BÖBREKLERİMİ NASIL SAĞLIKLI TUTABİLİRİM?

Çocuk Böbrek Vakfı

Prof. Dr. Ahmet Nayır

BÖBREKLERİMİZİN GÖREVİ NEDİR?

Böbreklerimiz, vücudumuzun filtre sistemidir. İki adettirler. Fasulye biçimindedirler. Sırt bölgemizde yer alırlar.

Böbrekler vücudumuz için gerekli olan sıvı ve maddeleri tutarlar, buna karşı vücuttan atılması gereken zararlı maddeleri atarlar.

Fasulyeye benzeyen böbreklerimizin her biri, yaklaşık 150 gram ağırlıktadır. Böbrekte süzülen atık maddelerin önemli bir bölümü, gıda maddelerinin kullanılmasından sonra ortaya çıkan azotlu (üre, ürik asit ve amonyak) atıklardır. İlaç, gıda katkı boyaları vb. kimyevi maddeler de vücuttan genellikle böbrek yolu ile uzaklaştırılır.

Böbrekler üriner sistemin bir bölümüdür. Böbrek atar damarı ile kan buraya sistemik dolaşımdan gelir ve böbrek toplar damarı ile tekrar sistemik dolaşıma katılır.

Böbrek atar damarı

Böbrek

İdrar kesesi

Böbrek toplardamarı

Üreter

Bu işlev bebek anne karnındayken başlar, ölünceye kadar hiç durmaksızın devam eder. Böbreği çalışmayan bir insan yaşamını sürdüremez.Bu durumda yapay böbrek de denilen diyaliz makinelerine girmesi ve kanının haftada 3 kez temizlenmesi gerekir.

• Vücutta yaklaşık 5 litre kan vardır. • Bu kanın tamamı dakikada bir

dolaşarak, kalpden vücudun çeşitli organlarına pompalanır.

• Bir litreden daha fazla kan (1,2 litre) her dakika böbreklerden geçirilerek süzülür.

• Böbreklerimizden bir saatte 72; bir günde ise 1.700 litre kan süzülür.

• 150 gramlık tek bir böbreğin içinden günde yaklaşık 850 litre kan geçer. Böylece bir günde bütün kan böbreklerimizde 340 kez analizden geçirilir.

20 litre X 650

Böbreklerin Diğer Görevleri• Böbrekleri iyi çalışmayan

bir insanın kemik metabolizması bozulur, kemikleri zayıflar ve kolay kırılır.

• Böbrek hastalarının iskeletleri bozulur.

• Bu hadisenin gerçekleşmemesi için, D-vitamininin böbrekte aktif hale geçmesi zorunludur.

Böbreklerin Diğer Görevleri• Kan basıncımızın (tansiyon)

normal sınırlarda tutulması da böbrekler tarafından sağlanır.

• Vücuttaki su ve tuz (özellikle sodyum) miktarının ayarlanması ve kan damarlarının ne kadar geniş ya da dar olacağı (renin-anjiotensin mekanizması) böbreklerce sağlanır.

BÖBREKLERİM İÇİN NE YAPABİLİRİM?

• Sağlıklı yaşam için gerekli önlemler, böbreklerin sağlıklı kalmasına yardımcı olur. Sıvı alınması, sıvı olarak su seçilmesi önemlidir. Su dışındaki özellikle kola türü içecekler böbrekler için zararlıdır.

Kolalı içeceklerin ortalama pH değeri 3.4 tur. Bu değer dişleri ve kemikleri eritmek için yeterlidir.

Kola ile dünyada kimsenin tavsiye edemeyeceği KARBONDİOKSİT içilmektedir. Hani şu dışarı atmak

için devamlı nefes alıp verdiğimiz, atmak için uğraştığımız

KARBONDİOKSİT...!

KOLA’lı içecekler

• Fazla enerji nedeniyle şişmanlığa• Sütlü besinlerin tüketimini azaltmaları

nedeniyle kalsiyum, protein ve pek çok besin öğesinin eksikliğine

• İçerdikleri fosforik asit nedeniyle osteoporoza, kemik kırıklarına

• İçerdikleri şeker nedeniyle diş çürüklerine neden olur.

Amerikan Pediatri Akademisi (AAP)• Kolalı içecek tüketimini okullardan

çıkarmaya yönelik bir seri önlem aldı• Önlemler arasında okullarda, kolalı

içecekler yerine .Su .Gerçek meyve ve sebze suları .Düşük yağlı sade ve aromalı sütlerin satılmasını öneriyor Pediatrics Nisan 2005

Kafein çocuklarda

Kafeinin kullanıcılarında uykusuzluğa, yorgunluğa, başağrısına, gerginliğe,tahammülsüzlüğe, gastro-intestinal sorunlara neden olduğu, bağımlılık yaptığı bilinmektedir.Kalsiyum emilimini azaltır.

BÖBREKLERİM İÇİN NE YAPABİLİRİM?

• Tuzlu yiyeceklerden sakınmak gerekir.

• Tuz tansiyon yükselmesine yol açar.

Yiyeceklerin Böbreklere Etkisi

• Kızartma ve yağlı yiyeceklerden uzak durulması damar sertliğini engelleyerek böbrekleri korur.

Hazır besinler• Sağlık üzerine

yararları düşüktür. Hatta sağlığı olumsuz etkilerler. Genellikle şeker içerirler, küçük çocukları şeker bağımlısı yaparlar.

Allerji, astım, şişmanlık, hiperaktivite, deri hassasiyeti-kızarıklık, bulantı vb.

Yiyecekler ile Tansiyon İlişkisi

• Uzun yaşama için en büyük risk hipertansiyondur.

• Taze sebze, meyva ve lifli yiyecekler yenilmesi yararlıdır.

• Potasyum içeren meyvalar (muz, şeftali, karpuz) ve sebzeler (patates) tansiyon yükselmesine karşı koruyucudur.

Esmer Ekmek FaydalarıEsmer ekmek tüketilmesi kalp ve damarsağlığını korur.Şeker hastalığı riskini azaltır.B vitamini sağlar.Kolon kanseri riskini azaltır.

Böbrek Taşı• Ülkemiz taş kuşağında olduğu

için erişkinlerde olduğu gibi çocukluk yaş gurubunda da taş hastalığına rastlanmakta olup ailesel yatkınlık gözlenebilir.

• Ailesinde taş olanlar bu konuda daha dikkatli olmalıdırlar.

• Taş oluşumu sağlıklı beslenme ve su alımı ile engellenebilir.

Düzenli Yürüyüş

• Yürüyüş kan akımını ve kan damarlarının miktarını artırarak, dolaşımı iyileştirir, kalp-damar ve beynin damarsal hastalıkların riskini azaltır.

• Kalp kası dahil, vücut kaslarını kuvvetlendirerek, daha etkin çalışmalarını sağlar.

• Her bir kasılmada kalbin pompaladığı kan miktarını artırarak, istirahatte kalp atım sayısını azaltır.

• Egzersiz ve stres durumunda arteriel kan basıncında (tansiyonda) oluşan yükselmeyi azaltır.

• Kan basıncını düzenler.

İdrar yapma alışkanlığı da çok önemlidir. İdrar tutmak çok zararlıdır, idrar kesesinin normal gücünü bozar, idrar yolu enfeksiyonu ve böbrek hastalıklarına yol açabilir. Bu hastalıklardan bir tanesi idrarın böbreklere geri kaçmasıdır.

Ne zaman doktora gidilmeli?İdrar ile ilgili bir farklılıkta (idrar renk değişikliği, idrar yapma sıklığında değişme, gece kaçırma, idrar yaparken ağrı gibi) bir doktora başvurmak gerekir.

İDRARIMI NASIL YAPMALIYIM?• İdrarı sıkışmadan, en geç 3 saat ara

ile yapmak gerekir.• İdrar yapmak çok önemli bir olaydır.

Bu nedenle idrar yapma sırasında hiç aceleci olmamak gerekir.

• Özellikle kız çocuklarının idrar yaparken bacaklarını kapalı tutmayıp açmaları yararlıdır.

• İdrarı kendini sıkarak değil, aksine gevşeyerek yapmak gerekir.

• İdrar yaptıktan sonra genital bölge bol su ile yıkanmalıdır.

• Eller yıkandıktan sonra bir bardak su içilmesi böbreklerin iyi çalışmasını ve vücuttan zehirli maddelerin atılmasını sağlar.

Öğrenci Sözü• Her yemekte ve her yemek

arasında 1 bardak su içeceğim.• Yemeklerime dikkat edeceğim.

Esmer ekmek, sebze ve meyva yemeğe özen göstereceğim.

• Sabah kalkınca hemen tuvalete gideceğim. Gündüz 3 saatte bir tuvaletimi yapacağım.

• Tuvaletimi hiç acele etmeden, rahatça yapacağım.

• Tuvaletimi yaptıktan sonra dikkatli şekilde temizleneceğim.

Çocuk Böbrek VakfıE -5 Karayolu Üzeri Lepra Hastanesi Yolu BakırköyTel: 0212 660 60 11- 570 43 44Faks: 0212 570 40 49

Dr. Ahmet Nayır: nayir@ttmail.com

Web adresi: www.ahmetnayir.net