mparator II. Justinian
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
35/383
Hazarlar ve Bulgarlarla i ilikileri iinde olmbahsedilir, VII. yzylda kaleme alnmtr [76].
Vita Demetrii: Demetrios'un almas TrBalkanlara gelii ve VI. ile VII. yzyllar iinnemli veriler sunmaktadr. Avarlar ve Buhakknda 619 ylna ait bilgiler bulunmaktadr [77
Anonymi Excerpta: VII/VIII. yzyldakkaytlarna gre hazrlanan almada Avastanbul'a gnderdikleri elilik hakknda ksa
halinde bilgiler bulunmaktadr [78].
Chronica Byzantina: IX. yzylda yazlmPatrik Nikephoros'un Theophanes tarafderlenen Avarlar ve Bulgarlar hakkndaki rapohtiva etmektedir [79].
Inscriptiones Bulgaricae: Greke yazlm bbir Bulgar kitabesi olduunu biliyoruz. IX. yyBulgar kayna proto Bulgarlar anlatr [80].
Ioseph Genesios: Genesios'un almalar Barihi asndan nemlidir. Avarlar ve Hazar
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
36/383
bahsedilen eser IX. yzylda yazlmtr [81].
Philotheos: Mellif VI. Leon'un imparazamannda 899 ylnda memurlar snfmparatorluktaki yabanc misafirler hakknda b
kaleme almtr. Bu yazda Bulanlatlmaktadr [82].
Theophanes Continuatus: IX. yzyla aiser alt kitaptan oluur. Eserin altnc kita
Macarlar hakknda birok bilgi vardr. Mburada Trkler olarak anlatlmtr. Buhakkndaki haberler byk bir blm olunemli blmlerinde IX. yzylda Bulgarlar
Han, Omurtag, Boris Mikhail ve II. Romanos dhakknda veriler vardr. Ayrca Sarkel Kalnas ile Hazarlar, Peenekler ve doudaki T
hakknda bilgiler bulunmaktadr [83].
Vita Martryrum Amoriensium: 838'de ldAziz Rahip Enadios tarafndan IX. yzylda yazve Avarlardan bahseder [84].
Vita Panaratii: Bu eser Eugorios tarafndan
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
37/383
X. yzyllarda yazlmtr. Avar blgkarakteristik zelliklerinden bahsetmektedir [85]
Epitome: X. yzlda kaleme alnan eserde Sasn, Avar, Bulgar ve Hazarlar hakknda bulmak mmkndr.
VI. Leon'un Sava Taktii : X. yzyl Trk, Langobard sava usulleri hakknda bilgi verme
VII. Konstantinos Porphyrogennetos (9959): Bizans mparatoru Konstantinos'un kald pek ok eser vardr. Bunlar; "De ThematEyaletler Kitab), "De Ceremoniis a
Byzantinae" (Seromoniler Kitab) ve bizi ilgilDe Administrando Imperio (Peri Basi
Taskseos)" (mpartorluun Ynetimi Kitab). serinde mellif X. yzyl Peenek, Ouz ve H
hakknda ok geni ve detayl b
unmaktadr.[86]Carmen Anonimi: X. yzyln ort
muhtemelen 938 yl) yazlan bir iirdir. PaLeon Philosophos adndaki Katalon bir str
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
38/383
arafndan kaleme alnmtr. Hunlar ve skitbahsedilir [87].
Miracula Georgii: Muhtemelen X. yygeleneksel bir anonimdir. Bulgarlar, MacarlTrklerden bahsedilmektedir [88].
Nikolaos Mystikos: Nikolos Mystimektuplar genel olarak X. yzyl iin nemarihi kaynaktrlar. Avarlar, Peenekler ve Ma
hakknda nemli bilgiler verir. zellikle bu ilinemli olanlar 23. mektupta yer almaSymeon'u rahatsz eden halk olarak Rus ve Alayannda Peenek ve daha sonra ad aka M
olarak sylenen Bat Trklebahsedilmektedir [89].
Suidas: Suidas X. yzyln ikinci yarsnda bibirka ansiklopediyi bir araya toplad es
annmtr. Bu ansiklopedik eser Trkler haknemli bilgiler ihtiva etmektedir. Bilikaynaklardan ksmen kayp paralar bir getirilmitir. Priskos'tan ve Prokopios'tan Hulgili ksmlar buradan elde edebiliyoruz. Tr
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
39/383
Avar Hakanl hakknda Menandros'un esergeriye kalan ksmlar bu eserde bulunmaktadr [9
Leon Diakonos: Bu tarihi eser 959-976 arahazrlanm on tarih kitabn kapsamakmparator VII. Konstantinos Porphyrogenne
lm ve imparator Ioannes imiskes'in (969lm dnemlerini kapsamaktadr. Bu eDiakonos iki yerde Macarlardan bahsetmi
burada ksa bir sre skitlerin ve Hunlarn ykanlatmtr. Bazen skitler bazen de Hunlar oadlandrlanlarn 961'de Bizans mparatorlualdrsn anlatr. 969/70'de Svyatoslav bir snasnda Ruslarn mttefikleri arasnda Hunla
ralamtr. nceki Bulgar savalar zhazrlanan raporlar yaygndr. Orada, onlarn kkenleri ile birlikte Kutrigur ve Hazabahsedilir. Svyatoslav'n lm vesilesi ile Pehalknn zellikleri verilir [91].
Michael Psellos: Psellos'un Khrongraphiaalmasnda 1040/41 arasndaki Bulgar
zerinde durulmutur. Eserde 14 imparkapsayan 100 yllk bir dnem ele alnr (976-
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
40/383
Psellos konumalarnda genellikle barbar istimada bulunur. Hunlarn ad metinde bir
gemektedir. Bulgarlar daha sk belirtilir. ASeluklular hakknda bilgi verilir. Pee
genellikle skit ad ile tanmlanr. 1059 ylmparator Isaak Komnenosun (1057-1059) Pezaferlerini ven mektubundan bahsedilmektedEser Trkeye tercme edilmitir [93].
Chronicon Monembasiae: Monembasia arihi ve kkenleri bal ad altnda akkroniktir. X. yzyln sonu XI. yzyln hazrlanm olmaldr. Grne gre Menandros, Theophanes, Eugrios, Simokkatte
Phylsktos gibi bilinen kaynaklar kullanmtr. Bbu yzden Scriptor Incertus ad altnda belirtiEserin tarihsel deeri hakknda imdiye artmalar devam etmitir. Kronik, mp
Mavrikios dneminde Avarlarn istilalar ve ba
hikyelerine ait raporlara rastlanmaktadr [94].Chronicon Bruxellense: XI. yzylda yserde, 1033 ylna kadar Bizans tarihinin o
anonim bir kroniktir. Theophanes ve Sy
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
41/383
Magistros ve dier bilinmeyen yazarlageleneksel notlar kullanmlardr. AvarlaHazarlara ait kaynaklarn yannda Bulgarlakaynaklar bilgileri de bulunmaktadr [95].
Historia Imperaorum: Bu eserde BulgPeenekler ve Seluklular zerinde durulmutur
Kekaumenos: XI. yzyln nemli bir eMellif Bizansl sekin bir aileden gelmBulgarlar, Peenekler ve Seluklular hakknda in nemli bilgiler vardr [97].
Michael Attaleites: Michael Attaleites'iyzylda kaleme ald eserde BizansSeluklularla mcadelesi, Seluklularn Anadgenilemesi, Bizans-Seluklu ilikileri, PeBizans mcadelelerinin raporlar bulunmbununla birlikte Uz'lardan ve Kumanlarda
bahsedilmektedir [98].Ioannes Mauropus: Mellif 1042-1055 ara
mparator Konstantinos Monamachos dnemKonstantinopol niversitesinde felsefe profes
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
42/383
Daha sonra Euchatia Metropoliti olmutur. 1048-1050 tarihleri arasnda yazlm byk faylevdir ve Edirne ile Peeneklere dair b
bulunmaktadr [99].
Ioannes Skylitzes: Skylitzes'in "SynoHistoriarum" adl (811-1057) alTheophanes'in kronikleri ile balar. Bu eSkylitzes'in Trk halk hakknda elde ettii p
deerli raporlara deinilmitir. Sarkel'deki kalesinin nasl ina edildiinin hikyesi Theopzerinden anlatlr [100].
Ioannes Skylitzes Continuatus: Skylitze
serinde 1057-1079 arasndaki olaylara deinmzellikle Seluklu-Bizans ilikileri ve MSava'ndan bahsedilmektedir. Bunun yan Peeneklerin Uzlar ve Kumanlarla balazerinde durulmutur. Yazar Bizans egem
altndaki Bulgarlarn ayaklanmalarn, zellikle1073 Bulgar ayaklanmasn da ayrnanlatmaktadr [101].
Anna Komnena : mparator Alexios Komne
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
43/383
kz Anna Komnena tarafndan XII. yzylda alnan Alexiad adl eserde Peenek, OuzKuman-Kpaklar hakknda olduka teferruahemmiyetli malumat bulmak mmkndr [102].
Ioannes Kinnamos: Kinnamos'un "Historia1118-1176) eserinde XII. yy'da Seluklu ta
dayanan bir rapora deinilmektedir. Hatta baolarak Trkmenlerden de bahsedilmek
Peenek ve skit ad zerinde durulmutur. mp. Manuel Komnenos'un (1143-1180) 1148 ymuhtemelen Kumanlara kar kazand zafer bnakledilmektedir [103].
Ioannes von Antiochien: Antakya Poannes'tir (XI-XII. yy.) Peeneklerin, KumanlSeluklularn dini hayatlar zerine ksa bilgilebir eserdir [104].
Ioannes Tzetzes: stanbul'da yaambilgedir. zellikle edebiyat alannda alvardr. Tzetsen'in eserlerinde Trk hallgilendiren birok benzersiz rapor vardr. A
Bulgarlar, Macarlar, Trkler ve Uz
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
44/383
bahsedilmektedir [105].
Ioannes Zonaras: XII. yy'n ikinci yayaamtr. Zonaras'n "Epitome Historian" (Tzeti-1118 ylna kadar) adl dnya kroniindeTrk halklarnn zengin tarihi malzemelerini lde ilgilendiren bilgiler vardr. nceki kaygre nispeten mesaj says dktr [106].
Konstantinos Manasses: Naupaktos (nebmetropolitinde 1187'de domutur. XII. yzylbir dzyaz ve iirdir. Eserde Manasses AvHazarlar, Bulgarlar ve Seluklular ile ilgili bilPeenekler ve Seluklular zerine sylenen s
dikkat ekmektedir [107].Nikephoros Bryennios: Nikephoros B
ailesinin ynetimi altndaki baz ayrntlar Bizans, Bulgar ve Seluklu ilikilerin
mcadelelerini anlatan bir almadr. BalkanlPeeneklerin Bizans aknlarbahsedilmektedir [108].
Niketas Khoniates: Niketas'n "Historia"
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
45/383
1118-1206) eseri XII. yzyla ait temel kaynakbiridir. Bulgarlar hakkndaki en nemli bilg1185 isyan hakknda bilgileri anlatmaktadr. A21 kitaptan oluan eser Bizans, Peenek ve Ku
avalarnn karakteristik zellikleri hakknda abilgi verir. XII. yzyl Macar tarihi iinde Kinnonra ana kaynaklardan biridir [109].
Theodoros Prodromos: Dnemin sosyal h
hakknda bilgi verir. Bizans iirinin emsilcisidir. Eserinde Trk halklar hakknda deerli bilgi verir. Bir yerde Bulgarlar anlatr. Seluklular ve Bizans'n savalarndan Peeneklerle Kumanlardan bahsedilir.
opluluklarn karakterisitik yaplarn ayrntl anlatr [110].
Gregorios Kyprios: 1283-1289 yllarnda spatrii olarak grev yapmtr. Mellif es
Bulgarlar, Kumanlar, Seluklular, Tatarlar vyzyln sonundaki Bulgar savalar hakknda vermektedir [111].
Theodoros Skutariotes (skdarl): XIII. y
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
46/383
kinci yarsnda yaamtr. Ioannes Skylitzes'inserini tamamlamtr. Bu kaynak eserde Av
Bulgarlar, Hazarlar, Peenekler, Uzlar, KumanlSeluklulardan bahsedilir [112].
Konstantinos Akropolites: Tarihi GeoAkropolites'in oludur. XIII/XIV. yzylda yaDemetrios'un Avarlar, Bulgarlar ve Mahakkndaki bilgilerini ieren bir eserdir [113].
Michael Glykas: Michael Glykas Trk topluzerine teferruatl bilgiler bulmak mmkzellikle Avarlar, Hazarlar, Bulgarlar, PeenUzlar, Kumanlar, Seluklular ve Macarlar hak
Kerdanos, Skylitzen ve Zanaros'tan bilgileri deve eserinde kullanmtr [114].
Georgios Pachymeres : XIV. yzyl kaynKumanlar, Tatarlar ve Moollar ile ilgili yazlar
Nikephoros Gregoros: Nikephoros halklarnn tarihsel zenginliklerini belirtir. Xyzyldaki Trk-Bizans mnasebetlerine dKumanlardan, Moollardan ve Tatarl
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
47/383
bahsedilir. zellikle Bulgarlar, SeluklulaOsmanllarla ilgili bilgi bulunmaktadr [115].
Nikephoros Kallistos Xanthopulos: 1256-yllar arasnda yaamtr ve yaklak olarak 13biten bir tarih kitab yazmtr. On sekiz kitapylna kadar "Kilise Tarihi "'ni ele almtr. HAvarlar, Macarlar, Eftalitler, Onogurlar ve Shakknda bilgiler vermektedir [116].
Pulologos: XIV. yzylda unvan air olan miirinde Bizans'n komu halklar, yani Bu
Hazarlar ve Tatarlar anlatmaktadr. Ayrca ylevlerinde Seluklular, Macarlar
Peeneklerden de bahsetmektedir [117].Georgios von Pelogonia: Muhtem
Pelogonia'l (Makedonya'nn gney dousundblge) Georgias tarafndan XIV. yy'da mp
ohannes Betatzes (1222-1254)'in yaam tasanlatmak iin kaleme alnmtr. KumSeluklular ve Bulgarlara deinilmitir [118].
Georgios Chrysokokkes: Georgios, XIV.
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
48/383
yaam bir tp doktorudur. Eseri baz ilgin caretler ihtiva etmektedir. almada Haz
Bulgarlar, Macarlar, Tatarlar ve Trkler hakkndbulunmaktadr [119].
VI. oannes Kantakuzenos (1347-1354) : yzyln nemli ana kaynaklarndan biridir. Kuve Tatarlar hakknda geni malumat verilmitir.
Konstantinos Laskaris: 1434-1501 arasnda yaam tannm hmanisttir. Gardndan talya, Napoli, Roma, Milan ve ehirlerin ardndan stanbul'un fethi ile ilgi
yazmtr. Hunlar, Avarlar, Bulgarlar, Trkl
Hazarlar ile ilgili bilgilere etraflca deinilmit[1Georgios Monachos: Rahip Geo
Monachos'un el yazmasdr. Eser mparatoMikhail'e (842-867) atfedilmitir. Onun eseri B
ahiplerin tipik dnyasn ihtiva eder. Dahaarihlerde yazlan eserlerden istifade eSabirler, Avarlar ve Bulgarlar hakknda vermektedir [121].
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
49/383
Inscriptiones Variae: Bu yaztta BulgHazarlar, Tatarlar ve Osmanllar hakknda mabulunmaktadr [122].
Isdoros: Mora yerlisidir. Gney Rusya Tatarait olduu belirtilen Utigur ve Kutrigurlarn zerine yazlan bir raporu vardr [123].
Leon Sophos: Trklerin artk Bizansllarla
ve dman olduklar, Macarlara ait KHavzas'nn Bizans mparatorluu tarafndan ayve Bulgarlarn buraya yerletirildii anlatlmVI. yzyldaki Avarlar ve Trklerden bahsedilir[1
Notitiae De Populis: 1360'tan sonra V. Laarafndan tutulduu dnlen notlarda Trk h
Onogurlar, Avarlar, Bulgarlar, Hazarlar, MacPeenekler, Kumanlar, Tatarlar, SeluklularOsmanllar hakknda bilgi mevcuttur [125].
Symeon Megistros: Hun, Avar, HazarBulgarlar hakknda ksa bilgiler verilmektedir [12
Vita Gregentii: Bu eserin iki yerinde Avar
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
50/383
z edilir [127].
Vita Guriae: 395-396'da Hun-Eftastilasndan bahseder [128].
Vita Hypati: Eserde Hun saldrlar ve bhakknda bilgiler bulunmaktadr [129].
Vita Photinae : Avarlardan bahseder [130].
Bizim bu almamz ise VI. yzyln iki Bizans kayna olan Menandros P. veSimokattes'in eserlerinde Trklerle ilgili vebilgileri Grekeden ngilizceye yercmesinden istifade ederek Trk
kazandrmay amalamtr.
Menandros'un Fragmanlar IX. asrda meygetirilen ve otuz binin zerinde maddesi olanAnsiklopedisinde bir araya getirilmitiansiklopedi sayesinde Fragmanlar gnmze kulaabilmitir. Bu kymetli eseri Grekngilizceye R.C. Blockley evirerek 1985
yaynlamtr. Blockley eserinin giri ks
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
51/383
Menandros'un hayat ve eseri hakknda ok gendeerli bilgiler vermitir. Akabinde Menandyaad dnemi incelemi ve Bmparatorluunun genel yapsn ortaya koym
Dnemin dier kaynaklar ile mukayeseler yaokuyucunun daha derli toplu ve doru biulamasn amalamtr. Blockley zMenandros'un Fragmanlar zerine yalmalar ve yorumlar zerinde durarak,
nemli bir dnemi hakknda bilgi Menandros'un eserinin gvenilirliini taruretiyle, aratrmaclarn iini kolaylatr
Nitekim biz bu almamzda Blockley'in ngevirerek yaynlad eserinin nsz ile
ksmndan olduka detayl bir ekilde ittik[131]. Ayrca verilen dipnotlar da konemine ve de ilgisine gre aynen vermeyi bulduk. zellikle Menandros'un hayat ve eslgili bilgileri Blockley'in verdii bilgileri
uretiyle kaleme aldk. Konu btnl asndan Trklerle ilgili ksmlarn haricindemetinlerin de tercmesini yaptk. Okuyucununyi anlayabilmesi iin Fragmanlar ayr ayr vealtk ve her Fragman'da anlatlan o
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
52/383
zetleyen, fakat eserin aslnda olmayan, bakoyduk.
Simokattes'in eseri ise tercme, giri, ilave ve geni aklamalarla beraber Michael and Whitby tarafndan 1986 ylnda yaynlanmt[mparator Herakleios (610-641)'un i
dneminde eserini kaleme alan TheophylSimokattes, Roma mparatorluu'nun siyasi,
ve diplomatik tarihi hakknda olduka dobilgiler vermektedir. I. Justinos'un (518-327)kt 518 ylndan Tiberios'un (578-582) ndii 582 ylna kadar olan dnemi kalem
Simokattes, Agathias ve Menandros'un br
yerden devam ederek Bizans tarihini yazmtr. ekiz kitaptan meydana gelmektedir. almamzda Whitby'nin Grekeden ngilercmeye ettii eseri kullandk. Ayrca bu al
nsz ve giri ksmnda gerek Simokattes'in
gerekse eseri ile ilgili verilen teferruatl bzetleyerek kendi almamzda kullandk. Buberaber, mtercimin verdii dipnotlar aydolmas dncesiyle tercme ederek ayn everdik.
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
53/383
XIX. ve XX. yzyl bat tarz tarihiliin eyanlglarndan biri de "barbar" tabirinikullanlarak yaygnlatrlmasdr. Bu tabir ilebozkr hayat tarzn benimseyen kavikastedildii malumdur. Zaman zaman Bimellifler "barbar" tabiri ile Slavlakastetmilerdir (Frg,21). Ancak keliartrd anlamlar meseleyi farkl noktalara t
gayesi gtmektedir. Burada zellikle vurgugerekir ki, kavimlerin gerek sosyal yaam tagerek yaadklar blgeler, gerek ekonaaliyetleri, gerekse askeri anlaylar ne olursa
bu ekilde adlandrlmalar doru deildi
dncenin btn kavimler iin ortaya konulmuyulmas gereken evrensel ilim anlay gelmesi gerekmektedir. Kald ki Trk marihinde bu tip yaktrmalara malzeme olacak
bu adlandrmalar hak edecek en kk bir iz b
mmkn deildir. Trklerin dnya kltmedeniyetine yapt katklar gz bulundurulduunda, insanlk tarihine hizmetnder milletlerden olduumuz anlalacaktmleden hareketle Bizans kaynaklarnda
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
54/383
Greke'den ngilizceye yaplan tercmelbarbar" kelimesi sk sk kullanlmaktadalmamzda zaman zaman metne sadk ka
amac ile "barbar" kelimesini kullanmak z
kaldk. Ancak baz durumlarda kastedilen toanlalyor ise, dorudan ismini yazmay tercih
almamzda Bizans kelimesi veya tabiri yzaman zaman Roma veya Dou Roma ta
kullandk. Bilindii zere Bizans tabiri daha yzyllarda (XVI. yzyl) kullanlmaya balaabirdir. Dorusu Dou Roma olmaldr
gnmzde yerlemi bir terim olarak "Bkullanlmaktadr.
Sonu olarak Trk Tarihi ve kaynaklar zyaplan almalar lkemizde hzla yaylmazellikle kaynak evirisi ilim hayatnn vazgbir unsurudur. Akademi camias kendi evr
dndaki dnyann yazd, kefettii, yorumlade kulland bilgiden bihaber olursa, kendi yazda bir dereceye kadar fayda salayacak ama yolmayacaktr. Bu sebeple Eski Bat kaynaklarnan evvel tercme edilerek ilim l
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
55/383
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
56/383
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
57/383
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
58/383
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
59/383
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
60/383
I. BLM
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
61/383
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
62/383
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
63/383
A- Menandros Protektor'un Hayat [13
Menandros hakknda gerek Trke gerekse dillerinde ok fazla yaz kaleme alnmamtr
yzyln ortalarnda stanbul'da doan Menandrhayat, kiilii ve ailesi hakknda kaynaklarda hhibir bilgiye rastlanlmamaktadr [134].
Menandros hakknda, kendi yazd eserden
az bilgi edinebilmekteyiz. Hayat ile ilgili bu bdaha ok Menandros'un biyografik Fragmaneren Suda [135] (M591=Fr. 1,1)'dan ve bir k
d a Excerpta de Sententiis isimli eserden (1,2)'den bulabiliyoruz. Babas stanb
yerlilerinden olan Euphratas adnda biridir [Suda 'daki kaytlar babasnn bir Bizansl olduuyksek renim almadn, oullar HerodotoMenandros'un hukuk eitimine baladylemektedir. Herodotos eitimini bitiremem
amen Menandros hukuk eitamamlayabilmi; ancak avukatlk yapmamTarih "'in giri blmnde Menandros, karde
okulu braktn, eitimini ald hukukuluu bahlakszla ve apknla dtn, dev
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
64/383
lence yerlerine gittiini anlatmaktadr[Menandros bu ortamda Agathias'n taramamlama iini srf ortaya konulan dl tmek iin stlendiini aka sylemektedir
ynyle Menandros kendisinden nceki geleneyazarlardan ayrlarak en ak szl ve samimi ykonumuna gelmitir. Menandros ve eseri hakkbilgi veren B. Baldwin, Bizansl mellifizelliini de vurgulamaktadr [138].
Bir dnem yoksulluk ve acizlik iine Menandros'un hayat, mparator Mavrikios'un kyla deimektedir. Mavrikios'un sanata
yazarlara verdii destek ve dller Menandr
alihini deitirecek "Tarihini" yazmaya yneltmBylece Agathias'n lmnden sonra AgathiaTarihi 'ni tamamlamaya karar vermi ve bubaaryla yapabilmesinin yolunu mparator Mavalamtr. Menandros'un bundan so
mparatorluk arivinde st dzey imtiyazl bir molarak alt grlmektedir. Yksek bir almakta olduu ve protector yani koruyucu uad Suda ve Excerpta 'da kaydedilmektedi
yzylda imparatorlukta baz ayrcalkl insanlarn
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
65/383
t t ii protector unvan ve grevinin askermahiyette olduu bilinmektedir. Fakat mellifbu unvannn askeri bir mahiyet tamgrlmektedir. Nitekim Menandros'un kendisin
fade ettii gibi, bu unvan ile sadece bir diplogrev elde ettii anlalmaktadr.
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
66/383
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
67/383
B- Menandros'un Eseri
Menandros'un Fragmanlar, onun Excerpta [139] olarak anlan tek ese
Menandros'un tarihi kaytlarnda Agathias'n devaml kaynak olarak gsterilmesine ramFragmanlar biim ve malzeme olarak selefkarlatrldnda, bu esere yaplm bir ek yhaiye olarak grlmemelidir. Giriten bala
zere Agathias'n izledii yntem, slubuhkmleri zamanla alt st olmu farkl bir egelimitir. uras kesindir ki Menandros kendbyk yazarlar snfnda konumlandrmay dnonlar arasnda yer almay hayal etmitir.
Menandros, almalarnn karl olarak dller ierisinde eserinin uzun bir sre sonraleminde bu kadar yaygnlamasn beklemiyoMetinlerin bir ksm kaybolmu ve unutulm
Mamafih tarihi kaytlar ieren metinlerdeazndan bir nsha, X. yzylda bulunmu ve Excede Sententiis [140] ve de Legationibus 'unyazarlar tarafndan metinden istifade edilmibylece mevcut metnin tamam bugne k
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
68/383
korunabilmitir. Baz ek malzeme Sudpasajlarnda yer almtr ve bazen Menandratfedilmi ama genelde anonim ve daima muhtolarak gsterilmitir. Bunlar dnda Pari
nshada yer alan bir Fragmann (FrgMenandros'a ait olup olmad kesin deildir,mellifler aksi gr belirtmektedirler. Menaarafndan betimlenen baz olaylar kapsayan Ioan
Epiphaneus'un tarihinde [142], Menandro
stifade eden Theophylaktos ve Evagriosaktarmalarla yaplan bir benzerlikten de sz etmmkndr. mparatorluun doudaki ileri hakyazan Bizansl Theophanes'in de Menandrosazlaca istifade ettii grlmektedir. Evagrio
Kilise Tarihi 'nde Ioannes Epiphaneus'un eseMenandros ile ilave yapmtr fakat bu durum dilmemitir. Benzer bir durum ana kayna Ioa
Epiphaneus olan Theophylaktos'un yazara ilavdzeltmeleri Menandros'dan yapm olduu ger
in de geerlidir fakat dier ayrntlar Joyazdklarndan farkllamtr. Grld Menandros'un eserinden, kendisinden sonra ebrakan pek ok mellif tarafndan istifade edilmmetinleri kullanlm tr.
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
69/383
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
70/383
gayet kstldr.
Menandros'un slubu dnemin klasik tariharafndan kullanlan geleneksel yaz kalerisinde deerlendirilebilir. Dnemin yazitim alrken oka retorik, iir ve dra
besleniyorlard. Kelimeler ve ibareler yazarlardan rnek alnarak kullanlyordu ve byazar da bu tr erevesinde tanmlanabilir. An
bu bilinli dn almalarn ya da sadece kullanmn ge dnem yazarlarn daarcalnma hususu da pek belli deildir. Daha abilinir olan ey Agathias'n kulland yaz kullanm ve Menandros'un onun stili ile yak
lgilenmesi ancak dnem iinde grlen gerkiple balantl olarak yazarda baz deiimolduudur.
Yabanc halklar adlandrrken Menandros'un d
ada olduu grlmektedir. Massaget grlmemekte ve skit ad Orta Asya halklarkullanlmaktadr. Trkler Trk, Avarlar Avar, SSlav ve Hunlar ise ayr ayr ve belli kabile topluolarak grnmektedir. te yandan Lazi, a
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
71/383
Kolchianlar, Farslar, Medler ya da Asurluardldr. Ayrca yabanc adlar arasnda yazlutarszlk gsterenler de vardr: Targitius / Targ
Meairanos / Mairanos, Dauritas / Dauren
Kutrigur / Kotrager. Bu adlarn kopya eden karafndan yanl geirilmesi pek muhtemYazdklarnn ou dnemin eitim dzenindealan standart kelime oyunlar, argmanlarmtalaalar ile bezenmitir.
Menandros tarafndan konulara gsterilen ilgarlk derecesi de Menandros'un kaynahakknda fikir yrtmeye imkn salamakBirok dier klasik yazarda grld gibi
kaynaklar hakknda ok az bilgi vermektedir. Amalardan anlald kadaryla yazar kaynabeslenmektedir: Yaynlanm birka eser, akaynaklar ve szl raporlar. Menandros tarafnikredilen tek yaynlanm kaynak Peter'in bi
yaynlad eseridir. Zemarkhos Gk-Trk'lere yeyahat iin bir deerlendirme yaynlam olmaAyrca Menandros'un mzakereler hakknda vebilgiler muhtemelen imparatorluun arivdayanmaktadr.
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
72/383
Menandros'un bir Hristiyan olduuna phe yoAncak selefleri Prokopios ve Agathias'n yaptHristiyan terminolojisini kullanmaktan kanm
Menandros'un eserinde yer alan malzeme Bizmparatorluu'nu merkeze koyarak dier halkl
devletlerle olan ilikiyi ele almaktan ibaExcerpta de Legationibus bu ilikilere malzemenin esas itibariyle olduu kaynaktr ki hkmlerle terkip edilmitir [144]. Excerpta Sententiis ve Suda 'nn da benzer yaklam iolduu grlmektedir [145].
Menandros'un Fragmanlar farkl konulara asnif edilmitir:
1, 1-2 nsz
2 Lazica'da sava; Kutrigur ve Utigurlar
3, 1-2 Narses talya'da
4, 1-8 Eftalit Devletinin mha Edilmesi; AvKa
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
73/383
5, 1-3 Avarlarn Batya Kamas; Romallarla t
5, 4 Tuna'da Avarlar; Romallara Kar Dma
6, 1-3 Sasnlerle On Be Yl Bar7, 1-9 Justinianos'un lm; II. Justinos'un T
k
8 Avar Elisinin Justinos'a Gelmesi9, 1-3 Sasnlerle Mzakere
10, 1 Gk-Trk Elilerinin Romallara Gelmes
10, 2-5 Eli Zemarkhos'un Gk-Trklere Gitm
11 Avarlarn Franklara Saldrmas
12, 1-2 Avarlarn ve Langobardlarn GepOrtadan Kaldrmas
12, 3-8 Avarlarn Sirmium Kuatmas
13, 1-5 Hsrev'in Hristiyanlara Bask Yapmas
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
74/383
15, 1-6 Avarlarla Mcadele; Romallarn Molmas; Antlama
16, 1-2 Romallarn Sasn Blgesinde yer Ermenistan'daki syan Desteklemesi, NusaybKuatlmas
17 Apamea'daki Ha Kalntlar
18, 1-4 mparator Tiberios; SasnMzakereler
18, 5-6 Kafkaslarda ve ErmenistaMcadeleler, Sasnlere Gnderilen Elilik Heye
19, 1-2 Valentinus'un Gk-Trklere Eli OGnderilmesi
20, 1-8 Roma- Sasn Mzakere
Ermenistan'da Mcadele21 Slavlarn Yunanistan' Yamalamas, Romal
Avarlardan Yardm stemesi
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
75/383
22 Tiberios'un Langobardlarn talya'y TahriplEngel Olmaya almas
23, 1-7 Roma-Sasn Mzakereleri; GenMavrikios, Arzenene stilas
23, 8-12 Tiberios Agustus; Hsrev'in lm vHrmz'n Tahta k, Mzakerelerin BaaOlmas; Mcadelenin iddetlenmesi
24 Tiberios'un Langobardlara Kar talTekrar Yardm Etmesi
25, 1-2 Avarlarn Sirmium (SremMitrovica/Srbistan) gali
26, 1-7 Roma- Sasn Mzakereleri; Mcadeiddetlenmesi
27, 1-3 Romallarn Sirmium'u Avarlara Etmesi
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
76/383
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
77/383
C- Trklerle lgili Fragmanlar
Fragman 2
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
78/383
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
79/383
Kutrigur ve Utigurlar
(Birinci paragrafta Medlerin Kolhis lkesineolmalar ve Bizans ile ilikilerden sz edilmekte
kinci Paragraf [Dou'da] Bu gelimeler meygelirken,Zabergan 'n[146] nderliindeki HKutrigurlar), Roma mparatorluundan ok u
rlmlerdi. Fakat Kutrigurlarn geri dnmeTrakya topraklarn yamalamay planladkdnen Justinianos , bu esnada Utigurlarnideri olanSandilkh 'e bask uyguluyordu. ok sali gndererek veya onu provoke etmek amac
eitli yollar denemek suretiyle, SandiZabergan'a kar savamas iin srekli giriimlbulunuyordu. Ayrca Justinianos Sandignderdii mesajlarda, eer Kutrigurlar yok edRoma mparatorluu tarafndan Zabergan 'a dyllk vergilerin hepsini ona gndereceini belirtBu nedenle Romallar ile iyi ilikilerde bulusteyen Sandilkh, arkadalar (soydalar ?)
kabile bireylerini tamamen ortadan kaldrmakt ve uygunsuz olduu eklinde yant verere
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
80/383
fadeleri kullanr: "nk onlar sadece bizim dkonumuyor, bizim gibi adrlarda yaamyor, bgibi giyinmiyor ve bizim gibi yaamyorlar, onlamanda baka liderleri takip etseler bile, b
akrabalarmzdr. Ne var ki, Kutrigurlar atlaryoksun brakacaz ve onlarn sahibi biz olacbylelikle binekleri olmadan Romallar demeyecekler". Justinianos'un da ondan yapmastedii ey aslnda buydu[148].
Fragman 4, 2
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
81/383
Avarlarn Bat'ya Ka
Gk-Trklerin lideri stemi, Avarlarn katve kendi lkesinden ayrlmalar ile Trmlklerine verdikleri zarar renince, doal obozkrl kavimlerde olduu gibi, vneregururlanarak unlar sylemitir: "Onlar ku deTrklerin kllarndan kaabilmek iin gky
uabilsinler, onlar balk deil ki sulara girip dderinliklerine saklanabilsinler; sadece yeryzyolculuk edebilirler. Eftalitler ile savamza sonvermez, Avarlara saldracam ve bekudretimden kaamayacaklar". stemi'nin bu gu
avrlarla Eftalitlerle savana devam ylenmektedir [150].
Fragman 5, 1-4
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
82/383
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
83/383
Avarlarn Tuna'ya Gelii ve Roma ile Mnasebet
Fragman 5, 1
Avarlar hakknda bilgi[151]: Uzun sre dolatonra Alanlarn yaadklar topraklara gelmile
Alanlarn lideriSarosius 'un huzuruna kkendilerini, Romallarn[152] dikkatine sunmasica etmilerdir. Sarosius, o srada Lazica'daki
glerin generali olan Germanus 'un ustinos 'u[154] Avarlar hakknda bilgilendustinos bunu Justinianos 'a aktarm ve mpa
generale, bu kabilenin Bizans'a eli gnderm
mretmitir. Avarlarn ilk elisi olarakKandikbiri seilmi ve bu eli saraya gelerek, mparkabilelerin en by ve en glsnn geldhaber vermitir. Avarlar yenilmez idiler ve yolkan herkesi kolaylkla yenip harap edebili
mparator onlarla bir anlama yapmal ve ontkili korumasndan faydalanmalyd. Fakadeerli hediyeler, yllk demeler ve yaamakolduka verimli araziler karlnda sadece Rdevletine kar ltufkr olacaklard. K
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
84/383
mparatora bunlar sylemitir. Justinianos'un vayft ve gc, gen bir adamken hem Vandal
Gelimer 'i hem de Gotlarn kralVittigis'i esir amandan beri, olduka azalmt. imdi yal
adamd ve onun cesur ve sava ruhu gszlemAvarlarn gcn savmak iin savamaktan bayollar aramt. Alnna yazlm sonu karlamasayd, ilk olarak sava yoluyla deiakl yoluyla onlar yenilgiye uratabilir ve tam
ortadan kaldrabilirdi; fakat ksa bir sre hayata veda etti.
Fragman 5, 2
mparator [II. Justinos] meseleyi tartmaya ave kutsal senato plann ve kurnazln vhemen [Avarlara] hediyeler gndermitir: Alenmi eritler, divanlar, ipek elbiseler ve Avar
kibirli ruhlarn yumuatacak dier birok n
Ayrca eli olarak imparatorluun korumalarndaolan Valentinus 'u[155] gndermi, kabileyi (boRomallar ile bir anlama yapmaya ve dmanlakar beraberce silahlanmaya davet etmestemitir. Bu, benim grme gre, olduka ze
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
85/383
bir hareketti, nk Avarlar ister stn gelsin isyenilsinler, her iki durum da Romallarn yarolacakt. Valentinus gidecei yere ulat zamhediyelerini sunup mparatorun mesajn ile
Avarlar ilk nce Unigurlar, daha sonra bir kabilesi olan Zalileri ve ayn zamanda Sabmalup ederek emirleri altna almlard[156].
Fragman 5, 3
Ant[157] liderleri kt bir ekilde yenilgiye uumutlarn kaybedince, Avarlar bunlarn toprakyamalayp talan etmilerdir. Dmann saldonucu aresiz durumda kalan Antlar, Idariz'in
ve Kelagast 'n erkek kardei Mezamer 'i eliderek Avarlara gndermiler ve esir olarak alkendi kabilesinin yelerinden bazlarnn fidyerbest braklmalarn istemilerdir. Eli Mez
boboaz bir palavracyd. Avarlara geldiinde k
ve olduka ihtiyatsz bir biimde konumutunedenle, Avarlarn bir arkada olan ve Antlara dmanca planlar olan bir Kutrigur, Mezamer'li iin gerekenden fazla kibirli konutu
duyunca Kaan'a unlar sylemitir: "Bu adam
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
86/383
Ant halk ierisinde en gl olandr ve kim oolsun tm dmanlarna kar koyabilir. ldr bylelikle dman topraklarn korkusuzca debilirsin". Bu szler zerine ikna olan Av
lilerin dokunulmazln hie sayarak ve kangz ard ederek Mezamer'i ldrdler. Bundan sda Ant topraklarn eskisinden daha yamaladlar, esirleri kardlar ve hi ara vermher yeri talan ettiler.
Fragman 5, 4
Avarlar, boylarnn yerlemesi iin anayurt yapstedikleri blgeye bakmak zere, Justinianliler gnderdiler [158]. General Justinoavsiyesi zerine[159] mparator, Avar kabi
nceden Herul'larn yaadklar ve kinci Pannolarak adlandrlan blgeye yerletirmeyi planlamayet bu topraklar zerine yerleme konusu
anlama salanabilseydi, mparator buralar onverecekti. Fakat Avarlar skitya dnda yaaok fazla istemiyorlard, nk tahminimc
blgelere ok balanmlard[160]. Yerleim konusundaki grmelerde ok fazla iler
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
87/383
kaydedilmemesine ramen, General JustBizans'a eliler gndermi ve mparatora belirre boyunca Avarlar burada alkoyma
nermitir. nk ad Kunimon olan elilerde
le arkadalk kurmu ve Kunimon gvenilbiimde ona niyetlerinin iddia edilenlerden olduunu sylemitir. Avarlarn talepleri oldmakul idi ve Romallara kar iyi niyegstererek, bu ekilde Tuna Nehri'ni geene ka
hanetlerinin bir maskesi olarak masumca yerlesteklerini kullanyorlard. Aslnda Avarlarn narklyd ve eer Tuna Nehri'ni gemeyi baarrlm ordular ile birlikte bir saldr dzenl
planlyorlard. Justinos bunu renince, mpar
lilerin Bizans'ta alkonmalarn sylemitir, liler salverilmeden nce, Avarlar nehri gestemeyeceklerdi.
Bunlar yaparken Justinos Avarlarn
gemelerine kar nlem alma konusunda dahadikkatli deildi, nk buray korumak iin mktalarnn komutan olarak Bonos 'u[161]tmiti. Avarlarn elileri, mparatordan talepl
hibirini alamadklar iin, ondan alldk hed
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
88/383
aldlar ve hem kyafet hem de silah olarak ihduyduklar ne varsa satn alarak gitmelerineverildi. Ne var ki, mparator Justinianos gustinos'a ne olursa olsun elilerin silah
llerinden almalarn emretmitir. Bunun zgeneral dn yolunda elilerle karlanca bu yerine getirmitir. Bundan sonra, RomallaAvarlar arasnda, nceden beri iin iin yhusumet patlak vermitir. Fakat belirgin n
lilerin acilen salverilmemelidir. Bayan[lilerin hzla geri gnderilmelerini talep etakat mparator planlanan eyi ok iyi bildilileri bakentte tutmak iin durumu eitli ydare etmeye almtr.
Fragman 8
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
89/383
Avarlarn Justinos'a Eli Gndermesi
Gen Justinos'un hkmdarl srasnda (565-5Avarlarn elileri nceki mparator Justiniankabilelerine verdii olaan-yllk hediyeleri almBizans'a gelmilerdir [163]. Bu hediyeler, ualarn[164] snrlamak iin yaplan altnla ileritler ve benzer ekilde divanlar ve dier
yalard. Bu sebeplerin haricinde ayrca Alileri; mparatoru denemeye ve ayn ehediyeleri alp alamayacaklarn, Romallarn ale alay edip edemeyeceklerini ve ihmalkrlk
kendi menfaatlerine dnt
dntremeyeceklerini anlamak gelmilerdir [165]. mparator ile birlikte kendpek ok seyirci bulmular, ayn zamanda stediklerini tercmanlar yoluyla syleme
kendilerine verilince, unlar sylemilerdir [166
mparator, dorudur ki babanzn hkimiyetini aldnz, bu nedenle tpk babanzn yapt gibi arkadalarna menfaat salamalsnz ve babahayattayken yaptklarnn hibirini deitirmedean l olduu iin kendinizi onun gerek halefi o
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
90/383
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
91/383
icada bulunmular hem de tehditler savurmulank bu ekilde mparatoru korkutacaklarn
yldracaklarn ve bunun sonucunda da RomalAvarlara vergi demek zorunda kalacak
dnmlerdir. Fakat mparator Avarlarn szlekuru grltden baka bir ey olmadn dnve u ekilde cevap vermitir: "Hem yalvarp hebbrlenerek bu ekilde istediiniz ealacanz dnrken, amalarnzda baarsz
uradnz. Bizi ne iltifatlarnzla kandrabilirsinizehditlerinizle korkutabilirsiniz. Fakat size babverdiinden daha fazlasn vereceim. Kibnormal olann tesine gemi ve ben sizlere uydavranmay reteceim. Disiplinsiz ruhlar
den ve tabiri caizse, onlar eiten, ykma yhevesli aceleciliklerini kontrol altna alan; steklerine dkn olduu iin gerekli paray tedenden daha byk bir velinimet olacaktr. k
bir arkada gibi grnse de, kendilerine men
alayanlar hemen ortadan kaldrmak iin en kbir bahaneyi kullanacaktr. imdi bizden en bdeere sahip olan hediyeyi yani hayatlarnalarak ve Roma altn yerine, hayatta kalmalayacak dehetimizi alarak buradan ay
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
92/383
Sizinle ittifak kurmaya hi ihtiyacm yok, sizbizden bizim vermek istediklerimizin dnda ey alamayacaksnz ve hizmetlerinizin kar
olarak, umduunuz gibi bizden vergi deil, c
bir hediye olarak bunu alacaksnz."mparator Avar elilerini[168] bu e
korkutunca, bu insanlar onun szlerinden ihtiraslza ektirecei, kendilerine nceden verilen ey
verilmeyecei ve gelecekte, herhangi bir kaolmadan Roma mparatorluu'na saldramayacaonucunu karmlardr. Byk bir umutsuz
dmler ve mevcut durumun sonucunun ne olave ilikilerinin nasl bir ekil alaca konu
artmlardr. Hem hibir amalar olmBizans'ta kalmak hem de buray elleri bo terk etstememilerdir. Fakat bu iki eytana (elilere) k
kabilelerine dnmek ve arkadalarna katlmparatorun cevab ile sarslm bir vazi
Franklerin topraklarn tamamen terk etmek mantkl gelmitir.
Fragman 10, 1-5
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
93/383
Gk-Trk Elilerinin Justinos'a Gelmesi
Fragman 10, 1
Justinos'un hkmdarlnn drdnc ybanda (568 sonu-569 balar), Gk-Trklerdeli Bizans'a geldi. Gk-Trklerin gc artt
nceden Eftalitlerin imdi de Gk-Trklerin teo l a n Sogdlar krallarndan Sasnlere bir gndermesini ve Sogdlarn orada seyahat etmesve Medlere ham ipek satmalarna izin verilhususunda talepte bulunmasn istediler. stemibunu kabul etti ve liderleriManiakh [170]
Sogdlu elileri gnderdi. Eliler Sasn krulatklar zaman, kendilerine herhangi bir olmakszn topraklarnda ham ipek satma verilmesini talep ettiler. Elilerin taleplerinden memnun olmayan Sasn kral, topraklar
Sasn blgesine serbest giri verme konususteksiz olduu iin, cevabn bir sonraki gne krteledi ve ertelemeye devam etti. Bir rtelemeden sonra, Sogdlar bir cevap vermesi
bask yapmalar zerine Hsrev, meseleyi tartm
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
94/383
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
95/383
eddedeceklerdi. Trk elilerinin ounluu,veya drd hari, yiyeceklerine kartrlan ldehir ile ldrldler. Sasnler arasnda lilerin Sasn lkesinin boucu kurakl
ldkleri haberi yayld, nk kendi genellikle kar kaplyd ve souk havadan uzaklahayatta kalmalar mmkn deildi. Geriye kaarkl bir durumdan phelenmi olsalar bile,
lkelerine dndklerinde Sasnlerin syledikl
aynsn sylediler.Fakat kurnaz ve zeki bir adam olan stemi
yapldnn farkna vard ve elilerin haldrldklerini anlad. Bu da Sasnler ile
Trkler arasndaki husumetin nedeni oldu.Sogdlarn lideri Maniakh bu frsat deerlendi
stemi'ye Gk-Trklerin Romallar ile dkurmalarn ve dier insanlardan daha
kullandklar iin onlara sat amal ham gndermelerinin daha iyi olacan tavsiye Maniakh'n kendisi Gk-Trk elileri ile iyi anlin olduka hevesliydi ve bu sayede Romalla
Gk-Trkler dost olabilirlerdi. stemi bu teklif
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
96/383
verdi ve Maniakh' eli olarak selamlarn ilzere, ayrca ham ipekten olduka deerli bir heve bir mektup ile beraber Roma mparatognderdi[173].
Mektubu tayan Maniakh yola kt. ok syollardan geti ve ok sayda arazileri at, bulurien yksek dalardan, geni ovalardan
ormanlardan, bataklklardan ve nehirlerden g
Daha sonra Kafkaslar geti ve nihayet Bizaulat[174]. Saraya girip mparatorun kargelince, her eyi dostane ilikiler kurallarna yapt. Mektubu ve hediyeleri bunlar almakkendisine gnderilen kiilere verdi ve zah
yolculuunun boa kmamasn istedi.mparator skit dilinde[175] (Gk-Trke) ya
mektubu bir tercman araclyla okuyunca, oldstekli bir biimde eliyi huzuruna kabul etti.
onra elilere Gk-Trklerin liderlii ve kohakknda sorular sordu. Eliler drt eyalet olduakat tm insanlar zerindeki hkimiyetin sastemi'de olduunu sylediler [176]. Ayrca,
Trklerin Eftalitleri istila ettiini ve onlar
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
97/383
baladn da sylediler [177]. mparator yloru sordu: "Yani tm Eftalit gcn kendinize
mi kldnz?". Eliler de "Tamamen" diye cverdiler. Sonra mparator "Eftalitler ehirlerd
yoksa kylerde mi yayorlar?" diye sordu. EEfendim, bu insanlar ehirlerde yayorlar"[yleyse" dedi mparator, "sizin bu ehirlerin h
olduunuz ak". "Dorusu bu" dedi eliler. mpordu: "ok sayda Avar'n Gk-Trk hkimiy
kar nasl isyan kardklarn ve herhangi bir ksmize tabi olup olmadn anlat bize." "Ey mpahl bize bal olan kiiler var. Kaanlarn sahminimizce yirmi bin civarndadr." Daha liler Gk-Trklere tbi olan kabileleri sa
mparatordan Romallar ile Gk-Trkler arabar olmasn ve hem saldr hem de savunma ittyaplmasn talep ettiler. Ayrca Rmparatorluunun dman olan ve blgel
baskn yapanlar yok etmek iin istekli olduklar
klediler [179]. Eliler bu ekilde konuuManiakh ve yannda bulunanlar ellerini hakaldrarak bu szleri drst bir amala syledikldair byk yemin ettiler [180]. Ayrca eer iddyanlsa ve yerine getirilemezse kendileri,
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
98/383
stemi ve tm rk zerine lanetler okudular. Bu eGk-Trk insanlar Romallarn dostu oldudevletimizle bu ilikileri kurdular.
Fragman 10, 2
nceden Sacae [181] olarak adlandrlan Tbara ilikin olarak Justinos'a bir segnderince, mparator Trklere bir eli gndermkarar verdi. O srada dou ehirlerinin gkumandan olan Kilikyal Zemarkhos'a bununhazrlanmasn emretti. Uzun bir yolculuk iin golan hazrlklar tamamlannca, Justinhkmdarlnn drdnc ylnn sonlarna
Austos 569), on be yllk dngnn ikinci ylnLatin takvimine gre Austos aynn balangcZemarkhos, Maniakh'n kendisi ve arkadalarBizans'tan ayrld[182].
Fragman 10, 3Zemarkhos ve yanndakiler gnler sren yolcu
amamlayarak, Sogdlarn yaad toprakgirdiler. Bu noktada atlarndan indiler ve
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
99/383
yapmalar iin emir aldklar aikr olan baz Tonlara satlk demir sundular ki bana gre bamac, demir madenlerine sahip oldukgstermekti. nk bu insanlar arasnda dem
kolaylkla elde edilmedii sylenmektedir. Dmadeni yataklarna sahip topraklara holduklarn ima etmek iin byle bir gsteri yapvarsaylabilir [183].
Kendi kabilelerinden bakalar da ortaya kkendilerini tekin olmayan eylerden kurtaran kolduklarn sylediler ve Zemarkhos ile arkadalayanna geldiler. Tadklar btn ykleri alarak koydular. Daha sonra tts aacnn dallarndan
ate yaktlar, ziller ve davullar ile grlt kaskit dillerinde baz hain szler sylediler, alevatrdayan tts dallarn yklerinin zer
geirdiler ve cinnete dp deli adamlar davranarak kt ruhlar uzaklatrdklarn dnd
Bu ekilde baz adamlarn eytana kar engelleve koruyucu olduklar dnlyordu. Dndgibi eytanlar uzaklatrnca ve Zemarkhkendisini atee yaklatrdklarnda, bu saykendilerini de temizlediklerini dndler [184].
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
100/383
Tm bunlar bu ekilde gerekleirken, EAkda) , veya Grekede "Golden Mountain (Altn
Da)" olarak adlandrlan dada [185] Kanerede olduunu gstermek iin tayin edilen kibirlikte yolculuklarna devam ettiler. Zemarkharkadalar stemi'nin o srada bulunduu yezde "Altn Da'n" bir vadisi ulatktan sarldlar ve hemen stemi'nin huzuruna kar
stemi bir adrn iindeydi ve gerektiinde arafndan ekilebilecek, iki tekerlekli altn bzerinde oturuyordu. Zemarkhos ve arkadaKaan selamladlar, adet olduu zere hediyelerini sundular ve hediyeler gre
arafndan alnd.Daha sonra Zemarkhos unlar syledi: "B
nsann hkimi, byk mparatorumuz baraclmla size unlar sylemektedir, "Dostu
olan ve Roma devletine kar ltuf gsteren sizalihiniz iyi gitsin ve baar sizinle olsun. Her zdmanlarnz istila edip onlar yamalayabileArkadalk kurallarna zarar veren kskanla solursak, bizden uzak durun. Trk kabileleri ve
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
101/383
Trklere tabi olanlar bizim dostlarmzdr ve sbizim hakkmzda byle dnn". Zemarkhosolarak bunlar sylemi ve stemi de ayn szkarlk vermitir.
Daha sonra lenlere baladlar ve gnn kalan ksmn ayn adr ierisinde elengeirdiler. adr eitli renklerde, hner olmakboyanm ipek perdelerle donatlmt. Bizim
zmden karlan arap imediler, nk toprazm arabn desteklemiyordu ve bitki tblgelerinin yerli rn deildi. Baka bir tr olbozkrl arab itiler [186]. Daha sonra hekalaca yere ekildi.
Ertesi gn benzer ekilde ok renkli perdelerle dekore edilmi baka bir kulbedebulutular. Kulbenin iinde farkl ekillerde heyvard[188]. stemi tamamen altndan yaplm
divann zerine oturdu. Yapnn ortasnda emaverler, su serpme aralar ve altn testiler vaTekrar lenlere baladlar ve ime (elenrasnda gerekli olan eyleri syleyip dinledonra oradan ayrldlar.
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
102/383
Bir sonraki gn, iinde yaldzl ahap stunldrt altn tavus kuu ile desteklenmi, advlm altndan yaplm bir divan olan bakyapya geldiler. Bu yapnn nndeki geni birzerinde, ok sayda gm nesneler, tabakkseler ve yine ok sayda hayvan heykelleri, gheykeller ve hibir ekilde bizim yaptklarmdaha baya olmayan, yani Gk-Trk kaaenginliini gsteren nesneleri tayan yk arabekiliyordu[189]. Zemarkhos ve arkadalar o
beklerken stemi, Sasnler zerine yrd sZemarkhos'un yirmi izleyici ve katlmc ile kendisine katlmasn ve dier RomalZemarkhos'un dnn beklemek Kholiatai 'ya[190] dnmesi gerektiine karar vstemi]...onlar hediyelerle onurlandrdktan
gnderdi. Zemarkhos'a, Kherkhir [191] oadlandrlan topluluktan elde edilen bir sava e
yani bir kadn kleyi sundu ve ZemarSasnlerle savamak zere yola kt.
lerlerkenTalas [192] olarak adlandrlan bir ykamp kurduklarnda, Sasnlerden gelen bir
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
103/383
stemi'nin huzuruna kt. Kaan Roma ve Sabykelilerini kendisiyle birlikte akam yyemeye davet etti.
Eliler yemee icabet ettiklerinde stemi, Rlilik heyetine byk bir sayg ile davrand ve
divan zerine oturmalarn istedi. Ayrca Sashakknda ikyetlerde bulunarak, onlarn ellehakszla uradn ve bu nedenle onlara k
avaa gittiini syledi. stemi hiddetli bir biulamalarda bulunurken, Sasn elisi bu ortamlarda hkim gelen susma geleneini bozdhzl bir ekilde kar karak stemi'nin sulamaesur bir biimde yalanlad. Orada bulunanlar, el
gelenei terk edip lsz ifadelerde bulunmasnfkesinin lszln grnce akna dndSasn elileri bu artlar altnda Gk-Trk lkesiayrldlar ve bunun zerine stemi, Sasnaldrmak iin hazrlklara balad[193].
Bu olaydan sonra Zemarkhos ve arkadalard, Romallara ynelik dostluu yeniden tey
ve onlar evlerine gnderdi. lk eli Maniakh in onlarla birlikte baka bir eli gn
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
104/383
Maniakh'n halefinin adTagma , unvan ise Tarkdi[194]. Bylelikle stemi tarafndan, vefat
Maniakh'n olu ile birlikte Romallara eli gnderildi. Olduka gen bir delikanl olduu
kendisine babasnn unvan verildi ve TarkTagma'dan hemen sonraki rtbeyi ald. Bana gbu ocuk babasnn unvann ald nk Manstemi'ye kar olduka arkadaa ve sadk idi.
stemi, Zemarkhos ve arkadalarn gnderdonra, daha nce kendilerine beklemeleri syleyere gnderilen Romallar ile Zemarkhos bubulutular. Bu birlemenin ardndan eve dyolculuklarna baladlar ve ilkKholiatai [195] e
erk ederek kaleler boyunca yolculuk ettiler.Fragman 10, 4
Roma elilerinin geldii ve bir Trk eli ile
Bizans'a dndkleri haberi, Trk topraklaryaknlardaki kabilelere kadar yaylnca bu kabilideri stemi'ye, kendi insanlarndan bazlarnn Rmparatorluunu grmeleri iin gnderilmesin
verilmesini istedi. stemi bunu kabul etti fakat
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
105/383
kabile liderleri de bunu isteyince, Kholiatai haricinde hi kimseye rza gstermedi. RomOekh Nehri'nden onu aldlar ve uzun bir mesafttikten sonra bu byk, geni gle geldiler [
Zemarkhos burada gn dinlendi ve Geoadnda birini, mparatoru Trklerin lkesindendndkleri konusunda bilgilendirmek zeremektupla gnderdi.
George, on iki Trk ile birlikte, suyun olmadamamen l halinde fakat daha ksa olan bir yoBizans'a doru yola kt. Zemarkhos on ikiboyunca kumlu sahilde yolculuk etti ve baz zor salanlarndan[197] kamay baararak Ikh (Em
Nehrine , oradan Daikh 'e (Ural) ve sonra dierglleri[198]de geerek Attila 'ya (Volga) geldi. Donra Ugur 'lara[199] geldiler ve orada kendil
Kophen [200] (Kuma?) Nehri yaknlarnda ormbir alanda, kendilerini esir almak zere drSasnnin pusuda bekledii sylendi. Bu nedeorada stemi'nin hkimiyetini[201] koruyan Uguideri, tulumlar su ile doldurarak Zemarkho
arkadalarna verdi, bu sayede l geer
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
106/383
ebilecekleri bir eyleri olacakt. Bir gle geldbu byk su birikintisini getikten sonra Knehrinin boald gllere ulatlar. Buragerekten Sasnlerin kendileri iin pusuda bek
beklemediklerini grmek iin gzcler gndeGzcler tm alan taradlar ve hi kimgrmediklerini bildirdiler. Buna ramen, byndie ierisinde Alan 'larn topraklarna dlerlediler, nkOromuskhi kabilesinden
korkuyorlard[202].Fragman 10, 5
Alanlarn topraklarna geldikten sonra
yanlarndaki Trkler ile birlikte hkmSarosius'un huzuruna karlmak istendiklehkmdar, Zemarkhos ve arkadalmemnuniyetle kabul etti fakat silahlar alnana kTrk elileri kabul etmeyi reddetti[203]. Zemar
bu meselede hakem oldu ve bu konu hakkndagn tarttlar. Sonunda, Trkler Sarosius'un istegibi, silahlarn brakarak, huzuruna ktlar. SarZemarkhos ve arkadalarna, Miusimia 'larnopraklarndan gememelerini tavsiye etti
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
107/383
Sasnler Suania'da [205] onlar iin bekliyoDareine (Dar- Alan) adl yolu kullanarak dolamyoldan gitmeleri onlar iin iyi olacakt. Zemabunu renince, ipek tayan on hamal gnd
nk Sasnlerin ipein nceden gnderildiiyolda ilk olarak onlarn yolculuk edednmelerini istiyordu, bu sayede onun bir sogn ortaya kacan dneceklerdi. Hamallar knca, Zemarkhos Sasnlerin arkada sol tar
pusuda bekledikleri dnlen Miusimia'dan ave Dareine'den geerek Apsilii topraklarna dyola kt. Zemarkhos Rogatorium'a [206] udaha sonra Karadeniz'e geldi ve burPhasis [207] Nehrine giden gemiye, oradanTrabzon'a giden gemiye bindi [208]. Halkn kullyolu kullanarak Bizans'a geldi, mparatorun huzukt ve ona her eyi anlatt. Zemarkhos'un
Trklere yapt yolculuk ve dn bu ekilde rdi[209].
Fragman 11
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
108/383
Avar-Frank Mcadelesi
Avarlar ve Franklar bir anlama yapp bar
naylaynca Bayan, Franklarn lideri Sigebert'e535-575) , ordusunun alktan kvrandn veSigebert'in lkenin kral ve bir yerlisi olarak, mttefikilan ordunun kt durumunu gz ard etmemesierektiini syledi. Eer Avar ordusuna erzak
verirse bu sayede ordunun gcn yenidenkazanacan, orada gnden fazlakalmayacaklarn ve daha sonra ayrlacaklarnyledi. Bu mesaj Sigebert'e gnderilince, Avarlaraemen buday unu, sebzeler, koyun ve sr
nderdi [211] .
Fragman 12, 1-2
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
109/383
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
110/383
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
111/383
ulaldnda, skitya ve Trakya'ya ulaabilecekKsaca, komu blgelerden ie balayacaklar hi aba gstermeden Romallarn topraklyamalayabilecekler ve Bizans'a girebilecek
Langobardlarn elileri Romallara kar samann Avarlarn lehine olacan beyan ettiler. akdirde, ilk Romallar harekete geecek ve dny
neresinde olurlarsa olsunlar Avarlarn gcn ybir etmek iin her yolu kullanacaklard.
Fragman 12, 2
Bayan, Langobardlarn elilerini kabul edonlarla ittifak kurmann kendisi iin olduka avolacan biliyordu fakat daha fazla kazanl kstedii iin elileri oyalamaya karar verdi. By
nce kendilerine katlamayacan, sonra aslkatlabileceini fakat isteksiz olduunu ileri srd
Ksaca eli olarak kendisinden ricada bulunankar her trl hileyi kullandktan sonra, gnlsekilde ve sadece Avarlarn Langobardlarn s
olduu hayvanlarn hemen onda birini almgerektiini ve eer stn gelirlerse, ganim
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
112/383
yarsn ve tm Gepid topraklarn almalar akabul eder gibi grnd. Bylelikle anlamaya vve Gepidlerle savamak iin hazrlklara baland
Cunimund 'un bunu renince, korkuyla mpaustinos'a yeniden eliler gnderdii ve nc
olduu gibi kendisine yardm etmesi iin yalvylenmektedir. Bunu yapmak iin nceden ytmi olmas ve szlerini tutmamas nedeniyle
vicdan azab duymakszn, yeniden SirmiumDrave Nehri'nin gneyindeki topraklar verecyledi[215]. mparator Justinos ge
deneyimlerinden Cunimund'un gvenilir bir olmadn ok iyi biliyordu. Antlamay boza
dnmedi ama Gepid Kral'nn ricrncemede brakt. Roma glerinin daldancak mmkn olan en ksa srede gleri bir agetireceini ve kendisine gndereceini syledi
Ben de Cunimund hakknda bu bilgiyi duakat inanmadm. Antlamay bozan biri iin riekrarlamak utanmazlk olurdu. Bu s
Langobardlarn da Justinos'a bir eli gnderdiRomallara kar keyfi hareketleri nedeniyle i
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
113/383
bir biimde Gepidlere saldrarak, Romallar ile kurmak iin bask yaptklar sylenmekBylelikle baarsz oldular, fakat mparatoru harafa da Roma yardm gndermemesi konusu
kna ettiler.Fragman 12, 3-8
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
114/383
Avarlarn Sirmium (Sremska-Mitrovica/SrbKuatmas
Fragman 12, 3
Savan balangcnda, Avarlar uyumsuz sekarmaas karmay ve yaygara kararak davullalmay, bu tr bir grlt ile Romersemletmeyi ve korkutmay planladlar. Bo
bunu nceden renince, ilerleyen zamanlaskerlerine aklad ve bu sayede aniden grltden korkmadlar. Fakat onlar beklediini dnmek, beklentileri dorultus
nelerin olacana aina olmalarn salad.Davullarn sesini duyunca, onlar da karlk o
kalkanlarna vurdular, sava naras attlar, zarks sylediler ve ahaptan yaplm
mataralarna vurdular.Fragman 12, 4
Avarlarn lideri Bayan, Sirmium'u kuat
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
115/383
niyetlenince, tercman Vitalian ve Comita'y zvurdu. mparator Justinos bu iki adam meseleleri grmek zere Bayan'a gndermBayan bu adamlar elilerin herkese kabul gr
haklarn ve hukukunu ineyerek hapsetti [216].Fragman 12, 5
Surlar zerinden saldr yapldktan sonra, Bbar konusunu grmek zere eliler gndSirmium'da yaayanlardan bazlar dmgzetlemek iin, her zamanki gibi hamamn atyerletirilmiti. Gr alan dnda durarak herhbir Avar taarruzunu beklerken ve gzetlerken,
ulaklarnn yaklatklarn fark ettiler. Aradaki myznden yanlgya dtkleri ve net bir egremedikleri iin, bunlar Avar gleri sandlhemen harekete geerek haber verdiler. Bonoskonuda tedirgindi ve daha net bir rapor almak
zen gsterdi. Bunlarn sadece birka Aolduklarn ve bir mesaj iletmek istedirenince, onlarla mzakerede bulunmak adamlarn surlarn dna gnderdi. [Bonos] ald yaradan dolay byk ac ekiyordu ve D
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
116/383
Theodoros, Avarlarn muhtemelen yaralandn bilmediklerini syleyerek gendman nne kmasna izin vermedi; eer bbilselerdi, onun ldn dnmesinler
aklanmamas gerekecekti. Bonos deil de diebar konusunu grmek zere geldikleriAvarlar generalin ldnden phelendiler veoplantda grmek istediklerini sylediler. B
zerine Theodoros akll bir biimde daha iyi b
buldu, generalin daha fazla saklanmamgerektiini ve Avarlarn grecei ekilde nne kmasnn uygun olacan syledi. Yarayla ile teskin ederek generali gnderdi.
Bonos ehrin nne gitti, Avarlara yaklakendisini onlara gsterdi ve eliler u mesaj ileAvarlarn hkimi size unlar sylememizi emSavan balamasndan tr sadece ulamayn. Buna siz neden oldunuz. Bir
mcadeleye ve zorlua katlanarak ve uzakldolaarak, bu blgeyi g bela aldm ve siz zorlabenden aldnz. Ayrca, fetih hakk ile benim Usdibad' [217] da benden aldnz. Aymparatorunuz bir deil iki deil, srekli
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
117/383
hakaretlerde bulundu ve yapmas gereken eylerherhangi birini yapmay reddetti. Sizden bu khakszlk grdkten sonra, ordulara bavuruyorbunun sulusu ben deilim. Fakat imdi, ee
anlama ve bar hakknda bizimle konusterseniz, biz hazrz. Kendi avantajnza bakmabar savaa tercih etmek size kalm".
Bu szlere Bonos yle karlk verdi: "lk o
ava biz balatmadk ve size saldrmadk. Tersine, siz Roma blgesine saldrdnz. Aymparator size para vermeye ve bunu eliler
vermeye karar verdi. Fakat sizin kibrinizi, nbarbar davranndan te bbrlenmenizi
gcnz aan kstah tehditlerinizi renince, bir adam olduu iin uygun olan yapt vermekten vazgeti). imdi yapmamz gerekenbar yapmak iin setiiniz bu elileri mpargndermektir. mparator'un onay olmadan kesin
herhangi bir ey syleme ve yapma yetkimolmadn bilmelisiniz."
Bonos bunlar syledi ve bu szler Bayan'n onald. Bayan u ekilde cevap verdi: "Eer hibi
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
118/383
baaramadan ve kendime hibir kar salayamabu yerden ekilirsem, ittifak halinde beni izkabileler nnde utan verici ve onursuz bir duderim. Bu saldry hibir amacm ve menf
olmadan yapm gibi grnmememi salamak bana baz kk hediyeler gnderin. nk skigeerken hibir ey almadm ve buray da herhbir kazan salamadan terk etmem benim mknszdr."
Bu teklif Bonos ve ehrin bapiskoposu da yannda bulunanlara mantkl geldi. nk Bgm bir tabak, az miktarda altn ve bir uniinden fazlasn almak istemedi[218]. F
Bonos ve danmanlar kiisel bir giribulunmaktan ve mparatorun muvafakati olmakherhangi bir ey yapmaktan korktular. Bu nedBayan'a u ekilde cevap verdiler: "u an korve kat bir mparatorumuz var ve onun izni olm
dikkatinden kaacak olsa bile, herhangi biryapmaya cesaret edemiyoruz. Ayrca, u an eferde olduumuz iin, yanmzda hi para adece giydiimiz askeri pelerinler ve silahla
var. Dn, ey Kaan, Avarlarn liderine yanm
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
119/383
getirdiimiz deersiz eylerden hediyeler vermehakarettir. Sylediimiz gibi, byle bir adama olacak hibir eyimiz yok. Eer bu sebmparatorumuz size hediyeler gnderirse,
ereddt etmeden vereceiz. mparatorumumrini memnuniyetle yerine getirerek, yapabildikadarn yapacaz, nk bir arkada ve komukleyi (?) kuvvetlendireceiz."
Bu szlerle deliye dnen Bayan Roma blgalan etmek iin bir ordu gndereceine yeminGeneral kendisine yapabilecei her eyi yapmaamen, saldrnn tamamen gnderilen
menfaatine olmayacan belirtince, Bayan u
yledi: "Roma topraklarna, yok edilmdurumunda bana hi ac vermeyecek olagndereceim"[219]. Bunun zerine Kutrigur oadlandrlan on bin Hun'a Save Nehri'ni gemeDalmaya'ya [220] doru ilerleyerek topraklar
bir etmelerini emretti. Akabinde emri altndakgler ile birlikte Tuna Nehri'ni geti ve Gepblgesine yerleti[221].
Fragman 12, 6
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
120/383
Avarlarn lideri Bayan bir eli gnderme vantlama yapmak zere Romallarla grmkarar verdi. Vitalian'n kendisine altn vermkendisinin de buna mukabil atekes sresi boyuyamaclk yapmayacan ifade etti. Knisyatifi[222] ile hareket eden Vitllyricum [223] ba memurundan sekiz
nomismata ald ve Bayan'a verdi. Bunun zeAvarlarn lideri, tercman olan Vitalian ile bTargitius'u mparator Justinianos'a gnderekendisine Sirmium'u vermesini ve daha Kutrigurlar ile Utigurlara yapt demeykabileleri kendi hkimiyeti altna almasndan artk kendisine yapmasn sylemesini istedi. Ayonlar fethettii iin tm Gepidlerin kendisinolduklarn ileri srerek, aslen Gepid olan Ustda talep etti.
Eliler bakente ulap mparatorun huzuktklarnda, Targitius unlar syledi: "mpa
olunuz tarafndan verilen bir grev iin buradSiz hkmdarmz Bayan'n gerek babassOlunuzun hakkn ona vererek olunuza duydu
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
121/383
evgiyi gstermek istediinizden eminim. Bbizim grlerimiz olduu iin (ve belki de sinsanlarnzn grleri), ona hak ettiini vermey
misiniz? Vereceiniz eyi teslim edeceiniz ki
yabanc veya bir dman deildir. Ayrca, mlkdeimeyecektir, nk buraya istemeye geldiolunuza verdiinizde, onun vastasyla size indecektir: Sirmium ehri, mparator Justinian
Kutrigurlar ve Utigurlara verdii yllk d
nk u an tm bu kabilelerin hkimi Bayaayrca Gepid olan Usdibad ve onun yandank hi kimse onlarn Bayan'n klesi oldueddetmeyecektir)."
Targitius bunlar sylemi, mparator da u ekevap vermitir: "Bana yle geliyor ki Targburaya bir eli olarak deil, bizim bilgimiz dAvarlarn yntemlerini bize ifa etmek iin gEer, tavsiye ettiin gibi, Justinianos'un daha
Hunlara (Kutrigur-Utigur) verdiini size verikorkudan deil merhamettendir, nk o (imparonlarn kann dkmek istemedi bu bir jest neolacaktr. Ayrca, bizden para aldklarn iddia ettefil Kutrigurlar ve Utigurlar bizden kaarak
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
122/383
bizim onlar yerle bir etmemizle tamamen orkalkmlardr, aka anlalmaldr ki, cmgsterdiimiz ve savata yzlemek zorukaldklarmz ayndr. yleyse neden malup ed
ait olan size verelim? Fethetmek ve ayn zamaethedilenlerin parasn bakalarna vergerekten garip bir eydir. Bir zamanlar akldavranm grnmemiz yeterli deildir. Aptallalkanla dntreceimizi dn
olmalsnz"[224]."yleyse Usdibad hakknda ne yapmalyz?
ize vermek mi? Sahip olduumuz eyleri zedevletimize zarar veren barbarlara terk ede
kadar aptal deiliz. Atamz olan mparageldiklerinde, Gepidleri ald ve onlara Sirivarndaki topraklar verdi[225]. Onlar
Langobardlar arasnda sava ktnda, bhakkmz olarak bize ait olana yardm ettik ve
klelik doalarn gstermemi ve ihanetlervelinimetlerini sinirlendirmemi olsalard, yardm ile Gepidler sava kazanabilirlerdi. karlk onlar bize kar affedilmez dalaveevirdiler. Fakat Romallar nankrlkleri nede
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
123/383
onlar cezalandrmamaya (nk hibir ularna karlk gelemez), fakat bakalar tarafnamamen yerle bir edilirlerken baka yne bakm
karar verdiler. imdi durum bu ekildeyken,
ebaamz olan Gepidleri elinizde tutmanz nedeikyet etmekte hakl olmamza raikyetlerimiz bize geri dnd. Siz Usdibad' diyorsunuz, fakat biz sizden Gepidlerin tm
kalann istiyoruz".
"En bandan beri Romallarn misyonu saduahip olmayanlara saduyuyu retmek
kendilerinin de bundan yoksun oldukdndrmemek olmutur. Sirmium'u barba
verecek miyiz? Romallar silahlanmaktan durduu mddete, sadece hayatta kaldnz memnun olmayacak msnz? Sen Targitius, KaaTuna Nehri'ni ve sonra Hebrus'u (Meri Ngeeceini ve tek bir saldr olmadan Tr
ehirlerini alacan syleyeceksin. Fakat ilk Romallarn gc hareket edecek ve onun umutlboa kararak Avarlarn sahip olduu her yamalayacak. Barbar kibri devam ettike, yykmaya ve talan etmeye son vermeyeceiz. Bar
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
124/383
iyade sava Romallarn menfaatine olacaAvarlar gebeler ve yabanclar ile dost oldmanlaryla dost olmaktan daha acdr, onlarn dostluu gvenilir deildir. Ruhlarm
iyade vcutlarmzn yaralanmas daha iyidir. Hyaylar, atlar ve byk piyade glerinizi hazTargitius. Bar bizim iimize gelmez."
mparatorun bu olduka gl szleri ile
lileri gnderildi. mparator zaten General Bobir mektup gndermi ve Bizans'ta bulukendisine bu teklifleri tayan adamlar gndein ar bir ekilde eletirmitir. Ayrca, Avarl
aralarndaki dmanln hemen patlak verece
ok iyi bildii iin, Justinos generale tm ilahlarn hazrlamaya balamasn da sylemBonos, mparatordan gelen mektubu okuyunca,ava hazrlklarn tamamlamtr.
Fragman 12, 7Targitius yeniden mparatorun huzu
karlmasn isteyerek geri gelmi ve ayn tekyaptktan sonra ayn cevaplar almtr. Ba
-
7/30/2019 Bizans Kaynaklarnda Trkler
125/383
Sirmium ehrinin kendi mlkiyeti olarak kenverilmesini nk Gepid kralln yktn ve ustinianos'un her sene Hunlara (Kutrigur-U
dedii parann da kendisine verilmesini istem
Bunu nceki yllarda almadklar iin, Targitiuparay toptan almak ve gelecekte de Romalkarara balanan yllk demeleri yapmasn istemAyrca, esir hakk nedeniyle kendisine ait Usdibad' da talep etmitir. Targitius gururlan
baka taleplerde de bulunmu ve mparator hepeddetmitir [226]. Justinos onun szlerini aalave ona bir kral gibi cevap vermitir.
Bu konular hakknda ok sayda resmi gr
yapldktan sonra, hibir sonu elde edilemedimparator her eyi grmek ve her bir hakknda bir antlama yapmak zere GenTiberios'u Avar