bouwen aan vlaanderen 02 2012
DESCRIPTION
Het vaktijdschrift voor de bouw! Communicatieplatform voor architecten, projectontwikkelaars, aannemers, installateurs, woningbouwcorporaties, gemeenten, overheidsinstellingen en opdrachtgevers uit alle betrokken regio’s van VlaanderenTRANSCRIPT
2Bouwen aan
Vlaanderen nummer 2 I 2012 jaargang 13 I meI-junI-julI
www.bouwenaanvlaanderen.bevaKTIjdSCHrIFT voor de bouw
vakkatern
met
artevelde torent over gentwinkelen in brugge, Kuurne, wilrijk en HeuleSporten in Zoerselmet bmw naar ZottegemKinderziekenhuis in diest
• Flexibiliteit in ontwerp• Hedendaags plafond• Veelzijdige toepassingsmogelijkheden• Sterke technische kwaliteiten
• Uitstekende akoestiek• Makkelijk demonteerbaar• Onderhoudsvriendelijk• Brandstabiele toepassingen
c L PLAFOND
gesloten voegstaal en aluminium
Behandelkamer - CL 225 - Staal - Full perfo
B L PLAFOND
open voegstaal en aluminium
Zwembad - BL 80 - DuplexCoat staal
X L PLAFOND
Brede lineaire panelenstaal
Kantoor - XL 600U - Staal
WWW.LCC-PLAFONDS.EU
FotograFielaan 49-51 • 2610 antwerpen (wilrijk)t 03.897.13.00 • F 03.897.13.01
auditoriagangen
KantorenKlasloKalenlaBoratoria
patientenKamerssportaccomodatie
transportvergaderZalenwinKelcentra
ZwemBaden
duurZame plaFonds in staal en aluminium aangepast aan uw bouwconcept en budget
0512lcc-236x303.indd 1 21/05/12 15:16
ArcelorMittal Construction BelgiumSystems, Solutions and Components for creative Architecture
Arval by ArcelorMittal stelt u een nieuwe oplossing voor zonwering voor. Beeld u in dat
architectuur elk uur van de dag verandert. Vrij om zelf de kleur en vorm te bepalen om zo een spel te creëren tussen licht en schaduw.
Ons uitgebreid productgamma is beschikbaar in verschillende perforatietypes, openingen en vormen.Contacteer nu onze commercieel verant-woordelijke voor de mogelijkheden en prijzen.
ArcelorMittal Construction Belgium NVIndustrieterrein Geel West - Z4 - Lammerdries 8B-2440 Geel. Tel.: 0032 14 56 39 43 > www.arcelormittal.com/arval_belux
transformingtomorrow
Sunstyl - De oplossing voor zonwering
MG Tower / Gent
Artesis Hogeschool / Antwerpen _ ism Polo ArchitectsTui Travel - Jet Air / Zaventem
Rue Haute 139
1000 Bruxelles
T 02 514 04 96
F 02 514 04 93
Raamstraat 13
3500 Hasselt
T 011 22 21 63
F 011 22 93 90
Tervuursevest 362
3000 Leuven
T 016 62 91 71
F 016 62 27 79
triflex_wonen_final_BE.indd 1 29/02/12 W 9 13:24
voorwoordBeste lezer,
Het kan boeiend zijn niet alleen technisch te denken, maar ook
te dromen over bouwen en wonen. Dat bleek nog maar eens op
de viering van vijftien jaar Isolatieraad (CIR), met twee eminente
sprekers: oud-professor Hugo Hens en oud-directeur-generaal
van het WTCB Carlo De Pauw. Hens keek vooral terug naar het
verleden, naar de al afgelegde weg en De Pauw keek naar de toe-
komst, naar de nog af te leggen weg.
Met de nodige ironie besprak Hens concepten die vroeger en in sommige gevallen nu
nog, als goede isolatieoplossingen golden en toch zo werden aangeprezen: van stro en
leem over droog zand en zelfs zeeschelpen. Maar voor recentere producten, waarvan de
degelijkheid objectief is bewezen, maakt hij voorbehoud. “Totale luchtdichtheid is zinvol
in Scandinavië, maar we hoeven dit niet volledig na te volgen. Niet alleen omdat almaar
zwaarder isoleren op zeker ogenblik economisch niet meer optimaal. Maar ook omdat we
op een andere manier willen leven.” Onlangs stond de prof zijn dochter bij in de bouw van
haar woning. “Ze wil een huis waar ze als ze ook al eens de ramen wijd open kan zetten.
En ze houdt van een parketvloer met een tapijtje erop, dan is het niet zinvol om vloerver-
warming aan te leggen.”
De Pauw ging op zijn wanneer ook terug naar het verleden. Als de ingenieur die het idee
had niet vroegtijdig was overleden, dan had het hoogste gebouw ter wereld decennia
lang in België gestaan. Want het Atomium is eigenlijk het alternatief voor een ander plan,
om voor de wereldtentoonstelling van 1958 in Brussel een toren van ongeveer twee Eif-
feltorens hoog op te trekken.
Het gebouw van de toekomst is voor De Pauw het gebouw van het verleden: de piramide.
Geen massieve verzamelingen steen meer, maar wel piramidevormige woongebouwen.
En als de wereldbevolking en het zeepeil blijven stijgen, zullen we ook meer en meer
aangewezen worden op drijvende steden.
Jammer genoeg kunnen we u in dit nummer van Bouwen aan Vlaanderen daarvan nog
geen voorproefje bieden. Het overwicht ligt deze keer overwegend bij winkel-, kantoor-
en bedrijfsgebouwen. Het valt op dat bedrijfsgebouwen tot in de kleinste details proberen
modelvoorbeelden te zijn van duurzaam bouwen. En van duurzame aanpak, zoals de lo-
kale stroomlevering door windspecialist EnerVest in Erembodegem.
Maar er zijn net zo goed projecten waar beleving en sfeer opnieuw een centrale plaats
krijgen. We belichten hier onder meer het kinderziekenhuis in Diest en het Belgisch pa-
viljoen op de Floriade in Venlo. Een andere vorm van beleving blijft ook in de toekomst
verzekerd, dank zij het nieuwe logistieke gebouw van brouwerij Moortgat in Puurs.
Duvels leesplezier,
Koen Mortelmans
hoofdredacteur van Bouwen aan Vlaanderen
In het bos genezen de kindjes
COLOFONBouwen aan VlaanderenKwartaalvaktijdschrift voor de bouwJaargang 13 • nummer 2 • 2012Sinds 1999 • Verschijnt 4 x per jaar
veraNtwOOrdeLijke Uitgever
H.B.J.M. LouwersWildlaan 7Postbus 85, 3900 Overpelt, BelgiëT +32 (0)11 605540E [email protected]
redaCtieadresKoen MortelmansKempenlaan 52160 WommelgemT +32 (0)3 3536066E [email protected]
redaCtieErika Claessens, Dave CuypersHenri Gielen, Tim JanssensKoen Mortelmans, Rik NevenBram Souffreau, Senne StarckxMichel Vanden Heede, Bert VerbekeChantal Verrecas, Philip Willaert
BLadmaNagemeNtPhilippe BourdaT +32 (0)9 2209250M +32 (0)478 437543 E [email protected]
adverteNtiesFTP-server van Louwers Mediagroep:http://ftp2.louwersuitgevers.nlUsername: bavlWachtwoord: gastAdresgegevens:Postbus 85, 3900 Overpelt, BelgiëT +32 (0)11 605540E [email protected]
seCretariaatManuela Depenbrock
FOtOgraFieMarc Sourbron e.a.
aBONNNemeNtprijs€ 45,00 per jaar excl. BTWABN Amro: 723-5404718-21t.n.v. Louwers Mediagroep BVBAo.v.v. Bouwen aan Vlaanderen.Informatie over abonnementen:T +32 (0)11 605540
adreswijzigiNgeNSchriftelijk ten minste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 85, 3900 Overpelt, België
OpzeggiNgeNIndien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schrif-telijk bericht van opzegging is ontvangen, wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.
dOeLgrOepBouwen aan Vlaanderen is een communi-catieplatform dat met name architecten, projectontwikkelaars, aannemers, installa-teurs, woningbouwcorporaties, gemeenten, overheidsinstellingen en opdrachtgevers uit alle betrokken regio’s van Vlaanderen informeert.
vOrmgeviNg/art direCtiONLogo Reclame- Ontwerpbureau
Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of ver-menigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aan-vaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor scha-de, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.
19Drinkwater in het licht
15
11 Winkelen langs de ‘kant’ van Brugge
15 Slim gebouw voor TMVW
19 Kinderafdeling AZ Diest in een gestileerd bos
22 Kortrijks Ring Shopping Center heel toegankelijk
25 Artevelde is hoogste Vlaamse kantoortoren
33 Nieuwe wijn in ‘oud’ pakhuis
34 EcoPuur groen in al zijn facetten
36 Moortgat laat zijn bouwduvels los
38 Schelde-Natie zet Ecostore in de zon
41 Bolckmans vertrouwd met logistiiek
42 Journaal
44 Energiezuinig winkelen en werken in Imber
46 Suinpark: wonen in groene rand van Gent
49 Van Langendonck toonbeeld van efficiënte logistiek
53 Zoest bundelt twee sportcomplexen
56 Licht en soberheid troef in AC Tervuren
60 Zottegemse BMW-garage swingt
62 Ikea Wilrijk vergroot, vernieuwd en vergroend
67 Buildtec 2012 in Antwerpen
69 Elkabe kanaliseert al 35 jaar de lucht
InHoud
Turnen, dansen, volleybal en een pintje Zottegem dansend naar BMW
Bouwen aanVlaanderen 2
Bouwen aan
Vlaanderen NUMMER 2 I 2012 JAARGANG 13 I MEI-JUNI-JULI
WWW.BOUWENAANVLAANDEREN.BEVAKTIJDSCHRIFT VOOR DE BOUW
VA
KT
IJD
SC
HR
IFT
VO
OR
DE
BO
UW
• WW
W.B
OU
WE
NA
AN
VL
AA
ND
ER
EN
.BE
2
20
12 • JA
AR
GA
NG
13 • 3
MA
AN
DE
LIJK
S
vakkatern
vakkatern
met
Artevelde torent over GentWinkelen in Brugge, Kuurne, Wilrijk en HeuleSporten in ZoerselMet BMW naar ZottegemKinderziekenhuis in Diest
2012076 BAVL 02.indd 1 14-06-12 16:55
VOORPAGINA:Arteveldetoren in Gent
53 60
70 EnerVest: Elektriciteit lokaal opwekken en verbruiken
73 Netbeheerder Eandis maant aan tot voorzichtig graven
77 Opvallend Belgisch paviljoen op Floriade
79 Trendy terrasafwerking van Renson
81 Ruime interesse voor Brussels vastgoed op Realty 2012
82 Restauratiewerken aan beschermde monumenten
85 Belasting op inverkeerstelling (BIV) gewijzigd
86 ORI-nieuws
88 BVA-nieuws
89 VCB-nieuws
107 Wie doet wat
Dak & Geveltechniek
93 Pre-anodiseren van aluminium
96 Sterk staaltje Hubtexmaatwerk voor spoortunnel Delft
99 FAC-infosessie over Breeam
100 Superslanke profielen in staal
101 Haal meer uit uw ‘vijfde gevel’
102 ‘Historische’ service van Groven+
104 Eigentijds bouwen met hout
Het Colt Totaalconcept, inclusief
• Volledige RWA-installatie • CO-detectie • Branddetectie
Stuwkrachttechniek
• zorgt voor efficiënte rook- en warmteafvoer
• is ook geschikt voor dagelijkse ventilatie
• en kan naadloos in een gebouwontwerp geïntegreerd worden
www.coltinfo.be
De norm voorbij
Het Colt concept CPV voldoet aan alle eisen en normen. Met Computational Fluid Dynamics (CFD) wordt vooraf de werking van het systeem aangetoond. Ook daar waar de norm niet toepasbaar is.
Het concept met visie op brandveiligheidwww.coltinfo.beTel. (015) 28 60 80
Rookafvoerventilatoren
CO-detectie
Kleppenregisters
Stuwkrachtventilator
CFD
Colt Totaalconcept Parkeergarage Ventilatie
BOUWEN AAN VLAANDEREN 11
Tekst: Koen Mortelmans
Van Veemarkt naar V-market
Winkelen langs de 'kant' van BruggeOm de terreinen naast het slachthuis van de vroegere Veemarkt te valoriseren schreef de stad Brugge een stedenbouwkundige wedstrijd
uit. De jury vond het voorstel van Groep Vanhee, gedragen door een ontwerp van Architectenatelier Vyvey & Partners het meest geslaagd.
De nochtans heel eigentijdse architectuur refereert duidelijk naar de vroegere markthal. De invulling van de nieuwbouw heeft ook markt-
halallures, in de vorm van en winkelcentrum. Ook de naam, V-market, combineert een eigentijdse trend met een historische knipoog.
De winkels lijken zich onder één dak te be-
vinden, met centraal een publieke ruimte. Die
is alleen langs de randen overdekt, met een
luifel gedragen door de uitgesproken uitkra-
gende houten spanten van de handelsruim-
ten. De lage dakhelling en de grote overspan-
ning, versterken het markthal-karakter nog
meer. Langs het binnengebied zijn de winkels
helemaal opengemaakt met etalages, zodat
verkoopruimte en parkeerplaatsen in elkaar
opgaan. Het geheel sluit, onder meer door de
schaalgrootte van de circulatiezones, perfect
aan op het bestaande stratenpatroon van de
omgeving.
Omgekeerd hebben verschillende bestaande
handelsruimtes in de omgeving zich ook
aangepast aan de komst van V-market. Zo
anticipeerde Colruyt al door zijn uitbreiding
in een gelijkaardige architecturaal concept
uit te werken. De kop van de twee extra win-
kelruimten aan Matrassenkoning komt uit op
het centrale plein van V-market en legt daar-
mee de gevraagde link naar de St-Pieters-
kaai. Het Architectenatelier coördineert ook
deze werken. "Kortom, V-market versterkt
het bestaande commerciële karakter van
de Sint-Pieterskaai. De inplanting vlakbij de
ringvaart, net buiten het stadscentrum, voor-
komt verkeersoverlast in de stad. De schaal-
grootte van de winkels, van 800 tot 3.000
m2, is opgelegd door het stadsbestuur. De hal
mag geen afbreuk doen aan de concurren-
tiepositie van de voornamelijk veel kleinere
winkels in het oude stadscentrum." ➡
ETTP ROESELARE - ARCHIUM Architectuurbureau
Benieuwd hoe wij u kunnen helpen?Contacteer ons dan nu voor een vrijblijvend verkennend gesprek.
BEEUWSAERT CONSTRUCT BVBA/SPRL
Nijverheidslaan 3B-8880 Ledegem
T +32 (0)56 43 18 43F +32 (0)56 41 28 48
Beeuwsaert Construct is een familiaal bouwbedrijf, gespecialiseerd in completebedrijfsgebouwen . Wij trekken onze gebouwen zowel in metaal- als betonelementen opgecombineerd met houten gelamelleerde liggers.
Hoe maken wij het verschil?Met onze eigen studiedienst, een ervaren tekenafdeling en onderlegde bouwploegen.
Van a tot z, van ruwbouw tot piekfijn afgewerkt bedrijfsgebouw... U kunt bij ons terecht!
Even ruimte* nodig?
*ruimte variërend van opslag- en productiehallen totsupermarkten en restaurants
www.deboer.com/evenruimtenodig
De Boer Tenten N.V. | Industrieterrein Kanaal-Noord 1303, 3960 Bree
T: 089/46.07.99 | F: 089/47.26.31 | E: [email protected]
BIM?Tekla! 3D CAD Tekenaars
CalculatorenWerkvoorbereidersProjectleiders
StudiebureausConstructiebedrijvenBuig- en vlechtcentralesAannemers
In-situ en prefabbetonUtiliteitsbouwWoningbouwCiviele bouw
www.construsoft.com
BIM software voor de uitvoerende bouw
Bouweninvlaanderen1b.indd 1 21-2-2012 21:28:49
BOUWEN AAN VLAANDEREN 13
TECHniSCHE FiCHEOpdrachtgever: Retail Estates, Ternat
Ontwerp: Architectenatelier Vyvey & Partners,
Nieuwpoort
Hoofdaannemer: Beeuwsaert Construct, Ledegem
Rookluiken: Colt, Mechelen
Start werken: september 2011
Overname winkels door huurders: 1 mei 2012
Opening eerste winkel: 20 juni 2012
Investering: 6 miljoen euro
Rookluiken en neeRlaatbaaR RookscheRmcolt (mechelen) leverde de rook- en verluchtingsluiken in het dak en een scherm om het gebouw in geval van brand te compartimenteren en zo de verspreiding van de rook te beperken. “We hebben zelf berekend hoeveel rookluiken het winkelcentrum zou nodig hebben,” vertelt projectverantwoordelijke nico luytens. het bleek voldoende om twaalf euro co luiken van 1.926 op 1.237 mm aan te brengen. “maar de meetkundige oppervlakte is slechts een relatief gegeven. Van tel is de aerodynamisch nuttige oppervlakte. We konden hier standaard kleppenverluchters kiezen, omdat er in de winkelomgeving langs de a12 geen specifieke akoestische eisen waren. De bediening gebeurt met perslucht. Dergelijke luiken leverde we ook al aan onder meer aldi, brico en lidl. het is eigenlijk een standaardoplossing voor winkelmagazijnen.”het rookscherm is een vast scherm dat het gebouw in twee zones opdeelt. De mogelijkheid tot compartimentering was een eis van de brandweer en een voorwaarde om aan de belgische normering te voldoen.
Breed gammacolt international is gespecialiseerd in de ontwikkeling, productie en installatie van duurzame systemen voor een comfortabel en gezond binnenklimaat en een veilige omgeving. het programma van colt is breed. Zowel voor de industrie als voor de utiliteitsbouw biedt het bedrijf complete oplossingen voor klimatisatie, zonwering en brandveiligheid. colt is van oudsher actief in natuurlijke ventilatie, de meest energiezuinige methode, maar ontwikkelt ook voortdurend nieuwe systemen, zoals klimaatsystemen op basis van warmtepomptechniek, adiabatische koeling voor industriehallen, technieken voor energieopslag, gebruik maken van zonne-energie, warmte- en rookafvoer …
Geen Recht-op-Recht"Een speciaal project, vooral omdat er nau-
welijks recht-op-recht lijnen in voorkomen,"
blikt aannemer Jeroen Beeuwsaert (Beeuw-
saert Construct) terug. "Hout geeft visueel
de toon aan, maar we hebben bijvoorbeeld
ook cellenbeton gebruikt, voor de brand-
wanden tussen de modules. De buitenge-
vels hebben we opgetrokken in metalen
bardageplaten, geïsoleerd met rotswol." Het
dak kreeg een dichting in pvc en een 14 cm
dikke isolatielaag in PIR. Delen ervan zijn
uitgevoerd als groendak. Dit bevordert het
uitzicht vanuit de het penthousekantoor, dat
één van de huurders gebruikt. Behalve het
groen dak zorgt ook een open bufferbekken
voor de opvang van het regenwater. De win-
kels gebruiken het regenwater in hun sani-
tair. Het overtollige regenwater komt uitein-
delijk in de vaart terecht.
Toen Beeuwsaert de werken aanvatte wa-
ren de meeste huurders nog niet bekend.
"We hebben dan ook heel wat aanpassingen
moeten uitvoeren tijdens de werken zelf,
terwijl de datum dat de huurders hun winkel-
ruimte in gebruik zouden nemen al vastlag.
Dergelijke flexibiliteit is eigen aan dit soort
opdrachten." ❚
Partners for the Future
www.cordeel.eu
BOUWEN AAN VLAANDEREN 15
Tekst: Bert Verbeke
Compact, transparant en slim gebouw voor TMVW
“In een eerste fase sloopten we de oude
werkplaatsen en garages, nadien bouwden
we een nieuwe werkplaats voor kolken-
zuigers. Het nieuwe kantoorgebouw – van
5.000 m2 - heeft een compact volume met
vier bouwlagen. De eerste twee bouwlagen,
waarvan de eerste zich onder het maaiveld
bevindt, reserveerden we voor onder meer
parkeergelegenheid voor 160 wagens. Mobi-
liteit is een belangrijk thema bij TMVW. Me-
dewerkers kunnen geen gebruik maken van
bedrijfswagens, 40% van het personeel komt
te voet of met de fiets naar het werk. Om mo-
gelijke overlast voor de buurt te weren, koos
TMVW voor een parking op het eigen ter-
rein, fietsers beschikken er over een ruime
fietsparking. De bovenste twee bouwlagen
bestaan uit landschapskantoren en enkele in-
dividuele kantoren, een meeting center met
tien vergaderzalen en een auditorium voor
honderd personen. ➡
“Voor ons bureau was het ontwerpproces van de nieuwe TMVW kantoren in Gent zeer interessant en leerrijk. TMVW staat voor de
Tussengemeentelijke Maatschappij van Vlaanderen voor Waterbedeling. De definitieve plannen realiseerden we niet zonder slag of stoot,
tussentijds vonden er heel wat aanpassingen plaats. Samen met TMVW zochten we vooral naar slimme en rationele oplossingen die de
kwaliteit en de leefbaarheid van het gebouw, en de omgeving verhoogden. Onderdelen van dit programma waren onder meer een compact
volume, grote vrije overspanningen, een evenwichtige materiaalkeuze, het creëren van atria om de lichtinval te verhogen, doorgedreven
isolatie, zonwering om het daglicht te temperen en het gebruik van de boorgat-energie-opslag. Op die manier creëerden wij een innova-
tief gebouw dat flexibel inspeelt op de behoeften van de gebruikers,” opent Donald Desmet van Signum+ Architects, dat instond voor
het ontwerp van het gebouw.
Cegelec is an integrated internationalgroup providing technological services tocompanies, public and local authorities.
Cegelec has annual revenues of around2.8 billion euros and employs 25,000 people in some 30 countriesaround the world.
Cegelec is active on the complete servicecycle to the client, from design toinstallation and maintenance, working withits own specialised teams.
Cegelec provides technological servicesand solutions in the following sectors:
Energy, ElectricityAutomation, Instrumentation and ControlInformation and Communication TechnologiesHVAC, MechanicsMaintenance and Services.
Boulevard de la Woluwedal 60B-1200 Bruxelles - BrusselPhone: +32 (0)2 775 90 20
Rue de l’industrie 17B-7321 BernissartPhone: +32 (0)69 59 00 80
Rue Santos Dumont 3B-6041 GosseliesPhone: +32 (0)71 60 65 11
Industrielaan 27 bus 8 B- 9320 Erembodegem Phone: +32 (0)53 84 14 41
Interleuvenlaan 27AB-3001 LeuvenPhone: +32 (0)16 24 02 11
Anzegemseweg 28B-8790 WaregemPhone: +32 (0)56 62 58 00
Avenue Robert Schuman 32 B-1400 Nivelles Phone: +32 (0)67 89 48 20
Baarbeek 8B-2070 ZwijndrechtPhone: +32 (0)3 800 51 00
Contacts
www.cegelec.be
Your partner in technology!
� ���������������������� ������������������������������������
BOUWEN AAN VLAANDEREN 17
PARTiCiPAnT AAn HET WOORDCegelec – HVAC en elektriciteitCegelec voerde de installatiewerken voor de verwarming, ventilatie, airconditioning en elektriciteit uit. “Op piek-
momenten waren tot dertig van onze monteurs op de bouwplaats actief,” getuigt business development manager
Wim Devolder. “Qua omvang is dit voor Cegelec een klassiek project. Het etaleert opnieuw dat we een totaal pakket
met verschillende technische installaties aanbieden. Het TMVW-project springt er ook uit omdat het de eerste keer
is dat in België het Slimline-vloerconcept is toegepast.”
Cegelec, een 100%-dochter van de beursgenoteerde groep Vinci, telt in België acht vestigingen en circa 1.600 me-
dewerkers. Cegelec werkt ook al mee aan onder meer het Navo-hoofdkwartier in Evere (Brussel), Résidence Palace
(Europese zone, Brussel), het nieuwe hoofdkantoor van de politie in Brugge, het Vlaams Administratief Centrum in
Gent en de gevangenissen van Beveren en Dendermonde.
Het meeting center is door middel van een
gedifferentieerde toegangscontrole ook bui-
ten de werktijden te gebruiken.”
eneRGetisch concept“Het compacte ontwerp is ingegeven zowel
vanuit budgettair oogvlak maar evenzeer
vanuit een energetisch concept. Hoewel de
footprint slechts 43 x 60 meter bedraagt,
heeft het gebouw toch een zeer open karak-
ter. Dat heeft onder meer te maken met een
aantal grote uitgesneden atria in het vier-
kante ontwerp. Op die manier genieten alle
kantoorruimtes van recht-
streeks invallend daglicht.
Dat is zeker geen onbe-
langrijk gegeven, vermits
verlichting circa 40% van
alle energie opslorpt.”
slimline-VloeR“Het nieuwe gebouw van
TMVW – bestemd voor
circa 250 medewerkers
- is het eerste kantoor-
complex in België met van
een Slimline-vloer, gepro-
duceerd door Cordeel.
Het systeem combineert
een plafond, installatie-
ruimte en topvloer dank-
zij een geprefabriceerde
betonnen, 80 mm dikke
plafondplaat waarin staal-
profielen zijn opgenomen.
In de plafondplaat lopen
leidingen voor het ver-
warmen of koelen van
de ruimte. Het systeem
bespaart 40 tot 50 cm in
hoogte per verdieping: dit
laat toe om zeven verdie-
pingen te realiseren waar
anders slechts plaats zou
zijn voor zes.”
ontWeRpVRijheiD“Dankzij het Slimline systeem konden binnen
de staalconstructie overspanningen komen
van meer dan zestien meter, wat ons veel
ontwerp- en gebruiksvrijheid opleverde. De
overspanning liet bovendien toe om de leidin-
gen van de technische installaties voor koe-
ling en verwarming, in de totale dikte – 720
mm – van de vloer te integreren. Het Slimline
systeem past op die manier perfect in het
cradle-to-cradle concept. Via ‘open zones’
met uitneembare tegels aan de bovenzijde
kan men installaties wijzigen en de functie
van het gebouw aanpassen. Alle wanden zijn
verplaatsbaar zodat, indien nodig,er een her-
indeling van de bestaande ruimte kan komen.
Dit multifunctionele karakter zorgt voor een
verlengde levensduur van het gebouw.”
booRGat-eneRGie-opslaG“Voor verwarming en koeling pasten we de
BEO-techniek – ‘boorgat-energie-opslag’ –
toe. Concreet gaat het om 32 boorgaten tot
op een diepte van 140 meter. In de winter ont-
trekt het gebouw warmte aan de bodem. Tij-
dens de zomermaanden vindt er een koeling
plaats door de warmte uit het gebouw naar
de bodem te sturen. Daarmee kunnen we
75% van de energiebehoefte invullen. Voor
de resterende 25% maakt TMVW gebruik
van klassieke verwarmingssystemen, die ook
eventuele piekverbruiken kunnen opvangen.
De terugverdientijd van het verwarmingssys-
teem is negen jaar. Op het dak plaatsten we
zonnepanelen, goed voor 170 kWp. Dankzij
de compactheid van het gebouw en een ver-
regaande isolatiegraad van de gebouwschil
beschikt het gebouw over een K-peil van 24.”
mechanische Ventilatie“Alle vergaderzalen centraliseerden we op
één plaats waardoor een efficiënt beheer
van de ventilatie mogelijk werd. Het gebouw
kreeg een mechanische ventilatie met een
hygiënisch ventilatiedebiet. Ruimtes wor-
den warmer of kouder door het inblazen van
lucht. Om de zontoetreding te beperken op-
teerden we voor een metalen zonnewering
met vaste horizontale lamellen die dichter of
verder van elkaar staan, afhankelijk van de
oriëntatie.”
inteGRatie in De buuRt“TMVW vond het cruciaal om het gebouw
zoveel als mogelijk te integreren in de buurt.
Daarom kozen we voor een opengewerkt vo-
lume om het contact met de omgeving te be-
houden en niet te functioneren als een mas-
sieve bouwblok. Het plein voor de kantoren
is voorzien van het nodige groen en functio-
neert als een publieke ruimte,” besluit Donald
Desmet.
TECHniSCHE FiCHEArchitect: Signum+ Architects, Gent
Hoofdaannemer: Cordeel, Temse
HVAC: Cegelec, Brussel
Buitenschrijnwerk: Hermans, Tienen
Start werken: februari 2011
Einde werken: mei 2012
www.ar-te.be
www.stabo.be
AR-TE en STABO werken samen aan innovatieve en duurzame concepten voor ziekenhuizen
in Vlaanderen
UZ Leuven
UZ Leuven
ZOL Campus St. Jan Genk
AZ Diest
BOUWEN AAN VLAANDEREN 19
Tekst: Henri GielenFoto’s: Jim Van Loo
Kinderafdeling AZ Diest in een gestileerd bos
Op de site van het Algemeen Ziekenhuis
Diest trekt een kleurrijk volume bovenop
een gelijkvloerse dwarsvleugel onmiddel-
lijk de aandacht van de bezoeker. Het is de
nieuwe pediatrieafdeling, een ontwerp van
architectenvennootschap Ar-Te, in samen-
werking met ingenieursbureau Stabo.
“Onze opdracht bestond erin een kinderafde-
ling te ontwerpen die speelsheid uitstraalt,
drempels wegneemt en de patiëntjes op hun
gemak stelt," zegt ingenieur-architect Stef
Wevers (Ar-Te). “Buiten hebben we de afde-
ling een eigen accent gegeven met verticale
stroken volgens een speels motief en in op-
vallend vrolijke kleuren. Binnenin zijn deze
kleuren doorgetrokken en zijn de wanden
gedecoreerd als een gestileerd, levendig die-
renbos. Zo slapen de patiëntjes niet in een
genummerde kamer, maar in het ‘hol’ van
een vos, het ‘nest’ van een vogeltje, het ‘huis’
van een slak,… telkens met een aangepaste
muurdecoratie in de kamer.”
De nieuwbouw bestaat uit één bouwlaag van
bijna 900 vierkante meter (circa 24 bij 42
meter) en is opgetrokken bovenop het plat
dak van een gelijkvloerse vleugel. Ingenieur-
architect Joy Bottu (Ar-Te): “Alle ziekenhuis-
kamers, de kantoren, de dienstkeuken en de
speelruimte bevinden zich langs de buiten-
gevel. Zo halen we zoveel mogelijk daglicht
binnen en realiseren we interactie met de
buitenomgeving. ➡
T +32 9 221 89 21 of bezoek ons op www.beddeleem.be
BEDDELEEM
AFBOUW
SYSTEEMWANDEN KLIMAATPLAFONDS
MEUBILAIR
NAZARETH - BRUSSEL - PARIJS
It’s in our systemSINDS 1950
BOUWEN AAN VLAANDEREN 21
TECHniSCHE FiCHEOpdrachtgever: AZ Diest
Architect: Ar-Te (Leuven)
Studies algemene technieken en stabiliteit:
Stabo (Leuven)
Hoofdaannemer: Execon (Lummen)
Begin werken: april 2011
Einde werken: januari 2012
Kostprijs: 1,9 miljoen euro (excl. BTW en honoraria)
Om te voorkomen dat de rest van de afdeling
te donker werd, hebben we de gang, het 'bos-
pad' doorgetrokken naar de gevel en kozen
we voor een open relatie tussen speelruimte
en gang.”
uitDaGinG “Bouwen bovenop een bestaande structuur,
die niet ontworpen was voor een extra bouw-
laag, was een grote uitdaging,” weet ingeni-
eur Jürgen Dekeyrel, projectleider stabiliteit
bij Stabo. "Door toepassing van een lichte
constructie met staal en hout was het moge-
lijk om af te steunen op het beperkte aantal
steunpunten van de skeletbouw van het ge-
lijkvloers. Om de vijf meter hebben we drie
bestaande kolommen doorgetrokken naar
boven. Hierop bevinden zich stalen liggers,
met een zwaluwstaartvloer. Zo bekwamen we
tussen de bestaande en de nieuwe bouwlaag
een technische kruipruimte van bijna één
meter hoog. Op de kop van de liggers zijn
stalen kolommen gemonteerd, die de gela-
melleerde houten dakspanten van gevel tot
gevel dragen.
De studietermijn voor Ar-Te en Stabo bedroeg
amper vier maanden. De uitvoeringstermijn
was navenant: in nauwelijks negen maanden
tijd was de nieuwbouw instapklaar. ❚
22 BOUWEN AAN VLAANDEREN
Tekst: Henri GielenFoto’s: Jaspers-Eyers Architects
Gebruikersvriendelijke toegang voor Kortrijks Ring Shopping Center Het ‘Ring Shopping Center Kortrijk Noord’ is in 2005 intern volledig vernieuwd. Daarbij kreeg het ook drie opvallende stalen inkomportie-
ken. De eigenaar greep het vertrek van een belangrijke huurder aan om ook de zuidkant van het winkelcentrum verder op te waarderen,
met een bijkomende inkomportiek en een gebruiksvriendelijkere inrichting van een deel van de parking, vooral voor voetgangers en fietsers.
Het winkelcentrum aan de Ringlaan in Kuur-
ne is ca. 35.000 m2 groot op twee niveaus.
De ingang aan de zuidkant was in 2005 niet
mee vernieuwd omdat hij paalde aan de le-
veringszone van de grote discountwinkel, die
langs die kant gevestigd was. Het vertrek van
dit winkelbedrijf bood de mogelijkheid om
niet alleen de ingang en de winkelruimte te
vernieuwen, maar ook de toegangszone met
de parking.
Architect Bruno Poelman (Jaspers-Eyers Ar-
chitects): “Aan de bestaande zuidingang van
het winkelcentrum hebben we een voorbouw
toegevoegd, een gelijkaardige stalen inkom-
portiek met ingebouwde verlichting, gla-
zen luifel, automatische toegangsdeuren en
nooddeuren. Dat ging gepaard met het ver-
nieuwen van de bevloering van de winkelga-
lerij op het onderste niveau over een lengte
van ongeveer 60 meter. De nieuwe vloer in
Italiaanse tegels (circa 600 m2), dubbel ver-
lijmd op het vrijgemaakte en afgeschuurde
gepolierd beton, eindigt bij een eveneens
nieuwe panoramische lift die op micropalen
is gefundeerd.”
Die lift was de moeilijkste klus van deze aan-
neming, weet project manager Kris Vande-
nabeele van hoofdaannemer De Coene Con-
struct. “Op die plaats was er voordien een
soort 'leefkuil' in beton. Met meer dan hon-
derd kernboringen hebben we de betonvloer,
die zo maar eventjes 1,40 meter dik was,
losgemaakt en met een kleine kraan eruit ge-
haald. We hebben een bronbemaling moeten
installeren om de put droog te houden bij het
boren van de micropalen en de kernboringen.
Deze werken hebben we ’s nachts uitgevoerd
omdat het winkelcentrum tijdens de hele
duur van de werken open bleef. Alleen de zui-
dingang was een bepaalde tijd afgesloten, om
veiligheidsredenen.”
BOUWEN AAN VLAANDEREN 23
bloembakken in teRRasVoRmVolgens de plannen zou de vroegere dis-
countwinkel van circa dertig bij zestig meter,
vooraan in de galerij, verbouwd worden tot
zes kleinere winkels, plus een horecazaak
met terras op de leveringszone buiten. Om-
dat deze ruimten nog niet volledig verhuurd
zijn, is dit deel van de werken voorlopig uit-
gesteld. “We hebben wel alle technische lei-
dingen binnengebracht via het plafond van
de winkelgalerij en nieuwe riolering gelegd,”
zegt Kris Vandenabeele. “Alles is dus klaar
voor gelijk welke bestemming deze shopping-
ruimte zal krijgen. Ook hebben we de aan
het plafond opgehangen afvoerbuizen van
de winkels in het eerste shoppinggedeelte
gerenoveerd en aangesloten op een nieuwe
pompinstallatie.”
De zuidelijke buitengevel is op het gelijk-
grondse niveau vernieuwd met rode pare-
mentsteen aan het inkomportiek, zoals de
overige inkomzones, en de rest met man-
gaankleurige parementsteen, die aan de
westzijde doorloopt tot aan de hoogspan-
ningscabines (in totaal zowat 650 m2). De
oude hoogspanningscabine is ontmanteld en
vervangen door twee nieuwe: een voor Elec-
TECHniSCHE FiCHEOpdrachtgever: Vastgoedinvestering Kortrijk- Ring
Shopping Center, Brussel
Beheerder: Devimo Consult, Brussel
Project manager: AG Real Estate, Brussel
Architect: Jaspers-Eyers Architects, Brussel
Studies stabiliteit: Ingenieursbureau G. Derveaux,
Gent
Studies technieken: VK Engineering, Brussel
Hoofdaannemer: De Coene Construct, Kortrijk
Begin werken: mei 2011
Einde werken: maart 2012
Kostprijs: 2.218.000 euro, excl. BTW en honoraria
trabel en een voor het winkelcentrum zelf. De
indienststelling mocht de continue werking
van het winkelcentrum niet belemmeren.
Om esthetische redenen zijn ze even hoog
opgetrokken als het onderste winkelniveau
en uitgevoerd in dezelfde parementsteen. Ze
staan deels op de vroegere containerzone,
die daarvoor een eind opgeschoven is. Tus-
sen het met geprofileerde stalen platen af-
gesloten nieuwe containerpark (circa 130 m2)
en de hoogspanningscabines is een nieuwe
stalen noodtrap voor de verdieping van het
winkelcentrum gebouwd.
De Coene Construct heeft de hellende zuid-
kant van de parking over een oppervlakte van
ongeveer 1.500 m2 heraangelegd en uitgerust
met een nieuwe riolering. Opvallend is vooral
de aantrekkelijke bloembakkenpartij, aange-
legd op de plaats van de vroegere aarden hel-
ling. Bruno Poelman: “Ze bestaat uit beton-
nen stapelblokken die aan de buitenkant zijn
bekleed met dezelfde parementsteen als de
onderste verdieping van het winkelcentrum.
Ze zijn afgedekt met betonnen dekstenen.
Het geheel van circa 120 vierkante meter is
gecompartimenteerd in zes handvertand uit-
gemetselde bakken, die in terrasvorm aflopen
met de helling van de parking. Dat is minder
monolitisch, ziet er luchtiger uit en behoudt
maximaal het uitzicht op de hoofdingang
(mee dankzij de lage begroeiing in de bloem-
bakken). Het bood tevens de mogelijkheid om
aan de benedenkant enigszins afgeschermd
zes parkeerplaatsen voor mindervaliden aan
te leggen. Nu wordt er gewerkt aan een plan
voor de volledige vernieuwing van de in to-
taal ongeveer 50.000 vierkante meter grote
parking, die in de toekomst gratis zal blijven
voor de bezoekers van het winkelcentrum. ❚