Þjóðhagfræði í opnu hagkerfi: samhengi hlutanna
DESCRIPTION
32. Þjóðhagfræði í opnu hagkerfi: Samhengi hlutanna. Opin hagkerfi. Opið hagkerfi á viðskipti við önnur lönd Helztu þjóðhagsstærðir í opnu hagkerfi: Hreinn útflutningur Hrein erlend fjárfesting Öðru nafni hreint útstreymi fjármagns Nafngengi Raungengi. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
ÞJÓÐHAGFRÆÐI Í OPNU ÞJÓÐHAGFRÆÐI Í OPNU HAGKERFI: HAGKERFI:
SAMHENGI HLUTANNASAMHENGI HLUTANNA
32
Opin hagkerfiOpin hagkerfi
Opið hagkerfi á viðskipti við önnur lönd
Helztu þjóðhagsstærðir í opnu hagkerfi:Hreinn útflutningur Hrein erlend fjárfesting
Öðru nafni hreint útstreymi fjármagnsNafngengiRaungengi
Einfalt líkan af opnu hagkerfi: Einfalt líkan af opnu hagkerfi: Tvær forsendurTvær forsendur
VLF er gefin stærðFull atvinna
Almennt verðlag er einnig gefin stærðSeðlabankinn heldur peningamagni föstu
Afléttum báðum þessum forsendum næst, þegar við skoðum, hvernig framleiðsla og verðlag ákvarðast í opnu hagkerfiTökum eitt skref í einu
Y
P
Framboð og eftirspurn eftir lánsfé og Framboð og eftirspurn eftir lánsfé og erlendum gjaldeyri: Tveir markaðirerlendum gjaldeyri: Tveir markaðir
LánsfjármarkaðurS = I + NCO
Þegar vextir hafa náð jafnvægi milli framboðs og eftirspurnar, er sparnaður jafn fjárfestingu, innlendri og erlendri SS = sparnaður II = innlend fjárfesting NCONCO = hrein erlend fjárfesting
NCO = hrein kaup Íslendinga á erlendum eignum = hrein fjárfesting Íslendinga í útlöndum = IIerlenderlend
Framboð og eftirspurn eftir lánsfé og Framboð og eftirspurn eftir lánsfé og erlendum gjaldeyrierlendum gjaldeyri
LánsfjármarkaðurS = I + NCO = Iinnlend + Ierlend
JapanJapan og Þýzkaland Þýzkaland safna eignum: S > I, svo að NCO > 0 Fjárfesting Japana og Þjóðverja erlendis
er meiri en fjárfesting útlendinga í Japan og Þýzkalandi
BandaríkinBandaríkin og Ísland Ísland safna skuldum: S < I, svo að NCO < 0 Fjárfesting Bandaríkjamanna og
Íslendinga erlendis er minni en fjárfesting útlendinga í Bandaríkjunum og á Íslandi
LánsfjármarkaðurLánsfjármarkaður
Framboð lánsfjár sprettur af innlendum sparnaði (SS)
Eftirspurn eftir lánsfé sprettur af innlendri fjárfestingu (II) og erlendri fjárfestingu (NCONCO), þ.e. hreinu útstreymi fjármagns
Fólk leggur fé í banka, og bankarnir geta lánað féð þeim, sem sækjast eftir lánsfé til fjárfestingar heima og erlendis
LánsfjármarkaðurLánsfjármarkaður
Framboð og eftirspurn eftir lánsfé fara eftir raunvöxtum
Hækkun raunvaxta hvetur fólk til aukins sparnaðar og eykur þannig framboð lánsfjár
Raunvextir jafna metin milli framboðs og eftirspurnar eftir lánsfé og koma lánsfjármarkaðinum í jafnvægi
LánsfjármarkaðurLánsfjármarkaður
Lánsfé
Raunvextir
Framboð lánsfjár(Innlendur sparnaður)
Eftirspurn eftir lánsfé(Innlend og erlend fjárfesting)
Jafnvægi
Jafnvægismagn
Raunvextirí jafnvægi
GjaldeyrismarkaðurGjaldeyrismarkaður
Framboð og eftirspurn á gjaldeyrismarkaði endurspegla hreint útstreymi fjármagns (NCO) og hreinan útflutning (NX)
NCO sýnir muninn á útflutningi og innflutningi á fjármagniNCO sýnir einnig hreina erlenda fjárfestingu
NX sýnir muninn á útflutningi og innflutningi á vörum og þjónustu
GjaldeyrismarkaðurGjaldeyrismarkaður
Á gjaldeyrismarkaði skipta menn krónum fyrir erlenda gjaldmiðla
Höfum áður séð, að NCO og NX hljóta að standast á
NCO = NX = S - INCO sýnir hreina erlenda fjárfestingu,
þ.e. fjárfestingu okkar erlendis að frádreginni fjárfestingu útlendinga hér heima
SparnaðurSparnaður
Y = C + I + G + NXÞjóðarsparnaður er landsframleiðsla að
frádreginni einkaneyzlu og samneyzluS = Y – C – G = I + NX
Sem sagt:S = I + NX = Iinnlend + Ierlend
NX = S – I = Ierlend
Viðskiptaafgangur er m.ö.o. notaður til að fjármagna hreina erlenda fjárfestingu
GjaldeyrismarkaðurGjaldeyrismarkaður
Raungengið jafnar metin milli framboðs og eftirspurnar eftir erlendum gjaldeyri
Eftirspurnarkúrfan á gjaldeyrismarkaði hallar Eftirspurnarkúrfan á gjaldeyrismarkaði hallar niðurniður, þar eð hækkun raungengis hækkar verðið á innlendri vöru og þjónustu miðað við erlenda vöru og þjónustu og dregur því úr dregur því úr eftirspurn eftir krónum til að kaupa innlendan eftirspurn eftir krónum til að kaupa innlendan varning varning (E = eP/P*E = eP/P*)
Framboðskúrfan er lóðréttFramboðskúrfan er lóðrétt, þar eð framboð á krónum til að fjármagna erlenda fjárfestingu er óháð raungengi krónunnar, skv. forsendu
GjaldeyrismarkaðurGjaldeyrismarkaður
Krónur, sem skipt er yfir í evrur
Raungengi
Framboð króna(hreint útstreymi fjármagns til að fjármagna erlenda fjárfestingu)
Eftirspurn eftir krónum(hreinn útflutningur)
Jafnvægismagn
Raungengi í jafnvægi
Jafnvægi
GjaldeyrismarkaðurGjaldeyrismarkaður
Raungengið ræðst af jafnvægi framboðs og eftirspurnar á gjaldeyrismarkaði
Þegar raungengið er í jafnvægi, þá er eftirspurn eftir krónumeftirspurn eftir krónum til að greiða fyrir hreinan útflutning jöfn framboði jöfn framboði krónakróna, sem er skipt yfir í erlenda mynt til að greiða fyrir erlent fjármagn, þ.e. til að standa straum af hreinni erlendri fjárfestingu
Jafnvægi í opnu hagkerfiJafnvægi í opnu hagkerfi
Lánsfjármarkaður Framboð lánsfjárFramboð lánsfjár sprettur af þjóðarsparnaði,
þ.e. einkasparnaði og sparnaði hins opinbera Eftirspurn eftir lánsféEftirspurn eftir lánsfé sprettur af þörfinni fyrir
að fjármagna innlenda og erlenda fjárfestinguGjaldeyrismarkaður
Framboð krónaFramboð króna sprettur af þörfinni fyrir gjaldeyri til að fjármagna hreina erlenda fjárfestingu
Eftirspurn eftir krónumEftirspurn eftir krónum sprettur af þörfinni fyrir að greiða fyrir hreinan útflutning
Jafnvægi í opnu hagkerfiJafnvægi í opnu hagkerfi
Hreint útstreymi fjármagns tengir lánsfjármarkaðinn við gjaldeyrismarkaðinn
Helzti gangráður hreins útstreymis lánsfjár – þ.e. erlendrar fjárfestingar – er raunvaxtastigið, þ.e. nafnvextir að frádreginni verðbólgu
Hreint útstreymi fjármagns fer eftir vöxtumHreint útstreymi fjármagns fer eftir vöxtum
0 Hreint útstreymi fjármagns
Hreint útstreymi fjármagns er neikvætt
Hreint útstreymi fjármagns er jákvætt
Raunvextir
Erlend fjárfestingErlend fjárfesting er niðurhallandi fall af
raunvöxtum alveg eins og innlend fjárfestinginnlend fjárfesting er niðurhallandi fall af
raunvöxtum
Jafnvægi í opnu hagkerfiJafnvægi í opnu hagkerfi
Verð á lánsfjármarkaði og gjaldeyrismarkaði – þ.e. raunvextirraunvextir og raungengiraungengi – lagast að jafnvægi milli framboðs og eftirspurnar á báðum mörkuðum
Aðlögun verðs að jafnvægi á markaði ákvarðar þjóðarsparnað, innlenda fjárfestingu, hreina erlenda fjárfestingu og hreinan útflutning
Jafnvægi í opnu hagkerfiJafnvægi í opnu hagkerfi
(a) Lánsfjármarkaður (b) Hreint útstreymi fjármagns
Hreint útstreymi fjármagn, NCO
Raunvextir Raunvextir
(c) GjaldeyrismarkaðurKrónur
Lánsfé Hreint útstreymi fjármagns
RaungengiFramboð
Framboð
Eftirspurn
Eftirspurn
r r
Er = raunvextir
E = raungengi
Áhrif hagstjórnar og ytri skella í opnu Áhrif hagstjórnar og ytri skella í opnu hagkerfihagkerfi
Skoðum nú, hvernig mikilvægar þjóðhagsstærðir – þjóðarsparnaður, innlend og erlend fjárfesting og hreinn útflutningur – bregðast við hagstjórn og utanaðkomandi hnykkjum:RíkishallareksturViðskiptastefnaStöðugleiki í efnahagsmálum og
stjórnmálum
Tilraun 1: Áhrif ríkishallaTilraun 1: Áhrif ríkishalla
Raunvextir Raunvextir
Krónur
Lánsfé
Raungengi
Eftirspurn
Eftirspurn
r2
NCO
SS
S S
r2B
E1
r rA
1. Ríkishalli dregur úrframboði lánsfjár ...
2. ... svo aðraunvextirhækka …
4. Samdrátturhreinnar erlendrarfjárfestingardregur úr framboði króna, sem er skiptyfir í erlendangjaldeyri ...
5. ... svo aðraungengiðhækkar.
3. … og hreinerlendfjárfestingminnkar.
E2
(a) Lánsfjármarkaður (b) Hreint útstreymi fjármagns
(c) Gjaldeyrismarkaður
Hreint útstreymi fjármagns
RíkishallareksturRíkishallarekstur
Ríkishallarekstur í opnu hagkerfi dregur úr framboði lánsfjár,knýr raunvexti upp á við,ryður burt innlendri fjárfestingu ogdregur úr hreinni erlendri
fjárfestingu
RíkishallareksturRíkishallarekstur
Áhrif ríkishallarekstrar á lánsfjármarkaðinnRíkishalli dregur úr þjóðarsparnaði og ...hliðrar með því móti framboðskúrfunni á
lánsfjármarkaði til vinstri, svo að ...raunvextir hækkaraunvextir hækka og ...hrein erlend fjárfesting skreppur saman
RíkishallareksturRíkishallarekstur
Áhrif ríkishallarekstrar á gjaldeyrismarkaðinnSamdráttur hreinnar erlendrar
fjárfestingar dregur úr framboði króna, sem skipt er yfir í erlendan gjaldeyri, svo að ...
... raungengið hækkar... raungengið hækkar
Tilraun 2: Áhrif innflutningstollaTilraun 2: Áhrif innflutningstolla
r r
Framboð
Framboð
EftirspurnNCO
D
D
3. Hreinnútflutningurhelzt þó óbreyttur.
2. … og leiðir til hækkunar raungengis.
E
E2
1. Tollur áinnflutningeykur eftirspurneftir krónum ...
(a) Lánsfjármarkaður (b) Hreint útstreymi fjármagns
(c) Gjaldeyrismarkaður
Raunvextir Raunvextir
Raungengi
Krónur
Lánsfé Hreint útstreymi fjármagns
Og raunvextirnir
haggast ekki
ViðskiptastefnaViðskiptastefna
ViðskiptastefnuViðskiptastefnu ríkisvaldsins er ætlað að hafa áhrif á umfang útflutnings og innflutnings á vörum og þjónustu TollurTollur: Skattur á innfluttan varningKvótiKvóti: Hámarksmagn, sem leyfilegt
er að flytja inn af tiltekinni vöru
ViðskiptastefnaViðskiptastefna
Ráðstafanir í viðskiptamálum hafa engin áhrif á þjóðarsparnað og innlenda fjárfestingu og hafa því ekki heldur nein áhrif hreinan útflutning, þ.e. viðskiptajöfnuð Ef þjóðarsparnaður og innlend fjárfesting eru
gefnar stærðir, þá sér aðlögun raungengisins um að halda viðskiptajöfnuðinum óbreyttum
Ráðstafanir í viðskiptamálum hafa meiri áhrif á einstökum mörkuðum (rekstrarhagfræði) en í þjóðarbúskapnum í heild (þjóðhagfræði)
ViðskiptastefnaViðskiptastefna
Áhrif innflutningstollaÚtlendingar þurfa að komast yfir krónur
til að kaupa útflutningsvörur af okkur Við þurfum að losa okkur við krónur til
að kaupa gjaldeyri til að greiða fyrir innflutning
Álagning tollaÁlagning tolla dregur úr innflutningi og eykur eftirspurn eftir krónumeykur eftirspurn eftir krónum á gjaldeyrismarkaði, svo að ...
... raungengið hækkar... raungengið hækkar
ViðskiptastefnaViðskiptastefna
Áhrif innflutningstollaRaunvextir haggast ekki, því að
ekkert hefur gerzt á lánsfjármarkaðiHreinn útflutningur breytist ekki
heldur Hrein erlend fjárfesting breytist ekki
heldur, þótt tollurinn dragi úr innflutningi
ViðskiptastefnaViðskiptastefna
Áhrif innflutningstollaRaungengishækkun krónunnar á
gjaldeyrismarkaði ýtir undir innflutning og dregur úr útflutningi
Þessi aukning innflutnings og samdráttur útflutnings vegur upp innflutningssamdráttinn af völdum tollsins
ViðskiptastefnaViðskiptastefna
Áhrif innflutningstollaViðskiptastefna – tollar og kvótar –
hafa engin áhrif á viðskiptajöfnuðViðskiptahömlur eru eigi að síður
skaðlegarHömlur leiða til hágengis, sem heldur
aftur af útflutningi – og hagvexti!Sbr. t.d. Ísland fram að kreppunni nú
Tilraun 3: Áhrif fjármagnsflótta frá ÍslandiTilraun 3: Áhrif fjármagnsflótta frá Íslandi
r1 r1
D1
D2
E
Eftirspurn
S S2
Framboð
NCO2NCO1
1. Aukning hreins útstreymislánsfjár …
3. … svo að raunvextirhækka.
2. … eykur eftirspurneftir lánsfé ...
4. Aukning hreinsútstreymisfjármagnseykur jafnframtframboð króna …
5. … svo að raungengiðfellur.
r2 r2
E
(a) Lánsfjármarkaður (b) Hreint útstreymi fjármagns
(c) Gjaldeyrismarkaður
Raunvextir Raunvextir
Raungengi
Krónur
Lánsfé Hreint útstreymi fjármagns
Stjórnmálaupplausn og fjármagnsflóttiStjórnmálaupplausn og fjármagnsflótti
Með fjármagnsflótta fjármagnsflótta er átt við mikinn og skyndilegan samdrátt eftirspurnar eftir eignum í heimalandinu
Fjármagnsflótti hefur mest áhrif á landið, þaðan sem fjármagnið flýr, en hann hefur einnig áhrif á önnur lönd
Ef fjárfestar óttast um öryggi fjár síns, getur fjármagnið lagt á flótta
Stjórnmálaupplausn og fjármagnsflóttiStjórnmálaupplausn og fjármagnsflótti
Hvað gerist, ef fjármagnið leggur á flótta? Raunvextir hækkaRaunvextir hækka Raungengið fellurRaungengið fellur
Sbr. t.d. Mexíkó 1994Þegar erlendir fjárfestar byrjuðu að óttast
stjórnmálaupplausn í Mexíkó 1994, seldu þeir hluta af eignum sínum þar og keyptu eignir í öðrum löndum fyrir andvirðið
Hreint útstreymi fjármagns frá Mexíkó jókstSbr. einnig Ísland 2008 -- gjaldeyrishöft
Stjórnmálaupplausn og fjármagnsflóttiStjórnmálaupplausn og fjármagnsflótti
Aukning hreins útstreymis fjármagns hefur tvenns konar áhrif heima fyrirEftirspurn eftir lánsfé eykst, svo að ...... raunvextir hækkaraunvextir hækka Framboð pesóa á gjaldeyrismarkaði
eykst, svo að ...... raungengið lækkarraungengið lækkarGjaldmiðill Mexíkós heitir
pesó
Lítið opið hagkerfiLítið opið hagkerfi
Lítið opið hagkerfi er verðþegi verðþegi á heimsmarkaði Vextir heima fyrir ráðast af vöxtum erlendis Ef vextir eru hærri hér, flæðir fjármagn inn í landið Ef vextir eru lægri hér, fer öll fjárfesting til útlanda NCO ferillinn er láréttur
Lánsfjármarkaður ákvarðar ekki lengur raunvexti, heldur umfang þjóðarsparnaðar og fjárfestingar
Eftir sem áður: S = I + NCO
Lítið opið hagkerfiLítið opið hagkerfi
Myndirnar verða nú tvær í stað þriggja áður
S - I ferill er upphallandi og sker NCO ferilinn, þar sem S = I + NCO
Getum nú endurtekið m.a. tilraunir með ríkishallarekstur og viðskiptastefnu og fengið sömu niðurstöðu og áður, nema raunvextir eru fastir og taka mið af raunvöxtum erlendis
r*
NX
Raunvextir
Raungengi
Lítið opið hagkerfiLítið opið hagkerfi
S - I
E*
S – I = NCO
S – I = NX
A
B
Raunvextir og raungengi Raunvextir og raungengi ráðast af jafnvægi milli ráðast af jafnvægi milli
þjóðarsparnaðar (S) og þjóðarsparnaðar (S) og heildarfjárfestingar heildarfjárfestingar
(I + NCO)(I + NCO)
r*
NX
Lítið opið hagkerfi: Lítið opið hagkerfi: Áhrif ríkishallarekstrarÁhrif ríkishallarekstrar
S - I
E*
S – I = NCO
S – I = NX
A
B
Ríkishallarekstur dregur Ríkishallarekstur dregur úr þjóðarsparnaði, svo úr þjóðarsparnaði, svo
að S – I línan hliðrast til að S – I línan hliðrast til vinstrivinstri
A’
B’
Raunvextir
Raungengi
r*
NX
Lítið opið hagkerfi: Lítið opið hagkerfi: Áhrif ríkishallarekstrarÁhrif ríkishallarekstrar
S - I
E*
S – I = NCO
S – I = NX
A
B
Ríkishallarekstur dregur Ríkishallarekstur dregur úr þjóðarsparnaði, svo úr þjóðarsparnaði, svo
að S – I línan hliðrast til að S – I línan hliðrast til vinstri ... og raungengið vinstri ... og raungengið
hækkarhækkar
A’
B’
Raunvextir
Raungengi
r*
NX
Lítið opið hagkerfi.Lítið opið hagkerfi.Áhrif innflutningstollaÁhrif innflutningstolla
S - I
E*
S – I = NCO
S – I = NX
A
B
Álagning tolla örvar Álagning tolla örvar hreinan útflutning, svo hreinan útflutning, svo að NX línan hliðrast til að NX línan hliðrast til
hægrihægriB’
Raunvextir
Raungengi
r*
NX
Lítið opið hagkerfi.Lítið opið hagkerfi.Áhrif innflutningstollaÁhrif innflutningstolla
S - I
E*
S – I = NCO
S – I = NX
A
B
Álagning tolla örvar Álagning tolla örvar hreinan útflutning, svo að hreinan útflutning, svo að
NX línan hliðrast til NX línan hliðrast til hægri ... og raungengið hægri ... og raungengið
hækkar, en raunvextir hækkar, en raunvextir standa í staðstanda í stað
B’
Raunvextir
Raungengi
r*
NX
Lítið opið hagkerfi: Lítið opið hagkerfi: Áhrif innstreymis erlends lánsfjárÁhrif innstreymis erlends lánsfjár
S - I
E*
S – I = NCO
S – I = NX
A
B
Innstreymi erlends Innstreymi erlends lánsfjár eykur lánsfjár eykur
fjárfestingu, svo að S – I fjárfestingu, svo að S – I línan hliðrast til vinstrilínan hliðrast til vinstri
A’
B’
Raunvextir
Raungengi
r*
NX
Lítið opið hagkerfi: Lítið opið hagkerfi: Áhrif innstreymis erlends lánsfjárÁhrif innstreymis erlends lánsfjár
S - I
E*
S – I = NCO
S – I = NX
A
B
Innstreymi erlends Innstreymi erlends lánsfjár eykur lánsfjár eykur
fjárfestingu, svo að S – I fjárfestingu, svo að S – I línan hliðrast til vinstri ... línan hliðrast til vinstri ...
og raungengið hækkarog raungengið hækkar
A’
B’
Raunvextir
Raungengi
r*
NX
Lítið opið hagkerfi:Lítið opið hagkerfi:Áhrif vaxtahækkunar erlendisÁhrif vaxtahækkunar erlendis
S - I
E*
S – I = NCO
S – I = NX
A
B
A’
B’
Hækkun raunvaxta í Hækkun raunvaxta í útlöndum hækkar útlöndum hækkar
raunvexti heima fyrir, og raunvexti heima fyrir, og raungengið fellurraungengið fellur
Raunvextir
Raungengi