brecht,bertolt galileo galilei
TRANSCRIPT
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
1/106
GALLEO GALLE
Yazan : Bertolt Brecht
evirenler:
Adalet Cimcoz
Teoman Aktrel
Genco Erkal
PADOVADA BR MATEMATK RETMEN GALLEO GALLE,
KOPERNKN YEN DNYA SSTEMN KANITLAMAK STYOR.
1609 ylnda, Padovada
Bilim alevi parlad kk bir odada
unu syledi Galileo Galilei
Gne duruyor olduu yerde
Dnya dnyor evresinde
PADOVADA GALLEONUN YOKSUL ALIMA ODASI
(Sabah. Ev ilerine bakan kadnn olu Andrea bir bardak stle rek getirir. Galileo,keyifli,
giyinmektedir.)
GALLEO : Masann stne koy st; kitaplara dokunma sakn.
ANDREA : St parasn istiyormu, annem dedi, vermezsek bir dahauramayacakm.
GALLEO : (Ptoleme sisteminin bir maketini gsterir.) Bak ne var orda?
ANDREA : Nedir bu?
GALLEO : Eskilere gre gk yznn haritas. Dnyann evresinde yldzlarn nasl
dndn gsteriyor.
ANDREA : Nasl?
GALLEO : nceleyelim bakalm. Ne gryorsun?
ANDREA : emberler var, bir sr.
GALLEO : Ka tane?ANDREA : Sekiz.
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
2/106
GALLEO : Tamam. Baka?
ANDREA : emberin stnde ufak toplar var. Bilye gibi.
GALLEO : Yldzlar.
ANDREA : Yazlar var.
GALLEO : Ne gibi?
ANDREA : Yldz adlar.
GALLEO : Oku bakalm.
ANDREA : Burada Gne yazyor. erdeki emberde Ay.
GALLEO : O emberler saydam, kristal kreleri gsteriyor
ANDREA : Nasl?
GALLEO : ie ok byk sabun kpkleri dn. Yldzlar bu cam kreleretutturulmu.
imdi yrt bakalm gnei.
ANDREA : (Yrtr) Ne gzel!
GALLEO : Tam oradaki topu gryor musun?
ANDREA : Evet.
GALLEO : O da dnya ite. ki bin yldr insanlar, gnein ve btn yldzlarndnyann
evresinde dndne inanmlar. Papa, kardinaller, prensler, bilginler,
kaptanlar, tccarlar, balklar, renciler hep buna inanmlar. Yldzlarevremizde dnp duruyor, bizler de bu cam yuvarlaklar iinde kmldamadan
oturuyormuuz.
ANDREA : Skp kalmz.
GALLEO : Hah!
ANDREA : Kafeste gibi.
GALLEO : Bana da yle gelmiti bunu ilk grdmde. Ama imdi kyoruz budelikten
Andrea. Byk bir hzla kyoruz hem de. Geti artk. Yeni bir a balyor.Yz yldr bir eyler bekliyor gibiydi insanlk. Byle gelmi ama, byle
gitmez deniyor imdi.Bence gemilerle balad bu i. teden beri insanlar hep
ky ky gitmiler, derken bir gn, veryansn etmiler, brakp kylar
almlar byk denizlere.Sonra bir haber yaylm eski dnyamza: Yeni
dnyalar bulundu. imdi glyoruz, korktuumuz okyanus kck bir
glm meer, diyoruz. Her eyin nedenini renmek istiyoruz. Attn ta
neden yere der, bilmek istiyoruz. Gn gemiyor ki yeni bir eyler
bulunmasn. Sienada grmtm bir gn -ok gentim daha- yap ustalar
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
3/106
tartyorlard. Koca bir granit parasn kaldrmalar gerekiyordu.
Zorlanyorlard. lerinden biri ii kolaylatrmak iin makaralarla iplerin
deiik bir biimde dzenlenmesini neriyordu. Be dakika tarttlar ve hemen
orackta bin yldr kullanlan yntemi brakp yenisine getiler. Yeni bir aa
girdiimizi ilk o zaman anladm ite. -Eski kitaplarda yazlanlar yetmiyor artk.
Bin yldr tahtnda oturan inan yerini kukuya brakt imdi. Gzel diyoruz,
kitaplar yle yazyor ama, bir de biz grelim. Bakalm yazlanlar doru mu?
Bir yel frd Andrea. Prenslerin, din adamlarnn altn ilemeli etekleri
havaland. Tombul bacaklar sska bacaklar kt ortaya, tpk bizim
bacaklarmz gibi. Grrsn bak, ok yaknda gkbilim arda pazarda
tartlacak. Balklarn ocuklar okula gidecek. Dmesin diye yldzlar
yuvarlaklara aklym, yle mi? Yreklilik gsterip bolua salveriyoruzartk onlar, hibir eye tutunmadan alm balarn gidiyorlar. Yeryz de
sevinle dnyor gnein evresinde. Balklar, tccarlar, prensler, kardinaller
de birlikte. Papa bile.
ANDREA : Bu dnme iine aklm ermiyor.
GALLEO : Dn anlatmtm sana.
ANDREA : Evet, ama, ok zor. Ben daha ekimde on birime basacam, naslanlarm?
GALLEO : Ben zellikle senin anlaman istiyorum. Senin gibilerin de anlayabilmesiiin
alyorum. Onun iin alyorum bu pahal kitaplar. Stnn parasn
verirdim yoksa.
ANDREA : Gzlerime mi inanaym, size mi? Gne akamlar baka yerde, sabahbaka.
Yer deitirdiini gryorum.
GALLEO : Gryormu. Hibir ey grdn yok. Alk alk bakyorsun o kadar.
Grmekdenmez ona. Bak, bu gne. Otur. (Andrea oturur. Galileo arkasna geer.)
Nerde gne, sada m, solda m?
ANDREA : Solda.
GALLEO : Nasl geer saa.
ANDREA : Siz gtrrseniz.
GALLEO : Baka yolu yok mu? (skemleyle birlikte Andreay 180 derece dndrr.)
Nerde imdi gne?
ANDREA : Sada.
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
4/106
GALLEO : Kmldad m yerinden?
ANDREA : Kmldamad.
GALLEO : Ne kmldad yleyse?
ANDREA : Ben.
GALLEO : (Barr.) Sen deil, alk! skemle!
ANDREA : Ama ben de stndeydim.
GALLEO : Elbette. skemle dnyamz. Sen de stndesin. (Andreann annesi BayanSarti
ieri girmitir.)
Bn. SART : Ne yapyorsunuz Bay Galilei?
ANDREA : Brak anne, sen anlamazsn.
Bn. SART : Ben anlamam da sen anlarsn yle mi? yi giyimli gen bir bey geldi,ders
almak istiyormu. Bir de mektup getirmi. (Mektubu verir. Galileonun
yatan yapar.) Sonunda iki kere iki be eder diyecek. O hale getirdiniz. Dn
gece kalkm neler anlatyor bana. Gne olduu yerde duruyormu da, dnya
evresinde dnyormu.
ANDREA : Yalan m Bay Galilei?
Bn. SART : Neler retiyorsunuz kuzum bu ocua? Okulda bunlar gevelesin de
papazlarla bam derde mi girsin? Bu mudur istediiniz?GALLEO : (Kahvalt etmektedir.) Uzun aratrmalar ve youn almalar sonunda,
Andreayla birlikte artk gizleyemeyeceimiz gereklere vardk Bayan Sarti.
Btn dnya bilmeli bulduklarmz. Yeni bir a balad. Bu ada yaamak
sevin verecek insana.
Bn. SART : yi. Bakalm bu yeni ada stnn borcunu deyebilecek miyiz?(Mektubu
gstererek.) Sizden rica ediyorum, bu geleni de geri evirmeyin nolur. Benim
aklm stnn parasnda. (Gider.)GALLEO : (Andreaya.) Demek dn konuulanlardan aklmzda biraz bir eylerkalm,
ha? (Varlkl gen bir adam, Ludovico Marsili girer.)
GALLEO : Yolgeen hanna dnd buras.
LUDOVCO : Gnaydn efendim. Adm Ludovico Marsili.
GALLEO : (Mektubu okuyarak) Hollandadan geliyormusunuz?
LUDOVCO : Evet efendim. Adnz ok iittim oralarda.
GALLEO : Ailenizin Campagnada iftlikleri, balar, baheleri varm...
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
5/106
LUDOVCO : Annem yurt dna gnderdi beni. k gez biraz, dola dnyay ne varne yok
bir gr bakalm, dedi.
GALLEO : Hollanda'da rendiinize gre talya'da ben mi varmm?
LUDOVCO : Annem, bilim dnyasndaki gelimelerle de ilgilenmemi istediinden...GALLEO : zel ders iin ayda on duka alrm.
LUDOVCO : Peki efendim.
GALLEO : Hangi konuya ilgi duyuyorsunuz?
LUDOVCO : Atlara.
GALLEO : Yaaa!
LUDOVCO : Bilime pek yatkn deil kafam.
GALLEO : yleyse on be duka.
LUDOVCO : Peki efendim.
GALLEO : Sabahlar erken gelirsiniz. Bu iten sen zararl kyorsun Andrea. Senindersler
bitti bylece. Ne yapalm? Sen para demiyorsun.
ANDREA : Evet. (kar.)
LUDOVCO : Bana kar biraz sabrl olmanz gerekecek. nk bilimde iler pekmantkla
yrmyor. Anlamas g. Amsterdamda satlan o acayip boruyu ele alalm
sz gelii. Yakndan inceledim; yeil deriyle kapl bir boru. inde de iki mercek.
Biri byle (ibkey iareti), biri byle (dbkey iareti). Biri byltyor, teki
kltyormu. Yani imdi akl banda olan kime sorsanz, bunlar birbirinin
etkisini ortadan kaldrr diyecektir, deil mi? Hayr efendim, borudan bir
bakyorsunuz her ey be kat byk grnyor. Buyurun bakalm. te bilim.
GALLEO : Neymi o, be kat byk grnen?
LUDOVCO : Kilise kulesi, kular, uzakta ne varsa.
GALLEO : Siz de bakp grdnz m?LUDOVCO : Grdm ya.
GALLEO : Borunun iki mercei var dediniz deil mi? (Kada izer.) Byle mi?Ludovico
bayla evet der.) Ne zaman bulunmu bu?
LUDOVCO : Ben oradan ayrlmadan az nce bulunmutur sanrm, piyasaya yenikmt.
GALLEO : (Nerdeyse dosta) Fizik renip kafanz kartracaksnz da ne olacak?At
yetitirirsiniz daha iyi deil mi? (Bayan Sarti girer. Galileo onu grmez.)
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
6/106
LUDOVCO : Annem kafasna takm bir kez, bilimsiz olmaz, diyor. ki sofrasndabile
bilimden sz etmek gerekiyormu gnmzde.
GALLEO : Latince ya da Tanrbilim renseydiniz bari, daha kolaydr. (Bayan Sartiyi
grr.) Peki, Sal sabah gelin. (Ludovico kar.) Bakma yle. Anlatk ite.Salya balyoruz.
Bn. SART : Tam zamannda grdn beni de ondan. niversiteden Bay Priuli geldi.Darda
bekliyor.
GALLEO : Gelsin, gelsin. Priuli nemli. in ucunda be yz duka var. Belki de zel
derslere gerek kalmaz. (Bayan Sarti, niversitenin parasal ilerinden sorumlu
yneticisi Bay Priuliyi ieri alr. Galileo bu arada bir kadn stne bir takm
saylar yazar.)
PRUL : Gnaydn.
GALLEO : Yarm duka verin bana. Bor. (Adamn kesesinden karp verdii paray
Galileo Bayan Sartiye uzatr.) Bayan Sarti, Andreay gzlkye gnderin,
iki mercek alsn, lleri yazl burada. (Bayan Sarti kar.)
PRUL : Aylnzn bin dukaya karlmasn istemisiniz. Onun iin geldim. Yazk ki
dilekenizi ynetim kuruluna iletemeyeceim. Biliyorsunuz matematik dersleri
niversitemize para getirmiyor.GALLEO : (Ktlarn zerine eilmitir.) Ben de beyz dukayla geinemiyorum.
PRUL : Haftada ikier saatten drt saat dersiniz var bizde. Bunun dnda zel
rencilerinizden dilediiniz kadar para kazanabilirsiniz.
GALLEO : Ben ne zaman alacam peki? Aratrmalarma nasl vakit ayracam?
Setiim bilim dalnda yeni ve nemli gelimeler bekleniyor. Bu yzden de
ok almak, renmek, aratrmak gerekiyor. Buna karlk biz ne yapyoruz?
A kalmayalm diye karmza kan her paral budalann kafasna, paralel
izgilerin sonsuzda kesitiini sokalm diye didinip duruyoruz.
PRUL : Cumhuriyetimiz, kimi prenslerden daha az para veriyor olsa bile, unutmayn,
aratrmalarnz iin zerklik salyor size. Venedik Cumhuriyetinde
Engizisyonun sz gemez deniyor. Az ey deil bu, Bay Galilei.
GALLEO : Baka yerlerde Engizisyon var, yakalar adam diyerek, ucuza retmen
altrmann yolunu bulmusunuz. yi dorusu.
PRUL : Yoo. Hakszlk ediyorsunuz. zgrlk...
GALLEO : Peki syler misiniz, ne ie yaryor bu zgrlk? Aratrma yapmak iinzgr
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
7/106
zaman salamyorsa ne yapaym ben o zgrl? Cisimlerin D
Yasasyla ilgili almam (bir tomar kt gsterir) bir gsterin bakalm
ynetim kuruluna, fazladan birka duka etmez mi?
PRUL : Birka dukadan ok fazla eder.
GALLEO : ok fazlasn bo verin, beyz duka yeter.
PRUL : Paraya vurulacak olursa, bir eyin deeri, getirecei parayla llr. Para
kazanmak istiyorsanz karlnda baka eyler retmeniz gerekir.
GALLEO : Anlyorum. Serbest aratrma ve serbest piyasa. Ksaca serbestaratrma
piyasas yani.
PRUL : Neden o nl hesap cetvelinize benzer bir eyler bulup karmyorsunuz
ortaya? Hi matematik bilmeyenler bile karekk bulabiliyor, faiz hesaplar
yapabiliyordu cetvelinizle.
GALLEO : ocuk oyunca.
PRUL : Ticaret odasnn ok houna gitmi, ok da para getirmiti byklerimize.
Niin ocuk oyunca diyorsunuz? Ticareti kmsemeyin Bay Galilei.
GALLEO : Priuli, durun bakaym, iinize yarayacak bir eyim olacak sanyorum.(izdii
kd alr eline.)
PRUL : yle mi? O zaman her ey yoluna girecek demektir. (Kalkar) Byk biradam
olduunuzu biliyoruz Bay Galilei. Byk ama kolay honut olmayan birisiniz.
GALLEO : Evet. Biraz aklnz olsa byle olduum iin para verirdiniz bana.Kendimden
honut olmadm iin, yaptklarmla yetinmediim iin. Krk alt yama
geldim, istediim hibir eyi gerekletiremedim daha.
PRUL : yleyse iinizden daha fazla alkoymayaym sizi.
GALLEO : Gle gle. (Priuli kar. Galileo almaya balar. Andrea koarak gelir.)GALLEO : Mercekleri aldn m?
ANDREA : Para yetmedi. Ceketimi braktm.
GALLEO : K kyamette ne yaparsn ceketsiz? (alr.) Bir ey syleyeceim sana
Andrea. Dncelerimizden sakn kimseye sz etme.
ANDREA : Neden?
GALLEO : Yasakladlar.
ANDREA : Ama gerek madem.
GALLEO : Ama yasak. Bir de u var: Biz fizikiler doru bildiklerimizi daha
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
8/106
kantlayamyoruz. Byk Kopernikin sistemi bile bugn iin yalnzca bir
varsaym.
ANDREA : Varsaym ne demek?
GALLEO : Varsaym, varsaylandr. Kantlanmamtr.
ANDREA : Siz bana her eyi kantladnz ama.
GALLEO : Sadece yle olabileceini gsterdim.
ANDREA : Ben de fiziki olmak istiyorum Bay Galilei.
GALLEO : stersin elbet. Karlk bekleyen yle ok soru var ki bu alanda.(Pencereye
gidip merceklerden bakar. Pek nemsemeden.) Gel Andrea, bak bakalm
uradan.
ANDREA : Vay canna! Kulenin anlar burnumun dibine geldi. Yazs bile okunuyor.
GALLEO : Be yz duka salayacak bu bize.
II
GALLEO VENEDK CUMHURYETNE YEN BULUUNU SUNUYOR.
Galileoda da kusur ok
yi yemek ister can lop lop
Dinleyin bir kez: ama kzmaca yokNedir, ne deildir u teleskop.
VENEDK LMANINDA BYK TERSANE
(Bir yanda Venedik kentinin ileri gelenleri, senatrler. te yanda Galileonun arkada
Sagredo ile Galileonun onbe yandaki kz Virginia. Elinde kadife bir yastk,stnde altm
santim uzunluunda krmz deriyle kapl teleskop. Galileo krsdedir. Arkasnda
teleskopunayakl. Yan banda mercek ustas Federzoni.)
GALLEO : Venedik kentinin saygdeer bykleri! Senatrler: Padovaniversitenizde
matematik retmeni ve Venedik Tersanesinin ynetmeni olarak, bugne
dein, retmenliin yan sra, yararl bulularmla Venedik Cumhuriyetine
parasal kar salamay da kendime grev bildim. Bugn yepyeni bir buluumu
sunmak zere derin saygyla kyorum karnza. Drbn, ya da teleskop adn
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
9/106
verebileceimiz bu ara, bilimsel ve dinsel yce ilkelerin altnda, dnyaca
nl byk tersanenizde, ylmadan, usanmadan srdrlen on yedi yllk
alma sonucu gerekletirilmitir.(Krsden iner, Sagredonun yanna gelir.
Alklara eilerek selam verir.)
GALLEO : (Usulca Sagredoya.) Boa ne ok zaman harcyoruz.
SAGREDO : (Usulca) Kasabn borcunu deyebileceksin, dostum.
GALLEO : yle. yi para getirecek bunlara. (Alklara eilir, selam verir.)
PRUL : Saygdeer Senatrler! Sanat alannda, bu yeni buluumla Venedik kentigene
parlak bir sayfann altna imzasn atm bulunuyor. (Hafif alk) Bugn
dnyaca nl bir bilgin, byk gelir salayabilecek buluunu, dilediiniz gibi
retip satmak zere size, yalnz size sunuyor (Daha gl alk). stelik,
dmanlarmzda olmayan bu ara savata da ayrcalk salayacak bize,
dman gemilerini, onlarn bizi grmesinden en az iki saat nce grp nlem
alabileceiz (ok iddetli alk). Sayn senatrler, Bay Galilei, gzel kznn
eliyle sunduu buluunu ltfen kabul buyurmanz diliyor.
(Mzik balar. Virginia ne kar, eilir, teleskopu Priuliye uzanr, Priuli deFederzoniye
verir. Federzoni teleskopu ayakln stne yerletirir. Senatrler teleskoptanbakmaya
balarlar.)
1.SENATR : nanlr gibi deil! Santa Rositann surlar bile grnyor.
GALLEO : (Usulca) Krl bir oyuncak bulduk diye seviniyorlar ya, onun ok tesindebir
ey bu.
SAGREDO : Ne grdn?
GALLEO : Ayn kendi yok.
SAGREDO : Ne?2.SENATR : Gemide balk yiyorlar. Azm suland.
GALLEO : yle bir ara olsayd bin yldr yerinde saymazd gk bilimi.
3. SENATR : Tanesi on dukadan rahata satlr bunlar Bay Galilei. (Galileo eilirselamlar.)
4. SENATR : Rezalet! Hanma sylemeli. Bundan byle balkonda gnelenmekyok.
VRGNA : (Ludovicoyu Babasnn yanna getirir.) Baba, Ludovico kutlamak istiyorseni.
LUDOVCO : (Utanm) Sizi kutlarm efendim.
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
10/106
GALLEO : Biraz gelitirdim.
LUDOVCO : Evet efendim. Klfn krmz yapmsnz. Hollanda'daki yeildi.
GALLEO : (Sagredo'ya) Samanyolu'nun nelerden olutuunu biliyor musunuz?
SAGREDO : Yoo.
GALLEO : Ben biliyorum.
PRUL : (Galileo'nun yanna yaklar.) Eh. Be yz dukay cebinizde bilin Bay Galilei.
SAGREDO : (Yaklar) Bilginlerinize biraz para verebilmek iin byle bahaneleryaratmak
zorundasnz. Ne yazk!
PRUL : Bylece yaratc glerini kamlam oluyoruz, deil mi efendim?(Senatrler
Galileo'nun evresini sararak, kutlarlar.)
VRGNA : (Ludovico'ya) Nasldm? Yzme gzme bulatrmadm ya?
LUDOVCO : Yok canm.
VRGNA : Nen var?
LUDOVCO : Yok bir ey. Klf yeil olsayd ne fark ederdi, onu dnyorum.
VRGNA : Babamdan herkes pek honut galiba.
LUDOVCO : Ben de bilimin ne olduunu biraz biraz anlamaya baladm galiba.
III10 OCAK 1610 : GALLEO,
TELESKOPLA GKTE KOPERNK SSTEMN KANITLAYAN OLAYLAR GRR.
ARKADAI, BUNUN DOURACAI KT SONULARI NE SREREKGALLEOYU UYARIR.
GALLEO NSAN AKLINA OLAN NANCINI BELRTR.
Bin alt yz on ylnn Ocak gn Galileo Galilei gkyznn kubbesiz olduunugrd.
GALLEONUN PADOVADAK ALIMA ODASI
(Gece, Galileoyla Sagredo, kaln paltolara sarlm, teleskopun nndeoturmaktadrlar.)
SAGREDO : (Teleskoptan bakarak, alak sesle) Ayn aydnlk blm ile karanlkblm
arasndaki izgi dz deil, girintili kntl. Kk kk kl benekler
giderek geniliyor ve aydnlk blmle birleiyor.
GALLEO : O kl benekler nedir dersin?
SAGREDO : Olamaz ki...
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
11/106
GALLEO : Olur dostum. Da onlar.
SAGREDO : Bir yldzn stnde da olur mu?
GALLEO : Yce yce dalar. Parlayan benekler, doan gnein ilk klarn alantepeler.
Yamalar karanlk daha. Ayda grdn k dalarn doruklarndan vadilereinen gne .
SAGREDO : Ama iki bin yllk gkbilimin tmne ters dyor bu.
GALLEO : yle. u grdn benden bakas kimse grmedi bugne dein. kincigren
sensin.
SAGREDO : Ay, dalarla, vadilerle kapl bir yldz olamaz ki. Dnyamzn da bir yldz
olamayaca gibi.
GALLEO : Ay dalarla, vadilerle kapl bir dnya olabilir. Dnyamz da bir yldzolabilir.
Gkyzndeki binlerce yldzdan biri. Biz ay nasl gryorsak, ay da bizi yle
gryor. Kimi zaman hilal biiminde, kimi zaman yarm, tam yuvarlak olarak
gryor, kimi zaman da hi grmyor.
SAGREDO : Yani ayla dnya arasnda hibir ayrm yok.
GALLEO : yle grnyor.
SAGREDO : On yl kadar nce, Romada Giordano Bruno adnda birini yaktlar. O dabyle
dnyordu.
GALLEO : O dnyordu. Biz imdi gryoruz.
SAGREDO : Korkun bir ey bu!
GALLEO : Bir ey daha buldum. Belki daha artc. (Birden Priuli girer.)
PRUL : On yedi yllk aratrma sonucu gerekletiini sylediiniz o byk
buluunuzun, bu gn, talyada, hemen her ke banda birka dukaya
satldn biliyor musunuz? Hem de Hollanda mal! u anda bir Hollandagemisi rhtma tam be yz teleskop boaltyor.
GALLEO : Yok canm! (Galileo srtn dner, teleskopu ayarlar.)
PRUL : Bir de kalkp adamlara, borunun btn yapm ve satm haklarn Venedik
Cumhuriyetine brakyoruz, dedik. yi ki, borudan ilk baktklarnda,
ke banda ayn borunun be kurua satldn yedi kez byltlm
olarak grmediler.
SAGREDO : Bay Priuli, alverite size ne salar, onu bilemem, ama, Bay Galilei bu
aralaevrenle ilgili btn bildiklerimizi altst edecek eyler buldu.
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
12/106
PRUL : Bay Galilei kentimiz iin harika bir su tulumbas yapmt. Sulamatesislerimiz
kusursuz alyor. Dokumaclarmz da yapt tezgahlar pek beeniyorlar.
Ama ben kendisinden byle bir dolandrclk beklemiyordum dorusu.
GALLEO : Bir dakika Priuli. Deniz yolculuklar hl uzun, pahal, stelik gvensiz.Gkyznde denizcilere yol gsterecek gvenilir bir ara bulmak gerekiyor.
Bir takm yldzlarn belli bir dzen iinde yol aldklarn saptayabileceimizi
sanyorum. Buna dayanarak yaplacak yeni gkyz haritalar denizcilikte bize
milyonlar salayabilir.
PRUL : Yeter. Sizi dinlemiyorum artk. Yaptm iyilie karlk tm kente rezil ettiniz
beni. Glersiniz tabi. Kopardnz ya be yz dukay iiniz i. Ama namuslu biri
olarak size unu syleyeyim: Tiksiniyorum bu dnyadan! (Kapy arparak
kar.)
GALLEO : (Utanm) Kznca neredeyse sevimli oluyor kerata. ittin, deil mi?Alveri
olmaynca tiksinti veriyormu dnya.
SAGREDO : Hollandada teleskop yapldn biliyor muydun?
GALLEO : itmitim. Ama ben iki kat daha iyisini yaptm bizim para babalarna.
Grtlama kadar bor iindeyken nasl alabilirim? Virginiann eyizini
dnmek gerek, eyizsiz koca bulamaz, pek akll bir kz deil. Sonra kitapalmak istiyorum. Doru drst yemek yemek istiyorum. Kafam en iyi yemek
yerken alyor. Gzel bir yemek, sekin bir arap. Cimri herifler arabaclarna
bile benden ok para veriyorlar. Be yl rahat braksalar beni, dilediim gibi
aratrma yapabilsem her eyi kantlarm.
SAGREDO : Peki, dnyann gnein evresinde dndn kantlayacak bir eyler
bulabildin mi?
GALLEO : Hayr. Ama, Sal gn bir eyin ayrmna vardm. Bizi oraya gtrecek bir
adm olabilir. (Teleskoptan bakar.) Nerde Jpiter? Ancak teleskopla
grlebilen drt kk yldz var Jpiterin evresinde. lk kez Pazartesi gn
grmtm, ama, durumlar dikkatimi ekmemiti pek. Sal gn gene baktm.
Drdnn de yer deitirdiine ant iebilirim. Not aldm. Bak gene deimi
yerleri. Hayret! Ben drt tane grmtm. (Heyecanl) Bak! Bak!
SAGREDO : Ben tane gryorum.
GALLEO : Drdnc nerde peki? te izimler burada. Nasl yol aldklarn
hesaplamalyz.(Heyecanla ie koyulurlar. Sahne kararr. Arkada, gkte,Jpiterle uydular grnr. Sahne aydnlnda ikisi paltolarna sarlm,
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
13/106
oturmaktadrlar)
GALLEO : Tamam ite, kantland. Bu durumda grnmeyen drdnc yldz ancakbir tek
yerde olabilir: Jpiterin arkasnda. te sana bir yldz ki evresinde bir bakas
dnyor.SAGREDO : Peki, ama, Jpiterin asl olduu saydam kreye ne olacak?
GALLEO : Yaa... Syle bakalm, ne olacak? Jpiter bir kreye tutturulmu olsa teki
yldzlar dnenebilirler mi evresinde? Hani nerde gk kubbe? Haklymlar
ite Kopernik, Giardano Bruno... Btn dnya onlara karyd ama, sonunda
hakl ktlar ite. Andrea duymal bunu. (Darya seslenir.) Bayan Sarti!
Bayan Sarti!
SAGREDO : Korkuyorum.
GALLEO : Neden?
SAGREDO : Akln bana topla. Gerekse grdn bana gelebilecekleridnebiliyor
musun? Dnya evrenin merkezi deil de, sadece bir yldzsa... Ve sen bunu
btn dnyaya duyurursan...
GALLEO : Evet, ne olmu? Btn yldzlaryla, koskoca evren de, bizim kck
dnyamzn evresinde dnmyor ite! Bayan Sarti!
SAGREDO : Demek sadece yldzlar var. Yerle gk arasnda ayrm yok demek. PekiTanr
nerde yleyse?
GALLEO : Ne demek istiyorsun?
SAGREDO : Tanr nerde diyorum?
GALLEO : (Kzgn, g gstererek) Orda deil! Oralarda baka canllar varsa, gelip
Tanry burada ararlarsa, burada da bulamayacaklar!
SAGREDO : Tanr nerde peki?
GALLEO : Din adam deilim ben. Matematikiyim.SAGREDO : Her eyden nce insansn. Soruyorum sana, senin evreninin neresindeTanr?
GALLEO : imizde, ya da... hibir yerde.
SAGREDO : (Barr) Yaklan adamn dedii gibi.
GALLEO : Evet. Onun dedii gibi.
SAGREDO : Byle dedii iin yakld o adam, on yl bile olmad daha.
GALLEO : Kantlayamad da ondan. Varsaymd onununki. Bayan Sarti!
SAGREDO : (nanmamtr) Kantlasayd baka trl m olurdu?
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
14/106
GALLEO : Elbette baka olurdu. Bak Sagredo, ben insana inanyorum, insannaklna,
saduyusuna inanyorum. Byle bir inancm olmasayd sabahlar yataktan
kalkacak gc bulamazdm kendimde. Gerei bilmek istiyor insanlar.
(Cebinden ufak bir ta paras karr) Biri kalkp yere bir ta drse (Taelinden brakr), sonra da ta yere dmedi dese, susar m sanyorsun?
nanrlar m? Kabullenip susarlar m? Gznle grdn kantn gcn dn.
Salam kantlara herkes boyun eer -eninde sonunda- herkes. Dnmek insan
soyunun en byk keyiflerinden biridir.
Bn. SART : (Girer) Bir ey mi istemitiniz Bay Galilei?
GALLEO : (Teleskopun bana oturmutur, bir eyler yazmaktadr. ok nazik)Andreay
rica edecektim.
Bn. SART : Uyuyor.
GALLEO : ok sevinecei bir ey gstereceim ona.
Bn. SART : Gene bu boruyla m? Gece yars, bunun iin mi uyandracam ocuu?
ldrmsnz siz. Uyandramam imdi.
GALLEO : Peki. Belki siz yardm edebilirsiniz bize. ok okuduumuzdan olacak
zemediimiz bir sorun var. Yldzlara ilikin bir ey. unu renmek
istiyoruz. Bykler mi kklerin evresinde dolanr, kkler mi byklerinevresinde?
Bn. SART : (Kukulu) Eleniyor musunuz, yoksa gerekten mi renmekistiyorsunuz?
GALLEO : Gerekten renmek istiyorum.
Bn. SART : Kestirmeden syleyeyim yleyse. Yemei ben mi size getiriyorum, siz mi
bana?
GALLEO : Siz getiriyorsunuz. Dnknn dibi tutmutu.
Bn. SART : Niye tutmutu dibi? Yemek ocaktayken ayakkablarnz istediniz.Ayakkablarnz ben getirmedim mi?
GALLEO : yle olmal.
Bn. SART : Neden? nk byk sizsiniz, okumusunuz, paray da sizveriyorsunuz.
GALLEO : Anladm, evet. Hi de zor deilmi. Gidebilirsiniz Bayan Sarti. (Sarti,memnun
kar) Bir de gerei anlamazlar diyorsun, ha? Geree susam bu insanlar.
(Sabah duasnn anlar duyulur. Srtnda peleriniyle Virginia girer, elindefener.)
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
15/106
VRGNA : Gnaydn baba.
GALLEO : Bu saatte ne iin var senin ayakta?
VRGNA : Bayan Sartiyle sabah duasna gidiyoruz. Ludovico da gelecek. Gecenasld
baba?GALLEO : Aydnlk.
VRGNA : Ben de bakabilir miyim?
GALLEO : Niye? (Virginia karlk bulamaz.) Oyuncak deil bu.
VRGNA : Biliyorum baba. Yeni bir eyler buldun mu gkyznde?
GALLEO : Sana gre bir ey yok. Byk bir yldzn yan banda birka soluk leke.
(Sagredoya) Floransa dukasnn adn verip Medici Yldzlar demeli
bunlara. (Gene Virginiaya) Belki de Floransaya tanyoruz Virginia.
Dukaya mektup yazdm. Bakalm beni saray matematikisi olarak kabul
edecek mi?
VRGNA : (Sevinli) Saraya m gidiyoruz?
SAGREDO : Galileo!
GALLEO : Ne yapaym dostum. Zaman gerek bana! Kant gerek. Bol bol da etyemek
istiyorum. Tek kaygm, beni oraya isterler mi acaba?
VRGNA : stemez olurlar m baba, yeni bulduun yldzlar... Falan.GALLEO : Hadi sen kiliseye. (Virginia kar.) nemli kiilere mektup yazmaya alk
deilim. (Sagredoya bir mektup uzatr.) Bak bakalm olmu mu?
SAGREDO : (Mektubu okur, Sonunu yksek sesle bitirir.) ... btn dileim yanbanzda
olmak. Siz, dnya tarihinin bu byk an aydnlatmak zere doan
gnesiniz. Floransa Dukas dokuz yanda.
GALLEO : Fazla dalkavuka buluyorsun anlalan. Ben de acaba yeteri kadar
dalkavukdeil mi diye korkuyordum. Benim gibi rahatsz edici bulular olan biri ancak
el etek perek doru drst bir i bulabilir. Karnn doyurmak iin kafasn
kullanmay beceremeyenlere de hi dayanamam, biliyorsun. (Bayan Sartiyle
Virginia kiliseye gitmek zere sahneden geerler.)
SAGREDO : Floransaya gitme Galileo.
GALLEO : Neden?
SAGREDO : Din adamlar ynetiyor oray.
GALLEO : Sarayda nl bilginler var.
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
16/106
SAGREDO : Hepsi uak onlarn.
GALLEO : Enselerinden teleskopun bana oturturum. Papazlar da insan, Sagredo.
Kantlara kar koyamazlar.
SAGREDO : Tehlikeli bir yoldasn Galileo. Bilim alannda kukucusun, kl krk
yararsn,ama baka konularda ocuk gibisin. Gerei gren birini batakiler rahat
brakrlar m? Papaya kp da siz yanlyorsunuz, dediinde, hemen
gnln ap: 10 Ocak 1610 : Bugn gk kubbe yok edildi, diye mi
yazacak sanyorsun? Demin u teleskopun nnde oturup yldzlara bakarken
seni alevlerin iinde grr gibi oldum! Ben kantlara inanrm, dediinde de
yank et kokusu geldi burnuma. Bilimi severim, dostum, ama seni daha ok
severim. Floransaya gitme, Galileo.
GALLEO : sterlerse beni giderim.
IV
GALLEO VENEDK CUMHURYETNDEN AYRILIP FLORANSA SARAYINI
SEMTR. SARAY BLGNLER TELESKOPLA BULDUKLARINA
NANMAZLAR
Byle gelmi byle gider, der eskiler.Yararl deilsen, ek araban, der yeniler.
GALLEONUN FLORANSADAK EV
(Galileo, Andrea ve Federzoni Dukay beklemektedirler. Bir ses duyulur: FloransaDukas
Cosimi di Medici hazretleri! Bayan Sarti koarak girer, kenara ekilir. FloransaDukas,
ardnda sarayl iki hanm, Saray Nazr, felsefe profesr ve matematik profesrolmak zere
girerler. Odadakiler sarayllar selamlarlar. Dokuz yandaki Duka, Bayan Sartinin
gsterdii yere oturur. Saray Nazr Balayalm iaretini verir.)
GALLEO - Soylu efendim, niversitenizin profesrlerine, huzurunuzda, yenibulularm
sunabilmek benim iin byk mutluluktur. Saygdeer hocalar, Jpiterin
uydular olan Medici yldzlarn incelemekle balamak isterler mi acaba?
ANDREA - (Teleskopun nndeki tabureyi gstererek) Buraya buyurun ltfen.
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
17/106
FLOZOF - Teekkr ederim, yavrum. Korkarm i bu kadar basit deil. ok szedilen,
nl teleskopunuzdan bakmadan nce bir tartma amak daha doru olacak
sanrm. Konumuz: Bu trl gezegenler varolabilirler mi?
MTMTK - Geleneksel kurallara uygun bir tartma.GALLEO - Ben de, teleskoptan bir baksanz, kendi gzlerinizle grrsnz, diyorum.
ANDREA - Buyurun ltfen.
MTMTK - Evet. Evet. Tabii. Mutlaka bilirsiniz, geleneksel dnceye gre dnyadnda
herhangi bir merkezin evresinde dnen yldzlar varolamaz.
FLOZOF - Sayn matematikimizin (Matematikiye dner) bu gibi yldzlarnolabilirlii
konusundaki kukusunun tesinde, ben de bir felsefeci olarak, unu sormakistiyorum: Byle yldzlar gerekli midir? Aristoteles divini universum,
quaedam miracule universi. Orbes mystice canorea, arcus crystallini circulatio
corporum celestium.
GALLEO - Tartmay gnlk konuma dilinde srdrsek nasl olur? Dostum Bay
Federzoni Latince bilmez.
FLOZOF - Anlamas gerekli mi?
GALLEO - Evet.
FLOZOF - zr dilerim. Ben onu yannzda alan mercek ustas sanmtm.
ANDREA - Bay Federzoni hem ii, hem de bilgindir.
FLOZOF Teekkr ederim yavrum. Madem Bay Federzoni yle istiyor.
GALLEO - Ben yle istiyorum.
FLOZOF - Tartmamz inceliini yitirecek, ama ev sizin eviniz... lmsz Aristonun
evreni, o gizemli, o iirsel kreleriyle, kristal kubbeleri, gney yarm kreyi
kaplayan takmyldzlarnn zenginlii ve gk kubbenin saydam yapsyla
ylesine grkemli bir simetri ve gzellik antdr ki, bu yapnn uyumunubozmaya kalkmadan nce iyice dnmemiz gerekir.
GALLEO - Efendimiz, varl olanaksz ve gereksiz grlen yldzlarnza siz acaba
teleskopla bir bakmak istemez miydiniz? (Cosimo yerinden kalkmak ister,
evresindekilerin iaretiyle yeniden oturur.)
MTMTK - Olmayan gsterebilen bir teleskop, pek gvenilir bir teleskop olmasagerekir,
diyecei geliyor insann.
GALLEO - Ne demek istiyorsunuz?
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
18/106
MTMTK - Sizi daha ok kzdrmayacan bilsem, gk kubbede var olanla,
teleskopunuzdan grnenlerin apayr eyler olabileceini ileri srerdim.
FLOZOF - Daha kibarca sylenemezdi dorusu.
FEDERZON - Medici yldzlarn mercein stne mi boyadk yani?
GALLEO - (Sakin) Beni dolandrclkla m suluyorsunuz?
MTMTK - Asla! Byle bir eyi nasl yapabiliriz soylu efendimizin huzurunda?(Sarayllar
eilip Dukaya selam verirler. Duka hanmlardan yalsnn kulana bir eyler
syler.)
YALI KAD.- Hayr efendimiz, yldzlarnza bir ey olmad. Beyler sadeceyldzlarnz
gerekten var m, yok mu onu aratryorlar. (Sessizlik)
GEN KAD. - Teleskoptan baknca Byk Aynn kllar tek tek grnyormu, ylemi?
FEDERZON -Evet. Boann da her bir eyi.
GALLEO - Beyler, imdi u teleskoptan bakacak msnz, bakmayacak msnz?
FLOZOF - Bakacaz, tabii.
MTMTK - Tabii, tabii. (Sessizlik. Birden Andrea dner, dimdik, oday batan baageer,
annesi kolundan tutar.)
BN. SART - Noluyor sana?
ANDREA - Aptal be bunlar! (Elinden kurtulur, kar.)
FLOZOF - Zavall yavrucak.
NAZIR - Efendimiz, saygdeer baylar, saray balosunun krkbe dakika sonra
balayacan anmsatabilir miyim?
MTMTK - Uzatmaya ne gerek var? Bay Galilei eninde sonunda gerekleri kabuletmek
zorunda kalacak. Jpiterin uydular olsayd, gk kubbeyi krp gemek
zorunda kalrlard. Bu kadar basit.
FEDERZON-ok aacaksnz ama, gk kubbe yok.
FLOZOF - Hangi okul kitabn arsanz an, olduunu greceksiniz.
FEDERZON-yleyse yeni kitaplar yazlsn.
MTMTK - Efendimiz, meslektalarmla benim ileri srdmz dnceler gcn
lmsz Aristodan almaktadr.
GALLEO - (Aadan alarak) Baylar Aristoya inanmak baka, geree, elle tutulur
geree inanmak baka. Yalvarrm size, gzlerinize inann yeter.MTMTK - Belki beni eski kafal bulacaksnz ama, ben sk sk Aristoyu okurum,
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
19/106
gzlerime de ancak okurken inanrm.
FEDERZON-Aristonun teleskopu yoktu.
MTMTK - Adamnza syleyin ltfen bilimsel bir tartmaya burnunu sokmasn.
FLOZOF - Burada yce Aristoya leke srlecekse, bu tartmann srdrlmesini
btnyle anlamsz buluyorum.
GALLEO - (fkesini bastrarak) Baylar, evren stne bildiklerimizin tmne birbakarsak,
acnacak durumda olduumuzu grrz. Ben mutlu bir rastlant sonucu, evrenin
ok kk bir parasn biraz daha yakna getiren bir ara buldum. Yararlann
bundan.
FLOZOF - Efendimiz, bayanlar, baylar. Soruyorum size: Nereye gtrr bizi btn
bunlar?
GALLEO - Bilim adamlar olarak, gerein nereye gtreceini sormak bizim iimiz
olmamal derim.
FLOZOF - (Mthi kzgn) Gerek bizi her yere, hi istemediimiz yerlere gtrebilir.
MTMTK - Bay Galilei, sizi yanl anlamadysam, iki bin yllk retileri yok
saymamz istiyorsunuz.
GALLEO - ki bin yldr gkyzne bakyorduk, Jpiterin uydularn grmyorduk,ama
onlar hep vard. Baylar, can ekien retileri savunmayalm. (Duka uyumakzeredir) Efendimiz! Venedik tersanesinde alrken yap ustalaryla,
marangozlarla, gemicilerle srekli ilikilerim oldu. Okuma yazma bilmezlerdi,
yalnzca be duyularna gvenirlerdi. Onlardan ok ey rendim ben. Klasik
bir eitimin olanaklarndan yararlanamam, ama, gzlerini kullanmaktan
korkmayan bu insanlarn buradaki baylar hakknda ne dndklerini ok
merak ediyorum. (Sessizlik)
FLOZOF - Btn iittiklerimizden sonra, Bay Galileinin hayranlarn tersanelerde
bulacandan hi kukum yok.
NAZIR - Efendimiz, zlerek sylemek zorundaym, bu son derece yararl ve retici
tartma ngrlenden ok fazla vakit ald. Balodan nce dinlenmelisiniz biraz.
(Bir iaret zerine Duka Galileiyi selamlar. Sarayllar hzla kmaya
balarlar.)
BN. SART - (Dukann nne dikilip bir tabak kurabiye sunar.) Bir kurabiye almaz
mydnz, efendimiz? (Hanmlarn en yals Dukay dar karr.)
GALLEO - (Arkalarndan koar.) Bir kez olsun teleskoptan baksaydnz yeterdi.NAZIR - Duka Hazretleri, ortaya koyduunuz dnceleri, amzn bu konudaki en
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
20/106
byk yetkilisine iletecek, Vatikann Romadaki Aratrma Merkezinin
ba gkbilimcisi, Peder Christopher Claviusun grlerini alacaktr.
V
VATKANIN ARATIRMA ENSTTS COLLEGUM ROMANUM
GALLEONUN BULULARINI ONAYLIYOR.
YIL : 1616.
Bakn u garip dnya iine
renci olurmu retmen de
Peder Clavius da gzyle grnce
Hak verdi bizim Galileiye.
ROMADAK COLLEGUM ROMANUMUN BYK SALONU
(Gece. Yksek din grevlileri, papazlar, bilginler, Galileonun bulular stneClaviusun
verecei karar beklemektedirler. Gruplar halinde dolarlar, sinirli kahkahalar. Biryanda
Galileo tek bana oturmaktadr.)
BAPAPAZ -nanrlar, inanrlar. nanmadklar, yalnzca akla uygun olanlardr.
eytann varln kukuyla karlarlar da, dnya topa gibi dnyor
deseniz inanrlar. Tvbe, tvbe!
BR KE - (Yapmackl) Ay! Gzlerim karard. ok hzl dnyor dnya. zinverin de size tutunaym, hocam.
BR BLGN - Evet, bugn gene kafay ekmi sevgili toprak anamz. imdi
yuvarlanacaz hepimiz. Aman sk tutunun!
2. KE- Ayn stne dmesek bari! Sivri sivri tepeler varm orada.
KE - Sakn aaya bakma!
BLGN - Dengemi yitiriyorum.
BAPAPAZ- (Galileonun iitmesi iin yksek sesle) Olamaz. Kutsal Romada
dengesiz insan olmaz. (Kahkahalar, aratrmann srd odadan ufak
tefek bir kei kar. Hepsi evresini alrlar.)
GKBLGN-Aratrma sryor mu hala? (Kei bayla evet iareti yapar, sahneyi
kat ederek kar.)
NCE PAPAZ-Rezalet.
BR FLOZOF-Clavius gibi biri, talyann en byk gkbilgini byle bir eyiincelemeye
kalkmamalyd.
GKBLGN-nceleniyor ama! erde oturmu, o eytan icad borudan bakyor ite.
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
21/106
NCE PAPAZ-Rezalet!
BLGN - Evet, gkbilginlerinin zemedii kimi olaylar var. Ama insanolunun hereyi
anlamas da zorunlu mudur yani? (Az nce kan ufak tefek kei yeniden
sahneyi kat ederek aratrmann yapld odaya girer. Sahnedekiler meraklaizlerler onu.)
2. KE - Ne yeryz kald, ne gkyz. Dnyamz iin herhangi bir yldzdr deyip
ktlar.
GKBLGN-Yukar ile aa diye bir ayrm kalmyor. Aas da bir, yukars da.
FLOZOF - Yldzlardan baka bir ey yok. Nereye baksan yldz. Gn gelecekinsanla
hayvan diye bir ayrm kalmayacak, grrsnz. nsan da bir hayvandr, yalnz
hayvan vardr deyip kacaklar iin iinden.
BAPAPAZ - Bay Galilei, yere bir ey dt.
GALLEO - (Arada cebinden tan karp onunla bir sre oynam, sonunda yere
drmtr.) Dmedi, kutsal peder, havaya utu.
BAPAPAZ - (Srtn dner) Utanmaz herif. (eri ok yal bir kardinal girer. Birkeiin
koluna yaslanarak yrmektedir. Herkes saygyla yol aar.)
KARDNAL - kmadlar m daha? nemsiz bir ey iin ne ok vakit harcyorlar.ittiimize
gre bu Galilei insan evrenin merkezinden alp kyda kede bir yerlere
atyormu. Anlalan, insan soyunun amansz bir dman bu adam. Cezas da
ona gre olmaldr. Tanrnn en yce, sevgili varldr insan, ocuklar bile
bilir bunu. Byle bir mucizeyi, kendi esiz eserini, Tanr bolukta kayp giden
bir yldz parasna emanet eder mi? z evladn byle bir yere yollar m?
arpm tablosunun tutsa olan birine inanacak kadar sapk insanlar olabilir
mi?BAPAPAZ - (Usulca) Kendisi burada, efendim.
KARDNAL - (Galileoya) Sizsiniz demek. Eskisi gibi grmyor gzlerim, ama sizibirine
ok benzettim... Durun bakaym, neydi ad?... yaktmz adam...ok
benziyorsunuz ona, ok.
KE - Heyecanlanmamalsnz efendim, biliyorsunuz hekiminiz...
KARDNAL - (Keii iter, Galileoya) Dnyada yayorsunuz, nimetlerinden
yararlanyorsunuz, sonra da kalkp aalyorsunuz onu. Kpek bile yatt yeripisletmez. Gz yumamam buna! Ben gz yumamam buna! (Keiten ayrlr,
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
22/106
kurumlanarak bir aa, bir yukar yrmeye balar.) Ben, herhangi bir yerde
dnp duran, herhangi bir yldz parasnn stnde yaayan, herhangi biri
deilim Ben... Salam topraklar zerinde yryorum ben. Benim bastm yer
kmldamaz, evrenin merkezidir, ben merkezdeyim. Tanrnn gz de benim
stmde. Evrende ne varsa, evremde dnyor: gk kubbeye akl yldzlar ve
evremi aydnlatmak zere yaratlm olan gne... Beni aydnlatmak iin,
Tanr beni grsn diye, beni, insan, Tanrnn aheseri, Tanrnn suretinde
yaratlan, lmsz ve... (Yklr)
KE - Efendimiz! Ah... ok yordunuz kendinizi! (Tam bu srada aratrmann
yapld odann kaps alr. nde Clavius, arkada bir ka gkbilgini salona
girerler. Clavius hzl admlarla, sana soluna bakmadan geer salondan, tam
kapdan karken keilerden birine)CLAVUS - Adam hakl. (Peindeki bilginlerle kar. lm sessizlii. Yal kardinal
kendine gelir.)
KARDNAL - Ne oldu? Bir karara vardlar m? (Kimse ona sonucu aklayamaz.)
KE - Gidelim efendimiz. Biz eve gidelim. (Yal kardinalin koluna girip gtrrler.
Herkes salondan kar, akn. Claviusun aratrma komisyonu yelerinden
olan ufak tefek kei Galileonun yanna gelir.)
KE - (Sr verir gibi) Bay Galilei, Byk Clavius ierde ne dedi biliyor musunuz?
Artk Tanrbilimciler dnsnler, bakalm gk kubbenin paralarn nasl
tutturacaklar birbirine! Kazandnz. (kar.)
GALLEO - (Arkasndan seslenir) Ben deil! Akl kazand. (Galileo kmak zereyken
kapda uzun boylu bir din adamyla karlar. Bu Engizisyonun bakan olan
kardinaldir. Galileo eilir, selam verir. Kardinal yanndan geer. Galileo
kapda duran birine geenin kim olduunu sorar.)
KAPIDAK - (Usulca) Kardinal Hazretleri, Engizisyon Mahkemesinin bakandr.(Kardinal
teleskopun bulunduu odaya girer.)
VI
GENE DE ENGZSYON KOPERNK KURAMINI,
KLSENN YASAK KTAPLAR LSTESNE ALIYOR.
(5 MART 1616)
Galileo Galilei konuk Romada
Grkemli bir kardinal saraynda
Yedii nnde yemedii ardnda
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
23/106
kk bir dilee dayand sonunda
ROMADA KARDNAL BELLARMNN EV
(Byk bir balo verilmektedir. Giri yerinde iki yazc rahip gelenlerin adlarn not
etmektedir. Karnaval maskeleri taknm kadnl erkekli konuklar Galileoyu alklarla
karlarlar. Galileonun yannda kz Virginia ve nianls Ludevico vardr.)
VRGNA - Bugn senden baka kimseyle dans etmem. Gzel olmak istiyorum buakam.
GALLEO - Olmalsn. Yoksa kukulanrlar da dnya dnmyor demeye balarlargene.
LUDOVCO- Dnmyor ki. (Galileo gler.) Romada yalnz sizin sznz ediliyorefendim,
ama bu geceden sonra kznz konuulacak.
GALLEO - (Yazc rahiplere) Kardinal Hazretlerini burada beklemem gerekiyormu.1.YAZICI - Biraz sonra gelecekler efendim.
GALLEO - (Kzna) Siz salona gein hadi, elenmenize bakn. (Virginia ile Ludovico
balonun verildii salona girerler. Galileo yazclarn yanna gelir.)
GALLEO - erisi kalabalk m?
1.YAZICI - Veba yllarndan bu yana ilk karnaval balosu bu.
VRGNA - (Koarak geri gelir) Unuttum sana sylemeyi. Via del Trionfodaki berber,
kzn olduumu duyunca, tam drt hanm bir kede bekletip, benim sam
yapt. (Koarak kar. Galileo yazcya dner.)
1.YAZICI - talyann btn nl aileleri burada bu akam. Orsiniler, Villaniler,
Nuccoliler, Soldanieriler, Caneler, Lecchiler, dEsteler, Colombiniler...
2. YAZICI - (Szn keserek) Kardinal Barberini ve Kardinal Bellarmin Hazretleri.(Ad
geenler ellerinde bir denein ucundaki maskeleriyle girerler. Bellarminde
kuzu, Barberinide gvercin maskesi vardr.)
BARBERN- (Parmayla Galileoyu gstererek) Gne doar, ykselir, batar, sonrada
doduu yere dner. Byle diyor Hazreti Sleymann kitab, Galileo ne
diyor?
GALLEO - Ben u kadarckken, Kardinal Hazretleri, (eliyle gsterir) gemiyebinmitim de
Kara yryor! diye barmtm. imdi anlyorum, meer kara yerinde
duruyor, gemi yzyormu.
BARBERN-(Gler.) Gzel. Kurnazca bir yant. Jpiterin gezegenleri degkbilginlerimiz
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
24/106
iin gerekten etin ceviz kt. Bir vakitler ben de biraz ilgilenmitim
gkbilimle Bellarmin. Uyuz gibi bir ilettir, kolay kolay kurtulamaz insan.
BELLARMN-Zamana ayak uydurmak zorundayz Barberini! Yeni varsaymlara greyaplan
gk haritalar denizcilerimizin iine yaryorsa, niin kullanlmasn, deil mi?Bizim houmuza gitmeyen yalnzca Kutsal Kitapa ters den retiler. (Balo
salonu ynnde, uzaktan birilerini selamlar.)
GALLEO - Kutsal Kitap... Budayn esirgeyene, halk lanet edecektir der Hazreti
Sleyman.
BARBERN- Akll olan kendine saklar bilgisini. Bunu da o sylemi ama.
GALLEO - kzn olmad yerde ahr temizdir: ama verimi arttran da kzn
gcdr. (Sessizlik) Gerek avaz avaz barmaz m?
BARBERN- Atee basarsan da yanmaz m tabann? Romaya ho geldiniz,dostum
Galileo. Bu kentin douunu bilir misiniz? ki olan bir dii kurt emzirmi,
bytm, o gn bu gn o stn parasn dyoruz ite. Ama dii kurt da her
trden mutluluu tattryor bize. Dostum Bellarminle olan bilimsel
syleilerimizden, dillere destan dilberlerimize dek... Birkayla tanmak
istemez misiniz? (Galileoyu salona gtrmek ister. Galileo isteksiz yrr.)
stemiyorsunuz. Konualm, diyorsunuz. Peki. Bana yle geliyor ki, dostumGalileo, siz gkbilginleri, iiniz kolaylasn diye gkbilimi basitletirmeye
alyorsunuz. Yanlyor muyum? (Yeniden ne gelirler.) Size gre btn
gkcisimleri yuvarlak ya da elips biiminde yrngelerde belli bir hzla yol
alyor, yani beyninizin zebilecei basit hareketlerle. Peki, ya Tanr
yldzlarn yle yrtmek istemi olsayd. (Parmayla havada ok karmak
bir yol izer. Hz da sk sk deitirmektedir.) Ne olurdu hesaplarnz?
GALLEO - Eer Tanr evreni dediiniz gibi yaratsayd, beyinlerimizi de byle
(Barberininin izdii biime benzeterek) yaratrd ki, bu hareketleri
kavrayabilelim. Ben insan aklna inanyorum.
BARBERN- Bence yetersizdir akl. Susuyor Yetersiz olan senin aklndr diyecekama,
terbiyeli adam. Susuyor. (Glerek arkaya yrr.)
BELLARMN-Akl pek bir yere gtrmyor bizi. Nereye baksanz ikiyzllk, ktlk,
dknlk, zayflk! Hani nerde gerek?
GALLEO - (fkeli) Ben akla inanyorum.
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
25/106
BARBERN- (Yazclara) Bunlar yazmaya gerek yok. Dostlar arasnda bilimsel birsylei
bu.
BELLARMN-Anlamn kavrayamadmz olaylarn sorumluluunu, biz bir yce
varlaykledik. imdi siz kalkp Onu suluyorsunuz.
GALLEO - (Aklamaya hazrlanr) Bakn ben kiliseye bal bir adamm...
BARBERN- Korkun bir adam bu! Kalkm byk bir saflkla, Tanrnn gkbilimdenhi
anlamadn kantlamaya alyor. Yani, Tanr Kutsal Kitap yazmadan nce
gkbilim dersine yeterince almam, yle mi? Dostum...
BELLARMN-Tanrnn yaratt biri olarak siz, onun yarattklarn ondan daha m iyi
biliyorsunuz?GALLEO - Ama insanlar yalnz yldzlarn hareketini deil, Kutsal Kitap da yanl
yorumlam olamazlar m?
BELLARMN-Ama Kutsal Kitab yorumlamak sizce kilisenin ii deil midir? (Galileosusar.)
BELLARMN-Grdnz m susuyorsunuz. Buna verecek yantnz yok, deil mi?(Yazclara
yazmalar iin iaret eder.) Bay Galilei, Kutsal Engizisyon bir karara vard
bugn: Gnein evrenin merkezi olduunu, dnyannsa merkez olmaypgnein evresinde dndn ileri sren Kopernikin retisi sapka, sama
ve dine aykr bulunmutur. Bu inantan vazgemeniz iin sizi uyarmakla
grevlendirildim. (Yazcya) Tekrarlayn.
YAZICI - (Okur) Kardinal Bellarmin Hazretleri, yukarda ad geen Galilei Galileoya
Kutsal Engizisyon Mahkemesinin kararn bildirdi: Gnein evrenin merkezi
olduunu, dnyannsa merkez olmayp gnein evresinde dndn ileri
sren Kopernikin retisi sapka, sama ve dine aykr bulunmutur. Bu
inantan vazgemeniz iin sizi uyarmakla grevlendirildim.
GALLEO - Ne demek oluyor bu? Peki, ya gerekler? Ya Jpiterin uydular, Vens
gezegeninin evreleri?
BELLARMN-Kutsal yce kurul kararn verirken bu ayrntlarn stnde durmad.
GALLEO - Bu demektir ki, bundan sonraki bilimsel aratrmalarm...
BELLARMN-... btnyle gvence altna alnmtr Bay Galilei. Kilisenin grudur:
Hibir eyi bilemeyiz, ama aratrabiliriz. Bilim, kilisenin ok sevilen bir
ocuudur Bay Galilei. Kiliseye olan gveni sarsmak isteyebileceinizi
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
26/106
hibirimiz dnmyoruz.
GALLEO - Gven ktye kullanlrsa gvensizlik balar.
BARBERN- yle mi? (Omzuna vurur, yksek sesle gler. Sonra Galileonungznn iine
bakarak dmanca olmayan bir tavrla) Galileo dostum, ocuun ykandleendeki suyu dkerken dikkat edin, ocuk da beraber atlmasn. Galileo
dostum, biz de yle davranyoruz. Biz size gerekliyiz, ama siz bize daha ok
gereklisiniz.
BELLARMN-Eh, deerli dostumuzu konuklarmzla tantrmann zaman geldi.Engizisyon
Mahkemesi Bakan sizinle tanmak iin can atyor. Byk bir hayrannzm.
BARBERN- (Galileonun teki koluna girerek)...dedi ve gene kuzu klna brnd.
umaske bana biraz zgrlk salayacak bu gece. Zavall Galileo, onun maskesi
yok. (Galileoyu aralarna alp balo salonuna gtrrler.)
1. YAZICI - Son cmleyi yazabildin mi?
2. YAZICI - Yazyorum. (Hzl hzl yazarlar) Ben akla inanyorum dedii yeri yazdn
m? (Engizisyon Bakan Kardinal girer.)
KARDNAL- Grtler mi?
1. YAZICI - (Makine gibi) nce Bay Galilei kzyla geldi, yannda nianls...
KARDNAL- (Eliyle iaret ederek susturur.) Tutanaklar. (Yazc rahip katlar verir,
Kardinal oturur, gzden geirir. Virginia girer, evresine baknr.)
KARDNAL- (Oturduu yerden) yi akamlar yavrum.
VRGNA - (Kardinali grmemitir, hafife irkilir) Ah... Kardinal Hazretleri.
KARDNAL- (Ban kaldrmadan sa elini uzatr, Virginia yaklar, diz kerek
parmandaki yz per.) Pek gzel bir, gece deil mi? zin verin de sizi
kutlayaym. Soylu nianlnz sekin bir aileden geliyor, Romada m
oturacaksnz?VRGNA - imdilik deil efendimiz. Dn iin pek ok hazrlk gerekiyor.
KARDNAL- yleyse babanzla Floransaya dnyorsunuz. Sevindim buna. Babanzda
yalnz kalmaz. Matematik pek scak bir dost saylmaz. yle deil mi?
Genliiniz ve canllnz onu biraz olsun yeryzne balar. Yoksa
yukarlarda, yldzlarn usuz bucaksz dnyasnda yitip gitmesi iten bile deil.
VRGNA - Babam bana yldzlardan hi sz etmez, efendimiz. Bu gibi konulardan
pek birey anlamyorum.
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
27/106
KARDNAL- Yok canm? Sahi mi? (Gler) Balknn evinde balk yenmezmi.Babanz ilk
gkbilim dersini benden aldnz duyunca ok elenecek. Yavrum. Tanr
ada gkbilginlerine olaanst bir d gc balam. ok artc
dorusu. Biliyor musunuz, benim gibi eski kafallarn ok geni olduunusandklar dnyamz meer ufalm ufalm, ceviz kadar kalm. Buna karlk
yeni evren ylesine bym ki, bapapazlar -hatta kardinaller- uzaktan
karnca gibi grnyorlarm. Bu durumda, oralardan yce Tanr nerdeyse
Papay bile gremeyecek. Yavrucuum gnah karttnz papaz tanyor
muyum acaba?
VRGNA - Rahip Chiristoferus efendimiz, Floransadaki kutsal Ursula kilisesinin
bapapaz.
KARDNAL- Evet, evet. Babanzla birlikte olmanz ok iyi. Gereksinimi olacak size.imdi
inanmayacaksnz belki ama, o gn gelecek greceksiniz. ok gensiniz daha.
Tanrnn kimi insanlara verdii byklk kimi zaman tamas g bir yk
olabilir. Hibir lml duaya gerek duymayacak kadar byk olamaz.
Yavrucuum, alkoydum sizi, nianlnz kskanacak, babanz da belki, size
yldzlarla ilgili, herhalde biraz modas gemi bilgiler aktardm iin. Hadi
gidin, dans edin, yalnz peder Chiristoferusa selamlarm iletmeyi unutmayn.(Virginia yerlere kadar eilerek selam verir, abucak kar.)
VII
BR KONUMA
Kyl bir papaz, yoksul hem de
Geldi gnn birinde Galileiye
Erimek istiyorum, dedi, bilime
Ulamak istiyorum gereklere.
ROMADAK FLORANSA BYKELSNN SARAYI
(Galileo, Collegium Romanumdaki toplantdan sonra Papalk gkbilginlerinin kararn
kulana fsldayan ufak tefek keii dinlemektedir.)
GALLEO - Konuun, haydi buyurun konuun! Srtnzda u cbbe oldukaistediinizi
sylemeye yetkilisiniz.
UFAK KE-Ben fizik okudum Bay Galilei. gecedir gzme uyku girmiyordu.
Okuduum Engizisyon kararyla, grdm Jpiterin uydularn bir trl
badatramyordum. Bugn, sabah duasndan sonra size gelmeyi
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
28/106
kararlatrdm.
GALLEO - Jpiterin uydusu yoktur demeye mi?
K. KE - Hayr. Sonuta Engizisyonun verdii kararn akllca bir karar olduunu
anladm. Snrsz zgr aratrmann insanlk iin tayabilecei tehlikelerin
bilincine vardm ve gkbilimi braktm. Benim gibi tutkulu bir gkbilimciyi, bu
retiyi brakmaya ynelten nedenleri size de aklamak istiyorum.
GALLEO - nedenleri ok iyi bildiimden hi kukunuz olmasn.
K. KE - Burukluunuzu anlyorum. Kilisenin elindeki olaanst gc ,
dnyorsunuz.
GALLEO - Aka ikence aralar desenize una.
K. KE - Ben baka nedenlerden sz edeceim. zin verirseniz biraz kendimianlatmak
istiyorum. Campagnal bir kyl ailesinin ocuuyum. Anam, babam ancak
zeytin yetitirmeyi bilirler, bakaca pek bir eye akllar ermez. Bugnlerde
Vensn evrelerini incelerken sk sk anam, babam geliyor gzmn nne.
Ocan banda kz kardeimle oturmu, orbalarn iiyorlar. Yzyllarn isiyle
kararm atnn kalaslar, damarlar km yal, yorgun elleri, ellerindeki
kaklar hep gzmn nnde. Zor geiniyorlar, ama yoksulluklarnda bile
belli bir dzen var. Belli aralklarla yinelenen iler var: ortaln
sprlmesinden, zeytinle ilgili ilere, vergilerin denmesine dek. Ykmlardabelli aralklarla geliyor balarna. Babamn beli bkld. Ama birden olmad
bu. Her sabah zeytinlikle biraz daha, biraz daha kt. Anam da her doumda
biraz daha yitirdi kadnln. Yaamlarn srdrmek iin gereken gc
topraktan, her yl yeeren aalardan, doadaki bu sreklilik ve zorunluluktan
alyorlar, bir de kydeki kk kiliseden, her pazar dinledikleri Kutsal
Kitaptan. Tanrnn gz stnzde denmitir onlara. nanmlardr. Bu
yeryz sahnesinde kendilerine den, bykl kkl rollerde snandklarn
dnr, baarmak iin abalayp dururlar.imdi ben onlarn karsna geip
de, dnyamzn, ikinci snf bir yldzn evresinde, bolukta dnp giden bir
ta paras olduunu sylesem, ne yaparlar acaba? Gsterdikleri bunca sabrn,
yoksulluklarn bunca anlayla karlamalarnn deeri ya da gereklilii nerde
kalr o zaman? Bugne kadar aln terini, al, susmay ve boyun emeyi
buyurmu, bunlarn gerekesini aklam olan Kutsal Kitap bunca yanlla
doluysa, ne ie yarayacak peki? Gzlerindeki korkuyu grr gibi oluyorum.
Aldatlm olmann acsn, umarszln duyacaklar. Demek bizi gren kimse
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
29/106
yokmu diyecekler. u yal, bilgisiz, ypranm durumumuzda biz kendi
bamzn aresine nasl bakarz? Yoksulluumuzun hi bir anlam yokmu
meer: alk, dayanma gcn denemek deil, sadece yemek yememek
demekmi. Zorlanmak, bir erdem deil, sadece eilip kalkmak, yk tamakm
diyecekler. imdi Engizisyonun kararnda neden cmert bir ana sevecenlii,
sonsuz bir iyi niyet grdm anlayabiliyor musunuz?
GALLEO - Hmm, evet, hi deilse unu anlamsnz: sorun Jpiterin uydular deil,
sorun Campagna kylleri. Neden peki? Yan banda bunca verimli toprak,
balar, baheler varken, neden dzen yokluk dzeni, zorunluluk neden lesiye
almak zorunluluu olsun? Papa Hazretlerinin spanyada, Almanyada
srdrd savalarn paras Campagna kyllerinin cebinden kyor da
ondan. Margariti-Fiera istiridyesi incisini nasl yapar, bilir misiniz? Przl birkum tanesi kabuun iine szp istiridyenin yaamn dayanlmaz klar. Buna
karlk, o da, kum tanesini salgsyla sarp sarmalamaya alr. lmcl bir
ura sonucu salg git gide katlaarak inciyi oluturur. O incinin can
cehenneme! Ben salkl istiridyeyi yeliyorum. Erdem, yoksullua bal bir
kavram deildir. Ananz, babanz varlkl, mutlu kiiler olsalard, varln ve
mutluluun erdemlerini gelitireceklerdi. Ben imdi kalkp onlara yalan m
syleyeyim?
K. KE - (ok heyecanldr) Susmak zorundayz! Kafalarn bulandrmamak,huzurlarn
karmamak iin. Bundan daha soylu bir neden olabilir mi?
GALLEO - Susmay kabul edersem, bu hi kukusuz en soysuz nedenlerdenolacak:yani
rahat bir yaam, ikence grmemek, izlenmemek, zgr olmak... Bunlar uruna
susmu olacam. Kardinal Bellarmin, bir Cellini saati gndermi bana bu
sabah, susmam iin. Ananzn, babanzn huzuru kamasn diye yksek
koltuklarda oturanlar arap sunuyorlar bana. Tanrnn suretinde yaratld
sylenen insanlarn, aln teriyle, canlar pahasna rettikleri arap bana dl
olarak sunuluyor. te bunlar uruna susmu olacam.
K. KE - Bay Galileo, ben bir din adamym.
GALLEO - Ayn zamanda da fizikisiniz Jpiterin uydularn grmsnz. Birgenin i
alarnn toplam Papaln keyfine gre deitirilemez. Uzaydaki cisimlerin
hareketi, sprgeyle uan cadlar da aklayacak biimde hesaplanamaz.
K. KE - Peki, gerek, eer gerekse, biz olmadan da kabul ettiremez mi kendini?
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
30/106
GALLEO - Hayr, hayr, olmaz yle ey. Gerek bizim kabul ettirebildiimiz ldekabul
edilir ancak. Akln zaferi de ancak akln kullanan insanlarn zaferi olabilir,
Campagna kyllerini kulbelerinin damn rten sazlardan sz eder gibi
anlattnz. Olmaz olsun! Tanrsal sabrlarn grdk, anladk. Tanrsal fkelerinerede peki?
K. KE - Yorgun, ypranm insanlar onlar.
GALLEO - (Keiin nne bir tomar yazl kat atar) Olum, fiziki misin sen?Burada
denizlerdeki gel-git olaynn aklamas yazl. Ama okumayacaksn, anlald
m? Okumaya baladn bile. Gerekten fizikiymisin. (Kei okumaya
dalmtr.) Bilgi aacndan bir elma dt! Yutacak hemen. Cehennemlik oldu,
ama yemeden duramaz ki, zavall obur! Kimi zaman dnrm, yerin yedi kat
dibinde, zifiri karanlk bir zindana kapatlmaya razym, yeter ki karlnda
n ne olduunu renebileyim. in kts, bildiimi bakalarna da
sylemek zorundaym. Bir sevdal, bir ayya ya da bir hain gibi. Umarsz bir
tutkudur bu. Daha ne zamana kadar susabileceim? Btn i orda.
K. KE - (Kattan bir yeri gsterir) Burasn anlamadm.
GALLEO - Anlatrm olum, anlatrm.
VIIISEKZ YILLIK SUSKUNLUKTAN SONRA, KEND DE BR MATEMATK OLAN
YEN PAPANIN TAHTA IKMASIYLA YREKLENEN GALLEO
YASAK KONULARDAK ARATIRMALARINA YENDEN BALAR.
GNETEK LEKELER.
Gerek torbada gizli
Dil azda kilitli
Sekiz yl suskunluktan kelli
Bir gn canna yetti
Dile getirdi gerei.
GALLEONUN FLORANSADAK EV
(Galileonun rencileri -Federzoni Kk Kei, artk bir delikanl olan Andrea Sarti-
yaplacak deneyi izlemek zere toplanmlardr. Galileo ayakta, elinde bir kitap.Virginia ile
Bayan Sarti eyiz iin diki dikmektedirler.)
VRGNA : Gzel ey eyiz hazrlamak. Byk masada konuk arlamak iin bu rt.
Gzm drt amalym, pek titiz anas. Babamn kitaplarn da gz hi
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
31/106
tutmuyor.
Bn. SART : Yllardr tek kitap yazmad adamcaz.
VRGNA : Bana yle geliyor ki, anlad yanldn. Romadayken ok byk bir dinadam
gkbilimi anlatt bana. Evreni fazla geni tutmular, fizikiler.ANDREA : (Kara tahtaya gndemi yazar) Perembe. Yzen cisimler. (Gerelerihazrlar.
teki kitap okumaktadr.)
Bn. SART : Virginia, u evlilik iini bir konualm seninle. Daha ocuk saylrsn,anan da
yok. Baban desen buz paralarnn suda yzdrp duruyor. Byle ciddi bir ie
gz kapal girmek olmaz. niversiteye gidip doru drst bir yldz falna
baktrsan diyorum. Ne glyorsun?VRGNA : Gittim bile.
Bn. SART : (ok merakl) Eee... Ne dediler?
VRGNA : ay tetikte olmalymm, nk gne olak burcuna giriyormu. Ama
sonras iyiymi, bulutlar dalacak, her ey yoluna girecekmi. Olak
burcundan olduum iin, Jpiteri gzden karmamak kouluyla istediim
yolculua karabilirmiim.
Bn. SART : Peki, ya Ludovico?
VRGNA : O Aslan burcu. (Susar, sonra) Sevimeye dkn olurlarm. (Sessizlik.Kapya
vurulur. Virginia bakmaya gider. Bu arada Andrea deneyle ilgili gereleri
sralamtr.)
ANDREA : Buz, su dolu leen, demir ine, Aristo. Her ey hazr.
VRGNA : Rektr Bay Goffone babama bir kitap getirmi. (Kitab Federzoniye verir.)
GALLEO : Neymi?
FEDERZON: Bilmem. (Heceler) De moculis in soleANDREA : Gneteki lekeler. Ayn konuda bir kitap daha. (Federzoni, sinirli, kitab
Andreaya verir.) Bakn ne yazmlar: amzn en yetkili fizik bilgini
Galileo Galileiye. (Galileo gene kitabna dalmtr.)
ANDREA : Hollandal Fabriciusun gne lekeleri stne yazdklarn okudum.Lekeler,
diyor, gnele dnya arasndan geen yldz kmeleridir.
K. KE : Pek inandrc deil, deil mi Bay Galilei? (Galileo cevap vermez.)
ANDREA : Pariste, Pragda da, gnein sisleridir, deniyor.FEDERZON: Hm.
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
32/106
ANDREA : Federzoni inanmyor. Kukuyla karlyor bunu.
FEDERZON: Kartrmayn beni bu ilere. Ben mercek ustasym. Mercekleriniziyontar
parlatrm, siz onlarla gkyzne bakarsnz, grdnz de leke deil,
maculistir. Ben nasl kuku duyaym? Okuyamyorum ki kitaplar Latincehepsi. (Elindeki tartyla fkeli el, kol hareketleri yaparak konumutur.
Kefelerden biri yere der. Galileo hi ses karmadan gider, kaldrr yarden.)
K. KE : Kuku bir eit mutluluk veriyor insana, neden acaba?
ANDREA : Lekeleri biz neden incelemiyoruz, Bay Galilei?
GALLEO : Yzen cisimleri inceliyoruz da ondan.
ANDREA : Anamda bir sepet dolusu mektup birikti. Btn Avrupa bu konuda ne
dndnz bilmek istiyor. ylesine yayld ki, nnz, susamazsnz artk.
GALLEO : Vatikan, nmn yaylmasna, sustuum iin izin veriyor.
FEDERZON: Ama artk susup gz yumamazsnz, olmaz.
GALLEO : Kuzu budu gibi atete kzartlmaya da gz yumamam.
ANDREA : Yani, gne lekeleri de o ile mi ilgili, diyorsunuz?
GALLEO : Bir yk anlataym size. Zorbalk dneminde, bir gn Giritli Filozof
Keunosun evine bir gizli grevli kagelir. Girite egemen olanlarn ona
verdii bir belgeyi gsterir. Bu belgede ayak bast her yerin ona ait
saylaca, diledii her yemein ona sunulaca, karlat herkesin onahizmet etmek zorunda olduu yazldr. Grevli oturur, yiyecek ister, ykanr,
yatar ve yz duvara dnk olarak unu sorar: Bana hizmet edecek misin?
Keunos adamn stn rter, sinekleri kovar, baucumda uyumasn bekler ve
yedi yl boyunca, o gn yapt gibi, adamn her dilediini yerine getirir.
Yalnz bir tek kelime konumamaya zen gsterir. Yedi yl sonra, bir gn
bunca buyruk, uyku ve yemekten imanlayan grevli lr. Keunos onu eski
bir rtye sarp darya srkler, araflarn ykar, evi batan baa temizler,
derin bir nefes aldktan sonra Hayr, diye yant verir.
ANDREA : yi ya, biz gene buz paralarna bakalm, bunlardan size zarar gelmez.
GALLEO : Doru. Savmz nedir, Andrea?
ANDREA : Bir cismin suda yzebilirlii, cismin biimine deil, sudan hafif ya da ar
olmasna baldr, diyoruz. Sudan hafif olan her ey yzer, daha ar olan her
ey batar.
GALLEO : Aristo ne diyor?
K. KE : (Kitaptan okur) Diskus latus...
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
33/106
GALLEO : Brak u Latinceyi. Dilimize evir unu yahu!
K. KE : Geni yass bir buz tabakas suda yzer, buna karlk, demir bir ine dibe
batar.
GALLEO : Buz niye batmyor, Aristoya gre?
K. KE : Geni ve yass olduundan, suyu yaramadndan.
GALLEO : Peki. (Bir buz paras alp leene koyar.) imdi buzu leenin dibine doru
bastryorum. Elimi ekiyorum, ne oluyor?
K. KE : Gene suyun stne kyor.
GALLEO : Doru. Hani yaramyordu. Demek ki yukar karken suyu yarabiliyor, ylemi,
Fulgenzio!
K. KE : Nasl oluyor da yzyor, peki? Sudan daha ar deil mi buz?
ANDREA : Sudan daha hafif olmas gerekir ki, yzebilsin.
GALLEO : Hah!
ANDREA : Ayn biimde demir ine yzmez. Sudan hafif olan her ey yzer, arolan her
ey batar. te kantland.
GALLEO : Andrea, zenli dnmeyi renmelisin. Ver bana ineyi. Bir para kat.
Demir, sudan ar m?
ANDREA : Evet. (Galileo ineyi kt parasnn stne yerletirip suyun stndeyzdrr. Sessizlik.)
GALLEO : Ne oluyor?
FEDERZON: ne yzyor! Hey gidi koca Aristo! Dediin doru mu, deil mi,denemek
bugne kadar kimsenin aklna gelmemi. (Glerler)
VRGNA : Ne oldu?
Bn. SART : Ne zaman byle glseler yreim azma gelir. Gene ne dolaplar
eviriyorlaracaba diye dnrm.
GALLEO : Bilimin bunca yoksul olmasnn nedeni, kendini ok zengin sanmasdr.
Bilimin amac kaplarn sonsuz bilgiye amak deil, sonsuz yanla bir snr
koyabilmektir. Aln notlarnz. (Ludovico Marsilli girer. Yol klndadr.
Arkasndan eyalarn tayan bir uak. Virginia koar, boynuna sarlr.)
VRGNA : Geleceini niin yazmadn?
LUDOVCO: Buccioledeki balarmza bakmaya gelmitim, sana uramadan
edemedim.GALLEO : (Gzlerini ksarak bakar.) Kim o?
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
34/106
VRGNA : Ludovico.
K. KE : Gremiyor musunuz, Bay Galilei?
GALLEO : Ha evet, Ludovico. (Karlamaya gider) Atlar ne alemde?
LUDOVCO: Atlar iyi, efendim.
GALLEO : Sarti, kutlamalyz bu gn. O Sicilya arabndan bir testi getirin bakalm,
eskisinden. (Bayan Sarti Andreayla kar.)
LUDOVCO: (Virginiaya) Solgun grnyorsun. Ky havas sana iyi gelecek. Annem
eyllde bekliyor artk.
VRGNA : Dur bir dakika. Sana gelinliimi gstereyim. (Koarak kar.)
GALLEO : Otursana.
LUDOVCO: niversitedeki derslerinizi bini akn renci izliyormu, efendim. Nestne
alyorsunuz bu ara?
GALLEO : Hep ayn eyler. Roma zerinden mi geldin?
LUDOVCO: Evet. Unutmadan syleyeyim. Gne lekeleri konusunda Hollandallarn
kopardklar yaygaraya karlk takndnz ll tutumdan tr annem sizi
kutluyor.
GALLEO : (Souk) Sa olsun. (Sarti ve Andrea girerler. Ellerinde bardaklarla bir testi
arap vardr. Masann evresine otururlar.)
LUDOVCO: Romallar ubat ay boyunca konuacak yeni bir konu buldular. PeterClavius,
gne lekeleri yznden bu gnein evresinde dnen dnya amatas gene
alevlenecek diye kayglanyor.
ANDREA : Hi kayglanmasn.
GALLEO : Benim ileyebileceim yeni gnahlardan baka bir sylenti yok mu Kutsal
Romada?
LUDOVCO: Papann lm deinde olduunu duydunuz sanrm.
K. KE : Aman Tanrm.
GALLEO : Kim geecek diyorlar yerine?
LUDOVCO: ounluk Barberini diyor.
GALLEO : Barberini.
ANDREA : Bay Galilei Barberiniyi tanr.
K. KE : Kardinal Barberini Matematikidir.
FEDERZON:Papalk tahtnda bir bilim adam, ha? (Sessizlik)
GALLEO : Demek Barberini gibi az buuk matematik okumular aranyor artk: lerdzeliyor desene Federzoni. ki kere ikinin drt ettiini korkmadan
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
35/106
syleyeceimiz gn grebileceiz demektir. (Ludovicoya) Ben bu arab ok
severim, Ludovico. Sen nasl buldun?
LUDOVCO:Gzel arap.
GALLEO : Ban bilirim, sarp, tal yamatadr, maviye alar taneleri. Baylrm bu
araba.
LUDOVCO:Evet, efendim.
GALLEO : Glgeler vardr bu arapta. Handiyse tatldr iimi. Ama handiyse.Andrea,
kaldr unlar: Buzu, ineyi, leeni. Bedenimizin de hakkn vermeli. Bedenin
istediklerini zayflk sayan korkaklara hi katlanamam. Bir eyin tadn
karabilmek hnerdir, derim.
K. KE : Ne yapmay tasarlyorsunuz, efendim?
GALLEO : Gnein evresinde dnen dnya amatasn balatyoruz gene.
ANDREA : (Mrldanarak) Kutsal kitaba gre dnmyor. Uzmanlar da bunu kantlyor
Papa da yerinde dursun diyor ama gene de dnya dnyor(Andrea, Federzoni
ve Kk Kei deney masasna koup stn boaltrlar.)
ANDREA : Bakarsn gnein de dndn grrz. Ne dersin Marsilli?
LUDOVCO:Bu cokunun nedenini anlamyorum.
Bn. SART : Gene o eytan iine mi balayacaksnz, Bay Galilei?
GALLEO : Annenin seni buraya neden yolladn anlyorum. Barberini tahta kyor.Bilgi bir tutku olacak, aratrmak keyiflerin en gzeli. Clavius hakl, gne
lekeleri beni gerekten ilgilendiriyor. Syle bakalm Ludovico, benim iimle,
gkbilimle kzmn ne ilgisi var? Vens gezegeninin evreleri kzmn kn
etkilemez.
Bn. SART : Bayalamayn bu kadar. Virginiay aryorum.
LUDOVCO:(Bn. Sartiyi durdurur) Bizimki gibi ailelerde evlilik yalnz cinsel kayglarla
yaplmaz, Bay Galilei.
GALLEO : Sekiz yldr evlenmekten alkoydular seni. Uslu oturup oturmayacam
snamak iin deil mi?
LUDOVCO: Karm kilisede, ailemize ayrlan yerde oturacak.
GALLEO : Kyllerimizin kiray deyip dememesi gelin hanmn babasnndindarlna
m bal?
LUDOVCO: Bir bakma yle.
GALLEO : Andrea, Fulgenzio, bakr aynayla, perdeyi getirin. Gzlerimizi korumakiin
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
36/106
gnei perdeye yanstacaz. (Andreayla Kk Kei sylenenleri getirirler.)
LUDOVCO: Romadayken bir bildiri imzalamtnz. Bu ilerle uramayacanzasz
vermitiniz.
GALLEO : O, o zamand! Gerici bir Papamz vard o zaman!Bn. SART : Vard diyor! Papa Hazretleri lmedi ki daha!
GALLEO : Eli kulanda. Sarti, eli kulanda.
LUDOVCO: Papa Hazretleri bu dnyadan gse bile, yerine gelen, kim olursa olsun,bilim
sevgisi ne denli byk olursa olsun, lkedeki nemli ailelerin ona gsterecei sevgiyide
kesinlikle kollamak zorunda kalacaktr.
K. KE : Tanr dnyay yaratt, Ludovico. Tanr insan akln yaratt; Tanr fizie izinverecektir.
Bn. SART : Galileo, sana bir ey syleyeceim. Olum deneylerle, bu gzlemlerle
gzmn nnde gnaha girdi, elimden bir ey gelmedi. Batakilere kar
ktn, seni uyardlar. Bir sre dayandn, ama iki ay nce, tavan arasnda gizli
gizli alrken yakaladm seni. Peki bir ey demedim, hemen kiliseye gidip bir
mum yaktm. Ba baa kaldmz zaman akll uslu konuuyorsun, tutacam
kendimi, tehlikeli olduunu biliyorum, diyorsun. Sonra bir bakyorum gene
balamsn, eskisinden beter. Senin gibi bir dinsizin yanndan ayrlmyorsam,
cehennemde yanacaksam, o benim bileceim i. Ama kznn mutluluunu o
koca ayaklarnla inemeye hakkn yok, bunu bilesin.
GALLEO : (Can skkn, homurdanarak) Teleskopu getirin.
LUDOVCO: (Dar seslenir) Giuseppe, eyalarm arabaya koy.
Bn. SART : Kzcaz dayanamaz buna! Artk kendin sylerisin. (Koarak kar)
LUDOVCO: Gene balyorsunuz anlalan. Bay Galilei, annemle ben, yln dokuz
aynCampagnadaki topraklarmzda geiririz. Jpiterin uydular zerine
yazdklarnz vz gelir bizim kyllere. Balarn kayacak vakitleri yok. Ama
kutsal kiliseye dil uzatanlar cezasz kalrsa tedirgin olabilirler. Hayvandan pek
fark yoktur zavalllarn. iftlie dert yanmaya geldiklerinde annem hep bir
kpek krbalatr gzlerinin nnde, dzeni, disiplini hatrlasnlar, izmeden
yukar kmasnlar diye.
GALLEO : (Kaba) Delikanl beni iimden alkoyuyorsun. (tekilere) Perde hazr m?
ANDREA : Evet. Geliyor musunuz?
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
37/106
GALLEO : Disiplini salamak iin siz yalnz kpekleri deil, bakalarn da
krbalatabilirsiniz, deil mi Marsilli?
LUDOVCO: Korkun zeki bir adamsnz Bay Galilei. Yazk.
K. KE : (Hayretler iinde) Gzda veriyor size.
GALLEO : Sana da. Irgatlarnn akln elebiliriz. Yeni eyler dnmelerinisalayabiliriz.
Uaklarnn da, kahyalarnn da.
FEDERZON: Latince bilmezler ki.
GALLEO : Aznlk iin Latince yazacama, ounluk anlasn diye halkn diliyle
yazabilirim.
LUDOVCO: Tutkularnzn klesi olmusunuz, her zaman da yle kalacaksnz.Benim
adma Virginiadan zr dileyin. Onu grmesem daha iyi olacak sanrm.
(Gider)
GALLEO : eyizi emrinizdedir, ne zaman isterseniz.
ANDREA : Btn Marsillilere sayglar!
FEDERZON: Saraylar yklmasn diye, dnyaya durmasn emredenlerin hepsinesayglar!
ANDREA : Cencilere, Villanilere de!
FEDERZON: Cervillilere!
ANDREA : Lecchilere!
FEDERZON: Pirleonilere de!
ANDREA : Halk ezdii iin Papann ayan penlerin hepsine selam!
K. KE : (Teleskopun banda) Yeni papa aydn biri olacak.
GALLEO : imdi gnein stndeki lekeleri aratrmaya balyoruz, bizi ilgilendirdii
iin, her eyi gze alarak yeni Papaya fazlaca bel balamadan.
ANDREA : (Szn keserek) Fabriciusun Paris ve Pragn btn grlerini
rterekgnein dndn kantlayacaz.
GALLEO : Kantlayacaz deil, Andrea, kantlamaya alacaz. Amacm, bugnekadar
bulduklarmn doruluunu kantlamak deil; amacm doru olup
olmadklarn anlamak. Her eyi aratracaz, her eyi yeni batan. Koar
admla deil, smkl bcek hzyla. Bugn bulduumuzu yarn sileceiz
defterden, ancak bir kez daha bulursak ayn eyi, o zaman yeniden yazacaz.
Bulmak istediimizi bulursak, ona zel bir kukuyla bakacaz. imdi gneleilgili gzlemlerimize dnyann durduunu kantlamak istiyormu gibi
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
38/106
balayalm. Yenik dersek, btn abamz boa giderse, yanldmz kesin
olarak grr, baka hibir kar yol bulamazsak ancak o zaman haklymz,
dnya gerekten dnyormu diyebiliriz. (Gz krpar) Ama, ondan sonra
acmak yok, ha! Aratrmadan, incelemeden konuanlarn cann okuruz.
Kaldrn rty, gnee evirin teleskopu. (Yanstcy ayarlar.)
K. KE : almaya baladmz ben anlamtm, Bay Galilei. Ludovicoyu ilkbakta
tanyamadnz. O zaman anladm.(Sessizce gzleme balarlar. Gnein
grnts perdede belirince, Virginia gelinliiyle koarak gelir.)
VRGNA : Baba, nasl yaparsn bunu? (Baylr. Andreayla, Kk Kei yardmna
koarlar.)
GALLEO : Gerei bilmem gerekiyor.
IX
ARADAN GEEN ONYIL NDE, GALLEONUN DNCELER HALK
ARASINDA YAYILMAYA BALAMITIR. GLMECE YAZARLARI, SOKAK
ARKICILARI, ARKILARINDA HEP BU KONUYU TALAMAKTADIRLAR. 1632
YILI KARNAVALINDA TALYANIN HER YANINDA BU KONU ELE ALINMI,
KARNAVAL ELENCELER HEP GKBLM ZERNE DZENLENMTR.
PAZAR YER
( Kimi maskeli, kimi maskesiz bir kalabalk Karnaval alayn beklerken sokak arkcsbir
kar koca gsteri yaparlar.)
ARKICILAR : Saygdeer Baylar Bayanlar! Kuzey talyann dilinden dmeyen bir
Floransa trksn, byk masraflardan kanmadan, buraya sizlere getirdik.Karnaval
alayndan nce dinleyin bizi. Trknn ad: Saray Fizikisi Galileo Galileinin Korkun
Dnceleri, ya da, Gelecee Bir Gz Atalm!
Dnyay yoktan var eden ulu tanrIk gerek, dedi, gnei ard.
Senin iin aydnlatmaktr dnyay.
evresinde gezdireceksin lamban.
Tanr buyruuna gre bundan byle
Astlar dnecek stlerin evresinde.
Ve der demez balad herkes dnmeye
Byklerin evresinde kkler
Gllerin evresinde gszler
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
39/106
Hem gkyznde byle, hem yeryznde.
Papann evresinde kardinaller
Kardinallerin evresinde piskoposlar
Piskoposlarn evresinde uzmanlar
Uzmanlarn evresinde uaklar
Uaklarn evresinde hizmetiler
Hizmetilerin evresinde kpekler, tavuklar, dilenciler...
Saygdeer Baylar, Bayanlar, Byk Dzen denir buna. Orda OrdinumTanrbilimcilerin
deyimiyle. Ama, bakn noldu sonunda. Derkeeen...
Bilgin Galileo geldi gnn birinde
Frlatt ncili, kotu drbnne
Bir gz atar atmaz koca evrene
Dur bakalm, kmldama! dedi gnee
Bundan sonra iler yle geliecek
Hanm hizmetinin evresinde dnecek.
Hayr, olmaz yle ey! Bir yolunu bulalm,
Hizmeti takm aztt, bu byle gitmez.
Gene de eri oturup, doru konualm
Kendi bana buyruk olmay kim istemez?Sayg deer yurttalar, katlanlr ey mi bu?
Sonu neye varr ki bunun?
Uak miskin, hizmeti pikin
Zango kiliseye bo verir
rak yataktan kmaz uyur.
Olmaz yle ey! Olur mu? Sorarm herkese
akas kalmad. ncille alay edilmez.
Eri oturup doru konumak gerekirse
Kendi bana buyruk olmay kim istemez?
Bakn imdi de, Bayanlar, Baylar, byk bilgin Galileo Galilei nasl gryor gelecei?
Balk pazarnda iki kadn
Ne yapacaklarn bilmez, akn
Balk elinde bir tutam ekmek
Kendi yutuyor balklar tek tek.
Duvarc topra kazyor
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
40/106
Su tayor, kire karyor
Tula stne tula koyuyor
Ev bitince, kuruluyor iine.
Olur ey midir bu? aka deil arkadalar
Boynumuza geen ip salam deilse kopar
Herkes yerini bilsin, bu iler byle gitmez
Kendi bana buyruk olmay kim istemez?
Kirac kiralar demesin
Kyl efendisini tekmelesin
Papazn iecei st kadn
Tutsun kendi ocuklarna versin
Olur ey midir bu? Yeter Galileo, yeter!Herkes yerini bilsin, ncil akaya gelmez
Eri oturup da doru konuursak eer
Kendi bana buyruk olmay kim istemez?
Bende dattm kendimi bir ara
Hele dur bakalm, dedim kocama
A canm senin yaptn
Baka bir gezegen yapamaz m acaba?
Olur mu? gz yumulur mu? Hayr, kez hayr!
Tasmasn zersen azgn kpek saldrr
Dediim dedik, aldm ddk, bu byle gitmez
Ama gene de, kendi bana buyruk olmay kim istemez?
Aclarla yaamayn yeryznde
Kalkn hadi, biraz toparlann yle
Galileo Galileiden renin
A B C sini byk mutluluunnsan olan acya katlanp boyun emez
Kendi bana buyruk olmay kim istemez?
(ark boyunca, sahne deiik masklar tayan oyuncularla dolmutur. arknnbitiminde,
Galileonun ok byk boyutlu bir kuklas getirilir.)
ARKICILAR : Bayanlar, Baylar, ite Galileo Galilei, incili yok eden adam!(Kalabalktan
grltl kahkaha ve alklar.)X
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
41/106
1633 : ENGZSYON DNYACA NL BLGN ROMAYA AIRIYOR
Ova scak; doruk souk
Sokak takn, saray suskun
FLORANSADAK MEDC SARAYININ BEKLEME ODASI
(Galileoyla kz, Floransa Dukasnn kendilerini kabul etmesini beklemektedirler.)
VRGNA : Uzun srd.
GALLEO : Evet.
VRGNA : O adam burada gene. izliyor bizi. (Onlara bakmadan geen birini gsterir.)
GALLEO : (Gzleri iyi grmez artk ) Tanmyorum.
VRGNA : Son gnlerde sk sk gryorum. rktyor beni.
GALLEO : Sama. Floransadayz. Korsikal haydutlarn arasnda deil.
VRGNA : Rektr Gaffone geliyor.
GALLEO : Ben de ondan korkuyorum ite. Budala. imdi gene anlatr, anlatr,anlatr...
(niversitenin Rektr, Dukann yanndan gelmektedir. Galileoyu grnce
irkilir, ban kaldrmadan, onlara hi bakmadan geer gider nlerinden. )
GALLEO : Ne oluyor buna byle? Gzlerim gene kt bugn. Selam verdimi,vermedi mi,
gremedim.
VRGNA : Belli belirsiz. Yeni kitabnda neler var baba? Dine kar bir ey bulabilirlermi
iinde?
GALLEO : Kiliseye fazla dadandn sen. Sabah karanlnda duaya komaktan
vazgemezsen cildin bozulacak, bak grrsn. Benim iin dua ediyorsun, deil
mi? (Sessizlik. Biri geer.)
GALLEO : Galliardo deil mi bu? Galliardo! Galliardo! (Adam bakmadan acele kar)
Beni grm olmas gerekir. Topuluk dairesi bakan. Vebadan kayor sanki.Bir eyler oluyor. Papaln izin belgesi olmasa, kitaptan diyeceim. Kitabn
sansrden getiini biliyorlar. Bundan tr bir tuzak kurmaya kalkacak
olurlarsa, papa kesinlikle kar koyacaktr, ondan kukum yok. Duka rencim
ne de olsa. Durumu anlatrm.
VRGNA : (Yumuak) Duka gerekten ard m seni, bugn buraya?
GALLEO : armad ama, geldiimi biliyor, ieri haber verdiler. Kitab istiyor;parasn o
dedi. Bir sor bakalm u grevliye, niye bekletiyorlar bizi bunca zamandr?VRGNA : (Grevliyle konumaya gider. Onlar srekli izleyen adam peindedir.)
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
42/106
Babamn grme istei Duka Hazretlerine iletildi mi acaba?
GREVL : Ben nerden bileyim?
VRGNA : Soruma karlk deil bu.
GREVL : Deil mi?
VRGNA : Saygl olmak zorundasnz. (Grevli srtn evirir Virginiaya, tekiadama
bakarak esner. )
VRGNA : (Babasnn yanna gelir) Duka Hazretlerinin ii varm biraz.
GALLEO : Saygl dedin. yle bir ey duydum. Neydi o?
VRGNA : Hi. Saygl davrand iin teekkr ettim. Baba, kitab brakp gidemez
miyiz? Bouna vakit yitiriyorsun.
GALLEO : Hani nerdeyse, vaktimin ne deeri var diyesin geliyor. Sagredo beniPadovaya
aryordu. Belki de birka haftalna oraya gideriz ha? Salm eskisi gibi
deil.
VRGNA : Kitaplarn yannda olmadan yaayamazsn sen.
GALLEO : Bir iki sandk da o Sicilya arabndan koyarz arabaya.
VRGNA : O arap yola dayanmaz, tamaya gelmez derdin hep. Hem sarayn aylk
borcu daha var sana, paray dnyada gndermezler oraya.
GALLEO : Doru. (Engizisyon Kardinali Dukann yanndan kar.)
VRGNA : Engizisyonun Bakan. (Kardinal, nnden geerken Galileoyu yerlerekadar
eilerek selamlar. )
VRGNA : Kardinalin Floransada ne ii var, baba?
GALLEO : Bilmem. Saygl davrand. Onca yl sustum ben de. ylesine vdler kibeni,
artk olduum gibi kabul etmek zorundalar.
VRGNA : t! Saray Nazr. (Saray Nazr gelir.)
NAZIR : Duka Hazretleri, size ayracak zaman bulabileceini umuyordu, Bay Galilei.
Yazk ki, svari okulunun geit trenine katlmak zere hemen gitmek
zorunda. Hangi konuda grmek istiyordunuz kendisiyle?
GALLEO : Efendimize, yeni kitabm sunmak istiyordum.
NAZIR : Gzleriniz nasl bugn?
GALLEO : yle byle. Duka hazretlerinin yksek izinleriyle kitabm...
NAZIR : Efendimiz gzlerinizin durumuna gerekten zlyorlar. Acaba ok uzunsre
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
43/106
ve ok sk m baktnz o esiz teleskopunuzdan? (Kitab almadan gider,
arkadaki grevlilerle konuur.)
GALLEO : Kitab almad.
VRGNA : Baba, korkuyorum.
GALLEO : (Alak sesle, kararl) Toparla kendini, bir ey sezdirme. Eve gitmiyoruz.Camc
Volpiye gideceiz. nceden anlamtk. Bo f ykl bir araba,
gerektiinde beni buradan gtrmek iin avluda bekleyecekti.
VRGNA : Biliyordun demek?
GALLEO : Arkana bakma sakn. (Saray Nazr geri gelir.)
NAZIR : Bay Galilei! Kutsal Engizisyonun sizi Romada yarglama isteine, Floransa
saraynn daha fazla kar koyamadn Duka Hazretleri size bildirmemi
istediler. Engizisyonun arabas darda bekliyor, buyurun Bay Galilei.
XI
PAPA
VATKANDA BR SALON
(Papa Urban VIII - Eski Kardinal Barberini Engizisyon Kardinalini huzura kabuletmitir.
Konuma srasnda kendisine tren giysileri giydirilmektedir. Darda birok kiininayak
sesleri duyulur.)
PAPA : (Yksek sesle ) Hayr! Hayr! Olmaz!
KARDNAL: Btn fakltelerin profesrleri, bilginler, Kutsal kilisenin her katndan din
adamlar bugn, burada, aznzdan kacak sz bekliyorlar. Kutsal kitapa
sonsuz inanla bal olan bu insanlarn karna kp, Kutsal kitapta
yazlanlarn doru olmadn m syleyeceksiniz?
PAPA : Aritmetik cetvellerinin yok edilmesine gz yumamam. Hayr.
KARDNAL: Efendimiz, korkun bir kargaa kaplad yeryzn. Her eyi aritmetikleaklamaya kalkyorlar. Bu i hesap kitap ii. Saylara kar kamazsnz,
diyorlar. Peki, nerden kyor bu saylar? Kukudan elbet, herkes biliyor bunu.
Bu adamlar hibir eye inanmyorlar, her eye kukuyla bakyorlar. Bundan
byle toplumu inan yerine kuku stne mi kuracaz? Benim efendimsin
ama, bunun iyi bir ey olup olmadndan kukuluyum. Bu ev, bu kadn
senin, ama bilmem benim de olabilir belki. Bir yandan veba, bir yandan
savalar,bir de Reform hareketinin kiliseyi paralayp zayf drd bir
dnemde bakyorsunuz, matematiki geinen bir takm srngenler
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
44/106
teleskoplarn ge dikiyorlar ve btn dnyaya, Papaln bu alandaki
grlerinin yanlln yayarak, gcn, yetisini sarsyorlar. Gemilerin
okyanuslara almasndan bu yana, zaten artk Tanrya deil, pusula dedikleri
o bakr kutuya inanr oldular. Bu Galileo daha ok genken balam
makinelerle yazlar yazmaya. Makinelerle mucizeler yaratacaklarm. yle ya
Tanrya ne gerek var artk, bundan byle kendileri yaratacaklar mucizeleri.
PAPA : Adam amzn en byk fizikisi. talyann vn kayna, herhangi bir
kak deil.
KARDNAL: yle olmasayd tutuklamak zorunda kalr mydk? Kitaplarn Latincedeil,
halk diliyle yazyor olmas da ne yaptn iyi bildiini gsteriyor.
PAPA : (Kula ayak seslerinde) Evet, iin bu yan pek ho deil. Syleyeceim bunu
kendisine. Bu ayak sesleri sinirimi bozuyor. Aklm taklyor, balayn.
KARDNAL: Belki de bu ayak sesleri benim syleyebildiklerimden daha ok eysylyor
size, efendimiz. Kararnz bekleyen bu insanlar d krklna
uratmayacanz umarm.
PAPA : Adamn dostlar var. Fransay dnn. Viyana sarayn. Kutsal kilise,
rm n yarglarn pl olmu, demezler mi? Klna dokundurtmam
onun.KARDNAL: Uygulamada fazla ileri gitmeye gerek yok. Rahatna dkn adamdr.abuk
boyun eer.
PAPA : Yaamann tadn o denli karmay bilen bir baka insan tanmadm.
Dnmekten neredeyse cinsel bir tat alr. Eski bir araba, ya da yeni
dnceye hayr demesi olanaksz. (sessizlik) Fiziksel gereklerin burada
hkm giymesini istemiyorum. (sessizlik) Bu ayak seslerine dayanlmyor.
Btn dnya bura m topland?KARDNAL: Btn dnya deil efendimiz, en sekin kesimi. (sessizlik)
PAPA : (Bitkin) Bir noktada anlaalm: kence yok. (sessizlik) mutlak gerekliyse
aralar gsterilebilir.
KARDNAL: Yeterlidir, efendimiz. Bay Galilei makinelerin dilinden anlar.
XII
GALLEO ENGZSYON MAHKEMES NNDE DNYANIN DNDN
YADSIYOR.
22 HAZRAN 1633
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
45/106
Hi unutmam bir haziran gnyd
Gz ap kapamadan gne snd
Akl... karanlklar yarp geldi
Ama btn gn eikte bekledi
ROMADAK FLORANSA BYKELL SARAYI
(Galileonun rencileri haber beklemekte, bir kede Virginia diz km duaetmektedir.)
K.KE : Papa grme isteini kabul etmemi. Artk bilimsel tartmalar bittidemek.
FEDERZON: Son umudu Papadayd. Yllar nce Romada kardinalken, Bizegereklisin
sen, demiti Barberini. Doru kt. Ellerinde imdi.
ANDREA : ldrecekler onu. Kitabi yarm kalacak. Discorsi hi bitmeyecek.FEDERZON: (Kaamak bir bakla) yle mi diyorsun?
ANDREA : Dediinden dnmeyeceine gre. (sessizlik)
K.KE : Uykusu kanca insann, nemsiz ayrntlara taklyor kafas. Dn gecehep
dndm: srekli cebinde tad o ufak kantlama ta imdi yannda mdr
acaba?
FEDERZON: Gtrlecei yerde, insann stnde cebi olmaz.
ANDREA : (Bararak) Yapamazlar, gze almazlar bunu. Yapsalar bile, lrdednmez
sznden, Gerei bilmeyen sadece aptaldr, ama bilip de yalandr diyen
dpedz alaktr. Demiti bir gn.
FEDERZON: Bende inanmyorum sznden dneceine; zaten dnerse higrmeyeyim,
leyim" daha iyi. Ne vaki gl olan onlar.
ANDREA : Zorbalkla elde edilmeyecek eylerde vardr.
FEDERZON: Kim bilir, vardr belki.K.KE : (Yumuak) Tam yirmi gn oldu bugn, ieri gireli. Grebilmek iin
gzlerini verdi bu adam. (Sessizlik) ANDREA : (Virginiay gstererek)
Sznden dnsn diye dua ediyor.
FEDERZON: Brak kz. Onunla konutuklarndan bu yana akl banda deil.Floransadan,
gnah kard papaz getirmiler. (Floransa Dukasnn saraynda Galileoyu
izlerken grdmz adam gelir.)
ADAM : Bay Galileo biraz sonra burada olacak. Bir yatak gerekebilir.
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
46/106
FEDERZON: Braktlar m?
ADAM : Biraz sonra Engizisyon Mahkemesi nnde sznden dnmesi bekleniyor.Saat
tam bete San Marko kilisesinin byk an alacak ve Bay Galileinin
aklamas kamuya duyurulacak.ANDREA : nanmyorum.
ADAM : Yollar kalabalk. Onun iin arka taraftan, bahe kapsndan getireceklerburaya.
(Gider.)
ANDREA : (Birden bararak) Ayda dnya gibidir, kendi yoktur. Vensn dekendi
yoktur. Dnya gibi, o da, gnein evresinde dner. Jpiterin drt uydusu
vardr. evresinde dnerler. Yldzlar kristal bir kubbeye akl deildir. Gneevrenin merkezidir, olduu yerde durur. Dnya merkez deildir, kmldamadan
durmaz yerinde. Btn bunlar o gsterdi bize.
K.KE : Gzle grlen gerek de zorbalkla yok edilemez. (Sessizlik)
FEDERZON: (Bahedeki gne saatini bakar.) Saat be (Virginia daha yksek sesledua
eder.)
ANDREA : Bekleyemeyeceim artk. Gerei boazlayp ldryorlar! (Elleriyle
kulaklarn tkar. Kk Kei de tkar. Ama an sesi duyulmaz. Virginiann
dua mrltsyla dolu bir aradan sonra Federzoni ban Hayr anlamna sallar.
tekiler ellerini indirirler.
FEDERZON: (Bouk bir sesle) an almyor. Bei geti.
ANDREA : Direniyor.
K.KE : Dnmyor sznden.
FEDERZON: Dnmyor. Ne mutlu bize, ne mutlu!(Birbirlerine sarlrlar. oksevinlidirler.)
ANDREA: Demek zorbalkla olmuyormu. Baz eylere g yetmiyormu. Demekaptallk
alt edilebilirmi, dokunulmazl yokmu. nsanolu lmden korkmuyormu
demek.
FEDERZON: te imdi gerekten balad bilim a. Doum saatini yayoruz.Dnn, ya
dnseydi sznden.
K.KE : Bir ey sylemedim, ama ok korkuyordum. nanszn biriymiim.
ANDREA : Ben biliyordum.
-
8/6/2019 Brecht,Bertolt Galileo Galilei
47/106
FEDERZON: Gn doarken gece karanl km gibi olacakt.
ANDREA : Sanki da kalm da: Ben denizim, demi gibi.
K.KE : (Diz ker, alayarak) Tanrm, krler olsun.
ANDREA : Ama her ey deiti bugn. Ezilen insanolu ban kaldrp Yaaya
bilirimartk diyecek. Ne ok ey kazanlyor bir ek insann dikilip Hayr demesiyle.
(Tam bu srada San Marko kilisesinin an almaya balar. Hepsi donmu gibi
kalrlar.)
VRGNA : (Ayaa kalkar) San Markonun an! Kurtuldu! (Sokaktan Galileonun
demecini okuyan tellaln sesi duyulur. )
SES : Ben, Galileo Galilei, Floransada matematik ve fizik retmeni, bugne kadar
sylediklerimin doru olmadn aklarm. Gnein evrenin merkezi olup
yerinden kmldamad, dnyann merkez olmayp gnein evresinde
dnd dncesi btnyle yanl ve dine aykrdr. Bu ve bunun gibi yanl
ve Kutsal Kilisenin retisine kar olan her dnceyi tm yreimle, inanla
ve itenlikle lanetliyorum. (Sahne kararr) (Aydnlandnda an almaktadr
daha, sonra kesilir. Virginia gitmitir. Galileonun rencileri oradadr.)
ANDREA : (Kahramanlar olmayan lkeye yazklar olsun! (Galileo girer. duruma onu
btnyle deitirmi, tannmaz hale gelmitir. Andreann szn duymutur.
Birka saniye eikte durur, ona selam vermelerini bekler. erdekiler yzevirir ondan. Galileo iyi grmedii iin ar aksak yrr, ne gelir, bir iskemle
bulur, oturur.)
ANDREA : Grmek istemiyorum yzn. Syleyin gitsin buradan.
FEDERZON: Toparla kendini.
ANDREA : (Galileoya bararak) arap fs! Obur herif! Kurtardn m tatl cann?
(Oturur) Ben iyi deilim.
GALLEO : (Soukkanl) Bir bardak su verin una. (Kei koar, darda