1

2

Bu Rapor, Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı’nın desteklediği “Gümüşhaneİlinde Sektörel Fizibilite Çalışmaları” Projesi kapsamında hazırlanmıştır. İçerikle ilgilisorumlulukyararlanıcıyaaittir.DoğuKaradenizKalkınmaAjansı’nıngörüşleriniyansıtmaz. Budokümandayeralanbilgilergeneliçeriklidirveherhangibirgerçekveyatüzelkişininözeldurumunahitapetmemektedir.Doğruvezamanındabilgisağlamakiçinçalışmamızarağmen,bilgininalındığıtarihtedoğruolduğuveyagelecekteolmayadevam edeceği garantisi yoktur. Hiç kimse özel durumuna uygun bir uzman görüşüalmaksızın,budokümandayeralanbilgileredayanarakhareketetmemelidir.

3

NİŞASTA VE GLİKOZ ÜRETİMİ TESİSİ

ÖN FİZİBİLİTE RAPORU

4

Okay MEMİŞ

Gümüşhane Valisi

ÖNSÖZ

Dünyadakibilgi,teknolojiveinsanhareketliliğininbaşdöndürücübirşekildedeğişimgöstermesi,devletlerinyönetimanlayışındakibakıştarzlarınında farklılaşmasına neden olmaktadır. Günümüzde ticari firmaların ulusal veuluslararası ölçekte sürdürülebilir rekabet edebilmesini sağlamak, bölgeselveuluslararasıticaretveekonominingelişmesinekatkıdabulunmakamacı ileyatırımplanlarıhızkazanmıştır.

Ülkemizinkalkınmasındagirişimciliğinartırılması,girişimciözelliklerininveniteliğiningeliştirilmesisondereceönemlidir.Başarılıgirişimcilikfaaliyetleriülkede istihdam oluşturmada, ekonomik büyümenin hızlandırılmasında, yeniendüstrilerinortayaçıkmasında,toplumundeğişimvegelişimsürecindeoldukçaişlevseldir. Özellikle, ticari hayatta, dünyada yeredinmiş “TürkGirişimcilik”kültürünün yaşananbudeğişime yaygın ve etkin bir şekilde uyum sağlamasıönemlidir.

Kamuveözelsektörolarak,doğal,ekonomik,kültürelveteknolojikkaynaklarınkullanılarakbölgeselfırsatlardanenüstdüzeydefaydasağlanmasıhedeflenmeli, bu doğrultuda tüm taraflar işbirliği içerisinde kaynakları etkinve verimli kullanmak için stratejik planlamalar doğrultusunda çalışılmalıdır.Yereldeki potansiyelin ortaya çıkarılarak harekete geçirilmesi, Gümüşhane’deyapılacak tüm çalışmalar bölge ve ülke ekonomisine büyük katkı sağlayacağışüphegötürmezbirgerçekliktir.

GümüşhaneTicaretveSanayiOdamızınhazırlamışolduğuönfizibiliteraporlarının ilimiz ve ülkemiz adına yapacağı katkılar, hem var olan ticarietkinliğimiziartıracağına,hemde2023vizyonunauygunbirperspektifledünyaekonomileriarasındahedeflerineulaşmadakatkısağlayacağınainancımtamdır.

Buduyguvedüşüncelerle,yapılanbuçalışmalaraemeğigeçenherkeseteşekkürlerimiifadeeder;devletolarakherzamanmüteşebbislerimizinyanındaolacağımızıdabelirtmekisterim.

5

İsmail AKÇAY

Gümüşhane Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı

Son yüzyılda değişen ekonomik koşulların yarattığı ticari rekabetortamı,ülkelerindahafazlaüretimyapmalarınavedünyaekonomiksahasındayer almalarına zorunlu bir imkân sağlamıştır. Küresel dünyanın tüm ticariaktörleriiçin,varolmanınkoşullarınıbelirleyenenönemliunsurhiçşüphesizki, en iyi üretim koşullarıyla, en uygun fiyat olanaklarını sunup, en doğrulojistik imkânlarıyla doğru pazarlara ulaştırarak, insanlığın faydasına katkıdabulunmaktır.

Ülkemizde,buminvaldegelecekticariperspektifinioluşturmakiçinve2023vizyonunaparalelolmakkoşuluyla500milyondolarlıkihracathedefinebu yollarla ulaşmak hedefindedir. Karadeniz bölgesinin ve ipek yolununKafkaslara açılan noktasında yer alan Gümüşhane’de, bu vizyona paralelolarakçalışmalarınıyoğunbirşekildedevametmektedir.GümüşhaneTicaretveSanayiOdasıolarak,farklısektörlerde10adetfizibiliteraporunuhazırlayıp,ilimizinkalkınmasıveülkemizefaydasağlamasıadınayatırımcılarınimkânlarınasunmayaözengösterdik.

Yapmışolduğumuzbufizibiliteçalışmalarınınmüteşebbislervasıtasıylayatırımadönüştürülerek,ilimizdebirçokinsanınistihdamsağlamasına,üretimkapasitesinin arttırılmasına ve bunlara uygun olarak ta ilimizin bir yatırımmerkezine dönüşmesine katkı sağlayacağına olan inancımızın tam olduğunuifadeetmekisterim.

Büyük emekler verilen bu fizibilite çalışmalarının hazırlanmasındadeğerlikatkılarınısunanDoğuKaradenizKalkınmaAjansına,GümüşhaneTicaretveSanayiOdamızınkadirşinasçalışanlarına,ayrıcabuçalışmalarımızdabizlerdendesteğiniesirgemeyentümkamukurumvekuruluşlaraminnettarlığımı ifadeetmekisterim.BuönfizibiliteçalışmalarınınGümüşhane’mizdeyatırımyapacakişadamlarımıza faydalı olacağına, fikir vereceğine inanıyorum. HedefimizgelişenGümüşhane,kalkınanTürkiye’dir.Hayırlıvefaydalıolmasınıdiliyorum.

6

1.ÇALIŞMAÖZETİ1.1.YATIRIMINKONUSU:NişastaveGlikozÜretimTesisi

1.2.ÜRETİLECEKÜRÜN/HİZMETNişastaGlikoz

1.3.YATIRIMYERİGümüşhaneOrganizeSanayiBölgesi

1.4.TESİSKAPASİTESİYılda50.000TonMısırişlemekapasiteli;15.000TonNişasta15.000TonGlikoz12.500HayvanYemi1.500TonMısırözüYağı

1.4.TOPLAMYATIRIMTUTARI64.273.124,78TL

1.5.YATIRIMSÜRESİ12ay

1.7.KAPASİTEKULLANIMORANIİlkyıliçin%80olaraköngörülmüştür.

1.8.İSTİHDAMKAPASİTESİİlkyıliçin43kişiolaraköngörülmüştür.3vardiyave7/24çalışmasüresiöngörülmüştür.

1.9.YATIRIMINGERİDÖNÜŞSÜRESİYatırımıngeridönüşsüresi6.08yılolaraköngörülmüştür.

1.10.SERMAYENİNKARLILIĞIYatırımınkarlılığıilkfaaliyetyılıiçin%6,99,üçüncüyıldaise%10,90’dır.

1.11.İÇVERİMLİLİKORANIİçverimoranı%11.36olaraköngörülmüştür.

1.12.NETBUGÜNKÜDEĞERToplamNBD(5yıllık):-39.687.725,12TLToplamNBD(10yıllık):5.288.201,74TL

7

2. GÜMÜŞHANE’YE GENEL BAKIŞ

GÜMÜŞHANE COĞRAFİ YERLEŞİM ALANI

Şekil1.GümüşhaneİlininTürkiyeHaritasındakiKonumu Gümüşhane ili, DoğuAnadolu ile Karadeniz Bölgesi arasında kalan, tarihi ve doğal güzellikleri bir aradabarındıran, Doğu Karadeniz Bölgesi sınırları içinde yer alır. Bu ilimiz Çin-Trabzon Tarihi İpek Yolu Güzergâhıüzerinde bulunmaktadır. Gümüşhane ismini, bulunduğu konumda yer alan zengin gümüş madeni ocaklarındanalır.Gümüşhane,DoğuKaradenizBölgesi’nde6.575km2alana sahipbir şehirdir. 38°49′ -40°doğuboylamlarıyla39°50′-40°51′kuzeyenlemleriarasındakalaniltoprakları;kuzeydenTrabzon,doğudanBayburt,güneydenErzincan,batıdanGiresunilleriyleçevrilidir.1

İl merkezi denizden 1.153 m yükseklikte olup, Harşit Çayı›nın iki yakasında vadi boyunca uzanan biryerleşimdir.Kürtün,Şiran,Torul,Kelkit,KöseveGümüşhaneMerkezolmaküzere6taneilçeyesahiptir. Gümüşhane ili yeryüzü şekilleri bakımından iki farklı özellik göstermektedir. Güney kesiminde yer alan Şiran, Kelkit ve Köse ilçeleri yüksek bir plato özelliği gösterirken, kuzey kesimde yer alan Merkez, Torul ve Kürtün ilçeleri ise dar ve derin vadilerle birbirinde ayrılmış yüksek dağların bulunduğu bir özelliğe sahiptir.

1 http://kutuphane.gumushane.edu.tr/media/uploads/kutuphane/files/gumushane_tarihi.pdf

2. GÜMÜŞHANE’YE GENEL BAKIŞ

GÜMÜŞHANE COĞRAFİ YERLEŞİM ALANI

8

İKLİM(yağış oranı, nem, sıcaklık, rüzgâr vb.) KonumuaçısındanDoğuKaradenizveDoğuAnadoluiklimlerininetkisindekalanilinKaradenizkıyılarındayıllıkyağıştutarı1.000-2.500mmdolayındaykenbudeğer,GümüşhaneveKelkitVadisi’nde300-400mm’yekadardüşer. Yüzey şekillerinin Karadeniz’den gelen hava akımları üzerindeki etkisi, bu olguda önemli rol oynar. Yıllıkortalamasıcaklık9.7°C,ensoğukayocak(ort.-2.2°C),ensıcakayağustos(ort.20.0°C),bugünekadarölçülenenyükseksıcaklık40.0°C(1980),endüşüksıcaklık-23.6°C(1972),0°C’dekigünsayısı90-95’tir.Yıllıkyağıştutarı(425mm)ileTürkiyeortalamasınınaltındadır.Ençokyağışdüşenaylarmart,nisan,mayıs(ort.166.0mm);enazyağışdüşenaylartemmuz,ağustosveeylüldür(ort.43.6mm).Yıllıkortalamayağışlıgünsayısı95.6olduğuilde,kuzeyebakanyamaçlarda,Torulyöresindeyağışdahayüksek,güneydeKelkitVadisi’nde(örneğinŞiran)çokdüşüktür.Yağışlarkışaylarındakarbiçimindedüşer(yıldaortalama24günkaryağışlı,35.1günkarlaörtülü,113gündonlu).Egemenrüzgâryönübatı-güneybatıdır.2 TOPRAK VE ARAZİ YAPISI İLE İLGİLİ BİLGİLER Gümüşhaneilimizdebirçoktoprakçeşidibulunmaktadır: Alüvyal Topraklar: Akarsularıntaşıdığımalzemeyibiriktirmesiyleoluşantopraktürüdür.Deltaovalarıveiçkesimlerdekiovalardayaygındır.Verimlitopraklardır.Bu topraklar; ildeki akarsuların taşıyarak mansapta depoladıkları materyaller üzerinde oluşan kısmen gençtopraklardır.Bitkiörtüsüiklimebağlıolarakdeğişiklikgöstermektedir.Bulunduklarıiklimeuyabilenhertürlükültürbitkisininyetiştirilmesineelverişliveüretkentopraklardır.GümüşhaneilindebutopraklaradahaçokÇoruhNehri,HarşitÇayıveKelkitÇayıboyuncarastlanılmaktadır(GümüşhaneİlindeDoğaTurizmiMasterPlanı2013–2023,s.43-44). Kolüvyal Topraklar: Aşınmasonucudağlarıneteklerindebirikentopraktürüdür.Dikyamaçlarıneteklerindevevadiboğazlarındabulunmaktadır(GümüşhaneİlindeDoğaTurizmiMasterPlanı2013–2023,s.44). Gri-Kahverengi Podzolik Topraklar: Bu toprak türünde yüzeyde ince bir organik kat ve bunun altındaaçık renklimineral toprakbulunur.Alt toprakta kil birikmesi görülür. Toprak reaksiyonugenellikleorta asittir.Butopraklarınkireçlenmevegübrelenmesiiyisonuçverir.Gri-Kahverengipodzolik topraklar;yaprağınıdöken,kısmende iğneyapraklıormanörtüsüaltındavedeğişikanamaddeüzerindeoluşmaktadırlar.VI.veVII.SınıfarazilerdekiveormanörtüsüaltındabulunanbutopraklarMerkezİlçeveTorul’dayayılımgöstermektedir(GümüşhaneİlindeDoğaTurizmiMasterPlanı2013–2023,s.44). Kahverengi Orman Toprakları: Bu topraklar yüksek kireç içeriğine sahip ana madde üzerinde ve genişyapraklıormanörtüsüaltındaoluşmuşlardır.Genelliklemeraveormanolarakkullanılmasınarağmenkuruvefundalıkaraziolaraktayayılımgöstermektedir(GümüşhaneİlindeDoğaTurizmiMasterPlanı2013–2023,s.44). Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları: Bu topraklar genellikle yaprağını döken orman örtüsü altındaoluşmaktadır. İldeki toprakların çok az bir kısmı işlemeli tarıma ayrılmıştır.% 63’lük kısmı orman,% 11’lık kısmıfundalık,%17’likkısmıisemeraarazisidir(GümüşhaneİlindeDoğaTurizmiMasterPlanı2013–2023,s.44). Kestane rengi Topraklar: Gümüşhaneİlindekibutoprakların%92gibibüyükbirkısmıVII.Sınıfarazilerdir.Genelliklemera,azbirkısımdanadassızkurutarımolarakkullanılanbuarazilerBayburt,KelkitveazbirkısmıdaŞirantopraklarındadır(GümüşhaneİlindeDoğaTurizmiMasterPlanı2013–2023,s.44). Kahverengi Topraklar: Gümüşhane ilindekienbüyüktoprakgrubuolankahverengitopraklar ilintoplamyüzölçümünün%29’unukaplamaktadır.Eğimleridikveyaçokdikolanbutopraklar,sığveyaçoksığdır.BüyükbirkısmıBayburtsınırlarındaolanbutopraklarınbirkısmıKelkit,çokazbirkısmıdaŞiransınırlarındadır(GümüşhaneİlindeDoğaTurizmiMasterPlanı2013–2023,s.44).

2 http://www.nkfu.com/gumushane-ili-hakkinda-bilgi/

9

Kireçsiz Kahverengi Topraklar: Gümüşhane ilinde toplamkapladığı alanın%72’simeraolan arazilerdir. TamamınayakınıBayburtüzerindeolup,azbirkısmıdaKelkit’tedir(GümüşhaneİlindeDoğaTurizmiMasterPlanı2013–2023,s.44).Sierozemler:İliçindekibutopraklarıntamamıVII.Sınıftır.OrmanvefundalıkolarakkullanılanbutopraklarKelkit’tebulunmaktadır(GümüşhaneİlindeDoğaTurizmiMasterPlanı2013–2023,s.44). Yüksek Dağ-Çayır Toprakları:Butopraklar,ormansınırınınyukarısındabulunmaktadır.Toprakgenelliklesığvetaşlıdır.Üzerindedoğalbitkiörtüsüoy,sazveçiçeklibitkilerdir.Soğukiklimdendolayıverimlerisınırlıdır.İliçindekibu türaraziler il yüzölçümünün%17’sinioluşturmaktadır (Gümüşhane İlindeDoğaTurizmiMasterPlanı2013–2023,s.44-45).ÇıplakKayaveMolozlar:Üzerinde toprakörtüsübulunmayanparçalanmışveyakısmenparçalanmışsertkayavetaşlarlakaplısahalardır.Genelliklebitkiörtüsündenyoksundurlar.İlgenelyüzölçümünün%3’ünüoluşturmaktadırlar(GümüşhaneİlindeDoğaTurizmiMasterPlanı2013–2023,s.44-45). Irmak Taşkın Yatakları:Akarsularınnormalyataklarıdışında,taşkınhalindeikenyayıldıklarıalanlarıtemsiletmektedirler.Genelliklekumlu,çakıllıvemolozlumalzemeilekaplıdır.Tarımaelverişliolmadıklarıgibiüzerlerindedoğal bir bitki örtüsü yoktur. Gümüşhane ilinde bu tür araziler il yüzölçümünün % 0,14’ünü oluşturmaktadır(GümüşhaneİlindeDoğaTurizmiMasterPlanı2013–2023,s.45).Arazi ve Orman Varlığı: Gümüşhane ilinin tüm sahası 657.500 hektardır. Bunun 182.306 hektarı ormanlık alan,113.685hektarıtarımaelverişlialan,216.915hektarıçayırvemerave144.594hektarıkullanılmayanalandır BİTKİ ÖRTÜSÜGümüşhane topraklarının % 40’ı çayır ve meralarla, % 26’sı ekili dikili yerler ve % 22’si orman ve fundalıklarlakaplıdır. İlin kuzey kesimi bitki örtüsü yönündenoldukça zengindir.HarşitVâdisi’nde1500myüksekliklere kadaryapraklıağaçlardanmeydanagelenormanlarla[GümüşhaneİlindeDoğaTurizmiMasterPlanı2013–2023,s.45].kaplıdır.Gümüşhane’nin2100mrakımınakadarolankısımlarındaçam,köknar, ladin,mazı,meşe,titrekkavakveözbekkavağı,büyükyapraklııhlamur,dağakçaağacı,aksöğüt,adiceviz,sakallıkızılağaç,kiraz,yabanelması,mahlep,sarıçam,katranardıcı,bodurardıç,boyacısumağı,erik ılgın,yabanifındık,kuşburnu,,alıçvebirçokodunsubitkibulunmaktadır.Merkezde;Peygamberçiçeği,ablanotu,başlıkotu,samançiçeği,bodurmazıbirçokotsuveendemikbitkibulunmaktadır.3 YÜZEY ŞEKİLLERİ İlimiz657.500hektarlıkyüzölçümüileTürkiye’ninyüzölçümününyaklaşık%0,84’nüoluşturmaktadır.Gümüşhane’ninünlüyaylarıdakuzeykesimindebulunur.GenelitibariyledağlıkveengebelibiraraziyapısınasahipolanGümüşhaneİliarazisinin%60’ınıdağlar,%29’unuplatolarve%11’iniovalarteşkiletmektedir.İlinenyükseknoktası3.331metreileAbdalMusaTepesi’dir. SU KAYNAKLARI GümüşhaneilininenönemliakarsularıHarşitveKelkitçaylarıdır.Harşitçayı,VaukdağınınKuzeyeteklerindenSifonderesiismiyledoğmaktadır.KuzeyedoğruakarakGümüşhaneşehirmerkeziTorulveKürtünilçelerinigeçtiktensonra,Tirebolu’nun10kmdoğusundanKaradeniz’edökülmektedir.Yazaylarındadebisidüşençayın,zamanzamantaştığıgözlenmektedir.HarşitÇayıüzerindeilsınırlarındaKürtünveTorulBarajlarıyeralmaktadır.KelkitÇayı,Yeşilırmak’ınkollarından biridir ve uzunluğu 320 km’dir. Gümüşhane’nin Çimen Dağları’ndan doğup Yeşilırmak’a katılarakKaradeniz’edökülmektedir.Yerüstüsuyunuoluşturanbuakarsuların il çıkışı toplamortalamadebisi1.306,6hm³/yıldır.Akarsularıntoplamyüzeyleriise642hektardır.Gümüşhaneilininbaşlıcagölleri;KaranlıkGöl,BeşGöller,ÇakırGöldür.Diğerküçükgöllerlebirliktebugöllerintoplamyüzeyleri25hektardır.Gümüşhaneilindekigöletlerise;KöseGöleti,SalyazıGöleti,KızlarkalesiGöleti,YuvacıkGöleti,YaylımGöleti,AşağıalıçlıGöletiveTelmeGöleti’dir.AyrıcaGümüşhaneilindeKürtünBarajı,TorulBarajıveKorulukBarajımevcuttur.Bubarajvegöletlerintoplamyüzeyleriise756,1hektardır.Ayrıca2014yılındaKelkitilçesindehizmetegirenSadakBarajıbölgeninönemlisukaynaklarıarasında

3http://www.on5yirmi5.com/dosya/turkiyenin-illeri/29-gumushane-hakkinda-genel-bilgi

10

yerinialmıştır.YöreninönemligüzelliklerindenbirisideŞiranTomaraşelalesidir[AYDINH./GÜFBED/GUSTIJ/4(2)(2014)178].

DİĞER DOĞAL KAYNAKLARGümüşhane’deyeralandiğerdoğalkaynaklar:

Tabiat Parkları:ArtabelGölleriTabiatParkı,LimniGölüTabiatParkı,TomaraŞelalesiTabiatParkı

Yaylalar: Kadırga Yaylası,GüvendeYaylası, Zigana Yaylası, Kazıkbeli Yaylası, Erikbeli Yaylası/ Kış veKayakSporlarıTurizmMerkezi,TaşköprüYaylası,Altıntaşlar(Kalis)Yaylası,ÇakırgölYaylası/KışSporlarıTurizmMerkezi,ÇağlayandibiŞelalesi,

Mağaralar:KaracaMağarası

Vadiler:KromVadisi,KromniVadisi

Harabeler: SantaHarabeleri

EKONOMİK VE FİZİKSEL ALTYAPI Hammadde Kaynaklarına Erişebilirlik DoğuKaradenizBölgesindeyeralanGümüşhaneili,DoğuAnadoluBölgesiileKaradenizBölgesinibirbirinebağlayangeçitözelliğinesahiptir.İloldukçadağınıkyeryapısınasahiptir.Tarihtebuyöredeyapılmışsavaşlarınasılsebebiolaraktarihibirticaretyoluüzerindebulunmasıvemadenleriyleünyapmışolmasıgösterilmektedir.(http://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/bilgi-merkezi/maden_potansiyel_2010/Gumushane_Madenler.pd Yöremetalikmadenleraçısındanönemlizenginlikleresahiptir.Özelliklealtınvebakırkurşun-çinkobölgedeönemli yataklar oluşturan başlıcametalikmadenlerdir. İldeki önemli altın sahalarından biriMerkez ilçesinde yeralanMescitli-Mastraaltınyatağıdır.İldeçoksayıdabakır-kurşun-çinkoyatakvezuhurlarıbulunmaktadır.Bunlardanen önemlileri eskiden işletilmiş olan Kırkpavli Cu-Pb-Zn-Au-Ag cevherleşmesidir. İlde endüstriyel hammaddelerolarakçimentohammaddeleri,feldispat,kil,kaolen,kireçtaşıvebaritoluşumlarıbulunmaktadır.İldekiendüstriyelhammaddeoluşumlarıgenellikleMerkezveKelkitilçelerindeyeralmaktadır.(http://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/bilgi-merkezi/maden_potansiyel_2010/Gumushane_Madenler.pdf).

Gümüşhaneili,Türkiye’ninönemlimadenbölgelerindenbiriolup,ilinhertarafınınyeraltızenginliğinesahipolmasıylaönemlibirkonumdayeralmaktadır.İldealtın,gümüş,bakır,kurşunveçinko,baritveseramikverefraktersanayisinde kullanılan refrakter kil cevheri bulunurkenayrıca, çok sayıdabölgedemetalikmaden, endüstriyel veenerjihammaddeyataklarımevcuttur.

Kelkit’in Alansa, Gödül, Pernek bölgeleri ile Şiran ilçesinin Norşun bölgesinde linyit kömürü yataklarıbulunmaktadır.Torul ilçesinin Gülaçar, Gümüşhane’nin Bahçecik, Köse’nin Övünce ile Kelkit’in Öbektaş ve AşağıÖzlücemevkilerindeözelsektörcemermerüretimiyapılmaktadır.

Gümüşhane Organize Sanayi BölgesiGümüşhaneOrganizeSanayiBölgesi 18Mayıs1998tarihindeMüteşebbisTeşekkülü,Valilik(İlÖzelİdaresi)TicaretveSanayiOdasıKuruluşlarınıniştirakiyleoluşturulmuşveSanayiveTicaretBakanlığınamüracaatedilerekkuruluşveyerseçimiçalışmalarınabaşlanmıştır.YerseçimiözellikletarımaelverişsizalanlartercihedilerekSanayiveTicaretBakanlığına2alternatifalansunulmuşveBakanlık75hektarbüyüklüğündekialanıuygungörüldüğünübildirerekçalışmalarabaşlanmasınıuygungörmüştür.06.11.2000tarihindeBakanlıktarafındanonaylananKuruluşProtokolü

11

ileTüzelKişilikKazanmışolanGümüşhaneOrganizeSanayiBölgesiValiliği,(İlÖzelİdaresi)SanayiveTicaretOdasıkatılımı, Sanayi Ticaret, Sağlık ve Çevre il müdürlükleri Bilgi ve teknik destekleri ile resmi olarak çalışmalarınabaşlamıştır. 2001 Yılında BölgeMüdürlüğü kurulmuş bölgeye ait imar planları hazırlanarak onay için bakanlığa sunulmuşve 11.02.2002 tarihinde inşaat alanında çalışmalara başlamıştır.GümüşhaneOrganize Sanayi Bölgesi; KaradenizBölgesininDoğuveGüneyDoğuAnadoluBölgesinebağlayantransityola850metre,şehirmerkezine15km,TrabzonLimanına115km,ErzincanDemirYoluna130km,Erzurum’a187kmmesafede949.500m2büyüklüğünde573.743m2’si2500m2ile220000m2arasındadeğişençeşitlibüyüklüklerde55adetsanayiparselindenoluşmaktadır.4GümüşhaneOrganizeSanayiBölgesi;su,elektrik,güvenlikveatıksuarıtmasistemihizmetlerinisunmaktadır.

GümüşhaneOrganizeSanayiBölgesi’ninyanısırakenttefaaliyetgösterenTorulveŞiranKüçükSanayiSiteleridefaaliyetlerinisürdürmektedir.

Kaynak:http://gumushaneosb.org.tr/?page_id=25

Kaynak:GümüşhaneOrganizeSanayiBölgesiMüdürlüğü

4 http://gumushaneosb.org.tr/?page_id=31

12

ULAŞIM VE HABERLEŞME SİSTEMLERİ

İlimizdetoplam496km(305kmDevlet+191kmİl)yolağıbulunmaktadır.Devletveİlyollarının450km’siasfalt(%91),10km’sistabilize(%2),24km.sitoprak(%6)ve12kmgeçitvermez(%1)yoldur.İlsınırlarıiçinde94km.bölünmüşyolağıylatrafiğeaçıktır.İlimizde8.580muzunluğunda16adettünelmevcuttur(http://www.gumushane.gov.tr/ulasim).Ayrıcaşehiriçerisindekiyollarhemyayalarhemdearaçlariçinyetersizdir.Örneğinyeterincekırmızıışıkveüstgeçitbulunmamaktadır.Bunailaveolarakşehir içiulaşımısağlayanyollarınciddibakımaihtiyacıvardır.Bazıyollarneredeyse tamamenbozukdurumdadır.Şehirmerkezindeciddibirotoparksıkıntısımevcuttur.Çünküşehirdekialışverişinbüyükbirkısmısadecebircaddeyesıkışıpkalmıştır.Ancaksonzamanlardayapılantrafiktetekyönuygulamasıbusorunukısmenrahatlatmıştır.İlde yol standardının yükseltilmesi açısından toprak zeminli ve ham yol oranının azaltılması amacıyla ulaştırmasektörünegerekenönemverilmeliveyeterliödenektahsisedilmelidir.

(http://www.gumushane.gov.tr/ulasim).

Gümüşhane İli Yol Uzunlukları ve Satıh Cinsleri

Kaynak: http://www.gumushane.gov.tr/ulasim Gümüşhane’dekarayollarıdışındademiryoluolarakyakınsüreçteGümüşhane–Trabzon–Giresunhattınınyapılması beklenmektedir. Demiryolunun karayolu taşımacılığında en kapasiteli ve ekonomik bir yöntem olduğukanıtlanmıştır.(http://www.gumushane.com/gumushanede-ulasim). Hava ve deniz ulaşımı açısından Gümüşhane’ye en yakın il Trabzon; demiryolu yönünden Erzincan’dır.E-97 Uluslar arası karayolu üzerinde bulunan Gümüşhane’nin Trabzon Hava Limanına uzaklığı 100 km, Erzincandemiryoluna uzaklığı ise 130 km dir. Gümüşhane’nin İstanbul’a uzaklığı 1.095 km, Ankara’ya uzaklığı 754 km,Samsun’auzaklığı 358km,Bayburt’auzaklığı 78 km,Diyarbakır’auzaklığı 527km, Sivas’auzaklığı ise357km’dir.(Karayolları Genel Müdürlüğü) BölgeBağlantıYolu,OSBErzincan-Bayburtyoluüzerindebulunmaktadır.1500metreuzunluğundakiyeniyapılanbölgebağlantıyolu2005yılıAğustosayısonuitibarentamamenbitirilmiştir(Karayolları Genel Müdürlüğü). Türk Telekom tarafından; telefon şebekesinin genişletilmesi ve iyileştirilmesine yönelik yatırım vebakımonarımprogramlarısürdürülmekteolup,buçerçevededireklihavaişebekelerbaştailveilçemerkezleriolmaküzeretümGümüşhanegenelindebelirtilenorandayeraltındansağlanarakgörüntükirliliğiasgariyeindirilmiştir.Diğertaraftansantrallerarasıirtibatlarısağlayanfiberoptikkablolardaaraziveyolşartlarınınelverdiğidurumlardayineyeraltındançekilmektedir.Yeniyapılacakbinalardabina içiankastreuygulaması içinprojelerinkontrolleriyapılmakta,mevcutbinalardadazamaniçerisindeoluşmuşankastreyetersizliğidolayısıyladışarıdaçekilenkablolarıngörüntükirliliğiniortadan kaldırmak üzere bina yönetimleri ile görüşülerek ankastrelerin onarımları sağlanmaktadır(GÜMÜŞHANE İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI, 2013 - 2023).

13

SU-ELEKTRİK-DOĞALGAZ ŞEBEKELERİGümüşhaneilininakarsuşebekesini;HarşitÇayıveKelkitÇayıilebuçaylarınyankollarıoluşturmaktadır.İltopraklarınıngüneykesimindekiakarsularOrtaKaradenizbölümünde,Karadeniz’edökülmektedir.Tümakarsularkaynaklarını ilsınırları içerisindenalırlar.Çimen,ZiganaveGümüşhanedağlarının zirveleriaynı zamandasubölümüçizgilerinetekabületmektedir[Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı(DOKA)]. GümüşhaneBelediyesikentselsuihtiyacınıHarşitÇayıalüvyonlarındaaçılan5adetkesonkuyu,HalgentveSoğukpınarkaynaklarındankarşılanmaktadır.İhtiyacınenbüyükkısmıkuyulardanalınmakta,kaynaklardaniseazbirmiktarteminedilmektedir.İçmesuyuarıtmatesisimevcutdeğildir.GümüşhaneBelediyesiolarakmerkezilçemücaviralansınırlarıiçerisindekinüfusahizmetverilmektedir.ŞiranBelediyesikentselsuihtiyacınıakarsu,baraj,gölet,kuyuvekaynaksuyuolmaküzeretoplamda5kaynaktankarşılamaktadır.Tamamıevselamaçlıolupsanayiamaçlısutahsisibulunmamaktadır.ŞiranİlçesindeiçmevekullanmasuyuşebekesisadeceŞiranBelediyesitarafındankullanılıpyazmevsimlerinde45.000kişikışmevsimlerindeise16.500kişikullanmaktadır.TorulBelediyesikentselsutemininiçitderesivesoğuksumevkiindebulunandepolardansağlanmaktadır.İlçemizdesanayifaaliyetlerigelişmemişolupcüzimiktardasutüketimimevcuttur(Gümüşhane İli 2015 Yılı Çevre Durum Raporu, 2016).

TorulBelediyesi;yeraltısukaynaklarındanteminedilensu;çoğunluklaiçmesuyuolarakkullanılmaktadır.Torul İlçesinde; İçmeSuyu temini çitderesi ve soğuksumevkiindebulunandepolardan sağlanmaktadır. İlçemiziniçmesuyukapasitesivepotansiyeliyeterliolmaktadır(Gümüşhane İli 2015 Yılı Çevre Durum Raporu, 2016).ŞiranİlçesindeİçmeSuyuteminedilenkaynaklar;KorulukBarajı,KorulukBarajıTopukSuyu,KekreDeresiAkarsuyu,BilgiliMahallesiKuyuSuyuolmaküzere5kaynaktır(Gümüşhane İli 2015 Yılı Çevre Durum Raporu, 2016).

ARAZİ KULLANIMIGümüşhane’nin%25’iniTarımDışıArazikullanımı,%25’iniOrmanveFındıklık,%33’ünüÇayırveMeralar,%17’siniise Tarım Arazileri oluşturmaktadır. Gümüşhane’de toplam 113.685 hektar tarım arazisi mevcut olup bunun %39,9’undatarlatarımıyapılmaktadır.Gümüşhaneilinde27.943,50ha.alandahububatekimiyapılmaktaoluptarımarazileriiçerisindekioranıise%61,58’dir.İlinarazikullanımıdetaylıolarakaşağıdaverilmiştir:

Kaynak: Gümüşhane Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü YAN SANAYİ Gümüşhane ilinde alüminyum, ambalaj, ormancılık, petrol, otomotiv ve plastikmevcut olan yan sanayisektörleridir.

14

DAĞITIM VE PAZARLAMA OLANAKLARIGümüşhane,kavşaknoktasındayeralmasıneticesindetransitgeçişkonumundadır.Trabzon’ayakınolmasıTrabzonLimanı’nagetirilenürünlerinkolaycadağıtımıyapılmaktadır.AyrıcaDoğuillerineyapılacakolandağıtımkanallarındadoğrudankarayolunukullanarakkolaycayapmaktadır. NÜFUSÜlkemizde ilknüfussayımınınyapıldığı1927yılında121bin797kişiolan ilnüfusu2016yılıAdreseDayalıNüfussayımınakadargeçen89yıllıksüredenüfusu172.034bineulaşmıştır.Bunüfusun87.564’ünüerkekler,84.470’inikadınlaroluşturmaktadır.Yüzdeolarakise%50,90erkek,49,10kadınlaroluşturmaktadır.2016YılıAdreseDayalıNüfusKayıtSistemisonuçlarınagöreGümüşhane81iliçindetoplamnüfusitibariyle76.sıradayeralmaktadır.İlinnüfusyoğunluğuisekm²başına27kişidir.İl2016yılıAralıkayıitibariylebinde127,4yıllıknüfusartışhızıylaTürkiyesıralamasındaikincisıradadır.5

YILLARA GÖRE GÜMÜŞHANE NÜFUSU6

NÜFUS ARTIŞ HIZI GRAFİĞİ7

5 http://www.nufusu.com/il/gumushane-nufusu 6 http://www.nufusu.com/il/gumushane-nufusu 7 http://www.nufusu.com/il/gumushane-nufusu

15

GÜMÜŞHANE İLÇELERİN NÜFUSU8

GÜMÜŞHANE ALDIĞI VERDİĞİ GÖÇ 9

GÜMÜŞHANE’DE İSTİHDAM, İŞGÜCÜNE KATILMA VE İŞSİZLİK

Gümüşhane’deişgücünekatılmaoranı%49.9’dur.BurakamTürkiyegenelinde%51’dir.Gümüşhane’dekiişgücünekatılmaoranıTürkiyeortalamasınaoldukçayakındır.Türkiye’dekiişsizlikoranı%10.4ikenGümüşhane’dekiişsizlikoranı%7.2olarakgerçekleşmişveTürkiyeortalamasınınönemliölçüdealtındabirişsizlikoranımevcuttur.İstihdamedilenlerin toplamnüfusaoranıTürkiye’de%45.7olarakgerçekleşirkenGümüşhane’debuoran%46.3olarak gerçekleşmiştir. Dolayısı ile Türkiye ortalamasının biraz üzerindedir. Gümüşhane’deki işsizlik oranlarınınTürkiye ortalamasının altında olmasının temel sebepleri arasında, inşaat sektöründeki canlılık, istihdam yaratmaolanağıfazlaolanmadensektörüvebilişimsektöründekiyatırımlarınetkisi,toplumyararınaçalışmaprogramlarıileyaratılanilaveistihdamlarveüniversiteninkurulmasıilebirlikteartanyeniyatırımlargösterilebilir. Son yıllarda önemli ölçüde istihdam sağlayan yatırımlar da işsizliğin düşük düzeyde kalmasında etkiliolmuştur.Örnekverilecekolursaşehirdeki3adetmadenişletmesiyaklaşıkolarak1000kişiyeistihdamsağlamaktadır.Buna ilave olarak şehirde kurulan çağrı merkezi yaklaşık 500 kişiye istihdam sağlamaktadır. Toplum yararınaçalışmaprogramlarıkapsamında2014yılında1000kişiyeilaveistihdamsağlanmıştır.Gümüşhanemerkezilçesininnüfusunun37000olduğudüşünülürseburakamlaroldukçaönemlidir.Bütünbugelişmelerişsizliğindüşükdüzeydegerçekleşmesinde etkili olmaktadır.10 İlde Sanayi Siciline kayıtlı 265 adet işletme bulunmaktadır. Bu işletmelerdetoplam3.638kişiistihdamedilmektedir.11Başlıcasanayikuruluşları:KibritFabrikası,ÇimentoFabrikası,GümüşkaleKireçSanayii,GümüşsuKonsantreMeyveSuyu,KuşburnuÇayıTesisleri;ayrıcaunfabrikaları,mobilyaatölyeleriilebıçkı-hızaratölyeleridir.

8 http://www.nufusu.com/il/gumushane-nufusu9 http://www.nufusu.com/il/gumushane-nufusu10 http://gumushanetso.org.tr/dosyalar/GUMUSHANE-EKONOMI-RAPORU.pdf 11 http://www.gumushane.gov.tr/sanayi

16

Gümüşhanekalkınmadaöncelikliillerkapsamınaalınmasıneticesindesonyıllardaçeşitliteşvikunsurlarınınkatkısıylailimizdekisanayitesisisayısındaazdaolsaartışgörülmüştür.İlinsanayigelişmesindemadencilik,yöreselgıda,mermervetaşocaklarıgibiişletmelerilimizsanayisiningeleceğiiçinenöndegelensektörolarakgörülmektedir.Aşağıdaistihdamsayılarıveşirketlertablodagösterilmiştir12.

GELİR DAĞILIMI

Gelirreferansdönemibiröncekitakvimyılıdır.Tablodakirakamlar,yuvarlamadandolayıtoplamıvermeyebilir.(1)Fertlereşdeğerhanehalkıkullanılabilirgelirinegöreküçüktenbüyüğesıralanarak5gurubaayrıldığında;‘’İlkyüzde20’likgrup’’geliriendüşükolangrubu,‘’Sonyüzde20’likgrup’’isegelirienyüksekolangurubutanımlamaktadır.

Kaynak: (Gümüşhane Ticaret ve Sanayi Odası, Türkiye Ekonomisi 2014 Analizi, 2015)

12 http://www.gumushane.gov.tr/sanayi

17

Kaynak: (Gümüşhane Ticaret ve Sanayi Odası, Türkiye Ekonomisi 2014 Analizi, 2015) Türkiye’dekigelirdağılımıistatistikleriincelendiğindeendüşükgelirgrubundaolanlarmilligelirin%6.1’inieldeederken,bunusırasıile%10.7,%15.2,%21.4veenyüksekgelirgrubundaolanlar%46.6şeklinceortayaçıkmaktadır.Bilindiğiüzeretüketiciolanvemalvehizmetleretalepoluşturanhanehalklarınıngelirdağılımındaki iyileşmeleraynı zamanda sağlıklıbirekonominin temel taşınıoluşturmaktadır.BumanadaTürkiye’nin ihtiyaç duyduğu, en alt gelir gruplarının gelirlerindeki iyileşmelerdir (Gümüşhane Ticaret ve Sanayi Odası, Türkiye Ekonomisi 2014 Analizi, 2015).

SOSYAL HİZMETLERİldeverilensosyalhizmetler(https://gumushane.aile.gov.tr/);

• Sosyal Yardımlar: Yoksullukla mücadele alanında strateji geliştirmek, adil bir gelir dağılımınısağlamakamacıylayoksulvemuhtaçvatandaşlarımızıdüzenlisosyalyardımlarilegüçlendirmek,çalışabilirdurumdakisosyalyardımyararlanıcılarınınkendialınterleriylegeçinmelerinisağlamakbualandaverilençalımalardır.

• Aile ve Toplum Hizmetleri:Birey,ailevetoplumrefahınıartırmakamacıyladezavantajlıkesimleröncelikliolmaküzeretümtoplumuhedefleyenkatılımcıanlayışla,adilvearzodaklıbütüncülsosyalpolitikalarüretmek,uygulamakveizlemekhedeflerinitaşıyanhizmetlerinverilmesidir.

• Çocuk Hizmetleri: Çocuğa yönelik her türlü istismarı engellemek, sokakta yaşayan/çalıştırılançocuklarısokaktançekerek,rehabiliteederektoplumayenidenkazandırmak,çocukdostukentler,mekânlar,kurumlaroluşturulmasınısağlamak,çocuğakarşışiddetinönlenmesineyöneliktoplumsalbilinçveduyarlılığıarttırıcıaktivitelerdebulunmak,çocuklarımızınailesıcaklığınaenyakınortamdabakımlarını sağlayabilmek, çocukların akademik, sportif, kültürel, sanatsal başarılarını arttırmakiçinçalışmalaryapmakverilenhizmetlerdensadecebirkaçıdır.

• Engelli ve Yaşlı Hizmetleri: Yaşlılariçingenelmüdürlüklerebağlıolanveolmayanhuzurevlerindeverilenhizmetler;engelliler içinözelbakımmerkezlerinde,umutevlerindevegenelmüdürlüğebağlıbakım,rehabilitasyonveailedanışmamerkezlerindeverilenhizmetlerdir.

• Kadına Yönelik Hizmetler: Ülkemizde kadın erkek eşitliğinin sağlanması, toplumsal yaşamıntümalanlarındakadınlarınkonumlarınıngüçlendirilmesivekadınlarakarşıhertürlüayrımcılığınönlenmesi için politikalar üretmek, strateji geliştirmek, tüm paydaşlarla işbirliği yapmak vekoordinasyonusağlamakamacıylaverilenhizmetlerdir.

• Şehit Yakınları ve Gazi İşlemleri: Şehitlerimizinhatıralarınınyaşatılması,şehityakınlarıilegazilerinhertürlümağduriyetvemahrumiyettenkorunmasıamacıyla;ulusalpolitikavestratejilerinbelirlenmesinikoordineetmek,şehityakınları ilegazilereyöneliksosyalhizmetveyardımfaaliyetleriniyürütmek,

18

bualandailgilikamukurumvekuruluşları ilegönüllükuruluşlararasındaişbirliğivekoordinasyonusağlamakverilenhizmetlerdir.

KÜLTÜREL YAPI

Gümüşhane ilininkültüreloluşumundakuzeybölgesindeKaradeniz,güneybölgesinde iseDoğuAnadoluetkilerigörülür.İlde,kırvekentyaşamınıniçiçeolmasıtoplumsalyaşamdagelenekselöğelerinvarlığınıkorumasınayolaçmaktadır. Eskidönemlerdeilinenönemlielsanatlarındanbiriolangümüşişlemeciliği,19.yüzyıldagümüşocaklarınınkapanmasıyla ortadan kalkmıştır. Günümüzde Gümüşhane ili halkının yaptığı başlıca geleneksel el sanatları;dokumacılık, çömlekçilik ve av gereçleri yapımcılığıdır. Dokumacılıkta, yünün taranarak bükülmesi ile elde edileniplikkullanılır.Küçüktezgâhlardabuipliklerkullanılarakkilim,cicimveihramdokunur.Kilimlerdeçoğunluklaatbaşıvebitkimotiflerikullanılırken,ihramlardaise“tetiklizincir”,“Bayburtkordası”,“pirinçdeni”gibiadlaralandesenlerkullanılır.

KURUMSAL YAPILARGümüşhaneilindebulunankurumsalyapılar;

DevletSuİşleriGenelMüdürlüğü, GümüşhaneKentKonseyi,ÇevreveŞehircilikilMüdürlüğü,AileveSosyalPolitikalarİlMüdürlüğü,İlAfetveAcilDurumMüdürlüğü,GençlikHizmetleriveSporİlMüdürlüğü,TapuMüdürlüğü,İlDefterdarlığı,PTTBaşmüdürlüğü,OrmanveSuİşleriŞubeMüdürlüğü,SosyalGüvenlikKurumuİlMüdürlüğü,İlSağlıkMüdürlüğü,İlEmniyetMüdürlüğü,İlMilliEğitimMüdürlüğü,Gıda,TarımveHayvancılıkİlMüdürlüğü,İlTelekomMüdürlüğü,ÇalışmaveİşKurumuİlMüdürlüğü,İlKültürveTurizmMüdürlüğü,İlMüftülüğü,BilimveSanayiİlMüdürlüğü,İlAfetveAcilDurumMüdürlüğü,GençlikveSporİlMüdürlüğü,KadastroMüdürlüğü,MeteorolojiMüdürlüğü,İlSosyalHizmetlerMüdürlüğü,TapuMüdürlüğü,İlÖzelİdaresi,GümüşhaneBelediyesi,ÇoruhElektrikDağıtımA.Ş,İlNüfusveVatandaşlıkMüdürlüğü,

İlDerneklerMüdürlüğü’dür.

19

3. PAZAR ARAŞTIRMASI VE PAZARLAMA PLANLAMASI 3.1. PAZAR VE TALEP ANALİZİG

3.1.1.SEKTÖRÜNYAPISIVEÖZELLİKLERİ Ülkemizde nişasta ve şeker sanayileri, dünyada olduğu gibi tarıma dayalı sanayinin en önemli kollarıarasındayeralmaktadır.Bu iki sanayi kolu,aynı zamandagıda sanayinindehammaddeüreticisi konumundadır. Bunundışındanişasta,özelliklekâğıt,oluklumukavva,tekstil,tutkalvb.sanayikollarınındakullanımalanındayeralanbirüründür.Bunedenle,ülkemizekonomisiaçısındannişastaveglikozüretimindekullanılanbitkilerinüretimiçokbüyükönemtaşımaktadır.Dünyadanişastaveşekerüretimiiçinkullanılançoksayıdabitkitürübulunmaktadır. Nişastaüretimindeözellikletahıllargrubundayeralanbitkiler(buğday,çeltik,arpa,mısır,vb.)önplanaçıkarken,patates,tatlıpatates,kassava,tarovb.yumrulu/köklübitkilerdenişastaüretimindeyaygınolarakkullanılmaktadır.ÜzerindebulunulancoğrafyagereğiülkemizdeolduğugibiAvrupaBirliğiülkeleri,Rusya,Ukraynagibiülkelerşekeripancardan;ABD, Japonya,Çin gibi ülkelerhempancardanhemkamıştan;Brezilya,Hindistan,Meksika, Tayland,Avustralyabaştaolmaküzerebirçokülkekamıştanüretmektedir(Şeker Kurumu 2015 Yılı Faaliyet Raporu).Dünya Şeker(Sakaroz) Dengesi Ekim / Eylül Dönemi (Milyon Ton, Beyaz Şeker Eşdeğeri – Tel quel)

Kaynak: Şeker Kurumu 2015 Yılı Faaliyet RaporuDünyaşekerüretimindeBrezilyabirincisıradaolup,sıralamayıHindistan,TaylandveÇintakipetmektedir.Dünyanınenbüyüküreticiülkelersıralamasıveürettiklerişekermiktarlarıtablodaverilmiştir;

Dünyanın En Büyük Şeker (Sakaroz) Üreticisi Ülkeleri (2014/15) (Milyon Ton, Tel quel)

Kaynak: ISO World Sugar Balances, February 2016 *Şeker Kurumu verileri kullanılmıştır.

20

TÜRKİYE’DE MISIR TARIMI Ülkemizdemısır üretimi, 1950`li yıllarda ağırlıklı olarak Karadeniz veMarmara Bölgeleri`nde yapılırken1980`liyıllardansonraAkdenizveEgeBölgeleri`nekaymıştır.SonyıllardaiseGüneydoğuAnadoluBölgesi`ndemısırüretimindeönemlimiktardaartışkaydedilmiştir.

Türkiye‘detahıllariçindebuğdayvearpadansonraengenişekimalanınasahipsıcakiklimtahılımısırdır.MısırtarımıAkdenizBölgesi,KaradenizBölgesi,Marmara,EgeveGüneydoğuAnadoluBölgeleriiçindeyaklaşık60ilimizdeyapılmaktadır. Üretim özellikle Adana, Mardin, Şanlıurfa, Sakarya, Osmaniye, Manisa, Mersin, Kahramanmaraş,Konya,Bursa,Aydın,İzmir,Samsun,DiyarbakırveHatayillerindeyoğunlaşmıştır.Ülkemizdekimısırekimalanlarının%68`initanelik,%32`sinisilajlıkmısırekimalanlarıoluşturmaktadır.Çukurova,AmikOvasıveGüneydoğuAnadoluBölgesi`ndeyetiştirilenmısırisepamuk,buğdayveyağlıtohumlarlamünavebeliolarakekilmektedir.

Mısırüretimiözelliklesulanıralanlarınartmasınabağlıolaraksonyıllardaönemliartışlargöstermiştir.Sononyıliçindeekimalanlarındakiartışoranı%14.6,üretimmiktarındakiartışoranıise%52.3`dür.Sulutarımalanlarındaözellikle ikinciürünolarakmısırekimininyapılmasısütvebesihayvanıyetiştiricileri içinkaliteli,bolveucuzyemkaynağısağlamaktadır.Ülkemizdeyetiştirilenmısırçeşitleriatdişimısır(Zeamaysintendata),sertmısır(Zeamaysindurata),cinmısırveyapatlakmısır(Zeamayseverta)veşekermısırdır(Zeamayssaccharata).Bunlardanatdişimısırhibritçeşitlerintohumlarınınkullanılmasınınçiftçilerarasındayaygınlaşmasıileekilişalanıhızla1980‘liyıllardansonraartmıştır.SertmısırınekilişalanıyoğunlukluolarakKaradenizbölgesidir.

Nişastasanayisinindünyadaülkeleregörehammaddeolarakkullanıldığıbitkiler;• Avrupa–Buğday,patatesvemısır

• Asya–Tapyoka(Manioc)

• GüneyAmerika–Tapyoka(Manioc)

• KuzeyAmerika–Mısır

• Türkiye–Mısır

Dünyamısırüretiminin%10’lukkısmı,nişastavenişastabazlışekerleredönüştürülmektedir. Mısır,ülkemizdetarlaürünleriarasındaekilişalanıbakımından7.sırada(buğday,arpa,nohut,mercimek,pamuk, ayçiçeği), üretim miktarı bakımından ise 3. sırada yer alan bir üründür. Hemen hemen ülkemizin tümbölgelerinde yetiştirilmesine rağmen ekonomik olarak Adana başta olmak üzere Akdeniz Bölgesinde, KaradenizBölgesindeveMarmaraBölgesindeyetiştirilmektedir(Kırtok, 1998). Dünyada 2014/15 pazarlama yılı itibariyle şekerin % 79’u kamıştan, % 21’i pancardan üretilmiş olup,dünyaşekerborsafiyatlarını,ticaretehâkimpozisyondaolandüşükmaliyetlikamışşekeribelirlemektedir.Kamışvepancardaneldeedilenşekerlerarasındakalitebakımındanbirfarklılıkbulunmamaktadır.Ancak,sadecetropikvealttropikbölgelerdeyetiştirilebilenşekerkamışınınşekerpancarınakıyasladahadüşükmaliyetleüretilmesiveişlenmesigibinedenlerlepancarşekerimaliyetinegörekamıştaneldeedilenşekerinmaliyetidahadüşükolmaktadır(Şeker Kurumu 2015 Yılı Faaliyet Raporu). Şekerpancarıtarımıyapılanbölgelerdekipancartarımınaelverişlitarımarazisimiktarınagöre,ülkemizheryılazami5milyontonşekerüretimpotansiyelinesahiptir.Devletveözelşeker fabrikalarınınekonomikoptimumtoplamşekerüretimkapasitesi2,4milyonton/yıldır(A. İsmet TORTOPOĞLU, Şeker Sektöründe Değişim).

Gümüşhane’de toplam 113.685 hektar tarım arazisi mevcut olup bunun %39,9’unda tarla tarımıyapılmaktadır.Tablo2’detarımarazilerininkullanımdurumunagöredağılımlarıverilmiştir.Butablodadikkatçekenbirhususkullanılmayan tarımarazilerininoranının%40,05Nadasarazilerininoranı%17,6gibi yüksekbir rakamolmasıdır. (https://gumushane.tarim.gov.tr/Menu/11/Tarimsal-Yapi ).

21

Tablo 2: 2014 Yılı Tarım Arazilerinin Dağılımı (Ha)

Gümüşhaneilinde27.943,50ha.alandahububatekimiyapılmaktaoluptarımarazileriiçerisindekioranıise%61,58’dir.Gümüşhaneiligenelindeendüstribitkilerinintarımarazileriiçerisindekipayıekilenalanolarak%1,17’dir.Nişasta’nınanateminkaynaklarındanbirimısırdır.Gümüşhane’dehttps://www.tarim.gov.tr/SGB/TARYAT/Belgeler/il_yatirim_rehberleri/gumushane.pdfverilerinegöreyılda50.558TonMısır(Hasıl-Silajlık)üretimigerçekleştirilmiştir.Budurumdahammaddeteminindebirsorunyaşanmayacağınıgöstermektedir.

3.1.2. PAZARIN BÜYÜKLÜĞÜ VE PROFİLİ Nişasta’nın kullanıldığı alanlar Kağıt, tekstil, Gıda, İlaç, İçecek, Şekerleme, Kimya, Dondurma, Şekerleme, Ciklet, Fermantasyon, Reçel,Helva,Lokumvebaklavasanayi. GörüleceğiüzereNişastaveGlikozunsonderecegenişbirkullanımalanıbulunmaktadır.

Türkiye’de Nişasta Üretimi Türkiye’de yıllık nişasta üretimi 14 fabrika tarafından gerçekleştirilmektedir. Ayrıca TOBB veri tabanınagörede11tesisteiseglikozüretilmektedir.Kurulukapasite2.271.766tondur.Fiilikapasiteise1.925.846tonolarakgerçekleşmiştir.Mevcut fabrikalarınkapasitekullanmaoranı%85olarakgerçekleşmiştir (http://www.tmo.gov.tr/Upload/Document/hububat/hububatraporu2016.pdf)

Nişasta temel olarak iki alanda üretilmektedir.

Endüstriyel nişasta: Doğal mısır nişastası, bağlayıcılık, yapıştırıcı özelliği, kıvam, yapı verme ve hacimkazandırmagibifonksiyonelözellikleriaçısındanendüstridekullanımalanıbulandoğalbirkarbonhidrattır.

Gıda Nişastası: Hijyenik koşullarda üretilmiş, yüksek beslenme değerine sahip, gıdaya uygunluğu yapılananalizlervekontrollersayesindegüvencealtınaalınışdoğalmısırnişastasıdır.

Glikoz ise;tamamendoğalortamdamısırdaneldeedilennişastanınasitve/yaenzimlerlesıvılaştırılmasısonucueldeedilenbir şekerdir.Glikozşurupları,glikozşekerininvediğeryüksekmolekülağırlıklıdestrinvesakkaritlerinbir karışımı olan berrak, renksiz ve kıvamlı yapıda besleyici şuruplardır. Türk Gıda Kodeksi Şeker Tebliği’ne göreglikozşurubu,nişastaveya insülindenveyabunlarınkarışımındaneldeedilenbesleyicideğeriolansakkaritlerdensaflaştırılmışvekoyulaştırılmışsuluçözeltisidir.

Kullanılmaalanlarıise:Şekerlemesanayi,Reçelsanayi,Sakızsanayi,Alkolsüziçeceksanayi,Dondurmasanayiolarakkarşımızaçıkmaktadır.

2014 Yılı En Büyük Şeker Tüketicisi Ülkeler ve Türkiye

Kaynak: ISO 2015 Year Book

22

Tablodaülkelerbazında tüketimvekişibaşına tüketimmiktarıyeralmaktadır.2014’tekıtalarbazında,kişibaşınatüketimmiktarıisesırasıylaGüneyAmerika’da48kg,OrtaAmerika’da41kg,Okyanusya’da40kg,Avrupa’da37kg,KuzeyAmerika’da33kg,Asya’da18kg,Afrika’da16kgolupdünyaortalaması23kg’dır(Şeker Kurumu 2015 Yılı Faaliyet Raporu).

ZMO`nunyaptığısahaaraştırmasınagöre,2016üretimsezonundamısırüretimrekoltesinin6.3milyontonolmasıbekleniyor.2015yılınagöreüretimveekilişalanlarındabirmiktarazalmagözlenmektedir.2015yılındamısırekilişalanı6.881.699dekar,üretimmiktarı6.400.000ton iken,2016yılındaekilişalanı6.820.000dekara,üretimmiktarıisetahmini6.300.000tonadüşmüştür.Hasadınbaşlamasıilebirliktepiyasadabugünbirkgmısırınsatışfiyatı65-68kuruşdeğerindealıcıbulmaktadır.Buoldukçadüşükbirfiyattır.Mısırüretimmaliyetiiseoluşansatışfiyatınınüzerindedir.

Dünya`da2.7milyartontahılüretimiiçinde,mısırüretimmiktarı1.038.281bintondur.Mısırıntoplamtahılüretimi içindekipayı%38.1‘dir (FAO,2014).Dünya`daekiliş alanıbakımındanbuğdayve çeltikten sonraüçüncüsıradagelenmısır,üretimmiktarıaçısındanbirincisıradadır.EnfazlamısırüretenülkelerABD,Çin,Brezilya,Arjantin,Meksika,Hindistan,Ukrayna, Endonezya`dır. Türkiye üretici ülkeler arasında 24. sırada gelmektedir. Son 10 yıllıksüreçteDünya`damısırekimalanları%24oranındaartarken,üretim%42.3oranındaartmıştır.

Dünya`dagenelolarakmısırbitkisi,insangıdasıvehayvanyemiolarakkullanılmaktadır.Sanayidebirçokürününhammaddesidir.Gelişmişülkelerdeüretilenmısırınbüyükbirkısmıhayvanyemiolarakdeğerlendirilmektedir.Azgelişmişvegerikalmışülkelerde ise insanbeslenmesindeözelbirönemesahiptir.Mısırın tanesindeneldeedilennişasta, glikoz ve mısırözü yağı ekonomide değerli bir hammaddedir. Özellikle ABD‘de etanol üretiminde mısırhammaddeolarakkullanılmaktadır.

3.1.3. TALEBİ ETKİLEYEN UNSURLARNişasta ve şeker bitkileri üretiminin talebini; nişasta ve şeker bitkilerinden üretilen ürünlerin fiyatı, rakip

firmaların mallarının fiyatı, hedef kitlenin gelir düzeyi, alışkanlıklar, iklim faktörleri doğrudan etkilemektedir. Gümüşhane’de kurulacak işletmemiz için talebi etkileyen unsurlar göz önünde bulundurularak işletme faaliyetegeçecektir.

Türkiye’de nişasta üretimi yıllara göre dalgalı bir seyir izlerken, nişasta bazlı şekerler üretimi yıllara göredevamlıbirartışgöstermektedir.Budurumnişastabazlışekerlerindiğersanayikollarıtarafındantalebininartışıileaçıklanabilir.

Dünyaşekerfiyatlarınınoluşumundabaşlıcabelirleyici,arz/talepdurumudur.Spekülasyon,petrolveemtiafiyatları, enerji politikaları, navlun bedelleri, döviz kuru değişimleri, faiz oranları, ticaret politikaları ve tercihanlaşmaları, enflasyon, politik ve finansal çalkantılar, ülkelerin ekonomik durumları gibi dış faktörler de fiyatlarüzerindegiderekartanölçüde roloynamaklabirlikteüretilenşekerin talebinaltındaolması stoklarınazalmasına,dolayısıyladafiyatlarınartmasına,tersiisefiyatlarındüşmesinesebepolmaktadır(Şeker Kurumu 2015 Yılı Faaliyet Raporu).

Dünya şeker fiyatlarını etkileyen bu etmenler, kurulacak olan işletmemizde üretimi yapılacak ürünlerin

fiyatlarınıdadoğrudanetkilemektedir.

23

3.1.4.REKABET YAPISI VE RAKİPLERİN ÖZELLİKLERİ Türkiye’deNişastaveGlikozüretenfirmalarındağılımalttadır.

Nişastaüretilenillerindağılımı

Glikozüretilenillerindağılımı.

Yukarıdaki tablolardan da görüleceği gibi Karadeniz Bölgesinde bu konuda çalışan hiçbir üretici firmabulunmamaktadır.Bukonudayapılacakolanyatırımönemlibirboşluğudolduracaktır.

24

Günümüzrekabetortamındaüretimsektöründe,müşterinintaleplerivemüşterimemnuniyetienönemlifaktörlerdenikitanesidir.Müşteriyeuzunvadeliürünhizmetivermekiçinkaliteliürünüretmek,fiyatlarımüşterigelirdüzeyinegörebelirlemek,insansağlığınıgözönündebulundurmak,müşteritalepleriniyerinegetirmekişletmeninpazardarakiplerinegörebaşarıoranınıarttırmaktavekendialanındabellibiryeredinmesiaçısındançokönemlidir.BukriterlerGümüşhane’defaaliyetegeçecekolanişletmemiziçinönemlidir.

Gümüşhane,tarımürünlerininüretilmesiiçinelverişlitopraklarasahiptir.Gümüşhane’denişastabitkilerindenpatatesvemısır,şekerbitkilerindeniseşekerpancarınınüretimiyapılmaktadır.

3.2.PAZARLAMA PLANI

3.2.1. HEDEF PAZAR VE ÖZELLİKLERİ Gümüşhanevebölgesihedefpazarımızıoluşturmaktadır.

Gümüşhaneilindefaaliyetegeçecekolanişletmede, nişastaveglikozüretimiyapıldıktansonraeldeedilenürünlerhammaddeolarakçeşitlisanayikollarındakullanılabilecektir.

NişastaveglikoziçinsanayikollarıKağıt,tekstil,Gıda,İlaç,İçecek,Şekerleme,Kimya,Dondurma,Şekerleme,Ciklet,Fermantasyon,Reçel,Helva,Lokumvebaklavasanayialanlarıdır.

Gümüşhane’deyılda5.000Tonunüzerindepestilvekömeüretimiyapılmaktadır.Buüretimalanınişastave

glikozkullanımıiçinönemlibirPazarkonumundadır.

3.2.2 HEDEF MÜŞTERİ GRUBU VE ÖZELLİKLERİ

Gümüşhane’de gerçekleştirilecek olan bu yatırımın en önemli hedef müşteri kitlesi nişasta ve glikozuhammaddeolarakkullanacakolanpestilvekömeimalatçılarıdır.Kurulacakolanişletmeninbirdiğerhedefmüşterikitlesiisemarketlerden,pazarlardanalışverişyapantüketiciler,pastaneler,fırınlarveyemekfabrikalarıdır.

3.2.3. İLK FAALİYET YILINDA HEDEFLENEN SATIŞ DÜZEYİ

*Üretimdüzeyikadarsatışdüzeyiolacağıvarsayılmıştır.

3.2.4. İLK FAALİYET YILINDA HEDEFLENEN SATIŞ FİYATI

*Ortalamamaliyetin370TLolacağıvarsayılmıştır.

25

3.2.5. DAĞITIM KANALLARI

Üretici GıdaFabrikalarıÜretici Aracı FabrikalarÜretici Bayiler TüketiciÜretici Tüketici

Nişastaveglikozürünleripazarlamaelemanlarıtarafındandoğrudandağıtımkanalıaracılığıylasatılacaktır.Buürünlereihtiyaçduyankuruluşlaraüretimtesisindendoğrudannakliyeyapılacaktır. Birdiğerdağıtımkanalıilebayilerkanalıylaolmasıöngörülmüştür. ÖzellikleGümüşhanedışındakibölgelerebayiliklerkanalıylaulaştırılacakolanürünlerbukanalüzerindentüketicifirmalarlabuluşturulacaktır.

3.2.6. PAZARLAMA/SATIŞ YÖNTEMLERİ

Pazarlamagiderleriiçinyıllık120.000TLharcanacağıvarsayılmıştır.

3.2.7. KURULUŞ YERİ SEÇİMİ VE ÇEVRESEL ETKİLER

KuruluşyeriolarakGümüşhaneOrganizeSanayiBölgesiöngörülmüştür.Kuruluşalanıolarak10dönümlükkapalıalandaüretimyapılacağıöngörülmüştür.

Bubölgeninseçimnedenleri;Hedefmüşterikitlesinedoğrudanulaşmaimkanı,organizesanayibölgesininaltyapısındanyararlanmaolanaklarındandolayıdır.

Gümüşhane’nin seçilmesinin başlıca nedeni bu bölgede üretilen Pestil ve Köme ürünlerinde nişasta veglikozunyoğunşekildekullanılmasıdır.

Gümüşhane’deheryılyaklaşık5.000TonPestilveKömeüretimiyapılmaktadır.13BurakamlarGümüşhane’deüretilecekNişastaveGlikoz’unnekadarbüyükbirpazarahitapedeceğinigöstermektedir.

Nişastaveglikozsadecepestilvekömeüreticileri tarafındandeğil; tatlıcılar,pastahanelergibikuruluşlartarafındandatalepedilmektedir.

13http://www.gumushane.gov.tr/turkiyede-uretilen-pestil-ve-komenin-3-kati-gumushanede-uretiliyor

→→→→

→→

26

Ayrıca çevre illerdedenişasta ve glikozaolan talepönemli bir faktördür.Gümüşhane’de kurulacakolannişastaveglikozimalattesisiçevresindekiilleredeönemlikatkılarsağlayacaktır. Nişastaveglikozüretimiyapanfirmalarçevreillerindeyoktur.BuhammaddelerGümüşhane’yedışarıdangelmektedir.Budurumhammaddeüzerindeolumsuzbiretkiyaratmaktavemaliyetleriyükseltmektedir.

Çevre kirliliği için alınması gereken bütün önlemlerin alınacağı varsayımına dayanılarak hesaplamalaryapılmıştır. Tesisçevrekirliliğiileilgiliherhangibiryanatıküretmemektedir

4.HAMMADDE VE DİĞER GİRDİ PLANLAMASI 4.1. HAMMADDE VE DİĞER GİRDİ TEMİN KOŞULLARI

Nişasta’nınanateminkaynaklarındanbirimısırdır.Gümüşhane’deGıda,TarımveHayvancılıkİlMüdürlüğününverilerinegöre(https://www.tarim.gov.tr/SGB/TARYAT/Belgeler/il_yatirim_rehberleri/gumushane.pdf)yılda50.558TonMısır(Hasıl-Silajlık)üretimigerçekleştirilmiştir.

Bayburt’daMısırüretimikonusundaelverişlialanlarasahiptir.Gümüşhaneveçevreilleridüşünüldüğündehammaddeteminindebirsorunyaşanmayacağınıgöstermektedir.

Bölgedeüretilenmısırhammaddesi kolaylıkla teminedilebilecektir.Böylebir tesisinkurulması ilemısıraolantalepartacağındanmısırüretimikonusundadabirartışolacaktır.Budurumhammaddeyeulaşımıkolaylaştırdığıgibimaliyetlerüzerindededüşürücübiretkiyaratacaktır.

Tesisiçingereklidiğerhammaddeveyarımamullerbölgeden,aracılardanveüreticilerdenkolaylıklateminedilebilmektedir.

4.2.HAMMADDE VE DİĞER GİRDİLER Mısır,yaklaşıkolarak%65-70nişasta,%5-8yağ,%11kepek,%10-15proteiniçerir. Mısırı hammadde olarak kullanan proseslerde temel ürün nişastadır. Genelde büyük işletmelerde eldeedilennişastadaişlenerekdekstroz,glukoz,fruktoz,mısırşurubuvemaltodekstringibiürünleredönüşümüsağlanır. Mısırın işlenmesi sırasında öz, kepek ve protein gibi ürünler de saf olarak elde edilir ve gıda sanayindekullanılır. Islak öğütme,mümkün olduğunca saf nişasta sütü ve yan ürünler elde etmek içinmısırın bileşenlerineayrılmasıdır.Öğütmetanklarındayumuşatılanmısır,kırmadeğirmenleri ileöğütülerek,mısırın içerisindebulunanmısırözü,kepek,nişastaveproteininbirbirlerindenayrılmasısağlanmaktadır.Yaklaşıkolarak100kgmısırtanesinden;60kgnişasta,25kgyem,3.5kgmısırözüyağıimaledilebilmektedir14.

Kullanılandiğergirdiler:1. Mısır2. Su3. SO2

Ayrıcaürünlerinpaketlenmesiiçin: Toznişastaiçinnaylonpaketlememalzemeleri, Tozglikoziçinnaylonpaketlememalzemeleri, Sıvıglikoziçinpaslanmazçelikteneke(25kg)vevariller(300kg)kullanılacaktır.

14http://content.lms.sabis.sakarya.edu.tr/Uploads/40013/30746/ni%C5%9Fasta_1.pdf

27

5. İNSAN KAYNAKLARI PLANLAMASI

5.1.PERSONEL YÖNETİMİ

Fabrika7/24esasıüzerindençalışacaktır.Üretimsürekliolacaktır.Öngörülenelemanihtiyacıaşağıdadır.

28

5.2.ORGANİZASYON ŞEMASI

6. ÜRETİM PLANLAMASI

6.1.YATIRIM UYGULAMA PLANI VE SÜRESİ

GenelMüdür

GıdaMühendisi

İşletmeMüdürü

Tekniker

İdariPersonel

Usta

İşci

NakliyeSorumlusu

NakliyeElemanı

Satınalma

29

KAPASİTE KULLANIM ORANI

6.3.ÜRETİM MİKTARI

6.3.1.TAM KAPASİTEDEKİ ÜRETİM DÜZEYİ

6.3.2. İLK YILDAKİ KAPASİTE ÜRETİM DÜZEYİ (AYLIK)

*Mevsimseldalgalanmaolmayacağıvarsayılmıştır.

6.3.3.İLK 10 YILDAKİ ÜRETİM VE SATIŞ DÜZEYİ

6.4.BİRİM MALİYETLER VE KARLILIK ORANLARI

*HayvanyemiveMısırözüyağı,üretimindoğalçıkıtısıolarakortayaçıkmaktadır. Bunedenelbuürünlerinhammaddemaliyetlerinişastaveglikoziçinedahiledilmiştir.

30

6.5. İŞ AKIŞ ŞEMASI

1.Nişasta İş Akışı Dosyası

Mısır

Masarasyon Evaporasyon

Kırma

Öz Ayırma ve Yıkama Kurutma

Kepek Ayırma ve Yıkama Kurutma

Glüten Ayırma

Nişasta Sütü

Nişasta Sütü

Mısır Özü

Kepek

Kurutma

Gluten

31

2.Glikoz İş Akışı Dosyası

Nişasta

EnzimatikSıvılaştırma

Evaporasyon

Enzimatik İzomerizasyon

Rafinasyon

Evaporasyon

Zenginleştirme

Rafinasyon

İzoglikoz

Glikoz

Evaporasyon Zenginleştirilmiş İzoglikoz

32

6. TEKNOLOJİ ÖZELLİKLERİ

Kurulmasıplanlanantesisinensonteknolojiilekurulacağıvarsayılmışvemaliyetlerbuvarsayımagöreha-zırlanmıştır.

1.MısırıTemizlemeTanelenmişmısır,fabrikalarakamyon,vagonveyagemilerlegelir.Mısırtaneleriöncedepolaraboşaltılır.Tartımişleminealınarakotomatikkantarlarlatartılmaktavebuişlemdensonramekaniktemizle-meyetabitutulmaktadır.Küf,böcekveyakurtlardantemizolupolmadığınumunelendirmeyapılarakkontroledilir.Gelenmısırlardanişastaüretimineuygunolmayanlarfabrikayaalınmaz.Yabancımaddelerdenarındırılmasıiçinfabri-kayagelenürünkurutemizlemesistemindengeçirilerekmısırstoklamaamacıylakullanılançelikveyabetonsilolalaraçeşitlitaşımasistemlerikullanılarakalınır. 2. TemizlemeYöntemleriEndüstrideyaygınolarakkullanılan temizlemeyöntemi,elemesistemidir.Eleksistemiyamısırsilolaraalınmadanönceyadasilolaraalınıpprosesebaşlanmadanönceuygulanmaktadır. 3.TemizlemeAşamalarıMısırelemesisteminetaşındıktansonrametalyakalayıcıveardından1,2cmdeliklibirelektengeçirilir.Elekvibrasyonprensibiyleçalışmaktadır.Elektengeçenmısıryolunadevamederkengeçemeyenyabancımaddeler(sap-saman,kavuz,kılçık,kapçık,içiboşveyeniktaneler)eleğinüzerindenakarakdışarıyaalınırvesistemdenuzaklaştırılır. 4.ÜretimdeKullanılanAletveEkipmanlarMısırüretimindeboşaltma,taşımaveiletimsistemleri,mısırde-polamasiloları,eleksistemleri,aspiratörler,metalayırıcılar,kırmadeğirmenleri,özayırmaüniteleri(özyıkamaveözsualmaüniteleri),kepekyıkamasistemleri,glütenayırmaüniteleri(glütenkonsantrasyonveglütensualma),nişastaayırma(nişastaseperatoruvenişastayıkama),kurutucular(öz,kepek,glütenvenişasta)santrifüjler,siklonlar,muhte-lifpompalarvetanklar,buharkazanları,kurutmafırınları,sonürüneleklerivedepolamasiloları,ambalajmakinelerivemalzemelerikullanılır.15

5.YumuşatmaYaşöğütmeprosesininenönemliaşamalarındanbiridir.Prosesin(süreç)ilkaşamasıolarakkabuledilebilinir.Bubölümdemısıryumuşatılarakmısırıniçeriğinedahakolayayrışmasıamaçlanır. 6.YumuşatmaAşamalarıTemizlenenmısırsilolardanyumuşatmatanklarınaçeşitlitaşıyıcısistemlerkullanı-laraktaşınır.Buyumuşatmatankları50–300tonarasındaolabilir.Buradamısır48–52oC’dekimasarasyon(Mısırınbileşenlerineayrılmasıamacıylakırmaişleminegeçmedenöncesıcaksuileyumuşatılmasıişleminedenir)suile32–36saatarasındaişlemetabitutulur.Buşekildemısır,yapısınaısıilesuçekilerekyumuşatılır.TanklarındibikonikşeklindedirveburadabulunaneleksayesindeMasarasyonsuyuburadanalınıpbaşkabiryerepompalanabiliryadatekrartankıntepesinegönderilebilir.Masarasyonsıcaklığınıkorumakiçinbirısıdeğiştiricivasıtasıylasuısıtılır.Su55oC’yibakterilerinparçalanmasınıönlemekaçısındanaşmamalıdır.Mısırınmasarasyonagirişveçıkışındakiönerilendeğerleraşağıdakigibidir:RutubetMasarasyonaGirenMısır:14,5-15,5MasarasyonSonrasıMısır:40,0–43,0Ma-sarasyonlama6–12arasıveyadahafazlatankkullanılarakyapılabilir.Tanklardanbiriboşaldığındadiğeridoldurulur.Sadecesubir tanktandiğerine transferedilir.Kurumısır tankın tepesindenboşaltılır,masarasyonlanmışmısır iseaşağıdançekilir. 7.YumuşatmatanklarıMısırtanesinintaşıdığısudaçözünenproteinlerin,karbonhidratlarınveminerallerinbüyükbirkısmımasarasyonsuyunageçmektedir.Masarasyonsuyumısırişlenmesindeilkyanürünüteşkiletmek-tedir.Busıvı(CSL=CornStepLiquor)herhangibirişlemetabitutulsunveyatutulmasın,antibiyotiklerinvitaminlerin,aminoasitlerinvefermantasyonvasatlarınınönemlibirhammaddesinimeydanagetirmektedir.

8.SuyuhazırlamaTanklardakullanılansuyaşöğütmeyöntemindemısırınçözünür,bileşenlerininayrışma-sını sağlar.Masarasyon suyuna%0,12 – 0,2 konsantrasyonda SO2 eklenir. SO2 suyumısırın içerisine difizyonunartmasını,protein–nişastamatriksininçözülmesiniyaniyumuşamanınkolaylaştırmayısağlarveböylecedahasafbirnişastaeldeedilir.SO2’lisuensontankaeklenir.SutanktantankageçerkenSO2konsantrasyonuazalır,bakterioluşumuartar.Masarasyondayeralanbakterilerdenözellikle“lactobacillusdelburceklisp.bulgaricus”bakterisininbusıcaklıktaürettiğilaktikasit,yapınındahafazlayumuşamasınanedenolmaktadır.Yumuşatmaişlemininsonunda

15 http://hbogm.meb.gov.tr/modulerprogramlar/kursprogramlari/gida/moduller/NisastaUretimi.pdf

33

kullanılanmasarasyonsuyuçekildiğindeistenilenlaktikasitkonsantrasyonu%16–20civarındadır.BununlaberaberSO2konsantrasyonu%0,01veyadahaazolmalıdır.Yumuşatmaiçinuygunsumiktarı1tonmısırbaşına1,2–1,4m3sudur.Yumuşatmasırasında1tonmısırbaşına0,5m3su,mısırtarafındanabsorbeedilirvemısırın%16civarıolannemi%45’eçıkar.Geriyekalansusistemdençekilir.Buda%40–50kurumaddekalacakşekildeiçindekisubuhar-laştırılır,kepeklekarıştırılır,kurutulur.

9.EzmeMasarasyonlamaişlemindensonramısırezmeişlemiyle,yumuşatılmışolanmısırınparçalanaraközündışarıalınmasıvekepeğeyapışıkkalannişastanındahaiyiayrılabilmesisağlanır.Tümbuezmeproseslerininanaamacı:mısırıbünyesindebulunankomponentlerindenmümkünolduğuncaayıraraktakipedenproseslerdeverimlibirayrışmanınsağlanmasıdır.

10.Ezmeaşamaları:BirinciveİkinciKırmaDeğirmenleri:Buişlemdedişlidönerdisktipindekırıcılarkulla-nılır.Budeğirmenlerözeldiskvedişyapısısayesindemısırınistenenşekildekırılmasınıveözünparçalanmamasınısağlar.Bazıaplikasyonlardadikeydönerdiskli,bazıaplikasyonlardaiseyataypimlidönerdisktipdeğirmenlertercihedilir.

11.3.kırmadeğirmenleriilkikikademedeğirmenlerdensonrakepeğeyapışıkkalannişastanındahaiyiay-rılabilmesiiçindizaynedilmişözeldeğirmenlerdir.Bazıaplikasyonlardadikeydönerdiskli,bazıaplikasyonlardayataypimlidönerdisktipdeğirmenlertercihedilir.

12.KepekAyırmaÖzdenarındırılmışolanbulamaçkepekyıkamabeslemetankındatoplanırveözeleleksis-teminegönderilir.Busistemdeüründekikepekkısmiilenişasta-proteinkarışımıbirbirindenayrılır.Kepekpreslerindekepeğinsuyualındıktansonrakurutucuünitesinegönderilir.Buradatamamenkurutulmuşolankepekbüyükbaşhay-vanyemiüretimiyapantesisleregönderilmeküzeredepolanır.

13.ProteinveNişastaAyırmaProteinvenişastaiçerenbulamaçseperasyonsisteminebeslenir.Busayedenişastasütününmekanikolarakiçindebulundurduğuglütenveproteindentamolarakayrıştırılmasıişlemigerçekleş-tirilir.Merkezkaçprensibinegöreçalışanbusistemözgülağırlığıdahafazlaolannişastanınalttan,proteininiseüsttençıkarakbirbirindenayrılmasınısağlar.Ayrılanproteininvakumyardımıylasuyualınırveproteinkurutucuünitesinegönderilir.Buradatamamenkurutulmuşolanproteinkanatlıhayvanyemiüretimiyapantesisleregönderilmeküzeredepolanır.Proteindenayrılannişastabulamacıhidrokolonlardayıkanarakkalansafsızlıklardanvekaçmışolabilecekproteindentamamenarındırılır.

Mısır,yaklaşıkolarak%8öz,%11kepek,%5protein,%6çözünürprotein,safsızlıkveiyonlar,%70oranındanişastaihtivaeder.Nişastanınmısırıniçerisindekiyüksekbulunmayüzdesivebirçokdeğişikürünedönüştürülebi-leceğidikkatealındığında,mısırıhammaddeolarakkullananproseslerdetemelürününnişastaolduğugözeçarpar.Geneldebüyük işletmelerdeeldeedilennişastada işlenereknişastanındekstroz,glukoz, fruktoz,mısırşurubuvemaltodekstringibiürünleredönüşümüsağlanır.Mısırınişlenmesisırasındaöz,kepekveglutengibiürünlerdesafolarakeldeedilirvegıdasanayindekullanılır.Mısırınyapısınabakacakolursak;ortadaöz,özünçevresindeproteinvenişastatümbunlarıdaçepeçevresarankepekmısırıngenelgörünümünüverir.Proteinvenişastaiçiçegeçmişmatrishaldedir.Buradaproteinçözünürveçözünmezproteinolmaküzereikiyeayrılmaktadır.Mısırdaneldeedilenürünler;

Mısır:Gluten(dökme)NişastaSütüKepek(torba,palet)Öz(dökme)yemsanayiyemsanayiyağsanayi,DoğalNişastaDekstrinGlikoz,Oluklular,gıda,ilaç,ilaçsektörü,deterjan,Şekerleme,reçel,hazırçorba,lokum,yapıştırıcı,tekstil, bisküvi, sakız, Kağıt, dondurulmuş gıda, döküm sanayi, boyalar vb.. kozmetik, çikolata, Tekstil, tutkal, pu-dingvb..

34

6.7.MAKİNE VE EKİPMAN BİLGİLERİ

Ortalamabirfabrikanınkurulummaliyeti44.800.000TLcivarındadır.Kurulummaliyetleriüretimkapasitesinegöredeğişiklikgöstermektedir.

35

7. FİNANSAL ANALİZLER

7.1.SABİT YATIRIM TUTARI

7.2.İŞLETME SERMAYESİ

*Tesisalanındansondajyapılaraksuihtiyacınınkarşılanacağıvarsayılmıştır.*Yıllaritibariylefiyatartışlarının%10olacağıvarsayılmıştır.

7.3.TOPLAM YATIRIM İHTİYACI

*Yatırımdönemve1.yılkigiderlerin%25’ioranındaişletmesermayesigerekeceğivarsayılmıştır.

36

7.4.FİNANSAL KAYNAK PLANLAMASI

*Toplamyatırımihtiyacınınenaz%40oranınınyatırımcınınözsermayesitarafındankarşılanmasıtavsiyeedilmek-tedir.

7.5. GELİR-GİDER HESABI

7.6.NAKİT AKIM HESABI

37

7.7. KARLILIK HESABI

7.8. YATIRIMIN GERİ DÖNÜŞ SÜRESİ

Yatırımıngeridönüşsüresi=2.03yıl’dır.

8. EKONOMİK ANALİZLER 8.1.NET BUGÜNKÜ DEĞER ANALİZİ

8.2 KREDİ GERİ ÖDEMESİ

38

*Kredi tutarı yatırımın tutarının % 60 lık kısmı olan 38563874,868 TL olarak hesaplanmıştır *Kredi yıllık faizi % 12 olarak hesaplanmıştır*Kredinin ilk 2 yılında sadece faiz ödemesi yapılacaktır*Kredinin toplam vadesi 7 yıl olacaktır*Kalan 5 yıl içerisinde anapara ve faiz birlikte ödenecektir.*Kredi geri ödemesinin yatırım sonrası 1. yıldan sonra azalan bakiyeler yöntemi ile faiz hesaplaması yapılmıştır

8.3. SATIŞ GELİR TOPLAMI

8.4. AYRINTILI TAHMİNİ GELİR TABLOSU

39

8.5.BİLANÇO

40

41

8.6.FİNANSAL ORANLAR VE SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ 8.6.1.FİZİBİLİTE SONUÇLARI

8.6.2.ORAN ANALİZİ SONUÇLARI

8.6.2.1. Likidite Analizi (Cari Oran, Dönen Varlıkların Etkinliği)

42

8.6.2.2. Finansal Yapı Analizi

43

8.6.2.3. Faaliyet Analizi

44

8.6.2.4. Karlılık Analizi

9. TEŞVİK SİSTEMİNİN GÜMÜŞHANE’YE GETİRDİĞİ AVANTAJLAR

9.1. YATIRIM YERİ TAHSİSİ16

Gümüşhane’deyatırımyapmakisteyenmüteşebbislere,EkonomiBakanlığıtarafındanyürürlüğekonulanve

uygulamasıMaliyeBakanlığıilemüşterekyürütülen“YatırımlardaDevletYardımlarıHakkındaKarar”kapsamındayer

alan“yatırımyeritahsisidesteği”verilmektedir.Destek,ilkyıliçintaşınmazınemlakvergideğerininenfazla5.Bölge-

debulunanilleriçin%1’ioranındatakdiredilenbedel,ikincivemüteakipyıllariçinisecariyılbedelininÜFEoranında

artırılmasısuretiylehesaplananbedelkarşılığında,taşınmazüzerinde49yılsüreyleirtifakhakkıveyakullanımizni

verilmesiseklindeuygulanmaktadır.Ancak,ilk3yıliçinödemelerhesaplanandeğerin%30’uoranındaalınmaktadır.

5.bölgedebulunanillerdeyatırımkonusutaşınmazınemlakvergideğerinin%1’i,

6.bölgedebulunanillerdeyatırımkonusutaşınmazınemlakvergideğerinin%0,5’idir.

YatırımyeritahsisidesteğindenfaydalanabilmekiçinönceliklebiryatırımprojesininBakanlığımızcabölge-

sel,büyükölçekliveyastratejikyatırımolarakdeğerlendirilmeksuretiyleyatırımteşvikbelgesinebağlanmış̧olması

gerekmektedir.Ancak,yatırımteşvikbelgesindeyatırımyeritahsisidesteğininöngörülmüş̧olmasıkesintahsisişlemi-16 https://www.ekonomi.gov.tr/portal/content/conn/UCM/path/Contribution%20Folders/web/Yatırım/Yatırım%20Teşvik%20Sistemi/ekler/TesvikUygulamaRehberi.pdf?lve

45

ningerçekleşmesianlamınagelmemektedir.Zirakesintahsisişlemleri,MaliyeBakanlığıMilliEmlakGenelMüdürlüğü

koordinasyonundataşınmazsahibi idaretarafındanyürütülmekteveyatırımlaratahsisedilmeküzere ilanaçıkılan

yerleriçinbaşvurudabulunulmuş̧yatırımprojeleriarasındanValibaşkanlığındaoluşturulankomisyoncabelirlenen

yatırımprojeleri için gerçekleştirilmektedir.Bukapsamda,MaliyeBakanlığı kamu taşınmazlarının yatırımlara tah-

sisedilmesiaşamasındaarananyeterlilikkoşullarını3/9/2009tarihindeResmiGazete’deyayımlananyönetmelikile

belirlemiş̧bulunmaktadır.Bakanlıkçadüzenlenenyatırımteşvikbelgesinesahipolmakisetalepedilenevraklardan

birisidir.Özetle,Bakanlıkçayatırımteşvikbelgesidüzenlenmesivebelgekapsamındayatırımyeritahsisidesteğinin

öngörülmesikesintahsisişlemiiçinyeterliolmamaklabirlikte,birönkoşulniteliğitaşımaktadır.

9.2. VERGİ İNDİRİMİ

Vergi indirimidestekunsuru ihtivaedenbiryatırımteşvikbelgesikapsamındayatırımyapmaktaolanbir

yatırımcı,yatırımyapmaktaolduğubölgeyegöredeğişenoranlardagelirveyakurumlarvergisiniindirimliolaraköde-

yebilmektevebuindirimdenyinebölgeyegöredeğişenoranlardakiyatırıma katkı tutarına ulaşıncaya kadar yarar-

lanmayadevamedebilmektedir.

• Stratejikyatırımlariçintümbölgelerdeuygulanacakvergiindirimioranı%90,yatırımakatkıoranıise%50’dir.

• Bölgeselteşvikuygulamalarıilebüyükölçekliyatırımlarçerçevesindedüzenlenenteşvikbelgelerikapsamın-

da,aşağıdabelirtilenvergiindirimoranlarıileyatırımakatkıoranlarıuygulanır.

Yatırımlardaneldeedilenkazançlar,yatırımtamamenveyakısmenişletmeyegeçipilgiliyatırımdankazanç

eldeetmeyebaşlanıldığıhesapdönemindenitibarenindirimlioranlarüzerindenkurumlarvergisinetabitutulur.İn-

dirimlioranuygulamasıyatırımınkısmenveyatamamenfaaliyetegeçtiğigeçicivergidönemindebaşlar.

Ayrıca,aynıyatırımakatkıtutarındandüşülmeküzere,bölgeselyatırımlarınteşvikiuygulamalarıvebüyük

ölçekliyatırımlarınteşvikiuygulamasıkapsamındadeğerlendirilenyatırımlariçinaşağıdakitablodabelirtilenoranları

geçmemeküzere;yatırımcı,yatırımdönemindediğerfaaliyetlerindeneldeettiğikazançlarınadaindirimligelirveya

kurumlarvergisiuygulayabilir.

46

9.3. GÜMRÜK VERGİSİ MUAFİYETİ VE KDV İSTİSNASI 9.3.1. GÜMRÜK VERGİ MUAFİYETİ

YatırımTeşvikBelgesikapsamındayurtdışındanteminedilecekyatırımmalımakineveteçhizatiçingümrükvergisinin

ödenmemesişeklindeuygulanır.Teşvikbelgesikapsamındayurtdışındanteminedilenyatırımmalımakineveteçhi-

zatithaligümrükvergisindenmuaftır.

9.3.2. KDV İSTİSNASI

YatırımTeşvikBelgesikapsamındayurtiçindenveyurtdışındanteminedilecekyatırımmalımakineveteçhizatiçin

katmadeğervergisininödenmemesişeklindeuygulanır.Yatırımteşvikbelgesisahibimükelleflere,belgekapsamın-

dakimakineveteçhizatteslimlerikatmadeğervergisindenistisnaedilmiştir.

9.4.SİGORTA PRİMİ İŞVEREN HİSSESİ DESTEĞİ

5510sayılıSigortalarveGenelSağlıkSigortasıKanununEk-2’ncimaddesindeteşvikbelgeliyatırımlarınkap-

samındaistihdamedilenişçilerinprimeesaskazançaltsınırıüzerindenhesaplanansigortaprimlerinin,işverenhisse-

lerininve/veyasigortahisselerininBakanlıkçakarşılanmasıdır.

SözkonusuKanunaistinaden2009/15199veya2012/3305sayılıYatırımlardaDevletYardımlarıHakkında

KararlarkapsamındaYatırımTeşvikBelgesidüzenlenmişyatırımlarauygulanabilecekdestekunsurlarıSigortaPrimi

İşverenHissesiDesteğiveSigortaPirimiDesteğidir.

SigortaPrimiİşverenHissesiDesteği,teşvikbelgesikapsamıyatırımlasağlananilaveistihdamiçinödenmesi

gerekensigortaprimiişverenhissesininasgariücretetekabüledenkısmınınBakanlıkçakarşılanmasıdır.

SigortaPrimiDesteği ise teşvikbelgesikapsamıyatırımlasağlanan ilave istihdam içinödenmesigereken

sigortaprimiişçihissesininasgariücretetekabüledenkısmınınBakanlıkçakarşılanmasıdır.2012/3305sayılıYatırımla

DevletYardımlarıHakkındaKararkapsamında,sadece6.Bölgedegerçekleştirilecekbölgesel,büyükölçeklivestrate-

jikyatırımlariçindüzenlenenteşvikbelgelerindeöngörülür.

9.5. ALTINCI BÖLGE TEŞVİK KAPSAMINA ALINAN YENİ İLLER CazibeMerkezleriProgramı(CMP)kapsamındayeralan4’üncüve5’incibölgeillerindekiorganizesanayi

bölgeleriileKilisilindeyeralanorganizesanayibölgelerindegerçekleştirilecekbölgesel,büyükölçeklivestratejikteş-

vikuygulamalarıkapsamındakiyatırımlar,tabiolunanuygulamakapsamında6’ncıbölgedeuygulanandesteklerden

aynıoran,miktar, süreveşartlardayararlanır.Ekdestekalacakcazibemerkezli8 il ;Elazığ,Malatya,Adıyaman,

Tunceli,Erzurum,Erzincan,Gümüşhane,Bayburtilleridir.AyrıcaKilisilidekatılaraktoplam9ilolmaküzereOSBiçe-

risindeyapılacakyatırımlara6.bölgeteşvikiverilebilecektir.

9.6. YATIRIM KONUSUNUN VERGİ TEŞVİĞİNDEKİ DURUMUNişasta ve Glikoz üretimi teşvik kapsamı dışındadır.–

47

48

49

50