(FOR PAGE 203)

Ang unang tulo ka Ebanghelyo nagpa-dayag sa mga buhat ug pulong ni Jesus isiptukmang sukaranan sa mga Pagtulun-an saSimbahan. Sa laing bahin, ang Ebanghelyoni Juan dunay kaugalingong katuyoan:“Gisulat ni aron motoo mo nga si Jesus maoang Cristo, ang Anak sa Diyos.” (Jn 20:31)

Ang tanang sakop sa Simbahan nagtoonga si Jesus Anak sa Diyos. Giunsa nilapagsabot ang maong mga pulong? AngPagkabanhaw ni Jesus nagpadayag saDiyosnong kinaiya sa iyang persona;makapangutana ta kanus-a si Jesus mahi-mong Anak sa Diyos ug unsa kadako angiyang pag-ambit sa Diyosnong kinabuhi?

Ang Ebanghelyo ni Juan tatawng nag-matuod sa unang higayon nga si Jesushiniusang nabuhi diha sa Diyos mismogikan sa sinugdan ug nagpaklaro sa ka-lapad sa iyang mga buhat. Si Jesus, angAnak sa Diyos nga nagpakatawo, walamoanhi aron lang pagtudlo sa katarong okaDiyosnon kondili, aron pagbag-o satibuok kalibotan ug sa paghimo nato ngamatuod nga mga anak sa Diyos.

May pito lang ka milagro ni Jesus nganasulat ining Ebanghelyoha (ang pitosimbolikong numero). Apan gipakita iningmga milagroha ang pagpahibawo sa mgabuluhaton nga nahimo ni Jesus sa tibuokkasaysayan. Dihang makita si Jesus nganagpatin-aw uban sa mga Judiong dili ma-toohon, dili sabton nga si Juan naghisgot sakahuyangan sa pagtoo nga nasinati sa unangkristyanos. Sa tag-as nga wali nga gibutangsa Ebanghelista sa baba sa Ginoo, nagpa-dayag siya sa kaugalingong pagsabot samga pulong ni Jesus samtang nag-anam nipaglambo sa paglabay sa panahon.

Ang paghatag og gibug-aton sa pagka-Diyos ni Jesus diha sa Ebanghelyo maka-pakunhod sa interes alang sa konkretoniyang kinabuhi uban sa katawhan. Sukadpa sa sinugdan, may kristyanos nga nag-gamit sa Ebanghelyo ni Juan aron ipaka-tarong ang sayop nga pag-ila ni Jesus ug saiyang kaluwasan. Morag nalimtan nganamatay siya sa krus. May purohan nga angunang sulat ni Juan aron pagpaila sa Ebang-helyo, nagtumong ining mga tawhana.

Ang Ebanghelista nagsulat, naghan-ayug nagkompleto ining mga sinulata sulodsa taas nga panahon. Tigulang na siyang

JUAN

• 1.1 Dili Diyos ra ang gihisgotan sa Ebang-helyo o ang kasabotan ra sa Diyos uban sakatawhan; hinuon unang gipunting ini angtalagsaong relasyon sa Amahan tali sa Anak: siJesus ang Anak nga gikan sa Diyos. Maypagduda dayon nga moabot.

1. Walay tungatunga tali sa Magbubuhat ug sabinuhat. Diyos ba ang Anak uban sa Amahan; osiya ba ang una ug ang labing taas sa tanangbinuhat?

2. Diha sa Diyos walay maingon nga dili Diyos.Sama ba kawalay kinutoban ang Anak ug angAmahan?

3. Kon usa ra ang Diyos, unsaon man natopagsabot nga ang Amahan ug ang Anak naaniya mismo?

Sa Pasiuna sa Ebanghelyo, si Juan buotmopahayag sa misteryo.

Sa sinugdan…(b. 1). Ang Gen 1:1 naghisgotsa sinugdan sa panahon ug sa uniberso. Angtanan gikan sa Diyos sa sinugdan; apan alang saDiyos, ang panahon dili molabay; Ang Diyosmao ra kaniadto, karon ug sa kanunay sukad sasinugdan. Kon buot tang makasabot nganonggimugna sa Diyos ang kalibotan, angay tangmasayod nga diha sa Diyos kining sinugdana dilimolabay. Ang Diyos sama sa dili kapugngan ugwalay kinutobang gahom sa gugma. Mao ngaang Diyos nagpadayag sa dako niyang kamang-gihatagon ug gipakatawo ang iyang Anak,pinaagi ug diha niya mismo.

Ang pulong nahimong tawo• 1 Sa sinugdan diha na ang pulong.Ang Pulong diha sa Diyos,

ug ang Pulong mao ang Diyos.2 Sa sinugdan siya uban na sa Diyos.3 Pinaagi niya nahimo ang tanan,ug walay nahimo nga dili pinaagi niya.4 Gikan niya ang tanang kinabuhi,ug ang maong kinabuhi kahayag sa

katawhan.5 Sa kangitngit midan-ag sab ang kaha-

yag nga walay makapalong.6 May gipadala sa Diyosnga ginganlag Juan.7 Miabot siya aron pagsaksi sa kahayag,pagpaila ini aron ang mga tawonga makadungog sa mensahe motoo.8 Dili siya ang kahayag,apan saksi siya nga mopaila sa kahayag.9 Kay ang kahayag nagsingabot na sa

kalibotan,

ang tinuod nga kahayag magdan-ag samga tawo.

10 Siya dinhi na sa kalibotan.Pinaagi niya gihimo ang kalibotan,apan ang kalibotan wala makaila niya.11 Mianhi siya sa kaugalingong kataw-

han, apan wala siya dawata.12 Hinuon, ang midawat niya ug mitoo

sa iyang ngalan,gigamhan nga maanak sa Diyos.13 Wala sila himoang mga anak sa

Diyos sa tawhanong paagi.Wala sila mangatawo nga mga anak sa

tawhanong amahan,kay natawo man sila gikan sa Diyos.14 Ang Pulong nahimong unod,ug mipabarog sa iyang tolda uban nato.Atong nakita ang iyang Himaya.Ang himaya sa bugtong Anak gikan sa

Amahan:puno sa grasya ug kamatuoran.

Ang Pulong…(b.1). Ang Diyos mao angAmahan sa iyang pagpakatawo sa Anak. SaAnak gipadayag ug gipakita ang kaugalingongkabahandianon: Unsaon man sa tawo pag-ila sakaugalingong panagway kon walay salamin ngakapanaminan?

Si Juan naghisgot sa Pulong sa Diyos. Kiningpulonga mahubad isip: Ang Pulong o ang huna-huna o mas maayo pa gyod: Ang Pagpadayagsa Diyos: ang iyang Anak.

Ang Anak ang himaya (Heb 1:1) ug angdagway (Col 1:15) sa Amahan. Ang Anak dilikabahin sa Amahan, dili pod laing Diyos, kaywala man siyay iyang kaugalingon, apan angtanang sa Amahan iya sab (Jn 16:15). Tungodini, Diyos siya uban sa Amahan.

Pinaagi niya…(b. 3). Ang Diyos nagmugna sauniberso pinaagi ug alang sa Pulong, kang kinsamakaplagan ang dili maihap nga binuhat, kali-botan ug espiritu lakip ang tanan nga, dunganniya, mahimong mga Anak sa Diyos (Ef 1:3-5).Ang matag usa nato hunahuna sa Diyos nganabuhat: ang matag usa giumol ug gipana-langinan sa Diyos “diha” sa hingpit nga modelosa tanan – ang Pulong.

Gikan niya…(b. 4). Kinaiya sa kinabuhi angpagtubo sa kaugalingong gahom, hangtod ngamaabot ang kahingkod. Kining pagtubo alangnato natural sa anak. Ang maong pagtubo angaysa Anak, dili sa Amahan. May duha ka aspektodiha sa Anak: una, sama sa Amahan Diyos siya

JUAN 1 204

namatay, sa mga tuig 95 (A.D.) ug ang iyang mga tinun-an nagmantala ini. Kining kutinga pamaagi nakapaklaro nganong may pagsublisubli, ug ngano nga may mga bahin ininga klarong nagkayamukat bisag kining basahona gihan-ay ug giplano pag-ayo.

1Gen1:11

Jn1:1

Reb19:13

Fil2:6Col

1:16Heb1:2

Pan8:22Klm9:1

1Cor8:6

1Tes5:41Jn2:9

3:198:12

12:46

14:1717:25

Gal3:261Jn

5:13

3:4Jaime1:18

Ex25:834:6

40:34Dt

4:7Os

2:22Bar

3:37

15 Sa dayag nagsaksi niya si Juan ugmiingon,

“Ang akong gisulti ninyo nga mosunodnako diha na sa wala pa ko,

kay nag-una siya nako.16 Gikan sa iyang kapuno kitang tanan

nakadawatsa walay puas nga grasya.

ug dili mag-antos og sakit o kakulang. Ikaduha,naa sa Anak ang kinaiya pagtahan. Gitahan niyaang kaugalingon aron himayaon ug ituboy saAmahan.

Tungod ini, ang Anak sa Diyos mianhi saatong kalibotan dili lang aron pagluwas natokondili, aron paghukas sa kaugalingong himayahangtod nga himayaon siya sa Amahan (Fil 2:5-11). Sa ingon, ang tanang binuhat nga gimugnapinaagi niya, gimandoan sa samang balaod sakinabuhi, kamatayon ug pagkabanhaw.

May gipadala…(b. 6). Sa duha ka tudling 6-8ug sa 15, si Juan, ang tagsulat sa Ebanghelyo,nagsulti mahitungod ni Juan, ang Magbubun-yag, ang nag-una ni Jesus.

Sa wala pa matawo si Jesus, ang Pulong saDiyos mao ang kahayag nga nagdan-ag ugnaggiya sa katawhan. Siya ang Kaalam saDiyos (Pan 8:22-24 ug Klm 7:22-30) nga nag-lamdag sa matag tawo, bisan sa layo sa pagtoo.Kining kahayaga wala mapakyas, bisan sa walamakaila sa Diyos. Diha siya sa kaamgohan samga tarong sa tanang kaliwat ug panahon.

Apan diha ni Jesus, ang kahayag miabot sakatawhan sa bag-ong paagi. Miabot siya sa kau-galingong panimalay: ang katawhan sa Israel.

… nahimong unod…(b. 14). Si Juan nag-gamit sa pulong Unod aron mahatagag gibug-aton ang pagpaubos sa Diyos, nga bisagEspiritu, nahimong binuhat nga may lawas ngamamatay. Si Juan nag-ingon: ug nahimongtawo, ug dili: “misul-ob sa dagway sa tawo”, kayang Anak sa Diyos sa tinuod nahimong tawo.

Mipuyo uban nato... Si Juan miingon: “mipa-barog sa iyang tolda uban nato.” Gipasabotang sagradong tolda, ang santwaryo sa mgaJudio sa kamingawan: sa maong tolda, angDiyos nag-uban nila (Ex 33:7-11). Sa pagkatinu-od, si Jesus, ang Anak sa Diyos nga nahimongtawo, mao ang Templo sa Diyos diha sa ka-tawhan (Jn 2:21), templo nga mapaubsanon ugdelikado sama sa tolda didto sa kamingawan.Hinuon, diha niya ang kapuno sa Diyos. Angmga tinun-an nakasinati sa iyang Himaya sa

UNANG BAHIN: MIPAILA SI JESUSSA IYANG KAUGALINGON PINAAGI SA MGA TIMAAN

17 Pinaagi ni Moises gihatag sa Diyosang balaod,

apan ang grasya ug ang kamatuoranmiabot pinaagi ni JesuCristo.

18 Wala pay nakakita sa Diyos.Ang bugtong Anak sa Diyos nagpaila

niya,ang naa sa sabakan sa Amahan.

pipila ka higayon sa iyang kinabuhi uban nila (Jn2:11 ug sa Lc 9:32). Nakita nila ang iyangHimaya sa Pasyon ug Pagkabanhaw.

Giunsa man sa Pulong pag-anhi aron pag-luwas nato? Si Juan wala maghisgot sa pagluwasnato sa bung-aw sa sala; mas gipalabi niya angpaghisgot ni Jesus nga naghatag natog kahiga-yonan pagkab-ot og kahimtang nga wala tadamha ug lapas pa sa atong makab-ot: Gihimota niya nga mga Anak sa Amahan, basta motoota sa iyang ngalan, sa Diyosnon niyang persona.

…grasya ug…(b. 17). Ang grasya ug angkamatuoran mao ang duha ka kinaiya sa Diyos(Ex 34:6-7). Kining mga pulonga gisublisubli saSalmo 89. Sama sa pagbalikbalik sa usa ka awit.Si Juan nagpasabot nga iyang naila angkahingpit sa pagkaDiyos ni Jesus (Col 2:9).

…ang balaod…(b.17). Samtang gihinum-doman ang mga sala sa Israel, ang kasaysayan saBiblia nagtagna sa panahon nga ang balaod dilina kinahanglang ikulit sa bato o isulat sa mgabasahon (Jer 31:31).

Moabot ang adlaw nga ang Diyos magbag-o sakasingkasing sa makasasala (Ez 36:26) aronmosugod ang relasyon sa matuod nga gugma ugkamatuoran tali sa Diyos ug sa katawhan (Os2:21-22). Si Juan nagpamatuod nga ang gitagnanga panahon sa matuod nga gugma ug kama-tuoran (sa matuod nga tinoohan) miabot pina-agi ni JesuCristo.

ANG NATING KARNERO• 19. Ang mga awtoridad sa balaod nakapa-

ngutana sa kaugalingon: “kinsa siya nga kina-ugalingong nagwali?” Niadtong panahona, maynagkalainlaing pundok nga Judio nga namun-yag, o nagligo, isip ritwal sa paglimpyo o paghin-lo ug aron mas madali ang pag-abot sa Mesiyas.

Mahitungod sa pagwali ug pagpamunyag niJuan, ang Magbubunyag, tan-awa sa Lucas3:10.

Ang Mesiyas mao ang ngalan nga gihatag samga Judio sa gipaabot nga Manluluwas. Gipa-

205 JUAN 1

20 Gisulti niya ang tinuod; mitubag siya,“Dili ako ang mesiyas. 21 Nangutanasila, “Kinsa diay ka? Si Elias?” “Dili,”mitubag siya. “Ikaw ba ang propeta?”

Ang mensahe ni Juan• 19 Kini ang gisulat ni Juan diha nga

ang mga Judio nagpadalag mga pariug Levita pagpangutana “Kinsa ka?”

Slm89:2Rom

1:3Gal4:4

1Tim3:16Heb2:141Jn4:2

5:13Reb21:3

1:27Mt

3:113:34Col2:9

7:1910:4

Ex31:18Rom6:14

5:376:46

Ex33:20

Mt11:271Tim1:176:161Jn

4:12

Lc3:3,15

3:28Mt

11:1417:10Buhat13:25

Dt18:15

Mal3:23

“Dili.” mitubag siya pag-usab. 22 Unya,miingon sila, “Tug-ani mig kinsa kaaron may ikatubag mi sa nagpadalanamo. Unsay ikasulti nimo sa imongkaugalingon?”

23 Mitubag si Juan ginamit ang mgapulong ni propeta Isaias: “Ako ang nag-singgit sa kamingawan: Tul-ira angdalan sa Ginoo.”

24 Gipadala ang mga Pariseo 25 busa,nangutana silag dugang ni Juan, “Nga-nong namunyag ka man kon dili ka paang Mesiyas ni si Elias ni ang Propeta?”26 Mitubag si Juan, “Gibunyagan tamosa tubig, apan may nagbarog dihaninyo nga wala mo makaila.”

27 Sunod siya nako, apan dinhi nasiya sa wala pa ko. Dili ko angayngmohubad sa liston sa iyang sandalyas.”

28 Nahitabo ni sa Betabara, sa subaJordan diin si Juan namunyag. 29 Sasunod adlaw, nakita ni Juan si Jesusnga nagpadulong niya. Miingon siJuan: Anaa ang kordero sa Diyos nganagwagtang sa mga sala sa kalibotan.

abot sab nila ang Propeta, apan dili tataw konang Propeta lahi ba sa Mesiyas nga gipaabot.Gitoohan nga si Propeta Elias mopakita pag-usab sa dili pa moabot si Jesus (Mc 9:11).

…ang kordero… (b. 29). Sa pinulongan samga Judio ang pulong “karnero” mahimongsabton nga sulugoon. Si Jesus ang sulugoon saDiyos, ang gimantala sa mga propeta, angnagsakripisyo sa ilang kaugalingon alang sakaigsoonan. Siya pod ang matuod nga kordero,puli sa kordero sa Paskwa sa mga Judio (Mc14:12).

ANG PAGDISKOBRE NI JESUS• 35. Kining Ebanghelyoa gisulat ni Juan

nga Ebanghelista ug dili ni Juan nga Magbu-bunyag. Si Juan nga Ebanghelista usa sa unangduha ka tinun-an nga misunod ni Jesus (b. 39).

Tumong ni Juan ang pagtabang natopagsabot sa lawom nga kahulogan sa mga buhatni Jesus nga naa sa gagmayng detalye nga dilidayon makita. Pananglitan, ang Biblia nagsugodsa balak nga nagsaysay sa pagmugna sakalibotan sulod sa pito ka adlaw, ug tungod sasaysay sa Pagmugna, ang sinugdan sa pagpang-alagad ni Jesus gihulagway pod nga daw nahi-tabo sulod sa usa ka semana (ang pito simbo-likong numero), b. 29,35,43.

Sa unang adlaw si Juan nga Magbubunyagnagmatuod nga may nagbarog diha ninyo ngawala mo makaila. Atong nakita sa unsangpaagiha nga sulod sa usa ka semana, si Juan ngaMagbubunyag unang nakadiskobre ni Jesus. Ugunya, ang sunod, si Juan, si Andres, ug si Simon.

30 Siya ang akong giingon nga sunodnako. Nag-una siya nako, kay diha naman siya sa wala pa ko. 31 Ako mismowala makaila niya. Namunyag ko sapag-andam para niya, aron mapada-yag siya sa Israel.

32 Nagmatuod sab ini si Juan sa pag-ingon: Nakita ko ang espiritu nga mika-naog gikan sa langit sama sa pati, ugmikunsad niya. 33 Wala ko makailaniya, apan ang Diyos nga nagsugonako sa pagbunyag miingon: Angimong makita nga kanaogan ug kun-saran sa Espiritu, siya ang nagbunyagdiha sa Espiritu Santo.

34 Tinuod nga ako ning nakita.Nagpahayag ko nga siya ang Pinili saDiyos.

Ang unang mga tinun-an• 35 Sa sunod adlaw, didto na sab si

Juan uban sa duha ka tinun-an.36 Samtang naglakaw si Jesus si Juannagtan-aw niya ug miingon “Anaa angkordero sa Diyos.” 37 Nadungog sa

Ang kataposang adlaw sa unang semananatunong sa kasal sa Cana, diin gipakita si Jesussa iyang himaya.

Unsay inyong gipangita (b. 38). Si Juan walamalimot sa unang mga pulong nga gisulti niJesus. Buot pod tang makailag kinsa si Jesus,apan gipangutana ta niya unsay naa sa atongkailadman, kay wala man tay makuha pinaagilang sa pagtan-aw niya, kon dili ta motahan saatong kaugalingon.

Kining duha ka tinun-an misugod pagpuyouban ni Jesus. Sa pag-abot sa panahon, nadisko-brehan nila ang Magtutudlo nga siya angMesiyas, ang Anak sa Diyos. Tinuod sab ni alangnato. Mitubo ta sa pag-ila ni Jesus samtangnagpanaw ta sa kinabuhi.

Si Juan nga Magbubunyag wala magsilos,gidasig niya ang iyang mga tinun-an sa pagsunodni Jesus, ug wala madugay, ang unang duhanagdalag mga kauban. Sa samang paagi, nasuodta ni Jesus tungod sa laing tawo nga nagpaambitnato bahin niya o nagpaapil nato sa apostolikan-hong kalihokan.

Kining duha ka tinun-an nakaila ni Jesus.Apan mas haom ang pag-ingon, nga si Jesusnakaila sa mga tawo nga gipiyal kaniya sa Ama-han. Mao nga nailhan niya si Natanael nga iyangnakita ilalom sa igera. Alang sa mga Judio,kining tudlinga angay sa magtutudlo sa Balaodnga nagtudlog tinoohan, kay kasagaran,magtudlo sila ilalom sa kahoy. Mao nga si Jesusnakaila sab ni Simon nga gipili sa Amahan ngaBato sa Simbahan (Mt 16:18).

Makita ninyo...basaha sa Gen 28:12.

JUAN 1 206

Is40:3

Mt16:13

Mc11:30

Buhat13:25

Zac3:9Mt

8:171Cor

5:71P

1:192:25Reb5:6

Is11:261:1

Mt3:16

Is42:1

duha ka tinun-an ang iyang gisulti ugmisunod sila ni Jesus. 38 Milingi si Je-sus, ug nakita niya nga nagsunod sila.Busa, nangutana siya, “Unsay inyonggipangita?” Mitubag sila, “Rabi, (sa atopa, magtutudlo), diin ka magpuyo?”39 Mitubag siya, “Dali ug tan-aw.” Miku-yog sila ug nakita nila ang iyang gipuy-an ug nipuyo sila uban niya adtongadlawa. Mga alas kwatro to sa hapon.

40 Usa sa duha nga nakadungog niJuan mao si Andres, ang igsoon niSimon Pedro. Misunod siya ni Jesus.

41 Unya, sayo sa sunod buntag naki-ta ini ang igsoong si Simon ug giing-nan, “Nakaplagan namo ang Mesiyas”(sa ato pa, ang Cristo).

42 Dayon, gidala niya si Simon kangJesus nga mitutok niya ug miingon: SiSimon ka, anak ni Juan. Sukad karonnganlan ka nag Kefas (sa ato pa, Bato).

43 Sa sunod adlaw miadto si Jesus saGalilea ug nakahibalag ni Felipe ngaiyang giingnan, “Sunod nako.”

44 Si Felipe taga Betsaida, diin nag-puyo si Andres ug si Pedro.

45 Unya, nakita ni Felipe si Natanaelnga giingnan, “Gikahibalag namo ang

ANG MGA TIMAAN NI JESUS• 2.1 Ang semana sa pagdiskobre ni Jesus

natapos atol sa Kasal sa Cana. Tinuod nga didtosi Jesus sa kasal dala ang mga tinun-an aron pag-apil sa kinantahay, sayaw ug inum-inom. Angiyang presensya ug pag-apil nakabalaan dili langsa panagtiayon, apan sa kasaulogan ug panag-hiusa.

Ang mga tinun-an nagsugod pa sa pag-ila niJesus, apan may usa nga nakasabot ug mitoo naniya: si Maria, ang Inahan. Nganong nakahuna-huna man siya sa paghangyo ni Jesus paghimogmilagro? Nasayod ba siyang daan nga si Jesusmakahimog milagro? Wala siya mohangyo aronpagkabig sa makasasala, o aron paghatag ogkalan-on sa gigutom, hinuon, naghangyo siya ogmilagro o talagsaong buhat: nga dili maulawanang pamanhonon.

Si Jesus mitubag kang Maria sa ingon nga konlain pang tawo ang iyang giatubang morag iyanggibadlong, apan kay inahan man niya, nagpailasa lawom nilang pagbinatiay nga molatas sa mgapulong nga nalitok. Si Jesus wala maghunahunapagsugod sa iyang misyon sa maong paagi o samaong higayon, apan ang iyang espiritu nakailasa Espiritu nga nagsulti pinaagi sa inahan, ugmitugot siya nga mahimo ang unang milagro-song timaan.

Maayong timan-an nga si Juan nagsaysay ogpito lang ka milagro ni Jesus; usahay iya ningtawgog mga buhat, usahay mga timaan, mgabuhat sa Anak sa Diyos nga nagpadayag saPaghari sa Diyos. Mga timaan ni, sa ato pa,butang nga makita, nga makatabang natopagsabot sa iyang tahas: ang pagpatunhay sakinabuhi ug pagbag-o sa kalibotan.

Busa, si Juan naghisgot sa pipila ka detalyeining hitaboa nga hulagway sa espirituhanongkamatuoran. Mitambong si Jesus og kasal,morag pasiuna ni sa pag-andam alang sa ubangkasal sa Diyos uban sa katawhan. Si Jesusnaghisgot nga wala pa moabot ang iyang takna,apan sa pagkatinuod, ang matuod nga taknamao ang iyang Kamatayon ug Pagkabanhaw.

Si Juan mipuno nga gigamit ni Jesus ang tubignga gamiton sa mga Judio paglinis sa kauga-lingon. Anaa kanunay sa hunahuna sa mgaJudio ang paglikay nga “mahugawan”, mao ngagipadaghan ang mga ritwal sa panghinlo sa ilangrelihiyon. Apan si Jesus, pinaagi sa paghimo satubig nga bino nagpasabot nga dili nato masay-pan ang tinuod nga relihiyon, sa kahadlok sasala: ang importanti mao ang pagdawat gikan niJesus sa Espiritu nga, sama sa bino, magtulodnato pagguba sa naandang tulumanon ug sakahiktin sa kaugalingong kahibawo o kasayoran.

gihisgotan ni Moises sa basahon sabalaod ug sa mga propeta – si Jesus,anak ni Jose nga taga Nazaret.”

46 Mitubag si Natanael, “May maayoba gikan sa Nazaret?” Mitubag siFelipe: “Dali ug tan-aw.”

47 Sa nakita na ni Jesus si Natanaelnga miduol niya, miingon siya, “Tinuodni nga Israelita. Dili maot.”

48 Nangutana si Natanael kangJesus: “Nganong nakaila ka nako?”Mitubag si Jesus, “Nakita tika ilawomsa igera sa wala ka pa tawga ni Felipe.”

49 Mitubag si Natanael, “Rabi (mag-tutudlo), Anak ka sa Diyos, ang Hari saIsrael.”

50 Mitubag si Jesus, “Miingon lang konga nakita tikaw ilawom sa igera ugmitoo ka na. Makakita kag labaw paini. 51 Unya, miingon si Jesus, “Sa pag-katinuod sultihan tikaw makakita ka salangit nga maabli ug sa mga Anghel saDiyos nga mosaka ug manaog diha saAnak sa Tawo.”

Ang kasal sa Cana• 1 Human sa tulo ka adlaw dihaykasal sa Cana sa Galilea. Didto

ang inahan ni Jesus. 2 Gidapit pod si

207 JUAN 2

2

Lc5:1

21:15Mt

16:18Gal

2:11

7:41Dt

18:18

Gen28:10

Mt4:11

Lc3:21

Jesus, uban ang iyang mga igsoon ugtinun-an. 3 Sa nahurot na ang bino, anginahan ni Jesus miingon niya, “Wala nasilay bino.”

4 Mitubag si Jesus, “Ang imonghunahuna dili akoa Babaye? Wala pamoabot ang akong panahon.” 5 Apangiingnan sa inahan ang mga sulugoon,“Buhata ang iyang isulti.”

6 May gibutang sa duol nga unom katadyaw, sudlanag tubig, nga gamitonsa mga Judio alang sa seremonyas sapanghugas. Ang matag tadyaw kasud-lag 20 o 30 ka galon nga tubig. 7 Mii-ngon si Jesus sa mga sulugoon: “Pun-ag tubig ang mga tadyaw.” Ug ilanggipuno. 8 Unya, miingon siya, “Kab-igdyotay ug dad-a sa tinugyanan.” Ugilang gibuhat.

9 Gitilawan sa tinugyanan ang tubignga nahimong bino, apan wala siyamasayod og diin ni gikan. Ang mgasulugoon ra nga naghakot sa tubig angnasayod. Busa, gitawag sa tinugyananang bana ug 10 giingnan, “Ang tananmodalit pag-una sa kinamaayohangbino hangtod nga nakainom na pag-

Mao nga si Jesus nagpadayag sa iyanghimaya sa nagsugod pagdiskobre niya. Si Marianagdalag panalangin kang Juan nga Magbu-bunyag (Lc 1:39); ug karon nangilabot siya aronmasugdag dali ang Ebanghelyo. Si Maria dili namosulti diha sa Ebanghelyo. Ang kataposangmga pulong niya mao: “Buhata ang iyang isulti.”

Sa unang mga adlaw human sa Pagbunyagkaniya ni Juan, si Jesus nakig-ambitay uban sagrupo sa iyang mga paryenti ug katagilungsodnga gitawag sa Ebanghelyo: “iyang mgaigsoon”. Basaha ang komentaryo sa Mc 3:31.

• 12. Ang kasal sa Cana mitapos sa unangbahin sa Ebanghelyo, nga gitawag natog Se-mana sa Pagdiskobre. Ang laing bahin nagsugodug dinhi gihan-ay ni Jesus ang iyang relasyon sakalibotan sa mga Judio ug sa ilang paglaom. SiJuan naghatag sa upat ka talan-awon:

– si Jesus didto sa Templo: Ang mga paripakisapi, ug si Jesus istriktong naghukom nila,

– si Jesus ug si Nicodemo: Si Nicodemonagpadayag sa mga kahingawa sa makinaad-manon ug sa matoohong katilingban sa mgaJudio,

– ang Babayeng Samariyanhon: Ang pag-pakigbinayloay ni Jesus uban sa katawhan ngamay kaugalingong gitoohan,

– giayo ni Jesus ang Anak sa Opisyal: Gi-pasabot ni Jesus nga kadaghanan sa miduolnangita niya tungod sa mga milagro.

• 13. Wala pa makasugod si Jesus sa iyangpagwali. Miadto siya sa Templo sa Jerusalem,ang kasingkasing sa Judiong nasod ug sentrongsimboliko sa ilang relihiyon (Mc 11:12). AngTemplo dapit sab diin ang kahiwian ug angkahakog sa gahom nakagamot na. Sa Templo,ang katawhan nag-agad kanunay sa mga ser-bisyo sa mga pari aron paghalad sa sakripisyo.Ang awtoridad ug gahom sa mga pari naangkonnila gumikan sa Templo. Sa Templo gihalad angmga hayop isip sakripisyo ug gasa sa katilingban.Ang templo tinubdan sa dakong pundo sa salapisa mga pangulong Pari. Gawas pa, nagbuhis angnamaligyaay ug nangilisay og kwarta.

Nagdilaab...(b. 17). Gikutlo ni sa Salmo 69.Ang kasilag sa mga pangulong pari kang Jesusmagdala niya sa kamatayon.

Ang apostoles wala makasabot ining mgapulonga, kay niadtong panahona walay laingmas balaan alang nila gawas sa Templo ug saBalaang Kasulatan. Apan sa kaulahian nasayrannga bisan ang labing yanong mga pulong niJesus may gibug-aton sama sa Balaang Ka-sulatan. Nasabtan nila nga si Jesus matuod ngaTemplo. Bisag karon may nagtukod pag mgatemplo ug nangitag mga dapit diin makatagbosila sa Diyos aron makadawat sa panalangin.Ang Diyos nag-uban nato kanunay pinaagi niJesus, ang mohatag sa mga grasya ug panala-ngin sa Diyos.

ayo ang dinapit. Dayon, isunod ang dilikaayo maayo. Apan imong gitagoanang labing maayo hangtod karon.”

11 Mao ni ang unang milagro ni Jesussa Cana sa Galilea. Gipadayag niyaining paagiha ang iyang himaya, ugmitoo niya ang iyang mga tinun-an.

• 12 Unya, si Jesus, ang iyang ina-han, ang mga igsoong lalaki ug mgatinun-an nangadto sa Cafarnaum. Mi-puyo sila didto sa pipila ka adlaw.

Gilimpiyohan ni Jesus ang Templo• 13 Sa hapit na ang Pasko sa Pag-

saylo sa mga Judio miadto si Jesus saJerusalem. 14 Nakita niya sa hawanansa Templo ang namaligyag baka, kar-nero, ug pati, ingon man ang nangilisog kwarta nga nanglingkod.

15 Naglubid si Jesus og lapdos uggiabog sa hawanan sa Templo ang ta-nan lakip ang mga karnero ug natingbaka. Gilimbuwad niya ang lamesa sanangilis og kwarta ug gilabay ang mgasinsiyo. 16 Giingnan niya ang namalig-yag pati, “Kuhaa ni ug dad-a sa gawas!

JUAN 2 208

19:26

Gen41:55

Mc7:3

4:5412:3721:11:14

11:4012:41

2:236:4

11:55Mc

11:55

Zac14:21

Lc2:49

Ayawg himoang merkado ang balay saakong Amahan.” 17 Busa, nahinumdomang mga tinun-an sa Kasulatan: Gila-moy ko sama sa kayo sa akong gugmaalang sa imong balay.

18 Unya, ang mga Judio nangutanani Jesus, “Asa ang mga timailhan nganagmatuod nga may katungod ka sapagbuhat ini?” 19 Mitubag si Jesus,“Gub-a kining templo, ug sa tulo kaadlaw pabarogon ko pag-usab.”

20 Mitubag ang mga Judio, “Mikabatog 46 ka tuig ang pagbuhat sa templounya, tukoron lang nimo sa tulo kaadlaw?” 21 Apan ang templo nga gipa-sabot ni Jesus mao ang iyang lawas.22 Sa nabanhaw na siya sa mga patay,anha pa mahinumdom ang mga tinun-an sa iyang gipamulong. Busa, mitoosila sa Kasulatan ug sa gisulti ni Jesus.

23 Didto si Jesus sa Jerusalem saPangilin sa Pagsaylo. Daghan ang na-noo niya sa pagkakita nila sa mga mi-lagro nga iyang gibuhat. 24 Apan wala siJesus magsalig, kay nakaila siyanilang tanan. 25 Wala siya magkina-hanglag mosaksi kang bisag kinsa, kaynasayod siya unsay naa sa kada usa.

• 3.1 PAGPAKATAWO PAG-USABSi Nicodemo relihiyosong pagkatawo. Dako

siyag tinguha pag-ila sa Diyos ug sa Iyang pa-maagi, mao nga miadto siya ni Jesus, ang Mag-tutudlo sa tinoohan. Wala kaayo siya magkina-hanglan nga makadawat og mga pagtulun-ankondili, nga magbag-o siya. Kini sab ang atonggikinahanglan: pag-ila sa kawalay mahimo nato.Kon kita ra, ug kon walay Diyos, ang mga babag,magpugong nato pagkab-ot sa madagayaongkinabuhi. Sama ni Nicodemo, bisan (o tungod bakaha) sa nagtumpitumpi tang kasinatian ug kahi-bawo, natigulang ta.

…pagpakatawog...(b. 4). Walay tawo ngamakapahimugso sa iyang kaugalingon, ug samanga nadawat ta ang kinabuhi gikan sa lawas sauban, makadawat sab ta sa kinabuhi sa Anak saDiyos gikan sa Espiritu Santo.

Moingon ang tanan nga buhi sila: kay naglihoksila, naghunahuna, ug makahimog mga desis-yon... Apan, kining tanan kinabuhi ra sa lawas,o kinabuhi sa tawo nga wala pa magmata.

Ang laing kinabuhi, ang kinabuhi sa Espiritu,mas tulukibon, kay nahitabo ni sa kailadman saatong pagkatawo. Atong makita ang iyang dag-way; mamatikdan ang nawong ug panglihok,apan dili makita ang lihok sa Diyos sa iyangkailadman. Hinuon, ang nagmata nga magtotoo

Si Jesus ug si Nicodemo• 1 May pangulo sa mga Judio ngaginganlag Nicodemo, sakop sa

pundok sa mga Pariseo. 2 Usa ana kagabii, miadto siya kang Jesus ug mi-ingon: “Rabi, nasayod mi nga magtu-tudlo ka nga pinadala sa Diyos. Walaymakahimo sa imong mga milagro konwala niya ang Diyos.”

3 Si Jesus mitubag: “Sultihan tikaw:walay makakita sa Gingharian sa Diyosgawas kon matawo siya pag-usab gi-kan sa ibabaw.” 4 Mitubag si Nicodemo,“Unsaon man pagpakatawog usab satigulang na? Makasulod ba siya sa sa-bakan sa inahan aron magpakatawogusab?”

5 Si Jesus mitubag, “Sa pagkatinu-od, sultihan tikaw: Walay makasulod sagingharian sa Diyos gawas kon mata-wo siyag usab sa tubig ug sa Espiritu.6 Ang gianak sa unod, unod; apan anggianak sa Espiritu, espiritu. 7 “Ayawgkahibulong nga moingon ko: ‘Kina-hanglang magpakatawo mog usabgikan sa ibabaw.’ 8 Mohuros ang hanginbisag asa. Makadungog ka sa pag-huros. Apan dili ka makamatikod ni

nga sa kanunay gigiyahan sa Espiritu, sa hinay-hinay makadiskobre sa kausaban nga nakaaghatsa iyang mga lihok ug ambisyon. Mobati siya ngagawasnon uban sa Diyos, ug wala siyay kahad-lok. Masinati niya nga dili ang kaugalingon raynagdumala sa iyang kinabuhi, apan may lain nganagpuyo diha niya. Gani, dili siya makasultiunsay nahitabo sa iyang kailadman.

Si Jesus nagtandi sa lihok sa Espiritu sa huyo-hoy sa hangin nga atong mabatian, bisag dilimakita ug mahikap. Angay tang hinumdomanang mga pulong ni Jesus – ang pulong “ginhawa”nagpasabot og “Espiritu” ingon man “hangin”.

Kinahanglan nga matawo ta pag-usab satubig ug sa Espiritu.

Nagpunting ni sa bunyag. Dili nato hunahu-naon nga kon makadawat na ta sa tubig sabunyag, makabaton dayon tag kinabuhi diha saEspiritu; hinuon, angay tang masayran nga kasa-garan, ang tawo bunyagan aron matisok dihaniya ang binhi sa kinabuhi sa Espiritu: ang gitudlosa Ebanghelyo gitumong sa mga hamtong nganakabig sa Kristohanong Pagtoo. Lahi ang bun-yag sa mga bata. Ang mga batang bunyagantimailhan nga nakaambit na sila sa kinabuhi niJesus diha sa Kristohanong Katilingban. Apanangay silang hatagan sa pagtulun-an mahitu-ngod sa pagtoo aron magiyahan sila alang sapagbag-o sa kaugalingon.

209 JUAN 3

3Slm

69:10

6:3020:29

Lc11:29

Mc14:5815:29Buhat4:11

12:161Cor6:19

4:457:31

11:47

7:4812:4219:39

Mt18:3

1P1:23

Jaime1:171Jn5:1

Exl36:25Rom

6:4Ef

5:26Tito3:5

1P1:32P

1:11

6:63Gen6:3

mahibawog hain ni padulong. Ingonsab ini ang matawo sa Espiritu.”

9 Nangutana si Nicodemo, “Unsaonpagkahimo ini?” 10 “Wala ka ba mahi-bawo nga magtutudlo ka man nga inilasa Israel?”

• 11 Sa pagkatinuod, sultihan tikaw:Nagsulti mi sa among nahibawan, ugnagmatuod sa among nakita, apanwala ninyo dawata ang among pag-saksi. 12 Kon dili ka motoo sa akonggisulti mahitungod sa mga butang ngakalibotanon, dan, unsaon man nimopagtoo kon mosulti ko bahin sa mgabutang nga langitnon? 13 Gani wala paymisaka sa langit gawas sa nanaoggikan sa langit, ang Anak sa tawo.

14 Ingon nga gipataas ni Moises angbitin sa disyerto, ang anak sa tawokinahanglang ipataas pod, 15 aron ang

Sama sa kadaghanan sa Israel, si Nicodemorelihiyoso ug magtotoo. Apan, ngano kaha ngasa gabii man siya moadto kang Jesus? Tingaligdili niya buot nga mamiligro ang iyang posisyonug dungog o naglikay ba hinuon siya nga makit-an sa mga kaubang Pariseo nga nagduda niJesus; o dili siya gustong makigsagol sa mgayanong tawo nga nag-alirong ni Jesus. Dili nikinaiya sa tawo nga maingon nga natawo napag-usab: unta nakalingkawas na siya sadaghang nakaulipon ug nakagapos niya. Angnatawo pag-usab miuban ni Jesus sa dakongtinguha ug kalipay diha sa Simbahan sa mgakabos.

Unsaon man…(b. 4). Nakapangutana siNicodemo. Aron makasulod sa kinabuhi diha saEspiritu, kinahanglan nga masayod ta sa planosa Diyos alang nato. Apan walay makahisgotpag-ayo ining mga butanga gawas sa Anak saDiyos.Iya nang gipadayag ang suod ngakinabuhi niya uban sa Diyos, ug nakasulti na siyamahitungod sa tawhanong mga butang; ug samga kamatuoran mahitungod sa Gingharian saDiyos nga iyang gidala. Daghan sa namati niJesus dili makadawat sa iyang gisulti mahitungodsa Paghari sa Diyos; gani mas dyotay pa angilang pagtagad sa iyang gipadayag mahitungodsa misteryo sa Diyos.Gipadayag ni Jesus kanatoang tanan nga wala nato mahibaw-i ugmatugkad. Mao nga ang kristyano dili lang angtawo nga “mitoo sa Diyos.” Mga kristyano ta,kay mitoo ta sa baroganan ni Jesus mahitungodsa Diyos ug sa iyang plano sa tibuok kaluwasan.

• 11. ANG PLANO SA DIYOSAng Ebanghelyo ni Juan lahi sa uban. Kasa-

garan, ang mga pulong ni Jesus gipun-ag pa-mahayag mahitungod sa pagtoo, nga iyangsuportahan sa ubang pamahayag nga gibungat

motoo niya makabaton og kinabuhingdayon. 16 Ingon ini ang gugma sa Diyossa kalibotan. Gihatag niya ang bugtonganak aron ang motoo dili mamataykondili, makabaton sa kinabuhingdayon.

17 Wala ipadala sa Diyos ang anakaron pagsilot kondili, aron pagluwas sakalibotan. 18 Dili silotan ang motooniya. Apan ang dili motoo nasilotan na,kay wala man siya motoo sa bugtonganak sa Diyos. 19 Kini ang paagi sapaghukom: naabot na sa kalibotan angkahayag, apan gipalabi sa mga tawoang kangitngit kay sa kahayag tungodsa kadaotan sa ilang binuhatan. 20 Angnagbuhat og daotan dili gustog kaha-yag. Dili siya moduol sa kahayag, kaymabisto man ang daotang mga buhat.21 Apan ang nagpuyo sumala sa kama-tuoran moduol sa kahayag aron ma-

ni Jesus sa laing higayon. Mao ni ang nahitabodinhi.

Ining planoha dunay bahin nga lisod kaayongdawaton: nga ang Anak sa Tawo ilansang sa krusug mabanhaw (ibayaw siya sa taas sama ragkahulogan sa nahauna). Si Jesus nagpahinum-dom nila sa bitin didto sa kamingawan. Kiningsaysaya sa Biblia (Num 21) pasiunang paghu-lagway sa mahitabo ni Jesus. Hinuon, ang mgaJudio wala makatugkad sa kahulogan sa maongmensahe; sa pagkatinuod, ila lang gipalabay angtanang panagna mahitungod sa kasakitan sailang Manluluwas sa walay pagsabot.

Kinahanglang usbon o bag-ohon nila angpanghunahuna. Ang mga Judio nag-ampo aronmoabot ang Diyos, mohukom sa kalibotan ugmosilot sa daotan. Apan ang Diyos nagpadala sakaugalingong Anak aron pagluwas sa kali-botan.

May ubang tudling sa Bag-ong Kasabotan nganag-ingon nga dili angay nga atong higugmaonang kalibotan; morag sukwahi ni sa atong na-basa: Ingon ini ang gugma sa Diyos sa kali-botan. Ang hinungdan ini mao nga ang pulongkalibotan daghag kahulogan.

Una, ang kalibotan nagkahulogan sa tanangbinuhat nga maayo, kay minugna man sa Diyos.Apan ang sentro ining diyosnong mugna maoang tawo nga naimplowensyahan sa gahom niSatanas (8:34 ug 44). Ang tanang gimugna samakasasala sama sa bahandi ug sa mga siste-mang sosyal nakaduhig, nakadaot ug nagamitalang sa daotan. Mao nga wala ipadala sa Diyosang iyang anak aron pagsilot kondili, aronpagluwas sa kalibotan.

Gani, bisag ang Pagkabanhaw ni Jesus naka-himog talagsaong gahom sa tibuok kasaysayan,ang kusog nga bul-og sa kadaotan nagpadayonpagguyod sa tanang midumili pagdawat sa

JUAN 3 210

12:49Klm9:161Cor2:14

Dt30:12

Ef4:9

Num21:88:28

12:32

18:32Gen

22:16Mt

21:37Rom

5:88:32

5:2212:472Cor5:191Jn4:9

1:58:12

12:48Ef

5:13

1Tes5:4

padayag nga matinud-anon siya saDiyos.

Kataposang pagsaksi ni Juan• 22 Human ini, si Jesus ug ang iyang

mga tinun-an nangadto sa Juda diinnamunyag sila. 23 Namunyag pod siJuan sa Enon, duol sa Salim, kay dag-han didtog tubig. Nangadto niya angmga tawo ug gibunyagan sila. 24 Walapa prisoha si Juan adtong panahona.

25 Nakiglantogi ang mga tinun-an niJuan sa usa ka Judio mahitungod saespiritwal nga pagpanglimpyo. 26 Un-ya, miduol sila ni Juan ug miingon,“Rabi, kadtong kauban nimo tabok saJordan nga matud pa nimo maayokaayong tawo, namunyag karon ugnangadto kaniya ang tanan.”

27 Mitubag si Juan, “Walay tawo ngamakahupot bisag unsa gawas kongihatag ni gikan sa langit. 28 Mga saksimo sa akong pag-ingon, “Dili ko siCristo, apan gipadala ko aron mag-unaniya!

29 Ang pamanhonon ray tag-iya sapangasaw-onon. Ang higala sa paman-honon maghulat ug maminaw. Malipay

kamatuoran. Kining daotang sulog gitawagusahayg kalibotan. Apan mas haom ang pag-ingon: ang mga tawo nagpailawom sa gahom sakalibotan. Ang Balaang Kasulatan nagpuntingnila sa pag-ingon:Ayawg higugmaa ang kali-botan o dili ka iya sa kalibotan.

• 22. Ang Ebanghelyo miangkon nga dag-hang tinun-an ni Juan nga Magbubunyag angwala makaila ni Jesus. Nadala sila sa panig-ingnan sa ilang magtutudlo nga matinud-anonug pranka, higpit siya sa kaugalingon sa kaon,inom ug bisti. Naglaom sila, tingali tungod niJuan nga Magbubunyag, nga ang matuod ngahustisya sa Diyos moabot ra ug magdalag silotalang sa daotan. Sama sa mga isog nga sumo-sunod sa bisag unsang kawsa, ang mga tinun-anni Juan kulang ini: naghangad pag-ayo sila sailang pangulo ug sa pamaagi ini hangtod nga dilina makakitag lain. Aron mahimong tinun-an niJesus kinahanglan nga ilang biyaan ang kauga-lingong mga propeta.

… modako siya ug…(b. 30). Nagkanayon angbantogang propeta. Si Jesus lang ang gikan sakahitas-an, ug ang bugtong makatagbaw sakasingkasing sa tawo. Diha niya naa ang tanangmaayo, kay naa niya ang tanan.

…gikaligutgotan siya…(b. 36). Kadtong dilimotoo ug moila sa Anak sa Diyos magpabiling

siya inig kadungog sa tingog sa pa-manhonon. Niining paagiha mahingpitang akong kalipay. 30 Kinahanglan ngamodako siya ug mogamay ko.”

31 “Ang gikan sa ibabaw, labaw satanan. Ang gikan sa yuta, yutan-on ugang iyang mga pulong kalibotanon.Ang gikan sa langit nagsulti sa iyangnakita ug nadungog. 32 Nagmatuodsiya sa tanan, apan walay midawat saiyang gisulti. 33 Ang midawat sa iyanggisulti nagmatuod nga matinud-anonang Diyos. 34 Ang gipadala sa Diyosnagsulti sa mga pulong sa Diyos; walaysukod ang paghatag niya sa Espiritu.

35 Ang Amahan nahigugma sa anak,ug gisalig ang tanan sa iyang kamot.36 May kinabuhing dayon ang motoo saanak. Apan dili makabaton ug kinabuhiang dili motoo sa anak ug kanunay,siyang mag-atubang sa hustisya saDiyos.

Ang babayeng Samariyanhon• 1 Nasayod ang Ginoo nga naka-dungog na ang mga Pariseo bahin

niya. Ang mga tawo nag-ingon ngamas daghan ang nakabig ug nabun-

sinalikway sa Diyos, sama sa kahimtang saunang mga tawo nga gisalikway sa Paraiso. Dilinila masulbad ang mga konplikto sa kinabuhi osa kalibotan nga ilang gipuy-an; ug wala silaypagsalig sa Diyos. Natago kanila ang maluluy-ong nawong sa Diyos nga makahatag ogkalinaw.

• 4.1 BUHING TUBIGAng mga Judio kaaway sa mga Samari-

yanhon. Labot pa, ang publikong pagpakig-istorya sa babaye gidili sa mga Judio sumala sailang kultura adtong panahona. Buot bungkagonni Jesus ang makadaot nga naandan ug sayopnga gipahamtang sa katilingban, mao nga na-kigsulti siya sa babaye nga Samariyanhon. Saingon, gikahibalag niya ang mga yanong tawo saPalestina. Ang babaye taga laing probinsya ugsakop sa kaatbang nga tinoohan, apan silangduha pulos nakaambit sa gisaad sa Diyos ugnagpaabot sa Manluluwas.

Ang unang panginahanglan sa babaye maoang pagtagbaw sa kauhaw. Ang katigulangan sakatawhang Judio nagdala sa ilang toril gikan sausa ka tinubdan sa tubig ngadto sa lain. Anglabing bantogang Judio (si Jacob) nagkalot ogmga atabay, ug libot ini ang disyerto misugodpagkabuhi. Kining kamatuorana sama sa sam-bingay; ang katawhan nangita bisag asa sa ma-

211 JUAN 4

4

Mt14:3

Lc7:18

1Cor4:7

Heb5:4

3:11

7:281Jn

5:10

Mt28:18

Mt3:7

Rom2:8Ef

2:3

buhing tubig.” 11 Mitubag ang babaye,“Nyor, wala kay timba ug lawom angatabay. Hain man ang imong tubig ngamay kinabuhi? 12 Labaw ka ba saamong katigulangan nga si Jacob?Siyay naghatag namo ining atabayaaron makapanginom ang mga anak ugkahayopan.”

13 Mitubag si Jesus, “Ang moinomining tubiga uhawon pag-usab. 14 Apanang moinom sa tubig nga akong ihatagdili na uhawon. Kay ang maong tubigmatuboran diha niya nga mohatag ogbuhing tubig alang sa kinabuhingdayon” 15 Miingon ang babaye: “Nyor,hatagi ko ining tubiga aron dili na kouhawon ug dili na moanhi aron pag-kawos.” 16 Miingon si Jesus, “Lakaw,tawga ang imong bana unya, baliknganhi.” 17 Miingon ang babaye, “Walakoy bana.” Mitubag si Jesus, “Tinuodna, 18 kay kalima ka na maminyo. Anggipuyo nimo dili mo bana. Tinuod angimong giingon.” 19 Misumpay ang ba-baye:“Para nako propeta ka. 20 Sultihiko: Ang among katigulangan nanganhi

katambal sa kauhaw; apan wala silay makit-angawas sa hugaw nga mga lim-aw. Kadtongnaghimog mga pundohanan sa tubig napakyas,kay nangliki man ni. (Basaha Gen 26). Si Jesusnagdalag buhing tubig, gasa sa Diyos alangnato, iyang mga anak: ang gasa sa EspirituSanto (7:37).

Kon dunay tubig sa disyerto, bisag dili nimakita sa gawas, mailhan gihapon tungod samga tanom nga mabuhi. Mao pod ang mahitabokon matuod ta nga magpuyo sa kinabuhi: masmaayo ang atong paglihok, mas gawasnon angatong mga desisyon, ug ang atong mga huna-huna mas nakapunting sa mahinungdanongmga butang. Apan ang buhing tubig nga tinub-dan ining tanan, dili makita: ang kinabuhingdayon; ang kamatayon walay mahimo batok ini.

Ang ikaduhang panginahanglan sa babayengSamaryanhon mao: asa makaplagi ang kama-tuoran? Miingon niya si Jesus: ...kalima ka namaminyo…(b. 18). Timailhan ni nga modangatsa mga tagilungsod nga nag-alagad og daghangagalon, ang mga “bana”. Tungod ini, wala silaymaila nga kaugalingong bana. Kon mao na, unsadiay ang matuod nga relihiyon?

Ang mga Samariyanhon dunay kaugalingongBiblia, nga may kalainan sa ila sa mga Judio, ugsa lungsod mismo. Pipila ka kilometro gikan saatabay sa Sikar, diha ang ilang Templo, ngaikatandi sa Templo sa Jerusalem.

Miingon si Jesus nga ang relihiyon sa mgaJudio matuod nga relihiyon: ang kaluwasan

yagan niya kay ni Juan. 2 Hinuon dili siJesus ang namunyag kondili, angiyang mga tinun-an. 3 Busa, mibiya siJesus sa Juda ug miadto sa Galilea.4 Kinahanglang moagi siya sa Samaria.5 Naabot siya sa syudad sa Samarianga ginganlag Sicar duol sa yuta ngagihatag ni Jacob sa anak nga si Jose.6 Atua didto ang atabay ni Jacob. Kaynagbaklay man, gikapoy siya pag-ayo.Busa, milingkod si Jesus sa daplin saatabay. Hapit na maudtong tutok. 7 Un-ya, miabot ang babayeng taga Samariaaron pagsag-ob og tubig. Miingon niyasi Jesus, “Paimna ra ko.” 8 ‘Niininghigayona ang mga tinun-an didto salungsod, namalit og pagkaon. 9 Mii-ngon ang babaye, “Taga Samaria ko,babaye pa gyod, ug Judio ka. Nganongmangayo ka nakog tubig nga mai-nom?” (Ang mga Judio ug ang Samari-yanhon wala magkasinabtanay.)

10 Mitubag si Jesus, “Kon nahibawoka pa sa Gasa sa Diyos! Kon nasayodka pa og kinsay nangayo nimog tubig,mangayo gyod ka ug hatagan tikaw og

gikan sa mga Judio. Busa, alang niya impor-tanti gihapon asa ug unsang Simbahana tamasakop. Apan bisag nasakop ang tawo samatuod nga relihiyon, kinahanglan nga mag-hupot siya sa Espirituhanong Kaalam mahi-tungod sa Diyos (23). Ang Espiritu, nga atongnadawat, nagtabang nato aron mosimba ta saAmahan diha sa espiritu ug kamatuoran. AngAmahan makigsuod sa magsisimba nga buotmakighiusa ug makigtagbo niya.

Espiritu ug Kamatuoran (b. 24). Ang Diyoswala magkinahanglan sa atong pag-ampo, apangipangita niya dinhi nato ang kayano, ang kaabliug kamatinud-anon sa atong espiritu. Ang Espi-ritu sa Diyos makapadayag lang sa nangita sakamatuoran ug nagpuyo sumala sa kamatuorandiha sa kalibotan nga puno sa mga lansis ugbakak.

Sa kataposang pagsusi, ang saysay sa baba-yeng Samaryanhon sambingay sa atong kina-buhi. Babayeng Samaryanhon ang matag usanato. Ang nahitabo sa atabay ni Jacob naghu-lagway sa kaugalingon tang pagpakigtagbo niJesus; ang pamaagi nga gigamit ni Jesus pagdalasa babaye sa pag-ila ug paghigugma niya maoang ang-ang ug pamaagi nga gigamit pod niJesus alang sa kaugalingon tang pagbag-o. Sakataposan, ang babaye natinun-an ni Jesus, ugpinaagi ining maong kasinatian, nasumosunodsiya ni Jesus: Daghan ang Samariyanhon ad-tong lungsora nga nanoo ni Jesus. (39). Kiningkasinatiana uban ni Jesus sukaranan sa panga-

JUAN 4 212

1Cor1:17

Lc9:52

Gen48:22

7:37Reb21:6

22:17

6:318:53

Is58:11

Jer2:13

6:34

Dt11:2912:5

ining bukira aron pagsimba sa Diyos.Apan kamong mga Judio nag-ingonnga sa Jerusalem ra simbahon angDiyos.”

21 Si Jesus miingon, “Babaye, toohiko, moabot ra ang panahon nga kamodili na mosimba sa Amahan iningdapita ni sa Jerusalem. 22 Kamongtaga Samaria wala mahibawo sainyong gisimba, samtang kaming mgaJudio nakahibawo kinsay amonggisimba, kay ang kaluwasan gikan samga Judio.

23 “Apan moabot ang panahon, ugkaron nia na, nga ang matuod nga mo-simba sa Amahan mosimba niya saespiritu ug sa kamatuoran – ngagimbut-an sa Amahan. 24 Espiritu angDiyos ug ang mosimba niya kinahang-lang mosimba diha sa espiritu ugkamatuoran.”

25 Miingon niya ang babaye, “Nasa-yod ko nga moabot ang Mesiyas ngaginganlag Cristo. Inig-abot, tug-anan taniya sa tanan.” 26 Si Jesus mitubag,“Ang nakigsulti nimo mao siya.”

27 Niining puntoha naabot ang mgatinun-an ni Jesus. Natingala sila nganakigsulti siya sa babaye. Apan walaynakapangutana: “Unsay imong gipa-ngita?” o, “Nganong nakigsulti kaniya?” 28 Unya, gibiyaan sa babaye angiyang tadyaw ug mibalik sa lungsod.Didto giingnan niya ang mga tawo:29 “Dali ug tan-awa ang tawo ngamisulti nako sa tanan kong nabuhat.Dili ba siya si Cristo?” 30 Busa, namiyasila ug miadto niya.

31 Sa kasamtangan ang mga tinun-an nangagda ni Jesus, “Magtutudlo,kaon na.” 32 Si Jesus mitubag, “Maypagkaon ko, apan wala mo masayodini.” 33 Ang mga tinun-an natingala:“May nagdala ba niyag pagkaon?” 34 Si

Jesus miingon, “Ang akong pagkaonmao ang pagtuman sa kabubut-on sanagpadala nako ug paghuman sa iyanggibuhat.

35 Dili ba, nag-ingon man mo ngamay upat pa ka bulan una moabot angting-ani. Karon sultihan tamo: Tan-awaang kaumahan, hinog na ang mgabunga ug maayo nang anihon. 36 Ma-kadawat ang mangangani sa suhol ugtipigan nila ang abot alang sa kina-buhing dayon, aron malipayg dunganang nagpugas ug ang nangani.

37 Tan-awa, tinuod ang panultihonnga lain ang magpugas ug lain angmangani. 38 Gisugo tamo pagpanganisa wala ninyo hagoi. Lain ang naghagoug kamoy mabulahan sa ilang hina-goan.

39 Daghan ang Samariyanhon ad-tong lungsora nga nanoo ni Jesus, kayang babaye nag-ingon man, “Gisulti-han ko niya sa tanan kong nabuhat.”40 Sa pag-abot sa mga Samariyanhon,gihangyo nila si Jesus pagpabilin unauban nila. Busa, nagpabilin siyag duhaka adlaw 41 ug midaghan ang nanootungod sa iyang gisulti. 42 Unya, giing-nan nila ang babaye, “Mitoo mi dilitungod sa imong gisulti kondili, tungodsa among nadungog, ug nakahibawomi nga Manluluwas siya sa kalibotan.”

43 Human sa duha ka adlaw, miadtosi Jesus sa Galilea. 44 Si Jesus nagka-nayon nga walay ilhong propeta sakaugalingong lungsod. 45 Apan sa pag-abot niya, gidawat siya sa taga Galilea,kay nakaadto man sila sa Jerusalem saPangilin sa Pagsaylo ug nakita nila angiyang nabuhat.Giayo ang anak sa opisyal

• 46 Mibalik si Jesus sa Cana saGalilea, diin ang tubig gihimong bino.Unya, may opisyal sa kagamhanan sa

lagad. Ang pagsangyaw sa Ebanghelyo pag-paambit sa uban sa kasinatian ni Jesus.

Upat pa ka bulan...(b. 35). Sama sa aniho-non, ang mga sumosunod ni Jesus nag-anamkahamtong. Makadawat ang mangangani sasuhol. Si Jesus ug ang iyang sumosunod nasa-

yod ug nakaamgo nga dili makawang ang ilangkahago. Ang uban naghago na: ang gipasabot niJesus mao ang nag-una niya, labi na si Juan ngaMagbubunyag.

• 46. Basaha ang Lucas 7:1.

213 JUAN 4

Is2:3

Rom9:4

Rom12:12Cor3:17

Fil3:3

6:3817:4

19:30Lc

10:2Reb

14:15

Slm126:5

1Cor3:6

Lc9:52

Lc4:24

Cafarnaum kansang anak nga lalakinagmasakiton. 47 Sa pagkadungogniya nga si Jesus naabot sa Galileagikan sa Juda, gipakigkitaan siya uggihangyo sa pag-adto sa Cafarnaumaron pag-ayo sa anak nga himalatyon.

48 Si Jesus miingon, “Hangtod ngadili mo makakitag milagro dili momotoo!” 49 Ang opisyal mitubag, “Nyor,kuyog nako sa dili pa mamatay angakong anak.” 50 Miingon si Jesus: “Pa-uli na. Buhi ang imong anak.”

Mitoo ang tawo sa gisulti ni Jesus ugmipauli. 51 Samtang nagpadulong siyasa balay, gitagbo siya sa iyang mgasulugoon nga nagbalita nga buhi anganak. 52 Nangutana siyag unsang orasanaayo ang masakiton. Mitubag sila,“Gahapon sa may ala una gihuwasanna siya sa hilanat.” 53 Nakamatngonang amahan nga mao tong orasa angpagsulti ni Jesus: “Buhi ang imonganak.” Mitoo siya ingon man ang ta-nang sakop sa panimalay.

54 Ikaduha ning milagro nga gihimoni Jesus sa pag-abot niya sa Galileagikan sa Juda.

Ang bakol sa linaw sa Betsata• 1 Human ini, dihay pangilin samga Judio. Miadto si Jesus sa

Jerusalem, 2 diin may linaw nga gi-nganlag Betsata sa Hebreo, duol sa

ganghaan sa mga karnero. Ang maonglinaw gialirongan sa lima ka galyeriya.3 Makita dinhi ang nagkadaiyang ma-sakiton nga nanghigda: mga buta, ba-kol ug piang. 4 (Ang tanan naghulat sapaglihok sa tubig. Usahay may anghelnga molangoy sa linaw ug iya ninglihokon. Ang unang makakanaog ugmakaubog human ini maayo sa bisagunsang sakit.)

5 Didtoy tawo nga nagmasakitonsulod sa 38 ka tuig. 6 Nakita ni Jesusang tawo nga naghigda, ug nasayodsiya nga dugay na ning nagmasakiton.Dayon, miingon siya, “Buot ka bangmaayo?” 7 Mitubag ang masakiton:“Nyor, walay makaalsa nako sa linawkon lihokon na ang tubig. Samtangnagpaingon pa ko, may nakauna na.

8 Mitubag si Jesus, “Tindog, alsahaang imong banig ug lakaw!” 9 Dihadihanaayo siya. Gialsa niya ang banig ugmilakaw.

Adlaw to sa Pahulay. 10 Busa, giing-nan sa mga Judio ang naayo, “Adlawsa Pahulay karon ug wala itugot sabalaod ang pag-alsa sa banig.” 11 Mitu-bag siya, “Ang nag-ayo nako miingon:“Lakaw ug alsaha ang imong banig.”12 Nangutana sila, “Kinsay nagsultinimo: Alsaha ang imong banig uglakaw?” 13 Apan wala makahibawo ang

Makakitag milagro…(b. 48)! Ang sukmat niJesus gipunting dili sa opisyal nga nagpakita sadakong pagtoo kondili, sa mga Judio ug nato.Samtang si Jesus naghimog mga milagro nganagmatuod sa iyang misyon, gitudloan pod taniya nga ato siyang maila kon makakita na ta ugmakabati niya. Magkinahanglan bag milagroang managhigugmaay aron mosalig sa usag usa?Kadtong nagsunod sa ilang pangulo nagkina-hanglan pa bag lain nga lig-ong ebidensya? Konmga anak ta sa kamatuoran, angay tang mailhanang kamatuoran inigtanyag ini kanato.

Ang ikaduhang milagro ni Jesus sa Cananagtapos ining ikaduhang bahin sa Ebanghelyodiin giklaro ni Jesus ang iyang relasyon sa kati-lingban sa mga Judio ug ang ilang paglaom.

Karon magsugod ang bag-ong bahin: si Jesusmagsangyaw sa buhat - ang tuyo niya pag-anhisa kalibotan; ang Iyang Amahan nagpadala niyaaron paghatag og hustisya ug kinabuhi. Apanuna sa tanan angay tang motoo sa mensahero otigpamaba sa Diyos. Ato ning mabasa sakapitulo 5 ug 6.

• 5.1 Nganong miadto man si Jesus sa linawsa Betsata? Namatud-an nga ang maong linawdiha sa paganong dapit nga gihalad kang Aescu-lapius, ang dios sa kahimsog. Mikalat na angbalita nga may panahon nga ang masakitonmaayo didto. Ang mga relihiyosong Judio ngadili makadawat nga may kaayohan sa sakit sapaganong lugar, nagpatoo nga ang mga tawonaayo dili tungod ni Aesculapius, apan tungod sausa ka anghel. Dunay mga Judio nga moadtoaron magpaayo sa ilang sakit bisan sa mgapaganong dios. Si Jesus miadto aron pagpangitasa mga makasasala nga buot niyang luwason.

Timan-i ang unang tubag sa masakiton. Samilagrosong lugar, ang kadaghanan naglaomnga maayo, apan dyotay ra ang naayo. Sa iyangkaugalingon lang dili siya maayo – walay maka-alsa niya. Nagkinahanglan siyag Manluluwas.Nagkinahanglan siya ni Jesus.

Nawala si Jesus human sa milagro. Tingalignakaingon ang uban nga gisayonan ra siyapagsulod sa paganong templo o kaha naghuna-

JUAN 4 214

5

Mt12:3816:11Cor1:22

Mc7:29

Buhat11:14

9:7

Mc2:11

Jer17:21

tawo kinsay nag-ayo niya; kay si Jesusmiipsot man taliwala sa daghang tawonga midugok.

14 Human ini gikahibalag ni Jesusang tawo sa templo ug giingnan, “Maa-yo ka na. Ayaw na pagpakasalag usab,basig mahiagom ka sa mas ngil-adpang hitabo.” 15 Milakat ang tawo ugmisugilon sa mga Judio nga si Jesusang nag-ayo niya. 16 Tungod ini, gilutossa mga Judio si Jesus, kay giayo niyaang masakiton sa Adlaw sa Pahulay.

17 Mitubag si Jesus, “Ang akongAmahan nagpadayon pagtrabaho. Akopod.” 18 Misamot ang tinguha sa mgaJudio sa pagpatay niya, dili lang tu-ngod sa paglapas sa balaod sa Adlawsa Pahulay kondili, kay miingon pa siyanga ang Diyos iyang Amahan, uggipakasama niya ang kaugalingon saDiyos.

huna nga nag-ayo siya sa masakiton sa ngalan sailang dios. Si Jesus, sa iyang kaugalingon, nag-paila diha saTemplo sa matuod nga Diyos ngaiyang Amahan.

Gisaway sa mga Judio si Jesus, kay nagtra-baho siya bisan sa Adlaw sa Pahulay. Susihon tapag-ayo ang tubag ni Jesus: …nagpadayonpagtrabaho (b. 17). Maayo nga ang mga tawomagtamod sa Adlaw sa Pahulay agig yukbo saDiyos; apan ang Diyos mismo dili mopahulay.Anaa siya kanunay sa kalibotan: naghatag ogkinabuhi sa katawhan. Kay anak man siya saDiyos, si Jesus, mosunod gyod sa Diyos Ama-han, imbis mopahulay sama sa mga tawo. Angmga kaaway ni Jesus sa pagkadungog walamasayop sa ilang gitoohan; buot nilang patyonsi Jesus, kay gipakasama niya sa Diyos angkaugalingon (b. 18).

Ayaw na…(b. 14). Gipahinumdoman ni Jesusang tawo sa kakulang sa iyang pagtoo nganagdala niya sa paganong santwaryo diin ka-wang siyang nagpaabot sulod sa 38 anyos, samasa karaang panahon nga ang mga Israelita nag-pabiling natanggong sulod sa 38 ka tuig didto sakamingawan, nga wala makasulod sa Yuta saSaad. Si Juan nakabantay ining susamang talan-awon. Nasabtan sab niya nga ang pag-ayo niJesus sa linaw nagpasabot sa bunyag. Ang gipa-mulong ni Jesus sa tawong naayo susama sagipamulong niya sa mga tawo nga nagbag-o ugnabunyagan: Ayaw na pagpakasalag usab.

Angayng ipatin-aw dinhi nga ining mga wali,si Juan nga Ebanghelista gustong mosublisubli samakapito, sa mga pulong sa wali. Dinhi panang-litan, atong madiskobrehan ang mga pulong:Adlaw sa Pahulay, Jesus, ug Moises sa maka-pito, ug ang Amahan sa napulog upat. Busa,masabtan nato nga buot supakon ni Juan angtinoohan sa mga Judio nga gitukod ni Moises,

Ang Anak mohatag og kinabuhi• 19 Mitubag si Jesus, “Sultihan ta-

mo.” Ang anak walay mahimo sa kau-galingon lang gawas sa makita niyanga gibuhat sa Amahan. Ang gibuhatsa Amahan buhaton sab sa anak, 20 kayang Amahan nahigugma sa Anak ngaiyang gipakita sa tanan niyang gibuhat.Pakitaon pa siya sa iyang Amahan ogmga butang nga labi pang dagko kayini aron mahibulong mo.

21 Ingon nga gibanhaw sa Amahanang mga patay ug gihatagag kinabuhi,ang anak sab mohatag og kinabuhikang bisag kinsa nga buot niyanghatagan. 22 Sa samang paagi, angAmahan dili mohukom ni bisag kinsa.Gitugyan niya sa anak ang tananghukom, 23 ug buot siya nga ang tananmagpasidungog sa Anak ingon nganagpasidungog sila sa Amahan. Ang

nga naghatag og dakong gibug-aton sa Sabadoisip Adlaw sa Pahulay. Gihatagan hinuog gibug-aton ang bag-ong panahon kanus-a gisugdan niJesus ang pagpasinati nato sa Diyos Amahan.

• 19. ANG PAGKABANHAWAng mga kaaway ni Jesus natingala ug

gilainan dihang gilapas ni Jesus ang Balaod saAdlaw sa Pahulay nga ilang gibalaan; hinuonmao pa ni ang unang pagpanghilabot ni Jesus(7:21). Si Jesus buot mohimog mas labaw kay sapagbag-o sa relihiyon. Mianhi siya aron pagbag-o sa tibuok kalibotan.

Ang mga basahon sa Daang Kasabotan nag-hisgot nga ang Diyos usa ra. Apan karon si Jesusnagpakita nato og bag-ong dagway sa Diyos angAmahan – nga nagpadala sa iyang anakpaghuman sa iyang buluhaton. Sa tanan niyanggibuhat, ang Diyos naninguha paghatag natogkinabuhi, ug ang labing dako sa iyang mga buhatmao ang Pagkabanhaw.

“Ang Pagkabanhaw” wala magpasabot ngamabuhi pag-usab ang minatay, apan ang pag-puyog bag-o ug nausab nga kinabuhi. Tinuodnga sa umaabot, ang mga patay mabanhaw,apan naghisgot tag Pagkabanhaw karon, angpaghatag sa tawo og bag-ong paglaom ug ka-dasig sa kinabuhi. Ang pulong ni Jesus nga atonggidawat sa pagtoo maghatag natog kinabuhiunya, mogamot ni ug magbag-o nato. Sa hini-usa, ang Amahan ug Anak mobayaw nato saBag-ong Kinabuhi. Ang gugma sa Diyos nganaghatag og kinabuhi madawat nato pinaagi sapulong ni JesuCristo (b. 25).

Busa, si Jesus dili lang tawo nga sama nato.Bisag tawo siya, gikan siya sa Diyos ug nagpa-dayag og lahing dagway sa Diyos. Buot wad-onni Jesus sa atong panghunahuna ang dagway sa

215 JUAN 5

Mt9:2

Mc2:27

9:4Mc3:4Lc

6:510:3311:53

3:3510:1714:1215:9

17:23

1S2:6

11:25Rom4:17

Ef2:5

• 30 Wala koy mahimo sa akong ka-ugalingon. Kinahanglan nga mamatiko sa Lain nga mohukom. Tarong angakong hukom, kay wala ko magti-nguha sa kaugalingong kabubut-onkondili, sa nagpadala nako.

31 Kon nagsaksi ko sa kaugalingon,walay kapuslanan ang akong isulti.32 Apan ang Lain nagsaksi nako. Nahi-bawo ko nga ang iyang pagsaksi tinu-od. 33 Si Juan sab misaksi sa ka-matuoran sa inyong pagpadala niyagmga sinugo. Apan wala ko mangita satawhanong saksi. 34 Gipahinumdomantamo ini aron maluwas mo.

35 Si Juan sama sa sugang nagdi-laab ug gikahimut-an ninyo ang pag-pahimulos sa makadyot sa kahayag.36 Apan may nagsaksi nako nga labawni Juan – ang mga buluhaton ngagitugyan kanako sa akong Amahan.Ang mga buhat nako nagmatuod ngapinadala ko sa Amahan. 37 Busa, angnagsaksi nako mao ang Amahan ngamipadala nako. Wala pa ninyo ma-

nagsalikway sa Anak nagsalikway sabsa Amahan nga nagpadala niya.

24 Sa pagkatinuod sultihan tamo,ang mamati sa akong pulong ug motoosa nagpadala nako, makabaton sa ki-nabuhing dayon. Dili na siya hukman,kay naluwas siya gikan sa kamatayonngadto sa kinabuhi.

25 Sultihan tamo, taliabot ang pana-hon, ug gani miabot na, kanus-amakabati ang mga patay sa tingog saAnak sa Diyos ug mabuhi ang namatiini. 26 Kay ang Amahan may kinabuhisa iyang kaugalingon; sa samanghigayon gitugyan niya sa anak angpagbaton og kinabuhi sa iyang kauga-lingon. 27 Gihatagan sab niya ang anaksa gahom pagpahamtang og silot, kayanak man siya sa tawo.

28 Ayawg katingala: moabot angpanahon nga ang nangamatay ug angnaa sa lubnganan makabati sa akongtingog 29 ug manggawas. Ang maayogbinuhatan mabanhaw aron mabuhi.Ang daotan mabanhaw aron silotan.

Diyos nga seloso o nga halangdon ug kapa-raygan. Ang Ebanghelyo nagpakita nga angAmahan naghatag sa tanan niyang gahom satawo nga si Jesus. Nasubay ni sa modernongsikolohiya nga nag-ingon nga ang tawo dilimahingpit ug mahingkod hangtod nga maka-lingkawas siya sa kaugalingon sa awtoridad saiyang ginikanan. Busa, wala masayop ang kali-botan karon nga nagsalikway sa Diyos ngamagpahangad.

Sa daghang higayon nagtawag si Jesus sakaugalingon nga Anak sa Tawo (tan-awa angpamahayag sa Marcos 8:27). Apan dinhi, siJuan nagtawag niyag anak sa tawo (b. 27); ngaalang sa mga Judio, nagpasabot og usa ka tawo.Sa iyang pagkatawo nagluwas si Jesus sa ka-tawhan sa sulod ini.

Sa pag-angkon ni Jesus nga Anak siya, gima-tuod niya pag-usab kining mosunod:

– ang tanang gibuhat sa akong Amahan,akong gibuhat; ang tanang gipanag-iya sa Ama-han akoa sab;

– ug dili ko makabuhat sa akong kaugalingonlang.

Niining paagiha, si Jesus modelo alang sa mgaanak sa Diyos. Kita pod angayng magpuyogkatilingbanong kinabuhi dili lang sa mga bu-luhaton, apan sa pag-ambitanay sab sa kab-tangan. Makigbinayloay ta sa Amahan aronmatudloan sa iyang buluhaton: Walay kinabu-hing kristohanon kon walay pag-ampo ugpamalandong, ug kon walay suod nga relasyonsa Diyos.

• 30. ANG PAGSAKSI SA KINABUHIAron duna tay tumong sa kinabuhi, kina-

hanglang makasabot ta sa dagan sa kalibotan ugsa katawhan. Mahimong maggikan ni sa sen-tipikong pagtuon ug pagtuki sa kahimtang. Maydaghang higayon nga matabangan ug magi-yahan ta pinaagi sa kinabuhi nga gipuyo sa uban:sa ilang baroganan ug panglantaw; sa pagtahanug pagsakripisyo sa kaugalingon aron pag-ala-gad sa mga kabos; sa pagpatunhay sa hustisya ugsa kinabuhi sa katawhan ug sa kalibotan.

Busa, ining paagiha ang mahigugmaon mag-kailhanay sa usag usa, mas molambo ug mo-lawom ang pakighigalaay, dili na lisod ang pag-diskobre sa kaugalingong tawag ug kahulogan sakinabuhi, ingon man ang paghimog desisyonalang sa relihiyoso o politikanhong pagtahan sakaugalingon. Dinhi sab madiskobrehan angPulong sa Ginoo. Busa, si Jesus naghisgot sapanghimatuod nga nagpaila sa iyang pagka-tawo:

– ang iyang mga buhat, ang mga milagro,– ang panghimatuod ni Juan nga Magbubun-

yag nga nagpaila niya nga Manluluwas,– ang mga pulong sa Biblia nga naghisgot

bahin niya.May moingon nga kay ang Biblia pulong man

sa Diyos, wala na sila magkinahanglag laingawas ini sa paggiya nila. Apan kay ang Diyosnagpadayag man sa kaugalingon pinaagi sapanghitabo ug mga propeta, nagpadayon siyapagpadayag sa kaugalingon pinaagi sa mgahitabo karon ug sa mga tigpamaba niya sa

JUAN 5 216

3:17Lc

10:16Buhat10:42

Fil2:101Jn

2:23

3:118:51

10:2711:25

Mc5:41

Lc7:14

Dn7:10

1Tes4:16Reb

20:13

8:13

3:26

2:1110:25

1Jn5:9

10:2515:26

Mt11:7

Mt3:17

Dt4:12

dunggi ang iyang tingog, ug wala momakakita sa iyang nawong. 38 Kon dilimo motoo sa iyang sinugo wala ninyoang iyang pulong.

39 Nangita mo sa kinabuhi diha sakasulatan, kay nagtoo mo nga dinhainyo ning makaplagan. Nagsaksi nakoang Kasulatan. 40 Apan midumili mopagduol nako aron mabuhi. 41 Wala komangandoy nga daygon sa katawhan.42 Nasayod ko nga wala ninyo anggugma sa Diyos. 43 Wala ko ninyodawata bisag mianhi ko sa ngalan saakong Amahan; kon may laing moanhisa kaugalingong ngalan dawaton siya.44 Unsaon man ninyo pagtoo konnagdayeg mo sa inyong gitinguha, inaysa Himaya nga gikan sa Diyos?

45 Ayawg hunahunaa nga isumbongtamo sa Amahan. Si Moises mismo ngainyong gilaoman ang magsumbongninyo. 46 Kon nagtoo mo ni Moises,motoo sab mo nako, kay nagsulat mansiya bahin nako. 47 Apan kon wala momotoo sa iyang gisulat, unsaon manninyo pagtoo sa akong mga pulong?

• 19 Dili ba, si Moises man ang nag-hatag ninyo sa Balaod? Apan walayusa ninyo nga nagtuman sa Balaod.Nan, nganong buot mong mopatay na-ko? 20 Mitubag ang mga tawo: “Gi-yawaan ka! Kinsay buot mopatay ni-

mo?” 21 Mitubag si Jesus, “Usa ra kabutang ang akong nabuhat, ug nati-ngala na mong tanan. 22 Apan hinum-domi ang pagpatuli nga gisugo niMoises. Ang tinuod dili si Moises kon-dili, ang katigulangan ang nagpasi-ugda ini. Gituli ninyo ang tawo bisan saAdlaw sa Pahulay. 23 Kon dili mo mobu-hat ini sa Adlaw sa Pahulay malapasninyo ang Balaod ni Moises. Unya,nganong masuko mo tungod sa pag-ayo nako sa tawo sa Adlaw sa Pahulay?24 Ayawg hukom sumala sa inyongmakita kondili, sumala sa katarongan.

Ang pagpadaghan sa tinapay(Mc 6:34; Mt 14:13; Lk 9:10)

• 1 Mitabok si Jesus sa lanaw sa Ga-lilea, sa may Tiberias. 2 Nanunod

niya ang bagang panon sa katawhan,kay nakita man nila ang mga milagro,ang pag-ayo sa mga masakiton.3 Unya, mitungas si Jesus sa bungtodug milingkod uban sa iyang mga tinun-an. 4 Niadtong higayona duol na angPangilin sa Pagsaylo sa mga Judio.

5 Sa paghangad ni Jesus, nakita niyaang daghang tawo nga miduol niya.Miingon siya kang Felipe, “Asa tamakapalit og pan nga ipakaon sa mgatawo?” 6 Iya ning gisulti aron pagsulayni Felipe, kay nahibawo siyag unsaybuhaton. 7 Si Felipe mitubag, “Ang

Simbahan. Si Jesus nagsaway sa mga tawo nganagpatoo nga naghupot sila sa kamatuoranpinaagi sa pagbaton og Biblia, apan wala saiyang sinugo (38).

Ang Diyos nagtudlo nato sa iyang pamaagi sahigayon nga maminaw ta sa gitudlo ug gipaambitkanato sa uban. Sa adlaw adlawng kinabuhi ug saSimbahan, may mga tawo nga atong gikaubannga nagpuyo sumala sa diwa sa Espiritu, sam-tang naay uban nga nagpakaaron-ingnon langnga mga relihiyoso ug tarong.

Apan unsaon man pag-ila sa matuod ug sa dilimatuod? Unsaon man nato pag-ila sa nagsulti sakabubut-on sa Diyos ug sa nagsulti sa kauga-lingong pangagpas? Si Jesus namulong nga angnahigugma sa kamatuoran makaila adtongnagsulti sa kamatuoran. Bililhon alang sa tawoang gipanghimatuod sa sama niyag baroganan.Ang matuod nga mga mensahero sa Diyos maoang mga tawo nga wala mag-apas nga daygonug pasidunggan sa uban, kadtong wala mau-lipon sa hiwing mga mithi ug bili sa katilingbang

maot. Bisag kinsa nga mangita sa kamatuoranug kaluoy, makaila sa Himaya sa Diyos diha samga pulong ug buhat sa mga yano ugmapaubsanong sulugoon sa Diyos.

Makapahimuot ta sa Diyos kon atong mailhanang tinuod niyang mga saksi. Iyang tinguha ngaatong pasidunggan ang Anak sama sa pagpasi-dungog niya sa Amahan. Sa atong pagtoo saiyang Anak, atong gipaila nga takos ta sa iyangpagsalig ug nga mahimo tang mga anak sa Diyosnga abli alang sa pagsunod sa kinabuhi mismo saDiyos.

• 7.19 Gibutang nato ang 7:19-24 ngapanapos ining pagtulon-ana sa kataposansa ikalimang kapitulo. Tungod sa walamasayring hinungdan nabutang ni humansa kapitulo 7.

• 6.1 Basaha ang Mc 6:35.

217 JUAN 6

6

7

Buhat13:27

1Jn2:15

12:43

1Cor4:5Dt

31:26

Lc24:27

Rom2:17

8:4810:20

Gen17:10Rom4:11

Lc13:1514:5

8:15

Mc6:32

Mt5:1

baleg 200 ka salapi nga pan dili paigosa paghatag og gagmayng piraso satanan. 8 Usa sa iyang tinun-an, si An-dres, igsoon ni Simon Pedro, miingonkang Jesus: 9 “Aniay batang lalakidinhi nga may lima ka pan nga sebadaug duha ka isda. Apan mag-unsa manni alang sa ingon ka daghang tawo?

10 May daghang balili adtong dapitabusa, miingon si Jesus: “Papungkoaang mga tawo.” Namungko ang mga5,000 ka tawo. 11 Unya, gikuha niJesus ang pan, nagpasalamat siya, uggiapud-apod sa mga namungko. Maosab ang iyang gibuhat sa isda. Giha-tagan ang tanan kutob sa ilang gusto.12 Sa nakapangaon na ang tanan, mii-ngon si Jesus sa iyang mga tinun-an:“Hiposa ang salin aron walay mausik.”

13 Gihipos nila, ug ang salin sa pannga Sebada nakapunog 12 ka bukag,ang nahibilin nga mga piraso sa lima kapan nga sebada.

14 Sa pagkakita sa mga tawo sa ti-mailhan nga gibuhat ni Jesus, miingonsila, “Sa pagkatinuod, siya ang atonggipaabot nga propeta nga moanhi sakalibotan.” 15 Nakamatikod si Jesusnga kuhaon siya ug pugson nga mahi-mong hari; busa, miikyas siya nga nag-inusara sa kabungtoran.

16 Sa pag-abot sa kagabhion, na-ngadto sa baybayon ang mga tinun-an.17 Miluwan sila sa sakayan ug nangadtosa Cafarnaum sa pikas baybay, kay

ngitngit na man ug wala pa maabot siJesus. 18 Apan nagkalangas ang dagat,nagkadagko ang balod ug mikusogang hangin.

19 Ang mga tinun-an nakabugsaynag mga lima o unom ka kilometrodihang nakita nila si Jesus nga nag-lakaw sa tubig ug nagkaduol sa saka-yan. Nangalisang sila. 20 Unya, mii-ngon siya, “Ayawg kahadlok, ako ni.”

21 Pasakyon unta siya, apan diha-diha midunggo sila sa baybayon ngailang gipadulngan.

• 22 Sa sunod adlaw ang mga tawonga nagpabilin sa pikas bay-bay salanaw nakakitag usa lang ka sakayan.Wala ni magamit ni Jesus ug sa iyangmga tinun-an nga nanglakawng sila ra.23 Nangabot ang dagkong sakayangikan sa Tiberias duol sa dapit diin ki-ning tanang tawo nakakaon sa pan.24 Sa pagkakita nila nga si Jesus ugang iyang mga tinun-an wala didto,nanakay sila sa mga sakayan ug na-ngadto sa Cafarnaum, nangita ni Je-sus. 25 Dihang nakita nila siya sa taboksa lanaw, nangutana sila, “Maestro,kanus-a ka miabot?”

26 Si Jesus mitubag: “Sultihan tamo,gipangita ko ninyo dili tungod sa mgamilagro nga akong nahimo kondili,tungod sa pan nga inyong nakaon nganakabusog ninyo. 27 Paghago mo, dilialang sa kalan-on nga madunot kon-dili, sa molungtad ug makahatag sa

• 22. Sa mosunod nga mga pahina gipa-lapdan ni Juan ang pamahayag ni Jesus sasinagoga sa Cafarnaum. Niadtong panahonawala pa mapalambo pag-ayo ni Jesus ang pag-tulon-an bahin sa Eyukaristiya (b. 48-58).Hinuon way duhaduha gilainan ang naminaw sagipadayag ni Jesus. Apan ang iyang giingonmao nga kinahanglang moadto ta niya, kay siyaang matuod nga pan sa kinabuhi nga naghatagog kinabuhing dayon sa modawat niya.

Ang tawo maningkamot nga makakaon. Maonga buot siyang may kasigurohan ang iyangumaabot, kay kon dili siya makakaon dili sab siyamabuhi. Apan dili siya tinubdan sa kaugalingongkinabuhi, mao nga nanginahanglan siyakanunay sa uban aron mabuhi. Apan bisan paining tanan, moabot gihapon ang adlaw ngakawad-an siyag kinabuhi, kay wala man siyaykalan-on nga molungtad (b. 27).

Ang tinuod mao nga ang tawo nanginahangl-ag labaw sa pagkaon: labaw pa sa pagkaon ugilimnon, nangita siya anang dili na makapasinatiniyag gutom o uhaw. Kining tanan matuman sapagkabanhaw kanus-a ang tanang balaan mag-alirong nga puno sa kalipay sa kombira saGingharian sa Diyos. Mao ni ang Buluhaton saAnak sa Tawo.

Kining waliha ni Jesus gisugdan og pangutanasa mga Judio: Unsay ipabuhat kanamo sa Diyos?Si Jesus mitubag: too sa iyang gipadala ninyo.Ang buluhaton nga gipangayo sa Amahan diliang pagtuman sa mga tuluma-non sa tinoohan,apan ang pagtoo. Sa nangaging kapitulo, namu-long si Jesus nga ang iyang buluhaton mao angpag-isa sa katawhan. Karon ang atong bulu-haton mao ang pagtoo sa gipadala (b. 29).

Ang pulong nga lyabe sa wali mao ang pan/pagkaon. Kapito ni sublia ni Juan sa matag

JUAN 6 218

21:9

Dt18:15

18:36Mt

4:10Mc

1:35Mc

6:45

Mt14:27

Is55:2

Jn4:14

kinabuhing dayon. Ang Anak sa Tawomohatag ini kaninyo kay ang gipatikansa Diyos nga Amahan.

Ang pan sa kinabuhi• 28 Gipangutana siya sa mga Judio,

“Unsay among buhaton? Unsay ipabu-hat kanamo sa Diyos?” 29 Mitubag siJesus, “Nga motoo mo sa iyang gipa-dala.”

30 Busa, miingon sila, “Pakitaa migmga kahibulongan aron makatoo mi.Unsay imong timailhan? 31 Ang amongkatigulangan nangaog manna sakamingawan. Sumala sa kasulatan,Gihatagan silag pan gikan sa langit ngailang makaon”.

32 Si Jesus miingon, Sultihan tamo,dili si Moises ang mihatag og pan gikansa langit. Ang Akong Amahan nag-hatag ninyo sa tinuod nga pan. 33 Angpan nga gihatag sa Diyos mao Siya ngananaog gikan sa langit ug naghatag ogkinabuhi sa kalibotan.” 34 Busa, mii-ngon sila, “Ginoo, hatagi mi kanunaysa maong pan.”

35 Si Jesus miingon, “Ako ang pannga naghatag og kinabuhi.” Ang mo-duol nako dili na gutomon ug uhawon.36 Apan sumala sa giingon ko na, naka-kita na mo, apan midumili mo pagtoo.37 Gani ang gihatag kanako sa akongAmahan moari nako, ug ang moari

bahin sa kapitulo. Ug ang pamahayag: nanaoggikan sa langit kapito sab sublia sa maongkapitulo.

• 28. Dinhi nagsugod ang unang bahin sawali: si Jesus mahimo nga atong pan o pagkaonkon motoo ta niya.

Sa nangaging panahon, dihang gigutom angmga Israelita sa kamingawan, ang Diyos nagha-tag nilag manna. Ilang gipasalamatan ang Diyostungod sa iyang gasa. Apan kon ang Diyos maoray atong maghahatag, kanunay tang magba-likbalik og pangayo. Ang mahitabo mao nga sangadtongadto, ang naa sa atong hunahuna maora ang ihatag kanato sa Diyos, maglisod na tagpasalamat. Mangayo ta ug moreklamo na pod.

Mao ni ang nahitabo sa mga Israelita ngahuman sila makakaon sa manna, nagbagulbol napod batok sa Diyos busa, nangamatay sila sakamingawan. Bisag ang mga butang materyalnaggikan sa Diyos, dili ni makahimo natong masmaayo, ni makahatag og matuod nga kinabuhi.

Busa, nagtanyag ang Diyos og bag-ong pama-

agi. Ang pan o pagkaon nga gikan sa langit dilibutang, apan persona, si Jesus mismo. Angmatuod nga pan naghatag natog kinabuhingdayon, apan sa pagdawat ini, duna tay buhaton:pagtoo ni Cristo ug pagtahan kaniya sa kauga-lingon.

Gani ang…(b. 37). Dili ang tanang nagpa-sigarbo nga sakop sa tinuod nga relihiyon maka-duol ni Cristo, apan ang mailhan ra sa Ama-han. Bisag gidawat sa Simbahan ang tanangmatang sa katawhan, gipanalanginan saAmahan ang makasubay ug makakaplag niCristo. Bisag bililhon kaayo ang mga sakra-mento ug maayong buhat, atong timan-an anggiingon ni Jesus: ang atong paningkamot dilimakapuli sa grasya sa pagkatinawag sa Amahannga nagdapit nato pagsinati sa iyang Anak dihasa kamatuoran.

Dili ba...(b. 42)? Ang mga Judio nga naminawni Jesus nagtoo sa Diyos, ug hanas sila saKasulatan. Sayon ra ang pagtoo sa mga propetakaniadto nga gipasidunggan, kay patay na man.Apan lahi ang pagdawat sa propetang buhi labi

nako dili ko isalikway. 38 Kay nanaogko gikan sa langit dili aron pagbuhat saakong kabubut-on kondili, sa kabubut-on sa nagpadala nako. 39 Ang kabubut-on sa nagpadala nako mao nga dili kokawad-an bisag usa sa iyang gihatagnako hinunoa, banhawon ko kini sakataposang adlaw. 40 Kini ang kabubut-on sa akong Amahan, Ang makakita saAnak ug motoo niya makabaton sa ki-nabuhing dayon, banhawon ko siya sakataposang adlaw.”

41 Ang mga Judio nagbagulbol, kaymiingon si Jesus, “Ako ang pan gikansa langit.” 42 Miingon sila, “Dili ba, siJesus man siya, ang anak ni Jose? Diliba, kaila man nato ang iyang amahanug inahan? Nganong miingon man siyanga gikan siya sa langit?”

43 Mitubag si Jesus ug miingon,“Ayawg bagulbol. 44 Walay makaduolnako gawas kon dad-on siya sa Ama-han nga nagpadala nako, ug ban-hawon ko sila sa kataposang adlaw.45 Nasulat sa mga propeta, Tudloansilang tanan sa Diyos. Busa, ang ma-mati sa Amahan ug makat-on gikanniya, moduol nako.

46 Walay nakakita sa Amahan gawassa gikan sa Diyos. Siya ray nakakita saDiyos. 47 Sultihan tamo, ang motoonako may kinabuhing dayon.

219 JUAN 6

Lc11:29

Ex16:4Num11:7Slm

78:24

4:15Mt

6:11

Is55:1Pan9:1Sir

24:29

Mt11:27

11:24Mk6:3Lk

4:22

Mt16:17

Is54:13

Jer31:331Tes

4:9

1:187:29

JUAN 6 220

nag yano ra siyang tawo ug anak sa panday. Kinigihapon ang nahitabo karon. Daghang angmiangkon nga hugot ang ilang pagtoo sa Bibliaug ni Cristo, apan igo lang mangyam-id ogmobiaybiay sa yanong mga tawo sa Simbahan,ang mga kabos nga andam mobarog sa kama-tuoran sa Diyos ug sa kahimtang sa atongkasaysayan.

Ayawg bagulbol (b. 43). Ang pulong “bagul-bol”gigamit sa Exodo diha nga ang mga Israelitanagbagulbol sa Diyos ug ni Moises tungod sailang kahimtang (Ex 15:24; 16:2; 17:3).

• 48. ANG EYUKARISTIYASa ikaduhang bahin sa wali, si Jesus naatong

pan dihang kan-on nato ang iyang karne sasakramento sa Eyukaristiya.

Unsaon man...(b. 52)? Ingon ini ang gipa-mulong sa mga Israelita nga walay pagsalig saDiyos didto sa kamingawan (Num 11:4 ug 18).Kining mga pulonga gigamit ni Juan, apan lahigkahulogan. Ngano nga ang pinadala gikan salangit maghatag man og unod sa kalibotan ngaespirituhanon man ang gikinahanglan? Mitubagini si Jesus sa b. 63: kining unod nga kalan-on,kon paminawon, morag pagkaon alang sa la-was, apan sa tinuoray, pag-ambitay ni sa kina-buhi sa nabanhawng Cristo nga gibag-o sa Espi-ritu, mao nga naghatag nig kinabuhi (6:63).

Pinaagi sa makitang pamaagi, ang magtotoomiambit sa langitnong kamatuoran ug misulodsa kahiusa sa nabanhawng Cristo. Alang saSimbahan ang Sakramento butang nga mater-yal. Nagsimbolo ni ug nagdalag espirituhanonggrasya. Kon matinud-anon tang moapil saSakramento, mahimamat nato ang persona sabuhing Cristo nga nagbag-o sa atong kinabuhi.Sa Misa nadawat nato ang karne ug dugo ni

Ang lawas ni Cristo• 48 Ako ang pan sa kinabuhi. 49 Mi-

kaon sa manna ang inyong katigu-langan, apan nangamatay sila. 50 Aniaang pan gikan sa langit. Ang mokaonini dili mamatay.

51 Ako ang pan sa kinabuhi gikan salangit. Ang mokaon ini mabuhi sa ka-hangtoran. Ang pan nga akong ihatagmao ang akong unod aron mabuhi angkalibotan.

52 Naglalis ang mga Judio ug mi-ingon, “Unsaon man ining tawhanapaghatag sa iyang unod aron kan-on?53 Miingon si Jesus “Sultihan tamo, kondili mo mokaon sa unod sa Anak satawo ug moimnon sa iyang dugo, dilimo makabaton sa kinabuhi. 54 May ki-nabuhing dayon ang mokaon sa akongunod ug moinom sa akong dugo. Ban-hawon ko siya sa kataposang adlaw.

Cristo ubos sa dagway sa pan ug bino. Angnabanhawng Cristo nahimo alang nato ngapagkaon sa kinabuhing dayon.

Si Jesus buhing pan dinhi nato. Inigkaon natogordinaryong pan mahilis ni ug mahimong ka-bahin sa atong lawas. Sa samang paagi, inig-kaon nato sa buhing pan (nga mao ang karne niCristo) mosulod siya nato aron mabag-o ta ugmahiusa diha niya. Niining paagiha ang iyangmga mithi, bili ug baroganan maatoa, sa ingonnga magkinabuhi ta pareho sa iyang pagkina-buhi, moalagad ta pareho sa iyang pag-alagad ugmahiusa sa iyang panglantaw ug misyon.

Gipakita sa Ebanghelyo nga wala masabti siJesus sa iyang gipamulong mao nga gisalikwaysiya. Angayng masayran nga adtong panahonaang mga Judio naanad paghimog “relihiyosongkombira” diin kan-on nila ang unod sa mananapnga gisakripisyo sa Templo.

Gikinahanglan nga ayohon nato pagtuon angmga sambingay sa Gingharian sa Diyos. Anggasa sa Diyos, ang pulong niya o ang Lawas niCristo gamay kaayong binhi nga mahimongmawala ug dili na mamunga. Magmabungahonlang ni diha sa mga tawo nga may pagtoo ugmolahutay.

Ang mga Sakramento nga atong madawatmagtabang paghingkod nato sa kinabuhi saDiyos; makatuhop ni sa kinauyokan sa atongpagkatawo. Usahay dali ra tang mabugnaw ugmahugno, kay walay kausaban nga namatikdansa atong kaugalingon sa kanunayng pagdawatnato sa mga sakramento. Angayng masayrannga ang kabag-ohan naa sa kinailadman busa,dili dayon mamatikdan.

• 60. Pagkalisod dawaton sa pagtulon-an niJesus. Unsaon man pagtoo sa mga Judio nga si

55 Ang akong unod tinuod nga ka-lan-on ug ang dugo tinuod nga ilimnon.56 Ang mokaon sa akong unod ug mo-inom sa akong dugo magpuyo dinhinako ug ako diha niya. 57 Ingon ngaang Amahan nga mao ang kinabuhi,nagpadala nako ug nagkinabuhi kodiha niya, sa samang paagi, ang moka-on nako mabuhi. 58 Kini ang Pan ngagikan sa langit, lahi sa pan nga gikaonsa inyong katigulangan nga nanga-matay. Ang mokaon sa maong panmabuhi sa kahangtoran.” 59 Kini anggisulti ni Jesus sa Cafarnaum sa pag-tudlo niya sa sinagoga.Mobiya pod mo?

• 60 Sa pagkadungog ini sa daghanniyang tinun-an, miingon sila, “Lisodkaayo ang maong pagtulun-an. Kinsaymodawat ini?”

61 Nahibawo si Jesus nga nagbagul-

Mt26:26

Lc22:19

15:4

Lc4:22

6:41

bol sila busa, miingon siya, Nasakit bamo?

62 Kon mao na, unsay inyong bu-haton kon makakita mo sa Anak saTawo nga mokayab balik sa iyanggigikanan? 63 Ang Espiritu naghatag ogkinabuhi; dili makatabang ang unod.Ang mga pulong nga akong gisulti maoang Espiritu; duna ni kinabuhi. 64 Apanmay pipila ninyo nga wala motoo.

Nahibawo si Jesus sukad pa sasinugdan kinsay mobudhi niya. 65 Mi-padayon siya, “Sumala sa ako nanggiingon, walay makaduol nako gawaskon motugot ang Amahan.”

66 Busa, daghan sa iyang tinun-anmibiya ug wala na manguban. 67 Mii-ngon si Jesus sa 12, “Mobiya sab mo?”68 Mitubag si Simon Pedro, “Ginoo, kin-say among kapaingnan? Naa nimo angmga pulong sa kinabuhing dayon.69 Nagtoo mi ug nasayod nga Balaankang Diyos.”

70 Mitubag si Jesus, “Akoy mipilininyo, ang 12, dili ba? Apan daotan

Jesus, “anak ni Jose,” gikan sa Diyos? Maglisodpod tag too nga nanginahanglan ta sa Eyuka-ristiya. Gisultihan ta ni Jesus nganong mianhisiya: Ang Anak sa Tawo mianhi aron makitaninyo nga mokayab siya balik sa iyang gigika-nan. Mianhi siya aron pagpaambit nato sa kina-buhi mismo sa Diyos.

Ang kamatuoran mao nga pinaagi sa Pagka-banhaw ni Jesus, nagsugod ang pagbag-o sakalibotan, kay sa pagsulod sa Anak sa Tawo saHimaya sa iyang Amahan, gipas-an niya angtanang binuhat nga buot niyang bag-ohon ugbalaanon. Gisul-ob niya ang tawhanong panag-way sa pagkayab Anak sa Tawo balik sa iyanggigikanan. Niining paagiha ang tawhanong ka-liwat nakakab-ot og tugob nga kahiusa sa Diyos.

Bisan tuog makita nga ang kinabuhi moragmao lang gihapon sa kaniadto, angay tangmotoo nga ang gibag-ong kalibotan nia na.Taliwala sa kasamok, ang Espiritu nagpadayonpaglihok ug pagtay-og sa tibuok katawhan.Bisag dili makita, si Cristo nagbalaan ining kali-botana. Iyang gipahingkod ang katawhan pina-agi sa dagkong krisis ug kamatayon aron pag-andam nila sa pagkabanhaw.

Ang naminaw ni Jesus dili makasabot (6:61) samisteryo sa Anak sa Tawo ug sa iyang pag-antos.Buot niyang biyaan ang iyang pagkaDiyospinaagi sa pagpakatawo ug pagpakamatay ngadaw ulipon (Jn 1:14 ug Fil 2:6), aron nga siya sakaulahian mokayab balik sa iyang gigikanan.Hagit ni aron motoo ta nga ang Diyos nagpa-dayog lihok uban nato dinhi sa kalibotan. Bisag

ang usa ninyo.” 71 Si Judas, anak niSimon Iskariote, ang iyang gipasabotnga mobudhi niya, usa sa 12.

Miadto si Jesus sa Jerusalem• 1 Human ini gilibot ni Jesus angGalilea. Dili siya ganahang mo-

suroy sa Juda, kay ang kadagkoan samga Judio nagtinguha pagpatay niya.2 Hapit na ang pangilin sa mga Judio,ang pangilin sa mga Tolda. 3 Busa, mi-ingon kaniya ang mga igsoon, “Ayawgpabilin dinhi. Lakaw sa Juda aron angimong mga tinun-an makakita sa mgamilagro nga imong himoon. 4 Dili mag-trabaho sa tago ang buot mailhan.Sanglit makahimo ka, magpaila ka sakalibotan.”

5 Ingon ini ang ilang sinultihan, kaywala siya toohi sa mga igsoon. 6 Mii-ngon nila si Jesus, “Wala pa moabotang akong panahon. Ang inyo nia sakanunay. 7 Dili mo kasilagan sa kali-botan. Apan nagdumot ni nako, kaynagsaksi ug nagpakita ko nga ang bi-nuhatan ini daotan. 8 Lakaw hinuon mo

walay pagpakabana nga katawhan, ang Diyosnagmahal gihapon nato. Ang Simbahan walamakapakita sa angay niya, apan gigamit kini saDiyos sa pagtuman sa iyang Plano; ang kasay-sayan puno sa panagbangi ug kasamok, apannag-andam ni nato alang sa kahingpitan saGingharian.

…ang unod (b. 63). Naghisgot si Jesus sapaghatag sa iyang unod, apan dili angayngsabton nga may kalambigitan ni sa tinoohan samga Judio, diin ang unod sa mga mananap ngagisakripisyo ang ilang kan-on. Sa Hebreongkultura, ang unod ug dugo nalambigit sa “ka-libotan sa ubos” diin ang katawhan walay higa-yon pagpakigsuod sa Diyos. Lahi ang Eyuka-ristiya, ang lawas o unod sa nabanhawng Cristonga gibag-o sa Espiritu ug naglihok dinhi nato ugnagdala nato sa kahiusa sa Diyos.

… among kapaingnan (b. 68)? May daghansa mga sumusunod ni Jesus nga mibiya niya.Apan si Pedro, sa ngalan adtong nagpabilin,mipakita sa ilang pag-unong (basa sab sa Mt16:13).

• 7.1 Gumikan ni Jesus naaghat ang mgatawo pagpangutanag kinsa siya. Mas maayopang mangutana kay sa masakop sa pundok ngadili mangutana, kay nagtoong nasayod na satanan. Ingon ana ang mga igsoon ni Jesus.

Magpaila ka (b. 4). Kining mga igsoon ni Jesusmga paryenti niya nga taga Nazaret (basa sa Mc3:31); nagpasakop pod sa Unang Simbahanhuman sa kamatayon ug pagkabanhaw ni Jesus

221 JUAN 7

73:111Cor

15:452Cor

3:6Gal6:8

13:11

Lc22:28

Lc9:18

Mc1:24

2:47:308:20

3:1915:18

ug nag-isip sa kaugalingon nga importanti, kaylagi kadugo man ni Jesus; apan bisan anangpanahona, wala o layo pa silag nasabtan sa mis-yon ni Jesus. Buot nilang magpaila si Jesustungod sa mga milagro nga iyang nahimo; apanbuot ni Jesus nga mailhan sa andam pagtahan sakaugalingon ug pagpakamatay, ang magdala sapagkabanhaw.

Dili ko moadto...(b. 8). Angayng matngonannga dunay duha ka matang sa tawo. Ang una,kadtong dunay giandam nga mga plano sakinabuhi, ug ang ikaduha, kadtong wala maga-pos sa mga plano, bukas sa Espiritu. Ang unangmatang walay panahon kay wala nila masinatiang tawag sa Diyos. Naglihok sila nga walaypamalandong ug sumala lang sa gusto nila. Apanang bukas sa Espiritu kanunayng nangitagtimailhan sa hustong takna nga gikan sa Diyos.Bisag unsa nga gibuhat sa panahon nga gitakdasa Diyos, maghimaya sa Diyos.

ANG MGA JUDIOSama ni Jesus, si Juan (ang Ebanghelista),

Judio. Gilibotan siya sa mga Judio nga nakabigsa pagtoong Kristohanon. Apan iyang gitawagog mga Judio ang parehas niyag kaliwat nga dilimatoohon. Susama ra ni kon tawgon natog“Katoliko” o “Kristyanos” ang hugot kunohaynga katoliko, apan wala o dyotay rag interespagpatuhop sa mensahe sa Ebanghelyo.

Gitawag ni Juan og mga “Judio” kadtong

sa pangilin. Dili ko moadto, kay dili pakaron ang akong panahon.”

9 Ingon ini ang sinultihan ni Jesus ugmipabilin siya sa Galilea. 10 Sa pag-lakaw na sa iyang mga igsoon padu-long sa pangilin, si Jesus miadto sab sahilom. 11 Gipangita siya sa mga Judionga nangutana, “Hain siya?” 12 Maydaghan nga naghisgot niya. Ang ubanmiingon, “Maayo siyang tawo.” Mitu-bag sab ang uban, “Dili! Gilimbonganniya ang mga tawo.” 13 Apan tungod sakahadlok nila sa mga Judio, wala silamakaakog sulti bahin niya sa dayag.

14 Sa natungatunga na ang kasau-logan sa Pangilin, miadto si Jesus satemplo ug nanudlo. 15 Nahibulong pag-ayo ang mga Judio ug miingon, Walaynagtudlo niya, apan nganong naka-hibawo siya sa kasulatan?

16 Mitubag si Jesus, Dili akoa angakong gitudlo kondili, sa nagpadalanako. 17 Ang nagsunod sa kabubut-onsa Diyos masayod kon ang akong pag-tulon-an gikan ba sa Diyos o nagsultiba ko sa kaugalingong gahom.

Gibutang ang bersikulo 19-24 human sa kapitulo5. Tan-awa ang gisulat sa panid ini.

18 Ang nagsulti sa kaugalingong ga-hom buot mopasidungog sa kauga-lingon. Ang nagtinguha pagpasidu-ngog sa nagpadala niya matinud-anon,ug walay katarongan sa pagduda niya.

• 25 Pipila ka tawo sa Jerusalem mii-ngon, “Dili ba, siya man ang buot ni-lang patyon? 26 Nagsulti siya dinhi sawalay lipudlipod ug unya, wala silaybisag unsa batok niya? Nahibawo bakaha ang mga pangulo nga si Cristosiya? 27 Ang nakadaot lang, kay nasa-yod ta diin siya gikan. Kon moabot naang Cristo, walay masayod diin siyagikan.”

28 Busa, misinggit si Jesus sa Tem-plo diin nanudlo siya, “Nag-ingon monga nakaila mo nako ug nasayod diinko gikan! Wala ko moanhi sa kauga-lingong kabubut-on. Ang nagpadalanako kamatuoran. Wala mo makailaniya. 29 Apan nakaila ko niya, kay gi-kan ko niya ug iyang gipadala.”

nagsalig kay nasakop sila sa tinuod nga reli-hiyon, apan ang ilang kasingkasing tig-a ugsirado sa nindot, ugdang, hamili ug tawhanon.Alang nila ang pagtoo ug patootoo, o angpagtoo ug kapanatiko, parehas ra. Mao nga dilina sila makapaminaw sa uban nga lahi nilagpanghunahuna. Giisip nilang maayo ang bisagunsa nga makaayo sa ilang pundok, bisag supaksa tawhanong katarong.

Ang maong mga Judio nasulod pag-ayo sanaandang sistema sa katilingban, ingon man sarelihiyon ug mga kustombre nga namat-an nilagkahayag. Mao nga giisip nilang importanti angpagsunod sa mga tulumanong sosyal ug tino-ohan nga ilang naandan. Ug ang Diyos nga ilanggimugna ug gitoohan mao ang Diyos nga mana-lipod ining mga butanga nga ilang gipakabalaan(Mt 6:23, 29).

• 25. ANG KALUWASANKinsa si Jesus? Importanting masayran natog

kinsa si Jesus ug diin siya gikan, kay lahi siya saubang magtutukod og relihiyon. Si Jesus nag-tanyag natog talagsaong gasa nga atong maam-bitan sa kinabuhi sa Diyos. Apan kon si Jesuswala maggikan sa Diyos, nan, kawang lang angiyang saad.

Ang iyang persona makapadani nato, apanang iyang mga pulong makapatay-og. Sa pag-pahibawo ni Jesus nga ang kalibotan naluwasna, nga nabanhaw na ta ug nga mga anak ta sa

JUAN 7 222

9:22

Mc6:2

Buhat4:13

5:418:50

9:29Mik5:1Mt1:6Mc

12:35

8:55

Diyos, abi natog sambingay lang ni, kay lahi angatong kahimtang ug ang atong nasinati. Apan sadagan sa panahon ug uban sa taas nga kasinatiansa pag-antos, hinayhinayng madiskobrehannato nga ang kalibotan ug katawhan tukma saiyang gipasabot. Bisag naghari ang kadaotandinhi sa kalibotan, dili ni tantong dimalas, kaypinaagi ni Jesus, dunay bag-ong paglaom, ugmigitib ang daghang posibilidad sa kinabuhialang sa hustisya, kalinaw, kamadagayaon.Busa, giila ta siya nga Manluluwas. Apan sa laingpaagi naluwas ta, kay naangkon nato ang abi-lidad pagtan-aw sa kamatuoran sumala sa pang-lantaw sa Diyos. Mao nga dihang motabang ta sauban paghupot sa pagtoo, sa daghang higayonmas maayong ihiklin una nato ang paghisgot satinoohan. Tabangan ta sila pagdiskobre sa waypagkahubas nga tuboran sa kinabuhi sa kauga-lingon. Dili nato mailhag lawom si Jesus kon dililawom ang pag-ila nato sa kaugalingon.

Nasayod ta…(b. 27). Kining mga Judioanagtoo nga nahibawo silag kinsa ang hiyos ugunsay iyang mga plano, apan ang tinuod maonga nasirado sila sa kaugalingong panglantaw,mao nga nasirado sab sila pagtan-aw sa kamatu-oran. Sa ilang atubangan giangkon ni Jesus ngaang Pinadala siya sa Diyos. Sa pagpamulongniya ini dili niya tuyo nga ilhon siya ug toohan,

30 Dakpon na unta siya, apan walaynakaako paggunit niya, kay wala pamoabot ang iyang panahon. 31 Hinuonmay daghan nga mitoo niya ug mii-ngon, “Inig-abot sa Cristo, mas daghanpa ba ang timailhan nga himoon niyakay sa ining tawhana?”

32 Ang mga Pariseo nakadungog satanang huhungihong sa katawhan.Busa, sila ug ang mga pari misugo samga gwardiya sa templo sa pagdakopniya. 33 Miingon si Jesus, “Hamubo nalang ang akong pagpakig-uban ninyo.Mobalik na ko sa nagpadala nako.34 Inyo ra kong pangitaon, apan dili namo makakita nako ni makaadto saakong adtoan.”

35 Nagpangutan-anay ang mgaJudio sa usag usa, “Asa siya padulongnga dili man makit-an? Buot ba siyangmoadto sa mga Judio nga nakatag saGriyegong kanasoran ug manudlo sabsa mga Griyego? 36 Unsay gipasabot saiyang pag-ingon, “Inyo kong pangi-taon, apan dili mo makakaplag nako.Dili mo makaadto sa akong adtoan?”

Ang saad sa buhing tubig• 37 Sa kataposan ug kinadak-ang

apan buot niya nga makita nila ang tibuok niyangpagsalig sa Amahan ug ang iyang suod ngakasinatian uban niya.

…pangitaon…(b. 34). Mao gihapon ni anggipasidaan sa Diyos sa mga Judio kaniadto,pinaagi sa mga propeta (Jer 13:16). Kining mgapulonga sa Biblia nga gipahinungod sa Diyosgigamit ni Jesus alang sa iyang kaugalingon.

• 37. ANG ESPIRITUWala pa…(b. 39). Apan sa Klm 1:7, mabasa

nga “ang Espiritu sa Diyos, nagpuno sa tibuokkalibotan.” Sa pagkatinuod ang Diyos wala mo-hunong pagpadayag sa kaugalingon. Ang iyangEspiritu naa kanunay sa galamhan sa tawo aronpagpukaw, pagdasig ug pagtukmod. Sa tananghigayon naglihok siya sa mahigugmaon sahustisya ug kalinaw, sa mahigugmaon sa tahom,hamili ug tarong; naglihok siya sa andam pag-halad sa kaugalingon aron manindot ang kali-botan nga puy-an sa mga anak sa Diyos.

Nagpasabot si Jesus...(b. 39). Hinu-on, ki-ning Espiritu sa Ginoo usa ra sa espiritu samidawat niya. Apan sa dili interesado sa kama-tuoran, ang Espiritu “molabay” sama sa pag-labay ni Jesus taliwala sa katawhang misalikwaysa iyang mensahe (Lc 4:30). Sa gibayaw na si

adlaw sa pangilin, mibarog si Jesus ugmisinggit, “Paaria ang tanang giuhaw.Ug tugti pag-inom ang mitoo nako.38 Nag-ingon ang Kasulatan, “Gikanniya modagayday ang mga sapa sabuhing tubig.”

39 Nagpasabot si Jesus sa Espiritunga madawat sa motoo niya. Wala paikahatag ang Espiritu, kay wala pamosulod si Jesus sa Himaya.

Ang lalis sa kagikan ni Cristo40 Daghan sa nakadungog sa iyang

mga pulong miingon, “Kini ang Pro-peta.” 41 Miingon sab ang uban, “Kiniang Cristo.” Apan nahibulong anguban, “Sa Galilea ba maggikan angCristo? 42 Dili ba, nag-ingon man angKasulatan nga ang Cristo kaliwat niDavid ug taga Betlehem? 43 Busa,nabahin ang mga tawo tungod niya.44 Ang uban buot modakop niya, apanwalay mibakyaw sa kamot. 45 Unya,ang mga gwardiya sa templo mibaliksa kadagkoan sa mga pari ug mgaPariseo ug nangutana, “Hain siya?Wala mo makadala niya?” 46 Mitubagsila, “Wala pay tawong nakasulti samaniya.” 47 Busa, miingon ang mga Pari-

223 JUAN 7

Lc4:29

2:11

16:16Dt

4:29Is

55:6Am

8:11

13:36Buhat11:20

4:1019:34

Is55:1

Ez47:1Zac

13:1Reb21:6

22:17

15:716:720:2

Buhat19:2

6:14Dt

18:15

Mik5:1

Slm89:4

Mt13:54

Jesus sa himaya, gihatag niya ang iyang Espiritusa buot makighiusa niya.

• 8.1 Dili ni makita sa ubang karaan nakaayong kopya sa Ebanghelyo ni Juan. Hinuonang estilo ug ang paggamit sa mga pulongsusama ni Juan. May pangagpas nga kiningbahina naggikan sa ubang tinubdan. Apanmahimo sab nga gikan sa mismong Ebanghelyonga gihashasan na ni Juan. Gitoohan nga walani ilakip sa ubang kopya, sa kahadlok nga angpagdawat ni Jesus sa babayeng daotan lainogsabot sa ubang mobasa.

Sa pagrespito ni Jesus sa mananapaw nag-pasabot ba nga buot niyang tabonan ang sala sababaye? Dili. Apan ang iyang pagtratar sa maka-sasala lahi sa mga Pariseo ug magtutudlo saBalaod. Alang nila ang babayeng daotanangayng tulisokon; apan alang ni Jesus angaysiyang tahoron ug mahalon. Alang sa mgaPariseo angay siyang pakaulawan; alang ni Jesusangayng ilhon ang iyang dignidad. Alang nilaangay siyang hukman sa kamatayon. Alang niJesus angayng luwason ug palamboon. Alang samga Pariseo butang lang nga mahimong dulaanug gamiton sumala sa ilang gusto ug kapritso.

seo, “Nailad ba sab mo! 48 May usa basa atong kadagkoan o sa mga Pariseonga mitoo niya? 49 Ang mga tinunglo raug walay alamag sa balaod!”

50 Apan si Nicodemo, usa nila, ngasa sayo pa miadto ni Jesus, 51 miingon,“Mohukom ba ang atong balaod satawong wala pa madunggi ni masayriang tanang hitabo nga may kalabotanniya? 52 Mitubag sila, “Dili ba, gikan kaman sa Galilea? Usisaha pag-ayo ugtan-awa. Wala pay propeta sa Galilea.”

53 Ug namauli silang tanan.

Ang babayeng mananapaw• 1 Miadto si Jesus sa bungtod samga Olibo. 2 Sayo sa buntag mi-

adto siya pag-usab sa templo ug gia-lirongan siya sa tanan. Milingkod siyaug misugod pagtudlo.

3 Ang mga magtutudlo sa balaod ugPariseo nagdalag babaye nga nadak-pang nanapaw. Gipatindog siya sa atu-bangan ug 4 giingnan si Jesus, “Mag-tutudlo, kining babayhana nadakpangnanapaw. 5 Karon, nagmando ang Ba-laod ni Moises nga ang babayeng samaini batohon hangtod nga mamatay. Un-say ikasulti nimo?” 6 Ila ning gisulti aronpagbitik niya sa ingon, may ikasum-bong sila batok niya.

Mitikubo si Jesus ug misulat sa yutaginamit ang iyang tudlo. 7 Kay mipa-dayon man sila pagpangutana, miba-rog siya ug miingon, “Mo-una pagbatoang walay sala ninyo.” 8 Unya, mitiku-bo siya pag-usab ug misulat sa yuta.

9 Sa pagkadungog niini, nag-iyahaysilag pamahawa, una ang labing tigu-lang. Nahibilin si Jesus ug ang babayenga nagtindog sa atubangan. 10 Busa,mitindog si Jesus ug miingon, “Baba-ye, hain sila? Wala bay misilot nimo?”11 Ang babaye mitubag, “Wala, Ginoo.”Miingon si Jesus, “Dili pod ko mosilotnimo. Lakaw ug ayaw nag pakasala.”

Kahayag sa Kalibotan• 12 Miingon si Jesus, “Kahayag ko

sa kalibotan. Maiya sa mosunod nakoang kahayag ug kinabuhi. Dili na silamaglakat sa kangitngit hinuon, maka-panag-iya sa kahayag ug kinabuhi.”

13 Mitubag ang mga Pariseo, “Karon,nagsulti ka sa imong kaugalingon. Angimong pagsaksi walay kapuslanan.

14 Mitubag si Jesus, “Bisan pag mi-saksi ko sa akong kaugalingon, tinuodang akong gisulti, kay nasayod ko diinko gikan ug asa ko padulong. Apanwala mo masayod diin ko gikan ug asapaingon.

Alang ni Jesus larawan ug dagway sa Diyos;biktima siya sa hiwing sistema ug sa gipakamithisa katilingbang maot.

Kining tekstoha morag sumpay sa giasoyngmilagro sa kapitulo 9. Human ayoha ni Jesusang buta ug human ipadayag ang espirituha-nong pagkabuta sa mga Pariseo, namahayag siJesus sa pag-ingon: Kahayag ko. Busa, sa pag-ingon ni Jesus: mangamatay mo sa inyong sala(8:24), gipahinumdoman ta ini sa iyang giingonsa 9:41.

• 12. ANG KAHAYAGKahayag si Jesus sa tanang katawhan ug sa

tanang panahon. Ang Diyos migiya sa mgaHebreo didto sa kamingawan pinaagi sa nagdan-ag nga panganod. Ug gigiyahan ta niya pinaagisa iyang Anak, aron kadtong mosunod ni Jesusdili maglakaw sa kangitngit.

Daghag kapuslanan ang kahayag. Angkahayag sa banagbanag mosugat sa kangitngithuman sa taas nga kagabhion. Ang bombilyamaglamdag sulod sa panimalay samtang angkangitngit naghari pa sa gawas. Ang kahayag sasulo maglamdag sa mga kabos samtang nag-

8

JUAN 7 224

12:421Cor1:26

Dt17:4

Mt26:55

Lc21:37

Lc7:37

Dt22:22

Jer17:13

Dt17:7

Mt7:1

5:14Ez

33:11

9:512:46

Mt5:14

5:31

15 Naghukom mo sa tawhanong pa-agi, apan dili ko mohukom ni bisagkinsa. 16 Kon maghukom ko, matinud-anon ang akong hukom, kay wala komag-inusara kondili, nag-uban nakoang akong Amahan nga nagpadalanako. 17 Nasulat sa inyong balaod ngatinuod ang gisulti kon may duha kasaksi. 18 Nagsaksi ko sa akong kauga-lingon ug nagsaksi sab nako angAmahan nga nagpadala nako.”

19 Nangutana sila, Hain ang imongAmahan?” Mitubag si Jesus, “Wala momakaila nako ni sa akong Amahan.Kon nakaila pa mo nako, nakaila sabmo sa akong Amahan.”

20 Gisulti ni Jesus kining tanan sam-tang nagtudlo siya sa dapit sa templodiin gidawat ang mga halad. Apanwalay midakop niya, kay wala pamoabot ang iyang panahon.

21 Si Jesus misulti pag-usab, “Mola-kat ko, ug bisag mangita mo nako, ma-ngamatay mo sa inyong sala. Dili momakaadto sa akong adtoan.” 22 Busa,ang mga Judio natingala, “Nganongmiingon siya nga dili ta makaadto saiyang adtoan? Magpakamatay ba siya?”

subay sila sa dalang ngitngit. Ang kahayag mo-buntog sa ngitngit nga mga pwersa sa kadaotanug sa kaburong. Si Cristo ang Kahayag. Kahayagsiya labi na sa mitahan sa kaugalingon aronpagsunod niya. Sa iyang Kahayag, magpuyo tasa Kagawasan sa mga anak sa Diyos.

Pinaagi sa kahayag ni Cristo, mabuntog satawo ang kangitngit sulod sa iyang kailadman.Ang kahayag ni Cristo moputli ug molamdag saatong kaisipan ug kasingkasing nga nasirado ugnabutahan gumikan sa atong kataphaw, sasayop natong tinoohan, sa atong pag-isip ngalabaw ta sa uban, sa tinguha pagsaka, sa pagka-buta tungod sa bahandi ug kabantog, ug uban pa.

ANG AKOIning waliha gimatuod ni Jesus ang Diyosnon

niyang kagikan. Ato nang nasayran nga gitawagsa mga Judio ang Diyos og Yahweh, sa ato paang Diyos nga kauban, ang Diyos nga sinugdansa tanang butang. ANG SIYA. Ang pag-ingonniya nga AKO MAO AKO, gigamit niya angNgalan nga dili ikahatag sa bisag unsang butangug kang bisag kinsa. Dunay ubang sekta nganagtoo nga si Jesus tawo lang o nga menos siyasa Diyos. Nangatarongan sila nga usa ra angDiyos busa, dili mahimo nga dunay tulo kapersonas. Bisag giangkon nila nga si Cristo Anak

23 Apan si Jesus miingon, “Gikan mosa ubos, apan ako, sa taas. Gikan moining kalibotana. Ako, dili. 24 Busa, gi-sultihan tamo nga mangamatay mo sainyong sala, kon dili mo motoo nga akomao Siya.”

25 Nangutana sila, “Kinsa ka diay?Mitubag si Jesus, “Gisulti ko na sukadpa sa sinugdan, 26 Daghan kog ikasultiug ikahukom batok ninyo. Apan mati-nud-anon ang nagpadala nako. Angnadungog ko gikan niya akong gisang-yaw sa kalibotan.

27 Wala sila makasabot nga angiyang gihisgotan mao ang Amahan.28 Miingon si Jesus, “Kon inyo nang iisaang Anak sa Tawo, masayran ninyonga ako mao Siya. Wala koy mabuhatsa akong kaugalingon, apan nagsultiko sumala sa gitudlo kanako sa akongAmahan. 29 Ang nagpadala nako uban.Wala ko niya pasagdi nga mag-inusara,kay buhaton ko ang makapahimuotniya.”

Ang mga Anak sa Kamatuoran• 30 Sa pagsulti ni Jesus sa ingon,

daghan ang mitoo niya. 31 Busa, mii-ngon si Jesus sa mga Judio nga nanoo,

sa Diyos, supak sila nga si Jesus Diyos nganatawo gikan sa Diyos. Bisag si Jesus lahi ngapersona sa Amahan, bugtong sila nga Diyos.Busa, namulong siya: gipadala ko sa Amahan.

…mangamatay mo (b. 21 ug 24). Ang sala dililang ang pagbuhat og daotan. Makasala ta kaynagpagapos ta sa gagmayng mga problema ugnagsalig sa kaugalingong katakos; makasala tatungod sa wala nato pagbuhat sa angayng bu-haton. Ang sala pagdumili nato nga matawotag usab, sumala sa giingon ni Jesus kangNicodemo (3:3). Ang mga Judio wala motoo niJesus, kay ang iyang pagkinabuhi ug mensahedili taphaw ug hiktin, apan may kaugdang pag-latas sa naandang panglantaw ug pagkinabuhi.Wala ug dili makadawat ini ang mga tawo.Hinuon dunay uban nga nahayagan ining kaa-lam sa Diyos, labi na human sa kamatayon sakrus (28).

• 30. ANG KAMATUORANNamulong si Jesus sa mga Judio nga mitoo

niya. Kini sila mitoo ni Jesus sumala sa kauga-lingong panabot ug panan-aw, sama sa mgaJudio nga gikaatubang ni Pablo sa Gal 3-4. Angpamahayag ni Jesus sa mga Judiong nag-isipnga sila ray naghupot sa tinuod nga relihiyon

225 JUAN 8

Num35:30

Dt17:65:32

12:4516:3

Mc12:41

7:3313:36

Am8:11

Pan1:22

3:31

Is43:11

3:1412:32

16:32

makatulisok sab nato karon nga nagpasigarbonga kristyanos ta o “katoliko”.

Ang gisaway ni Jesus dili ang atong mga sala,apan ang pagpadayon natog puyo diha sa sala.Bisag unsa kadako ug kagrabi sa sala, mapasayloni kon andam ta sa paghinulsol ug pagbag-o. Salaing bahin, ang pagpuyo diha sa sala, angpagpuyo diha sa bakak, ang pagpabilin sa garbo,ang pagtoo nga kanunayng tarong ang atongmga hukom... kining kinaiyaha magpugongnato pagpuyo sa pamaagi sa Diyos, bisag makitasa tanan nga nagtinarong ta ug nagbansay saatong tinoohan.

Si Jesus wala magdala og bisag unsang bandilasa relihiyon makatoliko ni o uban nga atonggikaatbang. Mianhi siya isip Hari sa Ginghariansa Kamatuoran. Mao nga bisag kinsa nga abli ugmatinud-anong nangita sa kamatuoran ug bisagkinsa nga magkinabuhi sa kamatuoran iyaha.

Alang sa maong mga Judio, ang kalibotannabahin sa duha ka pundok: ang mga anak niAbraham nga mao sila, ug ang lahi nila. Ilanggipasigarbo ang ilang katigulangan hangtod nganalimot sila nga alang sa Diyos ang tananmanagsama.

Si Jesus mianhi isip saksi sa kamatuoran. Saatubangan nila gisukna niya ang tanan pagsusi sailang kaugalingon. Ang kamatuoran nga gihis-gotan ni Jesus dili doktrina nga ipamugos.

Wala kinahanglana ang mga propagandista ugang kinutlong pulong sa Biblia kondili, angnamulong nga mibasi sa iyang kasinatian. SiJesus miingon: Ang kamatuoran maghatagninyog kagawasan ingon man ang Anak (b. 32& 36). Ang kamatuoran naglakbit sa pagpuyo

“Kon tumanon ninyo ang akong mgapulong, matinuod mo nga akong mgatinun-an. 32 Mahibawan ninyo ang ka-matuoran nga maghatag ninyo og ka-gawasan.” 33 Mitubag sila, Mga kaliwatmi ni Abraham ug wala maulipon nibisag kinsa. Unsay gipasabot nimo sapag-ingon, “Maghatag og kagawa-san?”

34 Mitubag si Jesus, “Sa pagkatinuodsultihan tamo, ang makasala ulipon sasala. 35 Apan ang ulipon dili magpabilinsa panimalay sa hangtod; ang anakmagpabilin. 36 Busa, kon ang Anakmaghatag og kagawasan, magawas-non mo.

37 Nasayod ko nga kaliwat mo niAbraham. Apan naninguha mo pag-patay nako, kay ang akong mgapulong wala may lugar diha ninyo.38 Akong gisulti ang nakita nako ubansa Amahan; buhata pod ang nakitaninyo uban sa inyong amahan.”

39 Mitubag sila, “Si Abraham ang

among Amahan.” Miingon si Jesus,“Kon mga anak mo ni Abraham, bu-haton unta ninyo ang iyang gibuhat.40 Apan buot mong mopatay nako nganagsulti ninyo sa kamatuoran – angkamatuoran nga akong nadungog saDiyos. Wala ni buhata ni Abraham,41 gibuhat ninyo ang buluhaton sa in-yong amahan.”

Miingon ang mga Judio, “Dili mimga anak sa gawas. May usa mi kaAmahan, ang Diyos.” 42 Miingon siJesus, “Kon ang Diyos pay inyongAmahan, mahigugma unta mo nako,kay miadto ug gikan ko sa Diyos.Mianhi ko dili sa kaugalingon kongkabubut-on kondili, Siya mismo nag-padala nako. 43 Nganong dili mo maka-sabot nako? Kay dili man mo maka-dawat sa akong pulong.

44 Mga anak mo sa yawa, ug tuma-non ninyo ang mga daotang tinguha sainyong amahan, mamumuno sukad sasinugdan. Wala siya magkinabuhi sa

sumala sa atong bokasyon o panawagan isipmga anak sa Diyos.

Ang matoohon nga nakahibawo nga gihi-gugma siya sa Diyos ug sa kataposan naning-kamot aron matinuod nga magtotoo naa na sakamatuoran bisan pa kon duna siyay daangpanglantaw sa iyang palibot, o wala masayodnga gigiyahan siya sa bakak o ilusyon sa iyangpagpanginabuhi.

Si Jesus naghisgot og kagawasan. Ang kama-tuoran ug kagawasan nag-uban. Daghan sakatawhan wala gihapon makalingkawas sakaugalingon bisan pa sa panlimbasog pagputolsa kadena nga naggapos nila. Apan kon maga-wasnon na dali ra sab nga mahulog sa kaulipnan,kay ang gamot sa tanang pagpangulipon naa samatag usa.

Sa pagbuhat og daotan ang tawo nakaabay sademonyo bisag dili niya gusto. Dili siyamakabatok sa ilusyon ug sa makadaot nga haylosa Amahan sa Bakak nga modala sa kalibotanubos sa iyang gahom (b. 44).

Samtang dili ta magpakabana sa tinuod ngakahimtang sa palibot, daw ulipon gihapon tabisag daghag kabtangan, kahibawo ug dungog.Gidungagan lang nato ang kadaghan sananimuyo sa “ilawom”. Ang kaliwat sa mgaulipon maglubaylubay sama sa balod sa dagat.Ang mga ulipon dili magpabilin sa panimalay (b.34). Apan si Cristo naghimo natong takospagsulod sa bag-ong kalibotan, ang kalibotan “saibabaw” diin ang mga anak sa Diyos magpabilinhangtod sa hangtod (b. 35). Sa panahon ngamaanak ta sa Diyos, ang tanan tang himoonmamunga sa kahangtoran.

JUAN 8 226

Is42:7

Dn9:13

Lc3:8

Rom6:171Jn3:8

Gen21:20

Gal4:30Rom6:182Cor3:17

Mt21:33-

46

Is63:1664:8

Gen3:4

Klm2:2

Rom5:12

1P5:8

pa ninyo inyo siyang Diyos; 55 apanwala mo makaila niya. Nakaila ko niya.Kon moingon ko nga wala ko makailaniya, mabakakon ko sama ninyo. Apannakaila ko niya ug gituman ko angiyang pulong.

56 Si Abraham, ang inyong katigu-langan, nagdahom nga makakita saadlaw sa akong pag-abot. Dihang na-kakita ug nalipay siya. 57 Dayon, mii-ngon kaniya ang mga Judio, “Wala kapay 50 anyos ug nakakita ka na niAbraham?” 58 Miingon si Jesus, “Sulti-han tamo, sa wala pa matawo si Abra-ham, ako mao na ako.” 59 Namunitsilag bato aron pagbato niya, apanmitago si Jesus ug mibiya sa templo.

Giayo ni Jesus ang buta• 1 Samtang naglakaw si Jesus na-kita niya ang buta sukad sa iyang

pagkatawo. 2 Nangutana niya ang mgatinun-an, “Magtutudlo, kon gipakatawosiyang buta tungod sa sala, kinsaynakasala, siya o ang ginikanan?”

3 Mitubag si Jesus, “Walay nakasala,ni siya ni ang ginikanan. Gipakatawosiyang buta aron ikapadayag ang ga-hom sa Diyos diha niya. 4 Samtangadlawan pa kinahanglang buhaton koang buluhaton sa nagpadala nako.Moabot ang kagabhion, ug wala naymakatrabaho. 5 Samtang nia ko sa kali-botan, kahayag ko sa kalibotan.”

kamatuoran, kay diha niya walay ka-matuoran; ug kon mosulti siyag bakak,nagsulti siya sa iyang kaugalingon, kaybakakon man siya ug amahan sa ba-kak 45 Kay nagsulti man ko sa kama-tuoran, dili mo manoo. 46 Kinsa ninyoymakakitag bisag unsang dili tinuod saakong kaugalingon? Unya, nganongdili mo motoo kon nagsulti ko sa kama-tuoran? 47 Ang iya sa Diyos mamati samga pulong sa Diyos; dili mo mamati,kay dili mo iya sa Diyos.”

48 Mitubag ang mga Judio, “Dili ba,tinuod man ang among giingon ngaSamariyanhon ka ug giyawaan?”

49 Si Jesus mitubag, “Wala ko yawai.Gipasidunggan ko ang Amahan uginyo kong gipakaulawan. 50Wala komangita sa kaugalingong Himaya. MayUsa nga nangita ini alang nako ug siyaang maghukom. 51Sa pagkatinuodsultihan tamo, ang magtuman saakong pulong dili mamatay. 52 Miingonang mga Judio, “Nahibawo na mi ngagiyawaan ka. Namatay si Abraham ugang mga propeta, apan nag-ingon ka,Ang magtuman sa akong pulong, dilimamatay! 53 Labaw ka ba sa amongamahan, si Abraham, nga namatay ugsa mga propeta nga nangamatay sab?54 Miingon si Jesus, “Kon naghimayako sa akong kaugalingon, wala niy bili.Gihimaya ko sa akong Amahan. Matud

• 9.1 ANG MOTOO MAKAKITASi Jesus mao ang kahayag. Ang buta nakakita

sa kahayag sa adlaw. Si Jesus ang kahayag, apanang katawhan nabahin sa ilang paghangop niya.Ang uban bukas sa kahayag nga mao angpagtoo; ang uban nagpabiling buta, sa ato pa,gitagoan nila ang hunahuna ug pagtoo ug nag-dumili pagtoo sa gipadala sa Diyos.

Usa sa pamaagi pagpalawom sa atong pag-sabot ining kapituloha mao ang pag-obserbar sareaksyon sa mga Judio sa milagro. Ang ubanbukas sa ilang kaugalingon sa kahayag nga maoang pagtoo; samtang ang uban misunod sa kau-galingong kahayag. Kining istoryaha sa Ebang-helyo nagpadayag sa buta nga dali rang nakasabotsa kabililhon sa pag-ayo; sa mahadlokong gini-kanan ug ang maalig-aligong mga Pariseo ngawalay laing gibuhat kondili, ang pagsigig hukom,sa walay pagpakasayod nga gikondenar nila angkaugalingon sa paghukom sa uban.

Ang Ebanghelyo nagbukas nato sa ilang

pamaagi pagbatbat sa milagro: Ang makakitamao sab ang motoo (tan-awa sa b. 4, 6-7, 22,27-28, 35).

… kon gipakatawo...(b. 2). Si Jesus nagdumilipagtan-aw sa tanang kaalaot nga silot sa Diyos.Ang pag-ayo sa buta gihimo sa Adlaw sa Pahu-lay. Tungod ini naglibog ang mga tawo kon angDiyos mouyon ba sa balaod nga nagdili pag-trabaho sa Adlaw sa Pahulay. Gipanalipdan samga Pariseo ang Balaod – kini ang gipaabot sadunay kapasidad pagtudlo ug paghukom, imbismotabang sa naalaot.

Makapatingala…(b. 30). Kinsay nagpuyo saingon nga dili makadawat sa kamatuoran? Ma-sabtan ngano nga ang mga Pariseo misalikwaysa buta. Ang nagtoo ni Cristo mahimulag sa walamakaila sa pamaagi sa Diyos.

Ang buta nakadiskobre ni Cristo ug mitoo. Sapag-ila ni Cristo, naangkon niya ang matang sakinabuhi nga dili tukma sa kalibotanong sukda-nan.

9

227 JUAN 9

1Jn3:8

10:2618:37

Sir50:26

5:411P

2:2311:2514:23

Lc10:22

4:12

Gen17:17

Mt13:17

1:1,30

Ez18:20

Lc13:2

11:912:35

8:1212:46

Is49:6

6 Human niyag sulti, miluwa siya ugnagmasag lapok nga gihidhid sa matasa buta 7 ug miingon, “Lakaw ug pang-hilam-os sa Linaw sa Siloam (nga nag-kahulogag Pinadala).” Miadto ang buta,nanghilam-os ug mibalik nga makakitana.

8 Nahibulong ang mga silingan ugang nakakita niya nga nagpakilimos ugmiingon, “Dili ba, kini man ang nag-lingkod dinhi nga nagpakilimos?” 9 Anguban miingon, “Siya bitaw.” May mii-ngon, “Dili oy, magkamay-ong langsila.” Apan mitubag siya, “Ako to!”10 Nangutana sila, “Nganong makakitaka na?” 11 Mitubag siya, “Ang gingan-lag Jesus nagmasag lapok, mihidhid saakong mata ug miingon, Lakaw sa Si-loam ug panghilam-os. Milakaw ko ugnanghilam-os. Karon makakita na ko.”12 Nangutana sila, “Hain na siya?” Mitu-bag ang tawo, “Wala ko mahibawo.”

13 Adlaw sa Pahulay ang pagmasa niJesus og lapok ug pagpabuka sa matasa buta. 14 Busa, ang tawo gidala sakatawhan ngadto sa mga Pariseo nganangutana na pod niya, 15 “Nganongmakakita ka na?” Misulti na sab siya,“Gibutangan niyag minasa ang akongmata, nanghilam-os ko ug karon ma-kakita na.” 16 Pipila sa mga Pariseomiingon, “Dili gikan sa Diyos kiningtawhana, kay wala siya manumbalingsa Adlaw sa Pahulay.” Apan ang ubannagkanayon, “Unsaon man sa maka-

sasala pagbuhat og milagro nga samaini?” Nabahin sila 17 ug nangutana pag-usab sa kanhi buta, “Ikaw, unsay imongikasulti mahitungod sa nag-abli saimong mata?” Miingon siya, “Propetasiya!”

18 Wala motoo ang mga Judio ngabuta siyang daan unya, naulian sapanan-aw. 19 Busa, gipatawag nila angginikanan ug gipangutana, “Anak basiya ninyo? Moingon ba mo nga nahi-mugso siyang buta? Nan, nganongmakakita na siya?” 20 Mitubag angginikanan, “Anak siya namo ug natawosiyang buta. 21 Nganong makakita nasiya, wala mi masayod. Wala pod mimasayod kinsay nagpabuka sa iyangmata. Pangutana niya; idaran na siya.Pasultiha siya alang niya..” 22 Miingonini ang ginikanan, kay nahadlok sila samga Judio nga nagkauyon pagpapa-hawa sa katilingbang Judio sa tanangmoangkon nga si Jesus ang Cristo.23 Hinungdan ni nga miingon sila, “Ida-ran na siya. Pangutana niya.”

24 Unya, gipangutana na sab sa mgaPariseo ang kanhi buta, “Sultihi mi satinuod. Nasayod mi nga makasasalakining tawhana.” 25 Mitubag siya, “Ma-kasasala siya o dili, wala ko masayod.Nasayod lang ko nga buta ko kanhi ugkaron makakita na.” 26 Miingon sila,“Unsay gibuhat niya? Giunsa pagpa-buka niya ang imong mata?” 27 Mitubagsiya, “Nakasulti na ko, apan dili mo

May daghang tawo nga naghunahuna nga angpagtoo ilusyon lang. Abi nila kon ang pagtoopagtaklap lang sa kamatuoran, ug ang tinuodnaa lang sa makita ug mahikap nga butang.

Lahi ang kamatuoran. Ang matoohon naka-kita sa samang butang nga nakita ug nahi-bawoan sa uban. Apan gawas ini nakita niya angbutang nga wala makita sa walay pagtoo.

Ang Kristohanong tinoohan dili lang angpagtoo nga dunay Diyos nga labaw nato. Angpagtoo abilidad sa pagkahibawo, ubos sa kaha-yag ni Cristo, sa tanang kamatuoran diha satumong ini o pamaagi nga gigamit sa mga tawo.Ang maunongon sa pagtoo makakita sa mgabutang nga makita sa uban, apan duna siyaymakita nga dili nila makita. Kasagaran makadu-ngog ta sa imbitasyon: “Imbitado ang tanan,managlahi man ang hunahuna o ang pagtoo o

dili.” Tinuod, sa daghang butang nakighiusa ta sawala motoo. Apan dili angayng hunahunaonnga ang pagtoo o ang dili pagtoo dyotay rag bilisa mga pakigbisog sa kinabuhi.

Sa pag-abot ni Cristo gituman ang hukom(9:39). Nagpasabot ni nga ang katawhan nag-sugod og kabahinbahin, kay ang tanan kina-hanglang dunay baroganan atubangan niya. SiJesus mohukom sa katawhan, o kita ang mohu-kom sa atong kaugalingon kon dawaton oisalikway ta siya.

Ang pag-ayo sa natawong buta sambingay ugproseso sa kagawasan sa espirituhanong pagka-buta. Ang pagkaayo sa maong buta nagdala niyasa mas taas pang matang sa pagdan-ag: angsunod niyang pagtagbo ni Cristo diha sa pagtoo.Kasagaran mas molawom ang atong pagtoo ugpag-ila ni Cristo diha sa pag-antos, pagtamay ugkasakit.

JUAN 9 228

Mc8:23

Is8:6

Mt12:10

Lc14:1

Mt16:14

7:1312:42

too ka ba sa Anak sa Tawo?” 36 Mitubagsiya, “Kinsa siya, aron makatoo koniya?” 37 Miingon si Jesus, “Nakakitaka niya ug nakigsulti siya nimo karon.”38 “Mitoo ko, Ginoo,” miingon ang ta-wo. Unya, gisimba niya si Jesus. 39 Mii-ngon pa gyod si Jesus, “Mianhi ko iningkalibotana aron pagtuman sa usa kahukom, makakita ang buta, ug mabutaang makakita.” 40 Pipila sa mga Pariseonga diha sa duol mitindog ug nangu-tana, “Mga buta ba mi? 41 Mitubag siJesus, “Kon buta pa mo, wala untamoy sala; karon nga miingon mong,‘nakakita mi,’ nagmatuod ni sa inyongsala.

Ang maayong magbalantay

• 1 Sa pagkatinuod sultihan tamo,ang dili moagi sa pultahan inig-

sulod sa toril sa mga karnero ug mo-katkat sa laing agianan, tulisan ug ka-watan. 2 Ang magbalantay sa mga kar-nero moagi sa pultahan. 3 Ablihan siyasa portero ug maminaw ang mga kar-nero sa iyang tingog. Tawgon niya ang

mamati. Nganong buot mong maka-dungog pag-usab? Buot ba mo ngamaiyang tinun-an?”

28 Unya, giinsulto siya, “Hala, pagpa-katinun-an niya. Mga tinun-an mi niMoises. 29 Nasayod mi nga ang Diyosnakigsulti ni Moises, apan wala mimasayod diin gikan kining tawhana.”

30 Mitubag ang tawo, “Makapatinga-la kaayo nga wala mo masayod diinsiya gikan, apan gipabuka niya angakong mata!

31 Nasayod ta nga dili maminaw angDiyos sa makasasala, maminaw langsiya sa nagpsidungog niya ug nag-tuman sa iyang kabubut-on. 32 Sukadmasukad wala pa igdungog nga maynakapabuka sa mata sa nahimugsongbuta. 33 Kon dili siya gikan sa Diyos,wala siyay mahimo.”

34 Mitubag sila, “Natawo ka nga ma-kasasala. Karon ikaw pay motudlo na-mo!” Ug ila siyang giabog.

35 Nakadungog si Jesus nga ilang gi-hinginlan ang kanhi buta. Unya, nakit-an ni Jesus ang tawo ug giingnan, “Mi-

• 10.1 ANG NASOD NGA WALAYUTLANAN

Salamat sa sambingay ni Jesus, mahandurawang panon sa mga karnero nga gihipos sa ka-gabhion ubos sa pag-amuma sa mga magba-lantay. Sa kaadlawon, matag magbalantaymotawag sa iyang karnero ug pagawson niya satangkal.

Gitagna sa Biblia ang adlaw kanus-a angGinoo moanhi aron pagtipon sa nagkatibulaagniyang mga karnero aron manimuyo sa ilangyuta. Si Jesus ang Magbalantay; ug mianhi siyaaron pagbuhat sa gitagna, apan dili sa gipaabotnga paagi. Ang mga Judio nagtoo nga angMagbalantay makapabalik sa miagi nilangKalamboan: nga napinalabi sila sa ubangkanasoran.

Apan si Jesus klarong namulong nga angiyang katawhan dili hunahunaon nga sama sanasod nga Judio. Kadto lang nga mitoo niyamaoy iya. Pilion niya sa mga Judio kadtongiyaha; sa samang paagi kuhaon niya ang iyangkarnero gikan sa ubang panon (b. 16) o sa mganasod gawas sa nasod sa mga Judio. Mangulosiya ining tanan – nasod ni nga walay utlanan.Ang bugtong panon, ang Simbahan, gawas-nong naglihok sa kasaysayan nga wala masulodsa usa ka nasod, o panahon o katilingban.

Ang mga magbalantay sa Judiong nasod nag-hunahuna nga makab-ot nila ang Panaghiusa sapagpatunhay sa nasodnong garbo pinaagi sa

pagpasidungog sa nabulahang hut-ong sasosyedad ug sa pagtamay sa dili Judio. Apan siJesus naghiusa sa iyang katawhan pinaagi niyamismo, sa pagsinati sa katawhan. Ug ila siyangkinabuhi. Ang tanan midawat niya, miila saiyang tingog, ug mitoo sa iyang pulong.

Maghisgot gani ang Biblia sa Magbalantay samga karnero, kasagaran nagpasabot ni sa Diyosmismo, ang bugtong Hari sa Israel, apan usahaynagkahulogan nig Hari ug Mesiyas nga gipadalasa Diyos. Si Jesus naghisgot og usa ka Mag-balantay sa mga karnero. Bisan tuog lahi siya saAmahan, usa ra siya sa Amahan.

Sa Biblia, ang mga angel gitawag usahay ogmga Anak sa Diyos, ug miingon si Jesus nga angmga punoan sa nasod gitawag og mga Diyos.Tungod ini, dili gusto si Jesus nga tawgog Anaksa Diyos. Nangusog siya pag-ingon: Ang Ama-han nia nako ug ako naa sa Amahan: Sa ato pamanagsama sila. Apan sa samang pagkaagigiangkon niya ang Diyosnon niyang gahom(b.15, 18, 29, 38), giangkon sab niya ang tibuokniyang pagsalig sa Amahan. Mao nga giila sabsiya nga Diyos nga Anak.

Ang mga Judio buot mopatay ni Jesus, apannaglisod sila pagtaral niya sa bilanggoan sa legalnga pamaagi. Nahimo ni nila sa Jerusalem, diinang relihiyoso ug politikanhong makinarya lig-on. Samtang tua pa si Jesus sa pikas tampi saJordan, dili siya mahilabtan. Ang pagbanhaw niLazaro nakapadali sa kamatayon ug pagkaban-haw ni Jesus.

10

229 JUAN 10

Is1:15Pan

15:29Slm

66:18

8:1212:47

Mt13:13

Lc18:141Cor1:20

Mt15;143:36

15:22Num

15:30Sir

18:13Reb7:17

Mik2:12

Slm95:7

Slm51:5

mga karnero sa ngalan ug pagawson.4 Kon nadala na niya ang iyaha, mag-una siya ug mosunod ang mgakarnero, kay nakaila man sila sa iyangtingog. 5 Dili ni mosunod sa dumudu-ong, modagan hinuon, kay wala manmailhi ang tingog sa dumuduong.”

6 Gigamit ni Jesus kining sambi-ngaya, apan wala sila makasabot saiyang gisulti. 7 Miingon si Jesus, “Sapagkatinuod sultihan tamo, Ako angmagbalantay sa mga karnero. 8 Mgakawatan ug tulisan ang nag-una nako.Hinunoa, wala sila pamatia sa mgakarnero. 9 Ako ang pultahan. Angmoagi nako maluwas; makasulod-ga-was siya sa iyang gusto ug makakaon.10 Ang kawatan moabot aron pagpa-ngawat, pagpatay ug paglaglag. Mianhiko aron makabaton silag kinabuhi –kinabuhing madagayaon.

11 Ako ang maayong magbalantaynga nagtahan sa kinabuhi alang samga karnero, 12 lahi sa sinuholan, sadili magbalantay, ug sa wala manag-iya sa karnero. Inigkakita niya sa lobonga nagpaingon, biyaan niya ang mgakarnero. Unya, tukbon ni sa lobo ugpakatagon. 13 Sanglit sinuholan langsiya, wala niya mahala ang mgakarnero.

14 Ako ang maayong magbalantay.Nakaila ko sa akoa ug ang akoa na-kaila nako, 15 Sama nga ang Amahannakaila nako, nakaila pod ko saAmahan. Tungod ini, gitugyan ko angakong kinabuhi alang sa mga karnero.

16 Duna koy ubang karnero nga dilisakop ining torila. Kinahanglang dad-on ko sila, ug mamati sila sa akongtingog. Sa ingon, mausa na lang unyaka toril ug usa ka magbalantay.

17 Nahigugma nako ang Amahan,kay andam man ko sa pagtahan saakong kinabuhi aron maangkog balik.18 Walay mokuha ini nako; ako ninggitanyag sa kaugalingong kabubut-on.Makatugyan ug makakuha ko inigbalik. Nadawat nako sa akong Amahanang maong panawagan.

19 Tungod ining mga pulonga naba-hin na pod ang mga Judio. 20 May dag-han nga miingon, “Giyawaan ug nabu-ang siya. Nganong may mamati manniya? 21 Apan ang uban pod miingon,“Dili makasultig sama ini ang giya-waan. Makapabuka ba god sa mataang giyawaan?”

Si Jesus Anak siya sa Diyos22 Miabot ang pangilin sa Paghalad

sa templo didto sa Jerusalem ug ting-tugnaw to. 23 Naglakawlakaw si Jesussa templo sa may ganghaan ni Solo-mon. 24 Dayon, gialirongan siya sa mgaJudio nga miingon, “Hangtod kanus-anga padudahon mi nimo kon ikaw baang Mesiyas o dili? Sultihi mi sa walaylipudlipod.” 25 Mitubag si Jesus, “Naka-sulti na ko, apan dili mo manoo. Anggibuhat nako sa ngalan sa Amahannagmatuod og kinsa ko. 26 Apan walamo motoo tungod sa giingon ko na, dilimo akong mga karnero.

27 Nabati sa akong karnero angakong tingog. Nakaila ko nila, ug ilakong gisunod 28 busa, hatagan ko silagkinabuhing dayon. Dili na sila manga-matay ug walay makasakmit nila.29 Ang gihatag sa akong Amahan maskusgan sa tanan ug walay tawo ngamakaagaw ini sa akong Amahan.30 Ako ug ang akong Amahan usa ra.

31 Unya, namunit og bato ang mgaJudio aron pagbato niya. 32 Miingon siJesus, “Naghimo ko sa dayag og dag-han nga maayong buhat uban ninyonga gipabuhat kanako sa Amahan.Nganong batohon ko ninyo?” 33 Angmga Judio mitubag, “Dili ka namobatohon tungod sa maayong binuhatankondili, sa pagpasipala sa Diyos. Tawoka lang, apan gipakaDiyos mo angimong kaugalingon.” 34 Si Jesusmitubag, “Wala ba masulat sa inyongBalaod, miingon ko, mga dios mo?35 Busa, gitawag og mga dios angnakadawat sa pulong sa Diyos ugkanunayng tinuod ang kasulatan.36 Unya, unsay angayng isulti bahin sa

JUAN 10 230

Mik2:13

Jer23:1

Ez34:2

Is49:9Slm

23

Is40:11

Ez34:1537:24

Zac11:17Buhat20:29

1P5:2

Mt11:25

11:52

14:3115:10

Fil2:8

Reb5:9

1Cor8:2

13:12Gal4:9

2Tim2:19

Dt32:39Rom

8:31P

1:158:59

Mc14:64

Slm82:61Cor

8:5

Jer1:5

Dinihogan nga gipadala sa Diyos sakalibotan? Nanamastamas ba ko saDiyos, kay nag-ingon ko nga anak kosa Diyos?”

37 Kon wala ko magbuhat sa bulu-haton sa akong Amahan, ayaw kogtoohi. 38 Apan kon ako ning gibuhatbisag dili mo motoo nako, too sa akongmga buhat ug hibaw-i nga ang Amahannia nako ug ako sa Amahan.”

39 Misulay na pod sila sa pagdakop niJesus, apan miikyas siya; 40 unya,mibiya ug mibalik siya sa suba Jordansa dapit diin namunyag si Juan, ugmipabilin didto.

41 May daghan nga miadto niya ugmiingon, “Wala magbuhat bisag un-sang milagro si Juan, apan nagsultisiya bahin ining tawhana ug ang iyanggisulti tinuod.” 42 Daghan ang mitooniya didto.

Ang pagbanhaw ni Lazaro• 1 Nagmasakiton si Lazaro ngataga Betania, ang balangay ni

Maria ug ni Marta, iyang mga igsoon.2 (Si Maria ni nga mibubog pahumot satiil sa Ginoo ug mipahid ini sa buhok.)Nagmasakiton ang iyang igsoon nga siLazaro.

3 Gipanugon si Jesus sa magsoongbabaye sa pag-ingon, “Ginoo, nagma-sakiton ang hinigugma mong higala.4 Sa pagkabati ni Jesus, miingon siya,“Dili ikamatay ang iyang sakit. Alang nisa Himaya sa Diyos. Himayaon angAnak sa Diyos tungod ini.”

5 Dili ikalimod nga gihigugma niJesus si Marta, ang igsoong babaye ugsi Lazaro. 6 Apan bisan pa ana, sapagkadungog niya nga may sakit siLazaro, nagpabilin siyag duha pa ka

adlaw sa giistahan. 7 Unya, miingonsiya sa mga tinun-an, “Tana, mamalikta sa Juda.” 8 Mitubag sila, “Magtutud-lo, dili pa dugay, ang mga Judio nani-nguha pagbato nimo. Mobalik na podka?”

9 Miingon si Jesus, “Dili ba, may 12man ka oras ang usa ka adlaw. Angmolakaw sa adlawan dili masukamod,kay makakita man siya sa kahayag sakalibotan. 10 Apan kon molakaw sagabii masukamod siya, kay wala maykahayag diha niya.”

11 Unya, mipadayon siya: “Natulogang atong higala nga si Lazaro. Apanpukawon ko siya.” 12 Miingon angiyang mga tinun-an: “Ginoo, kon natu-log ang masakiton maulian ra siya samaayong panglawas.” 13 Apan ang ka-matayon ang gipasabot ni Jesus. Nag-hunahuna sila nga naghisgot siyagpahulay sa katulog. 14 Busa, miingon siJesus sa yanong pagkasulti: “Patay nasi Lazaro. 15 Tungod ninyo nalipay konga wala ko didto, kay karon makatoona mo. 16 Unya, si Tomas, ang gingan-lag Kaluha miingon sa kaubang tinun-an: “Mangadto sab ta aron mamatayuban niya.”

17 Sa pag-abot ni Jesus, nasayranniya nga upat na ka adlaw sukad pag-lubong ni Lazaro. 18 Kay duol ra manang Betania sa Jerusalem, mga tulo kakilometro, 19 may daghang Judio ngamiduaw ni Marta ug Maria aron pag-hupay sa ilang kaguol gumikan sa ka-matayon sa igsoon.

20 Sa pagkadungog ni Marta ngataliabot si Jesus, misugat siya. Si Marianagpabilin sa balay. 21 Miingon si Martakang Jesus: “Ginoo, kon dinhi ka pa,dili unta mamatay ang akong igsoon.

• 11.1 Ang ikapito ni ug kataposang mi-lagro ni Jesus nga nasulat sa Ebanghelyo ni Juan.Gituyo gyod nga ang unang tudling magsugod samasakiton. Si Lazaro naghulagway dili lang sanasakit gumikan sa sala, apan sa katawhangnasamdan, kay nawad-ag dignidad pagpuyo isipmga anak sa Diyos. Ang tawag ni Jesus kangLazaro tawag alang sa kalingkawasan, tawagalang sa kinabuhi.

Kon subayon sa taphawng istorya, si Lazaro

gibalikan sa kinabuhi gumikan ni Jesus, apan sakadugayan mamatay ra siya pag-usab. Hinuon,mas lawom pa ini ang katuyoan ni Juan. Buotdinhing ipakita nga ang kahulogan sa matuodnga pagkabanhaw dili lang ang paglugway sakinabuhi, apan ang pagbag-o sa kinatibuk-an sapagkatawo. Makab-ot ni kon motoo ta ni Jesusug kon bukas ta alang sa daghang posibilidad sakinabuhi nga iyang gitanyag.

Sama sa pagtoo ni Marta (b. 24) ang mga

11

231 JUAN 11

8:59

Mc10:1

21:119:33

Lc24:16

7:89:4

Mc5:39

Lc8:52

Buhat7:60

Mc10:32

JUAN 11 232

22 Hinuon, nasayod ko nga bisag unsaypangayoon nimo sa Diyos, ihatag ni.23 Miingon si Jesus: “Mabanhaw angimong igsoon.”

24 Mitubag si Marta: “Sayod ko ngamabanhaw siya sa pagkabanhaw samga patay sa kataposang adlaw.”25 Apan miingon si Jesus: “Ako angpagkabanhaw. Ang motoo nako, bisagpatay siya, mabuhi. 26 Ang nabuhitungod sa pagtoo nako, dili namamatay. Motoo ka ba.”

27 Mitubag si Marta “Oo, Ginoo. Mi-too ko nga ikaw ang Cristo, ang Anaksa Diyos nga mianhi sa kalibotan.”

28 Human ini, giadto ni Marta siMaria, ang igsoon, ug gitawag sa hilom:“Ania ang magtutudlo, ug gitawag ka.”29 Sa pagkadungog ni Maria, dali si-yang mitindog, ug miadto kang Jesus30 nga wala pa maabot sa balangay.Didto pa siya sa dapit diin gitagbo siyani Marta.

31 Ang mga Judio nga diha sa balayuban ni Marta aron paghupay sa iyangkaguol, nanguyog dihang nakita nilanga si Maria midali pagtindog ug pag-gawas. Nagtoo sila nga moadto siyaaron paghilak didto sa lubong.

32 Sa dapit nga gihunongan ni Jesus

si Maria mihapa sa tiilan ug miingon:“Ginoo, kon dinhi ka pa, dili unta ma-matay ang akong igsoon.” 33 Sa pagka-kita ni Jesus nga naghilak si Maria ugang kauban ining mga Judio, natandogang kailadman sa iyang espiritu ugnabalaka. 34 Nangutana siya: “Hain si-ya ibutang?” Mitubag sila: “Ginoo, daliug tan-awa.” 35 Ug mihilak si Jesus.

36 Busa, miingon ang mga Judio:“Tan-awag giunsa niya pagmahal siLazaro.” 37 Apan ang uban miingon:“Kon naabli niya ang mata sa buta, diliba pod siya makapugong sa kama-tayon ining tawhana?”

38 Natandog si Jesus pag-ayo ug mi-duol sa lubnganan: langob nga maybatong giali sa pultahan. 39 Mimando siJesus: “Kuhaa ang bato.” Miingon siMaria: “Ginoo, nanimaho na siya. Upatna ka adlaw sa iyang paglubong.”40 Miingon si Jesus: “Dili ba, miingonman ko nga kon motoo mo, makakitamo sa himaya sa Diyos?” 41 Busa, ilanggikuha ang bato.

Miyahat si Jesus ug miingon: “Ama-han, salamat sa imong pagpamati na-ko. 42 Sayod ko nga kanunay ko ni-mong gipamati. Apan nag-ampo koalang ining mga tawhana aron motoo

Judio nagtoo sa pagkabanhaw sa kataposangadlaw, sa adlaw sa hukom. Apan alang ni Jesus,ang pagkabanhaw mahitabo karon dayon, konmotoo ta niya; kon magpuyo ta sumala sa iyangpagkinabuhi (5:24). Busa, klaro nga ang Kina-buhi ug Kamatayon nga gihisgotan dinhi, dili angpagginhawa sa tawo ug ang dili pagginhawa.Mas lawom nig kahulogan, susama sa gihisgotansa 1 Juan 3:14, diin makalatas ta gikan sakamatayon ngadto sa kinabuhi kon gihigugmanato ang atong isigkatawo, apan ang walamahigugma naa pa sa kamatayon.

Ining saysaya, si Jesus gitawag og Ginoo samakapito, bisag sa tinuod, ang mga tawonagtawag ni Jesus og “Magtutudlo”. Gituyo niJuan pagbutang sa ilang baba sa pulong Ginoo,kay buot niyang itudlo nga kining milagro sapagbanhaw ni Lazaro pasiuna sa mahimayaongpagkabanhaw ni Jesus, ang Ginoo.

May 12…(b. 9). Kompletohon ni Jesus angiyang 12 ka takna sa pagpanaw, nagpasabot saiyang misyon, bisag unsa pay mahitabo. Angsama niya nga nagpuyo sa adlaw, sa ato pa,nagpuyo subay sa plano sa Diyos, dili mapandolug si Jesus mahimong kahayag sa kalibotanalang nila.

Mitoo ko…(b. 27). Talagsaon ning pamaha-

yaga sa pagtoo ni Marta, sama sa pamahayag niPedro (Mt 16:16), ug sa dili madugay si Mariamotaho bahin sa pagkabanhaw sa mao rangapostoles. Busa, ang Ebanghelyo dili alang ra samga lalaki, labaw sa tanan, wala ni magpahilunaog herarkiya sa Simbahan.

Salamat…(b. 41). Kining pasalamata mao raymabasa sa Ebanghelyo ni Juan gawas sa taas ngapag-ampo sa Ulohan 17 nga puno sa pagdayegsa Amahan. Ang laing susama ini, mabasa sa Lc10:21. Kining pasalamata morag dyotay ra, ngaunta importanti man ning kinaiyaha sa Krist-yanos. Apan alang ni Jesus, ang tanan niyanggibuhat pasalamat. Sa wala pa siya mamatay,gitahan niya ang kaugalingong kabubut-on uggahom alang sa dakong Himaya sa Amahan(Jn12:27-28).

Badbari siya (b. 44). Naandan sa mga Judiopagputos og bendahi sa ilang minatay. Apan angpulong “pagbadbad” dunay mas lawom ngakahulogan. Sa unang Simbahan nagpasabot nigpasaylo sa mga sala. Daghan tag bendahi sa mgakakulangan nga nagpugong nato paglambo isipmga tawong buhi ug gawasnon. Tahas sa kristo-hanong katilingban ang “pagbadbad” sa mgabendahi sa atong kaigsoonan. Sama ni Lazaroang gipasaylo nabanhaw.

5:286:39

Dn12:1

Buhat24:15

1Jn3:14

Mt16:16

Lc19:41

1:142:114:2317:1

1H18:36

Mt14:19

sila nga gipadala ko nimo.” 43 Humanini, misinggit siyag kusog: “Lazaro,gawas!” 44 Miguwa ang namatay ngabinugkosan ang tiil ug kamot sa panap-tong panghaya, ug pinutos ang na-wong. Miingon si Jesus: “Badbari siyaug palakta.”

Ang laraw sa pagpatay ni Jesus• 45 Daghan sa mga Judio nga mi-

kuyog ni Maria ug nakakita sa gibuhatni Jesus mitoo niya. 46 Ang uban miad-to sa mga Pariseo ug misugilon sa gi-buhat ni Jesus. 47 Busa, ang mga Pari-seo ug ang pangulong pari mitawag sakonseho sa Sanhedrin ug miingon:“Unsay atong buhaton? Kining tawha-na naghimog daghang milagro. 48 Konpasagdan ta siya, motoo niya ang ta-nan. Unya, manganhi ang mga Roma-no ug gun-obon ang templo ug angtibuok nasod.”

49 Usa nila, si Caifas, ang LabawngPari adtong tuiga, miingon: “Wala moyalamag ug wala makamatngon nga50 mas maayo pa nga ang usa ka tawomamatay alang sa katawhan kay samalaglag ang tibuok nasod.”

51 Misulti ini si Caifas dili lang saiyang kaugalingon kondili, sa pagka

Labawng Pari adtong tuiga. Gitagnaniya nga mamatay si Jesus alang sanasod, 52 ug dili lang alang sa nasodkondili, aron matigom ug mahiusa angnagkatibulaag nga mga anak sa Diyos.53Sugod adtong adlawa, hugot na si-lang nakahukom sa pagpatay niya.

54 Busa, si Jesus wala na magpasa-yasaya taliwala sa mga Judio. Miadtohinuon siya sa nasod duol sa kaminga-wan ug mipuyo uban sa mga tinun-ansa lungsod nga ginganlag Efraim.55 Duol na ang Pangilin sa Pagsaylo samga Judio busa, nangadto ang mgatawo sa Jerusalem gikan sa nagka-lainlaing dapit aron paghinlo sa kauga-lingon sa dili pa ang Paskwa. 56 Unya,nangita sila ni Jesus. Samtang nag-kapundok sa templo, naghinabi sila:“Unsay inyong hunahuna? Motambongkaha siya sa pangilin?” 57 Ang kadag-koan sa mga pari ug ang mga Pariseonagsugo sa pagtahog hain siya aronpagdakop niya.

Ang panihapon sa Betania(Mt 26:6; Mc 14:1)

• 1 Unom ka adlaw sa wala pa angPangilin sa Pagsaylo, miadto si

Jesus sa Betania, diin gibanhaw niya si

• 45. ANG SIMBAHANAng mga pulong ni Caifas natuman, apan dili

sumala sa buot nilang ipasabot. Si Jesus ma-matay aron matigom ug mahiusa ang nagka-tibulaang nga mga anak sa Diyos.

Ang sangpotanan sa pagkabanhaw ni Jesusmao ang pagtigom ug paghiusa sa nagkatibulaagnga mga anak sa Diyos (b. 52), o sa giingon pani Jesus nga inig-isa na nako sa yuta, akong dad-on ang tanan uban nako (12:32). Sa laingpagkasulti, ang kamatayon ug pagkabanhawtinubdan sa kahiusa ug pag-inigsoonay.

Ang Simbahan naghiusa sa magtotoo sa ta-nang kaliwat ug kultura. Ato ning gitawag og“Katoliko” sa ato pa unibersal. Apan kiningSimbahana sinugdan lang ug timaan sa umaabotnga talan-awon sa kataposang panahon, dihanga ang tanang katawhan mahiusa pag-usabdiha ni Cristo.

Ang makapasubo nga talan-awon karon maoang kahimtang sa daghang kabos nga kristyanosug lumad, labi na sa kabukiran. Nabungkag silagumikan sa lainlaing pwersa nga miwataswatasnila sa pagpuyo nga gawasnon ug malinawon.Sa daghang dapit, ang gutom, sakit, mga gubatug pinatyanay naandan na lang. Ang ilang kabu-

kiran nga tuboran sa kinabuhi, nangaupaw na ugnakapasamot sa kadaotan sa ilang kahimtang.Gumikan ini, nawad-an silag dignidad pagpuyoisip mga tawo. Nahisama sila ni Lazaro nganabanlod sa ngitngit nga lubnganan. Niiningkahimtanga nga morag wala nay paglaom, siJesus ang paglaom. Sama sa iyang pagsinggitkang Lazaro, nagsinggit sab siya sa daghangkabos karon nga nag-antos. Sa mga gagmayngKristohanong Katilingban, si Jesus nagtawag ugnagdapit sa tagsa tagsa pag-apil sa mga tigom,pagtuon, ug kasaulogan. Dinhi ta magkahiusa,dinhi mapaladman ang atong pagtoo aronmobarog tang hinugpong sa pagtubag sa mgahagit sa kinabuhi.

• 12.1 Ang Mateo ug Marcos naghisgot sabsa hitabo sa panihapon diin gipakita ni Maria angdako niyang gugma kang Jesus. Kining gug-maha wala makabuta niya, apan nakapalawomsa iyang pagtamod ug pagtahod sa talagsaongpagkatawo ni Jesus.

Wala siya masabti sa ubang apostol, kay walapa sila makatugkad unsa ning gugmaha alang niJesus.

May daghang higayon nga ang atong pang-lantaw pareho sa kang Judas, nga “ang halin

233 JUAN 12

12

5:2619:4020:5

Lc16:31

15:24Buhat4:16

Mt26:3

10:16

7:1

2:126:4

Num9:6

Buhat21:24

Mc14:3

Lazaro nga namatay. 2 Nag-andam si-lag panihapon alang niya. Samtangnagsilbi si Marta, si Lazaro miuban niJesus. 3 Unya, mikuha si Maria og usaka libra nga mahalong pahumot hinimosa lunsayng nardo; gidihogan ang tiil niJesus ug gipahiran sa buhok. Nanga-limyon sa kahumot ang tibuok balay.

4 Miingon ang anak ni Simon, si Ju-das Iskariote, ang tinun-an nga mobud-hi ni Jesus: 5 “Mabaligya unta ang ma-ong pahumot og 300 ka denario ug anghalin magamit alang sa mga kabos.”6 Hinuon si Judas wala maghunahunasa mga kabos. Kawatan siya ug kaysiya man ang gitugyanan sa salapi sapundok, kanunay siyang nagkuha sasulod ini.

7 Apan si Jesus miingon: “Pasagdisiya; dili ba, iya ning gitagana alang saadlaw sa akong lubong? 8 (Uban ninyokanunay ang mga kabos, apan akodili.)

9 Daghang Judio nakahibalo ngadidto si Jesus busa, nangadto sila, dililang tungod ni Jesus kondili, aron ma-kakita ni Lazaro nga gibanhaw sa mgaminatay. 10 Nagsabutsabot ang mgapangulong pari sa pagpatay sab niLazaro. 11 Tungod niya daghang Judionamiya ug mitoo ni Jesus.

Ang Mesiyas misulod sa Jerusalem(Mt 21:5; Mc 11:1)

12 Sa sunod adlaw, nakadungog angdakong panon sa mga tawo nga siJesus motambong sa pangilin nga ta-liabot sa Jerusalem. 13 Nanguha silagpalwa sa palmera ug nanggawas aronpagsugat niya. Misinggit sila: “Hosana!Bulahan siya nga mianhi sa ngalan saGinoo. Bulahan ang hari sa Israel!”

14 Sa pagkakaplag ni Jesus og ba-tan-ong asno iya ning gisakyan sumalasa giingon sa Kasulatan: 15 “Ayawg ka-hadlok, syudad sa Sion. Ania na angimong hari, nagkabayo sa nating asno.”

16 Sa sinugdan wala makamatikodini ang iyang mga tinun-an. Apan di-hang gibayaw na si Jesus sa Himaya,nahinumdom sila ug nakamatngon nganasulat ni bahin niya ug sila mismomay kalabotan ining tanan.

17 Ang miuban ni Jesus, misaksi ugmisugilon giunsa niya pagpagawas siLazaro sa lubnganan ug pagbanhaw samga patay. 18 Gisugat siya sa daghangtawo, kay nakadungog man sila ngagibuhat niya kining dakong milagro.19 Sa kasamtangan miingon ang mgaPariseo sa usag usa: “Wala tay mahi-mo. Ang tibuok kalibotan misunodniya!”

magamit alang sa mga kabos.” Apan angGinoo wala magsugo nato “pagpanghatag” kon-dili, paghigugma ug pagtahan sa kaugalingonalang sa mga kabos. Ang paghigugma nagpa-sabot nga mouban ug mosinati ta nila aronpinaagi ini, maamgohan nila ang tawag saDiyos. Tabangan ta sila sa pagkahugpong. Ipa-sinati ta nila ang diwa sa pag-inunongay ngamohatod nila sa paglihok alang sa kabag-ohan,kay kini ang misyon nga gipiyal kanila sa Diyos.Ang mga kabos mopuyo ug mosaksi sa Mensahesa Ebanghelyo. Kon wala pa ta mauban sa ilangdamgo ug pangandoy, nan, nanginahanglan tagpagbag-o sa pagpuyo sa kayano ug kakabosaron makasinati ta uban nila sa Gingharian saDiyos. Apan dili ta makahigugma sa mga kaboskon walay naghingaping gugma kang Jesus.Mao nga sayon ra alang nato ang paghisgot sapaghatag sa mga kabos sama sa gipamulong niJudas.

Unom ka adlaw…(b. 1). Si Marcos ug Mateomorag nagpasabot nga kining panihaponanahitabo duha ka adlaw sa wala pa ang Paskwa,ug dili unom (Mt 26:2). Ang Tagsulat sa Ebang-helyo wala sab magkapareho mahitungod sa

petsa sa Paskwa. Giingon ni Juan nga si Jesusnamatay sa bisperas (Jn. 19:14), apan ang tuloka Ebanghelyo nag-ingon nga ang KataposangPanihapon nahitabo sa adlaw sa katumanan saPaskwa. Sumala sa karaang tradisyon sa ka-raang mga Simbahan, ang Kataposang Paniha-pon ni Jesus gihimo sa Martes, ug dili sa Hwebes.Busa, makaingon ta nga duha ka adlaw anghusay, Myerkoles ug Hwebes. Hinuon, gipataysiyag Biernes, sumala sa giingon sa upat kaebanghelyo.

Ang posibling katin-awan ini mao ang mo-sunod: Ang Paskwa gisaulog sumala sa pagsu-bang sa bulan ug dili sa adlaw. Busa, ang petsaini dili permanenti, nag-usab-usab. Mao ngadunay ubang relihiyon nga nag-unag tulo kaadlaw sa uban. Mahimong nagsaulog si Jesus sabisperas sa Myerkoles, samtang ang kadagha-nan sa katawhan nagsaulog sa bisperas saSabado.

• 20. Dunay pipila ka langyaw (gitawag silagGriyego tungod sa pinulongan) nga nakabig satinoohan sa mga Judio. Bisag wala silamagsubay sa balaod sa mga Judio, gidawat sila sa

JUAN 12 234

11:2Lc

10:40Lc

7:37

13:29Lc

8:3

19:40

Dt15:11

1Mac13:51

Reb7:9

1:49Slm118:

25

Zac9:9

2:2214:26

11:48

Gawas kon ang liso mamatay• 20 Sa panahon sa pangilin may pi-

pila ka Griyego nga miadto sa Jeru-salem aron pagsimba. 21 Miduol sila niFelipe nga taga Betsaida sa Galilea ugnangutana: “Higala, buot ming makig-kita ni Jesus.” 22 Miadto si Felipe ugnakigsulti ni Andres unya, nakigsultisila ni Jesus.

23 Si Jesus miingon: “Ang takna mi-abot na nga ang Anak sa Tawo hima-yaon. 24 Sa pagkatinuod sultihan tamo,magpabiling lugas ang liso sa trigo kondili ipugas sa yuta ug mamatay. Apankon mamatay, mamunga nig daghan.

25 Ang nagmahal sa iyang kinabuhi,naglaglag ini; apan ang nasilag saiyang kinabuhi ining kalibotana, nag-tipig ini alang sa kinabuhing dayon.

26 Ang buot moalagad nako, pasun-da ug bisag asa ko tua pod ang akongsulugoon. Kon may moalagad nako,pasidunggan siya sa akong Amahan.

27 Naguol ang akong kalag karon.Moingon ba ko: Amahan, luwasa koining taknaa? Apan nia ko aron pag-sagubang ining tanan. 28 Amahan, hi-mayaa ang imong ngalan.” Unya, maytingog gikan sa langit: “Gihimaya ko nasiya ug himayaon kog usab.” 29 Sa pag-kadungog sa mga tawo miingon sila:

“Nagdalugdog!” Ang uban miingon:“Nakigsulti siya sa usa ka anghel.30 Mitubag si Jesus: “Dili tungod nakonga midahunog kining tingoga kondili,tungod ninyo. 31 Karon hukman angkalibotan; ug pukanon ang mga pa-ngulo. 32 Inig-isa na nako sa yuta, dad-on ko ang tanan uban nako.” 33 Niiningmga pulonga, nagpasabot si Jesus samatang sa kamatayon nga iyang maa-goman.

34 Gitubag siya sa mga tawo: “Nadu-ngog namo sa kasulatan nga magpa-bilin sa hangtod ang Mesiyas. Nganongmiingon ka man nga ang Anak sa Tawokinahanglang iisa? Unsang matangaang iyang pagkaAnak sa Tawo?”

35 Si Jesus miingon: “Sa dyotay panga panahon, magpabilin ninyo angkahayag. Lakaw mo samtang naa paninyo, kay hiabtan unya mo sa kangit-ngit. Ang naglakaw sa kangitngit walamasayod og asa siya padulong. 36 Too-hi ang kahayag samtang naa pa ninyo,ug maanak mo sa kahayag.” Human inimilakaw si Jesus ug nagtago.

Ang kawalay pagtoo sa Judio• 37 Bisag daghan na kaayong mila-

gro ang iyang nabuhat taliwala nila,wala sila manoo. 38 Natuman ang mga

Templo sa Jerusalem diin gigahinan silag dapithimulag sa mga Judio. Ang pangutana sa mgaGriyego naghatag og kahigayonan ni Jesus pag-pahibalo nga ang iyang Gingharian mokaylap satibuok kalibotan human sa iyang kamatayon ugpagkabanhaw.

Apan kon mamatay…(b. 23). Si Jesus nama-tay, ug nahimugso ang Simbahang unibersal.Ang patayng lawas ni Jesus gilubong sa yuta ugsa pagkabanhaw ang mao rang lawas namahi-mayaon aron pagsulod sa bag-ong kinabuhi sakatilingbang matoohon.

Balaod ni sa kinabuhi aron mas mabungahon.(Mc 8:34). Mao nga giingon sa unang Kristyanosnga “ang dugo sa mga martir, binhi.”

Gipakita dinhi ang tumang kahingawa ngagibati ni Jesus. Wala itago nga nahadlok siyapag-ayo. Nasayod siya nga dili madugay ilansangsiya sa krus. Ang matuod nga kaisog dili ngamawala ang kahadlok; nagpasabot hinuon, ngabisan pa sa tumang kalisang, nahimo gihaponang angayng buhaton. Ingon ana ang matang sakaisog ni Jesus. Daghang pangulo ang nagti-nguha pagbuntog sa kalibotan. Ila ning gihimopinaagi sa pwersa ug pakiggubat. Si Jesus nag-

tinguha sab pagbuntog sa kalibotan nga gihimoniya pinaagi sa kamatayon sa krus. Ang kapa-ngulohan nangahanaw na ug napukan. Si Jesusnagmadaogon hangtod karon. Atubangan sakalibotan ang kamatayon ni Jesus kapildihan;atubangan sa Diyos kadaogan ug pagkabanhaw.Ang kasaysayan nagprobar nga si Jesus walamapakyas. Nasayod siya nga ang iyang kamat-ayon magbag-o sa kasaysayan. Ang gahom sakalibotan iyang buntogon pinaagi sa katawhangwalay gahom.

Sayon ra tang malimot nga ang katuyoan sakinabuhi mao ang paghimaya sa Diyos. AngDiyos dili mahimaya pinaagi sa pagtukod og mgatemplo o sa pagkantag: “Himaya sa Diyos!”Apan sa pagtahan sa kaugalingon aron mahi-mong buhing halad sa Diyos. Busa, si SanIreneo, ang Obispo ug martir sa unang Sim-bahan namulong: “Ang Himaya sa Diyos maoang tawong puno sa kinabuhi.”

• 37. Human sa kamatayon ni Jesus, lisodalang niya ang pagsabot unsang paagiha na-butahan ang piniling katawhan sa Diyos kabahinsa ilang Mesiyas. Gisulayan ni Juan pagpangitag

235 JUAN 12

7:35

13:3117:1

Is53:10

Mt16:211Cor

15:16Mc

8:35Lc

17:33

7:3414:3

17:24Mt

16:24

16:2118:11

Mc14:34

Heb5:7Mc9:7Lc

3:22

Lc22:43Buhat23:9

3:199:39

14:3016:11

Lc10:18

Reb12:93:148:28

18:3221:19

Is9:6Dn

7:14Slm89:5

110:4

7:338:129:4

12:46Jer

13:16

11:10Ef

5:81Tes

5:5

Dt29:1

Mt11:20

IKADUHANG BAHIN: GIHUKMAN NI JESUS ANG IYANG BUHAT

pulong ni propeta Isaias: Ginoo, kinsaymitoo sa imong giasoy? Kang kinsagipadayag ang gahom ni Yahweh?

39 Nganong dili sila makatoo? Mii-ngon sab si Isaias: 40 Gibutahan niyaang ilang mata, gipatig-a ang kasing-kasing, aron dili sila makakita ug dilimakasabot. Nagdumili sila pagduolnako, tingaleg maayo ko sila. 41 Misultiini si Isaias sa pagkakita sa iyangHimaya. Ang iyang mga pulong nag-punting niya.

42 Hinuon daghan nila ang mitoo niJesus lakip ang uban sa ilang pangulo.Apan tungod sa mga Pariseo wala siyailha aron dili isalikway sa katilingban samga Judio. 43 Gipalabi nila aprobah samga tawo kay sa Diyos.

44 Bisan pa ana si Jesus misulti, uggani misinggit: “Ang mitoo nako wala

lang magtoo nako kondili, niya nganagpadala nako. 45 Ang nakakita nakonakakita sab sa nagpadala nako. 46 Mi-anhi ko sa kalibotan isip kahayag aronang nagtoo nako dili magpabilin sakangitngit. 47Kon may makadungog saakong mensahe ug dili motoo, dili kosiya hukman. Mianhi ko dili aron pag-silot sa kalibotan kondili, aron paglu-was. 48 Ang mosalikway nako ug dilimodawat sa akong pulong gihukmanna: Ang pulong nga akong gisulti mo-hukom niya sa kataposang adlaw.

49 Wala ko magsulti sa kaugalingonggahom. Ang Amahan nga nagpadalanako nagtudlog unsay isulti ug unsaonko pagsulti. 50 Nasayod ko nga angiyang sugo kinabuhing dayon ugnaghatag ko sa mensahe sumala sagitudlo kanako sa Amahan.

kahulogan kining ilang pagdumili pinaagi sapaggamit og duha ka teksto gikan sa mga pro-peta.

Ang una mao ang taas nga balak pahinungodsa Sulugoon ni Yahweh, ang biktima nga librengmitahan sa kaugalingon alang sa iyang mgaigsoon (Is 53:1). Gipakita dinhi ang mga tawongdili makadawat sa Manluluwas nga gitamay uggipakaulawan.

Ang ikaduha nagpakita nga kining pagsalik-way ni Cristo, gitagna na. Sa pagkatinuod, angunang mga propeta gisalikway sab samtang buhipa sila, katumanan gihapon ni sa katingalahangplano sa Diyos.

Gihatagag pagtagad ni Jesus ang kadaghanannga wala motahan sa kaugalingon kang Cristo,bisag sa hilom, sa kailadman gitahod siya. Nag-duda ang mga Judio nga si Jesus gikan sa Diyos,apan nagpabiling wala motoo niya.

Alang sab nato, kon motoo ta sa Ebanghelyonagpasabot nga motoo sab ta sa Simbahan ngagitukod ni Jesus. Apan wala gihapon maamgohisa tanan. Lainlain ang pagsabot sa iyang men-sahe busa, morag walay kusganong aghat sapagtoo ini. Dihang dili ta motuman sa iyang

pulong, abi natog dyotay ra ni, apan sa pagka-tinuod, ang atong gisalikway mao ang Diyosmismo ug ang pulong sa Kamatuoran. Wala taylaing kahigayonan gawas sa paghimog desisyonkaron dayon.

• 13.1 Dinhi magsugod ang ikaduhang ba-hin sa Ebanghelyo ni Juan.

Sa unang bahin, pinaagi sa senyal ug wali niJesus, nagpahibalo ni nga tumanon niya anggiplanong buluhaton dinhi sa kalibotan ug anghimaya nga ihatag kaniya human siya iisa. Karonmiabot ang takna ni Jesus, nga matuman na angtanang gibalita.

Ang ikaduhang bahin nagsugod sa diskurso –panamilit ni Jesus sa Kataposang Panihapon.

Sama sa ubang kapitulo ang mga diskurso niJesus nagsugod og milagro. Ang diskurso –panamilit – nasaysay sa kapitulo 14-17, gitapossa dili kasagarang buhat nga mao ang paghugassa tiil nga dunay duha ka leksyon:

– paghinlo sa kaugalingon sa dili pa moapil saPanihapon sa Ginoo.

– pagsiguro nga ang pagtahan sa gugma,puy-an.

Nanghugas si Jesus sa tiil• 2 Nanihapon sila. Ang yawa nag-

butang na sa hunahuna ni Judas, anakni Simon Iscariote, pagbudhi ni Jesus.3 Apan nasayod si Jesus nga gitugyankaniya sa Amahan ang tanang butang,kay gikan man siya sa Diyos ug sa

• 1 Bisperas to sa Pasko sa Pag-saylo. Si Jesus nasayod nga mia-

bot na ang takna sa pagbiya sa kali-botan ug pag-adto sa Amahan. Kaygihigugma man niya ang iyaha dinhi sakalibotan, iya ning higugmaon sa hing-pit nga gugma.

13

JUAN 12 236

Is53:1Rom

10:16

Is6:9Mt

13:14Buhat28:26

8:56Is

6:11Cor10:47:31

5:44

13:20Mt

10:40

14:73:198:129:5

5:196:577:17

Dt31:266:4017:2

Ex12:12

Mt11:27

Mt26:20

2:410:1816:2817:9

Lc9:51Gal

2:20Mc

14:17

Diyos siya mobalik. 4 Busa, mitindogsiya sa talad kan-anan ug mihubo sasapot. Nagkuha siyag tualya nga gi-bakos sa hawak. 5 Unya, nagbutang ogtubig sa planggana, nanghugas sa tiilsa mga tinun-an ug gipahiran sa giba-kos niyang tualya.

6 Sa pagduol niya ni Simon Padro,miingon ni: “Ginoo, hugasan ba nimoang akong tiil?” 7 Mitubag si Jesus: “Dilika pa makasabot sa akong gibuhatkaron, apan imo ra ning matugkad.”8 Miingon si Pedro: “Dili ko pahugas satiil.” Mitubag si Jesus: “Kon dili tikawhugasan, wala kay labot nako.” 9 Mii-ngon si Simon Pedro: “Ginoo, dili langang akong tiil kondili, ang kamot ugulo.”

10 Mitubag si Jesus: “Ang naligo,limpyo na. Dili na kinahanglang hu-gasan (gawas sa tiil) ang tibuok lawas.Limpyo na mo, apan dili ang tanan.”11 Nasayod nang daan si Jesus kinsaymagbudhi niya. Busa, nakaingon siya:“Dili ang tanan hinlo.”

12 Sa nahugasan na ni Jesus ang ilangtiil, gisul-ob niya ang sapot, mibalik saiyang dapit sa lamesa ug miingon:“Nakasabot ba mo sa akong gibuhat?13 Gitawag ko ninyog ‘Magtutudlo’! ug‘Ginoo’, ug husto mo, kay Ginoo ko ugMagtutudlo. 14 Busa, kon ako ngainyong Magtutudlo ug Ginoo naghugassa inyong tiil, dan kamo sab kina-hanglang manghugas sa tiil sa usag

usa. 15 Gihatagan tamog panig-ingnansa ingon, buhata ang akong gibuhat.

16 Sa pagkatinuod sultihan tamo,walay ulipon nga labaw sa agalon, ugwalay sinugo nga labaw sa nagsugo.17 Sabta ni, bulahan mo kon inyo ningmabansaybansay.

18 Wala ko magsulti bahin ninyongtanan. Nakaila ko sa akong pinili. Kina-hanglan nga matuman ang kasulatannga nagkanayon: “Ang nakigsalo nakosa pagkaon mobarog batok nako.”19 Gisultihan tamo sa wala pa ni mahi-tabo; aron kon mahitabo na, masayodmo nga ako mao Siya.

20 Sa pagkatinuod sultihan tamo:Ang nagdawat sa akong gipadala, nag-dawat nako. Ang nagdawat nako, nag-dawat sa Amahan nga nagpadala na-ko.”

21 Human niyag sulti, naluya siya ugnawad-ag kadasig unya, miingon: “Satinud-anay, usa ninyo mobudhi nako.”22 Nagtinan-away ang mga tinun-an ugnagpangutan-anayg kinsay iyang gi-pasabot. 23 Usa sa iyang mga tinun-an,ang gimahal ni Jesus, misapigad niya,24 ug gisinyasan ni Simon Pedro sapagpangutana unsay gipasabot niJesus.

25 Ang tinun-an nga misapigad niJesus nangutana: “Ginoo, kinsa siya?”26 Mitubag si Jesus: “Itunlob ko angpiraso sa tinapay. Ang akong tagaanmao siya.”

• 2. ANG PAGHINULSOLSi Juan wala magpasabot sa Eyukaristiya sa

iyang pagsugilon sa kataposang panihapon.Iyang gihan-ay ang paghugas sa tiil ug uban pa(b. 26-30). Hinuon mahimo ni nga dili klarongpagpadayag sa Eyukaristiya.

Nanghugas…(b. 5). Ang kabos nga mga Judionaglakawlakaw nga walay sandalyas. Ang tradis-yonal nga pamaagi sa pag-abi-abi mao angpagsugo sa mga ulipon paghugas sa tiil sa mgabisita (Gen 18:14). Ang mga apostol naa na sagrasya sa Diyos: ang pulong sa Diyos nga ilangnadawat uban sa pagtoo naghinlo nila (15:3).Apan nagkinahanglan silag igoigong pangan-dam sa dili pa mohalad sa mga balaang butangngadto sa ilang ginsakpan. Pananglitan, angmga Judio nagtuman sa rito sa paghinlo sa dili paang pag-ambit sa panihapon sa pangilin.

Si Jesus walay gipangayo. Gani siya mismoy

mihugas sa tiil sa mga apostol. Wala sila pasul-tiha sa ilang mga sala. Ang bugtong gipangayo– nga pasagdan siya paghugas sa ilang tiil.

Nagpahinumdom ni sa Sakramento sa Bun-yag ug Pasaylo diin nahiusa ang pagpahiubos ugkaluoy sa naglimpyo ug sa gilimpyohan. Busa,ang apostoles mohimo sa samang buhat ngagihimo sa Ginoo, kay maghatag nig gahom pag-pasaylo sa mga sala. Apan dili sabton nga labawsila sa uban, sama sa mga opisyal o maghuhu-kom. Silay mohimo sa unang mga lakang sapahiubos ug kaluoy aron sa samang paagi,mahinlo ang miduol sa pag-ambit sa Panihaponsa Ginoo.

Ang pulong Ginoo makapito gipadayag iningmaong kapitulo. Dinhi gipadayag nga ang pag-hugas ni Jesus sa tiil sa mga apostol buhat ngatalagsaon. Ang maong buhat nagpakita kinsayatong Ginoo ug Diyos ug sa unsang paagihamolihok siya.

237 JUAN 13

Lc12:3717:7

Lc7:44

Mt16:22

15:3Ef

5:26

Lc22:271Tim5:10

1P5:51Jn

3:16

Ef5:2Fil

2:515:20

Mt10:24

Lc6:40

Slm41:10

14:29Mt

24:25

Mt10:40

Gal4:14

Mc14:18

19:2620:221:7

21:20

Unya, ang tinapayng tinuslob gi-hatag niya kang Judas, ang anak niSimon Iskariote. 27 Sa pagdawat ni Ju-das sa tinapay misulod niya si Satanas.Ug si Jesus miingon: “Buhata dayonang imong pagabuhaton.”

28 Walay usa nila sa kan-anan nganakasabot nganong iya ning gisultikang Judas. 29 Sanglit si Judas manang nagkupot sa puntil sa salapi, abinilag giingnan siya: “Pagpalit sa atonggikinahanglan alang sa pangilin,” o“Hatag sa mga kabos.” 30 Human ma-kakaon sa tinapay mibiya si Judas.Gabii na.

31 Sa wala na si Judas, miingon siJesus: “Himayaon na karon ang Anaksa Tawo, ug himayaon ang Diyos dihaniya.” 32 Busa, himayaon siya sa Diyos,ug buhaton ni dayon.

• 33 Mga anak, sa dili madugay mo-biya ko ninyo. Mangita mo nako, apansama sa gisulti ko sa mga Judio, ingnontamo: “Dili mo makaadto sa akongadtoan.” 34 Hatagan tamo og bag-ongsugo: paghigugmaay! Ingon nga nahi-gugma ko ninyo, paghigugmaay sabmo sa usag-usa. 35 Pinaagi ini makahi-balo ang tanan nga mga tinun-an monako, kon mahigugma mo sa usag-usa.

36 Miingon kaniya si Simon Pedro:“Ginoo, asa ka paingon?” Mitubag siJesus: “Dili mo makaadto sa akongadtoan. Apan moabot ra ang inyongpanahon.” 37 Miingon si Pedro: “Nga-nong dili ko makauban nimo karon?Andam na ko sa pagtugyan sa akongkinabuhi alang nimo.” 38 Si Jesus mitu-bag: “Ihatag ba nimo ang imong kina-buhi alang nako? Sa pagkatinuod,sultihan tikaw, sa dili pa motuktogaokang sunoy, ilimod ko nimo sa maka-tulo.”

Moadto ko sa Amahan• 1 Ayawg kabalaka. Salig sa Di-yos, ug too nako. 2 May daghang

lawak sa balay sa akong Amahan,moadto ko aron pag-andam og lunaalang ninyo. Kon wala pa, dili tamosultihan. 3 Ingon nga moadto ko aronpag-andam og dapit alang ninyo, bali-kon tamo ug kuhaon aron asa ko, adtosab mo.

4 Wala mo masayod og asa ko padu-long, apan nasayod mo sa dalan saakong adtoan.” 5 Miingon kaniya siTomas: Ginoo, wala mi masayod asaka paingon. Unsaon namo pagkahibalosa dalan?” 6 Si Jesus miingon: “Akoang dalan, ang kamatuoran, ug ang

• 33. KRISTYANONG GUGMA…bag-ong sugo…(b. 34). Ang buot ipasabot

nga ang iyang sugo takdo sa panahon. AngDaang Kasabotan naghisgot sa kamaunongonngadto sa Diyos ug gugma alang sa uban. Apanang mensahe nagpabiling tinagoan luyo sakakomplikado sa balaod. Gawas pa, daghan angpamaagi sa paghigugma. Bisan ang panatikomakaangkon nga gihigugma niya ang Ginoo. Sabag-ong Kasabotan si Jesus miingon nga anggugma sa Diyos pinakataas. Ang sanglitanannga gibuhat sa Ginoo pag-anhi niya sa kalibotannagpahinumdom nato sa pamaagi sa gugma.

Ang Gugma, sama sa tumong sa Diyos pag-lingkawas sa isigkatawo, magpalambo sa gasanga gihatag kaniya sa Diyos. Ang Gugma mag-hulma niya sumala sa pangandoy sa Diyos.Mamatay siya unya, mabanhaw.

Kon mopalawom pa ta sa tanghaga sa balaanggugma nga napadayag tungod ni Jesus, angatong gugma mahiusa sa walay kataposanggugma sa Diyos: ang tinuod nga Gugma gikan saDiyos nga magdala nato balik sa Diyos.

Sa kanunay si Jesus nagpungpong sa walaysamang bili sa Kristyanong gugma. Unya, ang

iyang Apostoles (1 Jn 4:7 ug ang mosunod ngatudling) ug ang Simbahan mosumada sa iyanggipanudlo diha sa gugma: Ang Gugma sa Diyosmakita sa atong gugma sa isigkatawo; ug angatong gugma sa isigkatawo nagdependi sa gug-ma nato sa Diyos. Ang nabantog nga mga Santoug mistiko sa simbahan nagsulti nga ang gugmasa Diyos dili lang aron mobati sa Ginoo o aronmobati sa debosyon ug pagpangga alang saDiyos. Ang Kristyanong Gugma wala nahambinsa pagbati lang (bisag usahay mabati nato ngamakatabang ni). Ang paghigugma sa Diyos pag-buhat sa iyang gipangandoy matag takna saatong kinabuhi. Nangandoy ang Ginoo ngamoalagad tang mahigugmaon ug mopasaylo saisigkatawo.

• 14.1 KINABUHING ESPIRITUHANONHuman sa panghugas sa tiil, si Juan mipa-

dayon sa tulo ka diskurso – ang panamilit ni Jesussa iyang apostoles. Kadtong suod niya ug mi-puyo uban niya sa pipila ka bulan mangitagubang pamaagi pagpuyo uban sa nabanhaw ugdili makitang Cristo: Dili tamo biyaan… matudni Jesus. Busa, karon moingon siya: asa ko, adto

14

JUAN 13 238

Lc22:3

12:6

12:35Lc

22:53

12:2317:11:147:39

Fil2:9

7:33

15:12Lc

10:26Buhat4:32Gal6:21Jn2:7

4:115:1

21:18Lc

22:33

14:2716:33

Dt1:29-

33

17:24Fil

1:231Tes4:17Heb6:20

Mt11:27

Heb10:20

kinabuhi. Walay makaadto sa Amahankon dili pinaagi nako. 7 Kon nakaila monako, makaila sab mo sa akong Ama-han. Sa pagkatinuod, nakaila ug naka-kita na mo niya.”

8 Nangutana si Felipe: “Ginoo, paki-taa mi sa Amahan; igo ra na.” 9 Mitubagsi Jesus: “ Dugay na kong nakig-ubanninyo ug wala ka gihapon makailanako, Felipe? Ang nakakita nako,nakakita sab sa akong Amahan. Nga-nong miingon ka: Pakitaa ko sa Ama-han?” 10 Wala ka ba motoo nga naa kosa Amahan ug ang Amahan nia nako?

Wala maggikan nako ang akong gi-sulti. Ang Amahan nga nagpuyo dinhinako naghimo sa iyang gimbuhaton.11 Toohi ko sa akong pag-ingon nganaa ko sa Amahan ug ang Amahan nianako. Toohi ko labing menos tungod sagimatuod sa akong mga buhat.

12 Sa pagkatinuod sultihan tamo,ang nagtoo nako mopadayon sa akongmga buhat. Gani magbuhat siyag la-baw pa, kay moadto man ko sa Ama-han. 13 Ang inyong pangayoon saakong ngalan, akong buhaton, aronhimayaon ang Amahan diha sa Anak.

sab mo. Ang nahauna ining maong mga dis-kurso naa sa kapitulo 14.

Ang pagkayab ni Jesus ngadto sa Amahan, diliiya rang kasinatian, bukas ni alang natong tanan.Dalan ni paingon sa atong pinuy-anan sa iba-baw, apan sa Diyos mismo. May daghanglawak… nagpasabot nga dunay mga dapit alangnato: dili lang pinuy-anan alang sa tanan, apandapit alang sa matag-usa, kay ang Langit dilisamag pasundayag nga pareho alang sa nanan-aw. Ang Himaya sa Diyos mokabig sa matag-usa, sumala sa gidak-on nga iyang ikahatag. Angmatag usa naa sa kaugalingong kapuy-an hiniusasa tanan.

Uban ining maong tumong angay tang mag-kinabuhi subay sa pihong kahiusa. “Ako angdalan” matud ni Jesus. Natawo siya aron maka-kita ta sa Amahan pinaagi niya. Misubay siya saiyang dalan nga lisod kaayo para nato, aron ngasa pagpamalandong nato sa iyang gibuhat, iha-tod ta ngadto sa kamatuoran. Bisag sa sinugdandili ta makasabot pag-ayo sa naa sa iyang huna-huna, sa ngadtongadto madiskobrehan nato angGinoo ug makasabot ta nga ang iyang dalan atosab. Dihang mosinati ta sa krus ug kamatayon,makaangkon sab ta sa atong kamatuoran ugmodangat sa kinabuhi.

…naa ko sa Amahan…(b. 10) Namag-aambitta sa pamilya sa Diyos. Mao nga dili angaynghisgotan ang pagduol sa Diyos nga morag layosiya nato. Dili na angayng isipon ang Diyos ngapersona nga naa sa atong atubangan. Nasulodna ta sa katingalahang kinabuhi sa mga Personasa Diyos, kinsa nagpaambit sa tanan. Usa ra Siyaug bugtong nga Diyos. Dili ni mahimo tali sa mgabutang materyal, apan mahimo sa mga espiritu-hanon. Si Cristo naa sa Amahan ug ang Ama-han naa niya.

Sa Pasiuna sa Ebanghelyo, gipatin-aw ni Juannga ang tanang kalihokan sa Diyos sa kalibotanlantawon sa suod nga relasyon tali sa Amahan ugsa anak. Karon iyang gipun-an nga ang pre-sensya sa Diyos dinhi nato naggikan sa laingpersona, ang Espiritu Santo. Dili ang Amahan ranga dili makita, ni ang Anak ra nga nagpadayagsa kaugalingon, ang makasulod sa kaambitanuban sa mga tawo. Apan mahimo ni nila pinaagisa Espiritu Santo nga angayng tawgog Diyosnga gipaambit. Busa, gitawag natog kinabu-

hing espirituhanon ang bisag unsa mahitungodsa atong relasyon sa Diyos.

Naglakip ni ining tulo ka panglantaw:– ang pagtuman sa mga pulong ni Jesus:

pamalamdongan ni, hubaron sa kinabuhi ugpatuhopon sa atong kailadman,

– unya, minandoan sa Espiritu Santo saangay natong pangayoon sa iyang ngalan, pa-ngayoon ta uban sa pagsalig, ang iya mismonggitinguha,

– dayon, ang nagtoo nako mopadayon saakong mga buhat… wala niya pilupiloa angmaayong mga buhat, apan gitibawas anggipabuhat sa Amahan, bisan pag ang iyangpagtuman morag kawang nga sakripisyo alangnato.

…padad-an mog laing…(b. 16). Ang gipa-sabot ni Jesus mao ang Espiritu Santo, ngagitawag niyag Parakleto. Kining Griyego ngapinulongan dunay daghang kahulogan. Gigamitdinhi ang maglilipay. Ang Espiritu molipay sabnato sa pagsabot ug paghubad sa mga pulong niJesus sa tanang panahon.

…unsaon man…(b. 22)? Abi ni Judas nga siJesus magtawag nila sa usa ka sikretong tigom.Apan ang gipasabot ni Jesus nga iyang ipaila nilaang iyang kaugalingon sa kailadman sa pag-pasinati nila sa kalinaw.

Labaw nako…(b. 28). Angay ning basahonuban sa 5:18; 10:30; 16:15 kon buot tangmasayod sa misteryo ni Cristo, ang “Diyos ngamatuod” sumala sa mabasa sa Rom 9:5; Tito2:13; 1 Jn 5:20.

Sayo pa sa ikaupat nga siglo, si Juan Hilarioang bantogang Obispo misulat: “Labaw angAmahan, kay siya man ang maghahatag. Apaniyang gihatag sa Anak ang tanan sa iyang pag-kamao busa, ang anak ubos sa Amahan.”

Dugang pa, kinaiya sa Anak ang pagpaubos sakaugalingon aron mahimaya ang Amahan,hangtod nga gihatag kaniyag balik sa Amahanang tanan, “ang himaya nga diha na niya” (17:5,6:62). Tungod ini, ang mga apostol nga nakakitaniya isip tawo taliwala sa katawhan sa panahonsa iyang pagpaubos, angayng maglipay.

…ang Espiritu Santo…(b. 26). Itandi ni sa15:26. Ang Espiritu Santo gikan dili lang saAmahan, apan sa Anak, kay bugtong silangDiyos.

239 JUAN 14

8:1912:45

Ex33:18

10:3817:21

Mt21:21

15:1616:24Buhat3:16

14 Ug ang pangayoon ninyo nga nag-tawag sa akong ngalan, akong buha-ton.

15 Kon nahigugma mo nako, tuma-non ninyo ang akong mga sugo.16 Hangyoon ko ang Amahan ugpadad-an mog laing Maglilipay ngamouban ninyo sa kahangtoran, 17 angEspiritu sa kamatuoran nga dili mada-wat sa kalibotan, kay wala ni makakitaug makaila niya. Apan nakaila moniya, kay nag-uban ug mag-uban mansiya ninyo.

18 Dili tamo biyaan nga ilo. Anhaontamo. 19 Sa gamay nga panahon dili namakakita nako ang kalibotan. Apanmakakita mo nako, kay buhi ko ugmabuhi sab mo. 20 Nianang adlawamahibalo mo nga naa ko sa Amahanug nia mo nako, ug ako sab naa ninyo.

21 Ang mosunod sa akong mga sugonahigugma nako. Kon nahigugma siyanako, higugmaon sab siya sa akongAmahan. Ako sab mahigugma niya ugipaila ko kaniya sa dayag ang akongkaugalingon.”

22 Si Judas, dili ang Iscariote, nangu-tana ni Jesus: “Ginoo, unsaon man ni-mo pagpaila namo sa dayag sa imongkaugalingon ug dili sa kalibotan?”23 Mitubag si Jesus: “Ang nahigugmanako, motuman sa akong pulong ughigugmaon siya sa akong Amahan.Moadto mi ug mopuyo diha niya.24 Ang wala mahigugma nako dili mo-

tuman sa akong mga pulong. Ug kiningmga pulonga nga inyong nadungog diliakoa kondili, sa Amahan nga nag-padala nako. 25 Nakasulti na ko iningtanan samtang uban pa ko ninyo.26 Sukad karon ang Maglilipay, angEspiritu Santo nga gipadala sa Ama-han sa akong ngalan, magtudlo ninyosa tanan ug mopahinumdom sa akonggisulti.

27 Ang kalinaw manaa ninyo. Angakong kalinaw akong ihatag ninyo. Dilisama sa paghatag og kalinaw sakalibotan ang akong paghatag. Ayawgkabalaka. Ayawg kahadlok. 28 Naka-bati mo sa akong giingon: “Molakat ko,apan moanha ra ko ninyo. Kon nahi-gugma mo nako, malipay mo nga mo-adto ko sa Amahan, kay labaw nakoang Amahan.

29 Gisultihan tamo ini karon sa walapa mahitabo, aron kon mahitabo na,motoo mo. 30 Kay unya, dili na ko mo-sultig daghan. Karon, ang nagmandoining kalibotana nia na. Apan walay nianako nga maangkon niya.

31 Kinahanglang masayod ang kali-botan nga nahigugma ko sa Amahan,ug akong gibuhat ang iyang gitudlonako. Tana, manglakaw na ta.”

Ang balagon ug ang sanga• 1 “Ako ang matuod nga balagon.Ang akong Amahan ang mag-

uuma. 2 Kon usa sa akong sanga dili

• 15.1 Ining ikaduhang wali sa panamilit, siJesus nagdapit nato pagpabiling makanunayon.Ang wali gibahin sa upat:

– ang sambingay sa punoan sa paras: akonang gipadala aron makapamunga,

– kasilagan mo sa kalibotan,– ang kalihokan sa Espiritu Santo,– sa mubong panahon makita ko ninyo pag-

usab.Una, ang sambingay sa punoan sa paras.

Gigamit ni Jesus ang hulagway gikan sa Biblia,apan iyang giusab ang kahulogan ini sama sapaghisgot niya sa Maayong Magbalantay (10:1).Ang punoan sa paras nagtimailhan sa katawhansa Israel. Gitanom ni gikan sa piniling binhi uggiatiman sa Ginoo busa, angayng mamunga sahustisya (Mc 12:1). Apan kining yugtoa sakasaysayan diin ang Gingharian sa Diyos maoang Israel, natapos sa pag-abot ni Jesus.

Karon, nakagamot na ang matuod nga ba-lagon. Si Cristo punoan nga daghag sanga:kitang uban niya. Apan siya sab ang tibuok ngatanom, ang punoan ug mga sanga: ang Kris-tyanos lawas ni Cristo.

Ang punoan sa paras mao ang katawhan saIsrael. Importanti alang nila ang hiniusang gawisa katilingban isip lawas. Ang importanti, dili angmatag usa, apan ang Israel. Si Jesus walamoingon nga ang Kristohanong Katilingbanpunoan sa paras, apan Ako ang matuod ngabalagon. Busa, ang matag usa nato angayngmolantaw giunsa niya pagpakighiusa ni Jesuspinaagi sa pagtoo, pag-ampo ug pagtuman saiyang pulong. Ang matag usa kinahanglangmobunga. Wala dinhi iklaro unsay mga bunga:pag-alagad ba, paglihok ba alang sa hustisya o sakinabuhi ba nga gihalad sa hilom ngadto saDiyos. Apan ang giklaro ni Jesus mao nga ang

15

JUAN 14 240

Dt6:1

Klm6:18

14:2615:2616:7Rom8:26

8:2116:16

Pan8:172Cor6:16

Ef3:17Reb3:20

14:1615:2616:13

Rom5:1Ef

2:14Fil

4:72Tes3:16

Fil2:7

13:19

12:31

Mc14:41

Is5:1

mamunga, putlon ni; pul-ongan angmatag sanga nga namunga aron ma-mungag mas daghan pa.

3 Nahinlo mo sa akong pulong. 4 Pu-yo dinhi nako ug mopuyo ko diha nin-yo. Ang sanga dili makapamunga saiyang kaugalingon. Kinahanglan ngamagpabilin ni nga kabahin sa balagon.Mao sab mo, kinahanglang magpabilindinhi nako.

5 Ako ang balagon ug kamo angmga sanga. Kon magpabilin mo nakoug ako diha ninyo, mamunga mog dag-han. Apan kon mobulag mo, wala moymahimo. 6 Ang dili magpabilin nako,mahisama sa sanga nga ilabay ug ma-larag. Ang mga laya isugnod sa kalayoug masunog.

7 Kon magpabilin mo nako, ug angakong pulong diha ninyo makapa-ngayo mo bisag unsa ug makadawatmo. 8 Himayaon ang akong Amahankon maako mong mga tinun-an, sa atopa, kon mamunga mog daghan.

9 Sama nga gihigugma ko sa Ama-

han, ako sab nahigugma ninyo. Pabilinsa akong gugma. 10 Magpabilin mo saakong gugma kon tumanon ninyo angakong mga sugo, ingon nga gitumanko ang mga sugo sa akong Amahan,ug nagpabilin sa iyang gugma.

11 Gisultihan tamo ini, aron angakong kalipay manaa ninyo ug ma-hingpit ang inyong kalipay. 12 Kini angakong sugo: Paghigugmaay mo ingonnga nahigugma ko ninyo. 13 Wala naygugmang labaw pa ini – ang paghaladsa kaugalingong kinabuhi alang sahigala. 14 Mga higala tamo kon buhatonninyo ang tanan kong gisugo.

15 Dili na ko motawag ninyo nga su-lugoon, kay ang sulugoon wala masayodsa gibuhat sa agalon. Tawgon tamogmga higala, kay gipahibalo ko na angnakat-onan ko sa akong Amahan.

16 Wala mo mopili nako, akoy mipiliug mipadala ninyo sa pag-adto ug pag-pamungag daghan nga molungtad.Kay ang pangayoon ninyo sa Amahansa akong ngalan, ihatag niya.

mga bunga maggikan sa Espiritu Santo ugnga pinatikan ni. Ang kalamposan sa Simbahanwala mag-agad sa iyang kahimoan, apan sapagtubo sa pagtahan sa kaugalingon pinaagi sapag-ambit sa kamatayon ug pagkabanhaw niJesus.

Human maklaro nga magsalig ta niya pag-ayo,gisubli ni Jesus ang iyang sugo paghigugma.Apan kining matanga sa gugma mas lawom kaysa naandan natong gitoohan. Kasagaran higug-maon nato ang isigka-tawo, kay gisugo ni. Apankining paagiha malagmit dili magmabungahon,kay lainlain man ang pagsabot unsaon paghi-gugma. Busa, mahimong higugmaon ang ubankutob ra sa atong sukdanan; kutob sa atongpagsabot sa gugma. Apan mas lawom pa ini anggitudlo ni Jesus. Sa awhag sa paghigugma, angsukdanan dili na ang atong kaugalingon kondili,si Cristo mismo: giunsa niya pagmahal angisigkatawo, ingon sab ini ang atong pagmahal sauban. Busa, importanti nga motuhop dinhi natoang iyang panglantaw, mga mithi ug baroganan.Kini ang kahulogan sa iyang pag-ingon: tumanaang akong gisugo ninyo. Niining paagiha mahi-gala ta niya, mailhan ta siya isip persona nganahigugma ug naglihok dinhi nato. Sa ingon,makapamunga tag lunsayng mga buhat sagugma kansang tinubdan mao si Cristo.

Ang gugma sa Diyos gihubad ni Jesus sabuhat. Gipatay siya sa nagpaulipon sa malu-pigong mga sistema uban sa yawan-ong mithi ugbaroganan. Daghan nila nagpakadiyosnon,apan diay kaaway sa Diyos:

– supak sila sa kabag-ohan ug kausaban sakaugalingon ug katilingban.

– tigpasikat, ambisyoso pagsaka, pag-ang-kon sa gahom ug dungog.

– garboso ug hakog kang kinsa ang bahandi ugang kaugalingon maoy gipakaDiyos.

– gibutahan nga nanalipod sa mga madaug-daogong institusyon.

Gipatay si Jesus sa mga pwersa sa kalibotannga kaaway sa gingharian sa hustisya, sa kalinawug pag-inigsoonay. Bisag kinsa nga mosunodining pamaagi ni Jesus sa paghigugma, dumtansab ug kasilagan sa kalibotan.

Bisan gani sa Simbahan daghan ang makitanga iya sa kalibotan, apan miangkon nga nag-alagad sila sa Diyos, dihang ilang gilutos uggibutangbutangan ang matuod nga mga sumu-sunod ni Jesus. “Alaot mo kon ang mga tawomagdayeg ninyo!” Matud pa ni Jesus sa kris-tyanos nga kusog mopalapala sa mga dato uggamhanan, aron lang dayegon ug ipahimutangsa gamhanang pwesto sa Simbahan. Kining mgatawhana wala makaila sa Espiritu sa Diyos nganaglihok sa mga kabos. Mahimo silang manglu-lutos sa nagsangyaw sa kamatuoran ni Cristo. Sapagkatinuod …wala sila makaila ni Cristo ni saAmahan.

Kon ang atong paglaom wala maggikan saDiyos, dali ra tang mahugno sa mga pagsulay,apan kon naggikan sa Diyos, magpabiling lig-onang atong baroganan. Sa sambingay sa punoansa paras, miingon si Jesus: Pul-ongan niya angmatag sanga nga namunga aron mamungag masdaghan pa.

241 JUAN 15

Jer2:21Slm

80:10

13:10

Sir24:17Buhat15:9Rom

11:18

1Cor12:12

Exk15:1

Mt3:10

Mc11:24

1Jn5:14

Mt5:16

Fil1:11

14:151Jn2:55:3

16:201Jn1:4

13:34

1Jn3:16

Ex33:11

Lc12:4

6:70

17 Busa, gisultihan tamo sa paghi-gugma sa usag usa.

Ang palaawayng kalibotan18 “Kon masilag ninyo ang kalibotan,

hinumdomi nga una ning nasilag nako.19 Dili unta maingon ini kon iya pa mosa kalibotan, kay nahigugma ang kali-botan sa iyaha. Apan dili mo sa kalibo-tan, kay akoy nagpili ninyo gikan sakalibotan. Busa, ang kalibotan nag-dumot ninyo.

20 Hinumdomi ang akong gisulti:“Ang ulipon dili molabaw sa agalon.”Kon ila kong gilutos, lutoson sab mo.Gituman ba nila ang akong gipanudlo?Nan karon, tumanon ba nila ang inyo?21 Tungod sa akong ngalan buhatonnila kining tanan, kay wala sila makailasa Nagpadala nako.

22 Kon wala pa ko makaanhi ug ma-kasulti nila, wala unta silay sala, apankaron wala na silay kapasanginlan sailang sala. 23 Ang nasilag nako, nasilagsa akong Amahan. 24 Kon wala pa nakomabuhat diha nila ang wala mabuhat nibisag kinsa, wala unta silay sala. Apansa nakita na nila ang akong gibuhat,ako ug ang akong Amahan ilang gika-silagan. 25 Natuman ang mga pulongnga nasulat sa ilang Balaod: Gikasila-gan ko nila sa walay hinungdan.

Moabot ang Espiritu• 26 Akong ipadala ninyo gikan sa

Amahan ang Espiritu sa kamatuoran

nga gikan sa Amahan. Inig-abot saMaglilipay, mosaksi siya nako. 27 Kamopod maakong mga saksi, kay sukad sasinugdan nag-uban mo nako.”

1 Ako ning gisulti aron dili mo ma-lainan ug mainsultohan. 2 Hingin-

lan mo nila sa mga sinagoga. Moabotang panahon nga ang mopatay ninyomagtoo nga nag-alagad sila sa Diyos.3 Buhaton ni, kay wala man sila maka-ila sa Amahan ni nako. 4 Karon, sulti-han tamo ining tanan aron inig-abot sapanahon mahinumdom mo nga naka-sulti na ko ninyo.

Wala ko mosulti sa sinugdan, kaynag-uban pa man ko ninyo. 5 Apan ka-ron taliadto na ko sa Nagpadala nakoug walay usa ninyo nga nangutana asako paingon, 6 kay naguol kaayo mo saakong gisulti.

7 Toohi ko. Tinuod ang akong gisulti:mas maayo alang ninyo nga mobiyako. Kay samtang nia ko, dili moanhiang inyong Maglilipay. Mobiya ko aronikapadala ko siya.

8 Inig-abot, ipadayag niya ang bakaksa kalibotan. Ipakita niya sa dayag angsala ini, ang dalan sa katarong ug giun-sa pag-abot sa hukom.

9 Ang sala? Wala sila motoo nako.10 Ang katarongan? Moadto ko saakong Amahan, ug dili na mo makakitanako. 11 Ang hukom? Gihukman naang prinsipe ining kalibotana; gisilotanna.

• 26. ANG TRINIDADAron mahimo tang mga anak sa iyang

Amahan, gitabangan ta ni Jesus pagdiskobre samisteryo sa Diyos. Diha sa Diyos, naay kahiusasa tulo ka personas: Ang Amahan, Anak ug anghiniusa nilang Espiritu. Giingon nato nga “hini-usa nilang Espiritu” kay miingon si Jesus:(14:16) ug akong ipadala ninyo (15:26).

Sugod sa Pentekostes, ang Espiritu Santonaglihok na sa Simbahan, nagpasabot nga Espi-ritu siya ni Cristo. Ang mga Judiong dili mato-ohon naghunahuna nga ang Diyos nag-ubannila, apan ang tinuod mao nga ang iyang Espirituwala maglihok diha nila. Dayag na lang nga angsala (b. 9): wala sila motoo ni Cristo.

Ang katarong. Ang Tawo nga tarong mao siCristo ug ang mga tawo nga tarong mao angmitoo niya bisag wala makakita (b. 10).

Ang Mga Buhat misaysay giunsa paglihok saEspiritu diha sa unang mga tinun-an ni Jesus. Sawala pa sila makadawat sa iyang gahom, gihatagkanila sa Espiritu ang kalipay, kalinaw ug paghi-gugmaay ug ang lawom nga kasigurohan nga siJesus buhi ug nag-uban nila.

Ang Espiritu naggiya sa mga misyonaryo;gigamhan sila sa paghimog mga milagro ugmagtotoo sa kaalam sa Diyos, sa pagpanambal,sa pag-alagad, ug uban pa. Sa tibuok nga kasay-sayan, ang Espiritu makapatumaw og mga mag-totoo, mga martir, mga propeta ug pinaagi nilamobag-o sa kalibotan. Niining paagiha, moragnapildi ang Manluluwas, apan sa kaulahian,makita nga kaparotan diay to ni Satanas ngagisilotan (b. 11). Ang daotang espiritu nganagpalihok sa tanang kadaotan sa kalibotan,nag-anam og kahuyang ug dunay bag-ongpwersa, ang Espiritu nga mopadagan sa kasay-

16

JUAN 15 242

Rom6:20

17:14Mt

10:22Mc

13:131Jn

3:13

13:16Lc

6:40

Mt5:11

Buhat5:40

9:41

Slm35:1969:5

14:26Mt

10:19Buhat5:32

9:22Buhat26:9

Mc13:23

14:1

15:2212:3114:30

12 Daghan pa kog igsusulti, apan dilipa mo makadawat sa tanan. 13 Inig-abot sa Espiritu sa kamatuoran, aga-kon mo niya sa tibuok kamatuoran.

Dili siya mosulti sa iyang kauga-lingon kondili, sa iyang nadungog, ugipahayag niya ang umaabot. 14 Hima-yaon ko niya, kay nakadawat siya saakoa nga iyang pong ipakita ninyo. Samaong paagi maghimaya siya nako.15 Ang iya sa Amahan, akoa. Busa, gi-ingnan tamo nga ang Espiritu mokuhasa akoa nga iyang ibutyag ninyo.

Ang saad sa bag-ong presensya• 16 Sa dili madugay dili na mo ma-

kakita nako; unya, sa dili na pod madu-gay, makita na ko ninyo.”

17 Ang ubang tinun-an natingala, un-say kahulogan sa iyang gisulti: ‘Sa dilimadugay, dili na mo makakita nako, ugsa dili madugay makita na ko ninyo.Nganong miingon man siya: ‘Moadtoko sa Amahan?’ 18 Miingon sila sa usagusa: “Unsa ning sa dili madugay?’ Dilimasabot.”

19 Nakamatikod si Jesus nga buotsilang mangutana busa, miingon siya:“Naglibog mo tungod sa akong gisultinga sa dili madugay dili na mo maka-kita nako unya, sa dili pod madugaymakita na ko ninyo.

20 Sa pagkatinuod sultihan tamo,maghilak mo ug magbangotan sam-tang naghudyaka ang kalibotan. Mag-uol mo, apan mahimong kalipay anginyong kaguol.

21 Ang babayeng mabdos maguolkon hapit na manganak. Apan inig-

katawo sa bata, dili na siya mahinum-dom sa pag-antos tungod sa kalipay:Nahimugso ang usa ka tawo sa kali-botan.

22 Naguol mo karon, apan makita rako ninyo pag-usab ug maglipay anginyong kasingkasing sa ingon nga walanay makaagaw sa inyong kalipay.23 Anang adlawa, dili mo mangayonako. Sa pagkatinuod sultihan tamo,bisag unsay inyong pangayoon saAmahan sa akong ngalan, iyang iha-tag. 24 Hangtod karon wala pa momakapangayo sa akong ngalan. Busa,pangayo ug makadawat mo aron ma-hingpit ang inyong kalipay.

25 Gitudloan tamo pinaagig sambi-ngay, apan moabot ang panahon ngadili na ko mogamit og mga sambingay.Mosulti ko ninyo mahitungod sa Ama-han sa yanong paagi.

26 Anang adlawa mangayo mo saakong ngalan unya, dili na ako angmangayo sa Amahan alang ninyo,27 kay ang Amahan mismo nahigugmaninyo tungod sa inyong gugma nako ugsa pagtoo nga gikan ko sa Amahan.28 Kay gikan ko sa Amahan ug mianhisa kalibotan; mobiya sab ko dinhi ugmobalik sa Amahan.”

29 Miingon kaniya ang iyang mgatinun-an: “Yano karon ang imong sinul-tihan ug dili na pinaagig sambingay!30 Among nakita nga nasayod ka satanang butang bisag wala pay nangu-tana nimo. Busa, mitoo mi nga gikanka sa Diyos.”

31 Mitubag si Jesus: “Mitoo ba mo!32 Taliabot ang panahon, gani naabot

sayan ug mogiya nato paingon sa kinatibuk-angKamatuoran.

• 16. SI JESUS TALIWALA NATO

Si Jesus uban nato, apan nagkinahanglan nigpagtoo aron maamgohan ang iyang presensya.Miingon siya: “makakita mo nako, kay buhi moug buhi sab ko.” Dili importanti nga mabati natoang iyang presensya kondili, nga magmaka-nunayon ang pamaagi, ang baroganan ug pang-lantaw.

Mahingkod ang atong pagtoo kon dili natomabati ang iyang presensya sulod sa igong

panahon. Namatud-an ni sa mga tinun-an, saiyang pagkamatay ug pagkabanhaw. Mamatud-an sab ni nato sa pag-abot unya sa kataposan sapanahon, kon mahimamat na nato si Cristo ngamahimayaon, nga dugay na natong gipangan-doy uban sa pagtoo.

… yanong paagi…(b. 25). Tubag ni alang samga Apostol nga morag misukwahi (b. 29) saunang gipadayag ni Jesus sa b. 25. Wala ipa-sabot ni Jesus nga mobalik siya sa makitangpanagway, aron magtudlog yano ug dili nasambingay. Naghisgot siya sa espirituhanongkaalam ug sa iyang mga pulong nga madawat samga tinun-an gikan sa Espiritu.

243 JUAN 16

1Cor3:1

Buhat1:4

17:10

7:3314:19

Lc5:35Reb

11:10

Is26:17Rom8:22

14:1920:20

Is66:8

Lc6:21

Buhat2:462Cor4:17

14:20

15:111Jn1:4

16:4

16:23

Zac13:7

na, kanus-a patibulaagon mong tanan,manguli mo sa tagsa tagsa ninyo kapanimalay ug biyaan ko nga mag-inusara. Apan dili ko mag-inusara, kayuban nako ang Amahan. 33 Gisulti kokining tanan aron pinaagi nako mag-malinawon mo, bisag masamok mo sakalibotan. Kadasig! Akong gibuntogang kalibotan.

Ang pag-ampo ni Jesus• 1 Human makasulti si Jesus, mi-yahat siya sa langit ug miingon:

“Amahan, miabot na ang takna. Hima-yaa ang imong Anak, aron himayaonsab ka niya. 2 Gigamhan mo siya satanang buhi aron madala niya sa ki-nabuhing dayon ang imong gitugyanniya. 3 Kay mao ni ang kinabuhingdayon: ang pag-ila nimo, ang bugtongug matuod nga Diyos, ug ni JesuCristonga imong gipadala.

4 Gihimaya tikaw sa kalibotan ug gi-human ko ang imong gipabuhat. 5 Ka-ron, Amahan, himayaa ko sa imongkaugalingon sa himaya nga naakoauban nimo sa wala pa ang kalibotan.

6 Gibutyag ko ang imong Ngalan sakatawhan nga imong gihatag nakogikan sa kalibotan. Imo sila ug imonggitugyan nako. Mituman sila sa imong

pulong. 7 Nasayod na sila nga imohaang tanan kong nadawat gikan nimo.8 Akong gihatag nila ang pagtulon-annga akong nadawat gikan nimo ngagidawat nila, ug nasayod sila sa tinud-anay nga gikan ko nimo. Mitoo sila ngagipadala ko nimo.

9 Nag-ampo ko alang nila. Wala komag-ampo alang sa kalibotan kondili,alang sa katawhan nga imong gitugyannako kay imoha sila. 10 Sa pagkati-nuod, ang tanang akoa imoha, ug angtanang imoha akoa. Himaya ko sila.11 Wala na ko sa kalibotan. Apan naapa sila sa kalibotan, samtang nagpadu-long na ko nimo. Balaang Amahan,hupti sila sa imong Ngalan nga imonggihatag nako aron mausa sila ingonnga usa ra ta.

12 Sa nag-uban pa mi, gibantayan kosila sa imong Ngalan. Walay nawalanila gawas sa anak sa kapildihan.Natuman dinhi ang Kasulatan. 13 Apanmoanha na ko. Ibilin ko ang mensahedinhi sa kalibotan aron mahingpit angakong kalipay diha nila.

14 Gihatagan ko sila sa imong men-sahe. Nasilag nila ang kalibotan, kaydili sila sa kalibotan ingon nga ako dilisa kalibotan. 15 Wala ko mohangyo ni-mo sa pagkuha nila sa kalibotan kon-

• 17.1 Human sa pamahayag ni Jesus bahinsa misteryo sa kahiusa sa Amahan, Anak ugEspiritu Santo, nag-ampo siya alang sa panag-hiusa sa tanan niyang katawhan. Dili ni kutob rasa hunahuna, ni nagsukad lang sa mga prinsipyoug sumbanan. Naghisgot si Jesus og mas lawomnga panaghiusa diin puy-an ug sination angpagkamao sa Diyos, sa ingon ang tanan ngaakoa, imo; ug ang tanan nga imo, akoa (b.10).Kining Diyosnong pagkamao konkretong gipuy-an sa unang Katilingbang Kristohanon (Buhat4:32-35).

May daghang nagtoo sa Diyos karon ngasupak kaayo ining matanga sa pagkinabuhi.Gisupak nila ang mismong lintunganayngpagkamao sa Diyos. Wala ni kalainan sa ilangpagsupak sa Diyos nga ilang gisimba ug giam-poan. Peligro nga himoon mo ini nga iya iningkalibotana, mga bakakon (Jn 4:20), ug anak saamahan sa tanang bakak (8:44).

Busa, nag-ampo si Jesus alang sa mga mag-totoo aron mabag-o sila ug mabalaan nga ka-tawhan hinalad sa Diyos pinasubay sa kama-tuoran (b. 17). Buboan sila sa Espiritu sa Kama-

tuoran aron pinaagi nila ang mensahe sa Diyos-nong kahiusa mapakaylap sa tibuok yuta.

Hupti sila…(b. 11). Niining higayona nag-ampo si Jesus alang sa iyang Simbahan ngagipiyalan sa iyang misyon. Ang nag-unang ka-tungdanan sa Simbahan mao ang pag-ila saDiyos. Wala ni magpasabot nga igo nang mahi-balo ta sa kamatuoran bahin sa Diyos. Sa Biblia,ang pag-ila sa Diyos nagkahulogan og pagsinatiniya, pinaagi sa mga buhat sa hustisya ug gugma.Mao nga bisag asa ang Simbahan, bisag unsayiyang kahimtang nagdala siyag dili kahulipangmisyon pagwali aron mailhan ang Diyos ug aronmatuman ang kasugoan sa iyang Anak.

Si Jesus nag-ampo nga mausa ra ang iyangSimbahan, aron mahimo ni nga buhing timaansa panaghiusa tali sa nabahinbahing kalibotan.Dili igo nga isangyaw si Cristo; ang gikina-hanglan mao nga makita sa kalibotan ang Sim-bahan nga usa ra ug nagkahiusa.

Ang Simbahang Katoliko nagpasabot ngaUnibersal o malukpanon. Sa Simbahan walayisipong langyaw o dumuduong. Simbahan, samao rang Espiritu, pinaagi sa makita nga kahi-usa sa iyang mga sakop.

17

JUAN 16 244

Mt26:31

Lc22:31

14:27Rom8:371Tes

1:62Tes

1:42Tim3:12

11:4112:2313:1

5:216:39

Mt28:18

Jer24:7

31:31Ez

36:25Klm15:3

1:18:58

Fil2:6

Ex3:13Slm

22:23Heb2:12

3:1612:31

1Jn2:16

Gal3:28

Slm41:10109:4Buhat1:16

15:18

Mt6:13

Lc22:321Cor5:10

dili, sa pagbantay nila batok sa daotan.16 Dili sila sa kalibotan ingon nga dili kosa kalibotan. 17 Santosa sila diha sakamatuoran – ang imong pulong ka-matuoran. 18 Kay gipadala ko sila sakalibotan ingon nga gipadala ko nimosa kalibotan. 19 Tungod nila, gisantosko ang akong kaugalingon aron ma-santos sab sila diha sa kamatuoran.

20 Nag-ampo ko dili lang para inikondili, para sa nagtoo nako pinaagi sailang pulong. 21 Mausa unta silang ta-nan ingon nga ikaw, Amahan, nia nakoug ako naa nimo. Mausa unta sila dinhinato aron motoo ang kalibotan ngagipadala ko nimo.

22 Gihatagan ko sila sa Himaya ngaimong gihatag nako aron mausa silaingon nga usa ra ta: 23 Naa ko nila ugikaw nia nako. Sa ingon, makakab-otsila sa kahingpitan diha sa kahiusa ugmasayod ang kalibotan nga ikay nag-padala nako ug gihigugma ko silaingon nga gihigugma ko nimo.

24 Amahan, kay imo man silang gi-tugyan nako, buot ko nga mag-ubansila nako kon asa ko ug masud-ong

nila ang Himaya nga imong gihatagnako. Nahigugma ka nako sa wala paang kalibotan.

25 Makataronganong Amahan, angkalibotan wala makaila nimo, apan na-kaila ko nimo. Nasayod sila nga nag-padala ka nako. 26 Ingon nga akonggipadayag nila ang imong Ngalan,padayonon ko ni pagpadayag aron anggugma nga imong gipakita nako maa-naa sab nila, ug manaa pod ko nila.”

Ang pagdakop ni Jesus1 Human makasulti si Jesus, siyaug ang iyang mga tinun-an na-

ngadto sa pikas bahin sa walog saCedron ug nanulod sa usa ka tanaman.2 Si Judas nga mibudhi niya, nakatultolkaayo ining dapita, kay tagboananman ni ni Jesus ug sa iyang mga tinun-an. 3 Busa, giubanan ni Judas ang pa-non sa mga sundalo ug ang mga gwar-diya nga gipadala sa mga pangulongpari ug Pariseo, nga nagbitbit og mgasulo, lampara ug hinagiban.

4 Sanglit nasayod si Jesus sa mahi-tabo niya, miduol siya ug nangutana:

Ang kasaysayan sa Simbahan nagpakita ngamorag misukwahi ni sa pag-ampo ni Cristo. SiJesus nagtinguhag panaghiusa. Gisaysay sa mgaEbanghelyo ang pagtudlo ni Pedro isip makitangpangulo sa apostoles ug sa tibuok Simbahan.Apan ang paghiusa sa katawhan nga lainlaigbatasan ug kultura nagkinahanglag nag-hingaping gugma ug pagsabot.

Sukad sa sinugdan may pipila na ngamisalikway sa pagtoo nga gitudlo sa apostoles ugmigula ang mga pundok o sekta.

Dihay panahon sa kasaysayan kanus-a angmga nasod adtong panahona nabahin sa duhaka dagkong imperyo: ang Silangan, ug angKasadpan (sa Europa). Dihang gisulong sa mga“barbaro” ang Kasadpan, nagdala nig duha kadagkong sangpotanan:

– una, naumol ang bag-o ug lahing kultura saKasadpan;

– ikaduha, ang mga Kristyano sa duha kaimperyo dili o lisod magkaabot.

Mao nga bisag usa ra ang ilang pagtoo nag-kalahi ang ilang pamaagi pagbansay satinoohan, hangtod nga miabot ang panahon ngakining duha ka pundok nag-isip nga dili silaparehog relihiyon. Mao ni ang sinugdan sa pag-kabulag tali sa Simbahan sa Silangan, angOrtodokso, ug ang sa Kasadpan, ang Romano.

Unya, sa paglabay sa panahon, ang kadag-koan sa Simbahan wala makapakitag maayongpanig-ingnan sa kadaghanan. Ang kahiwian,

mga abuso ug kasamok wala mahatagig igongpagtagad. May mga nagpakabanang katawhannga wala mahimuot ini. Ang ilang pagsaway ugawhag sa kausaban wala paminawa. Busa, nag-himo silag kaugalingong mga simbahan; gitawagog Protestanti. Hinuon, kining hitaboa dunaymas lawom pang hinungdan sa politika, sa eko-nomiya ug sosyal nga mga aspeto. Uban ini angkrisis sa kultura nga nag-awhag sa Kristyanos sapagbag-o sa ilang panglantaw mahitungod ini,ang nakaingon nga dunay magprotestanti ugmay magpabiling Katoliko. Sa atong panahonkining problemaha morag nagkaanam nag ka-klaro. May daghang Katoliko, Ortodokso ugProtestanti nga naninguha na sa paghiusa isipmga magtotoo.

Sa samang higayon may migula na sab ngabag-ong mga problema sulod sa matag Simba-han. Daghang Kristyano karon nagkasumpakiug nagkabulag dili lang tungod sa politikanhongbaroganan, apan sa pag-ila kinsa si Cristo ugunsaon paghubad sa iyang mensahe karon.

Ang Ekumenismo gikinahanglan: Unsaonpaghiusa sa lainlaing Simbahan? Unsaon pag-pasig-uli pinasikad sa Kamatuoran? Kina-hanglang buntogon kining bag-ong pagkaba-hinbahin nga naghulga sa panaghiusa sulod saSimbahan. Buluhaton ni sa tanan aron mahiusaang tanang Kristyanos, sumala sa tinguha ugpamaagi ni Cristo.

18

245 JUAN 18

1P1:22

1Cor1:30

5:8Heb2:11

1Cor6:17Gal

2:20Ef

1:44:3

12:26Gen

45:13

Rom8:39

2S15:23

Mc14:26

Mc14:43

Lc22:47

“Kinsay inyong gipangita?” 5 Mitubagsila: “Si Jesus nga taga Nazaret.” SiJesus miingon: “Ako siya.” Si Judas,ang mabudhion, nagbarog uban nila.

6 Sa pag-ingon ni Jesus: “Ako siya,”misibog sila ug nangahapla. 7 Gipangu-tana sila pag-usab ni Jesus: “Kinsayinyong gipangita?” Mitubag sila: “SiJesus nga taga Nazaret.” 8 Mitubag siJesus: “Nag-ingon na ko nga ako siya.Kon akoy inyong gipangita, palaktaang akong mga kauban. 9 Natumanang giingon ni Jesus: “Walay usa saimong gihatag nga nawala.”

10 Nagdala si Simon Pedro og espadanga iyang gilanit ug giwiktan si Malco,sulugoon sa Labawng Pari; naputol angtuong dalunggan. 11 Apan si Jesusmiingon kang Pedro: “Isakob ang imongespada. Dili ba nako imnom ang kupanga gihatag kanako sa Amahan?”

12 Unya, gidakop si Jesus sa mgagwardiya ug sundalo uban sa kapitan.Gigapos siya ug 13 gidalag una kangAnas, ugangan ni Caifas, ang LabawngPari adtong tuiga. 14 Si Caifas ang mi-sulti sa mga Judio nga mas maayo ngaang usa ka tawo mamatay alang satanan. 15 Si Simon Pedro ug ang laingtinun-an misunod ni Jesus. Kay kailaman ang maong tinun-an sa LabawngPari, gipasulod sila sa patyo uban niJesus. 16 Apan nagpabilin sa gawas siPedro. Migula ang tinun-an nga kaila saLabawng Pari ug nakigsulti sa baba-yeng nagbantay sa pultahan ug gipa-sulod si Pedro. 17 Ang mipasulod niPedro miingon: “Usa ka ba sa iyangmga tinun-an?” Mitubag siya: “Dili!”

• 28. SI CRISTO HARIAng akong pagkahari…(b. 36). Importanting

hinumdoman ang Lc 8:9. Sa Ebanghelyo angpulong Gingharian mahimong nagkahuloganog nasod nga gigamhan sa hari; ang pagharimao ang panggamhanan sa hari; ang Pagkaharimao ang dignidad ug gahom sa hari.

Sa tubag ni Jesus kang Pilato, ang tukmangkahulogan sa pulong, dili “gingharian”, apanPagkahari, sa ato pa, ang gahom sa hari.

Busa, sayop kaayo kon atong ingnon nga “angGingharian ni Jesus tua sa laing kalibotan.” Iningpaagiha dili na siya mangilabot sa ekonomikan-

hon, politikanhon, ug sosyal nga mga problemaining kalibotana, ug mao ray tuyo niya angpagluwas sa tagsa tagsa ka kalag.

Sa samang higayon sayop sab kon sa iyangpag-ingon:wala unta kay gahom nako konwala pa ni ihatag kanimo sa kahitas-an(19:11), sabton nga ang gahom sa mga namu-noan naggikan sa Diyos mismo busa, dili silakapulihan sa mas tarong, mas limpyo, ug masangayan nga mga punoan. Basaha ang komen-taryo sa Roma 13:1.

Ang akong pagkahari... Si Jesus dili sama samga hari ug dagkong politiko nga nakaangkonsa taas nga pwesto pinaagi sa pwersa o sa

18 Karon ang mga ulipon ug gwar-diya, naghalig kalayo. Nanindog sila ugnagpainit, kay tugnaw man. Mibarog siPedro ug nagpainit sab.

19 Ang Labawng Pari nangutana niJesus bahin sa iyang mga tinun-an ugsa iyang gipanudlo. 20 Si Jesus mitu-bag: “Sa dayag nagsulti ko sa kalibo-tan. Kanunay kong nagtudlo sa tag-boanan sa mga Judio, sulod sa sina-goga ug sa templo. Wala ko magtudlosa tago. 21 Nganong akoy inyong gipa-ngutana? Pangutan-a ang nakadu-ngog. Nasayod sila sa akong gisulti.

22 Niini gisagpa si Jesus sa usa samga gwardiya nga miingon: “Ingnon baana pagtubag ang Labawng Pari?” 23 SiJesus mitubag: “Kon sayop ang akonggisulti, hain man ang sayop; kon husto,nganong gisagpa ko nimo?”

24 Unya, gipadala siya ni Anas ngaginapos kang Caifas, ang LabawngPari.

25 Samtang nagbarog si Simon Ped-ro nga nagpainit sa kaugalingon, giing-nan siya: “Labing siguro, tinun-an kaniya.” Milimod siya ug miingon: “Dili.”26 Unya, usa sa mga ulipon sa LabawngPari, paryenti sa giputlan ni Pedro sadalunggan, nangutana: “Dili ba, ikawmay nakita nako sa tanaman?”27 Milimod pag-usab si Pedro. Dihadihamituktogaok ang sunoy.

Si Jesus atubangan ni Pilato• 28 Gidala si Jesus gikan sa balay ni

Caifas ngadto sa korte sa Gobernador.Buntag to. Ang mga Judio wala mosu-lod sa palasyo aron dili mahugaw (sa

JUAN 18 246

8:24

17:12

12:27Mc

10:38

11:50Buhat23:2

3:1412:33

eleksyon. Hari siya tungod sa pag-alagad, pag-laban ug paghatag og hustisya sa tanang ka-tawhan (Slm 98:9; 99:4). Hari siya, kay dini-hogan man sa Amahan.

Si Pilato tinudlo lang sa Imperador sa Roma.Iya ning naangkon tungod sa ambisyon pag-sakainubanan sa panabang sa daghang tao nga duolsa luwag. Busa, kon buot sabton, wala siyaygahom paghukom ug pagsilot ni Jesus.

Si Jesus sa atubangan ni Pilato talan-awon sapanagbangi sa duha ka gahom: ang gahom niPilato nga iya sa kalibotan – gahom ni sa ba-handi, sa armadong mga pwersa, sa taas ngakahibalo, sa kaluho, sa mga balaod, sa haria-nong ngalan, sa implowensya ug uban pa; ugang gahom ni Jesus nga iya sa Diyos: gahom nisa kamatuoran, sa gugma, sa pag-alagad, sakayano, sa pag-inigsoonay ug uban pa. Sa pag-andohay ining duha ka pwersa, si Pilato mikurogsa kahadlok (19:8).

Si Pilato nagpanuko paghukom ni Jesus.Apan kay basa na man ang iyang papel sapagdaugdaog ug sa pagpahimulos sa mga Judio,nahadlok siya nga modangop unya sila sa

pagsulod sa balay sa usa ka pagano),sa ingon dili makakaon sa panihaponsa Pasko sa Pagsaylo. 29 Migawas siPilato ug nangutana: “Unsay inyongsumbong batok ining tawhana?”

30 Mitubag sila: “Kon wala pa siyaysala dili mi motugyan niya.” 31 Si Pilatomiingon: “Dad-a siya, ug hukmi su-mala sa inyong balaod.” Apan miingonsila: “Wala mi tugti sa balaod pagpatayog tawo.”

32 Tin-aw kaayo gikan ini unsang ma-tanga sa kamatayon ang mahiagomanni Jesus, sumala sa iyang gipanagna.

33 Mibalik pagsulod si Pilato sa korte,mitawag ni Jesus ug nangutana: “Harika ba sa mga Judio?” 34 Mitubag siJesus: “Nagsulti ka gikan sa imong ka-ugalingon o lain ba ang nagsulti nimo?”

35 Mitubag si Pilato: “Judio ba ko?Ang kaugalingon mong nasod ug angmga pangulong pari ang nagtugyannimo. Unsay imong nabuhat?”

36 Si Jesus mitubag: “Ang akongpagkahari wala maggikan sa kalibotan.Kon hari pa ko sama sa mga hari sakalibotan, ang akong mga gwardiyamakig-away sa pagluwas nako arondili ko ikatugyan sa kamot sa mgaJudio. Apan ang akong pagkahari walamaggikan dinhi.”

37 Gipangutana siya ni Pilato: “Hari

ka diay?” Mitubag si Jesus: “Ikay nag-ingon, hari ko. Tungod ini natawo ko ugmianhi sa kalibotan aron pagsaksi sakamatuoran. Ang dapig sa kamatuo-ran, maminaw nako.” 38 Si Pilato mii-ngon: “Unsay kamatuoran?”

Unya, miadto si Pilato sa mga Judioug miingon: “Wala koy nakaplagangsalaod diha niya. 39 Kay nabatasanman nga mobuhi kog binilanggo pana-hon sa Pangilin sa Pagsaylo, kon mosu-got mo buhian ko ang hari sa mgaJudio.” 40 Apan namugos sila ug mi-singgit: “Dili kining tawhana kondili, siBarabas!” Si Barabas kawatan.

1 Gipakuha ni Pilato si Jesus uggipalatos. 2 Ang mga sundalo

naglukon og mga tunok ug gipurong-purong niya. Gisul-oban siyag kuponga dagtom-pula, nga gibaliktos saabaga 3 unya, giyukboan ug giingnan:“Mabuhi ang hari sa mga Judio.” Uggisagpa siya sa nawong.

4 Migula si Pilato pag-usab ug mi-ingon sa mga Judio: “Tan-awa, pagul-on ko siya. Angay mong masayod ngawala koy nakitang salaod.” 5 Migula siJesus nga may purongpurong sa mgatunok ug nagsul-ob sa kupo nga dag-tom-pula. Dayon, mitudlo kaniya siPilato: “Tan-awa ang tawo!”

Imperador. Mas maayo pa nga mawala ang usaka tawo kay sa mosamot ang kasamok, ugkawad-an siyag katungdanan. Mao ni angmatang sa hustisya sa sistemang kolonyal sa mgaRomano.

Si Barabas: (Basaha ang komentaryo sa Lc23:18).

Si Caifas, dinihogan nga Labawng Pari saTemplo, apan dili niya mahukman ug mapasi-lotan si Jesus kon dili siya mamakak ug magbu-tangbutang batok niya. Nasayod siya sa iyanggibuhat ug gisulti, busa, mas sad-an pa siya.

Wala miy… (b. 15). Sa hulhog sa kadagkoan,ang panon sa katawhan, mas nagpalabi pagpilisa Imperador kay ni Jesus, bisag gikaligutgotannila pag-ayo ang mga Romano. Gani, human sapipila ka tuig, ang mga Judio wala nay laing harigawas sa Imperador – ug sa kaulahian, siya rapod ang milaglag nila.

Buot ni Pilato nga luwason ang iyang bini-langgo dihang gipakita niya si Jesus nga gusbatnag panagway. Apan mas nakatandog pa hi-nuon ni sa garbo sa mga Judio. Dili sila makada-wat sa usa ka Hari nga makauulawg panagway.

19

247 JUAN 19

6:1512:32

Lc17:2019:12

3:328:47

10:26

1Tim6:13

Buhat24;2526:28

Mc15:6

Buhat3:14

Lc23:111Cor1:23

Is50:6

Is53:4

• 25. ANG INAHAN SA MGA MAGTOTOOSa pagkahulog sa sala sa unang tawo, si Eva

kauban ni Adan. Kining daan nga talan-awon,gibag-o. Laing babaye ang kauban sa Anak saTawo, ang Ikaduhang Adan. Si Maria walaykapikas ug anak nga modawat niya. Alang samga Judio, ang babaye nga mag-inusara giisipnga bwisit ug dimalas. Busa, gipiyal ni Jesus siMaria kang Juan ug si Juan kang Maria. Si Juanbuhing misaksi ini busa, klaro ang iyang gisulat

nga nag-ingon: miingon si Jesus sa Inahan, ugdili sa iyang inahan. Nagdala nig bag-ong ti-mailhan nga si Maria maInahan sa mga mag-totoo.

Pinaagi ining kataposang gibuhat ni Jesus,nadiskobrehan sa Simbahan ang misteryo saKristohanong kinabuhi. Ang magtotoo sakop saespirituhanong pamilya. Sama nga nagkina-hanglan ang bata sa nanay ug tatay aron motubonga himsog ug piskay, ang mga magtotoo sab

6 Sa pagkakita sa mga pangulongPari ug gwardiya ni Jesus naninggitsila: “Ilansang siya sa krus! Ilansangsiya sa krus!” Si Pilato mitubag: “Kuhaasiya ug ilansang sa krus, apan wala koynakaplagang sayop diha niya.”7 Miingon ang mga Judio: “Aduna miyBalaod; sumala ini, kinahanglangmamatay siya, kay nagpakaanak siyasa Diyos.”

8 Sa pagkadungog ni Pilato, misa-mot siyag kahadlok. 9 Sa korte gipa-ngutana niya si Jesus: “Taga diin ka?”Apan wala motubag si Jesus. 10 SiPilato miingon: “Dili ka mosulti nako?Wala ka ba nasayod nga may gahomko sa pagbuhi ingon man sa pagpalan-sang nimo sa krus?”

11 Mitubag si Jesus: “Wala ka untaygahom kon wala pa ni ihatag kanimosa kahitas-an. Busa, ang nagtugyannako labaw pang sad-an.”

12 Tungod ini naninguha si Pilatopagbuhi niya. Apan misinggit ang mgaJudio: “Kon buhian nimo kining taw-hana, dili ka higala ni Cesar.” Ang nag-himo sa kaugalingon nga hari, supak niCesar.”

13 Niini si Jesus gidala ni Pilato sagawas, sa dapit nga ginganlag Salognga Bato, sa Hebreo Gabata – ug didtogipalingkod sa lingkoranan sa maghu-hukom.

14 Adlaw to sa pangandam alang saPangilin sa Pagsaylo, mga alas 12 saudto. Miingon si Pilato sa mga Judio:“Ania ang inyong hari!” 15 Apan na-ninggit sila, “Kuhaa siya! Ilansang siyasa krus!” Mitubag si Pilato: “Ilansang koba ang inyong hari?” Mitubag ang mgapangulong pari: “Wala miy hari gawas

ni Cesar.” 16 Busa, gitugyan ni Pilato siJesus aron ilansang sa krus.

Si Jesus gilansang sa krus17 Gipas-an ni Jesus ang krus, miga-

was siya sa syudad ug miadto sa gi-nganlag Dapit sa Kalabera, sa Hebreo,Golgota. 18 Didto gilansang siya sakrus. Gilansang uban niya sa isigka-kilid ang duha ka tawo; gipatung-an siJesus.

19 Nagpasulat si Pilato og pahibalonga gibutang sa krus: “Si Jesus ngataga Nazaret, Hari sa mga Judio.”20 Daghang Judio nakabasa ini, kayang gilansangan ni Jesus duol man sasyudad. Gisulat ni sa Hebreo, Latin ugGriyego. 21 Miingon ang mga pangu-long pari kang Pilato: “Ayawg ingna,Hari sa mga Judio, kondili: Kining taw-hana nag-ingon nga hari siya sa mgaJudio.” 22 Mitubag si Pilato: “Ang akongnasulat, nasulat.”

23 Sa gilansang na si Jesus sa krus,gikuha sa mga sundalo ang iyang sa-pot ug gibahin sa upat, usa ka bahinalang sa matag usa; ug ang kupo ngalubos pagkatahi gikan sa taas hangtodsa ubos... 24 miingon sila: “Dili ni natogision. Magripa ta sa makapanag-iyaini.”

Dinhi natuman ang giingon sa Ka-sulatan: Gibahinbahin nila ang akongsapot, ug giripahan ang akong kupo.Kini ang gibuhat sa mga sundalo.

Kataposang mga pulong• 25 Duol sa krus ni Jesus nagbarog

ang iyang inahan ug ang igsoong ba-baye sa iyang inahan nga si Maria,asawa ni Cleofas, ug si Maria Magda-lena. 26 Sa pagkakita ni Jesus sa iyang

JUAN 19 248

5:18Lev

24:16

Klm6:3

Slm82

Rom13:1

Gen22:6

Mc15:22

Lc23:33

Is53:12

18:33

Slm22:19

Mc15:40

nanginahanglan ni Maria ug sa langitnongAmahan. Pagtulon-an ni sa Simbahan nga waypagkausab. Wala ni magpasabot nga angbinuhat pareho sa Magbubuhat. Ang magtotoonga naay Maria sa iyang pinuy-anan, sama niJuan, dili mahimong panatiko o magkabalhin-balhin sa iyang pagtoo o mahimong tig-a ugusahay, mapungtanon sama sa ilo nga nahi-kawan sa pagpangga sa inahan. Mabatonan naniya ang kamapaubsanon, ang kalipay ugkalinaw sa kailadman.

• 28. Giuhaw ko (b. 24). Gisakit og maayo siJesus sa kauhaw. Apan labaw sa tanan, giuhawsiya alang sa katumanan sa Gingharian sa Diyosdinhi sa kalibotan. Giuhaw siya alang sa dugangpang mga tawo nga andam motahan sa kauga-lingon ug mosunod niya sa kalbaryo tungod ugalang sa Gingharian sa gugma, sa hustisya ugpag-inigsoonay.

Natuman na (b. 30). Giinom ni Jesus angkataposang tolo sa kupa sa kasub-anan ug kau-lawan. Gibutang ni sa Amahan kaniya isip pa-maagi sa Manluluwas nga atong gikinahanglan.Natuman na ang buluhaton sa Anak sa Diyos nganatawo: ang iyang buluhaton pagpuyo niya dinhisa katawhan ug sa kalibotan sa kaugalingonglawas. Natapos na ang linawas niyang pagpuyodinhi sa yuta. Gikan sa binhi nga iyang gitisoktaliwala sa katawhan, mogitib ang Bag-ongTawo.

Ang Templo, ang daang Balaod, ang Pagka-pari, ang tulumanon sa mga Judio, natapos na.Natapos na ang yugto sa kasaysayan sa pag-kaulipon sa sala ug kamatayon, sa kadaotan uginhustisya.

Misugod na ang bag-ong panahon sa kasay-sayan, ang panahon sa Bag-ong Kasabotan talisa Diyos ug katawhan. Ang Espiritu naa na uban

sa Simbahan. Matud pa ni Juan:gitugyan niJesus ang iyang espiritu, nagpasabot nga iyanggihatag nato ang Espiritu.

• 31. ANG KASINGKASING NI JESUSMas masabtan nato ang pagsakripisyo ni Jesus

kon subayon ang Daang Kasabotan.Ang pagduslak sa kasingkasing ni Jesus lanog

sa gipamulong ni Propeta Zacarias nga nag-ingon: Maguol sila sa gibuno nga daw bugtongnilang anak. Mohilak sila sa kapait ingon ngasiya ang ilang panganay (Zac 12:10). Gilakipsab ni Juan pagsaysay ang gisugo sa Balaodkabahin sa nating karnero nga gihalad nga ba-liag bukog (Ex 12:46). Nahitabo ni sa pagka-matay ni Jesus, siya ang matuod nga biktima pulisa Nating Karnero sa Paskuwa sa mga Judio.

Mibuhagay…(b. 34). Gitoohan sa mga Judionga pinaagi lang sa dugo sa ilang mga biktimanga gihalad nga madawat ang pasaylo sa Diyos.Sa binalak nga pagkasulti, si Juan, ug dayon angSimbahan, nagtudlo nga gikan sa nasamdangkasingkasing ni Jesus migula ang Sakramento saPagbunyag ug Eyukaristiya, ang tubig ug dugo.Gikan sa krus nadawat nato ang kapasayloan ugang bag-ong kinabuhi.

Ang binuksang kasingkasing ni Jesus nagdapitnato sa pagdiskobre sa gamhanan, nagtago ogkatingalahang gugma nga nagdasig sa iyangkinabuhi. Nakita sa mga tinun-an ni Jesus ngaang ilang kadasig ug pagbati nag-usab-usab,usahay, mawala. Samtang nasinati nila nga angmga pulong ni Jesus, ang mga buhat ug bisanang kahilom, sa kanunay, nagpadayag sa gugmaniya sa Diyos. Gikan sa nasamdang kasingkasingnagsugod ang atong debosyon sa Kasingkasingni Jesus. Dili makatabang kon kining pagtoohatukibon pinaagi sa kuting pangatarongan. Mas

Inahan ug sa tinun-ang gihigugma nganagbarog sa duol, miingon siya saInahan: “Babaye, siya ang imonganak!” 27 Unya, miingon siya sa tinun-an: “Siya ang imong inahan.” Gikanadtong higayona gipapuyo sa tinun-ansa kaugalingong balay ang Inahan.

• 28 Human ini, nasayod si Jesus nganatapos na ang tanan ug miingon siya,sumala sa Kasulatan: “Giuhaw ko!”29 Dihay banga nga puno sa pait ngaalak. Gitunlob nila sa alak ang espong-ha nga gihigot sa isopo ug gipahid saiyang ngabil. 30 Mitilap si Jesus sa alak,ug miingon: “Natuman na!” Unya,miduko siya, ug mitugyan sa Espiritu.

Ang Cristo nga gidunggab• 31 Kay adlaw man to sa Pangan-

dam, dili buot ang mga Judio nga mag-pabilin sa krus ang mga patayng lawas

sa Adlaw sa Pahulay. Sagrado ningadlawa. Busa, gihangyo nila si Pilatopagpabali sa bitiis sa gilansang sakrus aron makuha ang patay nilanglawas.

32 Miabot ang mga sundalo ug gibalinila ang bitiis sa gilansang sa krusuban ni Jesus. 33 Sa pagduol nila niJesus, nakita nila nga patay na siya.Busa, wala balia ang bitiis. 34 Hinuon,gidunggab sa usa sa mga sundaloang kilid ug mibuhagay ang dugo ugtubig.

35 Kini ang gisulti sa usa ka saksi, ugtinuod ang iyang gisulti. Nasayod siyanga ang iyang gisulti tinuod. Misaksisiya aron manoo mo. 36 Nahitabo ningtanan aron matuman ang Kasulatan:Walay bukog nga nabali. 37 Ang laingteksto nag-ingon: Sud-ongon nila angilang gidunggab.

249 JUAN 19

13:1Lc

12:50Slm

69:22

2Tim4:7

Dt21:22

Gal3:13Slm

22:15

7:371Jn5:6

Ex12:46Num9:12Slm

34:21Zac

12:10Reb1:7

• 38 Human ini miadto ni Pilato siJose nga taga Arimatea, tinun-an niJesus (apan sa tago, tungod sa kahad-lok sa mga Judio). Gihangyo niya siPilato nga kuhaon niya ang pataynglawas ni Jesus. Mitugot si Pilato. Busa,miadto siya ug gikuha ang lawas niJesus.

39 Miabot pod si Nicodemo nga usaana ka gabii nakigkita ni Jesus, dalaang sinagol nga mira ug aloe, mga 100ka libra. 40 Gikuha nila ang pataynglawas ni Jesus ug giputos sa panaptoglino uban sa pahumot, sumala sabatasan sa paglubong sa mga Judio.41 Dihay tanaman duol sa gilansanganni Jesus nga may bag-ong lubnganan;wala pa kalubngi. 42 Kay duol man ni ughapit na ang Adlaw sa Pangandam samga Judio, gilubong didto si Jesus.

Nabanhaw ang Ginoo• 1 Sa unang adlaw human sa Ad-law sa Pahulay, naabot si Maria

Magdalena sa lubnganan sayo sabuntag. Bisag ngitngit pa, nakita niya

nga ang batong giali sa lubnganannaliwag. 2 Midagan siya paingon niPedro ug sa laing tinun-an nga gimahalni Jesus ug miingon: Ilang gikuha angGinoo sa lubnganan ug wala ta masa-yod og hain ibutang.”

3 Nakigkuyog si Pedro sa laing tinun-an ngadto sa lubnganan. 4 Nagdalagansilang duha, apan nabiyaan si Pedro.Ang laing tinun-an unang naabot salubnganan. 5 Sa pagdungo nakita niyaang panaptong lino, apan wala siyamosulod.

6 Miabot si Simon Pedro nga nagsu-nod ug misulod sa lubnganan. Nakitaniya ang panaptong lino, 7 ug ang pan-yo nga giputos sa ulo nga wala maiponsa panaptong lino. Nalain ni, linukot sausa ka dapit. 8 Misulod ang tinun-annga nauna pag-abot, iyang nakita ugmitoo siya. 9 Sa kasamtangan wala panila masabti ang nasulat nga maban-haw siya sa mga patay.

10 Sa pagkahuman namauli ang mgatinun-an.

• 11 Nagbarog si Maria nga naghilak

makatabang hinuon, kon pamalandongan natoang gugma sa Diyos, ug hatagag higayon ngamabag-o ta aron masama niya.

• 38. Miadto ni...(b. 38). Kay kabos manang mga tinun-an, maglisod sila pagduol saRomanong gobernador. Si Jose ug si Nicodemomga“sikretong” sumusunod ni Jesus. Mayarang sila sa katilingban. Ang ilang kahimtang,nakababag nila pagpakighiusa sa katawhangkabos nga giumol ni Jesus. Alang nato karonangay ning pamalandongan sa mga dato ngamay dakong tinguha pagpakigduyog-ambit samga kabos...

Ang silot sa kamatayon gihimo sa usa kabiniyaang dapit nga kuhaanag mga bato duol saparil sa Jerusalem. May mga lubnganan ngagikalot dinhi, samtang sa ubos nga bahin naaymga tanaman. Sa taliwala, dunay higanting batonga nag-igdal, mga upat ka metro ang giha-bogon. Gitawag nig Kalbaryo. Dinhi gipatindogang mga krus ni Jesus ug sa duha ka kauban.

• 20.1 Human sa ikaduhang adlaw sa pag-lubong, nadiskobrehan nila nga si Jesus buhi.Nahitabo ni sa unang adlaw sa semana ngasukad karon tawgog Adlaw sa Ginoo o Do-minggo.

Sa Lucas, gipakita nga sa pagkabanhaw niJesus, iyang gitabangan ang mga tinun-an aronmabalik ang ilang pagtoo ug paglaom. Dinhi,ang mga magtotoo hilom nga namalandong sa

nabanhawng Ginoo. Si Jesus mipakita kangMaria nga wala makaila niya. Dihang mibarogsiya taliwala sa mga tinun-an gipakita niya angiyang mga samad aron pagmatuod nga siya angnamatay sa krus. Si Jesus naa sa taliwala nila,apan ang iyang panagway nabag-o, timailhan saiyang kadaogan batok sa sala ug kamatayon.

Miabot si Simon Pedro (b. 6). May mgatekstong nagpakita nga si Pedro saksi sa lub-nganang walay sulod ug sa nabanhawng Jesus(Lc 24:12, 24:44; 1 Cor 15:5). Ang atongpagtoo gisuportahan pinasikad sa gipamatuodsa apostoles ug labi na sa testimonyo sa pangulosa apostoles.

Nakita niya…(b. 6). Ang lino piraso sa pa-napton nga mga upat ka metros ang gitas-on. Sahinikyad nga panapton ipahimutang ang pa-tayng lawas ug ang sobra itabon sa ulo ngadto satiil. Panaptong lino sab ang gigamit paghikot saisigkatumoy sa piraso. Ang ulo sa patayng lawasgiputos sa lahing panapton, gibugkos ni sa maysuwang libot sa ibabaw sa ulo sa minatay.

Ang Pagkabanhaw wala magpasabot nga gi-balikag kinabuhi ang lawas ni Jesus. Labaw paini. Ang nabanhawng Jesus, talagsaong kahim-tang nga maamgohan lang ug makita sa mata sapagtoo.

• 11. Ayawg hikap…(b. 17). Bisag nakita saiyang mga tinun-an nga ang nabanhawng Jesusmisulod sa lahi ug bag-ong kahimtang sa kina-

20

JUAN 19 250

Mc15:43

Buhat20:7

Lc24:12

Slm16:10

Lc24:26Buhat2:271Cor15:4

Mc16:9

sa gawas sa lubnganan. Samtang nag-hilak, miduko ug mitan-aw siya sasulod. 12 Nakita niya ang duha kaAnghel nga nagsul-ob og puti, nagling-kod sa dapit diin si Jesus gilubong: angusa sa ulohan ug ang lain sa tiilan sanahimutangan sa lawas.

13 Miingon sila: “Babaye, nganongnaghilak ka?” Mitubag siya: “Kay gi-kuha nila ang akong Ginoo, ug wala komasayod kon hain siya ibutang.”

14 Niini mitalikod siya ug nakita niyasi Jesus nga nagbarog, apan wala niyamailhi. 15 Si Jesus miingon: “Babaye,nganong naghilak ka? Kinsay imonggipangita?” Nagtoo si Maria nga anghardinero to. Busa, miingon siya: “Kongidala siya nimo sa layo, sultihi koghain mo ibutang, kay kuhaon ko siya.”

16 Si Jesus miingon: “Maria!” Mia-tubang si Maria ug miingon: “Rabboni”– sa ato pa, Maestro. 17 Si Jesus mitu-bag: “Ayawg hikap, kay wala pa ko

makasaka sa akong Amahan. Adtoahinuon ang kaigsoonan. Ingna sila ngamosaka ko sa akong Amahan nga inyosab nga Amahan, sa akong Diyos ngainyo sab nga Diyos.”

18 Busa, miadto si Maria Magdalena,ug gibalitaan ang mga tinun-an: “Na-kita ko ang Ginoo, ug mao ni ang iyanggisulti.”

• 19 Sa gabii adtong adlawa, angunang adlaw human sa adlaw sa pa-hulay, gitrangkahan ang mga pultahansa balay diin nagtigom ang mga tinun-an, kay nahadlok sila sa mga Judio.Unya, mitungha si Jesus ug mipata-liwala nila. Miingon siya: “Ang kalinawmanaa ninyo!” 20 Dayon, mipakita siyasa kamot ug kilid. Ang mga tinun-anmitutok sa Ginoo nga puno sa kalipay.

21 Misulti na pod si Jesus: “Ang kali-naw manaa ninyo. Ingon nga gipadalako sa Amahan, nagpadala sab koninyo.” 22 Human ini, mihuyop siya ug

buhi. Anaa siya sa Himaya sa iyang Amahan.Kinahanglan nga makaamgo ini ang mga tinun-an. Ang iyang presensya maamgohan ug ma-sinati sa tawhanong panghitabo ug kahimtang;sa mga kalihokang nagpaamgo ug nagpaling-kawas; sa bisag unsang nagpalambo sa mgarelasyon; sa mga paninguha alang sa pagbag-oug kausaban. Dili siya mailhan sa mga tawongsiradog kasingkasing. Lisod siyang makaplagansa maduhaduhaon ug sa dyotayg pagtoo. Apanalang sa mga matinud-anon ug bukas si Jesusbuhi kanunay, isip kauban sa kasaysayan.

…wala pa ko…(b. 17). Gipadayag ni Jesusang labing dakong pangandoy sa tibuok niyangkinabuhi. Gikan siya sa Diyos busa, kinahang-lang mobalik sa Amahan. Mao ni “ang kinadak-ang gugma sa kalibotan.” Ang gipakitang gugmani Jesus nato sangpotanan sa maong gugma,kay ang Diyos nga Amahan tuboran ug padul-ngan sa tanang gugma. Basaha ang komentaryosa Mt 19: 16.

Dili sulagma nga ang pulong Ginoo gisublidinhi sa makapito. Ang kaulahian mao ang pag-ingon ni Tomas: “Ikaw ang akong Ginoo ugakong Diyos.” Nagpadayag ni sa pagtoo saSimbahan.

• 19. Ang pagpakita ni Jesus nga nabanhawsa iyang mga tinun-an gikinahanglan aronmahatagan silag espirituhanong pag-umol.Gawas pa maghatag sab ni og paglaom ugmagsaksi sa iyang pagkabanhaw. Kinahanglangmakakita sila ni Jesus dili na sa mga mata, apansa pagtoo. Kinahanglang makakat-on sila pag-sunod ug paghigugma ni Jesus pinaagi sa iyangEspiritu nga naa sa ilang taliwala. Sa samang

pagkaagi kinahanglang makakat-on tag unsaonpag-ila ug pagsunod niya pinaagi sa yano tangpagtoo, uban sa pasalig ni Jesus nga nag-ingon:Bulahan ang mitoo bisag wala makakita (b.29).

Sa pagbuhat sa Diyos sa tawo, gihuypan ni sakinabuhi. Mao pod ni ang gibuhat ni Jesus samga tinun-an. Gihuypan sila sa bag-ong kinabu-hi. Sukad karon mangahimo na silang mgamagsasangyaw sa iyang kalinaw; sukad karon,dad-on na nila sa tibuok yuta ang mensahe sakapasayloan sa mga sala.

Busa, ang paglaom sa mga tawo sa DaangKasabotan natuman. Ang karaang mga tawomaghalad sa Templo og mga mananap alang sakapasayloan sa ilang sala. Apan ang nagbanawnga dugo sa mga mananap nga gihalad walamakabuntog sa sala. Ang mga pari mismo nag-halad og mga sakripisyo alang sa kapasayloan sakaugalingong mga sala, sa dili pa sila moatubangsa Diyos. Apan ang mga seremonyas ug ritwalwalay gahom pagbag-o sa kasingkasing pinaagisa Espiritu Santo.

Karon, pinaagi ni Jesus nga nabanhaw, na-sugdan ang bag-ong kalibotan. Bisag nagpada-yon ang sala sa katawhan, ang panganayng anaksa Diyos bug-os nga nagpaambit sa BalaangKinabuhi sa Diyos. Anaa sa Kristohanong Kati-lingban ang pagpasaylo sa mga sala. Gahom ninga makapalingkawas sa katawhan sa kaulipnansa sala ug kadaotan. Talagsaon ning gasa alangsa Simbahan busa, angayng isipon nga bililhonniyang bahandi.

Kadtong dili mahibalong mopasaylo dili sabmahibalong mahigugma. Aron maamgohandinhi nato ang sala ug aron maputli ta gikan ini,

251 JUAN 20

Awit3:3

14;2816:7Slm

22:23

Mt12:4928:10Rom8:29Heb2:11

14:18Mc

16:14Lc

24:36

16:22

7:39Buhat

1:8Gen2:7Ez

37:91Cor

15:45

miingon: “Dawata ang Espiritu Santo.23 Ang mga sala nga inyong pasayloon,mapasaylo sab; ang igaid, maginaidsab.”

24 Si Tomas, nga gitawag og Kaluha,usa sa 12, wala diha sa pagpakita niJesus. 25 Busa, gisultihan siya sa ubangtinun-an: “Nakita namo ang Ginoo!”Miingon siya: “Gawas kon makita koang giagian sa lansang sa iyang kamotug masulod ini ang akong tudlo, ug angakong kamot sa iyang kilid, dili komotoo!”

26 Human sa walo ka adlaw, nagti-gom na sab ang mga tinun-an sulod salawak. Diha na si Tomas. Bisag gitrang-kahan ang pultahan, nakasulod giha-pon ang Ginoo. Mibarog siya sa tali-wala nila ug miingon: “Ang kalinawmanaa ninyo.” 27 Unya, miingon siyakang Tomas: “Isulod ang imong tudlodinhi ug tan-awa ang akong kamot.Ituy-od ang imong kamot ug ituslok saakong kilid. Ayaw nag duhaduha. Hinu-noa, too!”

28 Si Tomas miingon: “Akong Ginoo

ug akong Diyos!” 29 Si Jesus mitubag:“Mitoo ka, kay nakita ko nimo, dili ba?Bulahan ang mitoo bisag wala maka-kita.”

Panapos30 Daghan pang milagro ang gibuhat

ni Jesus atubangan sa mga tinun-an,nga wala masulat dinhi. 31 Gisulat niaron motoo mo nga si Jesus mao angCristo, ang anak sa Diyos. Too ug saNgalan niya makabaton mog kinabuhi.

Ang pagpakita ni Jesus sa Lanaw• 1 Sa pagkahuman, nagpakita siJesus sa mga tinun-an sa lanaw

sa Tiberiades.2 Si Simon Pedro, si Tomas, nga gi-

nganlag Kaluha, si Natanael nga tagaCana sa Galilea, ang mga anak ni Ze-bedeo, ug ang duha ka laing tinun-an,nagkatipon. 3 Miingon kanila si SimonPedro: “Managat ko.” Mitubag sila.“Manguyog mi.” Nanglakaw sila ug na-nakay sa sakayan. Apan wala silay na-kuha anang gabhiona.

4 Sa banagbanag na, nagbarog si

ang Simbahan nagtabang nato pagpakitag maslunsayng gugma sa isigkatawo.

• 21.1 Si Jesus nagpakita sa may lapyahansa Lanaw sa Tiberiades. Puno sa balaang pre-sensya kining sugilanona. Sa kaadlawon si Jesusnagbarog nga nag-inusara sa may baybayon.Ang ubang apostol wala makaila niya gawas niJuan, ang propeta.

Gibira sa mga apostol ang pukot puno sa153ka dagkong isda. Kining numeroha simbolo,nagkahulogag kaabunda ug kamalukpanon.Ingon ana ang buluhaton sa apostoles: sapagdala sa tanang kanasoran kang Cristo. Ka-tulo gipangutana si Pedro tumbas sa tulo kahigayon sa paglimod niya ni Jesus. Si Pedro, angmagbalantay sa mga karnero, usa sa gipasaylongmakasasala. Gipiyal ni Jesus kaniya ang tibuokSimbahan: sama sa Mt 16:13.

Nahigugma…(b. 15). Mao ni ang unanggikinahanglang tumanon sa magbalantay saSimbahan.

Kining pagbinayloay tali ni Jesus ug Pedro (b.15-17), nagpadayag unsa ang pagkakristyano.Adlaw adlaw si Jesus nagsukna nato konnahigugma ba ta niya sa espesyal ug talagsaongpaagi; nahigugma ka ba nako? Kon ang atongtubag sama sa tubag ni Pedro, nan, sa makausapa, gidapit ta sa pagsunod niya (b. 22) aron pag-ambit sa iyang buluhaton – pag-atiman sakatawhan sa Diyos. Ang labing maayong paagipagsunod niya mao ang pagtahan sa kauga-

lingon alang sa iyang misyon: paghatag ogkinabuhi sa kalibotan.

Dihang gisugo si Pedro pag-atiman sa Sim-bahan, gisugo sab ta pagtahod ug pagsunod.Pagsunod nga dili sama sa buta, ni sama saulipon tali sa agalon, apan pagsunod isip ham-tong: gawasnon ug may kahingawa aron angkinabuhi mas maalagaran pa; aron ang Sim-bahan makahayag sa kanasoran. Nagtoo ta ngamga sumusunod ta sa apostoles busa, kaakohannato ang pagbulig ug pag-abag sa bisag unsangbuluhaton nga klarong nagpalambo sa gingha-rian sa gugma, sa kaangayan, sa pag-inigsoo-nay.

Sa batan-on…(b. 18). Gipahinumdoman siPedro sa kalainan sa bata pa ang iyang pagtoo:makabuot siya sumala sa iyang gusto, maka-sugot o makabalibad. Apan inigkahingkod saiyang pagtoo, dili siya makabalibad. Moadto siyabisag asa siya dad-on sa Espiritu, bisag mohatodni niya sa krus.

Ang Ebanghelyo gitapos sa panagna sa danga-tan ni Pedro ug ni Juan. Si Pedro namatay ngamartir sa Roma sa mga tuig 66 o 67 A.D. Si Juanbuhi pa hangtod sa tuig 90.

Kataposan siyang saksi ni Jesus ug daghanang naghunahuna nga dili siya mamatay hang-tod sa Pagbalik sa Ginoo: mao nga lig-onggipahayag sa Ebanghelyo nga si Jesus walamohimo sa maong saad (b. 20-23).

Ang kataposang parapo gidugang sa mgatinun-an human sa iyang kamatayon.

21

JUAN 20 252

Mt16:1918:18

1Cor9:11Jn1:1

Mt28:17

Mc16:14

Lc24:25

4:481P1:8

3:15Buhat3:161Jn

5:13

Lc5:10

Lc24:16

Jesus sa lapyahan, apan wala silamakaila. 5 Busa, gitawag sila ni Jesus:“Mga anak, may makaon ba mo?” Mi-tubag sila: “Wala!” 6 Miingon siya, itak-tak ang pukot sa tuo sa sakayan ugmakakuha mog dyotay.” Sa pagtaktaknila, dili na sila makadaog pagbira sapukot tungod sa kadaghan sa isda.

7 Ang tinun-an nga gihigugma niJesus miingon kang Pedro: “Ang Ginoosiya!” Niining mga pulonga: “Ang Gi-noo siya,” nagsul-ob dayon si Pedro saiyang bisti, kay hubo man siya tungodsa iyang trabaho, ug milukso sa tubig.8 Ang ubang tinun-an nanakay sa saka-yan nga nagbira sa pukot puno sa isda.Dili sila layo sa baybayon, mga 100lang ka dupa ang gilay-on.

9 Sa pagdunggo nila, nakita nila angnabagang uling nga dunay isda ngagisugba, ug pipila ka tinapay. 10 SiJesus miingon: “Pagdalag isda nga in-yong nakuha.” 11 Misaka si Simon Ped-ro sa sakayan ug gibira niya ang pukotsa baybayon. Napuno sa dagkong isdaang pukot, mga 153 ka buok. Bisan paini wala magisi ang pukot.

12 Si Jesus miingon: “Dali mo; ma-mahaw ta.” Walay usa sa mga tinun-annga nakaako pagpangutanag: “Kinsaka?” Nasayod sila nga ang Ginoo siya.13 Miduol si Jesus, mikuha sa tinapaynga gibahinbahin, mao sab ang iyanggibuhat sa isda.

14 Ang ikatulo ning higayon nga siJesus mipakita sa iyang mga tinun-anhuman siya mabanhaw.

15 Human sa pamahaw, miingon siJesus kang Simon Pedro: “Simon,anak ni Juan, nahigugma ka ba nakolabaw kay kanila?” Mitubag siya: “Oo,Ginoo, nasayod ka nga gihigugmatikaw.” Si Jesus miingon: “Pakan-a angmga nati kong karnero.”

16 Sa ikaduhang higayon miingon siJesus: “Simon, anak ni Juan, nahigug-ma ka ba nako?” Miingon si Pedro:“Oo, Ginoo, nahibalo ka nga gihigug-

ma tikaw.” Si Jesus miingon: “Atimanaang akong mga karnero.” 17 Miingonsiya sa ikatulong higayon: “Simon,anak ni Juan, nahigugma ka ba nako?”

Nasubo si Pedro, kay katulo na ma-ngutana si Jesus: “Nahigugma ka banako?” Mitubag siya: “Ginoo, nakahi-balo ka sa tanan; nasayod ka nga gihi-gugma tikaw.”

Si Jesus miingon: “Pakan-a angakong mga karnero.”

18 Sa pagkatinuod sultihan tikaw, sabatan-on ka pa, baksan nimo ang kau-galingon ug moadto sa bisag asa kagusto. Apan sa tigulang ka na idupa nanimo ang kamot. Lain ang mobakos ugdad-on ka sa dapit diin dili ka gustongmoadto.” 19 Misultig sama ini si Jesussa pagpasabot sa matang sa kamata-yon nga mahiagoman ni Pedro aronpaghimaya sa Diyos. Human ini midu-gang siya: “Sunod nako!”

20 Milingi si Pedro. Nakita niya ngamisunod sab ang tinun-an nga gihi-gugma ni Jesus, ang misandig sa iyangdughan adtong panihapon ug nangu-tana: “Ginoo, kinsay mobudhi nimo?”21 Sa pagkakita kaniya ni Pedro, mii-ngon siya ni Jesus: “Ginoo, unsayiyang dangatan? 22 Mitubag si Jesus:“Kon buot kong magpabilin siya hang-tod sa akong pagbalik, unsay kalabo-tan nimo?”

23 Tungod ini mikaylap ang huhungi-hong sa kaigsoonan nga dili mamatayang maong tinun-an. Apan wala mo-ingon si Jesus kang Pedro: “Dili siyamamatay” kondili, “pananglit lang gus-to ko nga magpabilin siya hangtod saakong pagbalik.”

24 Kini ang tinun-an nga nagmatuodsa mga butang nga nasulat dinhi. Na-sayod ta nga tinuod ang iyang pag-saksi. 25 Daghan pa kaayo ang mgabutang nga gibuhat ni Jesus. Kon gisu-lat pa ang tanan, dili paigo ang kalibo-tan nga sudlan sa tanang libro nga nag-asoy ini.

253 JUAN 21

Mt4:11

Lc24:41

Mt14:19

Mt16:17

Lc7:42

Buhat20:28

1P5:2

Mt16:22Buhat21:11

2P1:14

13:25

Mt16:28

(PAGE 240 – BLANK)