breng leren tot leven | zwijsen - tips spelend leren kern 10 · 2019-04-10 · lesmateriaal &...

Veilig leren lezen • Digiregie � Naslag � Artikelen • © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg • blad 1 van 33

Josée WarnaarSusan van der Linden

Tips spelend lerenkern 10

In de serie Tips spelend leren voor kern start t/m kern afsluiting worden opdrachten beschre-

ven die leerkrachten in het keuzewerk voor hun klas kunnen opnemen op het gebied van

lezen, spellen en creatief schrijven.

Omdat de kinderen nu alle letters kennen en steeds vaardiger worden in lezen en spellen, kunnen de opdrachten voor spelend leren steeds meer op het thema van de kern afgestemd worden. Aan diverse opdrachten zal een doekaart worden toegevoegd. De foto’s en tekst van de doekaart maken duidelijk wat de bedoeling van de opdracht is. Met doekaarten kunnen kinderen steeds zelfstandiger aan de slag.

Voor kern 10 zijn de volgende opdrachten uitgewerkt:• twee spellen met lettergrepen• een lees-en-legopdracht• een informatieve tekst over dierentuindieren schrijven• sorteeropdrachten met plastic dieren• een opdracht voor begrijpend lezen met wereldspelma-

teriaal (kinderboerderij)• een dierenmatrix

Het thema van kern 10 is ‘natuur’. In deze tip staan dieren en het indelen van dieren in verschillende soorten centraal. Wat zijn de kenmerken van de verschillende

soorten dieren en hoe kun je ze daarmee sorteren? Ook de dierentuin komt aan bod. Kinderen kunnen informa-tieve teksten schrijven voor de bezoekers van de dierentuin. Met de dierenmatrix wordt de woordenschat van boerderijdieren geoefend. Wie weet wat een ram, een kater of een zeug is? En bij al deze opdrachten wordt heel veel gelezen…..

Instructie bij de diverse opdrachtenKeuzewerk bestaat voor een deel uit opdrachten die in de kernen daarna terugkomen en waar alleen de inhoud van verandert. Instructie is dan niet meer nodig. Er zijn in elke kern ook enkele nieuwe keuzeopdrachten. Maak van die opdrachten een foto en print die op de helft van een A4’tje. Hang deze A4’tjes naast het planbord. Geef bij de start van een nieuwe kern de instructie bij een nieuw werkje aan één kind. Als het kind dit goed begrijpt, mag het zijn naam onder de foto van het werkje schrijven. Kinderen die dit werkje ook kiezen, vragen of dit kind hun even wil uitleggen wat de bedoeling is. Daarna mag ook dit kind zijn naam onder de foto zetten.

Lettergreepspel 1 en 2Doel: het lezen en samenstellen van woorden met twee lettergrepen zoals dieren, keuken, kruipen, sleutel

Voorbereiding:• Print kopieerblad 1 en 3, elk op een andere kleur.• Knip de woorddelen uit, lamineer ze en stop de

woorden per kleur in een apart doosje.• Print kopieerblad 2 op dezelfde kleur als de woordde-

len van kopieerblad 1, knip de speelvelden los en lamineer ze.


• Print kopieerblad 4 op dezelfde kleur als de woordde-len van kopieerblad 3, knip de speelvelden los en lamineer ze.

• Maak een foto van spel 1 en een foto van spel 2. Maak er planbordkaartjes van.

• Print elke foto op de helft van een A4’tje. Hang deze A4’tjes naast het planbord. Kinderen die het spel onder de knie hebben, kunnen hun naam onder de foto schrijven. Dan weten andere kinderen dat zij het spel kunnen uitleggen.

Instructie:• Aan het lettergreepspel kunnen twee spelers

meedoen.• Elke speler krijgt een speelveld, de woorddelen worden

omgekeerd, tussen de spelers in, op tafel gelegd.• Speler 1 draait een woorddeel om en probeert er op zijn

speelveld een woord van te maken. Beide spelers beslissen of het een “goed” woord is. Als dat inder-daad zo is mag het woorddeel blijven liggen.

• Nu is de andere speler aan de beurt. • Wie heeft de meeste goede woorden als de woorddelen

op zijn?

Lees en legDoel: het oefenen van leesbegrip: de kinderen lezen een tekst met instructies en moeten deze instructies uitvoeren

Voorbereiding:• Print de teksten van kopieerblad 5 op wit papier en

plak de teksten op verschillend gekleurde vellen. Lamineer de teksten.

• Plak de nakijkkaarten van kopieerblad 6 op vellen met corresponderende kleuren. (Als tekst 1 op een geel vel is geplakt, wordt nakijkkaart 1 ook op een geel vel geplakt.) Lamineer de nakijkkaarten.

• Neem 13 stokjes (limonadestokjes, tientallenstaafjes, cocktailprikkers, ijslolliestokjes).

• Maak een foto van de materialen en hang deze op het planbord.

Instructie:• Als de lees-en-tekenopdracht al in kern 8 en 9 geïntro-

duceerd is, hoeft u alleen maar uit te leggen dat er ditmaal niet getekend wordt, maar dat de kinderen figuren met stokjes gaan leggen.

Informatieve tekst over dierentuindieren schrijvenDoel: informatieve tekst schrijven met behulp van woordveld

De dierentuin past goed in het thema natuur van kern 10. Voor deze opdracht is het motiverend als er op een deel van de wand van het lokaal met paden de plattegrond van een dierentuin wordt gemaakt. Daarna kunt u in overleg met de kinderen bepalen welke dieren er gehuisvest worden. In boeken zoeken de kinderen op hoe de dieren eruitzien en wat ze aan verzorging nodig hebben. Via het digibord kunt u informatie over dieren-tuinen tonen. De kinderen tekenen de dierenverblijven, knippen ze uit en hangen ze op de plattegrond. Daarna worden de dieren zo natuurgetrouw mogelijk getekend. Hoe weten de bezoekers hoe de dieren heten en wat voor dieren het zijn? Dat lezen ze op de informatiebordjes bij de dierenverblijven. Die teksten gaan de kinderen maken. Voor het maken van een tekst lezen de kinderen eerst een boek over de diersoort waarover zij een tekst maken. Ter voorbereiding van de tekst maken de kinde-ren een woordveld over het dier op het schrijfblad (kopieerblad 7). Daarna wordt de tekst geschreven. Hang de teksten verkleind op bij de dieren uit de dierentuin.

Voorbereiding: • Print kopieerblad 7, het schrijfblad, voor alle kinderen.• Verzamel boeken waarin één diersoort uit de dieren-

tuin centraal staat.• Leg de schrijfbladen, de boeken en tekenen schrijfge-

rei klaar op een werkschap.• Maak een foto van de materialen en hang deze foto op

het planbord.• Print deze foto ook op de helft van een A4’tje. Hang dit

A4’tje naast het planbord.

Klassikale les:• In een klassikale les maken de kinderen de dierentuin

en bespreekt u de opdracht: informatiebordjes voor bij de dierenverblijven maken met hen.

• Bespreek gemaakte teksten klassikaal. Overleg met de kinderen over verbeterpunten. Rollenspel is hier een effectieve werkvorm voor: de schrijver van de tekst staat met de tekst bij een dierenverblijf, een ander kind


is bezoeker en leest de tekst. De bezoeker mag aangeven of hij nog tips heeft voor de tekst. Probeer door dit soort rollenspel het schrijven van de teksten op een kwalitatief hoog niveau te krijgen.

• Benadruk het maken van een woordveld naar aanlei-ding van het bekeken/gelezen dierenboek. Dat is de basis voor het verhaal.

Sorteeropdrachten met plastic dierenDieren sorteren kan op basis van eenvoudige kenmerken (welk dier leeft in de zee?/welk dier op de boerderij?).

Het sorteren kan ook wat moeilijker gemaakt worden door dieren in te delen in verschillende soorten: amfibieën, reptielen, insecten etc. Als voorberei-ding op dieren op soort sorteren, kan de thematip Wel of niet uit een ei? van kern 6 van de tweede maanversie gebruikt

worden. U vindt deze tip in de Leerkrachtmodule, Lesmateriaal & Naslag, Veilig leren lezen 2e maanversie, groep 3, Kern 6, Thematip.

In een klassikale les bekijken de kinderen in duo’s boeken over diverse diersoorten. Daarna komen de kenmerken van de diverse diersoorten als antwoord op een aantal vragen in schema te staan. Kinderen ontdek-ken zo de kenmerken van de verschillende diersoorten. Met deze kennis kunnen ze de moeilijke sorteeropdracht goed uitvoeren. Deze lastige sorteeropdracht is zelfcon-trolerend: de kinderen sorteren de dieren en maken bij vragen gebruik van de dierenboeken die bij de klassikale les gebruikt zijn. Daarna leggen ze bij elk dier de goede naam. Omdat deze namen de kleur van de juiste

diersoort hebben, en deze dus overeen moet komen met het sorteervel waarop de kinderen de dieren hebben gezet, kunnen de kinderen zichzelf controleren.

Eenvoudige sorteeropdrachtVoorbereiding:• Print kopieerblad 8, de woordkaartjes van de

sorteeropdracht.• Zoek plastic dieren bij de woordkaartjes. Pas de

woordkaartjes aan uw eigen verzameling dieren aan.• Print kopieerblad 9, de achtergrondkaarten van de

woordkaartjes. Knip de woordkaartjes uit, plak ze op de achtergrondkaartjes en lamineer ze.

• Print kopieerblad 10, de doekaart, en lamineer deze.• Print kopieerblad 11, de opschriften voor de sorteervel-

len. Plak deze opschriften op gekleurde vellen(zie doekaart, kopieerblad 10).

• Leg de materialen van deze opdracht klaar op een werkschap.

• Maak er een foto van en hang die op het planbord.• Print deze foto ook op de helft van een A4’tje. Hang dit

A4’tje naast het planbord.

Instructie:• Geef bij de start van kern 10 instructie bij deze

opdracht aan één kind. Laat dit kind de materialen en de doekaart bekijken. Vertel dat de doekaart laat zien wat er gedaan moet worden. Kan het kind, na het bekijken van de doekaart, vertellen wat de bedoeling van deze opdracht is?

• Als het kind de opdracht goed begrijpt, mag het zijn naam op het A4’tje naast het planbord schrijven. Dan weten andere kinderen dat zij dit kind om uitleg mogen vragen.

Dieren op soort sorteren - de moeilijke sorteeropdracht• Print kopieerblad 12, de opschriften voor op de

sorteerbladen. Knip ze uit en plak ze elk op een gekleurd vel papier. (Zie foto hiernaast.)

• Print kopieerblad 13-14, de woordkaartjes voor de sorteeropdracht.

• Zoek plastic dieren bij de woordkaartjes. Pas de woordkaartjes aan uw eigen verzameling dieren aan.

• Print kopieerblad 15, de achtergrondkaarten van de woordkaartjes, 2 keer in de kleuren van de sorteervel-len. Knip de woordkaartjes uit, plak ze op de juiste kleur achtergrondkaartjes en lamineer ze.

• Leg de materialen van deze opdracht klaar op een werkschap.

• Maak er een foto van en hang die op het planbord.


u

kern 10 • kopieerblad 20

Doekaart leesopdracht kinderboerderij

1. Zet alles klaar.

3. Zet alles opzij en doe de kaartjes in het doosje.

5. Klaar? Spelen maar!

6. Ruim alles netjes op. Kijk goed op de kaarten.

2. Leg de naam erbij.

4. Lees zin 1, doe wat er staat. Lees dan zin 2.


• Print deze foto ook op de helft van een A4’tje. Hang dit A4’tje naast het planbord.

Klassikale les:• Zie thematip Wel of niet uit een ei?. U vindt de tip in de

Leerkrachtmodule, Lesmateriaal & Naslag, Veilig leren lezen 2e maanversie, groep 3, Kern 6, Thematip.

Instructie:• Bij deze sorteeropdracht werken twee kinderen samen.• Zij mogen gebruikmaken van de boeken die op de

boekentafel van dit thema liggen (en die bij de klassikale les Wel of niet uit een ei? gebruikt zijn).

• Als ze de dieren gesorteerd hebben, leggen ze er de juiste woordkaartjes bij. Omdat de dierennamen de kleur van de juiste diersoort hebben, kunnen de kinderen zichzelf controleren.

• Als de kinderen de opdracht goed begrijpen mogen zij hun naam op het A4’tje naast het planbord schrijven. Dan weten andere kinderen dat zij dit kind om uitleg mogen vragen.

Een opdracht begrijpend lezen met wereldspelmateriaalVoor deze opdracht voor begrijpend lezen is een Playmobilset gebruikt met figuurtjes van een kinderboer-derij. Pas de opdracht aan als u een kinderboerderij met andere figuurtjes hebt.

Voorbereiding:• Print de woordkaartjes en de doezinnen van kopieer-

blad 16 en 17 op wit papier. Knip alles uit.• Print de achtergrondkaartjes van de woordkaartjes en

de doezinnen van kopieerblad 18 en 19 twee keer op gekleurd papier. Knip de achtergrondkaartjes uit.

• Plak de woordkaartjes en de doezinnen op de achter-grondkaartjes en lamineer ze.


u


Eenvoudige sorteeropdracht

1. Zet de dieren neer.

3. Doe de naamkaartjes weer in het doosje.

5. Pak een geel en een roze vel. Verdeel de dieren.

6. Ruim alles netjes op.


4. Pak een groen en een blauw vel. Verdeel de dieren.

• Print de doekaart van kopieerblad 20.

• Maak van alle materialen een foto en bevestig die op het planbord.

Klassikale instructie:• Tijdens de klassikale instructie legt u de functie van de

doekaart uit.• Daag de kinderen uit om helemaal zelf uit te vinden wat

de bedoeling is van de opdracht.

Een dierenmatrixDoor het werken met de dierenmatrix leren de kinderen de namen van een diersoort (koeien) en de namen van kind, vader en moeder van deze diersoort (kalf, stier, koe). Na een klassikale introductie oefenen de kinderen de nieuwe woordenschat waarbij veel gelezen wordt.

Voorbereiding:• Zorg voor een ijzeren bordje van ongeveer 70 x 50 cm. • Print kopieerbladen 21 en 22 (woordkaartjes dierenma-

trix 1a en 1b) op wit papier. • Print kopieerblad 23 (achtergrondkaarten woordkaart-

jes 1) 2 keer op gekleurd papier.• Knip de woordkaartjes uit, plak ze op de achtergrond-

kaartjes en lamineer ze. • Print kopieerblad 24 (woordkaartjes dierenmatrix 2) en

25 (dierenfoto’s) op wit papier en knip de kaders uit.• Print kopieerblad 26 en 27, achtergrondkaarten 2a en

2b, op gekleurd papier en plak de kaders met ‘vader’, ‘moeder’ en ‘kind’ op de achtergrondkaarten 2a en de namen van de diersoorten met bijbehorende foto’s op de achtergrondkaarten 2b. Lamineer alle kaartjes. Zie foto dierenmatrix.

• Bevestig achter alle kaartjes magnetisch plakband.• Print kopieerblad 28, de nakijkkaart, en lamineer deze.• Maak een foto van de dierenmatrix en hang die op het

planbord.


Klassikale les:• Introduceer de dierenmatrix in een klassikale les.• Laat de dierenmatrix zien met de dierenfoto’s en de

kaartjes ‘vader-moeder-kind’ er op. Bespreek de dieren, vraag hoe de jongen heten.

• Deel alle woordkaartjes uit.• Om de beurt komt een kind met een woordkaartje voor

de klas. Wat staat er op? Waar zou het horen?• Oefen de woordenschat nogmaals.• Leg de functie van de nakijkkaart uit: die ligt op het

bureau van juf/meester. Als je de dierenmatrix af hebt, pak je de nakijkkaart en kijk je of je alle woorden op de juiste plaats hebt vastgemaakt.

Instructie:• Na de klassikale les weten de kinderen wat de

opdracht is.

Digiregie/Leerkrachtmodule• Artikel Tips voor spelend leren kern 8, geschreven

door Josée Warnaar en Susan van der Linden• Zwijsen Leerkrachtmodule/Lesmateriaal & Naslag,

Veilig leren lezen 2e maanversie, groep 3, Kern 9, Thematip Wel of niet uit een ei?, geschreven door Josée Warnaar


ukern 10 • kopieerblad 1

die

koe

bui

vij

keu

moe

die

koe

bui

vij

keu

moe

Woorddelen lettergreepspel 1


uu


ter

ken

gel

den

ver

pen

pel

mel

ven

ren

kel

tel

ter

ken

gel

den

ver

pen

pel

mel

ven

ren

kel

tel

Spelkaarten lettergreepspel 1



strui

snoe

spie

kreu

krui

sleu

strui

snoe

spie

kreu

krui

sleu

Woorddelen lettergreepspel 2


uu


ren

ken

ten

ver

ven

pel

zen

gen

nen

den

tel

der

ren

ken

ten

ver

ven

pel

zen

gen

nen

den

tel

der

Spelkaarten lettergreepspel 2



Neem vier stokjes.Maak een vierkant.Neem nog een stokje.Leg dat schuin in het vierkant.Doe dat zo, dat het stokje wijst van hoek naar hoek.Leg nog een stokje schuin, zo, dat er een kruis ontstaat.Kijk op plaatje 1 of je het goed hebt gedaan.

Neem vier stokjes.Leg ze naast elkaar, zodat het lijkt of er vier paaltjes staan.Zorg dat er een beetje ruimte is tussen de paaltjes.Neem twee stokjes.Leg een stokje aan de bovenkant en ook een aan de onderkant op de vier paaltjes.Kijk op plaatje 4 of je het goed hebt gedaan.

Neem drie stokjes en maak een driehoek. De driehoek steekt met de punt naar boven.Leg er nog een driehoek naast.Ook die driehoek ligt met de punt naar boven.Leg aan die hoogste punten een stokje dat omhoog steekt.Kijk op plaatje 2 of je het goed hebt gedaan.

Neem twee stokjes en leg ze naast elkaar neer.Leg ze zo, dat het twee benen kunnen zijn.Leg boven die benen een vierkant.Dat is een buik.Neem twee stokjes.Leg links en rechts een arm.Neem drie stokjes.Maak een driehoek en leg die met de punt naar beneden boven de buik.Dat is het hoofd.Neem twee stokjes.Leg links en rechts een antenne op het hoofd.Kijk op plaatje 3 of je het goed hebt gedaan.

Teksten lees-en-legopdracht



Nakijkkaarten lees-en-legopdracht

Nakijkkaart 1

Nakijkkaart 3

Nakijkkaart 2

Nakijkkaart 4



Schrijfblad info tekst dier



Woordkaartjes eenvoudige sorteeropdracht dieren

hond

paard

ezel

vlieg

slang

kikker

zebra

buffel

leeuw

krab

schelp

rog

varken

geit

poes

mier

krokodil

schildpad

olifant

tijger

neushoorn

zeehond

vis

dolfijn

schaap

koe

konijn

wesp

hagedis

spin

beer

giraf

aap

kreeft

haai

walvis



Achtergrondkaartjes woordkaartjes eenvoudige sorteeropdracht



Eenvoudige sorteeropdracht

1. Zet de dieren neer.

3. Doe de naamkaartjes weer in het doosje.

5. Pak een geel en een roze vel. Verdeel de dieren.

6. Ruim alles netjes op.


4. Pak een groen en een blauw vel. Verdeel de dieren.



ik leef in de zee

ik leef op de boerderij

ik kom uit een ei

ik kom niet uit een ei

Opschriften eenvoudige sorteeropdracht



zoogdieren

vogels

spinnenspinnen hebben acht poten

reptielende jongen van reptielen lijken op de ouders

amfibieënde jongen van amfibieën, de larven, lijken niet op de ouders

insecteninsecten hebben zes poten

vissen

Opschriften sorteervellen diersoorten


uu

uu


spin schorpioen

zeehond

leeuw

konijn

walvis

hert

koe

dolfijn

olifant

paard

kip

gans

zwaan

kalkoen

haan

eend

pauw

vlinder

vlieg

libelle

sprinkhaan

wesp

tor

haai inktvisrog

Woordkaartjes sorteeropdracht dieren

Zoogdieren

Vogels

Insecten

Spinnen

Vissen


uu


Vervolg woordkaartjes sorteeropdracht dieren

kikker salamander

schildpad

krokodil

dinosaurusslang

Reptielen

Amfibieën



Achtergrond woordkaartjes sorteeropdracht dieren



de bruine hekken

de grijze ren

de riek

Kim

Martijn

het hooi

het slablad

het gras

het lammetje

het lammetje

het schaap

de wortels

de wortel

de moedergeit

het kleine geitje

de moeder-ezel

het kleine ezeltje

negen konijnen

het konijnenhok

de drinkfles

Woordkaartjes kinderboerderij



1. Maak een ren van de bruine hekken.

2. Zet Kim en het kleine geitje in de ren.

3. Zet de moedergeit naast Kim.

4. Kim houdt de riek vast.

5. Ze heeft ook gras in haar hand.

6. Zet het moederschaap in de ren.

7. De lammetjes staan bij het moederschaap.

8. Zet de moeder ezel in de ren.

9. De moeder-ezel eet van het hooi.

10. De kleine ezel staat naast zijn moeder.

11. Martijn staat naast het hok.

12. Het witte konijn zit in het hok.

13. Geef het witte konijn één wortel.

14. De andere konijnen zijn in de grijze ren.

15. Hang de drinkfles aan het hek.

16. Martijn heeft een emmer in zijn hand.

17. Leg de wortels in de ren.

Doezinnen kinderboerderij



Achtergrondkaartjes woordkaartjes kinderboerderij



Achtergrondkaartjes doezinnen kinderboerderij



Doekaart leesopdracht kinderboerderij

1. Zet alles klaar.

3. Zet alles opzij en doe de kaartjes in het doosje.

5. Klaar? Spelen maar!

6. Ruim alles netjes op. Kijk goed op de kaarten.


4. Lees zin 1, doe wat er staat. Lees dan zin 2.



geit geitjebok

merrie veulenhengst

koe kalfjestier

ooi lammetjeram

poes kittenkater

Woordkaartjes dierenmatrix 1a



zeug biggetjebeer

teefje pupreu

hen kuikenhaan

Woordkaartjes dierenmatrix 1b


uu


Achtergrond woordkaartjes dierenmatrix 1



geiten honden

paarden kippen

koeien vader

schapen moeder

katten kind

varkens

Woordkaartjes dierenmatrix 2



Dierenfoto’s



Achtergrondkaartjes dierenmatrix 2a



Achtergrondkaartjes dierenmatrix 2b



Nakijkkaart dierenmatrix

breng leren tot leven | zwijsen - tips spelend leren kern 10 · 2019-04-10 · lesmateriaal &...

Documents