bölüm 4 yazılım - sistem...

BILG101

BLGSAYARA GR

Blm 4

Yazlm - Sistem Yazlm

2006 Prentice-Hall, Inc

Slide 2

Neler reneceiz?

Neden bilgisayarlar yazlm olmadan alamazlar?Sistem yazlmnn iki ana kategorisi letim sistemlerinin trleriletim sistemlerinin balca grevleriKullanc arabilimlerinin eitleriPopler iletim sistemleriMICROSOFT Windows iletim sisteminin kullanc asndan avantaj ve dezavantajlarEn yaygn kullanlan yardmc program trleri


Sistem Yazlmlar (System Software)

Sistem yazlmlar (system software), uygulama yazlmlar ile bilgisayar donanm arasnda araclk eden yani bilgisayar sisteminin przsz bir ekilde almasnsalayan yazlmlardr. Sistem yazlmlar iki ana katagoriye ayrlr:

letim Sistemi (Operating System)Hizmet Yazlmlar (System utilities) Slide 3


letim Sistemi (Operating System)Bir iletim sistemi, bilgisayar kaynaklarnn ynetimini ve kontroln salayan yani bilgisayar sisteminin yapacaileri yneten programlar btndr.

letim sistemlerinin bilgisayarlardaki grevleri:

Program iletimiHata denetimiGiri/k denetimiDosya ynetimiMuhasebePaylamKoruma


letim Sisteminin Trleri:1- ok Kullancl letim

Sistemleri Ayn anda birden fazla

kiinin bir a ortamnda kulland iletim sistemidir.

Linux, Unix, Novel, Windows NT, Windows 2000 gibi iletim sistemleri ok kullancldr.

Genelde irketlerde kullanlr.

2- Tek Kullancl letim Sistemleri

Ayn anda sadece bir kiinin kullanmna izin veren iletim sistemidir.

DOS, Windows 3.1, Win 95, Win 98, Win Me, Win XP Home Edition gibi iletim sistemleri tek kullancliletim sistemleridir.

Genel olarak ev kullanclarnn kullandiletim sistemidir. Slide 5


Slide 6

letim sistemlerinin yerine getirdii ilevlernykleme (Booting): nykleme, iletim sisteminin bilgisayarn ana belleine yklenmesi ilemidir.

BIOS yklendi

Otomatikal testleri

yapld

letimsistemi

yklendi

Sistem Konfigrasyonlar yapld

Hizmet yazlmlar

yklendi

Kullanclar belgelendi


letim sistemlerinin yerine getirdii ilevlerKaynak ynetimi: letim sistemi, merkezi ilem birimi ve bellek gibi donanm kaynaklarn programlar tarafndan paylaml olarak kullanmn salar.

Dosya ynetimi: Kullancya dosyalarn ve klasrlerin kopyalanmas, yerinin deitirilmesi, adnn deitirilmesi, silinmesi gibi olanaklar salar.

Grev ynetimi: letim sisteminin grev ynetimi zelliine bal olarak, ayn anda birden fazla programn ayrbir pencere iinde grntlenip almasn ya da ayn anda birden fazla kullancya hizmet vermesini salar.

Gvenlik ynetimi: letim sistemleri, kullanclara bilgisayara eriim denetleme olana salayarak aynbilgisayarda tanml her kullanc iin ayr bir alma ortamsunar, hatta dosya eriimlerini kstlayabilir.


Slide 8

letim Sistemi Yntemleri

Arka plan uygulamas

oklu grev (multitasking): letim sisteminin birden fazla ilemciyi destekleyebildiini belirtiroklu programlama (multiprogramming): ki ya da daha fazla programn, tek merkezi ilemci bulunan bir bilgisayarda, tek veya ok kullanc tarafndan beraber altrlabilmesidir


n plan uygulamas

Slide 9

letim Sistemi Yntemleri

oklu ilemci (multiprocessing), birden fazla ilemcinin veya bilgisayarn birlikte alarak programlar ayn anda yrtmesidir.

oklu ilemci destekleyen sistemlerde iki deiik yaklam vardr:

1. Yardmc ilemcilik (coprocessing): her biri belli bir greve odakl ok sayda ilemci bulunur

2. Paralel ilemcilik (parallel processing): ok sayda ilemci ayn program zerinde birlikte alrlar


Kullanc Arabirimleri (User Interface)

Kullanc arabirimi bizim grdmz ve birbirini etkileyen ve kullanc ile programlarn birbiri ile iletiimini salayan iletim sisteminin bir parasdr.

Kullanc arabirimlerinin fonksiyonlar:Uygulama programlarn almak

Diskleri ve dosyalar ynetmek

Bilgisayar kapatma prosedrn sras ile izleyerek bilgisayar kapatmak


Slide 11

Kullanc arabirimlerinin eitleri

1- Grafik Kullanc Arabirimi (Graphical User Interface, GUI):Bilgisayar (yazlm) ile insan (kullanc) arasnda iletiimi salayan bir arabirimdir.


Slide 12


2- Menlerle Yrtlen Kullanc Arabirimleri (Menu-Driven User Interfaces): Anahtar szcklerin (keywords) ve szdizimlerin (syntax) (komutlarn doru girii) ezberlenmesini ortadan kaldrmak iin kullanlrlar



3- Komut Kullanc Arabirimi (Command-line User Interfaces): Anahtar szckleri kullanarak gerekli komutlar yazp iletim sisteminden yaplacak iin ne olduunu istemektir


Slide 14

Popler letim Sistemleri

letim sistemleri temel gruba ayrlr: a) Masast ve dizst bilgisayarlarda kullanlan

bamsz (stand-alone) veya masast iletim sistemleri,

b) Anabilgisayar ve sunucu bilgisayarlarda kullanlan a iletim sistemleri.

c) El bilgisayarlar ve PDA'larda (Kiisel Saysal Yardmc, Personal Digital Assistants) kullanlan gml (embedded) iletim sistemleri


Slide 15

WINDOWS XP

MAC OS X

Popler isletim sistemlerinin yaygn olarak kullanlan rnekleri:

MS-DOS


WINDOWS VISTA

LINUX

UNIX

Popler isletim sistemlerinin yaygn olarakkullanlan rnekleri:

WINDOWS NT

WINDOWS CE


Slide 17

MS-DOS(Disk letim Sistemi, Disk Operating System (DOS))

1980de Intel 8088 mikroilemcisi iin gelimitir.

Komut kullanc arabirimini kullanr.

Tek kullancl ve tek grevli bir iletim sistemidir.


Slide 18

Microsoft WindowsWINDOWS eitlerini grmek iin tklaynz (1985-2006)

Windows 1.0 (1985)Windows 2.0 (1987)Windows 3.x (1990-1992)Windows NT (1993)Windows 95 (1995)Windows 98 (1998)Windows 2000 (2000)Windows ME (2000)Windows XP (2001)


Windows Vista (2006)

Windows letim Sistemlerinden bazlar

Microsoft Windows NT1993de Microsoft tarafndan piyasaya srldSunduu servisler bunlardr:

Gvenlik Uzaktan Ynetim Web Server Rehber Servisleri


Slide 20

Microsoft Windows XP2001de Microsoft tarafndan piyasaya srld.XPden nce kullanlm olan tm windows eitlerinin yerini alr.Windows XP iki srm olarak piyasada bulunabilir Windows XP Professional Windows XP Home Edition



Microsoft Windows Vista2006da Microsoft tarafndan Windows XPden 5 yl sonra piyasaya srld.Microsoft'un yeni nesil iletim sistemidir (OS). Microsoft, yeni iletim sisteminin bugne kadar piyasaya sunulan en gvenli ve en kaliteli Windows srm olduu konusunda iddial.Setiiniz OS versiyonu ve donanma bal olarak gelitirilmigvenlik, kolay kullanml ve canlyeni arayz gibi yeni ve gelimizellikler sunar. XPden nce kullanlm olan tm windows eitlerinin yerini alr.

Slide 21



Windows Vista eitli srmlerdepiyasada bulunabilir: Windows Vista Business Windows Vista Home Basic Windows Vista Home Premium Windows Vista Ultimate

Windows Vista avantajlar nelerdir?

Heyecan verici grnme sahip yeni bir arayz Windows Vista, kurulduu bilgisayarn donanm zelliklerine gre etkin bir ekilde leklenebilen ilk Windows iletim sistemidir. Bu yeni iletim sistemi, kullancnn sahip olduu donanmn yan sra kullandWindows Vista srmne bal olarak Basic kullanc deneyimi veya Windows AeroTM arayz gibi gelimi 3B kullanc deneyimi sunar.

Artrlm gven Windows Vista'da bulunan yeni sistem mimarisi gelimi gvenlik zellikleri sunmak iin tasarlanmtr.

Gelimi gvenlik zellikleri en yeni solucan, virs ve casus yazlm tehditlerinden korunmanza yardmc olur.

Sistem uyarlar, kullanclara gizlilik ve gvenlik seenekleriyle ilgili bilgi verir bylece kullanclar gizliliklerinin korunduundan emin olurlar.

Slide 22 2006 Prentice-Hall, Inc

Windows Vista avantajlar nelerdir?Kolay kullanm Windows Vista verimli olmanz ve dzenlemeleri kolaylatrmak iin tasarlanmtr. Film, mzik, fotoraf gibi verileri ve dier nemli dosyalar dzenlemeniz iin kolay anlalr bir yntem sunar bylece onlar kaydedebilir, ynetebilir ve ihtiyaduyduunuzda bulabilirsiniz. Kullanm olduka kolay olan Windows Vistanin yardmc olduu konular:

Dosyalar amadan ieriini grrsnz Aradnz dosya ve uygulamalar hzl bir ekilde bulursunuz Ak pencereler arasnda etkin bir ekilde dolarsnz Sihirbaz ve konuma pencerelerini gvenle kullanabilirsiniz

Gelitirilmi balanabilirlik Windows Vista, kullanclara PC ve asunucusunun yan sra cep telefonu ve PDA'larnda dahil olduu dier aygtlar arasnda senkronizasyon zellii sunar. Windows Vista'da tanabilir bilgisayarlara ynelik gelimeler vardr. Windows Vista, Windows XP'ye kyasla, gelimi g ynetimi ve kolay kablosuz abalant ilevsellii sunar. Slide 23


Slide 24

1996da Microsoft tarafndan piyasaya srldEl bilgisayarlar ve PDA'lar iin tasarlanmtrletim sistemlerinin kltlm srm olarak grlebilir

Microsoft Windows CE(gml (embedded) iletim sistemi)



MICROSOFT Windows letim Sisteminin KullancAsndan Avantaj ve Dezavantajlar

Avantajlar: Grsel adan cazip ve kullanm kolayl olan bir alma

ortam salamas Uzun dosya isimlerine izin vermesi (255 karaktere kadar) Program desteklerinin olduka fazla olmas

Dezavantajlar: Windowsun, ok sayda kullancnn devreye girip, yazlm

gelitirmesine, aklarn kapatmasna izin vermemesi Kilitlenme problemi ve zaman zaman yeniden ykleme

zorunda kalnmas. Virsler, bilgisayar korsanlar ve Internet zerinden

gelebilecek ok sayda hatal programa kar gvenlik aklarbarndran korumasz bir sistem olmas.


Slide 26

Unix

Kenneth Thompson tarafndan 1971 ylnda gelitirildi

zellikleri:

Grnt bellek

ok kullancllk

Zaman paylam


Slide 27

Linux1991de Linus Torvalds'n ve Internet zerinde merakl birok yazlmcnn katklar ile gelitirilmitir

Linux geliimi ak bir ekilde yaplmaktadr ve geliimi evrenseldir.

Linux, serbeste datlabilen, okgrevli, ok kullancl UNIX iletim sistemi trevidir.


Linux

zellikleri: Ayn anda birden fazla program altrabilir ok kullancl bir iletim sistemidir Linux, programclar iin dev bir veritabandr Linux altnda Dosemu ile MSDOS uygulamalar, Wine ile

16/32 bitlik Windows uygulamalar altrlabilir. Linux bellei dier sistemlere gre ok daha etkin kullanr A ve nternet teknolojileri konusunda stn performans

salar.


Slide 29

MAC OSApple firmas tarafndan retilen Macintosh serisi kiisel bilgisayarlarda kullanlr

Tek kullancl, ok grevli ve grnt bellek kullanan bir sistemdir

Grafiksel uygulamalara yatkndr

Yeni balayanlar iin kolay kullanm salar


Slide 30

Hizmet YazlmlarHizmet (Utility: Yardmc) yazlmlar (programlar),bilgisayar kaynaklarnn denetimi ve datmyla ilgili grevleri yerine getiren programlardr.Yardmc program trleri:

Dosya btnletirme programDisk tarayc programDisk temizleme programYedekleme programVeri sktrma programVirs koruma programSistem Gncelletirme Aksaklk giderici


Dosya Btnletirme Program(Disk Defragmentation Program)

Dosya btnletirme program, paralanan dosyalarbularak ardk ksmlara yerletirerek disketi tekrar dzenleyen hizmet programdr.


Slide 32

Disk Tarayc Program (Disk Scanning Program)

Disk tarayc programlar, disk ve disketlerde bulunan sorunlar bulmaya ve dzeltmeye yardmc olan programlardr.


Slide 33

Disk Temizleme Program(Disk Cleanup Program)

Disk temizleme program, geici dosyalar veya p kutusu klasrndeki dosyalar gibi gereksiz dosyalarbulan ve diskten tamamen silen hizmet programlardr.


Yedekleme Program (Backup Software)

Yedekleme program, dosyalar yedekleyerek veri kaybn nleyen hizmet yazlmdr.


Slide 35

Veri sktrma programlar(File Compression Utilities)

Verideki gereksiz bilgileri kararak verinin boyutunu azaltan hizmet programlardr.

WinZip, WinRar ve Ziplt programlar gibi 2006 Prentice-Hall, Inc

Slide 36

Virs koruma program (Antivirus Software)

Virs koruma program, bilgisayar virslerden korur.

Bu programlar virs bulduu zaman virs temizleyebilir veya virsl dosyay diskten silebilir.

Norton AntiVirs ve McAfee Virs Scan programlar gibi 2006 Prentice-Hall, Inc

Sistem Gncelletirme (Windows Update)

Sistem gncelletirme, kullandnz bilgisayarnzdaki iletim sisteminizi gncelletirir.

windowsupdate.microsoft.com adresinden iletim sisteminin gncellemeleri kontrol edilebilir.


Slide 38

Aksaklk Giderici (Troubleshooting)

Bilgisayarda kan problemlerin giderilebilmesi iin kullanlan yollardr. Bunlardan bazlar:

Bilgisayarn yeniden balatlmas (RESTART), Sistem disketi (boot yada emergency disk) ile bilgisayarn

almas, Bilgisayarn kapatlmas Teknik yardm alnmasdr.


Slide 39

Bilgisayarn Kalatlmas(Shutting Down Your System)

nce Start, sonra Turn Off Computeri tklaStandby yedek beklerShut Down bilgisayar kapatrRestart bilgisayar yeniden balatr


BLM 4 ZETLER Sistem Yazlmlar; letim Sistemi ve Hizmet Yazlmlar olarak

ikiye ayrlrlar

letim sistemi bilgisayar donanmlarnn fonksiyonlarnkoordine eder ve uygulama yazlmlarna destek salar

letim sistemi programar (yazlmlar), bellei, giri/kcihazlarn ynetir ve kullanc ile iletiimlerini salar

Bilgisayar alndaki (nykleme) 6 basamak sras ile BIOS yklenmesi, otomatik al testlerinin yaplmas, iletim sisteminin yklenmesi, sistem konfigrasyonlarnn yklenmesi, hizmet yazlmlarnn yklenmesi ve kullanclarn belgelenmesi


Slide 41

Microsoft Windows ve Mac OS X kiisel bilgisayarlarda kullanlan balca iki iletim sistemidir.

Balca kullanlan kullanc arabirimleri (User Interface) grafik kullanc arabirimi, menlerle yrtlen kullanc arabirimleri ve komut kullanc arabirimi olmak zere eittir

Hizmet yazlmlar bilgisayarn hzl ve verimli almasn saglar

Yedekleme program (backup software), dosyalar yedekleyerek veri kaybn nleyen hizmet yazlmdr.

Aksaklk giderici (troubleshooting) bilgisayardaki problemlerin bulunup giderilmesini salar


BLM 4 ZETLER

bölüm 4 yazılım - sistem...

Documents