ÖZELEK

Mayıs 2015

Özgün ürün ve çözümlere ihtiyacımız varl Milli Savunmada veri analizil Türk Savunma Sanayinin bölgede tanıtımına katkı

önsöz

]Savunma sanayinde hayli hareketli günler yaşanıyor. Savunma Sanayi

Müsteşarlığı’nın çalışmalarının yanı sıra savunma sanayi kümelenmelerinde de önemli işlere imza atılıyor. SSM’den yapılan açıklamaya göre ANKA İnsansız Hava Aracı Sistemi’nde elde edilen deneyimlerle geliştirilen ‘Yeni Nesil Yüksek Performans ANKA Blok B’, 30 Ocak tarihinde ilk uçuşunu başarıyla tamamladı. TUSAŞ bünyesinde kurulan ‘TUSAŞ Akademi’, Savunma Sanayi Müsteşarı Prof. Dr. İsmail Demir’in de katıldığı törenle 22 Aralık tarihinde açıldı. Akademinin ilk dersini veren Savunma Sanayi Müsteşarı Demir açılış konuşmasında, usta çırak ilişkisiyle insan kaynağı yetiştirmenin zaman kaybettirebileceğini, TUSAŞ Akademi eğitimleri ve devamında planlanacak mentorluk uygulamasıyla insan kaynağı yetiştirilmesinin hızlandırılabileceğini ifade etti. Yine TUSAŞ Türk Havacılık ve Uzay Sanayi tarafından üretilecek olan TÜRKSAT 6A uydusu ile Türkiye dünyada kendi haberleşme uydusunu yapabilen 10 ülke arasına girecek. Diğer yandan SSM tarafından yürütülen ‘Yeni Tip Denizaltı Tedarik Projesi’ kapsamında inşa edilecek denizaltılarda kullanılmak üzere HAVELSAN, CERBE sınıfı denizaltı projesi için ürettiği tüm hakları kendisine ait olan ‘Denizaltı Bilgi Dağıtım Sistemi’ni Almanya’ya ihraç etti. Yazılımının tamamı HAVELSAN’da geliştirilmiş olan DBDS’de yerli katkı oranı yüzde 70’i geçiyor. 16 Mart tarihinde de, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık’ın katılımıyla ‘ASELSAN Gölbaşı Yerleşkesi Radar ve Elektronik Harp Teknoloji Merkezi Açılış Töreni’ gerçekleştirildi.

28. e-Devlet Yuvarlak Masa Toplantısı; ‘Savunma Sanayi Müsteşarlığı – Teknoloji

Yaklaşımları’ başlığıyla 9 Nisan tarihinde Ankara’da düzenlendi. SSM MEBS Daire Başkanı Süreyya Yiğit, savunma sanayinde özgün ürün üretilmesine vurgu yaptı, bunun için de Ar-Ge ve sürekliliğin öneminin altını çizdi. Savunma sanayinde bazı şeylerin evrilmesi gerektiğine dikkat çeken Yiğit, ana firmaların; kendi ürettikleri platformların-sistemlerin pek çok segmentlerini, alt parçalarını muhakkak yan sanayi ile paylaşmaları gerektiğinin altını çizdi. Diğer yandan İstanbul TÜYAP, mayıs ayında IDEF’15 – 12. Uluslararası Savunma Sanayi Fuarı’nı ağırlıyor. Fuar, katılan ülkeler arasında dostluk ve iş birliğinin gerçekleştirilmesinde önemli bir rol üstleniyor.

İşte tam da bu hareketli günlerde, büyük savunma savaşı; Çanakkale Kara Muhabereleri’nin Gelibolu Tarihi Yarımada’sındaki 100. yılı törenlerine, 21 devlet başkanı katılmışken, 100 yıl önce karşı karşıya gelen ülkelerin liderleri barış mesajları verirken… O akşam Anıtkabir’den 1915 adet barış balonu gökyüzüne bırakıldı. Anzak Koyu’nda da ‘Şafak Ayini’ gerçekleştirildi; ‘Yurtta barış, dünyada barış’ demek için…

1915barış balonugökyüzündeyken…

Sedef Özkan

2

www.bthaber.com.tr

BTHABER GrubuBThaber Yayıncılık ve Etkinlik Hizmetleri A.Ş.

adına SahibiAyhan Sevgi

ayhans@bthaber.com.tr

BThaber Grubu Yayın KoordinatörüAyhan Sevgi

ayhans@bthaber.com.tr

Yazı İşleri Müdürü (Sorumlu)Bülent Nevres

bulentn@bthaber.com.tr

EditörHandan Aybars

handana@bthaber.com.tr

Ankara TemsilcisiSedef Özkan

sedefo@bthaber.com.tr

Haber MerkeziEkrem Uçman

ekremu@bthaber.com.tr

Görsel Tasarım Nevzat Karataş

nevzatk@bthaber.com.trMukadder Keskingözlermukadderk@bthaber.com.tr

REKLAM SATIŞ GRUBUSatıştan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı

Zehra Sevimli zehras@bthaber.com.tr

Satış MüdürüNurşen Usta

nursenu@bthaber.com.tr

Satış GrubuEvrim Koç Demirci

evrimk@bthaber.com.trPerihan Kıtay Özden

perihano@bthaber.com.trÖzge Karataş

ozgek@bthaber.com.trGizem Güç

gizemg@bthaber.com.tr

Abone ve Dağıtım SorumlusuCanan Şahin

canans@bthaber.com.tr

Yönetim Yeri: BThaber Yayıncılık ve Etkinlik Hizmetleri A.Ş.

Fetih Mah. Tahralı Sokak Kavakyeli PlazaC Blok 7/5 34704 Ataşehir/İSTANBUL

Tel 0216- 291 13 90

ISSN 1300-6495

Baskı Apa Uniprint San. ve Tic. A.Ş.

Hadımköy İstanbul Asfaltı Ömerli Köyü İstanbulTel: 0212-798 28 40 84

BThaber kontrollü abonelik sistemiyle dağıtılmaktadır.

Fiyatı 1 Yeni Kuruş (KDV dahil)BThaber, 5187 sayılı Basın Kanunu’nun

2/f maddesi hükmü gereği ‘yerel süreli yayın’dır.

2 İçindekiler

Savunma sanayi ihracatı açısından

bilişimin önemi ........................................................ 3-4

Dikkat! Robot R2D2 emrinize

hazırdır, komutanım ............................................. 6-7

Hedefte haberleşme, uzay teknolojileri

ve siber güvenlik var ................................................... 8

Özgün ürün ve çözümlere ihtiyacımız var ....... 10-12

SSM’nin politikaları bilişim sektörüne

büyük fayda sağladı ............................................. 14-16

İnsansız hava araçlarında deneyim artıyor ........... 18

Uydu Fırlatma Sistemi Projesi hızlandırılıyor ............... 18

TCG BÜYÜKADA’nın seyri, Türk savunma sanayinin

bölgede tanıtımına büyük katkı sağlıyor ........ 20-22

Milli savunmada veri analizi

ve kullanım alanları .............................................. 24-25

Gençlerin projelere katma değer

sağlaması çok önemli ............................................. 26

Asıl tehlike devlet destekli siber suç

örgütlerinin saldırıları ............................................ 28

3savunma - bilişim

Türk savunma sanayisinde

ihracatımızın 1.5 milyar

dolardan 25 milyar do-

lara çıkarılmasının, dünyadaki ilk

100 önemli firma arasına en az beş

Türk firmasının girmesinin ve bu

alanda en az üç tane dünya mar-

kası oluşturulmasının, 2023 yılı için

Türkiye’nin savunma sektörü ihra-

cat hedefleri olduğu düşünüldü-

ğünde, bu hedeflere ulaşabilmek

için nelerin yapılması gerektiğine

sistematik bir yaklaşımla bakılma-

sının ne kadar önemli olduğu, bir

kez daha görülecektir. Savunma

sektöründe rekabetçilik ve sürdü-

rülebilirlik kavramlarının önemi her

geçen gün artmaktadır. Sadece

kendi ülke ihtiyaçlarına odaklanmış

bir savunma sektörü düşünmek

mümkün değildir. Zira kendi ülke

ihtiyaçlarımız belli bir noktada doy-

gunluk seviyesine ulaşmaktadır.

Teknolojideki hızlı değişimlere rağ-

men savunma sistemlerinin ömür

devirleri hala yeterince uzundur.

Bu durumda sektör ya ihracatla di-

ğer ülke savunma sanayi ihtiyaçla-

rını keşfedecek diğer ifadesi ile bu

ülkelere ihracat yapacak ya da ge-

liştirdiği teknolojinin dual kullanım

alanlarından hareket ederek diğer

sektörlerinin ihtiyaçlarının karşıla-

masına katkıda bulunacaktır.

Ülke olarak savunma sektörüne

son yirmi yıldır yaptığımız yatırımla-

rın sonucu olarak, birçok savunma

sistemi ülke envanterine kazandı-

rılmıştır. Bu durum savunma sektö-

rümüzün rekabetçilik özelliğini ar-

tırmıştır. Bugün birçok geliştirilmiş

olan savunma sistemleri pazarda

rakiplerine göre yeni teknolojilerle

üretilmiş güncel ürünleri temsil et-

mektedir. Bu ürünlerdeki geliştiril-

me tarihlerindeki büyük farklılıklar,

kullanılan teknolojiler açısından da

büyük farklılıklar yaratmıştır. Reka-

betçiliğimizi ön plan çıkaran bu du-

rumun sağlamakta olduğu faydayı

ihracata dönüştürebilmek ve bu-

nun sürekliliğini sağlayabilmek için

çeşitli analizler ve değerlendirmele-

rin yapılması, ihracat sürecinde ka-

rar vericiler ve uygulayıcılara karar

desteği sağlanması kaçınılmaz hale

gelmiştir.

Savunma sanayinde ihracatın

sağlanabilmesinin en önemli şart-

larından biri geliştirilen savunma

sistemine ilişkin ömür devri sü-

recine sahipliliktir. Bundan kasıt,

geliştirilen savunma sistemine iliş-

kin, ihtiyacın sisteme dönüştüğü

sistem mühendisliği sürecinde yer

alan, sistemle ilgili teknoloji ve ta-

sarım süreçlerine hakimiyettir. Bu

süreçte ülke için ilgili teknolojilerin

izlenmesi ve değerlendirilmesi ha-

yati önem taşımaktadır. Sistemin

geliştirilmesinde kullanılacak ana

teknolojileri, altyapı teknolojileri-

ni, entegrasyon teknolojilerini ve

temel teknolojilerin olgunluk se-

viyeleri ve bu teknolojilere hazırlık

seviyeleri ölçümlenmeli, bu tekno-

loji alanlarında meydana gelen de-

ğişmeler izlenmeli ve takip edilme-

lidir. İhracatı düşünülen herhangi

bir savunma sistemine ilişkin tek-

nolojilerde diğer ülkelere olan olası

bağımlılıkların tespit edilmesi, bu

bağımlılıklara ilişkin sorunlar çö-

zümlenmeden sistemin ihraç edile-

bilme olasılığının olmadığı unutul-

mamalıdır.

Geliştirilmiş bir savunma siste-

minde, kullandığınız alt teknolo-

jilerinden herhangi birinde, başka

bir savunma sisteminin geliştirme

sürecinde yapmış olduğunuz kar-

şılıklı anlaşmalar doğrultusunda,

herhangi bir X ülkesine “Son Kul-

lanıcı (End User)“ olma nedeni ile

bağımlı olduğunuzu kabul edelim.

Bu durumda geliştirilen savunma

sisteminin ihracının bağımlı oldu-

ğunuz ülkenin iznine tabi olduğu-

nu unutmamamız gerekmektedir.

Yrd.Doç.Dr. Altan ÖZKİL

Savunma sanayi ihracatı açısından bilişimin önemi

4 savunma - bilişim

Bir sistemi meydana getiren sis-

temler, alt sistemler, entegrasyon

teknolojileri ve temel teknolojile-

ri düşündüğümüzde, ortaya çıkan

sayıca fazlalık, bu kontrollerin ve

tespitlerin yapılması bilişim altya-

pısını ve bilişim altyapısı ile birlikte

çeşitli yöneylem araştırması uygu-

lamalarını zorunlu kılmaktadır.

Savunma sanayi bünyesinde ge-

liştirilen ürünlerin ihracatına ilişkin

özellikle teknoloji alanına yönelik

yapılacak değerlendirmeler hari-

cinde geliştirilen savunma siste-

minin sürekliliğine ilişkin diğer bir

hususta ihraç edilecek ülkelere

verilecek güvendir. Bu güveninde

temel dayanağı yine sistem ömür

devrine sahiplilik ile yakından il-

gilidir. Geliştirilen sisteme ilişkin

yedek parçaların talep edildiğinde

bulunabilmesi, bakım onarıma iliş-

kin bilgi ve yetkinliklerin ihraç edi-

lecek ülkeye devredilebilmesi veya

hizmet olarak sunulabilmesi önem

kazanmaktadır. Bu değerlendir-

menin önemli bir bacağı da gerek

taktik kullanıcı gerekse de teknik

açıdan verilecek eğitimlerdir. Bu

kapsamda ürüne ilişkin yapılacak

analizlerin, ülke çapında, bakım

onarım, güvenilirlik, desteklenebi-

lirlik, idame edebilirlik gibi tasarı-

ma etki eden paramatreleri içeren

lojistik destek analizleri ile destek-

lenmesi de büyük önem taşımak-

tadır.

Şüphesiz ki savunma sanayi sis-

temlerinin ihraç sürecinde riskleri-

nin de analiz edilmesi gerekmekte-

dir. Bu riskler ihraç edilecek ülke ve

ülkemizin ihracat yönetim süreçleri

açısından değerlendirilmelidir. Sa-

vunma sisteminin ihraç edilmesine

aday olan ülkeye yönelik alınmış

olan uluslararası anlaşmalar ve ka-

rarların da yapılacak ihracı bağla-

yıcı olduğu unutulmamalıdır. Dış

politika ve siyasette meydan gelen

ve/veya öngörülen değişimlerin de

ihraca aday olan ülke ve bu ülke ile

olan ihracatı etkileyeceği önemli

bir noktadır. Ülke politika ve si-

yaset faaliyetleri sonucunda bazı

ülkelere ilişkin çeşitli yaptırımlar

ortaya çıkabilir ve anılan ülkeye

yapılacak olası ihracat dengelerini

bozabilir.

Savunma sanayisindeki ihracat

hedeflerin gerçekleşmesini sağla-

yacak firmalar da gerek kendileri

gerekse sürecin ana oyuncuları

tarafından değerlendirilmelidir.

Konu kapsamındaki firmaların re-

aktif yaklaşım yerine ihracatta pro-

aktif yaklaşımı benimseyen firmalar

olması büyük önem taşımaktadır.

Firmaların bugüne kadar gerçek-

leştirmiş olduğu faaliyetlerin ge-

lecekte yapacağı faaliyetlerin bir

göstergesi olacağı gerçeğinden

hareketle kurumsal performansla-

rı mutlaka gözden geçirilmelidir.

Firmaların kurumsal ve finansal ya-

pılarının sağlamlığı, inovatif anla-

yışla hareket etmeleri, rekabetçilik

stratejilerini takip ediyor olmaları

firmaların ihracat kapsamındaki

kurumsal performansı açısından

büyük önem taşımaktadır.

Savunma sistemlerinin ihracının

artırılmasına yönelik yapılacak ça-

lışmaların temelinde, ürün, firma,

fiyat, lojistik destek, risk gibi daha

birçok konuyu da ele alan bütün-

leşik bir ihracat yönetimi altyapısı

geliştirilmelidir. Bu altyapının geliş-

tirilmesinin önemli oyuncularından

birinin bilişim sektörü olduğu unu-

tulmamalıdır. Savunma sanayimi-

zin özellikle katma değeri yüksek

ürünlerinin ihracatına yönelik ola-

rak değerli bilişimcileri önemli gö-

revler beklemektedir. Değişik konu

başlıklarında, dağıtık bir ortamda

yer alacak oyunculardan öngörü-

len konularda temin edilecek veri

setlerinin, veriden başlayan enfor-

masyon, bilgi ve kurum zekâsına

giden bu yolculuğunda siz değerli

bilişimcileri, savunma sanayi firma-

ları ve sektörün yanında olmaya ve

geliştirdiğinin katma değeri yüksek

savunma sanayi ürünlerini ihraç

ederek katkı sağlamaya davet edi-

yorum.

Komuta Kontrol Savaș Sistemleri

Bilișim ve GüvenlikTeknolojileri

Siber Güvenlik ve Bulut Bilișim Teknolojileri

Simülasyon, Eğitim ve Test Sistemleri

akıllı teknolojiler, entegre çözümler

CMMI Seviye-3 I ISO 9001 (TS EN ISO 2001:2008) I AS 9100 (AS9100 REV C AND ISO 9001:2008)

ISO 27001 (TS ISO/IEC 27001:2006) I TS EN ISO 14001 I İSG-OHSAS TS 18001 I TS ISO/IEC 20000 I ISO/TS 22301 I Seviye D

Dikkat! Robot R2D2 emrinize hazırdır, komutanım

Karşımıza çıkan pek çok

teknolojinin Ar-Ge’si

askeri bütçelerle

başlamıştır. Savaş kazan-

mak için, askeri üstünlük

sağlamak için, insanlık

tarihi boyunca teknoloji

geliştirilmiştir, sürekli iyi-

leştirilmiştir. Kesici aletlerden,

mızraklardan, bugün uzun menzilli

nükleer füzelere kadar, internetten

GPS navigasyon teknolojisine ka-

dar, pek çok teknoloji askeri men-

şelidir.

2. Dünya Savaşı’nda kullanı-

lan Enigma makinesi ile birlikte (ki

daha öncesi de vardır), şifreleme,

şifre çözme, sanal kilitler, saldırı,

virüsler, şaşırtma ve benzeri konu-

lar askeri ve istihbarat dünyasının

önemli bir boyutu haline gelmiştir.

Bu teknolojiler de sivil dünyaya inti-

kal etmiştir, özellikle sanal dünyada

hırsızlık, sahtekarlık için muhtelif

şifreleme gibi yöntemler kullanıl-

maktadır.

Geleceğin savaşlarında ve dola-

yısıyla savunma sanayinde dijital

teknolojiler çok önemli rol oynaya-

caktır. Halen yerde ve kanlı savaşlar

cereyan etmektedir. Ama asıl büyük

savaşlar ekonomide ve piyasalarda

yaşanmaktadır. Burada üstünlük

sağlamak, yerdeki ve göklerdeki üs-

tünlük kadar önemlidir. Siber terör,

siber saldırılar ve siber güvenlik en

kritik alan haline gelmiştir.

Özellikle ikisi birleştiğinde, yani

siber güvenlik ve fiziki / askeri gü-

venlik bir araya geldiğinde, ancak

tam güvenlikten veya tam saldırı

gücünden bahsedilebilir. Bu anlam-

da sanal dünyada çok üstün yet-

kinlikler geliştirmek ulusal güvenlik

açısından çok elzemdir, hem saldırı,

hem güvenlik bakımından. Diğer

yandan fiziki güçlerin de yüksek do-

nanımlı olması gerekmektedir.

Karada, havada ve denizdeki

güçlerin aralarındaki iletişim tekno-

lojileri, kullandıkları ileri teknoloji-

ler, asker ve komutanların donanı-

mı çok üstün olmalıdır ki, düşmanı

caydırma ve karşı koyma yetkinliği-

niz olsun. Nesnelerin interneti, bü-

yük veri ve onun görselleştirilmesi,

mobil teknolojiler, silah teknolojileri

büyük önem arz etmektedir.

Halil AKSU

6 savunma - bilişim

Dikkat! Robot R2D2 emrinize hazırdır, komutanım

Askeri alanda bunların ötesinde

robot teknolojileri, nanoteknoloji,

hatta genetik ve biyoteknoloji son

derece kritiktir. Bu anlamda savun-

ma sanayinde tüm teknolojiler, hat-

ta bugün adını henüz koyamaya-

cağımız teknolojiler gündemdedir,

önemlidir. Hatırlayalım ki, her türlü

teknolojiyi iyi (sivil) amaçlar için kul-

lanabileceğimiz gibi, askeri alanında

(silah veya kalkan olarak) kullanabi-

liriz. Bugün çoğumuz bir bıçağı ek-

mek doğramak, elma soymak için

kullanıyoruz. Ama aynı aleti insan

öldürmek için de kullanılabilir.

Teknoloji keskin bir araçtır. İnsa-

nın niyetine bağlı olarak, sonuç de-

ğişebilir. Ama dünyada kötü insanlar

olduğu sürece, ordulara, polislere

ihtiyaç devam edecektir. Teknolojik

gelişmeleri kötü insanlar kullanacağı

için, aynı veya daha üstün teknolojiler

ile kendimizi ve toplumu savunmak,

düşmanı caydırmak zorundayız. So-

numuz hayır olsun…

Siber güvenlik

ve fiziki / askeri

güvenlik bir araya

geldiğinde, ancak

tam güvenlikten veya

tam saldırı gücünden

bahsedilebilir.

Bu anlamda sanal

dünyada çok üstün

yetkinlikler

geliştirmek ulusal

güvenlik açısından

çok elzemdir, hem

saldırı, hem güvenlik

bakımından.

7savunma - bilişim

8 savunma - bilişim

Hedefte haberleşme, uzay teknolojileri ve siber güvenlik var

Ar-Ge faaliyetlerine büyük

önem veren Aselsan, her

yıl cirosunun yaklaşık yüzde

6’sını şirketin öz kaynaklarıyla finanse

edilen araştırma geliştirme faaliyetle-

rine harcıyor. Sayısı 5 bine yaklaşan

çalışanların yüzde 59’u mühendis ve

2 binden fazla mühendis de Ar-Ge

projelerinde çalışıyor. Yenilikçi Ar-Ge

anlayışı; kendi teknolojisini üretebil-

menin verdiği güven, esnek ve hızlı iş

modeli ve yetkin insan kaynağının sağ-

ladığı rekabet avantajı, Aselsan’ı gele-

cekteki hedeflerine ve yeni başarılara

taşıyacak en önemli faktörler. Aselsan,

sürdürülebilir büyüme hedefleri ve ‘tek

marka, beş sektör, bir misyon’ ilkesiyle

küresel genişleme fırsatlarını değer-

lendirerek konumunu önümüzdeki

dönemlerde de güçlendirmeye devam

edecek. Aselsan; haberleşme ve bilgi

teknolojileri faaliyet alanında askeri ha-

berleşme sistemleri (TASMUS), askeri

telsizler (yazılım tabanlı VHF/UHF, ya-

zılım tabanlı HF, deniz telsizleri), kamu

güvenliği haberleşme sistemleri (ULAK

4G/LTE, JEMUS, ATLAS sayısal haritalı

telsizler, APCO, kriptolu sayısal telsiz-

ler), bilgi teknolojileri ve siber güvenlik

(112 acil yardım sistemi, ağ çözümle-

ri, büyük veri/analitik, veri merkezleri,

emniyetli uydu telefonu, güvenli me-

sajlaşma sistemi (GÜMES), sanal hava

boşluğu (SAHAB), ip kripto cihazları,

TEMPEST) ve uzay teknolojileri (uydu

haberleşme terminalleri, uydu yer sis-

temi kontrol merkezleri, görev yükü

kontrol merkezleri, TUMSİS, Göktürk)

alanlarında faaliyet gösteriyor. Bu

alanda, gelecek nesil haberleşme alt-

yapısı, dost-düşman tanıma, yeni nesil

ip radyolink cihazları, sayısal takograf,

yeni nesil dalga şekilleri geliştirilmesi,

uydu yer ve uzay teknolojileri, siber

güvenlik, yeni nesil antenler ve yüksek

hızlı askeri haberleşme konularında

Ar-Ge çalışmaları yürütülüyor.

Tasarımın tüm aşamalarındasiber güvenlik göz önündetutuluyorAselsan’ın bilgi sistemleri, kriptoloji

ve siber güvenlik konularındaki faali-

yetleri, askeri, kamu ve sivil sektörler-

de gereksinim duyulan bilgi teknolojisi

projelerinin gerçekleştirilmesine yöne-

lik. Kripto, kriptolu haberleşme, siber

güvenlik, bilgi güvenliği ve bilişim tek-

nolojileri, afet ve acil durum yönetimi,

elektronik kimlik ve kontrol çözümleri,

güncel ve amaca özel e-kurum çö-

zümleri, müşteri ihtiyaçlarına yönelik

şebeke çözümleri, veri merkezi ve eri-

şimine yönelik sistem çözümleri, mer-

kezi kontrol ve monitör altyapılarıyla

elektronik arşiv sistem çözümlerine

ilişkin çalışmalar yapılıyor. Tüm pro-

jelerde onaylı, özgün siber güvenlik

ürünleri kullanılarak milli ve güvenli

sistemler üretiliyor. Tasarımın tüm aşa-

malarında siber güvenlik konusu göz

önünde tutulup geliştirilen tüm yazı-

lımlara kod ve açıklık analizleri uygula-

nıyor. Aselsan’ın BT alanında projeler

geliştirdiği başlıca alanlar; acil yardım

merkezleri, bulut tabanlı kamu ve

belediye hizmetleri, milli BT donanım

ailesi, IPKC donanım ailesi, güvenli ağ

geçit sistemleri, güvenli mesajlaşma

sistemleri, güvenli USB bellek/harici

sabit disk, kriptolu askeri tablet, siber

zırh programı, güvenli taktik yerel alan

ağı, güvenli veri merkezleri şeklinde sı-

ralanabilir. Coğrafi bilgi sistemleri, veri

merkezi yazılım, donanım ve güvenliği,

7/24 iş sürekliliği ve felaket kurtarma,

bulut bilişim, merkezi yönetim, ağ yö-

netimi, güvenliği ve yedeklenmesi, veri

bütünlüğü, güvenliği ve yedeklenmesi,

büyük veri ve analitik, M2M, milli BT

donanım altyapısı, akıllı kentler, kent

bilgi ve otomasyon sistemleri, mobil

ağ erişimi ve mobil çözümler, projeler-

de kullanılan kritik teknolojiler olarak

değerlendirilmekte. Aselsan’ın genel

hedefi, güncel teknolojileri takip ede-

rek siber güvenlik önlemleri alınmış,

‘gizli ve değerli’ verilerin korunduğu,

milli çözümlerin ön plana alındığı,

müşteri gereksinimlerinin maksimum

düzeyde karşılandığı, gelişmeye açık

haberleşme, uzay teknolojileri ve siber

güvenlik çözümleri oluşturmak. Bu

kapsamda Aselsan, gerek kendi kay-

naklarıyla gerekse bir ekosistem içinde

uzmanlık alanlarını oluşturmuş paydaş

şirketlerle iş birliği içinde çalışmalarını

sürdürüyor.

Aselsan, her yıl

cirosunun yaklaşık

yüzde 6’sını şirketin

öz kaynaklarıyla

finanse edilen Ar-

Ge faaliyetlerine

harcıyor.

ANAYURT GÜVENLİĞİ

adve

rtoria

l

11 Eylül saldırılarından sonra terörizme karşı hassas noktaların belirlenerek giderilmesi, terörist saldırıların önlenmesi ve olası terörist saldırı sonrası atılacak adımlara yönelik hedeflerin yer aldığı strateji belgesi 2002 yılında ABD’de yayındı. “Homeland Security” konsepti olarak adlandırılan bu çalışma Türkiye’de “Anayurt Güvenliği” adıyla ülkemiz şartlarına göre yeniden tanımlanarak ulusal savunma stratejilerinin değişmeyecek bir parçası halini almıştır. Bu konsepte yönelik üretilecek projelerin mevcut ve yeni geliştirilecek milli teknolojiler kullanılarak karşılanması güvenlik açısından çok daha kritik bir önem arz etmektedir.

2004 yılı itibariyle Anayurt Güvenliği Sistemleri projelerini hedef faaliyet alanına eklemiş olan HAVELSAN bünyesinde sadece Uzaktan Algılama ve Anayurt Güvenliği konsepti ile ilgilenen “Uzaktan Algılama ve Anayurt Güvenliği Program Müdürlüğü” oluşturuldu. Güvenliği gelişmiş askeri projelerin önemli bir parçası olan ve savunma endüstrisinde kullanılan istihbarat, arama, keşif, izleme ve komuta kontrol sistemleri, sensörler gibi veri toplama sistemleri konusundaki tecrübesi ile HAVELSAN, Türk Silahlı Kuvvetleri’ne, kamu ve sivil sektöre gelişmiş ve güvenilir Anayurt Güvenliği sistemleri sunmaktadır.

Uzaktan Algılama ve Anayurt Güvenliği Program Müdürlüğü altında sınır güvenliği, hat ve yol güvenliği, kritik tesis güvenliği ve şehir güvenliği konuları ayrı ayrı ele alınmaktadır.

Sınır GüvenliğiSınırların korunması, geleneksel anlamı

ile devriye personeli, çit ile koruma ve askeri

kontrol noktaları kullanımı kavramından, akıllı video gözetleme sistemleri, termal görüntüleme, radarlar ve diğer gelişmiş sensör teknolojileri içeren çözümlere kaymıştır. HAVELSAN sınır güvenliği sistemleri, sınırlarımız boyunca ihtiyaç duyulan gelişmiş teknolojileri kullanarak, sınır devriyesini destekleme ve fiziksel gözetlemenin mümkün olmadığı ücra alanlarda ihtiyacı

karşılamaktadır. Şirketimiz müşterileri ile birlikte çalışarak ihtiyaca uygun tasarım ve entegrasyonlarla en üst seviye farkındalık ve karar verici istihbarat çözümleri sağlamaktadır.

Kritik Tesis GüvenliğiKritik altyapılar; iletişim sistemleri,

acil sistemler, kamu tesisleri, nükleer santrallar, su arıtma tesisleri, savunma endüstrisi merkezleri, petrol ve gaz tesislerini içermektedir. Kritik Altyapılar, öngörülen ve beklenmeyen tehditlerden korunmalı ve güvenli hale getirilmeli, bunun yanında da olası bir istenmeyen durum sonrasında hızlı bir şekilde eski haline döndürülebilir şekilde

tesis edilmelidir. HAVELSAN, kritik tesisler için tasarım, mühendislik, kurulum, teslimat, eğitim, bakım ve servis alanlarının hepsinde güncel açık mimari ve esnek teknoloji kullanarak uyarlanmış çözümler yaratabilmektedir. Acil durumlarda, HAVELSAN çözümleri mevcut durumun gerçek zamanlı resmini sağlayarak en uygun tedbirin alınmasını sağlamaktadır. Bununla birlikte geliştirilen sistemler, tehlikelerden korunmak, azaltmak ve bunlara

karşılık vermek için yangın/acil yardım gibi diğer ulusal ön hazırlık

sistemleri ile entegre olarak çalışabilecek kabiliyettedir.

Şehir GüvenliğiHAVELSAN, Şehir

Güvenliği Sistemleri müşterileri için özel olayların yönetilmesi,

acil durumlara tepki verilmesi kabiliyetlerini ve

problem yaratmaya meyilli tehditler hakkında gerçekleşmeden

bilgi toplanması kabiliyetini sağlamaktadır. Elektrooptik (EO) sensörler,

CCTV ve LLTV, kızılötesi kameralar ve termal kameralar hedefleri termal ve optik olarak algılayabilmektedir. Bu sensör grupları hareketli ve sabit hedef tespitinde ve gece/gündüz hedef sınıflamada sağlamakta oldukları kayıt ve analiz fonksiyonları ile en etkin gruplar olarak bilinmektedir.

Farklı sistemlerden edinilen yüksek hacimli veri analiz edilerek karar vericilerin problemler karşısında hızlı olarak hareket etmelerine ve acil durum ekiplerinin olay yerine en hızlı şekilde yönlendirilmesine yardımcı olur. HAVELSAN, Şehir Güvenliği Sistemi trafik sıkışıklığı, suçun önlenmesi, acil durumların önceden öngörülmesi ve güvenlik ihlallerinin minimize edilmesi için çözüm sağlamaktadır.

10 savunma - bilişim

Özgün ürün ve çözümlere ihtiyacımız var

Moderatörlüğünü BTha-

ber Yayın Koordina-

törü Ayhan Sevgi’nin

yaptığı e-Devlet Yuvarlak Masa

Toplantısı’na SSM yetkililerinin

yanı sıra bilişim şirketlerinin yöne-

ticileri de katıldı. SSM MEBS Daire

Başkanı Süreyya Yiğit, SSM’nin

ağırlıklı olarak platform projeleri

yapan bir kurum olduğunu kayde-

derek konuşmasını şöyle sürdürdü:

“Platformların altında bulunan sis-

temlerin hemen hepsi ‘Muhabe-

re Elektronik ve Bilgi Sistemleri’ /

MEBS Dairesi altında faaliyet göste-

riyor. Bu toplantıyı küçük bir sektör

buluşması gibi de düşünebilirsiniz;

bundan sonra da bu çalışmaları yü-

rüteceğiz. Savunma sanayini analiz

ettiğimizde, ileri teknoloji gerektiren

konulardan; sistemler ve platform-

lardan bahsediyoruz. Konu savun-

ma olunca; gerek dışarıdan alalım

gerekse kendimiz bu işe soyunalım,

en iyisini yapmak zorundayız. Mü-

kemmelliğin birkaç tane şartı var;

belirli bir teknolojik özende belli bir

süre çalışmanız, sürdürmeniz gere-

kiyor. Sermaye de çok önemli. Bu

sektörde başlangıç sermayelerine

ihtiyacımız var.” Gerçekleştirilen

projelerin milli olmasını arzu et-

tiklerini söyleyen Yiğit, “Sınırlı bir

proje havuzumuz bulunuyor; bunu

iyi değerlendirmek zorundayız.

Sektördeki firmalara tavsiyemiz şu:

Belirli konular üzerine yoğunlaşma-

nız, özgün ürün üretmeniz lazım.

Savunma sanayinin millileştirilmesi

çok önemli. Yarın ihtiyacımız oldu-

ğunda kullandığımız cihazların bize

hizmet edip etmeyecekleri konu-

sunda endişelerimiz bulunuyor. Bu

nedenle milli çözümler arıyoruz”

açıklamasını yaptı.

Savunma sanayinde yeni bakış açılarına ihtiyacımız var“Milli çözümler ararken en iyisini

yapacaksak, elimizde sınırlı bütçe ve

proje varsa; o zaman firmalarımız

şunu yapacak” ifadesini kullanan

Yiğit, sözlerine şu şekilde devam

etti: “Sektörde karşılıklı olarak sab-

retmemiz gerekiyor. Belli konularda

yoğunlaşmalıyız, aksi takdirde biraz

önce söylediğim; ‘mükemmelliğe’

ulaşamayız. Herkesin en iyi oldu-

ğu konuda ilerlemesi gerek. Biz de

bir şeyler üretelim; dışarıdan para

verip aldığımız kadar biz de dışarı-

ya bir şeyler satabilir hale gelelim.

Özellikle güvenlik anlamında söylü-

yorum; lazım olduğunda anahtarı

bende olsun, başkasında olmasın!

Firmalarımız bu sistematik içinde

bakmalılar; bir şeye sahip olabilmek

gibi heveslerinin olması gerek. Öz-

gün ürüne yönelmemiz şart. Özgün

ürüne yönelebilmek için de Ar-Ge

yapmamız lazım ve bunu da sürekli

hale getirebilmemiz gerek. Çünkü

gelişim bir günde olmuyor. Bizim

sanayiye bakışımız böyle: Biz istiyo-

ruz ki kendi ülkemizde geliştirelim;

pek çok firma bu işten ekmek ye-

sin, ülkemize iş olsun, yurt dışına

döviz kaçmasın ama bir de hayatın

gerçekliği var. Dolayısıyla belli ko-

nularda uzmanlaşmış firmalarımız

olsun, yurt dışından alacağımıza

‘Savunma Sanayi

Müsteşarlığı

ile birlikte

gerçekleştirilen

BThaber e-Devlet

Yuvarlak Masa

Toplantısı’nda, yerli

teknolojilerin önemi

vurgulandı.

11savunma - bilişim

Özgün ürün ve çözümlere ihtiyacımız varbu firma bunu yapar diyebilelim.

Savunma sanayinde bazı şeylerin

evrilmesi gerekiyor. Bundan sonra

sektöre devam edebilmek için yeni

anlayışlara, yeni bakış açılarına ih-

tiyacımız var. Uzmanlaşan firmaları

da bizim destekleyebilmemiz gerek.

Ana firmalarımız; kendi ürettikleri

platformların-sistemlerin pek çok

segmentlerini, alt parçalarını mu-

hakkak yan sanayi ile paylaşmalı-

lar. Aksi takdirde verimli olamayız.

Zamanı minimize edebilmek, mali-

yetleri rekabet edebilir düzeye ge-

tirebilmek için mutlak surette özel

sektörün önünü açmamız gerek.

Devlet olarak savunma sanayi için

de aynı şey geçerli. Türkiye’de sa-

vunma sanayine çok ciddi kaynak

ayıramıyoruz.”

Tüm süreçler elektronik ortama aktarılacakMEBS Dairesi’nin bilişim projele-

riyle de ilgili bilgi veren Süreyya Yi-

ğit, “Kurumumuzda elektronik ev-

rak takibi yaptığımız bir yazılımımız

bulunuyor. Bunun dışında kalan bü-

tün süreçlerimizi elektronik ortama

aktarmak gibi bir düşüncemiz var.

Projelerin kurgularını yaparken pay-

daşlarla olan çalışmaların birbiriyle

çalışabilir hale gelmesi için çabalı-

yoruz. İnternet tabanlı sistemlerden

gelebilecek bir takım siber sıkıntılar

nedeniyle henüz makineler arası

iletişimin hazır olmadığını biliyoruz

ama ileride bunun ihtiyaç olacağı

bir mimarinin de gerekli olduğunu

düşünerek yazılımları, bunlar bir-

likte çalışabilir diye kurguluyoruz.

Sektörle konuşmamız gereken bir

konu da; maliyet analizi. Nasıl olur

da maliyetleri daha mantıklı şekilde

bir veri tabanı oluşturabiliriz? Diğer

yandan ‘Müşterek Resim Projesi’

önemli bir proje; hava-deniz gibi

kuvvetlerimizin kendilerine ait pro-

jeleri mevcut ve bunlar arasında bü-

tünleşik sistem kurma ihtiyacı do-

ğabiliyor. Harekatı yönetecek olan

genelkurmayımız ve kuvvetlerimiz

ortak bir şekilde buradaki veriler-

den yararlansın, sağlıklı bir şekilde

sistemi kullansınlar diye bir çalışma-

mız mevcut” dedi.

‘Deniz Tesis Taktik Ağı’ İsveç çakısı gibi!SSM’nin teknoloji projelerini an-

latmaya devam eden MEBS Simü-

latör Grubu Müdürü Abdullah Şen,

gruplarının ağırlıklı olarak uçuş si-

milatör projeleri gerçekleştirdiğini

kaydederek yoğun olarak da eği-

tim simülatörlerini yürüttüklerini

ifade etti ve “Simülötar projelerini

ağırlıklı olarak Havelsan firmasına

aktarıyoruz. Mükemmeliyet Mer-

kezi olarak Havelsan’ı seçtik” açık-

lamasını yaptı. MEBS Elektro Optik

Grubu Müdürü Ahmet Dinç, grup-

larnda yürüyen18 civarında proje

olduğunu belirterek önemli pro-

jelerden bir tanesinin de TSK’nın

‘Siber Savunma Merkezi’ olduğu-

nu söyledi. Dinç, “Diğer projemiz;

‘Deniz Tesis Taktik Ağı’. Bu aslında

çeşitli platformlardan çeşitli haber-

leşme sistemlerinden herhangi bir

ortamı kullanarak haberleşme orta-

mını sağlayan bir sistem, biz bunu

İsveç çakısına benzetiyoruz! Mut-

laka bir sistemle eğer haberleşmek

istiyorsanız, hangi ortam olursa ol-

sun haberleşmeyi sağlıyor” şeklinde

konuştu. Komuta kontrol ve savaş

yönetim sistemleriyle ilgili projeleri

yürüttüklerini söyleyen MEBS Ko-

muta Kontrol Grup Müdürü Neşet

Ertaş, işlerinin büyük bölümünü,

Emniyet ve Silahlı Kuvvetler; özellik-

le de terörle mücadele kapsamında-

ki acil ihtiyaçların tedariğinin aldığı-

nı vurgulayarak konuşmasına şöyle

devam etti: “MİLGEM Savaş Sistemi

Tedarik Projesi’nde 50’den fazla alt

yüklenici var; gruplandırılmış du-

rumdalar, Aselsan’a ve Havelsan’a

bağlı olarak çalışıyorlar. GENESIS

uzun soluklu bir proje. Sekiz tane

geminin; modern sistemlerle dona-

tılması ve gemilerin denizde tekrar

yüzer hale getirilmesi gerçekleştiril-

di. Özellikle Somali’deki korsan faa-

liyetlerinde, bu gemiler basında da

gündeme geliyor.”

Artık verileri uçak yere inmeden topluyoruz!Toplantının ikinci bölümünde

firmalar ‘Teknoloji Eğilimleri’ni

paylaştılar. Netaş, Bilişim Teknolo-

jileri Ar-Ge Direktörü Öner Tekin,

“Sistem bütünleştirmesi anlamında

sadece Türkiye’de değil, bölgede

yoğun aktiviteleri olan bir firmayız.

Savunmaya, kamu güvenliğine bak-

tığımızda da aslında 90’lı yıllardan

beri dünya standartlarında hem ya-

zılım hem de donanım anlamında

projeler üzerinde çalışıyoruz, bunu

çok daha ileriye götürmeye çaba-

lıyoruz. Savunma alanında; bütün

kolluk kuvvetleriyle ve yine grup va-

kıf grup şirketleriyle çeşitli projeler-

de birlikte iş yapıyoruz. Son dönem-

lerdeki teknoloji eğilimlerini; bulut

bilişim, siber güvenlik, büyük veri

12 savunma - bilişim

olarak sayabiliriz. Özellikle güven-

lik konusu çok öne çıkıyor” açıkla-

masını yaptı. Teradata Profesyonel

Hizmetler Müdürü Ali Rıza Kuyucu,

Teradata’nın tamamen veri ambarı,

ileri analitik ve büyük veri çözüm-

leri gibi konulara odaklandığının

altını çizerek “Veriden çıkarılabile-

cek fayda; bizim sağladığımız temel

çözüm. Büyük veri hangi alanlarda

kullanılabilir, nasıl fayda sağlayabi-

lir; o konuda iş danışmanlığı ver-

meyi hedefliyoruz” dedi. Teradata

Kıdemli Çözüm Mimarı Burak Bi-

çen de; özellikle savunma tarafında

Teradata’nın ABD’de birçok büyük

proje gerçekleştirdiğini söyledi ve

maliyetlerin düşürülmesi, uçuş gü-

venliğinin sağlanması üzerinde de

çalıştıklarını kaydetti. “Buradaki

firmaların hepsiyle tanışıyoruz, çok

büyük bir pazarın içinde değiliz,

bazen yan yana, bazen karşı karşı-

ya rekabet halinde olduğumuz du-

rumlar oluyor” diyerek konuşması-

na başlayan Netapp Ankara Bölge

Müdürü Burak Koç, “SSM’nin şöyle

bir rolü olduğunu görüyoruz: Hem

Türk Silahlı Kuvvetleri hem savun-

ma sanayi şirketleriyle çok yakın iş

birliği içerisinde. Bazen onlara te-

darik sağlayan, bazen onlarla birlik-

te projelerin içerisinde yer alan bir

konumu var. Biz de veriyi erişilebilir

kılmayla ilgili vizyonlar yaratmak

düşüncesinde olduğumuz için son

zamanlarda gündemimizde olan

bulut bilişimin SSM ve kendi pay-

daşlarıyla nasıl uygulanabilir hale

getiririz; bunun üzerinden gitmek

istiyoruz” açıklamasını yaptı. EMC

Sistem Mühendisleri Takım Lideri

Ebru Bayram Özgen, birçok sektö-

rün yapısal değişikliklerle karşı kar-

şıya olduğunu hatırlatarak “Siber

güvenliği çabuk fark etmek ve ça-

buk tepki vermek zorundayız. Diğer

yandan maliyetleri düşürmek duru-

mundayız; bir de denge kurmamız

gerekiyor” ifadesini kullandı ve

şunları kaydetti: “ Yeni iş yapış şe-

killeri tanımlanıyor. Örneğin, sosyal

medya analizi olmadan terörle mü-

cadeleden bahsedemiyoruz. Artık

verileri de; daha gelirken yani uçak

yere inmeden topluyoruz, analitiği-

ni yapıyoruz.”

SSM, tedarik modeli olarak Türkiye için inanılmaz bir değer‘Teknoloji Eğilimleri’ bölümünde

konuşan Havelsan Siber Güvenlik

Direktörü Eymen Şahin, e-Devlet

BT projelerindeki dağınıklığa dikkat

çekerek Süreyya Yiğit’in sözlerine

gönderme yapıp “Bir ekosistem

olmadan birilerinin ayakta kalması

veya faydalı bir model çıkarması çok

mümkün olmuyor” ifadesini kullan-

dı ve şöyle konuştu: “Ülkemizde

sürdürülebilirliğini sağlayamadığı-

mız, proje-ürün bazında çok fazla

örnek var; buna yüzde 90’ın üzerin-

de diyebilirim. Bütünleşemiyoruz.

Zararına projeler yapmaya çalışıyo-

ruz. Bugün e-Devlet projelerinin te-

darik modeli başlı başına bir prob-

lem. Teknoloji transferi şart, Şarttan

daha öte şart, tek başımıza bir şeyi

bir noktaya götüremeyiz. SSM, te-

darik modeli olarak Türkiye için ina-

nılmaz bir değer. Burada e-Devlet

projelerinin ciddi bir konsolidas-

yonla, SSM üzerinden veya SSM’nin

danışmanlık yapacağı bir model

üzerinden yapılmasını öneriyoruz.”

Aselsan, Bilgi Teknolojileri ve Siber

Güvenlik Grup Başkanı Alper Ger-

çek, Aselsan’ın eylül 2014’te yeni

bir yapılanma geçirdiğinin altını çi-

zip bu yapılanma sonrasında askeri

alandaki uzmanlıkların, kamu-sivil

alanda da yer alması ilkesiyle hare-

ket ettiğini belirtti. Gerçek, “Yeni

yapılanma sonucunda da BT ve si-

ber güvenlik grup başkanlığı kurul-

du. Aselsan olarak sadece siber gü-

venlik bakış açısıyla baktığımızda;

yazılımın değil donanımın da çok

önemli bir unsur olduğunu gördük

ve Türkiye’nin artık kendi BT dona-

nımını yapabileceğine inandık. Bu

anlamda da bir milli BT donanım

ailesi geliştirme projesine başladık”

açıklamasını yaptı.

adve

rtoria

l

HAVELSAN Entegre Boru Hattı ÇözümüDünya üzerinde şu anda hidrokarbon taşımacılığı için inşa edilmiş 3.500.000 km. hat bulunmaktadır. P&G raporuna göre 2014 yılında inşası devam eden veya planlanma aşamasında bulunan toplam uzunluğu 180.000 km. olan yeni boru hattı bulunmaktadır. Dünya’nın enerji kaynaklarının büyük bir kısmı bu boru hatları üzerinde taşındığı için bu hatların güvenliği enerji güvenliği için çok önemlidir. Petrol boru hatlarının en önemli özelliği uluslararası olup birçok politik, siyasi ve coğrafi koşulu bir arada içermesidir. Bu yapı güvenlik kapsamında üstesinden gelinmesi gereken sorunların çeşitliliğini ve kapsamını artırmaktadır. Bu karmaşık yapı birçok gereksinime cevap verebilecek esnek ve entegre sistemlerin geliştirilmesini gerektirmektedir.

HAVELSAN petrol ve doğalgaz hatları üzerinde bu esnekliği sağlayacak entegre sistem çözümleri sunmaktadır. Gelişen teknoloji ile yeni sistemler gün yüzüne çıkmakta ve bu sistemler petrol ve doğalgaz hatlarının güvenliği noktasında da kullanılmaktadır. Haberleşme için kullanılan mevcut yer altı fiber kablolar boru hattı boyunca sürekli gözetim sağlayacak algılayıcı ağına dönüşerek güvenlik çözümünde kullanılabilecek alternatifsiz bir yapıya dönüşmektedir.

Petrol ve doğalgaz tesisleri ve taşımacılık altyapıları, ülke için en önemli ve değerli varlıklardır. Petrol veya gaz hatlarına verilecek zarar ülke ekonomisini doğrudan ve dolaylı olarak etkilemektedir.

HAVELSAN sistemleri boru hatlarında oluşabilecek:

• Yetkisiz hafriyat, inşaat,• Hırsızlık• Kaçak ve kayıp • Sabotaj ve terörist saldırılarıgibi olaylara karşı erken ihbar

sağlayabilmektedir.HAVELSAN Fiber Optik alt yapıyı, SCADA

sistemlerini, İnsansız Hava Araçlarını, sonar algılama tekniklerini ve yeni gelişen görüntüleme teknolojilerini tek çatı altında toplayarak saldırıları veya hattaki/tesislerdeki kesintileri gerçek zamanlı erken algılama imkanı sunan alt yapılar üzerinde çalışmaktadır. Hatlar boyunca konuşlanan pompalama, sıkıştırma ve vana istasyonları kritik altyapı olarak ele alınmakta ve

kritik tesis güvenliği çözümleri ile korunmaktadır.HAVELSAN Türkiye’nin bir enerji koridoru

olması vizyonuna uygun olarak Petrol ve Doğalgaz Boru Hatları için Telekom, SCADA ve Güvenlik sistemlerini entegre olarak içeren çözümler sağlamaktadır. Bütün bileşenlerin birlikte çalıştığı şemsiye bir Yönetim ve Kontrol Merkezi kurgulanmıştır. SCADA sistemleri ve boru hattı üzerinde bulunan sıcaklık, basınç, akış ölçer sensörleri ve fiber optik kablolar ile çalışan aşağıdaki sistemlere sahiptir:

• Sızıntı Tespit Sistemleri (Leak Detection System)

• Boru Hattı Uygulamaları (Pipeline Applications)

• Doğalgaz Yönetim Paketi (Gas Management Systems)

• Boru Hattı İzleme Sistemi (Pipeline Monitoring System)

• SCADA Operatörleri Eğitim Sistemleri (Operator Training System)

• SCADA Raporlama ve Yedekleme Sistemleri

Boru Hattı Güvenliği kapsamında Entegre Güvenlik Sistemi Yazılımı (Integrated Security System) ile aşağıdaki bileşenleri entegre etmiştir:

• Çit üstü ve Gömülü İhlal Tespit Sistemi (Intrusion Detection Sistem)

• CCTV ve Kamera Güvenlik sistemleri• Video Yönetim ve Analiz Sistemleri• Sensör Ağı Yönetim Sistemi• Kartlı Geçiş Kontrol Sistemleri• SCADA Sistemleri• Yangın ve Sızıntı Tespit Sistemleri• İnsansız Hava Aracı Yönetim SistemiTelekom kapsamında aşağıdaki bileşenler

ile anahtar teslim sistemler oluşturulmaktadır:• Şemsiye Ağ Yönetim Sistemi• VSAT• Uydu Telefonları ve GSM• PA/GA, PAWS Sistemleri• IP TV, Telefon ve PBX Sistemleri• WI-FI Alt Yapısı• Tetra Haberleşme

HAVELSAN KABİLİYETLERİ ve ENTEGRE GÜVENLİK ÇÖZÜMÜ HAVELSAN güvenlik alanında geliştirdiği

kabiliyetler petrol ve doğalgaz boru hatlarında bulunan SCADA sistemleri, fiber optik kablolar ile oluşturulan İhlal Tespit Sistemi, CCTV sistemleri, Kartlı Geçiş Kontrol Sistemleri, İHA kontrol sistemleri gibi alt sistemleri ana bir çerçevede bir araya getirmiştir. Bu çözüm sayesinde birçok bileşen ve sensörden gelen veri birlikte değerlendirilerek bir karar destek sistemi oluşturulmuştur. Bu karar destek sistemi hattın bütün yönleriyle tek merkezden yönetilebilmesini sağlamakta ve birçok teknik ve ticari gereksinime cevap vermektedir.

ORTAKLARIMIZ ve ALT YÜKLENİCİLERİMİZ ile GÜÇLENİYORUZBirçok farklı disiplini içeren boru hattı

mühendislik, satın alma, danışmanlık ve inşaat projeleri, farklı disiplinlerde bulunan birçok firmanın aynı çatı altında uyum içinde çalışmasını gerektirmektedir. HAVELSAN Proje Yönetimi noktasında bulunan tecrübesiyle onlarca alt yüklenici bulunan bu projeleri etkin bir alt yüklenici kontrolü ile yönetebilmektedir.

14 savunma - bilişim

Savunma Sanayi Müsteşarlığı MEBS Daire Başkanı Sürayya Yiğit,

SSM’nin misyonu ve stratejik planı doğrultusunda yerli geliştirmeyi

ön plana çıkarmakla ülkemizin gelecekte ulaşmak istediği hedeflere

büyük katkı sağlamaya devam edeceğinin altını çizdi.

SSM’nin politikaları bilişim sektörüne büyük fayda sağladı

15savunma - bilişim

Süreyya Yiğit, ülkemizde

son 20 yılda bilişim sek-

törünün gelişimini değer-

lendirip 90’lı yıllara bakıldığında

sınırlı sayıda kullanıcının evlerin-

den internete ‘dial-up’ modemler-

le 14.4 kbps hızla bağlanabildiğini

hatırlatarak konuşmasına başladı.

Yiğit, “Bugün servis sağlayıcılar ev-

lere fiber-optik altyapıları götüre-

bilmekte, ev kullanıcıları 100 Mbps

hızlara ulaşabilmekte. 3G teknolo-

jisinin gelmesi sayesinde dünyayla

birlikte ülkemizde de mobil tek-

nolojiler her alanda kullanılmaya

başlandı, geniş bant gerektiren

hizmetler yaygınlaştı. Geçmişten

bugüne baktığımızda, mobilitenin

arttığını, cep telefonu ve tabletlerin

neredeyse bütünleştiğini ve pazara

hakim olmaya başladığını görüyo-

ruz. Artan mobilite, bant genişliği

talebini de artırdı ve 4G, 5G ve LT,

LTE gibi yeni nesil iletişim altyapıları

kullanılmaya başlandı” dedi.

Kamunun desteği bilişim sektörünün ilerlemesine büyük katkı sağladıİnternet altyapısındaki bu geliş-

melerin ülkemizde bilişim sektö-

ründe hızlı bir ivmelenmeye ola-

nak sağladığının altını çizen Yiğit,

sözlerine şöyle devam etti: “Bilişim

sektöründeki bu gelişme, teknoloji

içeren diğer sektörlerin de büyü-

mesine ve gelişmesine altyapı sağ-

ladı. Gerek mobil cihazlar üzerinde

gerekse sabit bilgisayarlara yönelik

birçok yenilikçi uygulamalar, pro-

jeler geliştiriliyor. Sağlıktan

ulaştırmaya, savunmadan

eğitime her alanda bilişim

projeleri geliştirilip hızlı

internet altyapıları sa-

yesinde birbirleriyle

haberleşen, etki-

leşen sistemler

devreye alınıyor. Özelikle kamunun

bilişim alanındaki gelişmeleri des-

teklemesi, bu alandaki çalışmalara

öncülük etmesi bilişim sektörünün

ilerlemesine büyük katkı sağladı.

Kamu, e-Devlet uygulamalarında

olduğu gibi sunduğu hizmetleri

sürekli olarak elektronik ortama

taşıyıp teknolojinin her alanda kul-

lanılmasına ön ayak oluyor. Bu da

işlemlerin hızlanmasını, kolaylaşma-

sını ve çok daha ekonomik yapılma-

sını sağlıyor. Neredeyse günde bin-

lerce gazete, dergi, kitap, radyo ve

televizyon yayınları bedava internet

ortamında masrafsızca dünyanın

her yerinden her yerine iletilerek

okunuyor, dinleniyor.”

Bilgisayar destekli komuta ve kontrol sistemleri ciddi mesafeler aldıYiğit, yazılıma paralel olarak do-

nanımlarda da ciddi mesafeler alın-

dığını kaydederek “1987 yılında

ilk kullandığım PC’nin nin hızı 4.7

Mhz, belleğimiz 1 MByte ve diski-

miz 10 MB idi. Biz bunun üzerinde

CAD çalışabilmek için 149 USD’ye

matematik işlemci alıp takmıştık.

Neredeyse bin kat artmış. 4 GHz

hızlar ve terabytları bir PC için bile

rahatça konuşabiliyoruz. Bugün

gelinen nokta gerçekten önemli.

Savunma sektörü de bu durumdan

etkilendi. Esasen eskiden pek çok

teknolojik gelişim savaşlarda ortaya

çıkarken, ticari sektörlerin devasa

büyüklüğü artık bu durumu tetik-

liyor. Savunma alanında temel fel-

sefe, av olmamak ve sezdirmeden

avlanmaktır. Bu nedenle bu dö-

nemde, bütünleşik, güvenli, daya-

nıklı iletişim sistemleri ve çözümleri

yanında bilgisayar destekli komuta

ve kontrol sistemleri de ciddi mesa-

feler aldı.

Bunun sonucu olarak da, plat-

formlarımızdaki pek çok analog

gösterge yerini sayısal, bilgisayar

tabanlı çok işlevli göstergelere bı-

raktı. C130 modernizasyonunda

olduğu gibi pek çok platform da bu

tip sistemler yerli imkânlarla gelişti-

rildi ve yenilendi. Bir kısım sistemler

de tamamen milli imkânlarla üretil-

di ve yeni sistemlere montajına baş-

landı” açıklamasını yaptı.

Müsteşarlığımız yerli geliştirmeyi ön plana çıkartıyorBilişim sektörünün geleceğiyle

ilgili öngörülerini de paylaşan Yi-

ğit, konuşmasında şunları kaydetti:

“Geçmiş yıllardaki gelişmelere bak-

tığımızda, ülkemiz bilişim sektörün-

de daha çok kullanıcı konumunda

olmuştur. Ülkemizin bu alandaki

insan kaynağı potansiyeli, bil-

gi birikimi ve genç nüfusun

oluşturduğu pazarı göz

önünde bulunduruldu-

ğunda, gelecekte sek-

törün teknoloji üreteni

ve standart belirleyicisi

olmasının önünde

engel yoktur. Üni-Savunma Sanayi Müsteşarlığı MEBS Daire

Başkanı Sürayya Yiğit

16 savunma - bilişim

versitelerimizin lisans ve lisansüstü

programlarında bilişim teknoloji-

lerine yer verilip akademi, kamu

ve sanayi iş birliğini içeren projeler

yürütülüyor. İleride bu iş birliği kap-

samının ve finansmanının artacağı

öngörülüyor. Bu doğrultuda geç-

mişten günümüze kadar uzanan

süreçte Müsteşarlığımızın yerli kat-

kı, sanayi katılımı ve Ar-Ge katılımı

politikalarının büyük fayda sağladı-

ğına ve örnek olduğuna inanıyoruz.

Bu doğrultuda ülkemiz geliştireceği

teknolojik çözümlerle dünyada belli

başlı teknoloji üreten ülkeleri ara-

sında yer alabilecek. Müsteşarlığı-

mız; misyonu ve stratejik planı doğ-

rultusunda gerek Ar-Ge projelerine

verdiği destekle, gerekse diğer pro-

jelerde yerli geliştirmeyi ön plana çı-

karmakla ülkemizin gelecekte ulaş-

mak istediği hedeflere büyük katkı

sağlamaya devam edecek.”

SSM ile çalışmanın ön şartı“Esasen yürüttüğümüz projeler-

de yerli katkı oranı bizim için önemli

bir kriterdir” diyerek konuya dikkat

çeken Süreyya Yiğit, hem ekonomik

getirisi ve hem de milli çıkarlarımız

açısından bunun son derece önem-

li olduğuna inandıklarını ifade etti.

Yiğit, “Gelecekte özellikle savun-

ma ve havacılık sektöründe bizimle

çalışmak isteyen ve bu konuda var

olmak isteyen firmalarımızın buna

önem vermesi gerektiğini bir kere

daha vurgulamak isterim. Çok yakın

bir gelecekte gerek kablolu ve ge-

rekse kablosuz ortamda, ses, veri ve

video-televizyon iletimi birleşecek.

Zaten ciddi anlamda da birleşme

gerçekleşti. İnternetin baskın dün-

yası basın yayın dünyasını derinden

etkiledi. Halen kullanmakta oldu-

ğumuz televizyon, radyo, telefon,

gazete, dergi, kitap gibi toplumsal

iletişim araçlarının neredeyse ta-

mamının internete taşınacağını ön-

görüyoruz. Bugünden ülkemizde

neredeyse nüfusumuz kadar mobil

abone bulunuyor. 4G ve LTE gibi

yüksek hızlı iletişim altyapılarının

önümüzdeki 5 yılda devreye girme-

si öngörülüyor. Bu durumda halen

kullanılan bantlar ve altyapılar mobil

internetin bireysel maliyetini ucuzla-

tacak ve sözünü ettiğimiz gelişmele-

re katkı sunacak” şeklinde konuştu.

Yayınlarınız sektörün farkındalığına çok önemli katkı sağlıyor BThaber Gazetesi ve e-Devlet

dergisi ile ilgili görüşlerini de akta-

ran Yiğit, düşüncelerini şöyle ifade

etti: “Sektörün nabzını tutan, geliş-

melerden okurlarını haberdar eden,

sektörün beklentilerini ve sektörden

beklenenleri ortaya koyabilen dina-

mik ve proaktif bir iletişim örneği

sergiliyor. Bu yayınlar, okuyucuları-

na tatmin edici bilgiler iletmekte ve

öngörüler sunabilmekte. Gazeteni-

zin yurt içi ve yurt dışı gelişmeleri

yakından takip ediyor olması, sektö-

rün farkındalığına ve dinamizmine

çok önemli katkı sağlıyor. Ülkemizin

gelecekte bilişim teknolojilerinde

söz sahibi olmasında yayınlarınızın

yadsınamaz bir desteği olacağını ve

bilişim sektörüyle sınırlı kalmadan

bilişim teknolojilerinden yararlanan

başta savunma, finans, bankacılık,

eğitim, ulaştırma ve sağlık gibi diğer

sektörlere de katkı vereceğini dü-

şünüyoruz. Önümüzdeki dönemde

yayınlarınız da kendini mobil, öz-

gür geleceğe hazırlamalıdır. Daha

önce de kısmen işaret ettiğim gibi

gelecek hepimizi değişime zorluyor.

Bunun başında da siz basın-yayın

camiası ve bizler geliyoruz.”

Enerji Yönetim SistemleriÜlkemiz, son yıllarda uygulanan ekonomik politikalar ve kurumlarda ortaya konulan yeniden yapılanmalar sayesinde hızlı bir sosyal ve ekonomik gelişme içerisindedir. Bu gelişmede, ekonomik refah ve kalkınmışlığın en önemli göstergelerinden birisi olan elektrik enerjisi üretiminde / tüketiminde, ilgili modern teknolojilerin üretim, iletim, dağıtım ve piyasa alanlarında devreye alınması ile Türkiye daha aydınlık yarınlara güvenle bakacaktır.

Bu sebeple, ekonomik gelişmeye paralel olarak, kesintisiz, güvenilir, ekonomik ve çevre duyarlı yöntemlerle enerji ihtiyacının karşılanması birincil öncelikler arasında yer almaktadır. Bu ihtiyaç karşılanırken üretilecek projelerin ve uygulanacak verimlilik temelli teknolojilerin yerli kaynaklar kullanılarak karşılanması da kalkınmanın anahtarı olacaktır.

Türkiye’nin enerji alanında 2023 vizyonu, gereksinim duyduğu enerjiyi, güvenli, güvenilir, ekonomik, verimli ve çevreye duyarlı teknolojilerle üretmek ve kullanmak; aynı zamanda uluslararası enerji pazarlarında yarışabilecek enerji teknolojileri geliştirerek uluslararası enerji yatırımlarında etkin rol almaktır.

HAVELSAN bu vizyonu ile enerji sektöründe temel yönlendirici niteliğindeki kurumlar ile işbirliği yapmakta ve enerji projelerine hayat vermektedir.

Enerji Sistemleri Bakım Yönetim YazılımlarıEnerji sistemlerinde üretim-iletim-

dağıtım ve tüketim döngüsünün sağlıklı bir şekilde işlemesi için, savunma sanayiinin örnek uygulamaları ve enerji sektöründe edinilen tecrübeler ışığında, HAVELSAN bünyesinde Bakım Yönetim Sistemi yazılımları geliştirilmektedir.

SCADA IT Güvenliği Hizmetleri ve İş SürekliliğiHaberleşme teknolojilerinin

ve medyalarının günümüzde uygulamaya alınan SCADA Sistemleri’nin ayrılmaz bir parçası olduğundan hareketle, bu sistemlerde siber güvenlik ve iş sürekliliği kavramları önem kazanmaya başlamıştır. HAVELSAN

bünyesinde yer alan Siber Güvenlik Merkezi faaliyetlerinden birisi de, enerji tesislerinde SCADA IT güvenlik çözümleri oluşturulmasıdır. Bu çözümlere bağlı olarak iş sürekliliği uygulamaları da temin edilmektedir.

Enerji Otomasyon Sistemi YazılımlarıOtomasyon sistemlerinin tesisi ve

devreye alınması konusunda HAVELSAN, sahip olduğu yüksek profilli mühendislik kaynağı ve danışmanlık projelerinden edindiği tecrübesi ile kritik alan olarak gördüğü, enerji tesislerinde otomasyon sistemlerinin kurulması ve devreye alınması konusunda gerekli çalışmaları sürdürmektedir. Bu çalışmaların sadece bağımsız (stand alone) çalışan tesislerde tasarım ve yazılım uyarlama şeklinde değil, aynı zamanda süreç otomasyonu seviyesinde başlayan mühendislik uygulamaları ile sistem yönetimi ve tesis bazında yönetimsel uygulamalar, orta seviyede tesis-kurum veri entegrasyonları ve üst seviyede kurumsal yönetim/karar-destek sistemleri ve kurumsal kaynak yönetim sistem entegrasyonları şeklinde olması planlanmaktadır.

Piyasa Yönetim YazılımlarıHAVELSAN, enerji sektöründe

süreç bazlı uygulamaların yanı sıra

piyasa sistemlerine yönelik çözümler de sunmaktadır.

Enerji Saha Verileri Okuma ve Analiz ÇözümleriHAVELSAN, askeri ve sivil sektörde

edindiği yazılım, sistem ve entegrasyon tecrübesini aktarmaya çalıştığı enerji sektöründe uygulamaların ve sistemlerin performansının ve başarısının temelinin “veri” olduğundan hareketle, bu sektöre yönelik veri yönetim çözümleri oluşturmaya çalışmaktadır. Bu bağlamda, halen operasyonel ve yönetimsel bazda optimizasyon sürecinde olan elektrik dağıtım şebekelerinde, sahadan tüketici ve dağıtım verisinin alınmasından itibaren bu verilerin kontrol edilerek doğrulanması, arşivlenmesi ve ilgili sistem/uygulamalara servis edilmesi ile kurumsal veri yönetimi zincirinin oluşturulmasına dair konsept çözümler oluşturulmaktadır.

Elektrik Üretim Santralleri Rehabilitasyon DanışmanlığıElektrik üretim santrallerinin

emre amadelik ve kaliteli enerji arzı konularından kaynaklanan öneminden dolayı bu tesislerde yapılacak rehabilitasyon çalışmalarının ciddiyetle yürütülmesi gerekmektedir. Nitekim, rehabilitasyon çalışmalarının başlangıcında sistem test ve analizlerinin en doğru şekilde yapılması, ihtiyaçların belirlenmesi, bu ihtiyaçların sistem, alt sistem, ekipman grubu ve bileşen bazında mevzuata uygun bir şekilde tanımlanması gerekmektedir. HAVELSAN, bünyesinde barındırdığı CMMI3 olgunluk seviyesinin getirdiği proje yönetim felsefesi ve sistem mühendisliği nosyonu ile ihtiyaçların belirlenmesinden başlayarak ihale sürecinin yönetilmesi, tasarım, imalat

ve tedarik, kurulum, test ve devreye alma süreçlerinin

tamamında ilgili İdare’ye mühendislik hizmeti ve

danışmanlık desteği sağlamaktadır. Bu sayede, projenin belirlenen bütçe ve süre içerisinde teknik ihtiyaçlarının kapsam dahilinde tamamlanması sağlanmış olmaktadır.

adve

rtoria

l

18 savunma - bilişim

HAVELSAN’IN Siber Güvenlik Vizyonu ve Yaklaşımı Siber dönüşümBilgi teknolojilerinin hayatın

her alanında yoğun kullanımının

artmasıyla beraber siber güven-

lik ulusal güvenliğin en önemli

bileşenlerinden biri haline geldi.

Son on yılda yaşanan gelişmeler

bu durumu çok net bir şekilde

ortaya koyuyor. Estonya’ya 2007

yılında yapılan siber saldırılar bir

ülkedeki kamu düzeninin nasıl

çökme noktasına getirilebilece-

ğini gösterdiği gibi 2008 yılında

Gürcistan’ın yaşadıkları da artık

siber teknolojilerin bir silah olarak

kullanımının konvansiyonel sava-

şın ayrılmaz bir parçası olacağını

ortaya koydu. İran’daki nükle-

er santrali çalışmaz hale getiren

Stuxnet saldırısı ise artık enerji

başta olmak üzere kritik altya-

pılara ait sistemlerin, ülkelerin

hedefinde olduğunun en önemli

göstergesi kabul ediliyor.

Yakın gelecekte birçok kamu

servisinin dijital ortamlardan sağ-

lanması hedefleniyor. Ayrıca ül-

kelerin kritik altyapıları olan ener-

ji, su, ulaşım, iletişim servisleri de

otomasyon sistemlerine geçerek

siber dünyaya entegre oluyorlar.

Bunlarla beraber hayatımızı kuşa-

tan neredeyse her elektrikle ça-

lışan nesnenin internete bağlan-

ması ile bir siber evrenin oluşması

çok da uzak değil.

Bu teknolojik dönüşümün ge-

nel olarak temel hizmetlere eri-

şimde kolaylık, konfor ve maliyet

etkin servisler sağlaması ile be-

raber getirdiği güvenlik riskleri

de ki bugün de fazlası ile yaptığı

gibi, yakında tüm dünya günde-

mini daha çok meşgul edeceğe

benziyor.

Ülkemiz maalesef siber saldırı

ve tehditlerde hem siber saldı-

rıların mağduru olması, hem de

saldırıların gerçekleştirildiği mer-

kezlerden birisi olması yönüyle

Dünya’nın ilk 10 ülkesi içerisinde

yer almaktan kurtulamıyor.

Sadece geçtiğimiz günlerde

ülke genelinde yaşanan elektrik

kesintisinin, ülkemizin kritik alt-

yapılarına yapılacak muhtemel

bir siber saldırının olası yıkıcı et-

kilerini ortaya koyması açısından

çok önemli.

Türkiye ne yapıyor?Ulaştırma Denizcilik ve Haber-

cilik Bakanı’nın Başkanlığında ça-

lışmalarını yürüten Siber Güven-

lik Kurulu tarafından hazırlanan

Ulusal Siber Güvenlik Stratejisi ve

Eylem Planı’yla ülkemizde konu

artık en üst seviyede önemle ele

alınmaya başlandı.

TSK bünyesinde Siber Savunma

Komutanlığı’nın aktif hale gel-

mesi ve Emniyet Genel Müdür-

lüğü bünyesinde Siber Suçlarla

Mücadele Daire Başkanlığı’nın

kurulmasıyla Türkiye’de siber gü-

venlik çalışmalarının iki önemli

bacağı tamamlanmış oldu. Ay-

rıca TİB bünyesinde kurulmuş

olan USOM (Ulusal Siber Olaylara

Müdahale Merkezi) ile ülkemize

yapılacak olan siber saldırılardan

kritik kurumların öncesinde bilgi-

lendirilebilmesine, olası olayların

etkilerinin azaltılması veya tama-

men engellenmesine yönelik ge-

rekli çalışmalar başlatıldı.

HAVELSAN: Türkiye’nin ilk yerli siber güvenlik ürünü üreticisi1998 yılında Türkiye’deki ilk

yerli güvenlik duvarını üreten ve

askeri alandaki ilk güvenli bilgi

sistemleri entegrasyonu projesini

gerçekleştiren HAVELSAN, sahip

olduğu uzman kadrosu ile Ulusal

Siber Güvenlik Stratejisi’ndeki he-

deflerle uyumlu olarak ülkemizin

ihtiyaç duyacağı yerli ürün, servis

ve hizmetleri geliştirecek bölgesel

bir merkez olmayı hedefliyor.

HAVELSAN Türkiye’nin siber gücü olmaya hazır!Silahlı Kuvvetler başta olmak

üzere kamu kurumlarının ve kritik

altyapıya sahip özel sektör kuru-

luşlarının modern ve etkin bilgi

teknolojilerine sahip olmaları için

birçok projenin öncüsü olan HA-

VELSAN, siber güvenliği stratejik

bir alan olarak belirledi. Şirket

içi yapılanmasını da buna uygun

olarak şekillendiren HAVELSAN,

2014 yılında bünyesinde sadece

Siber Güvenlik odaklı çalışan bir

“Siber Güvenlik Direktörlüğü”

oluşturdu ve SİBER SAVUNMA

TEKNOLOJİLERİ MERKEZİ’ni kur-

du.

HAVELSAN’ın siber güvenlik

yaklaşımı konuyu çok boyutlu ola-

rak ele alıyor. Bölgesel siber sa-

vunma hizmet sağlayıcısı olma he-

defiyle üzerinde çalışma yürütülen

konuların başında kritik altyapı

güvenliği, savunma sistemleri gü-

venliği, kamu servisleri güvenliği,

ulusal siber güvenlik farkındalığı,

siber savaş ve geleceğin en önem-

19savunma - bilişim

HAVELSAN’IN Siber Güvenlik Vizyonu ve Yaklaşımı li mücadele alanı siber istihbarat

geliyor.

HAVELSAN, ülkemizin siber gü-

venlik alanındaki en önemli eksiği-

nin yetişmiş insan gücü olduğunu

düşünüyor. Siber güvenlik eğitim-

leri alanında bölgedeki en büyük

yatırımı hedefliyor. Üniversiteler

ve enstitülerle işbirliği içinde dü-

zenleyeceği, lise ve üniversitele-

re yönelik lisans ve yüksek lisans

çalışmaları, eğitim programları

ve yaz/kış kamplarıyla hem siber

güvenlik alanındaki yetişmiş per-

sonel açığının giderilmesi hem de

bu eğitimlerde başarılı olan kişile-

re istihdam sağlamak için önemli

bir adım atılacak.

Ayrıca HAVELSAN eğitim ve si-

mülasyon alanındaki tecrübesi ile

bölgeye hizmet verecek bir SİBER

SAVAŞ OYUNLARI MERKEZİ kura-

cak. Uygulamalı eğitim hizmetleri

sunacak olan bu merkezde gerçe-

ğe yakın sistemler üzerinde tec-

rübe edinmiş uzmanlar yetişmesi

planlanıyor.

Seçimlerin arkasında HAVELSAN güvencesi var!Siber Güvenlik alanındaki yet-

kinliği gerçekleştirdiği projeler ile

kanıtlanmış olan HAVELSAN ülke-

mizde demokrasinin teminatı olan

seçimlerin arkasındaki en önemli

güvencelerden biridir. Seçimlerin

kısa bir zamanda şeffaf olarak so-

nuçlanmasını sağlayan seçim siste-

minin (SEÇSİS) yazılımı ve güvenli-

ği 2006 yılından beri HAVELSAN’ın

uzman kadrosuna emanet edil-

di. Mart 2014 Mahalli İdareler,

Ağustos 2014 Cumhurbaşkanlığı

seçimlerinde sistemin güvenliği

açısından başarısını kanıtlayan HA-

VELSAN Haziran 2015 milletvekili

seçimleri için de tüm çalışmalarını

tüm hızı ile sürdürüyor.

Enerjide siber güvenlik HAVELSAN’a emanet!İran’daki nükleer santrali hedef

alan ve çalışmaz hale getiren siber

saldırıdan sonra hem ülkeler hem

de NATO gibi uluslararası kuruluş-

ların dikkati enerji üretim ve da-

ğıtımına yönelik kritik altyapıların

güvenliğine çevrildi.

Enerji ve su dağıtımı gibi kritik

altyapılarda kullanılan sistemle-

rin tasarlandıkları dönemde siber

güvenlik riskleri şu andaki sevi-

yede olmadığı için bu sistemler

birçok zafiyeti bünyesinde barın-

dırıyor. Ülke güvenliği için önem

arz eden bu sistemlerin güvenliği

HAVELSAN’ın etkili olduğu alanla-

rının başında geliyor.

Türkiye’de enerji kritik altyapı-

ların güvenliğine yönelik olarak

şu ana kadar geçekleştirilen en

önemli projelerden biri olan Elekt-

rik Üretim A.Ş.’ye bağlı, Türkiye

sathına dağılmış 20 adet Hidroe-

lektrik Santrali’nin siber güvenli-

ğinin ve iş sürekliliğin sağlanması

için HAVELSAN görevlendirildi.

2014-2016 yıllarında gerçek-

leştirilecek olan projeyle Hidroe-

lektrik santrallerinin otomasyon

sistemlerine ait hazırlanacak olan

iyileştirme planına göre bu sant-

raller hem siber saldırılara hem de

beklenmeyen durumların sistem-

leri çalışmaz duruma getirmesine

karşı korumalı hale getirilecek.

HAVELSAN yerli güvenlik ürünleriyle yurtiçi ve yurtdışı pazarlar için hazırHalihazırdaki ulusal kapasi-

tenin sınırlılığı ve ihtiyacın yo-

ğunluğunun değerlendirilme-

siyle HAVELSAN’ın merkezinde

olduğu Kobiler, Teknokentler

ve Üniversiteler ile beraber çalı-

şılacak bir ekosistem oluşturul-

ması, HAVELSAN’ın yerli ürün

geliştirmede temel vizyonunu

oluşturuyor. Bu vizyon doğrul-

tusunda siber güvenlik tekno-

lojilerinin yerli, şeffaf ve gü-

venilir bir şekilde üretilmesiyle

sürdürülebilir bir model ortaya

konuyor. Böylece yerli firmala-

rın HAVELSAN’ın tecrübesi ve

desteğiyle yurt dışı ve yurt içi

pazarlarda sürdürülebilir bir yer

edinmesi sağlanacak.

HAVELSAN, bu ekosistem sa-

yesinde başta yeni nesil güvenlik

duvarı, güvenli veri iletimi, güvenli

mobil haberleşme, siber tehdit is-

tihbaratı, siber savaş oyunları plat-

formu olmak üzere birçok ürün ve

hizmetin 5 yıllık bir plan çerçeve-

sinde ülkemizde üretiminin sağ-

lanmasını hedefliyor.

HAVELSAN Türkiye’nin siber

teknolojilerinin teminatı olmak

için tüm fedakarlığını ve gücünü

ortaya koyuyor. Yetişmiş beyinle-

rimize, ben de varım diyen nite-

likli herkese kapısını açıyor. Başta

kardeş şirketleri olmak üzere ilgili

ve istekli tüm kurumlar ile beraber

çözümler oluşturmaya hazır.

HAVELSAN..! Türkiye’nin Siber

Gücü..! Bugün çok çalışıyor, siber

geleceğe hazırlanıyor!

İnsansız hava araçlarında deneyim artıyor

Savunma Sanayi Müsteşarlığı’ndan yapılan açıklamaya göre ANKA İnsansız Hava Aracı Sistemi’nde elde edilen

deneyimlerle geliştirilen ‘Yeni Nesil Yüksek Performans ANKA Blok B’, ilk uçuşunu başarıyla tamamladı. 2013

yılında Blok A konfigürasyonuna yönelik kabulleri tamamlanan ANKA İnsansız Hava Aracı Sistemi’nde elde

edilen deneyimler ile geliştirilen ‘Yeni Nesil Yüksek Performans ANKA Blok B’, ilk uçuşunu gerçekleştirdi. Otomatik

kalkış ve iniş ile yapılan ilk uçuşta, farklı oto pilot ve iniş modlarının testleri eksiksiz tamamlandı. Blok A uçağında

taşınmakta olan kızıl ötesi ve gündüz kamerası ile yüksek kalite video verisi alınması-

nı sağlayan sensör (EO/IR) kameraya ek olarak, yüksek çözünürlüklü istihbarat verisi

elde etmeyi sağlayan SAR/ISAR/GMTI radarı taşıyabilen sistem, faydalı yük taşıma

kapasitesiyle yeni nesil entegrasyon projeleri için de önemli bir alt yapı sağlıyor.

Yeni Nesil Yüksek Performans ANKA Blok B, yeni nesil entegrasyon

projeleri için de önemli bir altyapı sağlıyor.

Uydu Fırlatma Sistemi Projesi hızlandırılıyor

Savunma Sanayi İcra Komitesi (SSİK) Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun da katılımıyla, Savunma Sanayi Müsteşarlığı’nda toplandı. Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz, Savunma Sanayi İcra Komitesi’nin aldığı kararları şu şekilde açıkladı: “ Uydu Fırlatma Sistemi Projesi’ndeki gelişmeler değerlendirildi ve çalışmaların hızlandırılarak devamına karar verildi. Savunma Sanayi Müsteşarlığı (SSM) tarafından yürütülen Uzun Menzilli Bölge Hava ve Füze Savunma

Sistemi Projesi hakkında bilgi arz edildi ve görüşmelere devam edilmesine karar verildi.”

Projelerle ilgili yeni kararlarYılmaz, SSM tarafından değerlendirme çalışmaları tamamlanan çeşitli projeler ele alınarak şu sonuçların çıkarıldığını aktardı: “Milli Muharip Uçak Geliştirilmesi Projesi kapsamında ön tasarım aşamasına geçilmesi / Toplam 100 adet tedarik edilmesi planlanan yeni nesil F-35 savaş

uçağından daha önce verilen 2 adet siparişe ilave olarak 4 adet uçağın daha tedarik edilmesi / Türk Silahlı Kuvvetleri’nin muhabere kabiliyetlerinin geliştirilmesi / Milli piyade tüfeği (MPT-76) projesinde seri üretime geçilmesi / Daha önce alım kararı verilen 6 adet ağır yük helikopterine ilaveten 5 adet daha (CH-47f - CHINOOK) helikopterin tedariği.” İcra Komitesi ayrıca yürütülen projeler kapsamında ortaya çıkan ilave ihtiyaçların tedariki için SSM’yi yetkilendirdi.

20 savunma - bilişim

HAVELSAN’ın Yargı SistemleriVizyonu & Yaklaşımı

adve

rtoria

l

Günümüzde yargı alanında vatandaşlara sunulan hizmetlerin hızı, performansı, güvenliği ve güvenilirliği, bilişim teknolojilerinin ne kadar efektif kullanıldığı ile orantılıdır. Bu alanda verilen hizmetlerin tüm Türkiye genelinde bir bütün olarak en iyi şekilde yürütülmesinde içinde bulunduğumuz bilişim çağının bizlere sunduğu teknolojik gelişmeler ve imkanlardan yararlanmak zorunlu hale gelmiştir.

Bilişim teknolojileri söz konusu olunca, kurumların üretkenliğini ve verimliliğini arttırmak için geliştirilen; ölçeklenebilir, çoklu-kullanıcılı ve iş odaklı sistemler olan Yönetim Bilişim Sistemleri gündeme gelmiş ve HAVELSAN olarak bu alanda, adalet hizmetlerinin ve seçim hizmetlerinin en iyi şekilde yürütülmesi için 2 büyük projeye imza atılmıştır. Bu projeler Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) ve Seçim Bilişim Sistemi Projesi (SEÇSİS)’tir.

HAVELSAN, yeni teknolojiler ve gelişmeler çerçevesinde, “Yargı”

alanındaki mevcut

Ulusal Yargı Ağı (UYAP) Projesi UYAP Projesi, Anayasamızın 141 nci

maddesinin son fıkrasında; “Davaların en az giderle ve mümkün olan süratle sonuçlandırılması, yargının görevidir.” hükmünden yola çıkılarak 2000 yılında iki aşamalı olarak başlatılmış bir projedir. 2001 yılında Adalet Bakanlığı Merkez Birimlerinin otomasyonunu sağlayan UYAP I projesi tamamlanmış, 2005 yılında adli ve idari yargı birimleri, adli tıplar, ceza tevkif evlerinin otomasyonunu kapsayan UYAP II tamamlanarak faaliyete geçirilmiştir. Yargıtay da UYAP yazılımlarını kendisine uyarlayarak UYAP Bilişim Sistemi içerisinde yer almıştır. Bugün itibariyle UYAP ülkemizde yargı birimlerinin yaklaşık % 100’ünde işletimde olup, her türlü yargısal ve idari faaliyetler bu sistemle elektronik ortamda yürütülmektedir.

UYAP kapsamında, bilgi ve belge alış verişini elektronik ortama taşımak için diğer kurum ve kuruluşların bilgi sistemleriyle entegrasyonlar gerçekleştirilmiştir. Bu sayede idari ve yargısal süreçte mükerrer yapılan işlemlerle gereksiz uygulamaları,

ara süreçleri ortadan kaldırmakta, sürat ve kolaylıklar sağlayarak,

iş yoğunluğunu azaltmakta ve personel açığından

kaynaklanan sıkıntıları en aza

indirmekte, posta ve

kırtasiye gibi

masraflardan tasarruf sağlamaktadır. UYAP Avukat Bilgi Sistemi (Avukat

Portalı) sayesinde, avukatlar internet üzerinden sistemdeki vekaleti bulunan dava dosyalarını inceleyebilmekte, bu dosyalardan suret alabilmekte; elektronik imza ile sistemdeki dava dosyalarına evrak katabilmekte, yeni dava dosyası açabilmekte ve harç ödeyebilmektedirler.

Vatandaş Bilgi Sistemi (Vatandaş Portalı) sayesinde ise vatandaşlar UYAP kapsamında adli ve idari yargı birimlerinde görülmekte olan dava dosyalarının belli başlı safahat bilgilerini görebilmektedirler.

UYAP SMS Bilgi Sistemi ile de dava dosyaları ve icra takibi bilgileri de dahil olmak üzere sistemde yapılan işlemler ile ilgili uyarı, veri ve duyurular, kısa mesaj (SMS) aracılığı ile kullanıcılara sunulabilmektedir. Ayrıca soruşturma ve dava dosyalarındaki taraflara yargı birimlerine gelmeleri için tebligat gerektiren durumlarda UYAP SMS Bilgi Sistemi kullanılarak UYAP ekranlarından SMS gönderilebilmektedir.

Seçim Bilişim Sistemi (SEÇSİS) Projesi SEÇSİS, seçimle ilgili her türlü veri,

bilgi ve belgenin üretildiği ve güvenli bir şekilde saklandığı bir bilgi sistemidir. Seçim Bilişim Sistemi (SEÇSİS) Projesi Türkiye nüfusunun %70’ini ilgilendiren en önemli e-devlet projelerinden biridir.

SEÇSİS sistemi üzerinden sandık başında parti temsilcileri tarafından imzalanan ve kayıt altına alınan Sandık Sonuç Tutanaklarının elektronik ortamda bir barkod numarası kullanılarak siyasi partiler için hazırlanan web portalı üzerinden her sandığın sonuçlarının

tutanakların tarama ile elde edilen imajları ile birlikte görüntülenerek

seçim sonuçlarının paylaşılmasına 2014 yılı itibari ile başlanmıştır.

birikimlerinin üzerine yenilerini ekleyerek ve güncel teknolojileri kullanarak, yurtiçinde anahtar teslimi projeler gerçekleştirmeyi ve HAVELSAN’ı bu alanda Türkiye’de lider firma, yurtiçinde edindiği birikimleri yurtdışına taşıyarak da bölgesinde öncü firmalardan biri haline getirmeyi hedeflemektedir.

22 savunma - bilişim

TCG BÜYÜKADA’nın seyri, Türk savunma sanayinin bölgede tanıtımına büyük katkı sağlıyor

Savunma Sanayi

Müsteşarlığı’nca yürütü-

len MİLGEM Projesi kap-

samında üretilen ikinci gemi olan

TCG BÜYÜKADA, 26 Ocak-15 Ni-

san tarihleri arasında 9 ülkede 13

liman ziyareti gerçekleştirdi. TCG

BÜYÜKADA Korvetinin (F-512)

Aden Körfezi, Arap Denizi ve Basra

Körfezi’nde yürüttüğü seyir faaliyeti,

ortak harekâtlar ve liman ziyaretle-

ri Türk Deniz Kuvvetleri’nin dünya

denizlerinde harekât icra etme kabi-

liyetini göstermesinin yanı sıra Türk

savunma sanayinin bölgede tanıtımı-

nı gerçekleştiriyor. Savunma Sanayi

Müsteşarlığı’nca yürütülen MİLGEM

Projesi kapsamında üretilen ikinci

gemi olan TCG BÜYÜKADA’nın seyri,

18 Ocak 2015’de Gölcük Donanma

Komutanlığı’nda düzenlenen uğur-

lama töreniyle başladı. Geminin 26

Ocak-15 Nisan 2015 tarihleri ara-

sında 9 ülkede 13 liman ziyareti ve

ortak tatbikat ile eğitim faaliyetleri

gerçekleştirmesi planlandı. 1 adet

SeaHawk Helikopteri, Sualtı Görev

Timi ve amfibi harekât timi ile çıkılan

ve toplam 124 personelin bulundu-

ğu TCG BÜYÜKADA; Suudi Arabis-

tan, Cibuti, Umman, Pakistan, Katar,

Bahreyn ve Kuveyt limanlarını ziyaret

etti, ev sahibi ülkelerin Deniz Kuvvet-

leri temsilcileri başta olmak üzere üst

düzey sivil/askeri erkânına tanıtıldı ve

harekât kabiliyetleriyle büyük beğeni

kazandı. Liman ziyaretleri boyunca il-

gili ülkelerin basın mensuplarının da

ilgi odağı olan TCG BÜYÜKADA, se-

yir bölgesinde katılım sağladığı ortak

tatbikatlar ve deniz haydutluğuyla

mücadele faaliyetlerinde gösterdiği

başarılarla da göz doldurdu.

TCG BÜYÜKADA Türk mühendislerince geliştirildiTürk Silahlı Kuvvetleri’nin en önem-

li projelerinden biri olan Denizaltı Sa-

vunma Harbi ve Keşif Karakol Gemisi

– MİLGEM Projesi kapsamında; İstan-

bul Tersane Komutanlığı bünyesinde

Deniz Kuvvetleri Komutanlığımızın

harekât ihtiyaçları doğrultusunda ta-

mamen Türk mühendislerince gelişti-

rilen, yüzde 70 oranında Türk sanayi

imkân ve kabiliyetleriyle inşa edilen

ve donatılan ikinci gemi olan TCG

BÜYÜKADA, 27 Eylül 2013 tarihin-

de hizmete girdi ve Deniz Kuvvetleri

Komutanlığımız bünyesinde göreve

başladı. MİLGEM Projesi kapsamında,

gemi bütünleşik savaş idare sistemi

(GENESİS), top atış kontrol sistemi,

uzaktan komutalı stabilize makineli

silah sistemi, sonar, radar gibi kritik

Türk Silahlı

Kuvvetleri’nin en

önemli projelerinden

biri olan Denizaltı

Savunma Harbi ve

Keşif Karakol Gemisi

– MİLGEM Projesi

kapsamında tamamen

Türk mühendislerince

geliştirilen, TCG

BÜYÜKADA, bölge

ülkelerinden de

büyük ilgi görüyor.

sistemlerde milli çözümler kullanıldı

ve Türk savunma sanayi tecrübeleri

başarılı bir şekilde proje bünyesinde

bir araya getirildi. Bu kapsamda, TCG

BÜYÜKADA’nın seyir faaliyeti, deniz

platformlarının tasarım ve inşasında

kazanılan tecrübenin gösterilmesinin

yanı sıra, gemiye bütünleştirilen kritik

yerli sistemlerin ve nihayetinde Türk

savunma sanayinin geldiği aşamanın

kanıtlanması açısından büyük fayda

sağladı.

TCG Büyükada Kuveyt’tebüyük ilgi gördü2013 yılından iti-

baren Türk Deniz

Kuvvetleri Komutan-

lığı emrinde görev

yapan, yerli kay-

nakların kullanımıyla

tasarlanan ve inşa

edilen milli gemi TCG

Büyükada, STM tarafından Kuveyt’te

yetkililere tanıtıldı. Deniz Kuvvetleri

Komutanlığı liderliğindeki MİLGEM

projesi kapsamında inşa edilen, tasa-

rım, donatım, tedarik yönetimi ve bü-

tünleşik lojistik destek hizmetleri STM

tarafından yürütülen TCG Büyükada

gemisi, Körfez ülkelerinde; 18 Ocak-

19 Nisan tarihleri arasında, Aden Kör-

fezi, Arap Denizi ve Basra Körfezi’nde

liman ziyaretleri ve eğitim faaliyetle-

rinde bulunuyor. MİLGEM projesinin

aynı zamanda ihracat yetkilisi de olan

STM’den uzman bir ekibin eşlik ettiği

TCG Büyükada gemisi, Kuveyt Deniz

Kuvvetleri’nden üst düzey yetkililere

tanıtıldı ve büyük ilgi gördü.

Türk Donanması’nın Arap Denizi

ve bölge ülkelerine yaptığı planlı zi-

yarete; STM personeli de katıldı. STM

ekibi, Kuveyt Deniz Kuvvetleri yetki-

lilerine MİLGEM Projesi ve Büyükada

Korveti hakkında tanıtıcı bilgiler vere-

rek gemide bir sunum yaptı. Ayrıca

STM ekibi eşliğin-

de Kuveyt Deniz

Kuvvetleri perso-

neliyle günlük se-

yir faaliyetleri ya-

pılarak geminin

savaş kabiliyetleri

tanıtıldı. Korvetin

teknik özellikleri,

Kuveytli yetkililere uygulamalı ola-

rak gösterildi. TCG Büyükada, askeri

denizcilik ve savunma sanayi alanın-

da büyük bir ihracat potansiyelinin

olduğu Körfez ülkelerinde, sahip ol-

duğu modern savaş sistemleri ile ilgi

çekiyor. STM, MİLGEM Projesi kap-

samından inşa edilen

TCG Büyükada ile TCG

Heybeliada gemileri-

nin, platform inşa ve

donatım malzemele-

rinin tedariği, tasarım

hizmetleri, bütünleşik

lojistik destek hizmet-

leri sorumluluklarını

aldı. STM, MİLGEM

projesi ile yerli sanayi

ve ihtiyaç makamları arasında bir ara-

yüz oluşturacak şekilde yapılanması-

nı sürdürerek, denizaltı dahil olmak

üzere askeri gemi inşa sanayileşmesi

alanında etkin

rol alabilen ve

milli sanayi-

ye bu yönde

öncülük ede-

bilen uzman

bir kadro

o l u ş t u r d u .

Diğer yandan

25 Temmuz

2014 tarihin-

de MİLGEM

projesinin 3.

ve 4. gemileri için de sözleşme imza-

landı. STM bu projede ilk projedeki

sorumluluklara ilave olarak geminin

en önemli sistemlerinin başında gelen

‘Ana Tahrik Sistemi Tedarik ve Enteg-

rasyonu’ sorumluluklarını da üstlen-

miş bulunuyor.

23savunma - bilişim

24 savunma - bilişim

Milli savunmadaveri analizi ve kullanım alanlarıDünyada internetin yaygın bir şekilde kullanılması ve dijitalleşme ile beraber verilerin ve bu verileri saklayan sistemlerin güvenliğinden daha çok söz edilir oldu. Sadece kişiler ve kurumlar değil devletler de bilgi güvenliği konusunda duyarlı olmaya başladı.

25savunma - bilişim

Ülkemizde savunma alanında yapılan yatırımlar ve ortaya konulan hedefler açısından

bakıldığında hızlı bir gelişme sürecin-de olduğumuz görülmektedir. Her üç kuvvet komutanlığında yapılan moder-nizasyonlar ile gelişmiş ülkeler arasında edindiğimiz yer her geçen gün daha da belirginleşmektedir.

Yapılan yatırımlarda gözden kaçırıl-maması gereken nokta ise veriye dayalı kararlar alabilme yeteneğinin artırılma-sıdır. Global olarak bakıldığında ordular daha çok veri toplayıp daha derin ana-lizler gerçekleştirerek hem barış hem de gerektiğinde savaş zamanında etkin karar alma yeteneğini geliştirmektedirler.

Savunma alanında birçok farklı alanda büyük veri analizine gerek du-yulmaktadır.

Siber güvenlik tehditleri ve önleme stratejileriDünyada internetin yaygın bir şekilde

kullanılması ve dijitalleşme ile beraber ve-rilerin ve bu verileri saklayan sistemlerin güvenliğinden daha çok söz edilir oldu. Sadece kişiler ve kurumlar değil devletler de bilgi güvenliği konusunda duyarlı ol-maya başladı. Ülkeler arasındaki rekabet, kritik altyapılara yapılan saldırıların art-ması ve bu saldırıların veri kayıplarına yol açması sonucu siber güvenlik konusunu ön plana çıkardı.

Dünyada veri trafiğinin son beş yılda 4 kat artış göstereceği, 2020 yılında inter-nete bağlı çalışan yaklaşık 50 milyar ci-haz olacağı, 2016 yılında toplam veri tra-fiğinin yüzde 66’sının bulut teknolojileri üzerinde olacağı tahmin ediliyor. Tüm bu gelişmeler devasa bir verinin oluşmasına ve bu veri trafiğinin ağlarda dolaşacağına işaret ediyor. Bu nedenle hemen hemen tüm ülkeler günümüzde milli savunma stratejilerine siber güvenlik politikalarını da dahil etmeye başladı.

Her anlamda vatandaşlarının tüm hayati bilgilerinin güvenliğini sağlamak-la sorumlu olan ülkelerin milli savunma

birimleri, böylesine değerli bir hazinenin yanlış ellere geçmesini engelleyecek sis-temler geliştireceklerdir.

Diğer taraftan veriye yapılan zararlı saldırılar ve siber tehditler sürekli deği-şim ve gelişim gösteriyor. Önceleri daha amatörce ve bireysel eylemler şeklinde olan siber saldırılar giderek daha pro-fesyonel ve organize suçlar şeklinde gerçekleşiyor. Bunlar arasında en yaygın suçlar olarak veri casusluğu, siber terör, finansal verilerin çalınması, kritik tesislere yapılan saldırıları sayabiliriz.

Peki ülkeler ve savunma sektörü si-ber tehditleri nasıl algılayacak, önceden tahmin edecek ve nasıl önlemler alacak? Savunma birimleri güvenlik risklerini nasıl yönetecek?

Siber güvenlik, ağ üzerindeki veri akış-larını anlık veya gerçek zamanlıya yakın olarak izleme ve analiz etme ihtiyacına yöneliktir. Çok çeşitli kaynaklardan ge-len ve ağlardan geçen tüm verilerin anlık olarak izlenmesi, ağ faaliyetleri ve davra-nışlarının anlık kontrol edilmesi; hizmet reddi, kişisel verileri ifşa veya teşhir etme, web sitesi tahrifi, fikri mülkiyetin silinme-si ve başka şekillerde siber casusluk gibi şüpheli eylemleri tespit ve izole etmeye yarayabilir.

Devasa verileri izleme çalışması ancak ileri seviye, gelişmiş veri analiz yöntem-leri kullanılarak yapılabilir. Ağ hareket-lerinin izlenmesi, şüpheli davranışların, gizli veriye erişimin ve siber casusluk gi-rişimlerinin tespiti ve önlenmesi, analitik çözümleri kullanarak yapılabilir. Analitik sistemlerin vaat ettiği çözümlerden ya-rarlanmak için sağlam, güvenilir, ölçekle-nebilir ve güvenli bir şekilde verilerin ya-pılandırılması, saklanması ve yönetilmesi gerekmektedir.

Veri analizi aynı zamanda tespit edil-meyen dolandırıcılık vakalarını ortaya çı-karmak, çalıntı, kopyalama gibi üçüncü şahıslar tarafından yapılan suistimal ve dolandırıcılıkların engellenmesini ve yeni kurallar geliştirmesini sağlar.

Sensör verisi analizleriOrdumuzda yapılan teçhizat moder-

nizasyonları ile beraber silahlı/silahsız ta-

şıtların önemli bir kısmı sensörlerle dona-tılmaktadır. Bu sensörlerden toplanacak veriler ile önleyici bakımlar gerçekleştiri-lebilir. Özellikle uçak, tank veya otobüs gibi kullanımı kritik, harekat sırasında arızaya tahammülü olmayan araçlarda, sensör verisi ve bakım kayıtlarının analizi ile beraber parça hatalarının tahminlen-mesi, güvenliğin artırılması ve operasyon maliyetlerinin azaltılması sağlanabilir.

Veri hacminin fazlalığı ve veri çeşitlili-ği, geleneksel veritabanı yaklaşımlarının hem pahalı hem de yetersiz kalmasına yol açmaktadır. Bu nedenle büyük veri teknolojilerinin kullanımı sensör verisi-nin analize dahil edileceği her senaryo-da zorunlu hale gelmektedir. Doğru mi-mari ve teknolojik yaklaşımlarla çözüm oluşturulması gerekmektedir. Anomali analizleri ile beraber yol (path) analiz-leri, birliktelik (affinity) analizleri kulla-nılmalıdır.

Lojistik karar destek sistemleriSavunma alanında lojistik geri plan-

daki en önemli desteklerden biridir. Her türlü malzeme akışı, stok takibi, bakım kayıtları ve teçhizatın göreve hazır olması ile ilgili bilgiler bir operasyonun gerçek-leştirilmesinde karara etki eden faktörler-dir. Bu verilerin entegre, gerçek zamanlı, ilgili birimler tarafından kolay erişilebilir ve doğruluğu kesin şekilde sunulması önem arz etmektedir. Lojistik verileri üze-rine kurulacak entegre analiz ve raporla-ma arayüzleri ile;

• Operasyonda teçhizatın güvenirliği sağlanır

• Bakım maliyetleri azaltılır• Depola mamaliyetleri düşer• Gerçek zamanlı stok takibi yapılır• Stok planlama safhasında daha ger-

çekçi modeller ortaya çıkar• Dağıtım içi görünürlük sağlanırTüm ticari firmalarda ve kamu kurum-

larında olduğu gibi savunma alanında da büyük veri ve yeni analitik yetenekler ile ülke güvenliğinin sağlanmasında bilgiye dayalı karar alma desteklenerek maliyet-ler düşürülebilir, güvenlik seviyesi daha üst seviyelere çıkarılabilir ve oluşabilecek kayıplar en aza indirgenebilir.

Burak BİÇEN

26 savunma - bilişim

Gençlerin projelere katma değer sağlaması çok önemli

TUSAŞ bünyesinde kurulan

‘TUSAŞ Akademi’, Savunma

Sanayi Müsteşarı Prof. Dr. İs-

mail Demir’in de katıldığı törenle açıldı.

TUSAŞ-Türk Havacılık ve Uzay Sanayii

A.Ş. tesislerinde gerçekleşen törene,

birçok üniversitenin rektör ve rektör

yardımcıları ile sektör temsilcileri ka-

tıldı. Açılış töreninde konuşan TUSAŞ

Genel Müdürü Muharrem Dörtkaşlı,

kurumsal bilginin yayılmasında önem-

li görevler üstlenecek Akademi’nin

teknisyen, yönetici, mühendis olmak

üzere tüm TUSAŞ çalışanları için prog-

ramlar hazırladığını kaydederek birlikte

çalıştıkları yardımcı sanayi firmalarına

da eğitim vererek destek olmayı hedef-

lediklerini aktardı.

Teknolojiyi kullanabilen her elemana ihtiyacımız varAkademinin ilk dersini veren Savun-

ma Sanayi Müsteşarı Demir açılış ko-

nuşmasında, usta çırak ilişkisiyle insan

kaynağı yetiştirmenin zaman kaybetti-

rebileceğini, TUSAŞ Akademi eğitimleri

ve devamında planlanacak mentorluk

uygulamasıyla insan kaynağı yetiştiril-

mesinin hızlandırılabileceğini ifade etti.

Demir, “Her kademede eleman ihtiyacı

göz ardı edilmemelidir. Eli iş tutan tek-

nolojiyi kullanabilen her elemana ihti-

yacımız var. Şirketler bu farkındalıkla

hareket etmeli, içerdeki elemanlarını

da bu şekilde eğitmeliler. Genç insanla-

rın tecrübe kazanarak projelere katma

değer sağlamaları çok önemli” açık-

lamasını yaptı. TUSAŞ, açılışını yaptığı

Akademi ile bilgi birikimini gelecek ku-

şaklara aktarmayı hedefliyor. Akademi-

den eğitim alacakların ihtiyaçlarını özel

olarak belirleyerek, birebir programlar

çıkaracak olan TUSAŞ Akademi, elekt-

ronik kütüphane gibi uygulamalarla da

bilgiye erişimi kolaylaştıracak.

TUSAŞ Akademi, tüm çalışanlarının yanı sıra yardımcı

sanayi firmalarına da eğitimler verecek.

Prof. Dr. İsmail DemirSavunma Sanayi Müsteşarı

750Mbps

28 savunma - bilişim

Asıl tehlike devlet desteklisiber suç örgütlerinin saldırıları

Avrupa Birliği’nde siber gü-

venlik politikalarını belirleyen

European Cyber Security

Protection Alliance (CYSPA), STM ön-

cülüğünde Ankara’da toplandı. Toplan-

tıda Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme

Bakanlığı, Savunma Sanayi Müsteşarlığı,

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu,

Emniyet Genel Müdürlüğü, Mali Suçları

Araştırma Kurulu, Avrupa Güvenlik Or-

ganizasyonu, Avrupa Birliği Ağ ve Bilgi

Güvenliği Ajansı (ENISA), Türkiye Bilgi

Güvenliği Derneği, THY, TÜRKSAT gibi

kurumlardan kritik isimler, siber güven-

lik konusunda önemli açıklamalarda

bulundu. İttifakın tek Türk üyesinin STM

(Savunma Teknolojileri Mühendislik ve

Ticaret A.Ş ) olduğu CYSPA projesi kap-

samında düzenlenen ve çok sayıda sa-

yısal güvenlik uzmanının katıldığı kritik

toplantıda Avrupalı ve Türk uzmanlar

siber saldırılardan korunmak için çözüm

önerilerini sundular.

Bütünleşik bir milli çözüm geliştireceğizEv sahibi STM Genel Müdürü Davut

Yılmaz, artık siber saldırıların gerçek ha-

yattaki saldırılar kadar yıkıcı hale geldi-

ğini vurgulayarak asıl tehlikenin devlet

destekli siber suç örgütlerinin yaptığı

organize saldırılar olduğunu ifade etti.

Yılmaz, “İnternet yeni savaş meydanı ha-

line geldi. Siber uzayda sınırlar belli değil.

Düşmanın nereden geldiğini nasıl saldır-

dığını bilme imkânınız yok. Bu savaştan

sonra ne kaybettiğinizi bilemeyebiliriz

de. Sayısal dünyanın bizlere sunduğu

fırsatları göz önünde bulundururken, si-

ber tehditleri de göz ardı etmemiz müm-

kün değil. Bu bağlamda Avrupa Siber

Güvenlik Koruma İttifakı CYSPA’ya, bu

projenin çıktılarına ve projenin devamın-

da oluşacak siber ittifaka çok önem ve-

riyoruz. Biz STM olarak ciroyu artırmak

yerine milli güvenliğe katkıda bulunmayı

seçerek milli çözümler geliştiriyoruz. Yer-

li firmalara öncülük etmekten mutluluk

duyacağız. Bütünleşik bir milli çözüm ge-

liştireceğiz” açıklamasını yaptı.

Siber güvenlikte başarı ekonomide başarı demekBilgi Teknolojileri ve İletişim Kurulu

Başkanı Dr. Tayfun Acarer önümüzdeki

2 yıl içinde en stratejik konunun siber

güvenlik olacağının altını çizerek veri

trafiğinin dramatik şekilde arttığını dile

getirdi ve “Bu verilere yönelik siber saldı-

rılar ne kadar kolaysa savunma da o ka-

dar pahalı ve zor. Yarının savaşları siber

uzayda olacak. Bu konuda pek çok tatbi-

katlar yapıyoruz. Farkındalığın artırılması

için bu tatbikatlar çok önemli. Siber gü-

venlikte ne kadar başarılı olursak ekono-

mide de o derece başarılı olabiliriz” dedi.

CYSPA projesi kapsamında düzenlenen ve çok sayıda sayısal güvenlik uzmanının katıldığı kritik toplantıda Avrupalı ve Türk uzmanlar siber saldırılardan korunmak için çözüm önerilerini sundular.

CYSPA’nın amacıAvrupa Birliği 7. Çerçeve Programı’nın Bilgi ve İletişim Teknolojileri Çağrı’sına teklif edilen EuropeanCyber Security ProtectionAlliance (CYSPA) projesinin amacı; araştırma toplulukları, sanayi, kamu otoriteleri ve altyapı işletmecileri gibi kitlelerle beraber Avrupa genelinde bir strateji geliştirerek siber alanı korumak olarak belirlendi. CYSPA projesinin koordinatörlüğünü ise Avrupa Güvenlik Organizasyonu (EOS) yürütüyor. Projede; Türkiye dahil 10 farklı ülkeden (Belçika, İtalya, İspanya, Fransa, Birleşik Krallık, Portekiz, Almanya, Hollanda, Romanya) toplam 17 ortak ve 4 danışman kuruluş yer alıyor. Proje kapsamında ulaşım, finans, enerji, telekomünikasyon ve e-Devlet alanları temsil edilmekte.

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K