MT Error! Unknown document property name. MT

IL-KUMMISSJONI EWROPEA

Brussell, YY ta' Mejju 2014

SEC(2014) XXX finali

DOKUMENT TA' ĦIDMA TAL-PERSUNAL TAL-KUMMISSJONI

Valutazzjoni tal-programm nazzjonali ta' riforma u tal-programm ta' stabilità tal-2014 għal

MALTA

li jakkumpanja d-dokument Rakkomandazzjoni għal RAKKOMANDAZZJONI TAL-KUNSILL

dwar il-programm nazzjonali ta' riforma tal-2014 ta' Malta u li tagħti Opinjoni tal-Kunsill dwar il-programm ta' stabilità tal-2014 ta' Malta

SWD 1.2

MT 2 Error! Unknown document property name. MT

WERREJ

Sommarju Eżekuttiv................................................................................................................... 3

1. Introduzzjoni ................................................................................................................ 4

2. Is-sitwazzjoni ekonomika u l-perspettivI ..................................................................... 4

3. L-isfidi u l-valutazzjoni tal-aġenda ta' politika ............................................................ 5

3.1. Il-politika fiskali u tassazzjoni ..................................................................................... 5

3.2. Is-Settur finanzjarju.................................................................................................... 14

3.3. Il-politiki tas-suq tax-xogħol, tal-edukazzjoni u dawk soċjali ................................... 16

3.4. Miżuri strutturali li jippromwovu t-tkabbir sostenibbli u l-kompetittività................. 20

3.5. Il-Modernizzazzjoni tal-amministrazzjoni pubblika .................................................. 24

4. Konklużjonijiet........................................................................................................... 25

Tabella b'ħarsa ġenerali ............................................................................................................ 27

Anness .......................................................................................................................31

MT 3 Error! Unknown document property name. MT

SOMMARJU EŻEKUTTIV

Il-perspettiva ekonomika għal Malta hija aħjar minn dik medja tal-UE u taż-żona tal-euro. It-tkabbir reali tal-PDG qabeż 'l quddiem fl-2013 u laħaq 2.4%, biex b'hekk għeleb ir-reċessjoni mtawla fl-attività tal-investiment kif ukoll it-tnaqqis fl-esportazzoni tal-prodotti. It-tkabbir ekonomiku huwa pprojettat li jibqa' qawwi, b'medja ta' 2.3% matul l-2014-15, skont il-previżjonijiet tar-rebbiegħa tal-2014 tal-Kummissjoni, imbuttat 'l quddiem mid-domanda domestika. L-attività ekonomika mistennija li tkompli takkomoda espansjoni tal-forza lavorattiva b'żieda relattivament qawwija fl-impjiegi, filwaqt li r-rata tal-qgħad hija pprojettata li tibqa' stabbli fil-livell ta' 6.5%. Ċiklu ta' proġetti kbar ta' investiment fl-2014-15, b'mod partikolari fis-settur tal-enerġija, mistenni li jipprovdi imbuttatura ulterjuri, li jkollha effetti pożittivi li jkomplu jinfirxu fuq perjodu ta' żmien medju.

Malta għamlet xi progress fl-implimentazzjoni tar-rakkomandazzjonijiet speċifiċi għal kull pajjiż tal-2013. Sar progress sostanzjali fl-implimentazzjoni ta' miżuri li jappoġġjaw il-parteċipazzjoni fis-suq tax-xogħol tan-nisa, u fit-tisħiħ tal-istabilità finanzjarja. Sar xi progress ukoll fejn tidħol il-korrezzjoni tad-defiċit eċċessiv fil-baġit, it-titjib tar-riżultati miksuba mill-edukazzjoni, ir-riforma tas-sistema tal-ġustizzja u t-titjib tal-effiċjenza tal-proċeduri tal-akkwist pubbliku. Il-biċċa l-kbira tar-riformi, iżda, ikollhom impatt biss fuq perjodu ta' żmien medju sa twil. Il-progress biex tonqos id-dipendenza fuq iż-żejt impurtat kien limitat, u ma ttieħdu l-ebda passi sinifikanti fir-riforma tas-sistemi tal-pensjoni u tas-saħħa biex tiġi żgurata s-sostenibbiltà tagħhom għat-tul.

Hija meħtieġa azzjoni ulterjuri ta' politika biex tiġi żgurata s-sostenibilità tal-finanzi pubbliċi, filwaqt li jkompli jiġi stimulat it-tkabbir ekonomiku u l-ħolqien tal-impjiegi. L-isfidi partikolari baqgħu bejn wieħed u ieħor l-istess matul is-sena li għaddiet, u jikkonsistu minn:

• Il-konsolidazzjoni fiskali: Malta għadha għaddejja bil-proċess tal-korrezzjoni tad-defiċit eċċessiv tal-baġit. Qafas fiskali sod u vinkolanti fuq perjodu medju ta' żmien, kif ukoll tnaqqis fl-evażjoni tat-taxxa huma sfidi addizzjonali fit-triq lejn l-objettiv fuq perjodu ta' żmien medju;

• Is-sostenibilità għat-tul: il-kosti baġitarji, li huma pprojettati li jkunu għolja għat-tul, minħabba ż-żieda fl-età tal-popolazzjoni jitolbu riformi b'ambitu wiesa' fis-sistemi tal-pensjonijiet u tas-saħħa;

• Il-kapital uman u s-suq tax-xogħol: nuqqas ta' konformità bejn il-ħiliet u l-ħtiġijiet tas-suq, kif ukoll rata ta' impjieg baxxa fost in-nisa u l-anzjani jindikaw li hemm il-ħtieħa ta' azzjoni sostnuta ta' politika;

• Il-kompetittività esterna: it-tneħħija tal-ineffiċjenza fl-ambjent tan-negozju biex tinżamm il-kompetittività esterna u biex jinġibdu l-investimenti barranin hija sfida kontinwa. F'dan ir-rigward l-ineffiċjenzi fis-sistema tal-enerġija, tal-ġustizzja u tal-akkwist pubbliku għadhom żvantaġġi partikolari. Il-livell għoli tad-dejn, u l-ingranaġġ fis-settur pubbliku, flimkien mal-kosti għolja tal-iffinanzjar, huma sfida ulterjuri.

Il-programm nazzjonali ta' riforma, u l-programm ta' stabilità jirrikonoxxu l-isfidi identifikati fir-rakkomandazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiż. Il-programm ta' stabilità jfisser l-istrateġija ta' konsolidazzjoni għall-2014 u jikkonferma l-objettiv li fuq perjodu medju li baġit jiġi ibbilanċjat f'termini strutturali, li għandu jintlaħaq lil hinn mill-orizzont tal-programm, iżda ma jispeċifikax il-miżuri biex dan l-objettiv jintlaħaq. Il-programm nazzjonali ta' riforma jfisser sett ta' miżuri li huma kemmxejn adegwati, u anki jmur lil hinn mill-isfidi

MT 4 Error! Unknown document property name. MT

identifikati fir-rakkomandazzjonijiet speċifiċi għall-pajjż, ħlief fejn jolqot is-sostenibilità għat-tul tal-finanzi pubbliċi.

1. INTRODUZZJONI

F’Mejju 2013, il-Kummissjoni pproponiet sett ta' rakkomandazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiż (CSRs) għal politiki ta’ riforma ekonomiċi u strutturali f'Malta. Fuq il-bażi ta’ dawn ir-rakkomandazzjonijiet, il-Kunsill tal-Unjoni Ewropea adotta sitt CSRs fil-forma ta’ Rakkomandazzjoni tal-Kunsill f'Lulju 2013. Dawn is-CSRs kienu jikkonċernaw il-finanzi pubbliċi, is-sostenibilità għat-tul tal-finanzi pubbliċi, is-suq tax-xogħol u l-edukazzjoni, l-enerġija u t-trasport, l-istabilità finanzjarja u l-effiċjenza tal-ġustizzja. Dan id-Dokument ta’ Ħidma tal-Persunal (SWD) jivvaluta l-istat ta’ implimentazzjoni ta’ dawn ir-rakkomandazzjonijiet f’Malta.

Id-Dokument ta’ Ħidma tal-Persunal jivvaluta l-miżuri ta’ politika fid-dawl tas-sejbiet tal-Istħarriġ Annwali tat-Tkabbir tal-Kummissjoni 2014 (AGS)1 u t-tielet Rapport annwali dwar il-Mekkaniżmu ta' Twissija (AMR)2, li kienu ppubblikati f’Novembru 2013. L-Istħarriġ Annwali tat-Tkabbir jippreżenta proposti tal-Kummissjoni biex jintlaħaq il-fehim komuni neċessarju dwar il-prijoritajiet għal azzjoni fil-livell nazzjonali u fil-livell tal-UE fl-2014. Huwa jidentifika ħames prijoritajiet biex jiggwida lill-Istati Membri lejn tkabbir mill-ġdid: l-implimentazzjoni ta' konsolidazzjoni fiskali differenzjata, li tgħin lit-tkabbir; ir-restawr tas-self normali lill-ekonomija; il-promozzjoni ta' tkabbir u kompetittività għal-lum u għada l-indirizzar tal-qgħad u l-konsegwenzi soċjali tal-kriżi; u l-modernizzazzjoni tal-amministrazzjoni pubblika. Ir-Rapport Konġunt dwar l-Impjiegi jinkludi tabella ta' valutazzjoni b'indikaturi ċentrali dwar l-impjiegi u dwar is-sitwazzjoni soċjali, filwaqt li l-AMR iservi ta' strumenti inizjali għall-analiżi biex jiġi aċċertat jekk l-iżbilanċi makroekonomiċi jeżistux jew jekk ikun hemm ir-riskju li dawn jitfaċċaw fl-Istati Membri. L-AMR sab sinjali pożittivi li l-iżbilanċi makroekonomiċi fl-Ewropa qed jiġu kkoreġuti. Biex jiżguraw li jinkiseb bilanċ mill-ġdid komplut u durabbli, Malta u 15-il Stat Membru ieħor ġew magħżula għal rieżami tal-iżviluppi fl-akkumulazzjoni u l-korrezzjoni tal-iżbilanċi. Dawn l-analiżi dettaljati ġew ippubblikati fil-5 ta' Marzu 2014.3

Fuq l-isfond tar-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-2013, l-AGS, l-AMR, u l-analiżi dettaljata, Malta ppreżentat aġġornamenti tal-programm nazzjonali ta’ riforma (NRP) tagħha fis-16 ta' April 2014 u tal-programm ta’ stabbiltà tagħha fit-30 ta' April 2014. Dawn il-programmi jipprovdu informazzjoni dettaljata dwar il-progress li sar minn Lulju 2013 u dwar pjanijiet tal-gvern. L-informazzjoni f'dawn il-programmi tipprovdi l-bażi tal-valutazzjoni ppreżentata f'dan id-Dokument ta’ Ħidma tal-Persunal.

Il-programmi ppreżentati għaddew minn proċess ta' konsultazzjoni li jinvolvi lil dawk interessati permezz tal-Kumitat ta' Azzjoni bejn Malta u l-UE kif ukoll il-Kunsill Malti għall-Iżvilupp Ekonomiku u Soċjali. L-implimentazzjoni tal-programm nazzjonali ta' riforma hija imbagħad suġġetta għal valutazzjoni mill-gvern darbtejn fis-sena.

1 COM(2013) 800 finali 2 COM(2013) 790 finali 3 Apparti s-16-il Stat Membru identifikati fl-AMR, l-Irlanda wkoll kienet koperta b'analiżi dettaljata, wara li l-Kunsill ikkonkluda li għandha tiġi integrata totalment fil-qafas normali ta' sorveljanza wara li temmet b'suċċess il-programm ta' assistenza finanzjarja tagħha.

MT 5 Error! Unknown document property name. MT

2. IS-SITWAZZJONI EKONOMIKA U L-PERSPETTIVI

Is-sitwazzjoni ekonomika

L-attività ekonomika ssorprendiet, b'mod pożittiv, fl-2013 It-tkabbir reali tal-PDG aċċellera għal 2.4% fl-2013. Huwa kien imbuttat 'l quddiem mill-konsum domestiku, appoġġjat minn prestazzjoni robusta tas-suq tax-xogħol, fejn kien hemm żieda fir-rata tal-parteċipazzjoni li kompliet toqrob lejn il-medja tal-UE, għalhekk minn bażi baxxa. Fl-istess ħin, ir-rata tal-qgħad baqgħet baxxa, fil-livell ta' 6.5%. Il-provvista għolja ta' forza lavorattiva serviet ta' trażżin fuq il-pagi, u l-paga medja żdiedet b'anqas minn 1% fuq is-sena. Iż-żieda fil-konsum privat kienet parzjalment ibbilanċjata minn tnaqqis fl-esportazzjoni akbar milli kien mistenni, b'mod partikolari l-esportazzjoni tal-prodotti. Dan wassal għal kontribut negattiv għat-tkabbir mill-esportazzjonijiet netti, għall-ewwel darba mill-2006. Minkejja s-sentiment ekonomiku aħjar, l-attivita fejn jidħlu l-investimenti baqgħat dgħajfa. L-investimenti privati naqsu għat-tielet sena konsekuttiva u s-self lil ditti mhux finanzjarji naqas. Minkejja s-sorpriża pożittiva fl-2013, it-tkabbir ekonomiku kien aktar baxx mill-medja ta' qabel il-kriżi.

Il-perspettiva ekonomika

Skont it-tbassir tar-rebbiegħa tal-2014 tal-Kummissjoni, it-tkabbir ekonomiku huwa pprojettat li jibqa' relattivament qawwi meta mqabbel ma' Stati Membri oħra taż-żona tal-euro, u għandu jkun fil-livell ta' 2.3% fl-2014-15. Il-muturi tat-tkabbir huma pprojettati li jkunu l-aktar id-domanda domestika, fejn huma mistennija li, lil hinn mill-orizzont tal-previżjoni, jikbru kemm il-fiduċja tal-konsumaturi kif ukoll dik tan-negozju hekk kif is-sentiment ekonomiku jistabbilizza kemm f'Malta kif ukoll barra. Għadd ta' proġetti kbar ta' investimenti fl-2014-15, b'mod partikolari fis-settur tal-enerġija, ukoll mistennija li jipprovdu imbuttatura, għalkemm jekk dawn jittardjaw, dan ikun ta' riskju għal dawn il-projezzjonijiet. Il-kundizzjonijiet tas-suq tax-xogħol huma pprojettati li jibqgħu favorevoli u l-impjiegi mistennija li jibqgħu jiżdiedu bir-rata ta' 2.1%, li tirriflettu fuq l-għadd ta' persuni li jagħżlu li jaħdmu. Is-suq tax-xogħol huwa pprojettat li jkun jista' jassorbi għal kollox żieda ulterjuri fil-provvista ta' ħaddiema. biex b'hekk ir-rata tal-qgħad tibqa' stabbli fil-livell ta' 6.5%. L-isforzi tal-gvern biex ibaxxi t-tariffi tal-utilitajiet għall-unitajiet domestiċi fl-2014, miżura li mistennija tiġi estiża għan-negozji, huma pprojettati li jwasslu għal perspettiva ta' inflazzjoni moderata tal-prezzijiet.

Ix-xenarju makroekonomiku li jirfed il-programm nazzjonali ta' riforma u l-programm ta' stabilità huwa plawżibbli Iż-żewġ programmi jikkondividu l-istess xenarju makroekonomiku. Il-projettazzjonijiet għall-2014-15 huma marġinalment aktar baxxi minn dawk li hemm fil-previżjonijiet tar-rebbiegħa tal-2014 tal-Kummissjoni. Il-perspettiva fejn jidħol is-suq tax-xogħol ukoll huwa bejn wieħed u ieħor fi ħdan il-previżjoni tal-Kummissjoni. Fis-snin imbiegħda tal-perjodu tal-programm, il-prospetti tat-tkabbir għadhom kawti u huma skont it-tkabbir potenzjali kif stmat mill-Kummissjoni.

Il-programm nazzjonali ta' riforma jistma l-impatt tar-riformi strutturali f'oqsma magħżula fejn jidħol it-tkabbir Il-programm janalizza l-impatt tar-riformi fis-suq tax-xogħol biex jiżdiedu l-impjiegi, u biex fl-edukazzjoni u t-taħriġ jiġu indirizzati n-nuqqasijiet fil-ħiliet u biex fir-riċerka u l-iżvilupp jiżdied l-investiment relatat. Ir-riżultati juru li r-riformi fis-suq tax-xogħol huma stmati li jkollhom l-akbar impatt, li jirriżulta fi tkabbir fil-PDG ta' 0.22 pp, relattiva mal-linja bażi fl-ewwel sena wara l-implimentazzjoni, u jilħaq 0.55 pp, gġaxar snin wara l-implimentazzjoni. L-akbar impatt taż-żieda fl-investiment għar-riċerka u l-innovazzjoni jkun f'termini taż-żieda tat-tkabbir reali fil-pagi fl-ekonomija. Ir-riżultati huma

MT 6 Error! Unknown document property name. MT

bbażati fuq il-mudell QUEST, żviluppat mill-Kummissjoni Ewropea u adattat għall-ekonomija Maltija.

3. L-ISFIDI U L-VALUTAZZJONI TAL-AĠENDA TA' POLITIKA

3.1. Il-politika fiskali u tassazzjoni L-iżviluppi baġitarji u d-dinamiċi tad-dejn Il-programm jikkonferma l-impenn ta' Malta li twettaq ir-rakkomandazzjoni tal-proċedura ta' defiċit eċċessiv (EDP) Fil-programm ta' stabilità tagħha tal-2014, Malta indikat l-intenzjoni li d-defiċit tal-gvern ġenerali tagħha tnaqqsu gradwalment matul il-perjodu tal-programm, biex jinżel għal 0.3% tal-PDG fl-2017. Dan jimplika progress gradwali lejn l-obkettiv fuq perjodu medju, li huwa definit bħala pożizzjoni bilanċjata f'termini strutturali (ma nbidilx mill-programm preċedenti), għalkemm l-implimentazzjoni reali tal-objettiv fuq perjodu medju mhix mistennija li tinkiseb fil-perjodu tal-programm. Il-programm ta' stabilità għandu l-intenzjoni li d-defiċit tal-gvern ġenerali jkompli jitniżżel għal 2.1% tal-PDG, li huwa 'l isfel sew mill-mira takkomandata fl-EDP. Il-programm għandu l-intenzjoni li ssir bidla kumulattiva fil-bilanċ strutturali (rikalkolat)4 ta' 1.6 pp tal-PDG matul l-2013 u l-2014, mifruxa b'mod inugwali, bi sforz ta' madwar 1% tal-PDG fl-2013, u progress ta' 0.6% tal-PDG fl-2014. Dan huwa konformi tat-triq rakommandata għad-defiċit f'termini strutturali (titjib annwali ta' 0.7% tal-PDG kemm fl-2013 kif ukoll fl-2014)

L-eżitu tal-2013 irrifletta t-tkabbir ekonomiku qawwi li mbotta 'l quddiem id-dħul kurrenti Meta mqabbel mat-3.3% tal-PDG fl-2012, it-tnaqqis fid-defiċit nominali għal 2.8% tal-PDG fl-2013 irrifletta t-tkabbir ekonomiku qawwi, suq tax-xogħol robust kif ukoll xi miżuri diskrezzjonali li mbuttaw 'l quddiem id-dħul kurrenti b'1.2 pps tal-PDG ('l fuq sew mit-tkabbir nominali tal-PDG). B'mod partikolari, it-taxxi tad-dħul żdiedu b'mod sostanzjali meta mqabbla mas-sena ta' qabel, filwaqt l-irkupru fil-konsum kien ta' sostenn għat-tasszzjoni indiretta. Iż-żieda fid-dħul kurrenti u r-restrizzjonijiet fl-infieq fil-konsum intermedjarju aktar mill-bbilanċjaw iż-żieda kemm fl-impjieg pubbliku, fl-infieq soċjali u fin nefqa kapitali netta (b'0.6 pps tal-PDG), imbuttata 'l quddiem l-aktar minn trasferiment kapitali addizzjonali lill-Air Malta.

It-tnaqqis ippjanat fid-defiċit huwa fil-biċċa l-kbira bbażat fuq miżuri ta' żieda tad-dħul Fl-2014 il-mira hija li d-defiċit jinżel għal 2.1% tal-PDG, f'konformità mal-aġġornament ta' qabel, u quddiem l-isfond ta' reviżjoni 'l fuq fit-tkabbir tal-PDG reali (għal 2.3% fil-programm ta' qabel), imbuttat mid-domanda domestika. B'mod partikolari, il-mira ffissata fl-aġġornament ta' qabel kienet ikkonfermata mid-DBP5 u mir-Rapport Baġitarju ta' matul is-sena6, ippreżentati lill-Kummissjoni fis-16 ta' April 2014. Il-mira tinkorpora l-impatt tal-baġit tal-2014 li ġie approvat mill-Parlament f’Novemberu 2013, li jinkludi l-aktar miżuri li jkabbru d-dħul, fil-waqt li jintroduċu mill-ġdid restrizzjonijiet fuq l-ingaġġ, b'impatt ta' tnaqqis tad-defiċit ta' 0.3 tal-PDG (ara l-Kaxxa 2). Il-baġit tal-2014, ukoll, inkluża żewġ mżuri ta' dħul li l-impatt baġitarju tagħhom mhux inkorporat fil-programm ta' tasbilità, jiġifieri l-Iskema ta' Reġistrazzjoni ta' Investiment kif ukoll miżura li għandha l-intenzjoni li tinċentiva lis-sidien 4 Bilanċ nett aġġustat ċiklikament ta' miżuri ta’ darba u oħrajn temporanji, ikkalkulati mis-servizzi tal-Kummissjoni fuq il-bażi tal-infomrazzjoni pprovduta fil-programm, bl-użu tal-metodoloġija komunament maqbula. 5 Id-DBP ippreżentat f'Ottubru 2013, madankollu, m'għandux dettalji dwar il-miżuri li jirfdu il-miti ta' dħul u ta' nfieq għall-2014. 6 Skont ir-Regolament Delegat tal-Kummissjoni (UE) Nru 877/2013 li jissupplimenta r-Regolament (UE) Nru 473/2013.

MT 7 Error! Unknown document property name. MT

iqiegħu l-proprjetà battala tagħhom fis-suq uffiċjali tal-kiri (ara Kaxxa 2). Fis-snin ta' wara, l-intenzjoni tal-programm hija li d-defiċit nominali jitnaqqas b'mod inugwali, b'konsolidazzjoni akbar immirata għall-2016. B'mod partikolari, it-tnaqqis fid-defiċit ippjanat għall-2016 huwa dovut għal tnaqqis sinifikanti fin-nefqa kapitali minn kemm it-tmiem mistenni tat-trasferimenti kapitali lill-AirMalta, kif ukoll mil-livell anqas ta' infieq fuq proġetti ffinanzjati mill-UE.

MT 8 Error! Unknown document property name. MT

Kaxxa 2. Miżuri baġitarji ewlenin (% tal-PDG)

L-istrateġija ta' konsolidazzjoni fil-baġit tal-2014 approvat f'Novembru 2013 tistrieħ l-aktar fuq miżuri ta' dħul, peress li l-miżuri ta' dħul diskrezzjonali mistennija li jkunu relattivament newtrali Il-programm ta' stabilità ma jinkludix l-impatt baġitarju ta' tnejn mill-miżuri inklużi fil-baġit tal-2014, jiġifieri l-Iskema ta' Reġistrazzjoni tal-Investiment, li tagħti l-opportunità lil residenti Maltin li għandhom assi eliġibbli (inklużi kontijiet bankarji u investimenti barranin oħra) barra 'l pajjiż biex jirreġistrawhom b'mod legali kontra penali kif ukoll miżura li għandha l-intenzjoni li tinċentiva lis-sidien li jqiegħu l-proprjetà battala li għandhom fuq is-suq uffiċjali tal-kirjiet permezz tal-introduzzjoni ta' reġim ġdid ta' taxxa għad-dħul mill-kera, li bih is-sidien li jikru proprjetà residenzjali jkollhom l-għażla li japplikaw għal taxxa finali minn ras il-għajn 15% fuq id-dħul mill-kera jew ir-rati progressivi normali tad-dħul personali.

Dħul Nefqa 2014 • Żieda f'diversi rati ta' dazju tas-sisa (0.3

tal-PDG) • Inizjattiva ta' riforma tal-pensjonijiet

(0.1% tal-PDG) • Reviżjoni fil-faxxa tat-taxxa tad-dħul (-

0.2% tal-PDG) • Il-Programm tal-Investitur

Internazzjonali (0.1% tal-PDG)

• Restizzjonijiet fuq l-ingaġġ fis-settur pubbliku (-0.1% tal-PDG)

• Introduzzjoni ta' benefiċċju għat-tfal u assistenza lill-anzjani (0.1% tal-PDG)

• Ristrutturar tal-AirMalta (akkwist ta' ekwità) (0.2% tal-PDG)

2015 • Inizjattiva ta' riforma tal-pensjonijiet

(0.1% tal-PDG) • Żieda f'diversi rati ta' dazju tas-sisa

(0.2% tal-PDG) • Reviżjoni fil-faxxa tat-taxxa tad-dħul (-

0.2% tal-PDG) • Il-Programm tal-Investitur

Internazzjonali (0.1% tal-PDG)

• Restizzjonijiet fuq l-ingaġġ fis-settur pubbliku (-0.1% tal-PDG)

• Żieda fil-benefiċċju tat-tfal (0.1% tal-PDG)

• Iffrankar fit-trasferimenti soċjali minħalla l-impatt gradwali tar-riforma tal-2006 tal-pensjonijiet (-0.2% tal-PDG)

• Ristrutturar tal-AirMalta (akkwist ta' ekwità) (0.6 %)

2016 • Restizzjonijiet fuq l-ingaġġ fis-settur

pubbliku (-0.1% tal-PDG) • Ristrutturar tal-AirMalta (akkwist ta'

ekwità) (0.6 %) 2017

• Restizzjonijiet fuq l-ingaġġ fis-settur pubbliku (-0.1% tal-PDG)

Nota: L-impatt baġitarju fit-tabella huwa l-impatt irrappurtat fil-programm, jiġifieri mill-awtoritajiet nazzjonali. Sinjal pożittiv (+) jindika li d-dħul/fl-infieq żdied bħala konsekwenza tal-miżura. Il-grad ta' dettall jirrifletti l-informazzjoni disponibbli fil-programm ta' stabilità.

MT 9 Error! Unknown document property name. MT

Il-bilanċ tar-riskji għall-miri ta' defiċit fil-programm huwa mxaqleb lejn in-naħa negattiva Ir-riskji ta' ċaqlieq 'l isfel huma marbuta mal-projezzjonijiet tad-dħul, speċjalment fejn jidħlu t-taxxi indiretti, li skont il-pjan għandhom jitilgħu gradwalment fil-programm ta' stabilità, iżda dan mhux spjegat mix-xenarju makroekonmiku sottostanti. Barra minn dan, iz-zieda fid-dħul strutturali ppjanata matul il-perjodu tal-programm mhux għal kollox mirfuda b'miżuri. Ukoll, minkejja l-impenn qawwi biex jiġi ristrett l-ingaġġ, jeżisti riskju li jkun hemm varjazzjonijiet negattivi fil-kont tal-pagi fis-settur pubbliku, kif ukoll fil-konsum intermedju. Barra minn dan, anki fl-2014 jistgħu jkunu meħtieġa żborsi ogħla minn kemm ibbaġittjat minħabba l-iskema ta' rifużjoni tal-VAT fuq il-karozzi, kif ukoll minħabba s-sussidji ogħla meħtieġa biex tiffunzjona s-sistema ta' trasport (sabiex jitneħħew ir-rati differenti għar-residenti u l-barranin u biex jiżdiedu rotot ġodda). Min-naħa l-oħra, jista' jkun hemm riskju pożittiv jekk jirriżulta li l-programm taċ-ċittadinanza jkun aktar attraenti u, kif ta' spiss ġara fil-passat, in-nefqa kapitali netta tkun anqas milli ppjanat.

Il-previżjoni tal-Kummissjoni tipprojetta defiċit ogħla mill-miri nazzjonali Il-previżjoni tal-Kummissjoni tar-rebbiegħa tal-2014 tipprojetta defiċit ta' 2.5 tal-PDG. Id-differenza, imqabbla mal-programm ta' stabilità hija spjegata l-aktar minn previżjoni aktar prudenti ta' dħul mit-taxxa, speċjalment taxxi indiretti (ikkumpensati parzjalment minn taxxi tad-dħul ogħla) f'konformità mal-projezzjoni tal-Kummissjoni għall konsum privat u nefqa kurrenti aktar dinamika projettata, speċjalment għall-kumpens ta' impjegati u t-trasferimenti soċjali. Fl-aħħar nett, il-projezzjonijiet ta' defiċit tal-Kummissjoni għall-2014, f'konformità mal-approċċ prudenti adottat mill-gvern, ma jinkludux l-impatt baġitarju tal-iskema tar-reġistrazzjoni tal-investiment u r-reġim il-ġdid ta' taxxa għad-dħul mill-kirjiet. Għall-2015, id-differenza bejn il-mira fil-programm ta' stabilità u t-tbassir tal-Kummissjoni meta tassumi li ma jkun hemm l-ebda tibdil fil-politika hija indikata li tkun 0.9 pp tal-PDG.

Skont il-previżjoni tar-rebbiegħa tal-2014 tal-Kummissjoni, l-aġġustament strutturali kumulattiv matul l-2013 u l-2014 huwa anqas mill-ammonti rakkomandati mill-Kunsill. Id-defiċit nominali huwa pprojettat li jkun taħt il-mira tal-EDP irrakkomandata għall-2014. Madankollu, it-tibdil fil-bilanċ strutturali f'termini kumulattivi fl-2013-14 huwa anqas minn dak li huwa rakkomandat. Meta jsir l-aġġustament għall-iżviluppi mhux mistennija ta' dħul, u t-tibdil fl-istimi tat-tkabbir potenzjali, id-differenza mal-mira rrakkomandata hija stmata li tilħaq 1.6% tal-PDG. Il-valutazzjoni minn isfel għal fuq tikkonferma r-riżultati ta' hawn fuq peress li l-isforz addizzjonali li sar fl-2013-14 huwa ta' -0.1% tal-PDG, li huwa anqas sew mill-1.15% tal-PDG li jitqies bħala neċessarju biex tintlaħaq il-mira strutturali rrakkomandata. Fl-aħħar nett, meta wieħed iqis li l-EDP tnediet abbażi ta' kemm id-defiċit kif ukoll id-dejn, il-kundizzjoni l-oħra biex id-defiċit eċċessiv jiġi kkoreġut hija dik li jintlaħaq il-livell ta' referenza li jħares 'l quddiem sal-iskandenza fl-2014. Abbażi tal-previżjoni tar-rebbiegħa tal-2014 tal-Kummissjoni, il-konformità mar-regola tad-dejn li tħares 'l quddiem mhux garantita fl-2013, filwaqt li jidher li hi garantita fl-2014.

MT 10 Error! Unknown document property name. MT

Kaxxa 3. Il-proċedura dwar defiċit eċċessiv għal Malta Malta bħalissa għaddejja mil-lat korrettiv tal-Patt. Il-Kunsill fetaħ' Proċedura Ġdida ta' Defiċit Eċċessiv abbażi kemm tad-defiċit kif ukoll tad-dejn fil-21 ta' Ġunju 2013. Saret ir-rakkomandazzjoni lil Malta li tikkoreġi d-defiċit eċċessiv sal-2014, u fl-istess ħin li tara li l-proporzjon tad-dejn gross tal-gvern joqrob lejn is-60% tal-valur ta' referenza tal-PDG b'pass sodisfaċenti.

Skont ir-rakkomandazzjoni, lil kienet ibbażata fuq il-preveizjoni tar-rebbiegħa tal-Kummissjoni tal-2013, Malta għandha tasal għal mira ta' defiċit nominali tal- gvern ġenerli ta/ 3.4% tal-PDG għall-2013, u ta' 2.7% tal-PDG għall-2014, li hu konsistenti ma' titjib annwali tal-bilanċ strutturali ta' 0.7% tal-PDG fl-2013 u 0.7% tal-PDG fl-2014. Din il-linja ta' aġġustament tippermetti li d-defiċit nominali jitniżżel taħt il-valur ta' referenza ta' 3% tal-PDG sal-2014 fil-waqt li fl-istess ħin tiżgura li l-proporzjoni ta' dejn gross tal-gvern joqrob lejn il-valur ta' referenza ta' 60% tal-PDG b'pass sodisfaċenti.

Wara li tkun ikkoreġiet id-defiċit eċċessiv, Malta hija mistiedna li tkompli sejra bil-progress b'pass xieraq lejn l-objettiv tagħha fuq perjodu ta' żmien medu li tikseb baġit ibbilanċjat f'termini strutturali, inkluż billi tilħaq il-livell ta' referenza fejn tidħol in-nefqa. Sabiex jitnaqqsu r-riskju fejn tidħol l-eżekuzzjoni baġitarja, il-Kunsill stieden lil Malta ssaħħaħ l-effettività tal-qafas baġitarju tagħha u ttejjeb il-monitoraġġ tal-eżekuzzjoni tal-baġit matul is-sena. B'mod partikolari, Malta ġiet mistiedna tistabbilixxi qafas fiskali pluriennal aktar vinkolanti, ibbażat fuq regoli. Barra minn dan, ir-rwol tal-korpi indipendenti li jissorveljaw il-politika fiskali għandhom jissaħħu, skont l-Artikolu 5 tar-Regolament (KE) Nru 473/2013. Fl-aħħarnet, sabiex jiġi żgurat is-suċċess tal-istrateġija tal-konsolidazzjoni fiskali, l-awtoritajiet Maltin ġew mistiedna isaħħu l-konsolidazzjoni fiskali permezz ta' riformi strutturali komprensivi, skont ir-rakkomandazzjonijiet tal-Kunsill indirizzati lejn Malta fil-kunest tas-Semestru Ewropew tal-2013 u b'mod partikolari dawk relatati mal-lat preventiv tal-Proċedura dwar l-Iżbilanċi Makroekonomiċi.

Barra minn hekk, f'Diċembru 2013, il-Kummissjoni talbet lil Malta biex tikkonforma mar-rekwiżiti addizzjonali ta' rappurtar, li jikkumplmentaw ir-rapport inizjali eżistenti dwar azzjoni meħuda skont l-Artikolu 10(6)(b) tar-Regolament (UE) Nru 473/2013 għall-iskopijiet tas-sorveljanza tal-progress lejn il-korrezzjoni tad-defiċit eċċessiv u li jidentifika r-riskji possibbli għall-miri tad-defiċit. B'mod partikolari, il-Kummissjoni talbet lil Malta tinkludi fir-rapport semi-annwali tagħha valutazzjoni u kwantifikazjzoni tar-riskji finanzjarji assoċjati mar-responsabbilitajiet kontinġenti li jista' jkollhom impatti kbar fuq il-baġits pubbliċi, kif imsemmi fl-Artikolu 14(3) tad-Direttiva 2011/85/UE.

Ħarsa ġenerali lejn l-istat preżenti tal-proċeduri dwar defiċit eċċessiv tista' tinkiseb minn hawn: http://ec.europa.eu/economy_finance/economic_governance/sgp/deficit/index_en.htm .

Skont l-informazzjoni mogħtija fil-programm ta' stabilità, it-tibdil fil-bilanċ strutturali fl-2015-17 huwa bejn wieħed u ieħor konformi mal-aġġustament annwali ta' 0.6% tal-PDG lejn l-objettiv baġitarju ta' terminu medju (Medium Term Objective - MTO) mitlub mill-Istati Membri li jkollhom dejn ogħla mil-livell ta' referenza ta' 60-% tal-PDG u fi żmijiet "la tajbin u lanqas ħżiena". Wara evalwazzjoni ġenerali tal-programm ta' stabilità ta' Malta, fl-2015 hija mistennija devjazzjoni minuri mil-linja ta' aġġustament lejn l-MTO. Fuq in-naħa l-oħra, abbażi tal-previżjoni tal-Kummissjoni bl-ebda bidla fil-politika, it-tkabbir fin-nefqa ikun jeċċedi l-livell ta' referenza b'0.7 pp fl-2015, biex b'hekk jikkontribwixxi għad-deterjorament ta' 0.7 pps tal-PDG fil-bilanċ strutturali u l-ksur tal-livell ta' referenza għal devjazzjoni sinifikanti.

http://ec.europa.eu/economy_finance/economic_governance/sgp/deficit/index_en.htm

MT 11 Error! Unknown document property name. MT

Il-proporzjon tad-dejn gross tal-gvern ġenerali huwa ppjanat li jibda' nieżel. Minn 70.8% tal-PDG fl-2012, il-proporzjon tad-dejn gross tal-gvern ġenerali żdied għal 73.0% tal-PDG fl-2013 minħabba l-arretrati akkumulati mill-Enemalta ta' madwar 1.4% tal-PDG. Skont il-programm, il-proporzjon tad-dejn mistenni li jonqos għal 69.5% tal-PDG fl-2014 u għal 63.9% fl-2017. L-aġġustament bejn il-fondi u l-flussi, li jinkludi l-ħlas tal-arretrati kollha mill-Enemalta, mistenni li jikkontribwixxi b'mod sinifikanti għat-tnaqqis tad-dejn fl-2014, filwaqt li, mill-2015 'l quddiem, id-dejn jonqos bil-għajnuna ta' bilanċi poiżittivi dejjem jiżdiedu. Skont il-previżjoni tar-rebbiegħa tal-2014 tal-Kummissjoni, il-proporzjon ta' dejn huwa pprojettat li jonqos b'xi 2 pp matul l-2014-15, wara l-ħlas lura ta' self mill-AirMalta u l-ikklerjar parzjali ta' xi arretrati tat-taxxa mill-Enemalta. Id-differenza ġejja minn projezzjonijiet agħar għall-bilanċ pożittiv primarju kif ukoll minn aġġustament bejn il-fondi u l-flussi li jżidi id-dejn, fl-2014, peress li l-projezzjoni tad-dejn tal-Kummissjoni tinkludi bissa parti mill-ikklerjar ta' xi arrettrati tat-taxxa mill-Enemalta (jiġifieri biss il-ħlas lura tal-arretrati akkumulati fl-2012). In-negozjar li għaddej dwar il-privatizzazzjoni parzjali tal-Enemalta jkun ta' ġid għas-sitwazzjoni finanzjarja tal-korporazzjoni biex b'hekk tiżdied il-probabilità li l-attetrati jitħallsu lura. Għaldaqstant, il-ħlas tal-arrretrati kollha tal-passaat mill-Enemalta jitqies bħala riskju pożittiv.

Sostenibbiltà għat-tul

Is-sostenibbiltà tal-finanzi pubbliċi tidher li hija f'riskju fuq perjodu ta' żmien medju sa perjodu fit-tul Id-dejn tal-gvern (73.0% tal-PDG fl-2013, u mistenni jonqos għal 71.1% fl-2015) bħalissa jinsab fuq il-limitu ta' 60% tal-PDG, speċifikat fit-Tratta. Madankollu, l-implimentazzjoni sħiħa tal-programm ta' stabilità tnaqqas id-dejn għal taħt il-valur ta' referenza ta' 60% tal-PDG sal-2030. Malta jidher li qed taffaċċja riskji ta' livell medju għas-sostenibilità fiskali tagħha fuq perjodu ta' żmien medju. Id-distakk tas-sostenibilità fuq perjodu medju7 li juri li l-isforz ta' aġġustament sal-2020 meħtieġ biex il-proporzjon ta' dejn jinġieb għal 60% tal-PDG fl-2030 huwa fil-livell ta' 1.6% tal-PDG, l-aktar minħabba l-livell għoli inizjali tad-dejn tal-gvern. Għat-tul, Malta jidher li għandha quddiemha riskji għolja ta' sostenibilità fiskali, l-aktar marbuta mal-kosti pprojettati li jinħolqu minn popolazzjoni li qed tikber fl-età. Fil-perjodu 2010-2060, in-nefqa fuq il-pensjonijiet pubbliċi hija prevista li tiżdied bi 5.5 pp tal-PDG, b'infieq fuq is-saħħa u l-kura għal żmien estiż mistennija tikber bi 2.9 pp u bi 0.9 pp rispettivament.8 Id-distakk tas-sostenibilità għat-tul9, li turi l-isforz ta' aġġustament meħtieġ biex jiġi żgurat li l-proporzjon bejn id-dejn u l-PDG mhux jinsab fuq direzzjoni li dejjem tiela' 'l fuq, huwa ta' 6.2% tal-PDG. Ir-riskji jkunu ogħla f'każ li l-bilanċ primarju strutturali jmur lura lejn valuri aktar baxxi, li dehru fil-passat, bħall-medja għall-perjodu 2004-2013.

Fl-2013 Malta rċeviet rakkomandazzjoni biex tkompli bir-riforma tas-sistema tal-pensjonijiet sabiex trażżan iż-żieda projettata fin-nefqa u biex iżżid il-kosteffettività tas-settur tas-saħħa. L-analiżi f’dan id-dokument ta' ħidma tal-persunal twassal għall-konklużjoni li Malta għamlet progress limitat dwar miżuri meħudin biex tiġi implimentata din ir-rakkomandazzjoni.

Malta ma għamlet l-ebda progress fir-riforma tas-sistema tal-pensjonijiet tagħha. Fid-diskors tal-baġit tal-2014, il-gvern impenja ruħu li ma jgħollix l-eta tal-pensjoni lil hinn miż-

7 Ara t-Tabella V fl-Anness. 8 Ara, Il-Kummissjoni Ewropean, The 2012 Ageing Report: Economic and budgetary projections for the 27 Member States (2010-2060), European Economy 2/2012. 9 Ara t-Tabella V fl-Anness.

MT 12 Error! Unknown document property name. MT

żidiet imfissra fir-riforma tal-pensjoni tal-2006. 10Minflok, l-azzjoni ta' politika sa issa kienet iffukata fuq miżuri fis-suq tax-xogħol, immirati lejn titjib fir-rata ta' parteċipazzjoni ġenerali fis-suq tax-xogħol, inkluż fost ħaddiema aktar anzjani. Filwaqt li dan huwa utli, mandankollu miżuri bħal dawn ma jkunu xejn suffiċjenti biex jiżguraw li għat-tul tiġi garantita s-sostenibilità fis-sistema tal-pensjonijiet. Simulazzjonijiet li saru juru għal kull punt perċentwali ta' żieda fir-rata ġenerali tal-impjieg 'l fuq mil-linja ta' bażi, in-nefqa għall-pensjoni pubblika għat-tul tonqos biss b'0.1 pp tal-PDG.11 Ir-rata ta' kif tiżdied l-età tal-pensjoni, kif iddaħħlet bil-liġi, timxi pjuttost bil-mod meta mqabbla ma' dik ta' Stati Membri oħra u l-eta tal-pensjoni fl-2012 kienet għadha waħda mill-aktar baxxi kemm għall-irġiel kif ukoll għan-nisa. L-età tal-irtirar mhix mistennija li tilħaq gradwalment il-65 sena kemm għall-irġiel kif ukoll għan-nisa qabel l-2027, filwaqt li 16-il Stat Membru jkunu diġà laħqu jew qabżu dan il-livell fl-2020. Barra minn dan, ma hemm il-ħsieb li jsiru l-ebda żidiet oħra. Anki jekk in-nefqa fuq il-pensjonijiet mhix ipprojettata li tibda' tiżdied b'mod sinifikanti qabel l-2030, jekk f'dan il-qasam l-azzjoni tiġi ttardjata, iqumu preokupazzjonijiet sinifikanti fejn tidħol l-ekwità interġenerazzjonali. Il-ġenerazzjonijiet futuri jkollhom jerfgħu il-piż kollu tal-aġġustament, u dan jimplika lil hemm bżonn ta' riforma aktar ċara fil-pensjonijiet li jista' jkun tkun tirrekjedi li jkollha magħha aktar riformi fis-settur pubbliku biex jiġi ġġenerat tifdil. Ir-rieżami tar-riforma fil-pensjonijiet bdiet bi proposti għal aktar riforma f'Diċembru 2010, u għadha għaddejja. Ġie stabbilit grupp ta' ħidma interministerjali u dan mistenni li joħroġ bi proposti ta' politika sa Settembru għall-2014.

Madankollu, sar xi progress fl-implimentazzjoni tat-tielet pilastru privat tal-pensjoni biex titjieb l-adekwatezza tal-pensjoni L-adekwatezza tal-pensjoni f'Malta hija relattivament baxxa meta wieħed iqis il-livell tan-nefqa. Dan huwa anki r-riżultat tal-integrazzjoni li għadha batuta ta' ħaddiema aktar anzjani fis-suq tax-xogħol, kif ukoll in-nuqqas ta' skemi kumplimentari ta' pensjoni. L-għodda leġiżlattivi meħtieġa biex jiddaħħal it-tielet pilastru privat tal-pensjoni ġiet approvata mill-parlament u hija mistennija li tidħol fis-seħħ fl-1 ta' Lulju 2014. Fil-waqt li din hija ta' benefiċċju fejn tidħol l-adegwatezza tal-pensjoni, pilastru ta' pensjoni privata mhux se jkun ta' kontribut għas-sostenibilità tas-sistema peress li ma jnaqqasx il-piż fuq in-nefqa għall-pensjoni pubblika.

L-awtoritajiet għamlu progress limitat biex jiżguraw is-sostenibilità tas-sistema tas-saħħa Anki jekk in-nefqa fil-qasam tas-saħħa f'Malta huwa bħalissa taħt il-medja fl-UE, għat-tul għandu waħda miż-żidiet projettati l-aktar għolja fl-UE. Dan jirrifletti riżorsi limitati għall-kura ambulatorja, flimkien ma' provvista limitata ta' kura primarja pubblika, u ftit tobba ġeneralisti u infermiera. Jeżisti qbil fuq livell ġenerali li l-kura primarja tista' tittejjeb b'mod sostanzjali, u li l-volum ġenerali tal-kura ambulatorja jista' jiżdied, filwaqt li l-approċ preventiv ma jidhrix li huwa żviluppat b'mod suffiċjenti peress li d-dejta tindika livelli relattivament baxxi ta' xi screening kontra l-kanċer kif ukoll diversi riżultati dgħajfa f'dak li għandu x'jaqsam ma' stil ta' ħajja li ma jkunx ta' ħsara għas-saħħa. Ġew implimentati xi miżuri biex jiġi razzjonalizzat l-akkwist tal-farmaċewtiċi u tal-provvisti mediċi u biex titjieb il-ġestjoni tal-isptar ċentrali Mater Dei, flimkien ma' xi investiment li sar fil-kura tas-saħħa primarja u fil-komunità, segwiti minn għadd ta' rapporti u rakkomandazzjonijiet li jappellaw 10 Ara l-paġna 53 tad-diskors tal-baġit tal-4 ta' Novembru 2013. "Government reiterates its pledge not to increase the retirement age". Disponibbli hawn: http://mfin.gov.mt/en/The-Budget/Pages/The-Budget-2014.aspx 11 Ix-xenarju bażiku għal dan is-simulazzjonijiet jassumi li r-rata tal-impjieg fost il-grupp li għandu bejn l-20 u l-64 sena tilħaq id-69.9% fl-2060. Fl-2012, il-proporzjon kien ta' 63.1% f'Malta u 68.4% fl-UE28. Għal aktar informazzjoni ara The 2012 Ageing Report: Economic and budgetary projections for the 27 Member States (2010-2060), European Economy 2/2012, European Commission.

MT 13 Error! Unknown document property name. MT

għal titjib fl-effiċjenzza,12 speċjalment fl-isptar u fis-settur tal-farmaċija. Madankollu, ma ġie rreġistrat l-ebda progress biex titjieb il-kosteffettività tas-sistema tas-saħħa u ż-żidiet li dejjem qed jiżdiedu għad iridu jitrażżnu. Għalkemm il-gvern ippubblika dokument li jipproponi stretġija għas-saħħa, li tindirizza ħafna mill-isfidi ewlenin li għandha quddiemha s-sistema tas-saħħa f'Malta, ma hemm l-ebda skadenzi ċari jew estimi finanzjarji dwar l-iffrankar potenzjali li dawn jistgħu jiġġeneraw. Kollox ma' kollox, l-implimentazzjoni tar-riforma fil-qasam tas-saħħa kienet kajmana.

Il-Qafas Fiskali Fl-2013, saret rakkomandazzjoni biex Malta ddaħħal qafas fiskali pluriennali bbażata fuq ir-regoli sa tmiem is-sena. L-analiżi f’dan id-dokument ta' ħidma tal-persunal twassal għall-konklużjoni li Malta għamlet progress sostanzjali fl-implimentazzjoni din ir-rakkomandazzjoni.

Minkejja li ġie rreġistrat progress, l-awtoritajiet għad iridu jadottaw qafas fiskali pluriennali vinkolanti, bbażat fuq ir-regoli L-adozzjoni tal-leġiżlazzjoni li kellha tidħol fis-seħħ sa tmiem l-2013 u mmirata lejn it-twettiq tar-rekwiżiti tad-Direttiva 85/2011/UE dwar l-oqsfa baġitarji u l-Patt Fiskali ittardjat. Skont l-aħħar aġġornament tal-Programm ta' Stabilità, il-gvern Malti dan l-aħħar approva l-Att dwar ir-Responsabilità Fiskali, li huwa konformi mal-prijoritajiet fl-Istħarriġ Annwali dwar it-Tkabbir u li se jiġi ppreżentat lill-Parlament għall-approvazzjoni. L-Att propost idaħħal regola ta' baġit bilanċjat f'termini strutturali u regola tad-dejn li biha jekk il-proprzjon ta' dejn mal-PDG jaqbeż is-60%, id-differenzjal għar-rigward tal-valur ta' referenza għandu jitnaqqas bir-rata medja fuq tliet snin ta' 1/20 fis-sena kif stabbilit fil-PST rivedut. L-att abbozzat jipprevedu wkoll l-introduzzjoni ta' qafas baġitarju kontinwu fuq tliet snin (Pjan Fiskali Nazzjonali fuq Żmien Medju) li għandu jtejjeb il-previdibilità tal-ippjanar baġitarju. L-aħħar iżda mhux l-anqas, l-Att iwitti wkoll it-triq għall-ħolqien ta' kunsill fiskali li jkollu l-inkarigu fost affarijiet oħra li japprova l-previżjonijiet fiskali makroekonomiċi uffiċjali tal-gvern kif ukoll li jissorvelja, ex-ante u ex-post, ir-rispett tar-regoli fiskali. Madankollu, l-att abbozzat jipprevedi li l-kunsill fiskali jiġu stabbilit b'mod gradwali biss. Fil-frattemp, l-Uffiċċju Nazzjonali tal-Awditur għandu l-mandat li jieħu fuqu r-responsabilitajiet tal-kunsill fiskali.

Is-Sistema tat-taxxa Fl-2013, saret rakkomandazzjoni lil Malta biex ittejjeb il-konformità tat-taxxa u biex tnaqqas ix-xaqliba lejn id-dejn fit-tassazzjoni korporattiva. L-analiżi f'dan id-dokument ta' ħidma tal-persunal twassal għall-konklużjoni li Malta għamlet xi progress biex ittejjeb il-konformità mat-taxxa, iżda l-finanzi korporattivi għadhom wisq dipendenti fuq id-dejn milli fuq il-finanzjament mill-bejgħ ta' ishma.

Il-konformità mat-taxxa u l-evażjoni għadhom ta' sfida għall-kwalità tal-finanzi pubbliċi. Sabiex titkabbar il-kapaċità tal-amministrazzjoni tat-taxxa, Malta qed tippjana (sa Novembru 2014) li tlesti l-amalgamazzjoni tad-dipartimenti tad-dħul f'awtorità waħda, li tirrazzjonalizza l-proċessi tal-ġbir tat-taxxa, bl-integrazzjoni tal-formoli tal-VAT u tat-taxxa

12 Fil-21 ta' Frar 2014 ġiet ippubblikata Strateġija Nazzjonali ta' Malta għas-Saħħa (disponibbli hawn https://ehealth.gov.mt/download.aspx?id=10042); din tikludi proposti biex jiġu indirizat ħafna mill-isfidi ewlenin li għandha quddiemha s-sistema tas-saħħa f'Malta. Rapport dwar is-sitwazzjoni fl-isptar ewlieni, l-isptar Mater Dei, ġie ppubblikat lejn tmiem l-2013, u, fl-aħħar, il-European Observatory ppubblikat ir-rapport New Health Systems in Transition (HiT) dwar Malta (http://www.euro.who.int/en/about-us/partners/observatory/health-systems-in-transition-hit-series/countries-and-subregions/malta-hit-2014).

https://ehealth.gov.mt/download.aspx?id=10042

MT 14 Error! Unknown document property name. MT

fuq id-dħul, u biex tkun f'pożizzjoni aħjar li tipprevjeni l-evażjoni tat-taxxa. Tabilħaqq, fl-2012, il-bilanċ tal-għeluq gross tal-arretrati13 kien jammonta għal 22.7% tal-PDG, li minnhom 10.2% u 7.7% tal-PDG rispettivament kienu marbuta ma' arretrati fuq il-VAT u fuq it-taxxa fuq id-dħul. Minn dan il-bilanċ, madwar 5.1% tal-PDG kien jitqies bħala li jista' jinġabar, b'arretrati tal-VAT jirrappreżentaw biss 0.8% tal-PDG. Sabiex titjieb il-konformita mat-taxxa u sabiex jitħajjar l-irkupru tal-ammonti dovuti, kemm il-penali fil-leġiżlazzjoni tal-VAT kif ukoll l-imgħaxijiet fuq it-taxxi dovuti14 jkun ġew riveduti.15 Ittieħdu wkoll diversi miżuri biex jitjieb l-awditjar tat-taxxa, titjieb l-analiżi tar-riskju, jiżdiedu l-penali għall-frodi kif ukoll jiżdiedu r-riżorsi umani, jissaħħu r-rabitet ma' awtoritajiet barranin tat-taxxa, jissaħħaħ il-poter tal-Kummissarju għat-Taxxi Interni, jitqawwu d-dispożizzjonijiet dwar it-trasferimen tal-ishma, u jissaħħaħ il-qafas legali biex tiġi miġġielda l-evażjoni tat-taxxa. Madankollu, filwaqt li dawn il-miżuri huma ġeneralment utli u jmorru fid-direzzjoni t-tajba, l-informazzjoni li hemm disponibbli għadha ma tippermettix li ssir evalwazzjoni tal-impatt tagħhom, u, għalhekk, hemm il-ħtieġa li jiġu sorveljati l-implimentazzjoni u l-kisbiet konkreti. Barra minn dan, l-utilizzazzjoni ta' mezzi elettroniċi ta' ħlas, li ġeneralment ittejjeb il-konformità mat-taxxa16, hija pjuttost limitata.

Id-dejn għadu predominanti fuq il-finanzjament mill-bejgħ ta' ishma, għalkemm ir-rwol tas-sistema tat-taxxa f'dan il-kompromess huwa anqas ċar. Malta għandha proporzjon relattivament għoli bejn id-dejn u l-ekwità fis-settur privat, li jiżboq b'mod sinifikanti l-medja taż-żona tal-euro.17 Madankollu, is-sistema tat-taxxa tad-dħul tal-kumpaniji ma jidhirx li tispjega x-xaqliba lejn id-dejn f'Malta. Tabilħaqq, Malta għandha sistema ta' taxxa ta' imputazzjoni sħiħa, skont liema d-dividendi mħallsa minn kumpanija rreġistrata Malta ġġorr kreditu tat-taxxa ekwivalenti għat-taxxa mħallsa mill-kumpanija fuq il-profitti li minnhom jitqassmu d-dividendi. B'mod ġenerali, din is-sistema, li tapplika kemm għal azzjonisti residenti kif ukoll oħrajn li mhumiex, għandha tfisser li l-kumpaniji huma indifferenti meta jiġu biex jagħżlu bejn finanzjament ibbażat fuq id-dejn jew dak fuq l-ekwita. Madankollu, dan huwa anqas ovvju fejn jidħlu kumpaniji internazzjonali akbar, peress li l-livell sa liema huma jieħdu kont tal-azzjonisti mhux ċar, u huwa diskutibbli.

It-tibdil fit-tassazzjoni jista' jwassal għal telfiet potenzjali futuri fid-dħul mit-taxxa. Wara l-hekk imsejjaħ "pakkett tal-VAT" adottat mill-Kunsill fid-Direttiva tal-Kunsill 2008/8/KE tat-12 ta’ Frar 200818, l-attrazzjoni ta’ Malta bħala post għal-logħob ikkontrollat

13 Kif ġie rrappurtat mill-Uffiċċju Nazzjonali tal-Awditur fir-rapport tiegħu "Report by the Auditor General on the Public Accounts 2012". 14 Il-prestazzjoni tas-sistema tal-VAT (kif imkejla mid-diskrepanza tal-VAT) diġà hija aħjar mill-medja tal-UE. 15 Din il-leġiżlazzjoni ġiet adottata f'Novembru 2013 u daħlet fis-seħħ fl-1 ta' Jannar 2014. 16 Ma hemm l-ebda limiti fuq ħlas bi flus kontanti f'Malta. Il-ħlas bil-karti bankarji, li ma jkunux flus elettroniċi bħala perċentwali tal-PDG kienu relattivament baxxi f'Malta fl-2012. Ara Il-Kummissjoni Ewropea (2013) Impact Assessment Accompanying the document Proposal for a directive of the European parliament and of the Council on payment services in the internal market and amending Directives 2002/65/EC, 2013/36/UE and 2009/110/EC and repealing Directive 2007/64/EC and Proposal for a Regulation of the European Parliament and of the Council on interchange fees for card-based payment transactions, p. 12. 17 http://ec.europa.eu/economy_finance/economic_governance/macroeconomic_imbalance_procedure/index_en.htm 18 Din il-bidla hija konsegwenza tal-hekk imsejjaħ "pakkett tal-VAT", adottat mill-kunsill fid-Direttiva tal-Kunsill 2008/8/KE tat-12 ta’ Frar 2008 li temenda d-Direttiva 2006/112/KE fir-rigward tal-post tal-forniment ta’ servizzi kif ukoll ir-Regolament ta' Implimentazzjoni tal-Kunsill (UE) Nru 282/2011 tal-15 ta' Marzu 2011 li jistabbilixxi miżuri ta' implimentazzjoni fir-rigward tad-Direttiva 2006/112/KE dwar is-sistema komuni ta' taxxa fuq il-valur miżjud.

http://ec.europa.eu/economy_finance/economic_governance/macroeconomic_imbalance_procedure/index_en.htmhttp://ec.europa.eu/economy_finance/economic_governance/macroeconomic_imbalance_procedure/index_en.htm

MT 15 Error! Unknown document property name. MT

mill-bogħod tista’ tiddgħajjef. Malta bħalissa teżenta dawn l-attivitajiet mill-VAT. Id-Direttiva l-ġdida tistipula li mill-2015 tiġi imposta l-VAT fuq il-bażi ta’ fejn jinsab il-konsumatur. Ġaladarba diversi Stati Membri ma japplikawx eżenzjoni ġenerali għal-logħob, il-fornituri tas-servizzi stabbiliti f’Malta se jkollhom jiċċarġjaw u jżommu kont għall-VAT fejn dan ikun applikabbli. Kwalunkwe vantaġġ tal-VAT miksub bl-għażla ta’ Malta bħala post għal-logħob ikkontrollat mill-bogħod se jgħib, bie b'hekk jista' jkun hemm telf ta' dħul mit-taxxa fil-futur. Karatteristiċi oħra tas-sistema ta' tassazzjoni, bħal ma huma r-rata baxxa effettiva tat-taxxa korporattiva, reġim favorevoli għat-trattament tat-taxxa tal-proprjetà intellettwali kif ukoll regoli limitati kontra l-abbuż, jagħmlu minn Malta post attraenti għall-investituri. Madankollu, iż-żieda fil-pressjoni li jiġu żviluppati standards internazzjonali għat-tassazzjoni korporattiva, u għall-pajiżi biex jiġu konformi ma' dawn l-istandards, jista' jkollha impatt potenzjali fuq ir-reġim tat-taxxa domestika, u taffettwa d-dħul fil-futur. Dan huwa ta' relevanza partikolari għal Malta, fejn id-dħul mit-taxxa tad-dħul żdiedu b'mod sostanzjali matul dawn l-aħħar għaxar snin. It-telf ta' dħul potenzjali jista' jiġi kkumpensat minn żieda fid-dħul minn sorsi oħra, b'mod partikolari billi jiżdiedu taxxi li jkunu anqas ta' ħsara għat-tkabbir (bħal dawk fuq il-proprjetà u t-taxxi ambjentali19).

3.2. Is-Settur finanzjarju Is-settur finanzjarju irnexxielu jgħaddi b'suċċess minn ambjent ta' riskju elevat u ta' tnaqqis ta' fiduċja. Il-proporzjonijiet ta' profitabilità u ta' solvenza fil-banek domestiċi ċentrali baqgħu għolja, filwaqt li l-bażi ta' ffinanzjar stabbli bi proporzjon baxxa lejn is-self u d-depożiti llimitat l-iskopertura għall-volatilità tas-swieq finanzjarji (ara r-riżultati tal-analiżi dettaljata għal Malta tal-2014 fil-Kaxxa 4) L-ekonomija domestika jidher li hija protetta sew min-negozju mhux residenti tal-banek internazzjonali l-kbar u tal-intermedjarju finanzjaarji li mhumiex banek. Madankollu, il-provvedimenti tal-banek għat-telf mis-self għadhom baxxi, li hija ta' riskju għar-riżerva ta' kapital tal-istituzzjonijiet. Barra minn dan, il-livell għoli ta'dejn u l-ingranaġġ tas-settur privat huma ta' xkiel għall-kompetittività.

Fl-2013, saret rakkomandazzjoni lil Malta biex tkompli ssaħħaħ id-dispożizzjonijiet tagħha dwar telf mis-self biex ittaffi r-riskji potenzjali li jqumu mill-iskopertura għas-suq tal-proprjetà immobbli, filwaqt li tiġi żgurata superviżjoni stretta fuq is-settur bankarju kollu. Il-Kummissjoni tasal għall-konklużjoni li Malta għamlet progress sostanzjali lejn li tindiriza din ir-rakkomandazzjoni.

L-awtoritajiet ħadu miżuri ta' superviżjoni biex isaħħu r-riżervi ta' kapital. Wara konsulta komprensiva ma' dawk interessati, l-awtoritajiet irrevedew ir-Regoli Bankarji 9 u 12 sabiex isaħħu l-politiki dwar id-dispożizzjonijiet dwar telf mis-self u jindirizzaw ir-riskji ta' konċentrazzjoni marbuta mal-iskopertura għas-settur tal-proprjetà immobbli. Ir-reviżjonijiet jamonizzaw ukoll id-definizzjonijiet ta' self improduttiv u huma fil-limiti ta' dak li hu stabbilit mill-Awtorità Bankarja Ewropea. Ir-regoli riveduti daħlu fis-seħħ fl-31 ta' Diċembru 2013. L-implimentazzjoni tagħhom hija mistennija li tikkontrobwixxi għal żieda (anki jekk mhux sinifikanti) fil-proporzjon ta' kopertura. Barra minn dan, il-banek ġew imħeġġa jużaw iż-żamma tal-profitt sabiex isaħħu r-riżervi kapitali tagħhom. Madankollu, għad hemm lok għal aktar tisħiħ tar-rizervi kapitali, kif ġie ukoll indikat fl-analiżi dettaljata għal Malta tal-2014.

19 Filwaqt li d-dħul minn taxxi ambjentali huwa ogħla mill-medja tal-UE, hemm lok biex il-piż tat-taxxa jinxteħet aktar lejn l-ambjent milli lejn ix-xogħol. La hemm taxxa fuq il-miżbliet, la indiċizzazzjoni ta' taxxi ambjentali, u lanqas ma hemm strateġija ġenerali biex jiġu eliminali sussidji li jistgħu jkunu ta' ħsara għall-ambjent.

MT 16 Error! Unknown document property name. MT

Is-sorveljanza regolatorja ssaħħet bil-għan li tiġi żgurata l-istabilità finanzjarja. Fi tmiem l-2013, l-awtoritajiet adottaw emenda għall-Att dwar il-Bank Ċentrali ta' Malta sabiex (i) iżidu l-formulazzjoni u l-implimentazzjoni tal-politika makroprudenzjali mal-funzjonijiet tal-bank ċentrali, (ii) inaqqxu fil-leġiżlazzjoni l-Bord Konġunt ta' Stabilità Finanzjarja20 li kien ġie stabbilit f'Jannar 2013, u (iii) jinħatar it-tieni deputat gvernatur b'attenzjoni speċjali fuq kwistjonijiet li jolqtu l-istabilita finanzjarja. L-emenda hija pass pożittiv biex tiġi żgurata r-razzjonalizzazzjoni u s-superviżjoni makroprudenzjali effettiva. Barra minn dan, il-bank ċentrali qed jimplimenta rakkomandazzjoni maħruġa mill-Bord Ewropew dwar ir-Riskju Sistemiku dwar l-objettivi intermedji u l-istrumenti tal-politika makroprudenzjali (ESRB/2013/1). Il-fiduċja fl-istabilità finanzjarja hija msaħħa mill-fatt li l-akbar żewġ banek, il-Bank of Valletta u l-HSBD Malta se jkunun taħt il-Mekkaniżmu Superviżjorju Uniku sa minn tmiem l-2014.

Il-provvista tal-finanzi lill-kumpanija qed turi sinjali ta' allokazzjoni ineffiċjenti tar-riżorsi. Il-kumpaniji Maltin huma kkaratterizzati minn ingranaġġ għoli (il-proporzjon bejn id-dejn u l-ekwità) u livell relattivament għoli ta' dejn, li sa ċerti punt huwa mtaffi mill-pussess ta' assi sostanzjali. Dawn il-karatteristiċi jirriflettu l-preżenza ta' settur bankarju kbir, iżda kkonċentrat ħafna, u nuqqas ta' alternattivi sinifikanti għall-iffinanzjar mill-banek minħabba suq ta' kapital sottożviluppat. Jeżistu għadd ta' inizjattivi ta' suċċess biex jiġi ffaċililtat l-aċess għall-iffinanzjar b'dejn għal impriżi żgħra u medji, iżda l-opzjonijiet li mhumiex dejn huma limitati. L-awtoritajiet tal-gven allokaw fondi għall-kapital inizjali biex jgħinu lil gradwati u lil imprendituri jibdew negozju ġdid, u Malta Enterprise nediet għadd ta' inizjattivi biex tattira kapital ta' riskju, apparti milli tipprovdi pariri lil kumpaniji ġodda innovattivi li jirrekjedu l-finanzjament. Kif kien ġie diskuss fl-analiżi dettaljata tal-2014 għal Malta, l-ingranaġġ għoli tas-settur korporattiv iwassal għal kost għoli ta' ffinanzjar għal kumpaniji, jagħsar il-profitabilità tagħhom u jqiegħed pressjoni fuq l-attività ekonomika tagħhom. Fl-istess ħin, il-profitabilità għolja u l-likwidità fis-settur bankarju jindika allokazzjoni ineffiċjenti ta' riżorsi. L-awtoritajiet nazzjonali qed jesploraw opzjonijiet bħal ma huma crowdfunding u t-twaqqif ta' bank tal-iżvilupp biex jitħaffef l-aċċess għall-iffinanzjament ta' impriżi żgħar u medji.

Kaxxa 4: Konklużjonijiet mill-analiżi dettaljata għal Malta tal-2014

It-tieni analiżi dettaljata (in-depth review - IDR) dwar Malta skont il-Proċedura ta' Żbilanċi Makroekonomiku ġiet ippubblikata fil-5 ta' Marzu 2014.21 Abbażi ta' din l-analiżi, il-Kummissjoni kkonkludiet li l-isfidi makroekonomici f'Malta ma għadhomx meqjusa bħala riskji makroekonomiċi sostanzjali u ma għadhomx meqjusa bħala żbilanċi fis-sens tal-MIP. L-osservazzjonijiet u s-sejbiet prinċipali minn din l-analiżi huma:

• Is-settur finanzjarju ma jidhirx li qed jikkawża riskji imminenti għall-istabbiltà makrofinanzjarja. Il-banek Maltin ġeneralment ikollhom likwidità u proporzjonijiet ta’ solvenza għoljin u baqgħu profittabbli. Sa issa, l-awtoritajiet qed jiġġestixxi b'mod effettiv dawn ir-riskji.

20 Il-BKSF huwa intenzjonat li jiffaċilita l-kooperazzjoni bejn il-BĊM u s-superviżur tas-settur finanzjarju, l-Awtorita Maltija tas-Servizzi Finanzjarji, filwaqt li joħroġ ukoll b'rakkomandazzjonijiet ta' politika biex iħares l-istabilita finanzjarja. 21 http://ec.europa.eu/economy_finance/economic_governance/macroeconomic_imbalance_procedure/index_en.htm

http://ec.europa.eu/economy_finance/economic_governance/macroeconomic_imbalance_procedure/index_en.htmhttp://ec.europa.eu/economy_finance/economic_governance/macroeconomic_imbalance_procedure/index_en.htm

MT 17 Error! Unknown document property name. MT

• Id-dejn għoli tas-settur privat jidher li qed jiġi rranġat b’mod ordnat. Ma hemm l-ebda evidenza ta’ pressjonijiet sinifikanti ta’ diżingranaġġ fis-settur korporattiv.

• Id-dejn tal-Gvern għadu qed jiżdied iżda r-riskji fuq perjodu qasir huma mrażżna. Is-sostenibbiltà fit-tul, madankollu, tibqa’ ta’ tħassib minħabba spejjeż baġitarji marbuta mal-età. Obbligi kontinġenti għolja joħolqu piż addizzjonali.

• Il-prestazzjoni tal-esportazzjoni kienet ta’ suċċess u l-ekonomija kienet kapaċi tattira industriji ġodda li qed jikbru, u l-industriji tradizzjonali komplew jespandu. Madankollu hemm bżonn li jinżammu r-robustezza tal-kompetittività esterna u l-attravità għall-IBD.

Għalhekk, l-IDR jiddiskuti wkoll elementi ta' politika li joħorġu minn dawn l-oqsma u mogħdijiet possibbli għall-quddiem. Numru ta’ elementi li jistgħu jiġu kkunsidrati:

• Bil-għan li tinżamm l-istabbiltà finanzjarja, prattiki stretti għat-teħid ta' riskji u prattiki superviżorji kif ukoll li tiġi żgurata r-robustezza tas-suq immobbiljari huma importanti fil-ġestjoni tar-riskji strutturali inerenti relatati għad-daqs limitat tal-ekonomija. Barra minn hekk, iż-żamma ta’ approċċ superviżorju effiċjenti għandha tkun strumentali għall-immaniġġjar tat-tkabbir futur tas-settur. Fl-aħħar nett, indikazzjonijiet ta’ aġir antikompetittiv fis-segment bankarju ewlieni jistħoqqilhom aktar attenzjoni.

• Sabiex tinżamm il-kompetittività esterna, li hija kruċjali għat-tkabbir tal-ekonomija domestika, kif ukoll għall-attrattività tagħha għall-IDB, huwa meħtieġ li jinżammu taħt kontroll l-ispejjeż tax-xogħol u tat-tranżazzjonijiet. Dan huwa partikolarment validu f’ambjent fejn ċerti kompetituri qed jgħaddu minn aġġustament tal-ispejjeż aċċellerat.

• Li jintlaħqu l-miri fiskali stipulati mill-Kunsill skont il-Proċedura ta’ Defiċit Eċċessiv għandu jpoġġi d-dejn tal-gvern fuq bażi aktar sostenibbli fuq perjodu ta’ żmien qasir, iżda l-indirizzar tas-sostenibbiltà fit-tul għandu jibqa' prijorità.

3.3. Il-politiki tas-suq tax-xogħol22, tal-edukazzjoni u dawk soċjali Għad hemm sfidi strutturali fis-suq tax-xogħol, fl-edukazzjoni u t-taħriġ u fit-tnaqqis tal-faqar Ir-rati tal-impjiegi u ta' parteċipazzjoni fis-suq tax-xogħol għan-nisa u l-ħaddiema aktar anzjani tjiebu fl-2013 iżda għadhom fost dawk l-aktar baxxi fl-UE, u għalhekk għadhom qed itellfu l-potenzjal ta' tkabbir tal-ekonomija. Il-livell baxx tal-impjiegi jirrifletti wkoll nuqqas ta' arranġamenti flessibbli ta' xogħol. Għad hemm indikazzjoni ta' nuqqas ta' sintonija bejn il-bżonnijiet u l-ħiliet23, li tisserja minħabba r-rata ta' dawk li jispiċċaw kmieni mill-iskola, u l-ammont baxx ta' studenti f'edukazzjoni fil-livell terzjarju. Fejn jidħol il-faqa, Malta għadha għaddejja minn żieda fir-rata ta' dawk fir-riskju tal-faqar jew tal-esklużjoni soċjali, speċjalment fejn jidħlu tfal u anzjani.

Fl-2013, saret rakkomandazzjoni lil Malta li tnaqqas l-inċidenza ta' studenti li jispiċċaw mill-iskola kmieni, li żżid ir-relevanza għas-suq tax-xogħol tal-edukazzjoni u t-taħriġ, u li tkompli ssostni l-parteċipazzjoni tan-nisa fis-suq tax-xogħol. Kollox ma' kollox, l-analiżi f'dan id-dokument ta' ħidma tal-persunal iwassal għall-konklużjoni li Malta għamlet xi progress lejn l-implimentazzjoni ta' din ir-rakkomandazzjoni. Fid-dawl tan-natura għat-tul tal-isfidi,

22 Għall-aktar dettalji ara r-Rapport Konġunt dwar l-Impjiegi 2014, COM(2013)801, li jinkludi tabella tar-riżultati b'indikaturi ċentrali dwar l-impjiegi u l-qagħda soċjali 23 Ara, Il-Kummissjoni Ewropea, Labour market developments in Europe, 2013, European Economy/2013

MT 18 Error! Unknown document property name. MT

madankollu, il-progress jibbenefika minn azzjoni sostnuta ta' politika biex tiġi żgurata implimentazzjoni effettiva tal-miżuri li jkunu qed jitwettqu.

Is-Suq tax-xogħol Sar xi progress fl-implimentazzjoni ta' miżuri mmirati lejn iż-żieda fir-rata tal-impjieg ta' ħaddiema aktar anzjani,speċjalment fid-dawl taż-żieda fl-età effettiva tal-irtirar, għalkemm il-pass kien wieħed kajman. Fl-2013, Malta nediet il-Politika Strateġika Nazzjonali dwar l-Anzjanità Attiva, li għandha l-għan li żżid l-għadd ta' ħaddiema aktar anzjani fis-suq tax-xogħol, filwaqt li tippermetti lil dawk li qabżu l-età tal-pensjoni biex jerġgħu jidħlu f'impjieg. Fl-ewwel kwart tal-2014, Malta stabbiliet il-kumitat interministerjali bil-kompitu li jfassal stateġija ta' implimentazzjoni. Fil-Baġit tal-2014, il-gvern ipprovda aktar iffrankar ta'taxxa għal ħaddiema aktar anzjani li jkollhom impjieg, kif ukoll benefiċċji ta' taxxa għal impriżi li jingaġġaw u jħarrġu ħaddiema aktar anzjani. Dawn l-inċentivi huma ta' għajnuna biex tiżdied ir-rata tal-impjiegi fost il-ħaddiema aktar anzjani, li għoliet b'5.8 pp mill-2009 lil hawn. Madankollu, ir-rata tal-impjieg fost ħaddiema aktar anzjani, b'mod partikolari fost in-nisa, għadha fost l-aktar baxxi fl-UE. Ir-rata tal-impjieg fost persuni b'sdiżabilità f'Malta hija wkoll aktar baxxa, b'mod sinifikanti, mill-medja tal-UE24.

Il-parteċipazzjoni tan-nisa fis-suq tax-xogħol kompliet tiżdied, anki jekk minn livell baxxa ħafna. It-titjib f'dawn l-aħħar ħames snin (minn 41.6% fl-2008 għal 52.7% fl-2013) tirrifletti effett koorti pożittiv, u tal-azzjoni ta' politka mmirata lejn it-titjib tar-rikonċiljazzjoni tax-xogħol mal-ħajja tal-familja. Madankollu, il-parteċipazzjoni ġenerali tan-nisa fis-suq tax-xogħol għadha fost l-aktar baxxi fl-Ewropa, li tirrifletti kombimazzjoni ta' fatturi kulturali u storiċi, li bħala riżultat tagħhom in-nisa jagħżlu li jitilqu mis-suq tax-xogħol wara li jkollhom it-tfal u mbagħad isibuha diffiċli, jew jagħżlu, biex ma jirritornawx lejn l-impjieg. Barra minn dan, minħabba kultura ta' sigħat itwal ta' xogħol, flimkien ma' disponibilita limitata ta' opportunitajiet ta' sigħat flessibbli25 u mnaqqsa, jista' jkun aktar diffiċli għall-irġiel li jieħdu fuqhom rwol aktar parteċipattiv fil-familja, u b'hekk dan huwa ostakolu ieħor għan-nisa li jergħu lura lejn is-suq tax-xogħol. Tabilħaqq, ir-rata ta' impjieg fost in-nisa f'Malta hija ogħla mill-medja tal-UE għall-gruppi kollha ta' taħt it-30 sena, iżda tonqos b'mod konsistenti wara dan, biex tilħaq ir-rata ta' 18.4% għal dawk li għandhom bejn il-55 u l-64 sena, imqabbla ma' 43.3% li hija l-medja tal-UE. Miżura importanti biex tipi indirizzata din l-isida hija t-tnedija ta' skema li daħlet fis-seħħ fl-1 ta' April 2014 li toffri kura għat-tfal b'xejn f'faċilitajiet pubbliċi u privati lil unitajiet domestiċi lil fihom il-ġenituri jaħdmu jew li jinsabu fl-edukazzjoni. Il-maġġoranza vasta taċ-ċentri privati għall-kura tat-tfal daħlu fi ftehim kuntraattwali mal-gvern biex jirċievu ammont b'rata fissa għall kull tifel u tifal li jibbenefikaw minn din l-iskema. Il-ġenituri li mhumiex eliġibbli għal din l-iskema, jew li jiddeċiedu li ma jipparteċipawx fiha, xorta jibbeneefikaw minn inċentivi miżjuda tat-taxxa biex jagħmlu użu mill-faċilitajiet tal-kura tat-tfal. Barra minn dan, dawk il-ġenituri li jkunu qegħdin ifittxu impjieg b'mod attiv jibqgħu eliġibbli għal rati sussidjati f'faċilitajiet tal-kura tat-tfal immexxija mis-settur pubbliku, skont skemi preċedenti. Il-ftuħ ta' struttura tal-kura ta' wara l-iskola, iffinanzjati mill-gvern, fl-iskejjel, ikompli jgħin fir-rikonċiljazzjoni bejn is-sigħat ta' 24 31.7% kontra 46.9% għall-UE (persuni bejn l-20 u l-64 sena) EUSILC 2011. 25 Malta għandha arranġamenti tal-ħinijiet tax-xogħol pjuttost riġidi, fejn hemm ammont ta' reġimi li fihom min iħaddem jiffissa l-ħinijiet tax-xogħol li huwa ogħla mill-medja (72% għal impjegati rġiel, 76% għal impjegati nisa, kontra 59% u 60% rispettivament għall-UE27 li għandhom arranġamenti ta' ħinijiet tax-xogħol stabbiliti minn min iħaddem waħdu - EWCS2010) u aktar diffikultajiet rigward il-flessibilità għal raġunijiet ta' familja (63.8% impjegati rġiel u 64.1% impjegati nisa kontra 24.3% u 23.7% fl-UE27 ma għandhom l-ebda possibilità li jvarjaw meta jibdew u/jew jieqfu mill-ġurnata tax-xogħol tagħhom għal raġunijiet ta' familja Eurostat 2010)

MT 19 Error! Unknown document property name. MT

xogħol u tal-iskola. Minkejja dan, Malta għad għandha limitazzjonijiet f'dak li għandu x'jaqsam mal-flessibilita tal-iskedi tax-xogħol, li tista' tikkontrobwixxi lejn ir-rata baxxa tal-impjieg fost in-nisa fost dawk li għandhom aktar minn 35 sena.

L-iżviluppi fil-paga fis-settur privat fl-2012-13 kienu relattivament limitati, minkejja tkabbir dinamiku fis-settur pubbliku. Minkejja li x-xejra hija 'l isfel, it-tkabbir tal-pagi medju fis-settur pubbliku kienu għadu relattivament qawwi fl-2012-13, bis-saħħa, parzjalment, għat-tiġdid ta' għadd ta' ftehimiet kollettivi. Dan ma jidhrix li rrifletta ruħu fis-settur privat, fejn din ir-rata ta' żieda fil-kumpens nominali għal kull impjegat kienet pjuttost limitata. L-iżviluppi fis-settur privat jirriflettu wkoll il-pressjonijiet qawwija fil-provvista tal-ħaddiema hekk kif tkabbir qawwi fl-impjiegi jsaħħaħ il-poter ta' negozjar ta' min iħaddem fit-taħdidiet dwar il-pagi. Minkejja dan, iż-żieda fil-pagi baqgħet akbar mill-kisbiet fil-produttività u l-kosti nominali ta' kull unita lavorattiva f'Malta għolew b'rata aktar mgħaġġla mill-meda fiż-żona tal-euro f'dawn l-aħħar snin. Il-proċess ta' negozjar tal-pagi għadu kkaratterizzat mill-applikazzjoni ta' mekkaniżmu ta' indiċizzazzjoni tal-pagi parzjalment awtomatiku, li jikkumpensa għal inflazzjoni li tkun ġiet irreġistrata fil-passat. Ir-riformi għall-mekkaniżmu biex jiġi limitat l-effett potenzjalment negattiv tiegħu fuq il-kompetittività minħabba żbilanċ bejn l-iżviluppi tal-paga u tal-produttività għadhom qed jiġu dibattuti fost l-imsieħba soċjali, iżda għadhom ma ttieħdu l-ebda passi ta' politika.

L-edukazzjoni Minkejja t-titjib li sar dan l-aħħar26, ir-rata ta' studenti li jispiċċaw kmieni mill-iskola (20.9% fl-2013) għadha it-tieni l-ogħla fl-UE, b'distakk sinifikanti bejn is-sessi.27 L-istrateġija Qafas għall-Edukazzjoni tnediet fl-2014, u qed titħejja r-riforma tal-Qafas tal-Kurrikulu Nazzjonali. Malta qed tistabbilixxi sistema komprensiva ta' monitoraġġ bil-ħseb li titnaqqas ir-rata ta' studenti li jispiċċaw kmieni mill-iskola. Wara konsultazzjoni pubblika ma' dawk interessati, fit-tieni kwart tal-2014 se tiġi ppubblikata Strateġija riveduta dwar dan il-fenomenu. Fl-2014 se jinħoloq kumitat interministerjali biex jidderieġi u jikkoordina l-azzjonijiet ta' politika dwar l-istudenti li jispiċċaw kmieni mill-iskola, u ġiet stabbilita unità ta' monitoraġġ dwar il-fenomenu fi ħdan il-Ministeri tal-Edukazzjoni u l-Impjiegi. Miżuri oħra li ttieħdu dan l-aħħar jinkludu programm biex jipprovdi mogħdijiet alternattivi ta' tagħlim għal studenti fl-aħħar sena tal-edukazzjoni sekondarja li jiddeċiedu li ma joqogħdux għall-eżamijiet taċ-ċertifikat tal-edukazzjoni sekondarja. B'segwitu tar-reviżjoni statistika fl-2013, Malta stabbiliet ukoll mira ġdida nazzjonali ta' 10% għal dawk li jispiċċaw kmieni mill-iskola.

Il-miżuri biex jiġi indirizzat it-tluq bikri mill-iskola jħarsu lejn id-direzzjoni t-tajba, iżda l-azzjoni fil-qasam tat-titjib tal-kisba tal-ħiliet bażiċi, speċjalment fejn jidħol il-litteriżmu, għadha mhix biżżejjed Il-kisba tal-ħiliet bażiċi hija batuta meta mqabbla fuq livell internazzjonali, kif jidher mill-prestazzjoni ta' tfal ta' 15-il sena fit-testijiet 2009+ tal-Programm tal-IECD għall-Evalwazzjoni Internazzjonali tal-Istudenti (PISA) u l-prestazzjoni ta' tfal ta' 10 snin fl-istudju tal-2011 dwar il-progress fil-litterżmu internazzjonali, u l-istudju dwar ix-xejriet fil-matematika u x-xjenza28, speċjalment fejn jidħol il-qari u x-xjenza. IL-miżura ewlenija li għaddejja f'dan il-qasam hija l-Istrateġija Nazzjonali tal-Litteriżmu għal Kulħadd li tkopri l-perjodu 20114-19, li tirrevedi u twessa' l-ambitu tal-Istrateġija u l-Politika tal-Litteriżmu li kienet tnediet fl-2009 u tiffoka fuq kompetenzi kemm fil-lingwa Maltija kif 26 Fl-2013, l-Uffiċċju Malti tal-Istatistika u l-Eurostat irrevedew il-fattur taż-żmien dwar dawk li jispiċċaw mill-iskola kmieni minħabba klassifikazzjoni ta' ċerti kwalifiki fil-livell sekondarju. Skont il-fattu il-ġdid taż-żmien, ir-rata ta' dawk li jispiċċaw mill-iskola kmieni naqset bi 12-il punt perċentwali bejn l-2007 u l-2013. 27 23.2% għas-subien imqabbel ma 18.2% għall-bniet. 28 Immexxija mill-Assoċjazzjoni Internazzjonali għall-Evalwazzjoni tal-Kisbiet Edukattivi (IEA).

MT 20 Error! Unknown document property name. MT

ukoll dik Ingliża. L-implimentazzjoni tal-miżuri ġodda tagħha se tibda' mis-sena skolastika 2014-15. Implimentazzjoni kif imiss tal-Istrateġija Nazzjonalit tal-Litteriżmu, sostnunta minn finanzjament xieraq, tista' tkun ta' kontribut biex jiġu indirizzati l-problemi tal-litteriżmu, li konsegwentement tista' tkompli tnaqqas it-tluq bikri mill-iskola. F'Jannar 2014, il-gvern nieda wkoll proġett pilota biex jgħolli l-litteriżmu fl-IT billi jipprovdi tablets lil tfal fl-iskejjel primarji, mir-raba' seba 'l quddiem.

L-għadd ta' studenti f'edukazzjoni terzjarja għadu baxx, iżda qed jiżdied. L-għadd ta' studenti f'edukazzjoni terzjarja fost dawk fl-etajiet bein it-30 u l-34 sena għadu fost l-aktar baxxi fl-EU (26% fl-2013), iżda żdied b'mod sinifikanti f'dawn l-aħħar ħames snin minħabba x-xejriet pożittivi fil-gradwazzjoni. Sabiex tiżdied il-provvista ta' ħiliet fil-forza lavorattiva, l-iskema l-ġdida ta' boroż ta' studju "Master It", iffinanzjata permezz tal-Fond Soċjali Ewropew, għandha l-għan li tipprovdi aktar opportunitajiet biex tkompli tiġi promossa l-ispeċjalizzazzjoni fil-livell ta' Master f'setturi kruċjali tal-ekonomija Maltija.

Ittieħdu miżuri f'rikonoxximent tal-ħtieġa li titkabbar ir-relvanza għas-suq tax-xogħol tat-taħriġ u l-edukazzjoni. Is-suq tax-xogħol mistenni li jkun jirrekjedi aktar ħiliet relevanti mis-sistema ta' edukazzjoni vokazzjonali u ta' taħriġ.29 Sabiex dan jiġi indirizzat, wara konsultazzjonijiet mal-partijiet soċjali, il-gvern jinsab għaddej bil-proċess biex joġloq skema unika nazzjonali tal-apprendistat li tkun tkipri aktar livelli ta' kwalifiki u okkupazzjonijiet. Huwa ppjanat li l-iskema tiġi implimentata fit-tieni nofs tal-2014. Miżuri oħra li għaddejjin biex tiżdied ir-relevanza tal-edukazzjoni u t-taħriġ għas-suq tax-xogħol jinkludu: (i) proġett pilota biex jintroduċi element ta' tagħlim ibbażat fuq il-xogħol f'korsijiet ta' edukazzjoni vokazzjonali u ta' taħriġ fil-Kulleġġ Malti għall-Arti, ix-Xjenza u t-Teknoloġija, li għandu jiġi estiż mill-2014-15. (ii) abbozz ta' Strateġija għat-Tagħlim matul il-Ħajja, li għandha titnieda għall-konsultazzjoni pubblika matul l-2014, li tiffoka l-aktar fuq adulti bl'livell baxx ta' ħiliet u l-ħtiġijiet tagħhom ta' taħriġ, anki billi jiġi promoss l-użu tar-riżorsi edukattivi miftuħa; (iii) programm tal-Fondi Strutturali Ewropej (Imġjegabilità ħjar permezz tat-Taħriġ) biex jintegra mill-ġdid dawk li jkunu qed ifittxu x-xogħol u l-persuni inattivi fis-suq tax-xogħol u jtejjeb il-ħiliet ta' persuni li diġa għandhom impjieg. Jekk ikunu implimentati kif xieraq, dawn il-miżuri jista' jkollhom impatt pożittiv fuq ir-relevanza tal-ħiliet għas-suq tax-xogħol.

Kaxxa 5. L-impatt potenzjali ta' riformi strutturali fuq it-tkabbir - eżerċizzju ta' benchmarking

Ir-riformi strutturali huma kriċjali biex tingħata imbuttatura lit-tkabbir. Huwa għalhekk importanti li jkunu magħrufa l-benefiċċji potenzjali ta' dawn ir-riformi. Il-benefiċċji tar-riformi strutturali jistgħu jiġu evalwati bil-għajnuna ta' mudelli ekonomiċi. Il-Kummissjoni tuża l-mudell QUEST tagħha biex tiddetermina kif ir-riformi strutturali fi Stat Membru partikolari jaffettwaw it-tkabbir jekk l-Istati Membru jċekken id-distakk tiegħu fil-konfront tat-tliet SM fl-UE li jkunu marru l-aktar tajjeb fl-indikaturi ewlenin, bħal ma huma l-parteċipazzjoni fis-suq tax-xogħol jew il-grad ta' kompetizzjoni fl-ekonomija. It-titjib f'dawn is-settur jista' jżid il-PDG ta' Malta b'madwar 4.6% fuq perjodu ta' għaxar snin. Fuq perjodu twil ħafna, barra minn dan, ir-riformi li jgħollu l-livell tal-ħiliet jistgħu jgħollu l-PDG saħansitra b'18.8% (ara n-nota). Xi riformi jistgħu jkollhom effett anki fi ħdan perjodu ta' żmien relattivament qasir. Is-simulazzjonijiet tal-mudell jikkorroboraw l-analiżi tat-Taqsima 3.3, skont liema l-akbar kisbiet x'aktarx li jiġu mill-iffaċilitar tal-parteċipazzjoni tan-nisa u tal-anzjani fis-suq tax-xogħol u mit-titjib tal-kompetizzjoni tas-suq. Is-simulazzjonijiet isostnu 29 Fil-perjodu 2010-20, CEDEFOP tipprevedi żieda ta' 34.2% fl-impjiegi ta' kwalifika medja f'Malta, imqabbel ma' żieda ta' biss 4.6% fl-UE28.

MT 21 Error! Unknown document property name. MT

l-prijorità li poġġew l-awtoritajiet fuq linji ta' politika attivi ta' riforma tas-suq tax-xogħol u ta' titjib tal-ħiliet, filwaqt li jenfasizzaw oqsma addizzjonali li jistgħu jimbuttaw 'l quddiem it-tkabbir ekonomiku.

Tabella 1: Indikaturi strutturali, miri u effett potenzjali fuq il-PDG30

5 snin 10 sninKompetizzjoni tas-suq Markups finali tas-settur tal-prodotti (marġini prezz-kost) 0.18 0.13 1.0 1.3Regolazzjoni tas-suq Kosti tad-dħul n.a. 0.13 0.0 0.0Riforma fit-taxxa Rata tat-taxxa impliċita tal-konsum 19.0 28.6 0.1 0.2Riformi li jtejbu l-ħiliet* Sehem ta' dawk b'ħiliet għolja 3.4 10.7 0.0 0.1

Sehem ta' dawk b'ħiliet baxxi 61.9 7.5 0.1 0.4Riformi fis-suq tax-xogħol Rata ta' nonparteċipazzjoni tan-nisa (25-54 sena): 0.5 1.2

- ħiliet baxxi 60.0 26.4- ħiliet medju 21.7 10.5- ħiliet għolja 10.2 4.3Ratat ta' nonparteċipazzjoni tal-irġiel b'ħiliet baxxi (25-54 se 8.1 7.7 0.0 0.0Rata ta' nonparteċipazzjoni tal-anzjani (55-64 sena): 0.4 1.0- ħiliet baxxi 23.2 13.4- ħiliet medju 6.7 4.8- ħiliet għolja 4.5 3.3ALMP (% tal-PDG fuq is-sehem tal-qgħad) 1.9 37.4 0.3 0.4Rata ta' sostituzzjoni tal-benefiċċju** 52.8 52.6 0.0 0.0

Total 2.6 4.7

Oqsma ta' riforma MT Medja tat-tliet SM tal-UE li marru l-aħjar

% tal-PDG relativa mal-linja bażi

Sors: Is-Servizzi tal-Kummissjoni. Nota: Is-simulazzjonijiet jassumu li l-Istati Membri kollha jwettqu riformi li jċekknu d-distakki strutturali tagħhom bin-nofs. It-tabella turi l-kontribut ta' kull riforma għat-total tal-PDG wara ħames snin u wara għaxar snin. Jekk pajjiż ikun qed jiżboq il-benchmark f'xi settur, ma nissimulawx l-impatt tal-miżuri ta' riforma f'dak il-qasam; madankollu, l-Istat Membru inkwistjoni xorta jista' jibqa' jibbenefika min miżuri meħuda minn Stati Membri oħra.31 *L-effett għat-tul taż-żieda fis-sehem tal-popolazzjoni b'ħiliet għolja ikun ta' 3.9% tal-PDG u dak ta' tnaqqis fis-sehem ta' dawk b'ħiliet baxxi jkun ta' 14.9%. ** Il-medja tal-UE hija ffissata bħala l-benchmark.

Il-poltika soċjali

Malta qed tara żieda fl-għadd ta' nies fir-riskju tal-faqar u l-esklużjoni soċjali. Il-proporzjon tal-popolazzjoni totali li tinsab fir-riskju tal-faqar jew l-esklużjoni soċjali f'Malta hija aktar baxxa mill-medja tal-UE u taż-żona tal-euro, iżda hija ogħla mill-medja tal-UE jekk wieħed iħares biss lejn it-tfal u l-anzjani (65+). L-għadd ta' persuni fir-riskju tal-faqar jew l-esklużjoni soċjali għola mill-2006 lil hawn, u sar aktar diffiċli li tintlaħaq il-mira nazzjonali tal-2020. Il-mutur ta' din ix-xejra 'l fuq kien li tfaċċat deprivazzjoni materjali severa, li rdoppjat bejn l-2008 u l-2012, u li affettwat il-kategoriji kollha ta' età, u issa hija ogħla mill-medja taż-żona tal-euro u 0.5 pp biss taħt il-medja tal-UE. Bħala reazzjoni għal dawn l-isfidi, il-gvern waqqaf task force biex jirriforma l-provvista u l-implimentazzjoni tas-sigurtà soċjali f'Malta, li għandha toħroġ b'rakkomandazzjonijiet ta' politika sa Ottubru 2014. Kif imfisser

30 Il-qliegħ finali tas-settur tal-profotti finali hija d-differenza bejn il-prezz tal-bejgħ ta' prodott/servizz, u l-kost tiegħu. Il-kost tad-dħul jirreferi għall-kost biex wieħed jibda' negozju fis-settur intermedjarju. Ir-rata ta' taxxa tal-konsum impliċita hija indikatur biex it-tassazzjoni tiġi mxaqilba lil hinn mix-xogħol u lejn it-taxxi indiretti. Ir-rata ta' sostituzzjoni tal-benefiċċju hija l-% tad-dħul ta' ħaddiem qabel jidħol f'impjieg, li titħallas mill-iskema tal-qgħad. Il-krediti tat-taxxa tal-R&D jaġixxu ta' indikatur għaż-żieda fl-investiment fl-R&D. Għal spjega dettaljata tal-indikaturi are l-Anness. 31 Għal spjega dettaljata tal-mekkaniżmi ta' trażmissjoni tax-xenarji ta' riformi ppreżentati hawnhekk, ara: Il-Kummissjoni Ewropea (2013), ‘The growth impact of structural reforms’, Chapter 2 in Quarterly report on the euro area. Nru. 4. Diċembru 2013, Brussell. http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/qr_euro_area/2013/pdf/qrea4_section_2_en.pdf

http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/qr_euro_area/2013/pdf/qrea4_section_2_en.pdf

MT 22 Error! Unknown document property name. MT

fil-programm nazzjonali ta' riforma, Malta wkoll inizjalat miżuri immirati lejn partijiet partikolari tas-soċjetà, inklużi t-tfal, l-anzjani, u l-persuni b'diżabilità.

3.4. Miżuri strutturali li jippromwovu t-tkabbir sostenibbli u l-kompetittività L-isfidi strutturali jkomplu jillimitaw il-potenzjal ta' tkabbir ta' Malta. Minħabba l-esternalitajiet tagħhom li jikkaġunaw kosti ekonomiċi, in-nuqqasijiet infrastrutturali fis-sistemi tal-enerġija u t-trasport huma ta' xkiel għall-imprenditorija u l-kompetittività esterna u jbaxxu l-attrattività tal-ekonomija għall-investiment barrani. Dawn l-isfidi jistgħu jkunu akbar minħabba kompetizzjoni limitata fis-suq domestiku, marbuta wkoll mad-daqs żgħir tal-ekonomija, li tista' twassal għal livell ta' qligħ ogħla f'ċerti setturi, u b'hekk ukoll tixxekkel il-kompetittività. B'żieda ma' dan, l-infieq baxx fuq ir-riċerka u l-iżvilupp jillimita l-kapaċità ta' innovazzjoni tal-ekonomija u jxekkel il-potenzjal għat-tkabbir.

Fl-2013, saret rakkomandazzjoni lil Malta biex tiddiversifika t-taħlita tal-enerġija u s-sorsi tal-enerġija, filwaqt li tibqa' għaddejja bl-isforzi biex tippromwovi l-effiċjenza tal-enerġija u bit-tnaqqis tal-emissjonijiet fis-settur tat-trasport. Kollox ma' kollox, l-analiżi f'dan id-dokument ta' ħidma tal-persunal iwassal għall-konklużjoni li Malta għamlet progress limitat lejn l-implimentazzjoni ta' din ir-rakkomandazzjoni.

L-Enerġija

L-awtoritajiet mexjin 'l quddiem b'riformi fis-sistema tal-enerġija, iżda għad iridu jitfaċċaw riżultati konkreti It-tlestija tal-interconnector tal-elettriku mal-Italja se tgħaqqad lil Malta mal-grid Ewropew, biex b'hekk tiġi ddiversifikata l-provvista tal-enerġija u jkun ta' għajnuna biex jitnaqqsu l-emissjonijiet ta' gassijiet bl-effett ta' serra, peress li permezz tiegħu jkun jista' jingħalaq l-impjant ta' produzzjoni tal-elettriku tal-Marsa, li hu qadim u anqas effiċjenti. Il-kostruzzjoni ddewmet minħabba ostakoli fl-ħruġ tal-permessi u l-istimi tal-kostijiet għolew, iżda huwa mistenni li l-proġett jitlesta sa tmiem l-2014. Biex tkompli titnaqqas id-dipendenza fuq iż-żejt impurtat, il-gvern għandu l-ħsieb li l-ġenerazzjoni tal-elettriku tiġi kkonvertita għallgass naturali. Malta qed tesplora l-possibilita li tingħaqad man-Netwerk Ewropew tal-Gass. Fil-kuntest tal-implimentazzjoni tal-Linji Gwida għall-infrastrutturi trans-Ewropej tal-enerġija, Malta għandha proġett ta' interess komuni li jinvolvi pjani għal pajplajn tal-gass mal-Italja u biex jiżviluppa faċilità ta' ħażna tal-gass naturali likwidu fuq il-baħar flimkien ma' unita ta' regassifikazzjoni, li għandha tibda topera fl-2018. Proġetti oħra li qed jiġu kkunsidrati jinkludu pajplajn tal-gass lejn l-Afrika ta' Fuq. L-implimentazzjoni effiċjenti ta' dawn il-pjani ittejjeb is-sigurtà tal-provvista tal-enerġija u tmexxi lil Malta eqreb lejn il-miri tagħha tal-enerġija għall-2020. B'mod parallel, Malta għandha l-għan li tkompli tiżviluppa n-netwerk intern tagħha ta' distribuzzjoni tal-elettriku: inbena ċentru ġdid ta' distribuzzjoni u huwa intenzjonat li jirċievi l-elettriku impurtat mill-interkonnettur u jiddistribwih madwar in-netwerk.

Kaxxa 6: Tibdiliet fil-kumpanija tal-istat tal-enerġija l-Enemalta

Ir-ristrutturar tas-settur tal-enerġija daħal f'fażi ġdida wara l-iffirmar ta' ftehim fuq termini prinċipali ta' EUR 320 miljun f'Marzu 2014 mal-kumpanija Ċiniża Shanghai Electric Power għal sehem ta' 33% fl-Enemalta. Il-ftehim mistenni li jiġi ffinalizzat f'Settembru 2014, u wara dan jiġi ppreżentat għall-approvazzjoni lill-parlament. Dan il-ftehim jista' jkollu impatt sinifikanti fuq l-ekonomija domestika billi jnaqqas ir-responsabilità li jkollu jerfa' l-gvern, u billil jipprovdi għal investiment ġdid fis-settur tal-enerġija.

Skont il-kundizzjonijiet tal-ftehim, jiġu injettati EUR 100 miljun fil-forma ta' ekwità fl-Enemalta, filwaqt li l-EUR 220 miljun li jifdal jiġu investiti fl-impjant tal-enerġija eżistenti ta' 144 MW li jopera bid-dijżil, li se jiġi kkonvertit biex jaħdem bil-gass naturali. Bħala konsegwenza tal-ftehim, id-dejn kbir li għandha l-Enemalta bħalissa jitnaqqas, peress li l-fondi mir-rikapitalizzazzjoni għandhom

MT 23 Error! Unknown document property name. MT

jintużaw biex jitħallas id-dejn, filwaqt li l-garanziji fuq id-dejn li jifdal jinqasam skont il-parteċipazzjoni azzjonarja (is-sehem tal-gvern se jinżel minn 100% għal 67%). Il-ftehim jipprovdi wkoll biex l-Enemalta tiġi kkonvertita f'kumpanija pubblika b'responsabilità limitata (bħalissa hija regolatta b'Att tal-Parlament) filwaqt li d-diviżjoni taż-żejt tagħha tiġi rikostitwita f'entita ġdida u tiġi eskluża mill-ftehim. Il-gvern iżomm is-setgħa tiegħu li jaħtar iċ-ċermen u jkollu l-aħħar kelma fuq l-ammont ta' elettriku li għandu jinxtara minn sorsi ta' provvista ta' enerġija alternattiva. Skont rapporti, il-ftehim jipprevedi t-twaqqif ta' żewġ impriżi konġunti ma' Shanghai Electric Power: waħda li tipproduċi l-enerġija rinnovabbli (mix-xemx u mir-riħ) biex jinbiegħ fl-Ewropa, u l-ieħor biex jagħmlu manutenzjoni fuq impjanti tal-enerġija li huma proprjetà tal-kumpanija Ċiniża fl-Ewropa.

Sar progress fit-titjib tal-effiċjenza tal-enerġija, iżda l-ġenerazzjoni tal-enerġija rinnovabbli għadha ta' sfida. Malta kabbret l-isforzi biex tagħti mbuttatura lill-effiċjenza tal-enerġija permezz ta' linji ta' politika apposta, ikkoofinanzjati mill-UE, b'attenzjoni fuq il-binjiet u impriżi żgħar u medji. Sabiex titjieb l-effiċjenza tal-enerġija fil-ġenerazjoni tal-elettriku, l-Enemalta tejbet parti mill-infrastruttura ta' ġenerazzjoni tagħha u qed tistalla l-ismart meters.32 Barra minn dan, ġew organizzati kampanji ta' informazzjoni biex jitjieb l-għarfien ta' kwistjonijiet ta' effiċjenza tal-enerġija u biex il-konsumatur jiġi mħajjar jibdel l-imġieba tiegħu. Għar-rigward taż-żieda fil-proporzjon tal-enerġija ġġenerata minn sorsi rinnovabbli, madankollu, il-progress kien batut. Il-proġetti fuq skala kbira ta' enerġija mir-riħ, li oriġinarjament kien hemm l-intenzjoni li jkunu l-akbar kontribut għall-mira nazzjonali għall-enerġija rinnovabbli,33 x'aktarx li jitwarrbu minħabba preokkupazzjonijiet ambjentali. Minflok, Malta qed iddawwar l-attenzjoni tagħha lejn il-ġenerazzjoni deċentralizzata tal-enerġija rinnovabbli (b'mod partikolari mix-xemx). Malta rnexxielha tħaffef il-pass fl-implimentazzjoni ta' sistemi ta' enerġija solari u għamlet xi progress lejn il-mira nazzjonali tal-2020 tal-enerġija rinnovabbli. Fir-rapport dwar il-progress għall-2011-2012, Malta ssostni li kisbet l-ewwel mira temporanja għall-enerġija rinnovabbli (2%), iżda għadha lura biex tilħaq il-mira tal-2020.

Il-Klima, it-trasport u l-ambjent

L-awtoritajiet ħadu passi biex jindirizzaw l-intensità ta' karbonju tas-settur tat-trasport, iżda l-isfidi ewlenin għadhom ma ġewx affaċċjati. Is-settur tat-trasport huwa responsabbli għall-parti ewlenija tal-konsum tal-enerġija u tal-emissjonijiet f'Malta u huwa prominenti f'termini tal-intensità tal-enerġija u tal-intensità ta' karbonju kemm meta mqabbel mas-setturi tat-trasport ta' Stati Membri oħra kif ukoll meta mqabbel ma' setturi oħra fil-pajjiż.34 Malta għadha lura mill-miri tagħha għall-2020 fejn jidħol il-proporzjon ta' enerġija minn sorsi rinnovabbli fit-trasport. Barra minn dan, id-daqs innifsu tal-flotta tal-vetturi35, id-dipendenza fuq karozzi ineffiċjenti, second-hand, kif ukoll tendenza li jintużaw il-karozzi individwali għat-trasport ta' passiġġieri ifisser li l-konverżjoni lejn sistema ta' trasport aktar effiċjenti fl-użu tar-riżorsi, u li jkun anqas intensiv fl-emissjonijiet, se tieħu ż-żmien u tista' tirrekjedi azzjoni ta' politika kontinwa, komprensiva. L-azzjoni ta' politika tinkludi skemi ta' skrappjar ta' karozzi kif ukoll taxxa ta' reġistrazzjoni tal-vetturi li tiffavorixxi karozzi aktar ġodda u aktar effiċjenti. Fl-2013 Malta nediet l-istrateġija nazzjonali tagħha tal-elettromobilità, li għandha l-għan li jkun hemm 5 000 vettura tal-elettriku sal-2020, biex

32 Bħalissa ġew stallati madwar 75% tal-ismart meters. Skont l-istimi tal-gvern, fil-programm ta' riforma tiegħu tal-2014, il-mira hija li l-istallazzjoni tal-meters titlesta sa tmiem it-tielet kwart tal-2014. 33 Il-mira nazzjonali ta' Malta għall-enerġija minn sorsi rinnovabbli ta' enerġija (RES) hija ta' 10%. 34 Is-sehem ta' 60% tas-settur Malti tat-trasport fil-konsum totali finali tal-enerġija jpoġġi lil Malta fit-tieni post fl-UE, wara l-Lussemburgu. 35 Bħala medja, kull detentur ta' liċenzja tas-sewqan kellu 1.4 karozzi f'Malta fl-2012 u l-karozzi privati intużaw għal 71% tal-vjaġġi kollha li saru mill-individwi.

MT 24 Error! Unknown document property name. MT

b'hekk tkun tista' titnaqqas l-emissjoni b'madwar 7.7 kilotunellati ta' ekwivalenti ta' CO2, u takkwista madwar 1% tal-mira tal-enerġija rinnovabbli. Madankollu, l-emissjonijiet ta' gassijiet bl-effett ta' serra jitnaqqsu b'mod sinifikanti biss skont l-intensita ta' karbonju tal-elettriku użat fl-enerġija tal-elettromobilità. L-introduzzjoni u l-promozzjoni tal-gass likwifikat miż-żejt, fl-2013, permezz ta' skema ta' għotjiet u l-introduzzjoni ta' obbligu ta' sostituzzjoni tal-bijofjuwil (kontenut 3.5% ta' bijofjuwil fil-fjuwil) jistgħu mhux biss inaqqsu l-intensità tal-emissjonijiet tas-settur Malti tat-trasport, iżda wkoll iżid il-proporzjon ta' enerġija minn sorsi ta' enerġija rinovvabbli li tintuża.

Il-programm nazzjonali ta' riforma jenfasizza l-iżvilupp ta' netwerk u konnessjonijiet ta' trasport estern. Il-gvern qiegħed jiżviluppa Strateġija Nazzjonali għat-Trasport kif ukoll Pjan Ewlieni għat-Trasport, f'konformità mal-prijoritajiet fl-Istħarriġ Annwali dwar it-Tkabbir, li jkunu jkoġru l-metodi kollha relevanti ta' trasport. L-awtorità nazzjonali tat-trasport tat kuntratt lill-Ineco-Systematica Consortium biex tiżviluppa, matul l-2014, mudell ta' trasport nazzjonali36 u b'hekk jipu żviluppati strateġija nazzjonali kif ukoll pjan ewlieni. Barra minn dan, l-awtoritajiet qed jippjanaw li jkomplu jinvestu fl-iżvilupp tan-netwerk TEN-T u li jtejbu l-infrastruttura tal-port marittimu internazzjonali u tal-baħar. Il-kosti għolja għall-ipproċessar fil-portijiet37 jippreżentaw sfida addizzjonali, meta wieħed iqis l-intensità qawwija tal-importazzjoni tad-domanda domestika.

Il-prevenzjoni u t-tnaqqis il-ġenerazzjoni tal-iskart, flimkien ma' aktar użu mill-ġdid, riċiklaġġ u tfassil innovattiv tal-prodotti, jista' jtejjeb l-effiċjenza tal-ekonomija fl-użu tar-riżorsi Mhux probabbli li Malta tilħaq il-mira ta' riċiklaġġ tal-2020 ta' 50%38 u l-objettivi tal-Pjan Direzzjonali għall-Effiċjenza tar-Riżorsi (li jinkludi tnaqqis qawwi fl-iskart għall-miżbla) mingħajr ma jsiru sforzi addizzjonali sinifikanti. Quddiem l-isfond tal-iskarsezza tal-ilma f'Malta, il-propoprzjoni ta' kumpaniji li jieħdu azzjoni biex jiffrankaw l-ilma huwa baxx (huwa rrappurtat li 42% jieħdu xi azzjoni biex jimminimizzaw l-użu tal-ilma). Sfida addizzjonali hija l-ġestjoni u l-prevenzjoni tal-għargħar, meta wieħed iqis il-kosti tagħhom ogħla mill-medja. Proġett nazzjonali biex jittaffa l-għargħar qed jiġi implimentat b'kofinanzjament mill-Fond ta' Koeżjoni Ewropew. Pjan aġġornat dwar il-Ġestjoni tal-Iskart ġie ppubblikat f'Jannar 2014. Barra minn dan, il-programm nazzjonali ta' riforma jfisser inizjattivi biex tiġi inkoraġġata l-effiċjenza tar-riżorsi fl-enerġija u fl-ilma, f'konformità mal-prijoritajiet fl-Istħarriġ Annwali dwar it-Tkabbir.

Ir-Riċerka u l-innovazzjoni

In-nefqa fuq ir-riċerka u l-iżvilupp żdiedet iżda baqgħet moderata. Il-mira inizjali nazzjonali, relatt