• Święta Bożego Narodzenia

• Kolęda• Potrawy wigilijne • Tradycje bożonarodz

eniowe

W niektórych Kościołach chrześcijańskich, święta Bożego Narodzenia zaczynają się od dnia poprzedzającego rocznicę

narodzin Jezusa – Wigilii (wieczór 24 grudnia), zwanej w Polsce regionalnie Gwiazdką. W dniu tym tradycją w Polsce

jest post jakościowy (bezmięsny, w pewnych regionach kraju jest to post ścisły). Punktem kulminacyjnym dnia jest

uroczysta kolacja, do której tradycja nakazywała zasiadać po pojawieniu się na niebie pierwszej gwiazdki, na pamiątkę

gwiazdy prowadzącej Trzech Króli do stajenki. Tradycją jest również dzielenie się opłatkiem, połączone ze składaniem

życzeń, które są symbolem pokoju i pojednania.

Święta Bożego Narodzenia jest to czas rodzinny, spędzany w gronie najbliższych. To

okres upamiętniający narodziny Jezusa Chrystusa. Jest to stała uroczystość

liturgiczna przypadająca na 25 grudnia. Boże Narodzenie poprzedzone jest okresem

trzytygodniowego oczekiwania (dokładnie czterech niedziel), zwanego adwentem.

W nocy, najczęściej o północy, w kościołach rzymskokatolickich rozpoczyna się uroczysta msza zwana Pasterką. Pasterka upamiętnia oczekiwanie i

modlitwę pasterzy zmierzających do Betlejem.

Kolędy były pierwotnie radosną pieśnią noworoczną, które współcześnie przyjęły powszechnie formę

pieśni bożonarodzeniowych. Utrzymywana najczęściej w konwencji religijnej, początkowo

wywodząca się z tradycji ludowej, w późniejszym okresie komponowana jest również przez wielu wybitnych kompozytorów. Odmiana kolędy o wątkach zaczerpniętych z życia codziennego

nazywana jest pastorałką, która w odróżnieniu od kolędy we współczesnym, potocznym tego słowa

rozumieniu, nie jest wykorzystywana w chrześcijańskich nabożeństwach religijnych ze

względu na swój świecki charakter.

Nierozłącznym elementem Świąt Bożego Narodzenia jest kolęda. Nazwa kolęda pojawiła się dawno temu. Wywodzi się ona od słowa

"calendae", tak bowiem Rzymianie nazywali początek każdego miesiąca. Owe kalendy, szczególnie styczniowe, czyli noworoczne,

obchodzili bardzo radośnie, bawili się, śpiewali, składali sobie życzenia i obdarowywali prezentami. Najdawniejsze kolędy, które znamy, pochodzą z wieku XV, a najpopularniejsza z nich to kolęda "Anioł pasterzom mówił". Kolędy nigdy nie poszły w zapomnienie, bo śpiewali je z ochotą wszyscy, młodzi i starzy, przekazywano je z

pokolenia na pokolenie, a gdy wynaleziono druk, drukowano je i zbiory takich kolęd i pastorałek zwano "kantyczkami". Kolejne wieki przyniosły nowe kolędy, a największy ich rozkwit datuje się na wiek

XVII i XVIII. Wówczas powstały znane do dziś kolędy, jak: "Wśród nocnej ciszy", "Lulajże Jezuniu', "Bóg się rodzi" i inne.

W zależności od regionu i tradycji rodzinnych zestaw wigilijnych potraw jest różny, ale zwyczajowo na wigilijnym stole powinny znaleźć się wszystkie płody ziemi, a potraw powinno być dwanaście. Każdej należy spróbować, co ma

zapewnić szczęście przez cały rok. Zgodnie z polskim zwyczajem potrawy wigilijne powinny być postne, czyli

bezmięsne i bez użycia tłuszczów zwierzęcych. Post wigilijny jest dość powszechnie przestrzeganym, mimo że obecnie nie jest nakazany w żadnym z wyznań chrześcijańskich. Biskupi

łacińscy zachęcają do zachowania tego zwyczaju „ze względu na wyjątkowy charakter tego dnia w Polsce

Barszcz czerwony z uszkami

Karp smażony

Pierogi

Kapusta z grochem

Kompot z suszek

Gołąbki

Kasza

Zupa rybna

Makowiec

Sernik

Kutia

Krokiety

Choinka jest nieodłącznym elementem tradycji bożonarodzeniowej, chociaż

przez jedenaście miesięcy nie wyróżnia się niczym charakterystycznym – rośnie sobie w lasach, czy też w przydomowych ogrodach. Obchodzący Boże Narodzenie

mieszkańcy całego globu ziemskiego traktują choinkę, jako symbol nadziei i radości, a najmłodsi utożsamiają ją z niczym innym, jak tylko z prezentami,

bowiem to właśnie pod choinką w wigilijny wieczór czekają na nie

upragnione podarki.

Najważniejszym i najbardziej wzruszającym momentem było i jest dzielenie sie poświeconym opłatkiem. Staropolskie opłatki

były różnokolorowe i bardzo ozdobne. Dziś opłatki są białe i ozdobnie wytłaczane. Nazwa "opłatek" pochodzi od łacińskiego

słowa "oblatum", czyli dar ofiarny. Dawniej człowiek składał ofiary nieznanym siłom - wodzie, piorunom, wiatrom,

trzęsieniom ziemi, by ustrzec się od tego wszystkiego, co mogło mu zagrażać. Opłatki, jakie my dziś znamy (nebula - mgiełka)

pierwsi zaczęli wypiekać zakonnicy z klasztoru benedyktyńskiego we Francji. Stamtąd zwyczaj ten

rozpowszechnił się na całą Europę i wraz z chrześcijaństwem przybył także do Polski. Opłatek używany był jednak wyłącznie

do Mszy św. i do konsekracji komunikantów dla wiernych. Pieknym staropolskim zwyczajem jest zapraszanie na Wigilie

ludzi samotnych - tak aby w ten wieczór nikt nie był opuszczony i smutny.

Zgodnie z wiarą chrześcijańską sianko pod obrusem to nawiązanie do żłóbka, w którym przyszło na świat dzieciątko

Jezus. Przypisuje się mu magiczną moc, która zapewnia domostwu dobrobyt. W dawnych czasach sianko przywiązywano

nawet do drzew owocowych, podawano je bydłu do jedzenia, nawet zakopywano w ziemi w polu. Wszystko po to, by w tych

miejscach gościł dostatek i urodzaj.Dla chrześcijan sianko to także symbol prostoty i skromności.

Przypomina nam o tym, że Jezus Chrystus urodził się w ubogiej stajni, z dala od przepychu i bogactwa. Sianko pod obrusem ma

więc symbolizować skromność, jaką każdy chrześcijanin powinien nosić w sercu.

W każdym polskim domu na stole wigilijnym ustawia się specjalny talerz dla niespodziewanego gościa. Ta

niezwykła potrawa ustanowiona została na pamiątkę tych biesiadujących, którym wydawało się że pukanie do drzwi

podczas posiłku może być miłą niespodzianką. Nie dziwmy się więc, że wigilia jest dla Polaków najbardziej rozmodlonym dniem w roku. Modlimy się aby ten talerz

został przez calutki wieczór czysty i nieużywany.

Przygotowali: Katarzyna Noga, Kacper Barczak, Dorota Haligowska, Józef Rumak,

Dziękujemy za uwagę!

☺☻