ខៃតុលា ឆ្នាំ ២០១២

គំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំព្រះពុទ្ធសាសនា

ការវាយតម្លៃឆ្នាំ២០០៨-២០១២

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

5

អំពីការវាយតម្ល្រ

ការវាយតម្លៃទៅលើគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា នៅពៃះរាជាណាចកៃកម្ពុជា ធ្វើ ឡើងតាមរយៈការពិនិតៃយឡើងវិញនូវឯកសាររបស់កម្មវិធី ពៃមទាំងទិន្នន័យជាលក្ខណៈបរិមាណ និង គុណភាព បៃមូលបានពីខៃត្តចំនួន ៥ រួមមាន ខៃត្តកំពង់ធំ ខៃត្តកំពត ខៃត្តសៀមរាប ខៃត្តតាកៃវ និង ខៃត្តពៃវៃង។ ការធ្វើសមា្ភាសន៍ជាមួយអ្នកពាក់ព័ន្ធ និង អ្នកអនុវត្តន៍សកម្មភាពសំខាន់ៗ រួមទំាង តំណាងកៃសួងធម្មការ និង សាសនា មន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត តំណាងការិយាល័យអង្គការ យូនីសៃហ្វ មនៃ្តអីង្គការមិនមៃនរដ្ឋាភិបាលថ្នាក់កៃមជាតិ ពៃះសងៃឃ និង អ្នកចូលរួមក្នងុកម្មវិធីមួយ ចំនួន។ ការអង្កៃតជាលក្ខណៈគុណភាព តៃូវបានធ្វើទៅលើអ្នកចូលរួមកម្មវិធីនៅក្នុងខៃត្តទាំង ៥ ចំនួនជាង ១៥ ថ្ងៃ ក្នុងខៃសីហា ឆ្នាំ ២០១២។ ការពិភាកៃសាជាកៃុមចំនួន ២០ លើក តៃូវបានធ្វើឡើង ជាមួយអ្នកចូលរួមកម្មវិធី (មនុសៃសពៃញវ័យ កុមារ និង ពៃះសងៃឃ) នៅក្នុងអំឡុងពៃលតៃមួយ។

គោលបំណងនៃការវាយតម្លៃ គឺដើមៃបីផ្តល់នូវទិន្នន័យពាក់ព័ន្ធទូលំទូលាយ និង ទាន់ពៃលវៃលា សមៃប់ជាព័ត៌មានដល់ការតមៃង់ទិសកម្មវិធីនាពៃលអនាគត និង រួមចំណៃកដល់ការរៀនសូតៃ ទូទាំងបៃទៃសជាតិ។

ស្រចក្តីថ្ល្រងអំណរគុណ

កៃុមការងារវាយតម្លៃ សូមសម្តៃងនូវការដឹងគុណចំពោះ ឯ.ឧ. ដោក ណារិន លោក ឆើម ឆត លោក ហ៊រ សុីលីន នៃកៃសួងធម្មការ និង សាសនា បៃធានមន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត និង ជន បង្គោល BLI រួមមានលោក តា ដំផៃង លោក ជុំ ឯម លោក មុំ ចាន់ដរា លោក ហឿន យុិនធីលោក វណ្ណ ប៊ុនណា លោក តាន់ តៃជៃន់ ពៃះតៃជគុន អឿន សំអាត ការិយាល័យសម្តៃចពៃះ សងៃឃរាជនៃពៃះរាជាណាចកៃកម្ពជុា លោក ហីុង យា៉ាន សាកលវិទៃយាធិការង បុគ្គលិកការិយាល័យ អង្គការយូនីសៃហ្វបៃចាំបៃទៃស រួមមានលោកសៃី Souad Al Hebshi លោកសៃី Ulrike Gilbert-

Nandra លោក ជា ប៊ុនធី និង Gabrielle Robens បុគ្គលិកអង្គការយូនីសៃហ្វ ផ្នៃកការពារកុមារ បៃចាំតំបន់ ៖ លោក ជួន សូយ៉ន លោក ចៃម ផលា្លា និង លោក រតនៈ ជីវិត លោក បៃង ចន្ធី អង្គការ សង្គោៃះកុមារកម្ពុជា ៖ លោក សាន វណ្ណឌីន និង សហការីនៃអង្គការដៃគូផ្តល់មៃតា្តា (ភី.សុី) ពៃមទាំងអ្នកចូលរួមក្នុងកម្មវិធីជាចៃើនទៀត មនុសៃសពៃញវ័យ កុមារ អ្នកស្ម័គៃចិត្ត និង ធាតុចូល ទាំងឡាយដ៏មានតម្លៃ ពីពៃះសងៃឃនៅក្នុងសហគមន៍ និង នៅថ្នាក់កំពូលក្នុងរាជធានីភ្នំពៃញ។ ទីបៃឹកៃសាដឹកនាំ សូមថ្លៃងអំណរគុណចំពោះលោកសៃី Ulrike Gilbert-Nandra អ្នកឯកទៃសផ្នៃក មៃរោគអៃដស៍នៃអង្គការយូនីសៃហ្វ ជាពិសៃសចំពោះការគំាទៃផ្នៃកបច្ចៃកទៃសក្នងុរយៈពៃលធ្វើ ការវាយតម្លៃ និង រយៈពៃលសរសៃររបាយការណ៍នៃះ។ សូមថ្លៃងអំណរគុណជាពិសៃសចំពោះ Nikki Ward លោក សាវា៉ាត លោក កំសត់ និង លោក ភីម ផងដៃរ។

សមាសភាពក្រុមការងារវាយតម្ល្រ

Jo Kaybryn ទីបៃឹកៃសាដឹកនាំហឿន សុភ័ក្រ្ត អ្នកបកបៃតុង សុប្រជ្ញ អ្នកបកបៃ

ម៉ក់ ចន្ថាណារី អ្នកសៃវជៃវហង្រស ផល្ល ី អ្នកសៃវជៃវព្រំ វិសិដ្ឋ អ្នកសៃវជៃវ

មាតិកាអក្សរកាត់ ......................................................................................................................... ១0

មូលន័យសង្ខ្ប ............................................................................................................... ១១

គោលបំណងន្ការវាយតម្ល្ ............................................................................................ ២៣

វិសាលភាព និង វិធីសាស្្ត ................................................................................................ ២៧

វិសាលភាព ...................................................................................................................... ២៧

វិសាលភាពភូមិសាស្្ត ...................................................................................................... ២៧

វិធីសាស្្ត ......................................................................................................................... ២៧

អំពីអ្នកចូលរួមក្នុងការវាយតម្ល្ ......................................................................................... ២៩

ដ្នកំណត ់..................................................................................................................... ៣១

ការគិតគូរពីក្មសីលធម៌ ................................................................................................. ៣២

ការណ្នាំអំពីគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំព្ះពុទ្ធសាសនា ................................................... ៣៣

ការអនុវត្ត ........................................................................................................................ ៣៧

របកគំហុើញ .................................................................................................................... ៤១

វិសាលភាពគ្បដណ្តប់របស់អង្្កត និង អ្នកចូលរួមក្នុងក្ុមពិភាក្សា ................................. ៤១

- ការចូលរូមក្នុងសកម្មភាព ................................................................................................. ៤៥

ភាពពាក់ព័ន្ធ ..................................................................................................................... ៤៧

- ភាពពាក់ព័ន្ធទៅនឹងគោលនយោបាយជាតិ ....................................................................... ៤៧

- ភាពពាក់ព័ន្ធទៅនឹងយុទ្ធសាស្រ្តអង្គការយូនីស្រហ្វ ........................................................... ៥១

- ភាពពាក់ព័ន្ធចំពោះប្រពលរដ្ឋដ្រលងាយរងគ្រះបំផុត ..................................................... ៥៤

វិសាលភាពគ្បដណ្តប់ និង ប្សិទ្ធភាព ............................................................................ ៥៦

ប្សិទ្ធផល ...................................................................................................................... ៦0

ឥទ្ធិពល ............................................................................................................................ ៦២

- ការគាំទ្រខាងសា្មារតី និង ដ្រលមានប្រយោជន៍សម្រប់កុមារងាយរងគ្រះ ......................... ៦២

-ការគាំទ្រខាងសា្មារតី និង ខាងប្រតិបត្តិ សម្រប់មនុស្រសព្រញវ័យដ្រលងាយរងគ្រះ ............ ៦៧

- កាលានុវត្តភាពពិត និង កាលានុវត្តភាពដ្រលអាចនឹងមាន ................................................. ៦៩

- មនុស្រសព្រញវ័យដ្រលងាយរងគ្រះ ................................................................................ ៧១

- ការលើកស្ទួយសិទ្ធិ ....................................................................................................... ៧៣

- ការមាក់ងាយ និង ការរើសអើង ........................................................................................ ៧៥

- តួនាទីរបស់ព្រះសង្រឃ ....................................................................................................... ៧៩

និរន្តរភាព..........................................................................................................................៨0

- ការគ្រប់គ្រង និង ភាពជាមា្ចាស់ន្រគំនិតផ្តួចផ្តើម .................................................................. ៨៣

កាងារពាក់ព័ន្ធនឹងកិច្ចការពារកុមារ ..................................................................................៨៧

ស្ចក្តីសន្និដ្នាន ................................................................................................................ ៨៩

អនុសាសន៍ .................................................................................................................... ៩៣

ក្សួងធម្មការ និង សាសនា .............................................................................................. ៩៣

ភាពជាអ្នកដឹកនាំព្ះពុទ្ធសាសនា និង ឋានានុក្ម ............................................................ ៩៥

អង្គការយូនីស្ហ្វ ............................................................................................................. ៩៧

បញ្ជីឈ្មោះឯកសារយោង ............................................................................................... ៩៩

ការអង្ក្ត ...................................................................................................................... ១០៣

តារាងរូបភាព

រូបភាពទី ១ ៖ អ្នកចូលរួមក្នុងការអង្ក្រតតាមខ្រត្ត និង អ្នកចូលរួមក្នុងកម្មវិធី គិតជាសមាមាត្រ . ៣០

រូបភាពទី ២ ៖ ព័ត៌មានលម្អិតស្តីពីអ្នកចូលរួមទាំងអស់ក្នុងការវាយតម្ល្រតាមខ្រត្ត ................... ៣០

រូបភាពទី ៣ ៖ ចំនួនស្រកុ ឃំុ និង វត្ត ដ្រលចូលរួមជាថ្នាក់ដឹកនំាក្នងុព្រះពុទ្ធសាសនា តាមឆ្នា ំ..... ៣៥

រូបភាពទី ៤ ៖ ចំនួនអ្នកចូលរួមជាមនុស្រសព្រញវ័យ និង កុមារ តាមខ្រត្ត (ឆ្នាំ២០១១) ............ ៣៥

រូបភាពទី ៥ ៖ ថវិកាប្រចាំឆ្នាំតាមខ្រត្ត និង តាមឆ្នាំ ២០០៨-២០១២ ...................................... ៣៦

រូបភាពទី ៦ ៖ របាយអាយុអ្នកផ្តល់ចម្លើយក្នុងការអង្ក្រត តាមភ្រទ ........................................ ៤១

រូបភាពទី ៧ ៖ អាយុអ្នកចូលរួមក្នុងក្រុមពិភាក្រសាតាមខ្រត្ត និង តាមភ្រទ ................................ ៤២

រូបភាពទី ៨ ៖ ទំហំគ្រួសារតាមខ្រត្ត .................................................................................... ៤២

រូបភាពទី ៩ ៖ ប្រក់ចំណូលក្នុងគ្រួសារក្នុង ១ ខ្រ តាមខ្រត្ត ................................................... ៤៣

រូបភាពទី ១០ ៖ ប្រក់ចំណូលក្នងុមា្នាក់ៗ ក្នងុ ១ ខ្រ ប្រងច្រកតាមខ្រត្តនៅក្នងុទម្រង់តារាង .......... ៤៣

រូបភាពទី ១១ ៖ ប្រក់ចំណូលក្នងុមា្នាក់ៗ ក្នងុ ១ ខ្រ ប្រងច្រកតាមខ្រត្ត ក្នងុទម្រង់ក្រហ្វកិ ........... ៤៣

រូបភាពទី ១២ ៖ ប្រក់ចំណូលប្រចាំឆ្នាំ ជាមធ្រយមក្នុងមួយគ្រួសារ ប្រងច្រកតាមខ្រត្ត .............. ៤៤

រូបភាពទី ១៣ ៖ ស្រ្តីជាសមាជិកក្រុមជួយខ្លួនឯង ដ្រលចូលរួមប្រជុំទៀងទាត់ក្នុងវគ្គតាំងសមា្មាធិ

នៅក្នុងវត្ត .................................................................................................................... ៤៤

រូបភាពទី ១៤ ៖ រយៈព្រលចូលរួមក្នុងកម្មវិធីរបស់កម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំព្រះពុទ្ធសាសនា

ប្រងច្រកតាមខ្រត្ត ....................................................................................................... ៤៥

រូបភាពទី ១៥ ៖ ការចូលរួមក្នុងសកម្មភាពរបស់កម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំព្រះពុទ្ធសាសនា

ទៅតាមប្រភ្រទផ្រស្រងៗគា្នា ............................................................................................. ៤៦

រូបភាពទី ១៦ ៖ ផ្អ្រកលើទិន្ន័យន្រការពិនិត្រយតាមដានឆ្នាំ ២០១២ (១១) ................................ ៥៦

រូបភាពទី ១៧ ៖ សកម្មភាពសំខាន់បំផុតសម្រប់អ្នកចូលរួម តាមខ្រត្ត .................................. ៥៧

រូបភាពទី ១៨ ៖ កុមារដ្រលជួបជុំទៀងទាត់នៅក្នុងវត្តសម្រប់វគ្គគាំទ្រ.................................... ៦៣

រូបភាពទី ១៩ ៖ កុមារដ្រលជួបជុំទៀងទាត់នៅក្នុងវត្តសម្រប់វគ្គគាំទ្រ................................... ៦៥

រូបភាពទី ២០ ៖ សមាជិកក្រុមជួយខ្លួនឯងជាមួយកូនរបស់គាត់ ............................................ ៦៧

រូបភាពទី ២១ ៖ សកម្មភាពដ្រលគ្រគិតថមានសារៈសំខាន់បំផុត ដោយអ្នកចូលរួមជាមួយគំនិត

ផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំព្រះពុទ្ធសាសនា ............................................................................ ៦៨

រូបភាពទី ២២ ៖ ការចំណាយសាច់ប្រក់តាមភ្រទ .............................................................. ៧៥

រូបភាពទី ២៣ ៖ សមាមាត្រស្រ្ត ីនិង បុរស ដ្រលគ្របំប្រកច្រញពីសកម្មភាពសង្គម ៖ ទិន្នន័យការ

វាយតម្ល្រគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំព្រះពុទ្ធសាសនាឆ្នាំ ២០១២ ...................................... ៧៥

រូបភាពទី ២៤ ៖ សមាមាត្រស្រ្តី និង បុរសដ្រលគ្របំប្រកច្រញពីសកម្មភាពសង្គម ៖ ទិន្នន័យឆ្នាំ

២០១០ សន្ទស្រសន៍ការមាក់ងាយ .................................................................................. ៧៦

រូបភាពទី ២៥ ៖ សមាមាត្រស្រ្ត ីនិង បុរស ដ្រលបានបំប្រកច្រញពីសកម្មភាពសាសនា ៖ ទិន្នន័យ

ឆ្នាំ ២០១០ សន្ទស្រសន៍ការមាក់ងាយ ............................................................................. ៧៦

រូបភាពទី ២៦ ៖ អារម្មណ៍មាក់ងាយផ្ទ្រក្នុង តាមភ្រទ ក្នុងកំឡុងព្រលជាង ១២ ខ្រកន្លងទៅ ៖

ទិន្នន័យការវាយតម្ល្រគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា ឆ្នាំ២០១២ ................ ៧៧

រូបភាពទី ២៧ ៖ អារម្មណ៍ការមាក់ងាយខាងក្នុង តាមភ្រទ ក្នុងកំឡុងព្រលជាង ១២ ខ្រកន្លងទៅ

ទិន្នន័យឆ្នាំ ២០១០ សន្ទស្រសន៍ការមាក់ងាយ ................................................................... ៧៨

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

11

មូលន័យសង្ខ្របស្រចក្តីផ្តើមន្រគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំព្រះពុទ្ធសាសនា

គំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា បានកកើតឡើងនៅឆ្នា ំ១៩៩៧ ក្នងុបៃទៃសថៃ ដៃលជា ផ្នៃកមួយនៃយុទ្ធសាសៃ្តតំបន់របស់អង្គការយូនីសៃហ្វសមៃប់ពៃះពុទ្ធសាសនា ពាក់ព័ន្ធនឹងការឆ្លើយតបចំពោះមៃរោគអៃដស៍ និង ជម្ងអឺៃដស៍ នៅក្នងុមហាអនុតំបន់ទនៃ្លមៃគង្គ (ម.អ.ប.ទ.ម.គ.)១។ ដោយមានការគាំទៃពីអង្គការយូនីសៃហ្វ គំនិតផ្តួចផ្តើមនៃះតៃូវបានកៃសួងធម្មការ និង សាសនា ទទួលសា្គោល់ឱៃយដំណើរការជាផ្លូវការក្នុងពៃះរាជាណាចកៃកម្ពុជានៅពីឆ្នាំ ២០០០។ ការវាយតម្លៃ គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនានៃះ តៃូវបានអង្គការយូនីសៃហ្វចាប់ផ្តើមអនុវត្តន៍នៅ ក្នុងឆ្នាំ ២០០៧។ ក្នុងរយៈពៃលអនុវត្តន៍សម្មភាពរបស់ខ្លួន គំនិតផ្តួចផ្តើមនៃះបានពងៃីកកម្មវិធី គៃបដណ្តប់ពីចំនួន ៧ ខៃត្ត ទៅចំនួន ១៤ ខៃត្ត ហើយបច្ចុបៃបន្ននៃះ បានគៃបដណ្តប់លើមនុសៃស ពៃញវ័យដៃលរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ចំនួន ២.៣០០ នាក់ និង កុមារចំនួន ១.៥០០ នាក់ នៅក្នងុសហគមន៍ចំនួន ២៣៩ ក្នងុខៃត្តចំនួន ១០។ បុរស និង សៃ្តទំីាងនៃះបានចូលរួមក្នងុកិច្ចបៃជំុ ទៀងទាត់នៃកៃមុជួយខ្លនួឯងនៅតាមវត្តអារាម ដៃលពៃះសងៃឃជាអ្នកដឹកនំាវគ្គតំាងសមា្មាធិនៅមុន ពៃលកិច្ចបៃជំុជាធម្មតាចំនួន ២ លើក ក្នងុមួយតៃមីាស។ សមាសភាគនៃគំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំា ពៃះពុទ្ធសាសនា សមៃប់ឈានឱៃយបានដល់កៃុមកុមារងាយរងគៃះ គឺតាមទមៃង់វគ្គបៃជុំជាកៃុម នៅតាមវត្តអារាម ២ លើក ក្នងុមួយតៃមីាស ហើយកុមារទំាងនោះបានទទួលបៃក់ឧបត្ថម្ភសមៃប់ ថ្លៃធ្វើដំណើរ បៃក់បន្តចិបន្តចួផៃសៃងទៀត និង ជាពិសៃសសមា្ភារៈសមៃប់រៀនសូតៃមួយចំនួនទៀត ផងដៃរ។

កិច្ចពៃមពៃៀងមួយដៃលមានតាំងពីឆ្នាំ ២០០៤ មក តាមរយៈផៃនការការងារបៃចាំឆ្នាំ តៃូវបាន ចុះហត្ថលៃខាដោយកៃសួងធម្មការ និង សាសនា មន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត និង អង្គការ យូនីសៃហ្វ ដើមៃបីផ្តល់ការគាំទៃផ្នៃកបច្ចៃកទៃស និង ហិរញ្ញវត្ថុ ពៃមទាំងកសាងសមត្ថភាពមន្តៃីបុគ្គលិករាជការ និង ពៃះសងៃឃ ហើយនិងអភិវឌៃឍន៍សមា្ភារៈឯកសារសមៃប់បណ្តុះបណា្តាល។ ការ គំាទៃរបស់អង្គការយូនីសៃហ្វ បានផ្តាតទៅលើការធ្វើយា៉ាងណាឱៃយសៃវាបានទៅដល់មនុសៃសពៃញ វ័យ និង កុមារ និង មានរយៈពៃលយូរអង្វៃង សំដៅបង្កើនបៃសិទ្ធភាពនៃការឆ្លើយតបចំពោះមៃរោគ អៃដស៍ និង ជម្ងឺអៃដស៍។

គោលបំណង

ការវាយតម្លៃនៃះ មានបំណងបា៉ាន់សា្មានមើលការបំពៃញមុខងារអង្គការ និង គំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំា ក្នុងពៃះពុទ្ធសាសនា នៅចនោ្លាះឆ្នាំ ២០០៨ និង ២០១២ រួមទាំងបៃសិទ្ធភាព និង បៃសិទ្ធផលនៃ គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា។ ការវាយតម្លៃនៃះផងដៃរ ក៏ស្វៃងរកការពិនិតៃយមើល សមត្ថភាពសា្ថាប័ននៃគំនិតផ្តចួផ្តើម វាយតម្លៃលទ្ធផលកម្មវិធីទាក់ទិននឹងការផ្តល់កិច្ចគំាទៃដល់បុគ្គល និង គៃសួារដៃលរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍នៅតាមផ្ទះ ផ្តល់ជាអនុសាសន៍ស្តពីីវិធីដក់បញ្ចលូ ការងារកិច្ចការពារកុមារ និង រៀបចំជាបទពិសោធន៍ និង អនុសាសន៍សមៃប់ការសមៃបតាម និង ធ្វើវិសោធនកម្មកម្មវិធី។ ការវាយតម្លៃនៃះ តៃវូបានបងា្ហាញផ្លវូដោយគោលការណ៍សមៃប់ការវាយ

១ ផ្តួចផ្តើមគំនិតដោយការិយាល័យអង្គការយូនីសៃហ្វបៃចាំតំបន់អាសុីបូពា៌ និង បា៉ាសីុហ្វិក (អា៊ា.បៃូ) និង ការិយាល័យ បៃចាំបៃទៃសនានា គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនានៃះ តៃូវបានណៃនាំឱៃយអនុវត្តន៍នៅក្នុងបៃទៃសចំនួនបៃំ រួមមាន ពៃះរាជាណាចកៃកម្ពុជា បៃទៃសចិន បៃទៃសឡាវ បៃទៃសមយីា៉ាន់មា៉ា និង បៃទៃសវៀតណាម នៅក្នុងមហា អនុតំបន់ទនៃ្លមៃគង្គ រវាងឆ្នាំ ១៩៩៨ និង ឆ្នាំ ២០០៤។ មិនមានបៃភពចៃបាស់លាស់។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

12

តម្លៃជំនួយអភិវឌៃឍន៍នៃអង្គការ ដើមៃបីការអភិវឌៃឍន៍ និង សហបៃតិបត្តិការសៃដ្ឋកិច្ច (OECD DAC) ក៏ដូចជា “ស្តង់ដរបាយការណ៍វាយតម្លៃរបស់អង្គការយូនីសៃហ្វ ដៃលបានសមៃបតាមកៃុមវាយ តម្លៃអង្គការសហបៃជាជាតិ” ដៃរ។ ការវាយតម្លៃនៃះ តៃវូបានអនុវត្តន៍នៅចនោ្លាះខៃកក្កដ និង ខៃកញ្ញា ឆ្នា ំ២០១២ និង បៃមូលទិន្នន័យជាលក្ខណៈបរិមាណ និង ទិន្នន័យជាលក្ខណៈគុណភាពនៅ ក្នុងខៃត្តចំនួន ៥ ក្នុងចំណោមខៃត្តចំនួន ១០។ ការបៃមូលទិន្នន័យមានរយៈពៃល ១៥ ថ្ងៃនៅក្នុង ខៃសីហា។ នៅក្នុងអំឡុងពៃលបៃមូលទិន្នន័យ វិធីសាសៃ្តដៃលបានបៃើ មានទាំងការពិនិតៃយលើឯកសារមានសៃប់ សមា្ភាសន៍ជាមួយអ្នកតាក់តៃងគោលនយោបាយសំខាន់ៗ អ្នកអនុវត្តន៍ និង បុគ្គលិកបច្ចៃកទៃស កៃុមពិភាកៃសាជាមួយសៃ្តី បុរស និង កុមារដៃលរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ កៃុមពិភាកៃសាជាមួយពៃះសងៃឃ ការអង្កៃតលើមនុសៃសពៃញវ័យដៃលរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ និង ការសង្កៃតមើលអន្តរកម្មក្នងុកៃមុ និង ឥរិយាបថបុគ្គល។ មនុសៃសពៃញវ័យ និង កុមារសរុបចំនួន ៣៥៧ នាក់ បានចូលរួមនៅក្នុងការវាយតម្លៃនៃះ ក្នុងនោះមានមនុសៃសពៃញវ័យចំនួន ២១៤ នាក់ បានចូលរួមក្នុងការអង្កៃតជាលក្ខណៈបរិមាណ មានសៃ្តី បុរស កុមារ និង ពៃះសងៃឃចំនួន ១១៦ នាក់/អង្គ បានចូលរួមក្នងុកៃមុពិភាកៃសា និង ចំនួន ២៧ នាក់ ជាតំណាងរដ្ឋាភិបាល អង្គការមិនមៃន រដ្ឋាភិបាល គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា និង អង្គការយូនីសៃហ្វ។ លទ្ធផលដំបូងនៃ ការវាយតម្លៃ តៃវូបានពិភាកៃសាជាមួយតំណាងមកពីកៃសួងធម្មការ និង សាសនា និង គំនិតផ្តចួផ្តើម ថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងពៃះពុទ្ធសាសនា។

វិធីសាស្ត្រ

ការបៃមូលទិន្នន័យនៅតាមមូលដ្ឋាន តៃូវបានធ្វើឡើងមានរយៈពៃល ១៥ ថ្ងៃជាប់ៗគា្នានៅក្នុងខៃ សីហា។ វិធីសាស្តៃនៃះរួមមាន ការពិនិតៃយអកៃសរសាស្តៃយា៉ាងទូលំទូលាយ ការធ្វើសមា្ភាសន៍មនុសៃស សំខាន់ៗដៃលឆ្លើយតបសំណួរផ្តល់ព័ត៌មាន ដូចជាអ្នករៀបចំគោលនយោបាយ អ្នកអនុវត្តន៍ និង មន្តៃបុីគ្គលិកគំាទៃផ្នៃកបច្ចៃកទៃស ការពិភាកៃសាក្នងុកៃមុគោលដៅ រួមមានស្តៃ ីបុរស និង កុមារដៃល បានទទួលរងការប៉ះពាល់ដោយមៃរោគអៃដស៍ ការពិភាកៃសាក្នុងកៃុមគោលដៅ រួមមានពៃះសងៃឃ ការធ្វើអង្កៃតទៅលើមនុសៃសពៃញវ័យ ដៃលបានទទួលរងការប៉ះពាល់ដោយមៃរោគអៃដស៍ និង ការសង្កៃតមើលអន្តរសកម្មភាពរបស់កៃុម ពៃមទាំងអាកបៃបកិរិយាបៃពៃឹត្តរបស់បុគ្គលមា្នាក់ៗ នៅ ក្នងុពៃលបៃមូលទិន្នន័យនោះ។ សរុបទំាងអស់គឺមានមនុសៃសពៃញវ័យ និង កុមារចំនួន ៣៥៧ នាក់ ដៃលបានចូលរួមក្នុងការវាយតម្លៃនៃះ ក្នុងនោះមានមនុសៃសពៃញវ័យចំនួន ២១៤ នាក់ បានចូល រួមក្នុងអង្កៃតជាលក្ខណៈបរិមាណ មានស្តៃី បុរស កុមារ និង ពៃះសងៃឃចំនួន ១១៦ នាក់/អង្គ ក្នុង កៃុមគោលដៅពិភាកៃសា និង មានចំនួន ២៧ នាក់ជាមន្តៃី រាជរដ្ឋាភិបាល មន្តៃីបុគ្គលិកអង្គការ មិនមៃនរដ្ឋាភិបាល តំណាងថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា និង តំណាងអង្គការយូនីសៃហ្វ។ របក គំហុើញបឋមទទួលបានពីការវាយតម្លៃនៃះ តៃូវបានយកមកពិភាកៃសាគា្នាជាមួយតំណាងកៃសួងធម្មការ និង សាសនា និង ថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា។

អំពីអ្នកចូលរួមក្នុងការវាយតម្ល្រ

អ្នកចូលរួមនៅក្នុងការវាយតម្លៃភាគចៃើនជាសៃ្តី មានអាយុចនោ្លាះពី ៣០ និង ៤៩ ឆ្នាំ ដៃលឆ្លុះ បញ្ចាំងពីទមៃង់ភូមិសាសៃ្តរបស់គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនាយា៉ាងទូលំទូលាយ។ ចំនួនសរុបនៃសៃ្តី ១៥៤ នាក់ និង បុរស ៦០ នាក់ ដៃលបានចូលរួមនៅក្នុងការអង្កៃតជាលក្ខណៈ បរិមាណ បានឆ្លះុបញ្ចាងំបងា្ហាញថ ជាទូទៅសៃ្តចូីលរួមនៅក្នងុគំនិតផ្តចួផ្តើមមានចៃើនជាងបុរស។ ក្នុងចំណោមកៃុមពិភាកៃសាទាំង ២០ លើក មានសៃ្តីចំនួន ៣០ នាក់ បុរសចំនួន ៣០ នាក់ និង កុមារចំនួន ៣០ នាក់ (កុមារី ១៨ នាក់ និង កុមារា ១២ នាក់)។ ក្នុងចំណោមអ្នកចូលរួមក្នុងការ អង្កៃតចំនួន ២១៤ នាក់ គៃបានសង្កៃតឃើញថ មានសា្ថានភាពតំបន់ភូមិសាសៃ្តខុសគា្នារវាងបណា្តា ខៃត្តទាំងឡាយ។ សមាមាតៃយា៉ាងធំធៃងនៃអ្នកចូលរួមក្នុងការអង្កៃត (៤៣%) បានពាក់ព័ន្ធក្នុង

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

13

កម្មវិធីអស់រយៈពៃល ៥ ឆ្នា ំឬ យូរជាងនៃះ។ ចំនួនបៃហៃលជាមួយភាគបួន បានពាក់ព័ន្ធរយៈពៃល ៣-៤ ឆ្នា ំមួយភាគបួនទៀតបានពាក់ព័ន្ធរយៈពៃល ១-២ ឆ្នា ំហើយនៅសល់ចំនួន ៩% បានពាក់ព័ន្ធ រយៈពៃលតិចជាង ១២ ខៃ។

អ្នកត្រូវប្រើប្រស់

អ្នកបៃើបៃស់ការវាយតម្លៃនៃះជាបឋមគឺ កៃសួងធម្មការ និង សាសនា ថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា និង អង្គការយូនីសៃហ្វ។ របកគំហុើញនៃះ ក៏តៃូវចៃករំលៃកជាមួយកៃុមធំៗផងដៃរ ដៃលជាអ្នក ពាក់ព័ន្ធចូលរួមចំណៃក ក្នងុនោះរួមមានអង្គការមិនមៃនរដ្ឋាភិបាល និង ដៃគូអភិវឌៃឍន៍នានា ដៃល កំពុងបំពៃញការងារក្នុងវិស័យមៃរោគអៃដស៍ និង ជម្ងឺអៃដស៍។ ការអនុវត្ត និង មៃរៀនជាបទ ពិសោធន៍ល្អៗដៃលទទួលបានមក គឺមានបំណងឱៃយកៃសួងធម្មការ និង សាសនា ថ្នាក់ដឹកនាំ ពៃះពុទ្ធសាសនា និង អ្នកចូលរួមចំណៃកពាក់ព័ន្ធសំខាន់ៗផៃសៃងៗទៀត ជាអ្នកបៃើបៃស់ សមៃប់ ដោះសៃយភាពខ្វះចនោ្លាះ និង ពងៃីកសៃវាកម្មដល់វិស័យផៃសៃងទៀត ដូចជាវិស័យកិច្ចការពារ កុមារ និង ជាព័ត៌មានដល់កៃសួងធម្មការ និង សាសនា ស្តីពីជំហាននានាសមៃប់ធ្វើសា្ថាបនាកម្ម និង ធ្វើឱៃយគំនិតផ្តួចផ្តើមនៃះមាននិរន្តរភាព។ ដ្រនកំណត់ន្រការវាយតម្ល្រ

អ្នកសៃវជៃវពំុបានជៃើសរីសអ្នកចូលរួម សមៃប់ពិភាកៃសាជាកៃមុៗដោយពៃវៗនោះទៃ ពីពៃះគៃ បានជឿជាក់លើតំណាងមន្ទរីធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត ក្នងុការជៃើសរីសអ្នកចូលរួម។ ឧទាហរណ៍ ខ្លះទាំងនៃះ គឺជាការពិតសមៃប់អ្នកចូលរួមក្នុងការអង្កៃត ដោយសារអ្នកសៃវជៃវបានជឿជាក់ ទៅលើមន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត ជាអ្នកជៃើសរីសយកវត្តមួយណា ដៃលគៃនឹងតៃូវចុះទៅ ធ្វើអង្កៃត ក៏ប៉ុន្តៃខណៈដៃលការចុះទៅសៃវជៃវភាគចៃើនចំពៃលវគ្គតាំងសមា្មាធិ និង បៃជុំកៃុម ជួយខ្លួនឯងនោះ សមាជិកកៃុមជួយខ្លួនឯងទាំងអស់មានឱកាសចូលរួមនៅក្នុងការអង្កៃត។ មាន ការបៃឈមខ្លះជាមួយនឹងការអង្កៃតជាលក្ខណៈបរិមាណ ជាពិសៃសពាក់ព័ន្ធនឹងការបកបៃសំណួរ ទៅជាភាសាខ្មៃរ។ ក្នុងករណីមួយចំនួន ដោយសារការសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើការបៃបៃួលនៅអំឡុងពៃលបកបៃពីភាសាអង់គ្លៃសទៅជាភាសាខ្មៃរ និង ក្នុងករណីខ្លះ ការយល់ពីពាកៃយបច្ចៃកទៃស ឬ ទសៃសនៈនានា ខុសប្លៃកគា្នា។ បញ្ហាទាំងនៃះមួយចំនួនធំ តៃូវបានបញ្ជាក់អះអាងរួចរាល់ហើយ នៅដំណាក់កាលដំបូងនៃការបៃមូលទិន្នន័យ ហើយស្ទើរតៃគៃប់ករណីទាំងអស់ មុនពៃលបញ្ចប់ ការអង្កៃត តៃូវបានគៃពិនិតៃយមើលឡើងវិញ និង កៃតមៃូវទៅតាមចម្លើយបញ្ជាក់អះអាងក្នុងរង្វង់ ចម្លើយរបស់អ្នកផ្តល់ចម្លើយនីមួយៗ។

ការគិតគូរពីក្រមសីលធម៌

គៃប់អ្នកចូលរួមទាំងអស់នៅក្នុងកម្មវិធី (មនុសៃសពៃញវ័យ និង កុមារ) តៃូវបានគៃផ្តល់ព័ត៌មានជាលាយលក្ខណ៍អកៃសរ ពនៃយល់ពីគោលបំណងនៃការសៃវជៃវ និង ព័ត៌មានទំនាក់ទំនងលម្អតិរបស់ អ្នកសៃវជៃវ។ គៃបានពនៃយល់អ្នកចូលរួមទាំងអស់ឱៃយយល់ថ ការចូលរួមរបស់ពួកគៃគឺជាការស្ម័គៃចិត្ត ចម្លើយរបស់ពួកគៃតៃូវបានរកៃសាជាការសមា្ងាត់ និង ឱៃយចុះហត្ថលៃខានៅលើទមៃង់ផ្តល់ ការយល់ពៃម។ រូបភាពតៃវូបានថត ចំពោះតៃអ្នកទំាងឡាយណាដៃលបានផ្តល់ការយល់ពៃម និង ដោយការយល់ដឹងថ រូបភាពនឹងតៃវូបានបៃើបៃស់ទាក់ទិននឹងរបកគំហុើញនៅក្នងុការសៃវជៃវ ទំាងនៃះតៃបុ៉ណោ្ណោះ ពំុមៃនជាផ្នៃកណាមួយនៃសមា្ភារៈផៃសព្វផៃសាយសមៃប់ធ្វើយុទ្ធនាការស្តពីីមៃរោគ អៃដស៍ ឬ សមៃប់ជាសារផ្តល់ព័ត៌មានអំពីសុខភាពសាធារណៈនៅក្នុងពៃះរាជាណាចកៃកម្ពុជានោះទៃ។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

14

របកគំហុើញ

ភាពពាក់ព័ន្ធ

គោលដៅរបស់គំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនាតៃវូបានគៃរកឃើញថសៃបគា្នា ពៃមទំាង ពាក់ព័ន្ធនឹងយុទ្ធសាសៃ្ត និង គោលនយោបាយជាតិ និង អង្គការយូនីសៃហ្វ។ នៅកមៃិតគោល នយោបាយជាតិ គំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា បានឆ្លើយតបដោយផ្ទាល់ទៅនឹង “គោលនយោបាយ ស្តីពីការបងា្ការទប់សា្កាត់ការរីករាលដលនៃមៃរោគអៃដស៍/ជម្ងឺអៃដស៍ ឆ្លើយតបតាម រយៈសកម្មភាពសាសនានៅពៃះរាជាណាចកៃកម្ពុជា ជាលើកដំបូង នៅខៃឧសភា ឆ្នាំ ២០០២”។ សៃបជាមួយគា្នានៃះ គោលនយោបាយផៃសៃងៗទៀតដៃលផ្តាតលើមៃរោគអៃដស៍ ធ្វើជាឯកសារ យោងយា៉ាងជាក់លាក់ទៅលើតួនាទីរបស់អ្នកដឹកនាំសាសនា រួមទាំងផៃនការយុទ្ធសាសៃ្តជាតិ ដើមៃបីឆ្លើយតបនឹងមៃរោគអៃដស៍/ជម្ងអឺៃដស៍ទូលំទូលាយ និង ពហុវិស័យលើកទី ៣ (ឆ្នា ំ២០១១- ២០១៥) ដៃលលើកកម្ពស់តួនាទីថ្នាក់ដឹកនំាសាសនាក្នងុការកាត់បន្ថយការមាក់ងាយ និង ការរីស អើង។ ការប្តៃជា្ញាចិត្តរបស់រដ្ឋាភិបាលទៅលើអនុសញ្ញាស្តពីីសិទ្ធកុិមារ បានផ្តល់ជាសាវតាសមៃប់ ការណៃនំាបងា្ហាញពីសមាសភាគរបស់កុមារ។ បើកៃឡៃកមើលការរួមបញ្ចលូកុមារដៃលរងការប៉ះ ពាល់ដោយជម្ងឺអៃដស៍ និង កុមារងាយរងគៃះដោយហៃតុផលផៃសៃងៗ ដៃលតស៊ូដើមៃបីការពារ គាំទៃអភិកៃមយល់ដឹងអំពីជម្ងឺអៃដស៍ ប៉ុន្តៃពុំមៃនសមៃប់តៃជម្ងឺអៃដស៍មួយមុខនោះឡើយ។

នៅក្នងុអង្គការយូនីសៃហ្វ កម្មវិធីរួមចំណៃកក្នងុយុទ្ធសាសៃ្ត និង ចំណុចគោលដៅនៅក្នងុផៃនការ សកម្មភាពកម្មវិធីបៃចាំបៃទៃសរបស់អង្គការយូនីសៃហ្វ ដូចជាការអភិវឌៃឍសមត្ថភាពថ្នាក់ជាតិ ដើមៃបីជឿជាក់លើសិទ្ធកុិមារ មានលទ្ធផលធំធៃងសមៃប់កុមារ កម្មវិធីផ្អៃកលើលទ្ធផល និង គំាទៃ ដល់កិច្ចអន្តរាគមន៍សំខាន់ៗសមៃប់ការឆ្លើយតបពហុវិស័យចំពោះការថៃទំា ពៃយាបាល និង បងា្ការ ទប់សា្កាត់ការចម្លងមៃរោគអៃដស៍។

តម្លៃនៃគំនិតផ្តួចផ្តើម តៃូវបានគៃរកឃើញថមានកមៃិតខ្ពស់ និង ចាំបាច់ខា្លាំងណាស់សមៃប់កៃុម មនុសៃសដៃលងាយរងគៃះបំផុត ដោយអ្នកផ្តល់ចម្លើយស្ទើរតៃទាំងអស់នៅក្នុងការអង្កៃតបាន បៃប់ឱៃយដឹងថ ការគំាទៃខាងសា្មារតីដៃលពួកគៃបានទទួលតាមរយៈគំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធ សាសនាគឺ “មានសារៈសំខានខ់ា្លាំងណាស់”។

តាមការកត់សមា្គោល់ឃើញថ បៃវា៉ាឡង់កៃុមបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ នៅក្នុង ពៃះរាជាណាចកៃកម្ពុជា ថយចុះយា៉ាងលឿនក្នុងរយៈពៃលប៉ុនា្មានឆ្នាំថ្មីៗនៃះ ហើយការផ្តាតលើ បរិបទសិកៃសាពីជម្ងរឺាតតៃបាត ក្នងុចំណោមកៃមុមនុសៃសចមៃបងៗដៃលរងប៉ះពាល់ ការសិកៃសាសៃវជៃវ រកឃើញចំណោទមួយ ថតើគោលដៅចមៃបងនៅតៃសមសៃបក្នងុការផ្លាស់ប្តរូកាលៈទៃសៈដៃរឬ ទៃ។ ជារួម ការគំាទៃដៃលបានផ្តល់ដោយកម្មវិធី នៅតៃមានភាពពាក់ព័ន្ធក្នងុកមៃតិមួយខ្ពស់ចំពោះ ជនកៃីកៃបំផុត និង សមាជិកសហគមន៍ដៃលងាយរងគៃះ ពោលគឺ ការផ្តាតឱៃយចំទៅលើកៃុម មនុសៃសដៃលបានរងការប៉ះពាល់ដោយមៃរោគអៃដស៍វិញ គឺមានន័យថ បុគ្គលទាំងឡាយណាដៃលមានភាពងាយរងគៃះខ្ពស់បំផុតដោយសារបញ្ហាផៃសៃងៗទៀត ដៃលពុំមៃនជាហៃតុផល ពាក់ព័ន្ធនឹងមៃរោគអៃដស៍នោះ គឺពួកគៃពំុមានលក្ខណៈសមៃបតិ្តគៃប់គៃន់សមៃប់ទទួលបានការ គាំទៃឡើយ។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

15

ការគ្របដណ្តប់ និង ប្រសិទ្ធភាព

នៅក្នងុឆ្នា ំ២០១១ គំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា បានផ្តល់ការគំាទៃផ្នៃកហិរញ្ញវត្ថដុល់ អ្នករស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ចំនួន ៦៥៣ នាក់ ដើមៃបីឱៃយពួកគៃទៅទទួលថ្នាំបានទៀងទាត់។ បើទោះបីជាកម្មវិធីផ្តល់ការគំាទៃផ្នៃកហិរញ្ញវត្ថ ុដល់កុមារដៃលបានចូលរួមក្នងុកម្មវិធីក្ត ីបុ៉ន្តៃទិដ្ឋភាព នៃះពុំមានបញ្ជាក់នៅក្នុងឯកសារកម្មវិធី ឬ បញ្ជាក់ដោយអ្នកចូលរួមនោះ បើសិនជាគៃសមៃប សមៃលួឱៃយមានសៃវាថៃទំាកុមាររស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ សមៃប់អ្នកដៃលតៃវូការសៃវានោះ។

ការគំាទៃជាបៃក់ដៃលកម្មវិធីផ្តល់ទៅឱៃយកុមារមា្នាក់ៗមានចំនួនបៃហៃលជា ៦ ដុលា្លារអាមៃរិក ដៃល គៃផ្តល់ឱៃយ ២ លើកក្នងុមួយតៃមីាស ដៃលក្នងុចំណៃកនោះ (២ ដុលា្លារអាមៃរិក) គឺជាបៃក់សំណង ទូទាត់សមៃប់ថ្លៃធ្វើដំណើរមកចូលរួម ហើយចំនួននៅសល់សមៃប់ការរៀនសូតៃ និង តមៃូវការ ផៃសៃងៗទៀតនៅក្នងុគៃសួារ។ កុមារមួយចំនួននៅក្នងុគៃសួារនៃកៃមុជួយខ្លនួឯង ក៏បានទទួលផល ផងដៃរ ពីបៃក់ដៃលមាតាបិតារបស់គៃទទួលបានពីគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា ឧទាហរណ៍ អ្នកផ្តល់ចម្លើយចំនួន ៦% បាននិយាយថ ពួកគៃបានចំណាយបៃក់នោះសមៃប់ ការរៀនសូតៃរបស់កូនពួកគៃ (ថ្លៃឈ្នលួ និង សមា្ភារៈសិកៃសា) ហើយមានសៃ្តដីៃលបានទទួលបៃក់ ឧបត្ថម្ភចំនួន ៥% បាននិយាយថ ពួកគៃបានបៃើបៃស់បៃក់នោះមួយចំនួន សមៃប់ថ្លៃធ្វើដំណើរ ទាក់ទងនឹងការរៀនសូតៃ។

ជារួម យោងតាមទិន្នន័យពិនិតៃយតាមដនកម្មវិធីភាគចៃើនជាទិន្នន័យលទ្ធផល ឃើញថស្ទើរតៃគៃប់ខៃត្តទំាងអស់បានឈានដល់ ឬ ហួសពីចំណុចគោលដៅរបស់គៃ។ មានខៃត្តមួយបានឈាន ដល់ចំណុចគោលដៅរបស់ខ្លនួតៃមឹ ៧៨% ដោយសារឧបសគ្គចមៃបងគឺពៃះសងៃឃដៃលបានទទួល ការបណ្តះុបណា្តាល បានលាចាកសិកា្ខាបទ ឬ ចាកចៃញទៅគង់នៅក្នងុវត្តផៃសៃងទៀត ហើយមិនមាន ពៃះសងៃឃណាមកជំនួសនោះទៃ។ តាមរយៈសកម្មភាពនានា គំនិតផ្តចួផ្តើមបានផ្តល់ការថៃទំាខាង សា្មារតីដល់កៃុមបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ចំនួន ២.៣៥៥ នាក់ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១១ ហើយអ្នកចូលរួមក្នងុការអង្កៃតចំនួន ៦៤% បាននិយាយថ ការតំាងសមា្មាធិគឺជាសកម្មភាពសំខាន់ បំផុតសមៃប់ពួកគៃ។ នៅក្នងុឆ្នានំៃះដៃរ កម្មវិធីបានផ្តល់ការគំាទៃខាងសា្មារតីដល់កុមារកំពៃ និង កុមារងាយរងគៃះចំនួន ១.៦២២ នាក់។

ប្រសិទ្ធផល

កិច្ចបៃឹងបៃងដើមៃបីកាត់បន្ថយការចំណាយលើផ្នៃករដ្ឋបាល តៃូវបានយកមកពិភាកៃសានៅក្នុងកិច្ចបៃជុំពិនិតៃយឡើងវិញបៃចាំឆ្នាំ ដោយធ្វើការបៃៀបធៀបរវាងថ្លៃចំណាយ និង រវាងខៃត្តផៃសៃងៗគា្នា ដៃលបានអនុវត្តន៍សកម្មភាពដូចគា្នា។ ទោះបីយា៉ាងណាក្តី ការចំណាយបៃតិបត្តិរបស់មន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត បានបងា្ហាញថ មានកមៃិតខ្ពស់ណាស់នៅក្នុងពៃលធ្វើការវាយតម្លៃនៃះ ដៃល ចោទជាសំណួរសួរថ តើសកម្មភាពតៃវូបានគៃអនុវត្តន៍តាមវិធីដៃលមានបៃសិទ្ធភាពបំផុតដៃរឬទៃ។

ជាងនៃះទៅទៀត មានទសៃសនៈផៃសៃងៗគា្នាថ តើសកម្មភាពរបស់គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធ សាសនា តៃវូបានទទួលសា្គោល់ជាផ្លវូការថ ជាផ្នៃកមួយនៃផៃនការសកម្មភាពរបស់កៃសួងធម្មការ និងសាសនា ដៃរឬទៃ ដៃលជាមូលហៃតុនាំឱៃយអ្នកអនុវត្តន៍នៅថ្នាក់ខៃត្តមានបទពិសោធន៍ថ ការ ចូលរួមពាក់ព័ន្ធរបស់ពួកគៃនៅក្នុងកម្មវិធីនៃះគឺជាការងារបន្ថៃម។ ទាក់ទងនឹងនៃះ របកគំហុើញ

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

16

ជារួមថ មនៃ្តីរដ្ឋាភិបាលបានស្នើសុំការលើកទឹកចិត្តជាហិរញ្ញវត្ថុ (បៃក់ឧបត្ថម្ភបន្ថៃមសមៃប់ថ្លៃធ្វើដំណើរ) ហាក់ដូចជាមានទសៃសនៈមិនសៃបគា្នា ដោយហៃតុផលជាចៃើន នឹងធ្វើឱៃយធា្លាក់ទឹកចិត្តក្នុងការបង្កើនបៃសិទ្ធភាពកម្មវិធី។

បៃសិទ្ធភាពបៃបៃលួក្នងុចំណោមខៃត្តទំាងឡាយ។ ការបៃបៃលួនៃះដោយសាររបៀបរបបនៃការ ចាត់ចៃងសកម្មភាព ដោយនៅតាមបណា្តាខៃត្តមួយចំនួន សកម្មភាពតៃវូបានចាត់ចៃងនៅមូលដ្ឋាន កមៃិតថ្នាក់សៃុក ដៃលតមៃូវឱៃយមានការធ្វើដំណើរពីថ្នាក់ខៃត្តតិចតួច។ ហៃតុផលមួយទៀតគឺនៅតាមខៃត្តមួយចំនួនបានជៃើសរីសវត្តស្ថិតនៅក្នុងសៃុកឆ្ងាយ ដៃលតៃូវចំណាយចៃើនលើថ្លៃធ្វើ ដំណើរ និង ការគាំទៃទៅលើអ្នកចូលរួមក្នុងកម្មវិធីកៃពីបៃក់។

ឥទ្ធិពល

នៅក្នងុឆ្នា ំ២០១០ គំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា បានសមៃចបង្កើនការយល់ដឹងក្នងុ ចំណោមកុមារ ស្តពីីសិទ្ធរិបស់ពួកគៃ ដោយបង្កើតជាសារផ្តល់ព័ត៌មានទាក់ទាញមតិគំាទៃសមៃប់ ពៃះសងៃឃធ្វើការលើកកម្ពស់នៅក្នុងអំឡុងពៃលបៃជុំជាកៃុម។

ជានិច្ចកាល ពៃះសងៃឃបានបៃើសិកា្ខាបទ ឬ គុណធម៌បៃយំា៉ាងក្នងុពៃះពុទ្ធសាសនា ដើមៃបីជមៃញុលើក ទឹកចិត្ត ដូចជាសៃចក្តីបៃឡាញ់ មៃតា្តា និង ករុណា ខណៈដៃលអំពើទាំងនៃះទប់សា្កាត់ឥរិយាបថ ដៃលមានហានិភ័យខ្ពស់។ ទោះបីជាសកម្មភាពផ្តាតទៅលើកៃមុអ្នកចូលរួមតៃមឹតៃ ១០% ក៏ដោយ គៃក៏បាននិយាយផងដៃរថ ធម៌ (ការអប់រំរបស់ពៃះពុទ្ធ) គឺជាយានមួយដ៏សំខាន់សមៃប់ផ្ទៃរព័ត៌មាន ទំាងនៃះ ពីពៃះសងៃឃទៅសហគមន៍។ សមាជិកកៃមុពិភាកៃសាកាន់តៃចៃើន បៃហៃលជាមួយភាគបួន បានលើកឡើងអំពីធម៌អប់រំរបស់ពៃះពុទ្ធ មានឥទ្ធពិលចំពោះការបៃតិបតិ្តបៃចំាថៃ្ង ដូចជាធ្វើឱៃយមាន ទំនុកចិត្តជឿជាក់លើខ្លួនឯងជាដើម។ ជារួម អ្នកចូលរួមក្នុងកៃុមពិភាកៃសាហាក់ដូចជាគិតថ សារ ផ្តល់ព័ត៌មានដៃលពៃះសងៃឃផ្តល់ឱៃយពួកគៃមានលក្ខណៈសមសៃប បានធ្វើឱៃយសា្មារតីភា្ញាក់រលឹកភ្លឺ សា្វាង ហើយមានសមាមាតៃតិចតួចបានទទួលសា្គោល់ថ ពួកគៃមិនរំពឹងថពៃះសងៃឃបៃើភាសា រួមភៃទបានចៃបាស់លាស់សមៃប់យកមកពិភាកៃសាអំពីបញ្ហាមៃរោគអៃដស៍នោះទៃ។

តាមមើល គឺកម្មវិធីផ្តល់ការគាំទៃអប់រំផ្នៃកសា្មារតី វាហាក់ដូចជាបានទទួលជោគជ័យចៃើន។ ការ គាំទៃអប់រំផ្នៃកសា្មារតី និង ការអនុវត្តសមៃប់មនុសៃសពៃញវ័យ តៃូវបានធ្វើឡើងតាមរយៈការធ្វើ សមា្មាធិចំនួនពីរដង ក្នងុមួយតៃមីាស និង តាមរយៈកៃមុជួយខ្លនួឯង។ ការអនុវត្តធ្វើសមា្មាធិជាក់ស្តៃង តៃូវបានរកឃើញថ មានបៃសិទ្ធភាព ហើយអ្នកចូលរួមក្នុងកៃុមគោលដៅស្ទើរតៃគៃប់គា្នា ក៏បាន លើកឡើងដូចោ្នាះដៃរ ដោយបានពណ៌នាអំពីការដៃលសមា្មាធិបានជួយពួកគាត់ឱៃយមានអារម្មណ៍ ស្ងប់ ជួយពួកគាត់ឱៃយមានសា្មារតីមំាមួន និង ទឹកចិត្តខា្លាងំកា្លា និងជួយពួកគាត់ឱៃយមានភាពធូរសៃបើយ ពីវិបតិ្តផ្លូវចិត្ត និងសៃចក្តីបារម្ភណ៍។ សកម្មភាពរបស់កៃុមជួយខ្លួនឯង ទោះជាគៃផ្តាតលើសារ វិស័យសុខភាព និង អនាម័យ ឬ មានការសង្កត់ធ្ងន់ខា្លាងំផ្នៃកទៃពកោសលៃយក៏ដោយ ក៏តៃវូបានអ្នក ចូលរួមវាយតម្លៃខ្ពស់ដៃរ។ អ្នកចូលរួមមានចំនួនតិចតួច បានលើកមកនិយាយអំពីសារៈសំខាន់នៃអភិកៃមខាងពុទ្ធចកៃ និង អាណាចកៃនៃគំនិតផ្តួចផ្តើមនៃះ។

បៃសិទ្ធភាពកាត់បន្ថយភាពងាយរងគៃះ ហាក់ដូចជាបៃបៃលួសមៃប់កៃមុជួយខ្លនួឯង។ ខ្លះបាន បង្កើតយន្តការមីកៃូហិរញ្ញវត្ថុតៃួតគា្នា ដើមៃបីសមៃួលដល់បៃក់កម្ចីសមៃប់សកម្មភាពបង្កើនបៃក់ ចំណូល និង សមៃប់គៃមានអាសន្ន ខណៈដៃលខ្លះទៀតពុំដៃលបានឮអំពីការសនៃសំបៃក់ និង

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

17

សា្ថាប័នផ្តល់បៃក់កម្ចីនោះទៃ ហើយបៃបផៃន និង មាតិកានៃវគ្គបៃចាំតៃីមាស ពុំមានការផ្លាស់ប្តូរ សោះ អស់រយៈពៃលជាចៃើនឆ្នាមំកនៃះ។ មានភាពខុសប្លៃកគា្នាមួយចំនួនដៃលគួរឱៃយកត់សមា្គោល់ នៅក្នុងកៃុមជួយខ្លួនឯង ក៏ដូចជារវាងពួកគៃផងដៃរ ឧទាហរណ៍ សកម្មភាពបង្កើនបៃក់ចំណូលមួយចំនួន បានអនុវត្តន៍តាំងពីមុនឆ្នាំ ២០០៨ ហើយសមាជិកកៃុមជួយខ្លួនឯង ដៃលបានចូលរួម ក្នុងកម្មវិធីនៅពៃលនោះ បានទទួលផលបៃយោជន៍ និង នៅតៃបន្តទទួលបានផលបៃយោជន៍ ខណៈដៃលបៃជាពលរដ្ឋដៃលចូលរួមក្នងុកម្មវិធីពៃលកៃយ ពំុបានទទួលឱកាសដូចគា្នានោះទៃ។

បៃសិទ្ធភាពនៃការយល់ដឹងអំពីសិទ្ធ ិហាក់ដូចជាបៃបៃលួគួរឱៃយកត់សមា្គោល់ ក្នងុចំណោមអ្នកចូល រួមកៃមុ ដោយបៃជាពលរដ្ឋមួយចំនួនលើកឡើងពីចៃបាប់ដៃលតៃវូការពារកៃមុបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅ ជាមួយមៃរោគអៃដស៍ពីការរីសអើង ថ្វីបើពួកគៃមានអារម្មណ៍ថ សកា្តានុពលនិយោជកនៅតៃគៃប់គៃងដោយបៃស់ចាកពីចៃបាប់ក៏ដោយ។

អ្នកផ្តល់ចម្លើយចំនួន ៨៣% បានគិតថ បៃសិទ្ធភាពនៃបៃក់គំាទៃ “មានសារៈសំខាន់ណាស់” ហើយជាញឹកញាប់បំផុតគឺពួកគៃលើកឡើងថ គៃបានចំណាយទៅលើសៃបៀងអាហារ។ បៃជាពលរដ្ឋ មួយចំនួនតូចបានបៃើបៃស់សាច់បៃក់ដើមៃបីរកចំណូលបន្ថៃម។ បៃជាពលរដ្ឋជាចៃើនទៀតបាន និយាយថ ពួកគៃចង់ចំណាយបៃក់ទៅលើការបង្កើនបៃក់ចំណូល ប៉ុន្តៃហាក់ដូចជាបង្ខំចិត្តបៃើបៃស់បៃក់ទៅលើសៃបៀងអាហារ ដើមៃបីបំពៃញតមៃូវការបនា្ទាន់ ជាជាងយកបៃក់ទៅវិនិយោគ បង្កើនបៃក់ចំណូលដៃលអាចចំណៃញបាននៅក្នុងពៃលអនាគតនោះ។

អ្នកចូលរួមស្ទើរតៃទាំងអស់គា្នាបាននិយាយថ កមៃិតនៃការមាក់ងាយ និង ការរីសអើង បានថយ ចុះ ដៃលជាលទ្ធផលពីការចូលរួមរបស់ពៃះសងៃឃនៅក្នុងសកម្មភាព។ វគ្គតាំងសមា្មាធិ និង គាំទៃខាងសា្មារតីដៃលពៃះសងៃឃផ្តល់ឱៃយ ហាក់ដូចជាមានឥទ្ធពិលវិជ្ជមានទៅលើអារម្មណ៍មាក់ងាយខ្លនួ ឯងរបស់បៃជាពលរដ្ឋ ដៃលជារួមតៃូវបានគៃរាយការណ៍ថ អតៃនៅមានកមៃិតទាប បើធៀបទៅនឹងអ្នកផ្តល់ចម្លើយនៅក្នុងការអង្កៃតសន្ទសៃសន៍លើការមាក់ងាយ។

ទោះបីជាការចុះសួរសុខទុក្ខដល់ផ្ទះរបស់អ្នកចូលរួមកៃុមពិភាកៃសាពីសំណាក់ពៃះសងៃឃ មាន បៃសិទ្ធភាពវិជ្ជមានក៏ដោយ ក៏មានអ្នកចូលរួមមា្នាក់ជាស្តៃបីានបញ្ជាក់ថ សកម្មភាពទំាងអស់ជាការ ឃោសនា ពីសា្ថានភាពផ្ទកុមៃរោគអៃដស៍ដោយចៃដនៃយរបស់គាត់ដៃរ ដោយពំុមានការពៃមពៃៀង ពីគាត់ឡើយ ជាពិសៃសគឺការចុះសួរសុខទុក្ខដល់ផ្ទះ។ ការចុះសួរសុខទុក្ខពីសំណាក់ពៃះសងៃឃ ពំុមៃនជាពៃតឹ្តកិារណ៍មួយស្ងប់សា្ងាត់នោះទៃ វាផ្ទយុសៃឡះនៅពៃលដៃលមនុសៃសជាចៃើនចូលមក ផ្ទះរបស់នរណាមា្នាក់ ហើយពៃះសងៃឃចាប់ផ្តើមចៃករំលៃកសារផ្តល់ព័ត៌មានស្តីពីមៃរោគអៃដស៍។

សំណួរសួរថ តើគំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា អាចមានលទ្ធភាពកាត់បន្ថយវិសមភាព រវាងអ្នកធ្ងន់ធ្ងរ ឬ អ្នកងាយរងគៃះបំផុត និង បៃជាពលរដ្ឋផៃសៃងទៀត មានភាពស្មុគសា្មាញជាង ក្នុងការពិនិតៃយបញ្ជាក់ឬទៃ។ ទិន្នន័យស្តីពីថ តើសា្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថុ ឬ សា្ថានភាពសង្គមរបស់អ្នក ចូលរួម កើនឡើងដៃរឬទៃនោះ ពំុតៃវូបានបៃមូលជាបៃព័ន្ធនោះទៃ ដូច្នៃះ ភស្តតុាងនៃការបៃបៃលួ ណាមួយ តៃវូបានបៃមូលពីការពិភាកៃសាតាមកៃមុជាលក្ខណៈគុណភាព។ នៅក្នងុកៃមុជួយខ្លនួឯង ដដៃលនៃះ មានបុគ្គលខ្លះបានពិភាកៃសាពីការកើនឡើងនូវស្ថៃរភាពសៃដ្ឋកិច្ច ខណៈដៃលបុគ្គល ខ្លះទៀត ពំុបានសមៃចភាពរីកចមៃើនណាមួយនោះទៃ។ បុគ្គលទំាងឡាយដៃលបានរាយការណ៍ ថ មានភាពរីកចមៃើន បានលើកឡើងថ សកម្មភាពបង្កើនបៃក់ចំណូល ឬ ទមៃង់នៃការសនៃសំ បៃក់ និង បៃក់កម្ចី គឺជាកតា្តាសំខាន់នៅក្នុងការផ្លាស់ប្តូរសា្ថានភាពសៃដ្ឋកិច្ចរបស់គៃ។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

18

នៅថ្នាក់យុទ្ធសាសៃ្តសមៃបសមៃលួ និង ភាពជាដៃគូ មន្ទរីធម្មការ និង សាសនា បានចូលរួមបៃជំុ នៅក្នុងកិច្ចបៃជុំរបស់មន្ទីរសុខាភិបាលខៃត្ត រួមទាំងជាមួយអង្គការមិនមៃនរដ្ឋាភិបាលក្នុងសៃុក ឧទាហរណ៍ដូចជានៅក្នុងខៃត្តពៃវៃង និង ខៃត្តកំពង់ធំ។ ទោះបីយា៉ាងណាក៏ដោយ ការចូលពាក់ ព័ន្ធជាមួយអ្នកផ្តល់សៃវានៃមន្ទរីផៃសៃងៗទៀតរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល និង អង្គការមិនមៃនរដ្ឋាភិបាល ពំុមានសង្គតភាពនោះទៃនៅទូទំាងខៃត្តទំាងអស់។ សៃដៀងគា្នានៃះដៃរ នៅតាមថ្នាក់មូលដ្ឋាន មាន វត្តមួយចំនួនបានផៃសារភា្ជាប់ទៅជាមួយនឹងរចនាសម្ព័ន្ធគៃប់គៃង និង សហគមន៍ដៃលមានសៃប់ ដូចជាកៃុមទៃទៃង់សុខភាពភូមិ (ផ្តួចផ្តើមដោយកៃសួងសុខាភិបាល) ខណៈដៃលកៃសួងសា្ថាប័ន ដទៃទៀតពុំមាននោះ។

និរន្តរភាព

សកម្មភាពភាគចៃើនដូចដៃលគៃកំពុងអនុវត្តន៍នាពៃលបច្ចុបៃបន្ន ពឹងផ្អៃកទៅលើការគាំទៃដោយ អ្នកផ្តល់ជំនួយពីខាងកៃ។ សកម្មភាពធ្វើតៃមួយលើក ឬ ពៃលវៃលាកំណត់មួយចំនួន មាន លទ្ធផលយា៉ាងជៃលជៃ ហើយមិនតៃវូការអនុវត្តន៍សារជាថ្មជីាប់លាប់នោះទៃ ដូចជាការចុះសួរ សុខទុក្ខតាមផ្ទះលើកដំបូង ចំពោះកៃមុបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ អាចកាត់បន្ថយ ភាពមាក់ងាយ និង ការរីសអើងបាន។ សកម្មភាពហាក់ដូចជាមាននិរន្តរភាពចៃើនជាង បើសិន ជាចាប់ផ្តើមចៃញពីវត្តនីមួយៗ ជាជាងរៀបចំដោយកៃសួងធម្មការ និង សាសនានៅថ្នាក់ខៃត្ត។ ពៃះសងៃឃអាចបៃងចៃកជំនួយដៃលពុទ្ធបរិស័ទបានបៃគៃនដល់វត្ត ទៅឱៃយបៃជាពលរដ្ឋងាយរងគៃះ នៅក្នុងសហគមន៍មូលដ្ឋាន ដោយពុំមានចំណាយថ្លៃរដ្ឋបាលទាក់ទងនឹងការចូលពាក់ព័ន្ធពីថ្នាក់ ខៃត្តនោះទៃ ទោះបីយា៉ាងនៃះក្ត ីចំនួនសាច់បៃក់ដៃលអ្នកចូលរួមទទួលបាន ទំនងជាតិចជាងអតៃ នាពៃលបច្ចុបៃបន្ន។ គៃអាចបង្កើននិរន្តរភាពលទ្ធផលបាន បើសិនជាពៃះសងៃឃ និង អ្នកអនុវត្តន៍ ដទៃៗ ទៀត ភា្ជាប់ទំនាក់ទំនងអ្នកចូលរួម ជាមួយគមៃងការពារសង្គមផៃសៃងៗ និង សៃវាកម្មផៃសៃងៗ ទៀតដៃលមានសៃប់។

ស្ទើរតៃគៃប់កមៃតិទំាងអស់នៃការរៀបចំកម្មវិធី អ្នកអនុវត្តន៍ និង អ្នកចូលរួមដូចគា្នា ហាក់ដូចជាមិន បានអះអាងពីភាពជាមា្ចាស់ការលើសកម្មភាពនោះទៃ មានន័យថ ពួកគៃពំុមានការទទួលខុសតៃវូ ឡើយ។ ពួកគៃទំាងអស់គា្នាហាក់ដូចជាគិតថ មានមនុសៃសផៃសៃងទៀតជាអ្នកទទួលខុសតៃវូ ហើយ ពួកគៃមិនចង់ស្នើឱៃយមានការផ្លាស់ប្តរូ ឬ ទទួលយកភាពមា្ចាស់ការនោះទៃ ដោយសារខា្លាច “មានការ ស្តបីនោ្ទាស”។ នៃះជាសកា្តានុពលនៃបញ្ហាមិនដច់សៃចជាបៃព័ន្ធ ក្នងុចំណោមពៃះសងៃឃដៃលអាចជជៃកតវា៉ាបានថ គួរតៃធ្វើការសមៃចចិត្តនៅថ្នាក់កណា្តាលចៃើនជាង។ កៃមុជួយខ្លនួឯងមួយចំនួន តូចហាក់ដូចជាបានបង្កើនការចូលរួមរបស់គៃដោយស្វ័យបៃវត្តិ តាមរយៈកិច្ចបៃជុំទៀងទាត់នៅក្នុងឃុំរបស់ពួកគៃក្នុងមួយសបា្តាហ៍ម្តង ឬ ចៃើនជាងនៃះ។ ថ្មីៗនៃះ (នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១១) អង្គការ យូនីសៃហ្វបានលើកឡើងជាថ្មីម្តងទៀតថ គំនិតផ្តួចផ្តើមអាចរកៃសានិរន្តរភាពបាន បើសិនជាគៃធ្វើសមាហរណកម្មទៅក្នងុផៃនការ និង ថវិការបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ក៏បុ៉ន្តៃរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនៃះ អ្នកអនុវត្តន៍ និង អ្នកចូលរួមភាគចៃើន នៅបន្តពឹងផ្អៃកលើសកម្មភាពទាំងឡាយដៃលផ្តួចផ្តើមដោយអង្គការយូនីសៃហ្វ នៅឡើយ។

ទោះបីយា៉ាងណាក្ត ីការឱៃយតម្លៃខ្ពស់របស់អ្នកចូលរួមទៅលើការគំាទៃខាងសា្មារតី គំនិតផ្តចួផ្តើមអាច មាននិរន្តភាពបានល្អ បើសិនជាគៃធ្វើផៃនការនៅថ្នាក់មូលដ្ឋាន ជាមួយពៃះសងៃឃនៅថ្នាក់កណា្តាល និង បើទោះបីជាអវត្តមាននៃការគំាទៃផ្នៃកហិរញ្ញវត្ថពីុខាងកៃក៏ដោយ។ ការបៃងឹបៃងអាចថតើ ការសមៃចជោគជ័យ និង វឌៃឍនភាពជារួម នឹងតៃូវបានគៃពិនិតៃយតាមដន ហើយទិន្នន័យតៃូវបាន ចៃករំលៃក ដៃរឬទៃ។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

19

ការងារពាក់ព័ន្ធនឹងកិច្ចការពារកុមារ

កុមារងាយរងគៃះតៃូវបានគាំទៃដោយគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា ហើយកាលា- នុវឌៃឍភាពទាំងឡាយតៃូវបានគៃយកមកបង្កើនការយល់ដឹងពីសិទ្ធិរបស់ពួកគៃ ដូចជាសិទ្ធិទទួល បានឈ្មាះ សិទ្ធទិទួលបានការថៃទំា សិទ្ធទិទួលបានការចិញ្ចមឹបីបាច់។ល។ អភិកៃមរបស់កម្មវិធី ឆ្ពោះទៅរកបញ្ហាកិច្ចការពារកុមារ អាចឈានទៅមុខលឿនជាងការបង្កើនការយល់ដឹង ឧទាហរណ៍ ដូចជា ការផ្តល់ព័ត៌មានដល់កុមារ និង មាតាបិតាថ កុមារមានសិទ្ធទិទួលបានឈ្មាះ អាចផៃសាភា្ជាប់ យា៉ាងជិតស្និទទៅនឹងការចុះបញ្ជីអតៃនុកូលដ្ឋានដោយពៃះសងៃឃ និង អ្នកអនុវត្តន៍ផ្តល់ការគាំទៃ ជាក់លាក់ ដើមៃបីធ្វើការចុះឈ្មាះនៅពៃលកើត ដូចជាផ្តល់ការណៃនំា ការរួមអមដំណើរ ឬ ការជួយ បំពៃញទមៃង់បៃបបទ ជាដើម។ បច្ចុបៃបន្ន កម្មវិធីលើកកម្ពស់សារផ្តល់ព័ត៌មានទាក់ទងនឹងបញ្ហា កិច្ចការពារកុមារ នៅមានកមៃតិតិចតួច ហើយមានវិសាលភាពសមៃប់ពៃះសងៃឃ ទំាងនៅថ្នាក់ខ្ពស់ និងទាំងនៅតាមវត្ត ឱៃយយល់ដឹងយា៉ាងទូលំទូលាយពីការរំលោភសិទ្ធិកុមារយា៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។

ស្រចក្តីសន្និដ្ឋាន

គំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា ហាក់ដូចជាពាក់ព័ន្ធខា្លាងំទៅនឹងគោលនយោបាយជាតិ ស្តពីីការបងា្ការទប់សា្កាត់ការចម្លងមៃរោគអៃដស៍ ក្នងុការរំពឹងថ អ្នកដឹកនំាសាសនា ចូលរួមពាក់ព័ន្ធ នៅក្នងុការឆ្លើយតបទៅនឹងមៃរោអៃដស៍ និង ជម្ងអឺៃដស៍។ វាធ្វើឱៃយមានភាពខុសប្លៃកគា្នាយា៉ាងជាក់ លាក់ ចំពោះអ្នកចូលរួមស្ទើរតៃទំាងអស់។ ជាមួយនឹងបរិបទមៃរោគអៃដស៍ នៅក្នងុពៃះរាជាណាចកៃ កម្ពុជា ដៃលមានការបៃបៃួលគួរឱៃយកត់សមា្គោល់ ចាប់តាំងពីដក់ឱៃយដំណើរការជាផ្លូវការនូវគោល- នយោបាយមក ដោយអតៃបៃវា៉ាឡង់មៃរោគអៃដស៍កាន់តៃទាប កើនឡើងនូវការទទួលបានការ ពៃយាបាលបៃឆំងមៃរោគអៃដស៍ និង ការកាត់បន្ថយជាទូទៅក្នុងការមាក់ងាយ និង ការរីសអើង កម្មវិធីមានកាលានុវឌៃឍភាពផ្តាតកិច្ចបៃងឹបៃងរបស់ខ្លនួជាថ្មឡីើងវិញ ទៅលើការគៃបដណ្តប់ទៅ ដល់កៃមុងាយរងគៃះបំផុត និងអ្នកកៃកីៃបំផុត ដៃលដក់បញ្ចលូកៃមុបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយ មៃរោគអៃដស៍ជាចៃើន ក៏ប៉ុន្តៃក៏រួមបញ្ចូលហៃតុផលងាយរងគៃះមួយចំនួនទៀតផងដៃរ ដូចជា ជម្ងឺផៃសៃងៗ និង កៃីកៃខា្លាំងបំផុត។ ពៃះសងៃឃមានឥទ្ធិពលវិជ្ជមានទៅលើកៃុមបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ ដៃលទទួលការមាក់ងាយ ទាំងពីខាងកៃ និង ពីខាងក្នុង ខណៈដៃលការគាំទៃជាបៃក់មានសារៈសំខាន់ខា្លាំងសមៃប់អ្នកចូលរួមដៃលកៃីកៃបំផុត នៅពៃលជាមួយគា្នានៃះ វាបង្កឱៃយមានការកំណត់ពៃដំៃនមួយចំនួន ដល់លទ្ធភាពរបស់កម្មវិធីក្នងុការរួមបញ្ចលូមនុសៃសកាន់ តៃចៃើនឡើង។ កៃុមជួយខ្លួនឯងកាន់តៃចៃើនដៃលមានជំនាញ និង បទពិសោធន៍នៃយន្តការ មីកៃូហិរញ្ញវត្ថុ ចៃករំលៃកជាមួយកៃុមដទៃទៀត អាចបង្កើតជាកាលានុវឌៃឍភាពសមៃប់ការរៀន សូតៃនៅក្នុងកម្មវិធី។ ជារួម បៃសិទ្ធភាពកម្មវិធីពុំបានបៃៀបធៀបល្អទៃជាមួយអង្គការដទៃទៀត ដៃលរៀបចំឡើងដើមៃបីអនុវត្តន៍សកម្មភាពសៃដៀងគា្នា និង ភាពពឹងផ្អៃកលើថវិកាជំនួយពីខាងកៃ លៃចឡើងនូវការបៃឈមនឹងការរកៃសានិរន្តរភាពរបស់កម្មវិធី។ វាទំនងថបៃសិទ្វភាព និង និរន្តរភាព អាចនឹងកើនឡើង បើសិនជាមានភាពមា្ចាស់ការលើកម្មវិធីដោយពៃះសងៃឃអនុវត្តន៍សកម្មភាពនៅ តាមវត្ត និង ពៃះសងៃឃមានឋានៈខ្ពស់នៅក្នងុកៃមពៃះពុទ្ធសាសនា ដៃលមានសិទ្ធអំិណាច និង មាន ឥទ្ធិពលចាប់ផ្តើមដក់បញ្ចូលគោលបំណង និង គោលដៅរបស់កម្មវិធីទៅក្នុងបណា្តាញការងារ និងបៃព័ន្ធអប់រំរបស់ខ្លួន។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

20

អនុសាសន៍អនុសាសន៍ជាបន្តបនា្ទាប់តៃវូបានអភិវឌៃឍន៍ ដោយមានការពិគៃះយោបល់ជាមួយតំណាងកៃសួង ធម្មការ និង សាសនា ថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា និង បុគ្គលិកអង្គការយូនីសៃហ្វនៅតាម ការិយាល័យថ្នាក់ជាតិ និង ថ្នាក់កៃមជាតិ។ ខណៈដៃលអនុសាសន៍កត់សមា្គោល់ពីអ្នកដើរតួសំខាន់ៗ សមៃប់ការអនុវត្តរបស់ពួកគៃ ជាការសំខាន់តៃូវកត់សមា្គោល់ថ អនុសាសន៍ទាំងឡាយបៃទាក់ កៃឡាគា្នា និង មានទំនាក់ទំនងគា្នាទៅវិញទៅមក។ អនុសាសន៍ពៃញលៃញតៃវូបានបញ្ជាក់យា៉ាងចៃបាស់ នៅក្នងុផ្នៃកចុងកៃយនៃរបាយការណ៍នៃះ។ អនុសាសន៍ជាបន្តបនា្ទាប់ ផ្តល់ជាសៃចក្តីសង្ខៃបនៃការបញ្ជាក់សំខាន់ៗ។

ក្រសួងធម្មការ និង សាសនា

ដើមៃបីបង្កើនភាពពាក់ព័ន្ធ គៃបានលើកឡើងនូវរាល់សំណូមពរខាងកៃមនៃះ ៖១. ចៃករំលៃក និង ពិភាកៃសាជាមួយបណា្តាអ្នកចូលរួមចំណៃកដៃលពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ អំពីរបក

គំហុើញនៃការវាយតម្លៃនៃះ។ ២. ផ្តចួផ្តើមឱៃយមានការពិគៃះយោបល់ជាមួយបណា្តាអ្នកចូលរួមចំណៃកពាក់ព័ន្ធទំាងអស់ ដៃល

អាចនាំឱៃយមានការតមៃតមៃូវដល់អភិកៃមនៃគំនិតផ្តួចផ្តើមនៃះ។ ដើមៃបីបង្កើនបៃសិទ្ធភាព គៃបានលើកឡើងនូវរាល់សំណូមពរខាងកៃមនៃះ ៖៣. បន្ត (និង ពងៃីក) កម្មវិធី៤. ជមៃុញលើកទឹកចិត្តឱៃយមានការចម្លង/អនុវត្តន៍តាមវិធីសាសៃ្តមានជាភស្តុតាង ដៃលកាត់

បន្ថយភាពងាយរងគៃះផ្នៃកសៃដ្ឋកិច្ច៥. ផៃសាភា្ជាប់សកម្មភាពរបស់កម្មវិធីបន្ថៃមទៀតជាមួយសម្មភាពផៃសៃងៗទៀត៦. តមៃង់ទិសជាថ្មីនៃការចំណាយធនធាននៅក្នុងតំបន់ភូមិសាសៃ្តដៃលកម្មវិធីផ្តាតលើ ដើមៃបី

បង្កើនការចូលរួម៧. ណៃនាំពីសូចនាករ និង ចំណុចគោលដៅ ដោយផ្អៃកលើលទ្ធផលជាមូលដ្ឋាន ជាជាងផ្អៃក

លើធាតុចៃញជាមូលដ្ឋាន៨. ចៃករំលៃកបទពិសោធន៍អំពីឥទ្ធពិលដៃលទទួលបានជោគជ័យពីគំនិតផ្តចួផ្តើម និង ការរៀន

សូតៃដើមៃបីបង្កើនបៃសិទ្ធផល គៃបានលើកឡើងនូវរាល់សំណូមពរខាងកៃមនៃះ ៖៩. ណៃនាំពីតួនាទីសមៃបសមៃួលជាយុទ្ធសាសៃ្តសមៃប់មន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត១០. បន្តកៀរគរបំផុសពៃះសងៃឃ និង ថ្នាក់ដឹកនាំសាសនាដទៃទៀត ឱៃយទទួលយកតួនាទីក្នុងការ

អនុវត្តកាន់តៃសកម្មថៃមទៀត។ដើមៃបីបង្កើននិរន្តរភាព គៃបានលើកឡើងនូវរាល់សំណូមពរខាងកៃមនៃះ ៖១១. ផ្តល់អត្តសញ្ញាណថ្មីមួយដល់កម្មវិធី តាមរយៈការផ្តល់សញ្ញា និង ធ្វើការផៃសព្វផៃសាយជាថ្មី

ជាមួយដៃគូអភិវឌៃឍន៍ឱៃយបានចៃើនទូលំទូលាយ១២. ដក់បញ្ចូលភាពពាក់ព័ន្ធនាពៃលអនាគត ទៅក្នុងផៃនការការងារ និង ថវិការបស់កៃសួង

ភាពជាថ្នាក់ដឹកនាំព្រះពុទ្ធសាសនា និង ឋានានុក្រម

ដើមៃបីបង្កើនភាពពាក់ព័ន្ធ គៃបានលើកឡើងនូវរាល់សំណូមពរខាងកៃមនៃះ ៖១៣. ផៃសាភា្ជាប់រវាងការអប់រំតាមពៃះពុទ្ធសាសនា និង បញ្ហាសង្គមសំខាន់ៗ១៤. ដឹកនាំ ជួយបៃជាពលរដ្ឋឱៃយមានជំនឿលើសិទ្ធិរបស់ខ្លួន

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

21

ដើមៃបីបង្កើនបៃសិទ្ធផល គៃបានលើកឡើងនូវរាល់សំណូមពរខាងកៃមនៃះ ៖១៥. បង្កើនសមត្ថភាពពៃះសងៃឃ ដើមៃបីសៃូបយកនូវភាពទទួលខុសតៃូវក្នុងការអនុវត្ត១៦. រៀបចំ និង លើកកម្ពស់សកម្មភាពដៃលចំណាយតិចមានបៃសិទ្ធភាពខ្ពស់ដើមៃបីបង្កើនបៃសិទ្ធភាព គៃបានលើកឡើងនូវរាល់សំណូមពរខាងកៃមនៃះ ៖១៧. លើកកម្ពស់អភិកៃមបៃកបដោយជោគជ័យ នៃការផ្តល់ការគាំទៃខាងសា្មារតីសមៃប់បៃជា

ពលរដ្ឋងាយរងគៃះនៅក្នុងសហគមន៍១៨. សមៃបសមៃួលបង្កើនសមត្ថភាពរបស់ពៃះសងៃឃ ដើមៃបីកំណត់រកបៃជាពលរដ្ឋ និង អង្គការ

ទាំងឡាយ ដៃលអាចគាំទៃដល់សហគមន៍មូលដ្ឋាន ក្នុងការកាត់បន្ថយភាពងាយរងគៃះផ្នៃកសៃដ្ឋកិច្ចរបស់ពួកគៃ។

១៩. កំណត់រកផ្លូវសមៃប់ឯកភាពគា្នា និង ចៃករំលៃកនូវបញ្ញត្តិនៃការគាំទៃខាងសា្មារតី២០. បង្កើនការយល់ដឹង និង បណ្តុះបណា្តាលពីកិច្ចការពារកុមារដើមៃបីបង្កើននិរន្តរភាព គៃបានលើកឡើងនូវរាល់សំណូមពរខាងកៃមនៃះ ៖២១. ចាប់ផ្តើមការអនុវត្តល្អ ជុំវិញការឆ្លើយតបតាមពៃះពុទ្ធសាសនា ដើមៃបីកាត់បន្ថយភាពងាយ

រងគៃះ។២២. បៃើបណា្តាញភាពជាអ្នកដឹកនាំរបស់ខ្លួន ដើមៃបីរិះរកវិធីពងៃីកតួនាទីពៃះសងៃឃ ក្នុងការចូល

ពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងសហគមន៍។

អង្គការយូនីស្រហ្វ

ដើមៃបីបង្កើនភាពពាក់ព័ន្ធ គៃបានលើកឡើងនូវរាល់សំណូមពរខាងកៃមនៃះ ៖ការកត់សមា្គោល់ឃើញថ បៃវា៉ាឡង់មៃរោគអៃដស៍នៅក្នុងពៃះរាជាណាចកៃកម្ពុជា ថយចុះយា៉ាង លឿនក្នុងប៉ុនា្មានឆ្នាំថ្មីៗនៃះ និង បរិបទផ្តាតទៅលើការសិកៃសាពីរោគរាតតៃបាតក្នុងចំណោមបៃជា- ពលរដ្ឋដៃលរងការប៉ះពាល់ជាចមៃបងនោះ លទ្ធផលនៃការសៃវជៃវលើកជាសំណួរថ តើគោលដៅ ចមៃបងៗនៅតៃសមសៃបសមៃប់ធ្វើការផ្លាស់ប្តរូកាលៈទៃសៈដៃរឬទៃ។ ជារួម ការគំាទៃដៃលកម្មវិធី បានផ្តល់ឱៃយ នៅតៃចាំបាច់នៅឡើយចំពោះសមាជិកសហគមន៍ដៃលកៃីកៃបំផុត និង ដៃលងាយ រងគៃះបំផុត ប៉ុន្តៃការផ្តាតការយកចិត្តទុកដក់តិចចំពោះអ្នករងការប៉ះពាល់ពីមៃរោគអៃដស៍ មានន័យថ អ្នកទាំងឡាយដៃលមានភាពងាយរងគៃះខា្លាំង (និង អាចមានភាពងាយរងគៃះ ចៃើន) ដោយមានហៃតុផលផៃសៃងៗ មិនពាក់ព័ន្ធនឹងមៃរោគអៃដស៍ ពុំមានលក្ខណៈសមៃបត្តិគៃប់គៃន់ដើមៃបីទទួលបានការគាំទៃទៃ។ ដូច្នៃះ អនុសាសន៍ពាក់ព័ន្ធជារួមមួយគឺសមៃប់អង្គការយូនីសៃហ្វពិនិតៃយទិសដៅ និង គោលបំណងរបស់កម្មវិធីឡើងវិញ។

២៣. គាំទៃដល់កៃសួងធម្មការ និង សាសនា ក្នុងដំណើរការផ្តួចផ្តើម និង ពងៃឹងកិច្ចសន្ទនា២៤. គាំទៃដល់កៃសួងធម្មការ និង សាសនា សមៃប់អន្តរកាលដកថយនូវគំនិតផ្តួចផ្តើមនា

ពៃលបច្ចុបៃបន្នដើមៃបីបង្កើនបៃសិទ្ធភាព គៃបានលើកឡើងនូវរាល់សំណូមពរខាងកៃមនៃះ ៖២៥. ផ្តល់ការគំាទៃបច្ចៃកទៃស លើការបង្កើនបៃក់ចំណូល និង ការកាត់បន្ថយភាពងាយរងគៃះ

ផ្នៃកសៃដ្ឋកិច្ច២៦. លើកកម្ពស់អភិកៃមគាំទៃខាងសា្មារតីបៃកបដោយជោគជ័យនៃគំនិតផ្តួចផ្តើមដើមៃបីបង្កើនបៃសិទ្ធផល និង និរន្តរភាព គៃបានលើកឡើងនូវរាល់សំណូមពរខាងកៃមនៃះ ៖២៧. សមៃបសមៃួលដល់ការកសាងសមត្ថភាព រវាងអ្នកអនុវត្តន៍បច្ចុបៃបន្ន២៨. ជួយកំណត់យុទ្ធសាសៃ្ត ដើមៃបីចាប់ផ្តើមអនុវត្តន៍ការកសាងសមត្ថភាពនៅក្នុងកៃមពៃះពុទ្ធ

សាសនា២៩. គំាទៃដល់កៃសួងធម្មការ និង សាសនា និង មន្ទរីធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត ដើមៃបីធ្វើអន្តរកាល

ទៅក្នុងតួនាទីនៃភាពជាអ្នកដឹកនាំ និង ការសមៃបសមៃួលជាយុទ្ធសាសៃ្ត

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

23

គោលបំណងន្រការវាយតម្ល្រគោលបំណងនៃការវាយតម្លៃចុងបញ្ចប់កម្មវិធីនៃះ តៃវូបានបៃគល់អំណាចដោយអង្គការយូនីសៃហ្វ គឺដើមៃបីផ្តល់ព័ត៌មានពាក់ព័ន្ធទូលំទូលាយ និង ទាន់ពៃលវៃលា សមៃប់វិភាគចំណុចខា្លាងំ និង ភាព ខ្វះចនោ្លាះនៅក្នុងគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា ក្នុងគោលបំណងផ្តល់ជាព័ត៌មាន សមៃប់ធ្វើការសមៃចចិត្តអំពីទិសដៅអនាគតរបស់កម្មវិធី។ របាយការណ៍នៃការវាយតម្លៃមានជាភាសាខ្មៃរ និង ភាសាអង់គ្លៃស ហើយនឹងរួមចំណៃកដល់ការរៀនសូតៃ និង ការថ្លៃងបញ្ចៃញ យោបល់របស់ថ្នាក់ជាតិស្តពីីការឆ្លើយតបទៅនឹងមៃរោគអៃដស៍ និង ការអភិវឌៃឍតាមបៃបសាសនា ជាមូលដ្ឋាន។ របកគំហុើញនៅក្នុងការវាយតម្លៃ នឹងតៃូវបានពិភាកៃសាជាមួយដៃគូការងារជាតិ ដើមៃបីកំណត់ថតើតម្លៃ និង បៃសិទ្ធភាពចំណាយតិចរបស់កម្មវិធី ធានាបាននូវការបន្តកម្មវិធីឬទៃ ហើយបើក្នុងករណីតៃូវបន្ត ថតើយុទ្ធសាសៃ្ត និង ការអនុវត្តរបស់កម្មវិធី តមៃូវឱៃយមានការផ្លាស់ប្តូរ ដៃរឬទៃ។ ការវាយតម្លៃនៃះ នឹងតៃូវបៃើបៃស់ដោយអង្គការយូនីសៃហ្វ និង កៃសួងធម្មការ និង សាសនា ដើមៃបីកំណត់មៃរៀនបទពិសោធន៍ដៃលទទួលបាន និង រៀបចំជាផៃនទីបងា្ហាញទិសដៅកម្មវិធីពៃលអនាគត ដោយកៃសួងមានការសមៃបតាមយា៉ាងខ្លមួីយសមៃប់ទូទំាងបៃទៃស និង មាន យុទ្ធសាស្តៃដកចៃញសមៃប់អង្គការយូនីសៃហ្វ។

ការវាយតម្លៃនៃះ មានគោលបំណងជាក់លាក់ទៅលើ ៖■ វាយតម្លៃការបៃតិបត្តរិបស់អង្គការ និង កម្មវិធីសមៃប់រយៈពៃលឆ្នា ំ២០០៨-២០១២ (ពោល

គឺសកម្មភាពបន្តបនា្ទាប់នៅក្នងុការវាយតម្លៃកន្លងទៅក្នងុឆ្នា ំ២០០៧ ជាផ្នៃកមួយនៃដំណើរការ ក្នុងតំបន់) រួមទាំងបៃសិទ្ធផល និង បៃសិទ្ធភាពរបស់ខ្លួន

■ ពិនិតៃយឡើងវិញនូវសមត្ថភាពសា្ថាប័ន និង ការបង្កើតឡើងនូវគំនិតផ្តួចផ្តើម■ វាយតម្លៃលទ្ធផលកម្មវិធីពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការផ្តល់ការគាំទៃដល់បុគ្គល និង គៃួសារដៃលរង

ប៉ះពាល់ដោយមៃរោគអៃដស៍ នៅតាមផ្ទះ■ ផ្តល់អនុសាសន៍ ស្តីពីរបៀបដក់បញ្ចូលការងារមួយចំនួនទៀតនៃកិច្ចការពារកុមារ■ ទាញយកមៃរៀន និង អនុសាសន៍នានា សមៃប់ការសមៃបតាម និង ធ្វើវិសោធនកម្មកម្មវិធី

លក្ខណៈវិនិច្ឆ័យ និង សំណួរខាងកៃម សមៃប់ធ្វើការវាយតម្លៃនៃះ តៃូវបានគៃបៃើដើមៃបីដឹកនាំធ្វើការវាយតម្លៃទៅតាមទមៃង់នៃគោលការណ៍សមៃប់ជំនួយអភិវឌៃឍន៍ និង ការវាយតម្លៃរបស់ គណៈកមា្មាធិការជំនួយអភិវឌៃឍន៍ OECD១។

ភាពពាក់ព័ន្ធ

■ តើគោលដៅ និង សកម្មភាពរបស់កម្មវិធី សមសៃបកមៃិតណា ក្នុងការចូលរួមឈានទៅសមៃចអាទិភាព និង គោលនយោបាយដៃលបានឯកភាពគា្នានៅថ្នាក់ជាតិ ក៏ដូចជាយុទ្ធ-សាសៃ្តរបស់កៃសួងធម្មការ និង សាសនា មន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត កៃុមការងារស្តីពី កុមារកំពៃ និង កុមារងាយរងគៃះ និង អង្គការយូនីសៃហ្វ (ឧទាហរណ៍ដូចជា ផៃនការ យុទ្ធសាសៃ្តជាតិ ដើមៃបីឆ្លើយតបពហុវិស័យទូលំទូលាយ ចំពោះបញ្ហាពាក់ព័ន្ធនឹងមៃរោគ

២ អង្គការដើមៃបីការអភិវឌៃឍ និង កិច្ចសហបៃតិបត្តិការសៃដ្ឋកិច្ច

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

24

អៃដស៍លើកទី ៣ ផៃនការសកម្មភាពកម្មវិធីបៃចំាបៃទៃសរបស់អង្គការយូនីសៃហ្វឆ្នា ំ២០១១- ២០១៥) រួមទាំងសិទ្ធិមនុសៃសផងដៃរ (សិទ្ធិទទួលបានសុខភាព សិទ្ធិរបស់កុមារ)?

■ តើគំនិតផ្តួចផ្តើមនៃះមានតម្លៃកមៃិតណា ទាក់ទងនឹងតមៃូវការរបស់កៃុមដៃលកៃបំផុត/បៃជាពលរដ្ឋដៃលងាយរងគៃះបំផុត? តើគំនិតផ្តួចផ្តើមនៃះមានតម្លៃកមៃិតណា ក្នុងការកាត់បន្ថយភាពមិនតៃឹមតៃូវ រវាងកៃុមដៃលកៃបំផុត/បៃជាពលរដ្ឋដៃលងាយរងគៃះបំផុត និង អ្នកផៃសៃងៗទៀត?

ប្រសិទ្ធភាព

■ តើគោលដៅតៃូវបានសមៃចដល់កមៃិតណា ហើយតើអ្វីខ្លះដៃលជាកតា្តាជមៃុញចមៃបង?■ តើគំនិតផ្តួចផ្តើមផ្តល់ការថៃទាំខាងផ្លូវអារម្មដល់កមៃិតណា ចំពោះគៃួសារ និង កុមារដៃល

ឆ្លង និង រងផលប៉ះពាល់ដោយមៃរោគអៃដស៍ (តើសារផៃសព្វផៃសាយសមសៃបប៉ុណា្ណោ)?■ តើគំនិតផ្តចួផ្តើមចូលរួមគំាទៃការបញ្ជនូមនុសៃសពៃញវ័យដៃលងាយរងគៃះបំផុត និង កុមារ

រស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ ឱៃយទៅទទួលការថៃទាំផ្នៃកពៃទៃយដល់កមៃិតណា?■ តើគំនិតផ្តចួផ្តើមចូលរួមផ្តល់ការគំាទៃជាបៃក់ទៅឱៃយកុមារងាយរងគៃះ បានដល់កមៃតិណា

ហើយទទួលបានលទ្ធផលអ្វីខ្លះ?■ តើគំនិតផ្តួចផ្តើមចូលរួមដល់កមៃិតណា ក្នុងការលើកកម្ពស់ការថៃទាំគៃួសារជាមូលដ្ឋាន

សមៃប់កុមារងាយរងគៃះ ដៃលជាជមៃើសល្អបំផុតសមៃប់ការថៃទាំកុមារ?

ប្រសិទ្ធផល

■ តើសកម្មភាព មានបៃសិទ្ធផលចំណាយតិច ដៃរឬទៃ បើធៀបទៅនឹងកម្មវិធីដទៃទៀត ដៃល សំដៅផ្តល់ការគាំទៃ និង កាត់បន្ថយការមាក់ងាយ និង ការរីសអើងបៃឆំងនឹងគៃួសារ និង កុមាររងផលប៉ះពាល់ពីមៃរោគអៃដស៍?

■ តើសកម្មភាពចំណាយតិច មានបៃសិទ្ធភាពខ្ពស់ដៃរឬទៃ យោងទៅលើថ្លៃចំណាយបៃតិបត្ត?ិ■ តើបៃសិទ្ធផលចំណាយតិច បៃបៃួលទៃនៅក្នុងរង្វង់កម្មវិធី និង ហៃតុអ្វី?

ឥទ្ធិពល

■ តើអ្វីទៅជាលទ្ធផលគៃងទុក និង មិនគៃងទុករបស់គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធ-សាសនា? ជាពិសៃស អនុលោមទៅតាម ៖■ វិសាលភាព និង មធៃយាបាយដៃលគំនិតផ្តចួផ្តើមបានចូលរួមបង្កើនការពៃមទទួលខ្លនួឯង

និង ទទួលសា្គោល់ដោយសហគមន៍ និង កាត់បន្ថយការមាក់ងាយ និង ការរីសអើង បៃឆំងនឹងគៃួសារ និង កុមាររងផលប៉ះពាល់ពីមៃរោគអៃដស៍

■ គំនិតផ្តួចផ្តើម អាចមានលទ្ធភាពឈានទៅដល់កៃុមជនងាយរងគៃះបំផុតដល់ កមៃិតណា

■ គំនិតផ្តួចផ្តើមចូលរួមកាត់បន្ថយភាពមិនតៃឹមតៃូវ រវាងអ្នកកៃបំផុត និង អ្នកមានបំផុត បានកមៃិតណា

■ ការចូលរួមពងៃឹងសិទ្ធិមនុសៃសដៃលឆ្លង និង រងផលប៉ះពាល់ពីមៃរោគអៃដស៍■ កមៃិតនៃឥទ្ធិពលពាក់ព័ន្ធនឹងចំណៃះដឹងផ្នៃកមៃរោគអៃដស៍ និង អាកបៃបកិរិយាចំពោះ

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

25

គៃួសារ និង កុមាររងផលប៉ះពាល់ពីមៃរោគអៃដស៍ ក្នុងចំណោមសហគមន៍ បុគ្គលិក កៃសួងធម្មការ និង សាសនា និង មន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត ក៏ដូចជា ពៃះសងៃឃ ផងដៃរ

■ ការគៃប់គៃង និង ភាពមា្ចាស់ការនៃគំនិតផ្តួចផ្តើម■ ការសមៃបសមៃួល និង ភាពជាដៃគូដៃលបានទទួលជោគជ័យ។

និរន្តរភាព

■ តើមានកតា្តាចមៃបងៗអ្វខី្លះ ដៃលមានឥទ្ធពិលដល់ការសមៃចជោគជ័យ ឬ មិនសមៃចជោគ ជ័យនៃនិរន្តរភាពរបស់កម្មវិធី (តួនាទីពាក់ព័ន្ធគា្នាទៅវិញទៅមក ភាពមា្ចាស់ការ និង ភាពជាអ្នកដឹកនាំរបស់កៃសួងធម្មការ និង សាសនា)?

■ តើកិច្ចអន្តរាគមន៍ និង ឥទ្ធិពលទាំងឡាយ ទៅលើកៃុមកៃីកៃបំផុត/ងាយរងគៃះបំផុតទំនង ជាអាចបន្តបានទៃ នៅពៃលដៃលការគាំទៃពីខាងកៃតៃូវបានដកថយ?

■ តើអ្វីខ្លះដៃលជាតមៃូវការដើមៃបីសមៃចបាននូវនិរន្តរភាព?■ តើវាទំនងដល់កមៃិតណាដៃលថ គំនិតផ្តួចផ្តើមនឹងតៃូវបានអនុវត្តន៍ជាថ្មី ឬ ពងៃីកបន្ថៃម?

ជាងនៃះទៅទៀត ការវាយតម្លៃនឹងស្វៃងយល់អំពី ៖■ តើរចនាសម្ព័ន្ធនៃគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា តៃូវបានបៃើបៃស់ដល់កមៃិត

ណា និង របៀបណា ដើមៃបីដោះសៃយបញ្ហាការពារកុមារឱៃយបានទូលំទូលាយជាងនៃះ?

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

27

វិសាលភាព

ការមានសំណួរនៃះឡើងគឺជាចុងបញ្ចប់នៃការវាយតម្លៃវដ្ត និង គៃបដណ្តប់រយៈពៃលនៃឆ្នា ំ២០០៨ និង ឆ្នាំ ២០១២ ដៃលបានបា៉ាន់បៃមាណការងារអនុវត្តរបស់អង្គការ និង កម្មវិធី ក្នុងនោះរួមមាន បៃសិទ្ធផល និង បៃសិទ្ធភាពនៃគំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា។ វិធីសាស្តៃ និង គោល បំណងនៃការវាយតម្លៃក្នងុឆ្នា ំ២០០៧ មានភាពខុសគា្នាពីការវាយតម្លៃមួយនៃះ ហើយរបកគំហុើញ លើកមុន វាពំុបានផ្តល់ជាទិន្នន័យបឋមមួយណាឡើយ។ ទោះជាយា៉ាងនៃះក៏ដោយ ក៏គៃបានយក របកគំហុើញពីការវាយតម្លៃបច្ចបុៃបន្ននៃះ បៃៀបធៀបជាមួយទិន្នន័យពីការវាយតម្លៃឆ្នា ំ២០០៧ ដៃរ ក្នុងករណីអាចធ្វើបាន។

វិសាលភាពភូមិសាស្រ្ត

ការវាយតម្លៃនៃះ គៃបដណ្តប់ខៃត្តដៃលចូលរួមចំនួនដប់៣ នៅទូទំាងបៃទៃស។ ទោះជាយា៉ាងនៃះក៏ ដោយ ខៃត្តទំាង ៥ ដៃលបានជៃើសរីសសមៃប់ចុះសៃវជៃវគឺមាន ខៃត្តកំពង់ធំ ខៃត្តកំពត ខៃត្ត សៀមរាប ខៃត្ត តាកៃវ និង ខៃត្តពៃវៃង។ ខៃត្តទំាងនោះតៃវូបានជៃើសរីសដោយផ្អៃកលើកម្មវិធី និង លក្ខណៈបរិបទ ដូចជា ៖ ខៃត្តដៃលបានសមៃចជោគជ័យចំណុចគោលដៅខ្ពស់បំផុត ខៃត្ត ដៃលបានសមៃចជោគជ័យចំណុចគោលដៅទាបបំផុត ខៃត្តដៃលបានវិនិយោគហិរញ្ញវត្ថុចៃើន បំផុត សំណុំសកម្មភាពដៃលបៃបៃួលខា្លាំងបំផុត និង ក្នុងបរិបទនៃបៃវា៉ាឡង់មៃរោគអៃដស៍ខ្ពស់ បំផុត។ ការពិភាកៃសាជាកៃមុនីមួយៗ តៃវូបានធ្វើនៅតាមវត្តផៃសៃងៗគា្នាក្នងុខៃត្តនីមួយៗ ខណៈដៃល ទិន្នន័យជាលក្ខណៈបរិមាណ តៃូវបានគៃបៃមូលពៃមៗគា្នានៅក្នុងវត្តតៃមួយ ឬ វត្តផៃសៃងៗគា្នា។ បៃបនៃះមានន័យថ ក្នងុខៃត្តនីមួយៗ គៃចុះទៅបៃមូលទិន្នន័យជាអបៃបបរមាក្នងុកន្លៃង ៣ ផៃសៃងៗ គា្នា តាមធម្មតានៅក្នុងសៃុកផៃសៃងគា្នា។ ការចុះសៃវជៃវធ្វើឡើងនៅក្នុងខៃសីហា ឆ្នាំ ២០១២ មាន រយៈពៃល ១៥ ថ្ងៃជាប់ៗគា្នា។ អភិកៃមនៃការវាយតម្លៃ ការបៃមូលទិន្នន័យ និង វិធីសាសៃ្តវិភាគ សមសៃបនឹងវិភាគលើសមភាពយៃនឌ័រ និង សិទ្ធមិនុសៃស រួមទំាងសិទ្ធកុិមារផង ហើយបានធ្វើការ ពិចារណាទៅលើការប្តៃជា្ញាចិត្តរបស់អង្គការយូនីសៃហ្វ ចំពោះកម្មវិធីសិទ្ធិមនុសៃស និង សិទ្ធិកុមារ។

វិធីសាស្រ្ត

ការពិនិតៃយអកៃសរសាស្តៃ និង ឯកសារកម្មវិធី បានវាយតម្លៃទៅលើគំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធ សាសនា នៅក្នុងខៃត្តទាំង ១០។ ដើមៃបីបៃមូលភស្តុតាងកម្មវិធីដោយផ្ទាល់ ការសៃវជៃវនៅតាម មូលដ្ឋាន តៃូវបានធ្វើនៅក្នុងខៃត្តចំនួន ៥។ ការសមៃចជៃើសរីសយកសំណាកគំរូខៃត្ត សមៃប់

វិសាលភាព និង វិធីសាស្រ្ត

៣ ខៃត្តទាំង ១០ រួមមាន ខៃត្តកំពង់ធំ ខៃត្តកំពង់សោម ខៃត្តតាកៃវ ខៃត្តកំពង់ចាម ខៃត្តពៃវៃង ខៃត្តកំពង់ស្ពឺ ខៃត្តកំពត ខៃត្តពោធិសាត់ ខៃត្តសៀមរៀប និង ខៃត្តសា្វាយរៀង។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

28

ចុះសៃវជៃវតៃូវបានកំណត់យកតៃម្តង ជាជាងបញ្ចូលខៃត្តទាំង ១០ ដោយសារគៃបានគិតថ ខៃត្តចំនួន ៥ គឺជាសំណាកគំរូដ៏ធំធៃងមួយ ដៃលអាចផ្តល់ទិន្នន័យគៃប់គៃន់ និង អាចយល់ដឹង បាននៅក្នុងពៃលវៃលាកំណត់មួយនៃការវាយតម្លៃ។ ការជៃើសរីសសំណាកគំរូដោយចៃដនៃយជាចៃើនដំណាក់កាល តៃវូបានអនុវត្តន៍ដើមៃបីកំណត់យក និង ជៃើសរីសសំណាកគំរូ និង សហគមន៍ ចំនួនពៃះសងៃឃថ្នាក់ទាប និង ថ្នាក់ខ្ពស់ ក្នុងមួយវត្តៗ ក៏ដូចជាអ្នកចូលរួមក្នុងកម្មវិធី និង មនៃ្តីរដ្ឋា-ភិបាលដៃលបានពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងការអនុវត្តផងដៃរ។ មានតំណាងមា្នាក់មកពីកៃសួងធម្មការ និង សាសនា បានចូលរួមក្នុងកិច្ចសមា្ភាសន៍ជាមួយនឹងតំណាងមកពីមន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត ចំនួន ៥ ផងដៃរ។

វិធីសាសៃ្តបៃបគុណភាព និង មានលក្ខណៈបរិមាណ តៃូវបានអនុវត្តន៍នៅអំឡុងពៃលធ្វើការវាយតម្លៃ ដូចជា ៖ ■ សមា្ភាសន៍អ្នកផ្តល់ព័ត៌មានសំខាន់ៗ ជាមួយតំណាងកៃសួងធម្មការ និង សាសនា មន្ទរីធម្មការ

និង សាសនាខៃត្ត ពៃះសងៃឃថ្នាក់ខ្ពស់ និង អង្គការយូនីសៃហ្វ■ សមា្ភាសន៍អ្នកផ្តល់ព័ត៌មានសំខាន់ៗ ជាមួយអង្គការមិនមៃនរដ្ឋាភិបាលដៃលពាក់ព័ន្ធ (អង្គការ

សង្គោៃះកុមារកម្ពុជា និង អង្គការដៃគូផ្តល់មៃតា្តា (ភី.សុី)■ ពិភាកៃសាជាកៃុម និង សមា្ភាសន៍សុីជមៃ ជាមួយសៃ្តី បុរស និង កុមារ ដៃលរងផលប៉ះពាល់

ពីមៃរោគអៃដស៍ និង ពៃះសងៃឃជាអ្នកអនុវត្តន៍■ ការសង្កៃតមើលអ្នកចូលរួម

ទីបៃឹកៃសាបានដឹកនាំការបៃមូលទិន្នន័យជាលក្ខណៈបរិមាណ ជាភាសាអង់គ្លៃស និង ភាសាខ្មៃរ ដៃលរួមមាន ៖■ ការពិភាកៃសាជាកៃុមចំនួន ២០ លើក ជាមួយអ្នកចូលរួមក្នុងកម្មវិធីចំនួន ៩០ នាក់ (បុរស ៣០

នាក់ សៃ្តី ៣០ នាក់ និង កុមារ ៣០ នាក់ ៖ កុមារី ១៨ នាក់ និង កុមារា ១២ នាក់) ពៃមទាំង ពៃះសងៃឃថ្នាក់ខ្ពស់ និង ថ្នាក់កៃមចំនួន ២៦ អង្គ (សរុប ១១៦ នាក់)។ ការពិភាកៃសាជាកៃុម មានរយៈពៃលចនោ្លាះរវាង ៤៥ នាទី និង ១ ម៉ាងកន្លះ។ កៃុមទាំងអស់តៃូវបានសាកសួរ សំណួរជៃើសរីសតៃមួយ និង សៃដៀងគា្នា ហើយអ្នកចូលរួមតៃវូបានលើកទឹកចិត្តឱៃយពិភាកៃសា ពីបញ្ហាដៃលសំខាន់បំផុតសមៃប់ពួកគៃ។

■ សមា្ភាសន៍មានទមៃង់ពាក់កណា្តាលរចនាសម្ពន័្ធ ជាមួយអ្នកផ្តល់ចម្លើយចំនួន ២៧ នាក់ រួមមានតំណាងកៃសួងធម្មការ និង សាសនា (១ នាក់) មន្ទរីធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត (១៧ នាក់) អង្គការយូនីសៃហ្វ (៥ នាក់) សមាជិកនៃកៃមពៃះពុទ្ធសាសនា (២ អង្គ) និង អង្គការមិនមៃន រដ្ឋាភិបាល (២ នាក់)។ កមៃងសំណួរគឺផ្អៃកលើគមៃងសមា្ភាសន៍ដៃលបានរៀបចំជាសៃច ហើយអ្នកចូលរួមតៃវូបានលើកទឹកចិត្តឱៃយពិភាកៃសាពីបញ្ហាដៃលសំខាន់បំផុតសមៃប់ពួកគៃ។

មួយកៃុមមានគា្នា ៣ នាក់ បានបៃមូលទិន្នន័យជាលក្ខណៈបរិមាណ ពីអ្នកចូលរួមក្នុងកម្មវិធីចំនួន ២១៤ នាក់ (សៃ្តី ១៥៤ នាក់ និង បុរស ៦០ នាក់) នៅក្នុងខៃត្តចំនួន ៥។ ការអង្កៃតធ្វើឡើងជា ភាសាខ្មៃរ ហើយចំណាយពៃលចនោ្លាះពី ២០ នាទី និង ៤០ នាទី សមៃប់អ្នកផ្តល់ចម្លើយមា្នាក់។

កៃុមធ្វើការវាយតម្លៃជឿជាក់លើសំណើឱៃយមន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត ជួយកំណត់យកអ្នកចូលរួមក្នុងកម្មវិធីសមៃប់ធ្វើការពិភាកៃសាជាកៃុម និង ការបៃមូលទិន្នន័យ។ ការបៃមូលទិន្នន័យស្ទើរតៃទាំងអស់តៃូវបានធ្វើឡើងនៅក្នុងវត្ត។ មានឧទាហរណ៍ចៃើនបំផុត អ្នកចូលរួមបានកំពុង ចូលរួមក្នុងកិច្ចបៃជុំទៀងទាត់ ដើមៃបីតាំងសមា្មាធិ និង កិច្ចបៃជុំកៃុមជួយខ្លួនឯង។ មន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត បានជៃើសរីសអ្នកចូលរួមក្នុងការពិភាកៃសាជាកៃុម ដោយកំណត់យកបុរស ៦ នាក់

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

29

សៃ្តី ៦ នាក់ និង កុមារ ៦ នាក់ សមៃប់មួយកៃុមពិភាកៃសា ហើយសមាជិកទាំងអស់នៃកៃុមជួយខ្លួនឯងតៃូវបានអញ្ជើញឱៃយចូលរួមក្នុងការអង្កៃត។ ទមៃង់ការសមា្ភាសន៍ តៃូវបានបៃើសមៃប់សមៃប សមៃួលចម្លើយទៅតាមសំណួរសៃដៀងគា្នា គៃប់ការពិភាកៃសាជាកៃុមទាំងអស់ ក៏ដូចជាសំណួរ តៃមួយ អាសៃ័យលើបរិបទ និង សា្ថានភាពជាក់លាក់របស់ពួកគៃ។ ការពិភាកៃសាជាកៃុម តៃូវបាន ធ្វើតាមរបៀបមិនផ្លូវការ ជាញឹកញាប់ អង្គុយជារាងរង្វង់មូលនៅលើកមៃលក្នុងវត្ត ឬ កន្លៃងបៃជុំ ឬ មានតុ និង កៅអីនៅក្នុងបរិវៃណវត្ត។ ក្នុងចំណោមកុមារនៅក្នុងកៃុមពិភាកៃសា ពួកគៃតៃូវបានលើកទឹកចិត្តឱៃយនិយាយពីអ្វីដៃលសំខាន់សមៃប់ពួកគៃ។

បៃភពទិន្នន័យចមៃះុគា្នា តៃវូបានរៀបចំដើមៃបីទទួលបាននូវទសៃសនៈផៃសៃងៗគា្នា។ ដើមៃបីបង្កើនកមៃតិ តៃឹមតៃូវនៃទិន្នន័យ ឧបករណ៍សមៃប់បៃមូលទិន្នន័យ តៃូវបានយកមកបណ្តុះបណា្តាលដល់អ្នក បៃមូលទិន្នន័យ ពៃមទំាងការសួរយកការណ៍បៃចំាថ្ងៃ នៅតាមកន្លៃងបៃមូលទិន្នន័យ ផ្តល់ជាឱកាស សមៃប់ធ្វើការបញ្ជាក់ទៅលើចម្លើយរបស់អ្នកចូលរូមក្នងុកម្មវិធី។ ដើមៃបីកំណត់រកឱៃយឃើញភាពមិន បៃកៃតី ឬ លំនំានៃភាពមិនបៃកៃតី និង ដើមៃបីតាមដនបន្តនៅក្នងុការពិភាកៃសាជាកៃមុនោះ ទិន្នន័យ ជាលក្ខណៈបរិមាណតៃូវបានដក់បញ្ចូលទៅក្នុងកម្មវិធី Excel នៅអំឡុងពៃលបំពៃញការងារក្នុង មូលដ្ឋាន។ ការវិភាគជាមូលដ្ឋាន តៃវូបានធ្វើនៅក្នងុកម្មវិធី Excel ដើមៃបីកំណត់រកសមាមាតៃចម្លើយ នៃកមៃងសំណួរពហុជមៃើស និង មធៃយមភាគនៃទិន្នន័យដៃលទាក់ទិននឹងកមៃិតបៃក់ចំណូល។ លទ្ធផលដៃលបានគណនាទាំងនៃះ ផ្តាតលើការកំណត់រកភាពសៃដៀងគា្នា និង ខុសគា្នា រវាង ចម្លើយដៃលបានផ្តល់ដោយកៃុមសៃ្តី និង បុរស ហើយចម្លើយតៃូវបានបៃងចៃកទៅតាមខៃត្ត។

កិច្ចបៃជំុពិគៃះយោបល់ជាមួយអ្នកពាក់ព័ន្ធ តៃវូបានធ្វើនៅពៃលបៃមូលទិន្នន័យបានចប់សព្វគៃប់ ដើមៃបីចៃករំលៃក និង ពិភាកៃសាពីលទ្ធផលដំបូងនៃការវាយតម្លៃ។ ទិន្នន័យនៃការអង្កៃតតៃូវបាន ពិនិតៃយជាបន្តបនា្ទាប់ ដើមៃបីរកមើលការភាន់ចៃឡំ ហើយវិភាគសារជាថ្មមី្តងទៀតនៅក្នងុកម្មវិធី Excel ជាមួយលទ្ធផលក្នុងតារាងជាមួយទិន្នន័យនៃគុណភាព សមៃប់បងា្ហាញទាំងលទ្ធផលរកឃើញ និង ទាំងកំណត់ការយល់ដឹងសុីជមៃ។

អំពីអ្នកចូលរួមក្នុងការវាយតម្ល្រ

អ្នកចូលរួមនៅក្នុងការវាយតម្លៃភាគចៃើនជាសៃ្តី មានអាយុចនោ្លាះពី ៣០ និង ៤៩ ឆ្នាំ ដៃលឆ្លុះ បញ្ចាំងពីទមៃង់ភូមិសាសៃ្តរបស់គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា យា៉ាងទូលំទូលាយ។ ចំនួនសរុបនៃសៃ្ត ី១៥៤ នាក់ និង បុរស ៦០ នាក់ ដៃលបានចូលរួមនៅក្នងុការអង្កៃតជាលក្ខណៈ បរិមាណ បានឆ្លះុបញ្ចាងំបងា្ហាញថ ជាទូទៅសៃ្តចូីលរួមនៅក្នងុគំនិតផ្តចួផ្តើម មានចៃើនជាងបុរស។ ក្នុងចំណោមកៃុមពិភាកៃសាទាំង ២០ លើក មានសៃ្តីចំនួន ៣០ នាក់ បុរសចំនួន ៣០ នាក់ និង កុមារ ចំនួន ៣០ នាក់ (កុមារី ១៨ នាក់ និង កុមារា ១២ នាក់)។ ក្នុងចំណោមអ្នកចូលរួមក្នុងការអង្កៃត ចំនួន ២១៤ នាក់ គៃបានសង្កៃតឃើញថ មានសា្ថានភាពតំបន់ភូមិសាសៃ្តខុសគា្នា រវាងបណា្តាខៃត្ត ទាំងឡាយ។ នៅក្នុងខៃត្តតាកៃវ ខៃត្តកំពង់ធំ និង ខៃត្តពៃវៃង គៃួសារដៃលមានសមាជិកចំនួន ៤ នាក់ ឬ លើស ៤ នាក់ ស្ថិតនៅក្នុងចនោ្លាះរវាង ៥៥% និង ៦០%។ អ្នកផ្តល់ចម្លើយនៅក្នុងខៃត្ត សៀមរាបចំនួន ៧០% មានគៃួសារដៃលមានសមាជិកចំនួន ៤ នាក់ ឬ លើសពី ៤ នាក់ ហើយ សមាមាតៃនៃអ្នកចូលរួមនៅក្នុងខៃត្តកំពត បានកើនឡើងរហូតដល់ ៨០%។

សមាមាតៃយា៉ាងធំធៃងនៃអ្នកចូលរួមក្នងុការអង្កៃត (៤៣%) បានពាក់ព័ន្ធក្នងុកម្មវិធីអស់រយៈពៃល ៥ ឆ្នា ំឬ យូរជាងនៃះ។ ចំនួនបៃហៃលជាមួយភាគបួន បានពាក់ព័ន្ធរយៈពៃល ៣-៤ ឆ្នា ំមួយភាគបួនទៀត បានពាក់ព័ន្ធរយៈពៃល ១-២ ឆ្នា ំហើយនៅសល់ចំនួន ៩% បានពាក់ព័ន្ធរយៈពៃលតិចជាង ១២ ខៃ។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

31

ដ្រនកំណត់

ការវាយតម្លៃ បានជួបបៃទះឧបសគ្គមួយចំនួន។ អ្នកចូលរួមក្នុងការពិភាកៃសាជាកៃុមពុំតៃូវបានជៃើសរីសដោយចៃដនៃយនោះទៃ ហើយអ្នកសៃវជៃវទុកចិត្តទំាងសៃងុទៅលើតំណាងមន្ទរីធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត ជាអ្នកជៃើសរីសអ្នកចូលរួម។ នៃះជាការពិតចំពោះអ្នកចូលរួមក្នុងការអង្កៃត ពៃះថ អ្នកសៃវជៃវទុកចិត្តទាំងសៃុងទៅលើមន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត ជាអ្នកជៃើសរីស វត្តដៃលតៃូវចុះទៅធ្វើអង្កៃត ក៏ប៉ុន្តៃដោយសារការចុះទៅអង្កៃតភាគចៃើនតៃូវពៃលដៃលមានវគ្គ តាំងសមា្មាធិ និង កិច្ចបៃជុំកៃុមជួយខ្លួនឯងទៀងទាត់នោះ សមាជិកទាំងអស់នៃកៃុមជួយខ្លួនឯង មានឱកាសចូលរួមនៅក្នងុការអង្កៃតនៃះ។ កិច្ចសមា្ភាសន៍ទំាងអស់បានធ្វើនៅក្នងុវត្ត លើកលៃងតៃ កិច្ចសមា្ភាសន៍មួយប៉ុណោ្ណោះ ដូច្នៃះ ពុំមាន ឱកាសសង្កៃតមើលពីជីវភាពរស់នៅ និង លក្ខខណ្ឌផ្ទះ សមៃបៃងនោះទៃ។

ជាទូទៅ មានសកា្តានុពលសមៃប់អ្នកចូលរួមវាយតម្លៃ ផ្តល់ចម្លើយលំអៀងទាក់ទិននឹងការបរិយាយ ពីសង្គម មួយផ្នៃកដោយសារលក្ខណៈនៃការវាយតម្លៃកម្មវិធីនីមួយៗ ដៃលអ្នកចូលរួមមានជំនឿ ថ អាចជាការចាប់ផ្តើមនៃចុងបញ្ចប់របស់កម្មវិធី។ ក្នុងករណីទាំងនៃះ អ្នកចូលរួមមួយចំនួនអាច ថ្លៃងលើសពីកមៃតិកៃកីៃ ឬ កមៃតិតមៃវូការរបស់គៃ។ ផ្ទយុទៅវិញ ភាពលំអៀងនៃការបរិយាយពី សង្គម ក៏មានសកា្តានុពលផងដៃរ សមៃប់អ្នកចូលរួម ដើមៃបីចៀសវាងការទិទៀនទៅលើគំនិតផ្តួច ផ្តើម ជាពិសៃសនៅពៃលខ្លះដៃលមានបុគ្គលិកមន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត អមដំណើរជាមួយ អ្នកសៃវជៃវនៅតាមវត្តផងនោះ បើទោះបីជាអ្នកសៃវជៃវបានធានាអះអាងថ អ្នកចូលរួមអាច និយាយដច់ដោយឡៃកក៏ដោយ។

កមៃងសំណួរមួយចំនួននៅក្នុងឧបករណ៍អង្កៃត ចាំបាច់តៃូវធ្វើការបញ្ជាក់ ឬ កៃសមៃួលឡើងវិញ ខ្លះ នៅពៃលការបៃមូលទិន្នន័យកំពុងដំណើរការ។ ឧទាហរណ៍ដូចជា មានចម្លើយមួយឆ្លើយនឹង សំណួរអំពីសកម្មភាពអ្វីដៃលបៃជាជនបានចូលរួម គឺ “ពៃះសងៃឃបានផ្តល់បៃក់មកឱៃយខ្ញុ”ំ។ មានជំនឿខុសគា្នាអំពីថតើពៃះសងៃឃអាចកាន់បៃក់បានដៃរឬទៃ ដូច្នៃះអ្នកផ្តល់ចម្លើយមួយចំនួនបាន ឆ្លើយថ “ទៃ” ក៏បុ៉ន្តៃបានចង្អលុបងា្ហាញថ អ្នកផៃសៃងទៀតនៅក្នងុកម្មវិធីជាអ្នកផ្តល់បៃក់ឱៃយពួកគៃ។ សំណួរតៃូវបានសមៃួលឡើងវិញនៅអំឡុងពៃលធ្វើសមា្ភាសន៍ ដើមៃបីបញ្ជាក់ពីការទទួលបៃក់ថ ជាផ្នៃកមួយនៃគំនិតផ្តចួផ្តើម ជាជាងថតើពៃះសងៃឃបានបៃគល់បៃក់ទៅឱៃយអ្នកចូលរួមឬអត់។ ភាព មិនចៃបាស់លាស់មួយតៃូវបានរកឃើញនៅក្នុងសំណួរតៃមួយ ជាមួយនឹងជមៃើសថ “ពៃះសងៃឃ (ឬ តំណាងមកពីការិយាល័យធម្មការ និងសាសនាសៃកុ) បានបញ្ជនូខ្ញុទំៅកាន់សៃវា” ដោយសារ ការបកបៃដំបូងជាភាសាខ្មៃរបានបញ្ជាក់ដោយអចៃតនា ទៅលើការបញ្ជូនអ្នកចូលរួមទៅកាន់ សៃវានៃះ (សកម្មភាពគំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា) ជាជាងសៃវាកម្មដទៃទៀត ដៃល សំណួរដើមមានចៃតនាសួរដូច្នៃះ។ គៃមិនបានកំណត់រកឃើញភាពមិនតៃឹមតៃូវនោះទៃ រហូត ទាល់តៃនៅផ្នៃកចុងបញ្ចប់នៃការបៃមូលទិន្នន័យ។ ចម្លើយទៅនឹងសំណួរសៃដៀងគា្នានៅក្នងុចម្លើយ អង្កៃតនីមួយៗតៃូវបានបញ្ជាក់អះអាង ហើយការភាន់ចៃឡំតៃូវបានកៃតមៃូវទៅតាមកន្លៃងដៃល អាចធ្វើបាន។ ឧទាហរណ៍ដូចជា អ្នកចូលរួមមួយចំនួនបានចង្អលុបងា្ហាញថ ពួកគៃតៃវូបានបញ្ជនូ ទៅកាន់សៃវាមួយផៃសៃងទៀតដូចខាងលើ ក៏បុ៉ន្តៃកៃយមកនៅពៃលសួរថតើសៃវាមួយណាដៃល ពួកគៃបានបញ្ជូនទៅ ពៃលនោះចម្លើយឆ្លើយថ “គា្មានទៃ”។ ក្នុងករណីទាំងនៃះ ចម្លើយពីដំបូង តៃូវបានប្តូរនៅក្នុងដំណាក់កាលរៀបចំសមា្អាតទិន្នន័យ។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

32

ការគិតគូរពីក្រមសីលធម៌

ការចូលរួមក្នុងការបៃមូលទិន្នន័យ គឺជាការស្ម័គៃចិត្តទាំងសៃុង ហើយចំណុចនៃះតៃូវបានបញ្ជាក ់យា៉ាងចៃបាស់ដល់អ្នកចូលរួម។ ព័ត៌មានលាយល័ក្ខណ៍អកៃសរជាភាសាខ្មៃ ររៀបរាប់អំពីគោលបំណង នៃការបៃមូលទិន្នន័យ និង ព័ត៌មានទំនាក់ទំនងលម្អិតរបស់អ្នកសៃវជៃវ និង អ្នកធ្វើសមា្ភាសន៍ ពៃមទំាងទមៃង់ផ្តល់ការយល់ពៃមដៃលតៃវូចុះហត្ថលៃខា តៃវូបានផ្តល់ទៅឱៃយអ្នកចូលរួមទំាងអស់ (រួមទំាងកុមារនៅក្នងុកៃមុពិភាកៃសាផងដៃរ)។ កាលណាគៃសំុថតរូបអ្នកចូលរួម អ្នកសៃវជៃវបាន បញ្ជាក់ពីបុព្វសិទ្ធិរបស់ពួកគៃថ អាចបដិសៃធបាន។ អ្នកផ្តល់ចម្លើយភាគចៃើនបានពៃមពៃៀង ឱៃយថតរូប ដោយសារពួកគៃយល់ចៃបាស់ថ រូបភាពរបស់ពួកគៃនឹងតៃូវបានបៃើបៃស់ទាក់ទិននឹង លទ្ធផលនៃការសៃវជៃវទាំងនៃះ ពុំមៃនសមៃប់ជាផ្នៃកមួយនៃសមា្ភារៈសមៃប់ធ្វើយុទ្ធនាការ ផៃសព្វផៃសាយជាសាធារណៈ ស្តីពីមៃរោគអៃដស៍នៅកម្ពុជានោះទៃ។ មានបុគ្គលមួយចំនួនតូចបាន បដិសៃធមិនឱៃយថតរូបភាព ហើយពួកគៃបានបញ្ជាក់ពីការអះអាងជាថ្មថី អ្នកសៃវជៃវតៃវូគោរព តាមការសមៃចចិត្តរបស់ពួកគៃ។ ថតរូបតៃូវបានធ្វើចំពោះតៃអ្នកចូលរួមដៃលបានផ្តល់ការយល់ ពៃមប៉ុណោ្ណោះ។

យុទ្ធវិធីក្នុងការសមា្ភាសន៍ជាមួយកុមារនៅក្នុងការពិភាកៃសាជាកៃុម គឺអនុញ្ញាតិឱៃយកុមារដឹកនាំការ លើកឡើងពីបញ្ហាដៃលជាចំណុចរសើបសមៃប់ពួកគៃ ជាជាងការសួរសំណួរដោយផ្ទាល់ដៃល អាចធ្វើឱៃយពួកគៃមានអារម្មណ៍មិនល្អ។ ឧទាហរណ៍ដូចជា អ្នកសៃវជៃវសន្មត់ថ កុមារភាគចៃើន រងផលប៉ះពាល់ពីមៃរោគអៃដស៍ ហើយកុមារមួយចំនួនអាចកំពុងរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ និង មិនបានសន្មត់ថកុមារទំាងអស់នៅក្នងុកៃមុណាមួយបានដឹងអំពីសា្ថានភាពគា្នាទៅវិញទៅមក នោះទៃ។ ដោយហៃតុនៃះ គៃពុំបានសួរសំណួរទាំងឡាយណាដៃលអាចធ្វើឱៃយកុមារលាតតៃដង ពីសា្ថានភាពមៃរោគអៃដស៍របស់គៃ ឬ ពីរបៀបដៃលពួកគៃទទួលរងផលប៉ះពាល់ពីមៃរោគអៃដស៍ នោះទៃ។ អ្នកសៃវជៃវមិនបាននិយាយពីមៃរោគអៃដស៍នោះទៃ លុះតៃតៃកុមារទំាងនោះលើក ឡើងជាមុនសិនថ វាជាបញ្ហាមួយ។ ក្នុងករណីមួយចំនួន ជាផ្នៃកមួយនៃវគ្គផ្តួចផ្តើមរបស់កុមារ កុមារបាននិយាយថ ពួកគៃបានឆ្លងមៃរោគអៃដស៍ ក្នងុករណីនៃះអ្នកសៃវជៃវបានសួរនំាពួកគៃ ថ តើព័ត៌មានមានបៃយោជន៍កមៃិតណា ហើយថតើពួកគៃបាននិយាយទៅកាន់មិត្តភក្តិ និង សមាជិកគៃួសារអំពីព័ត៌មាន ស្តីពីមៃរោគអៃដស៍ដៃលពួកគៃបានទទួលដៃរឬទៃ។ អ្នកសៃវជៃវ បានសាកសួរកុមារអំពីទំនាក់ទំនងរបស់ពួកគៃជាមួយមិត្តភក្តនិៅសាលារៀន និង ថ តើមានកុមារ ណាមួយបងា្ហាញភាពគា្មានមៃតា្តាធម៌ទៅលើពួកគៃ ដៃរឬទៃ។ មានករណីមួយ កុមារមីា្នាក់បានឆ្លើយ ថ មានកុមារមា្នាក់ផៃសៃងទៀតបានកមា្លានាង ដោយនិយាយថ នាងនឹងចម្លងមៃរោគអៃដស៍ទៅឱៃយ កុមារដទៃទៀត។ អ្នកសៃវជៃវមិនបានសន្មត់ថ នាងមានមៃរោគអៃដស៍ក្នុងខ្លួននោះទៃ ហើយ បានសុំឱៃយនាង និង កុមារទាំងអស់បងា្ហាញអំពីបៃតិកម្មផ្ទាល់ខ្លួនចំពោះការកមា្លា និង អ្វីដៃលពួកគៃ ធ្វើចំពោះរឿងនៃះ។ នៅគៃប់ពៃលទាំងអស់ អ្នកសៃវជៃវបានលើកទឹកចិត្តឱៃយកុមារនិយាយអំពីអ្វីដៃលមានសារៈសំខាន់ចំពោះពួកគៃ។

ការសមៃចចិត្តចំពោះការពិភាកៃសាជាកៃមុនៅក្នងុការអង្កៃតជាលក្ខណៈបរិមាណ តៃវូបានបងា្ហាញ ហៃតុផលដោយការពិតថ មានអ្នកចូលរួមក្នុងកម្មវិធីជាចៃើនជាមនុសៃសពៃញវ័យ។ កុមារមាន ឱកាសចៃករំលៃកនូវទសៃសនៈរបស់ខ្លួននៅក្នុងផ្នៃកមួយនៃការពិភាកៃសាជាកៃុម។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

33

កិច្ចបៃងឹបៃងរបស់ពៃះរាជាណាចកៃកម្ពជុា ដើមៃបីឈានទៅសមៃចចំណុចគោលដៅនៃការទទួល បាននូវការបងា្ការទប់សា្កាត់ការចម្លង ការថៃទំា និង ការពៃយាបាលមៃរោអៃដស៍ជាសកលរបស់អន្តរជាតិ ឃើញថ មានការរីកដុះដលយា៉ាងលឿននូវមណ្ឌលផ្តល់បៃកឹៃសា និង ធ្វើតៃស្តឈាមដោយស្មគ័ៃចិត្ត និង រកៃសាការសមា្ងាត់ ហើយមានការផ្តល់ឱសថពៃយាបាលបៃឆំងមៃរោគអៃដស៍ដោយឥតគិតថ្លៃ និង ការពៃយាបាលជម្ងឺឱកាសនិយមផងដៃរ។ ឥឡូវនៃះ ការគាំទៃបៃបនៃះមាននៅតាមគៃឹះសា្ថានសុខា-ភិបាលចំនួន ៥១ កន្លៃង និង ចូលរួមយា៉ាងធំធៃងក្នងុការធ្វើឱៃយបៃសើរឡើងនូវការរស់នៅរបស់កៃមុបៃជាពលរដ្ឋ ដៃលកំពុងរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ នៅក្នងុពៃះរាជាណាចកៃកម្ពជុា។ ឆ្លើយតប នឹងការផ្តាតទៅលើមៃរោគអៃដស៍ ជាលទ្ធផលនៃបៃសិទ្ធភាពនៃះ បៃវា៉ាឡង់ផ្ទុកមៃរោគអៃដស៍ ក្នងុចំណោមមនុសៃសពៃញវ័យនៅក្នងុពៃះរាជាណាចកៃកម្ពជុា បានថយចុះពី ១,២% ក្នងុឆ្នា ំ២០០១ មកនៅតៃឹម ០,៨% នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១១ ៖ តាមការបា៉ាន់សា្មានចំនួន ៧៥.៣៤៤ នាក់ ជាមនុសៃសពៃញ វ័យ (អាយុពី ១៥-៤៩ ឆ្នាំ) និង ចំនួន ៨.០៦៩ នាក់ ជាកុមារកំពុងរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍៤។រដ្ឋាភិបាលកម្ពជុាបានណៃនំានូវយុទ្ធសាសៃ្ត និង គោលនយោបាយមួយចំនួន ដៃលទទួលខុសតៃវូ លើការថយចុះបៃវា៉ាឡង់មៃរោគអៃដស៍នៃះ។ តាមការកត់សមា្គោល់ យុទ្ធសាសៃ្តពៃយាបាលបៃឆំង មៃរោគអៃដស៍ តៃវូបានគៃគណនាថ មរណៈភាពបានធ្វើឱៃយបាត់បង់កមា្លាងំពលកម្មចំនួន ២១.៤៩៧ នាក់ និង បានកាត់បន្ថយផលិតផលផលិតក្នុងសៃុកចំនួន ២០០ លានដុលា្លារអាមៃរិកក្នុង ១ ឆ្នាំ សមៃប់រយៈពៃលពីឆ្នា ំ២០០៣-២០០៩ (១)។ ថ្វបីើមានភាពជោគជ័យទំាងនៃះក៏ដោយ ក៏គៃបាន បា៉ាន់បៃមាណដៃរថ ការរាតតៃបាតនៃមៃរោគអៃដស៍ថ្នាក់ជាតិ បង្កឱៃយមានការថយចុះនូវផលិតផល ផលិតក្នងុសៃកុជារួមមានចំនួន ១៦,៥% នៅចនោ្លាះរវាងឆ្នា ំ១៩៩៣ និង ឆ្នា ំ២០២០ (២)។ ជាការពិត ផលប៉ះពាល់នៃមៃរោគអៃដស៍ វាគួបផៃសំដោយវត្តមានកុមារកំពៃ និង កុមារងាយរងគៃះរាប់សៃន នាក់ កំពុងរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍។ កុមារមួយចំនួនក្នងុចំណោមកុមារទំាងនៃះ ជាជនរងគៃះ នៃការកៃងបៃវ័ញ្ចកមា្លាំងពលកម្ម និង ការជួញដូរ ខណៈដៃលមួយចំនួនទៀតរងទុក្ខពីការរំលោភ បំពាន ឬ ការធ្វើទារុណ្ឌកម្ម ឬ កំពុងរស់នៅជាមួយពិការភាព។ កុមាររងផលប៉ះពាល់ពីមៃរោគអៃដស៍ ផ្ទាល់ តៃូវបានគៃបា៉ាន់បៃមាណថមានចំនួនបៃហៃល ៦០.០០០ នាក់ (៣)។

ដោយមានការគំាទៃពីអង្គការយូនីសៃហ្វ កៃសួងធម្មការ និង សាសនា បានបៃកាសឱៃយចាប់ដំណើរ ការជាផ្លូវការនៅក្នុងឆ្នាំ ២០០០ ជាការកសាងតួនាទីដ៏សំខាន់ដៃលថ្នាក់ដឹកនាំសាសនា តាម បៃពៃណីដើរតួក្នុងការផ្តល់ការគាំទៃដល់កៃុមគៃួសារ និង កុមារងាយរងគៃះនៅក្នុងសហគមន៍

ការណ្រនាំពីគំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំ ព្រះពុទ្ធសាសនា

៤ យោងតាមបៃភព ៖ (១) របាយការណ៍វឌៃឍនភាពបៃចាំពៃះរាជាណាចកៃកម្ពុជា ខៃមករា ឆ្នាំ ២០១០ - ខៃធ្នូ ឆ្នាំ ២០១១ (អាជា្ញាធរអៃដស៍ជាតិ) ៖ គៃបានបា៉ាន់បៃមាណថ មានកៃុមបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍បៃហៃលជា ៥៣.១០០ នាក់ (អាយុពី ១៥ ឆ្នាំឡើង) ក្នុងឆ្នាំ ២០១១ (២) របាយការណ៍បៃចាំឆ្នាំ ២០១០ (មជៃឈមណ្ឌលជាតិបៃយុទ្ធ នឹងមៃរោគអៃដស៍/ជម្ងឺអៃដស៍ រោគសើរសៃបៃក និង កាមរោគ ខៃមីនា ឆ្នាំ ២០១១) ៖ ចំនួន ៥៦.២០០ នាក់ ក្នុងឆ្នាំ ២០១០ និង ៥១.២០០ នាក់ សមៃប់ឆ្នាំ ២០១២ (៣) ការបា៉ាន់បៃមាណ និង ការបា៉ាន់ទុកជាមុនពីមៃរោគអៃដស៍/ជម្ងឺអៃដស៍ ក្នុងពៃះរាជាណាចកៃកម្ពុជា ឆ្នាំ ២០១០-២០១៥ (មជៃឈមណ្ឌលជាតិ បៃយុទ្ធនឹងមៃរោគអៃដស៍/ជម្ងឺអៃដស៍ រោគសើរសៃបៃក និង កាមរោគ ខៃតុលា ឆ្នាំ ២០១១) ៖ ចំនួន ៧៥.៣៤៤ នាក់ (អាយុពី ១៥-៤៩ ឆ្នាំ)។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

34

នូវគំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា។ គំនិតផ្តចួផ្តើមនៃះគឺជាភាពជាដៃគូគា្នា រវាងរាជរដ្ឋា- ភិបាល និង សាសនា ជាមូលដ្ឋាន ដៃលកៀរគរបំផុសពៃះសងៃឃឱៃយទទួលយកតួនាទីដឹកនាំក្នុង សកម្មភាពថៃទាំ គាំទៃ បងា្ការទប់សា្កាត់ និង គាំពារ ក្នុងការគាំទៃដល់គៃួសារងាយរងគៃះនៅថ្នាក់ សហគមន៍ រួមទាំងគៃួសារដៃលរងផលប៉ះពាល់ពីមៃរោគអៃដស៍ផង។ គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំ ពៃះពុទ្ធសាសនាមានដើមកំណើតនៅក្នុងពៃះរាជាណាចកៃថៃ ក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៧ (៤) ហើយបាន ពងៃីកទៅកាន់បៃទៃសដទៃទៀតនៅក្នុងតំបន់អាសុីអាគ្នៃយ៍ រួមទាំងពៃះរាជាណាចកៃកម្ពុជាផងដៃរ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០០៥ (៥)។

កម្មវិធីបំផុសពៃះសងៃឃឱៃយចូលរួមយា៉ាងសកម្ម នៅក្នងុសៃវាសហគមន៍ជាមូលដ្ឋាន ដើមៃបីលើកកម្ពស់ ការថៃទំា និង ការគំាទៃដល់កៃមុបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ (៦)។ សកម្មភាពដំបូង របស់កម្មវិធីគឺ មានបំណងគំាទៃដល់ថ្នាក់ដឹកនំាសាសនាឱៃយផ្តល់បៃកឹៃសាខាងសា្មារតីដល់កៃមុបៃជា- ពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ និង បញ្ជនូពួកគៃទៅកាន់មណ្ឌលសុខភាពដើមៃបីទទួលបាន ការថៃទំា រួមទំាងលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីមៃរោគអៃដស៍តាមរយៈពៃះសងៃឃនៅក្នងុសហគមន៍ ស្តីពីការបងា្ការទប់សា្កាត់ការរាលដលមៃរោគអៃដស៍។ ទោះបីយា៉ាងនៃះក្តី ការវាយតម្លៃកាលពីឆ្នាំ ២០០៧ បានបងា្ហាញថ សកម្មភាពនៃះពំុមានបៃសិទ្ធភាពទៃ ជាពិសៃសការចូលទៅដល់កៃមុយុវវ័យ ដៃលពៃញចិត្តទទួលព័ត៌មានស្តពីីមៃរោគអៃដស៍ពីបៃភពដទៃ ជាជាងពីបៃភពពៃះសងៃឃ។ បច្ចបុៃបន្ន ពៃះសងៃឃដៃលបានទទួលការបណ្តុះបណា្តាលរួច បានដឹកនាំវគ្គតាំងសមា្មាធិជាកៃុមនៅតាមវត្ត ចុះសួរសុខទុក្ខដល់ផ្ទះសមៃប់មនុសៃសពៃញវ័យ រស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ដៃលងាយរងគៃះ និង ផ្តល់ជាបៃក់បន្តិចបន្តួចដល់កៃុមបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ និង កុមារងាយ រងគៃះក្នងុគៃសួារកៃកីៃ សមៃប់បំពៃញតមៃវូការជាមូលដ្ឋាន ការអប់រំ និង ការទទួលសៃវាថៃទំា សុខភាពរបស់គៃ។ ដោះសៃយជាមួយការរាលដលនៃការមាក់ងាយ និង ការរីសអើង ពៃះសងៃឃ ដើរតួជាសងៃឃគំរូ និង ធ្វើការយា៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយអាជា្ញាធរមូលដ្ឋាន ដើមៃបីផ្តល់ការឆ្លើយតបទៅ សហគមន៍មូលដ្ឋាន មានកិច្ចការពារសិទ្ធិកុមារ និង សមធម៌។ ដើមៃបីសមៃបសមៃួលសកម្មភាព ទំាងនៃះ កម្មវិធីផ្តល់ជាបៃក់សំណងទូទាត់ទៅឱៃយអ្នកអនុវត្តន៍វិញ (មានតំណាងមកពីមន្ទរីធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត ពៃះសងៃឃ និង អ្នកស្មគ័្គចិត្តដទៃៗ ទៀត) ក្នងុការចុះសួរសុខទុក្ខដល់ផ្ទះ ធ្វើដំណើរ ទៅវត្ត ថ្លៃធ្វើដំណើរ និង បៃក់ឧបត្ថម្ភបន្តចិបន្តចួសមៃប់អាហារ និង ការចំណាយបនា្ទាប់បនៃសំ (៥)។

ចាប់តំាងពីកម្មវិធីចាប់ផ្តើមដំបូងក្នងុឆ្នា ំ២០០០ មក គំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា បាន ពងៃីកខ្លួនពី ៧ ខៃត្ត ទៅ ១៤ ខៃត្ត ហើយកម្មវិធីជាអាទិភាព បានវិវត្តន៍ពីមួយពៃលទៅមួយពៃល ដោយមានការគាំទៃផ្នៃកបច្ចៃកទៃស និង ហិរញ្ញវត្ថុពីអង្គការយូនីសៃហ្វ។ តួនាទីរបស់អង្គការ យូនីសៃហ្វ រួមមានការកសាងសមត្ថភាពដល់បុគ្គលិករាជរដ្ឋាភិបាល និង ពៃះសងៃឃ និង អភិវឌៃឍន៍ សមា្ភារៈបណ្តុះបណា្តាល។ ជាងនៃះទៅទៀត អង្គការយូនីសៃហ្វគាំទៃដល់រាជរដ្ឋាភិបាល ធ្វើការ ពិនិតៃយមើលកម្មវិធីឡើងវិញជាបៃចាំរៀងរាល់ឆ្នាំ តាមរយៈកិច្ចបៃជុំពិនិតៃយឡើងវិញ ដៃលគៃប់អ្នក អនុវត្តន៍សំខាន់ៗទាំងអស់ ជួបជុំគា្នាពិភាកៃសាពីវឌៃឍនភាពបច្ចុបៃបន្នភាព និង ផៃនការអនាគត។ កិច្ច បៃជុំទាំងនៃះ ផ្តល់ជាកាលានុវត្តភាព ដើមៃបីឯកភាពគា្នាលើការផ្លាស់ប្តូរកម្មវិធីជាយុទ្ធសាសៃ្ត និង គំាទៃដល់អ្នកអនុវត្តន៍ ដើមៃបីពងៃងឹដំណើរការបៃមូលទិន្នន័យ។ នៅចនោ្លាះកិច្ចបៃជំុបៃចំាឆ្នា ំបុគ្គលិក អង្គការយូនីសៃហ្វបៃចាំការិយាល័យថ្នាក់កៃមជាតិ ផ្តល់ជំនួយបច្ចៃកទៃសដោយផ្ទាល់ទៅមន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត និង ជួបជាមួយអ្នកចូលរួមក្នងុកម្មវិធី ដើមៃបីទទួលបានព័ត៌មានតៃឡប់។

នៅក្នងុឆ្នា ំ២០១២ ឃំុចំនួន ២៣៩ ក្នងុខៃត្តចំនួន ១០ បានទទួលការគំាទៃសមៃប់កុមារ និង គៃសួារ ដៃលរងផលប៉ះពាល់ពីមៃរោគអៃដស៍ តាមរយៈគំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា ថយចុះ

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

47

នៅក្នុងសំណួរចុងកៃយមាន ១៤៨ នាក់ បានអះអាងថ ពួកគៃតៃូវបានបញ្ជូនទៅកាន់សៃវាមួយផៃសៃងទៀត។ លទ្ធផលនៅក្នុងតារាង តៃូវបានធ្វើបច្ចុបៃបន្នភាពដើមៃបីសមៃបទៅតាមចំនួនទាបជាងនៃះ។

ភាពពាក់ព័ន្ធ

ភាពពាក់ព័ន្ធទៅនឹងគោលនយោបាយជាតិ

គៃបានរកឃើញថ គោលបំណងនៃគំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា វាសៃបគា្នា ពៃមទំាង ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងយុទ្ធសាសៃ្ត និង កៃបខ័ណ្ឌគោលនយោបាយជាតិ និង អង្គការយូនីសៃហ្វ។ នៅ កមៃតិគោលនយោបាយជាតិ គោលបំណង និង ឥទ្ធពិលនៃគំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា រួមចំណៃកដល់ការសមៃចជោគជ័យមួយចំនួននៃអាទិភាព និង គោលនយោបាយនានា ទាក់ទង នឹងមៃរោគអៃដស៍។ អាទិភាពសំខាន់ៗរបស់កម្មវិធី ដៃលបានឯកភាពគា្នាកាលពីចុងឆ្នាំ ២០១១ មាន (១៣)៖

■ ធ្វើឱៃយបៃសើរឡើងនូវការថៃទំា និង គំាទៃដល់កៃមុបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍■ លើកស្ទួយការអាណិតអាសូរ និង គាំទៃដល់គៃួសារដៃលរងផលប៉ះពាល់ពីមៃរោគអៃដស៍

និងកុមារងាយរងគៃះដទៃទៀត■ ផ្តល់ការថៃទាំ និង ការគាំទៃដល់កុមារងាយរងគៃះ រួមទាំងកុមារដៃលរងផលប៉ះពាល់ពី

មៃរោគអៃដស៍ ផងដៃរ

សមាសភាគនៃគំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា ដៃលមានរួមបញ្ចលូកុមារងាយរងគៃះ តៃវូបានដក់ចូលជាផ្នៃកមួយនៃការប្តៃជា្ញាចិត្តរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ចំពោះអនុសញ្ញាស្តពីីសិទ្ធកុិមារ ដៃលពៃះរាជាណាចកៃកម្ពុជាបានផ្តល់សចា្ចាប័នកាលពីឆ្នាំ ១៩៩២។ ការទទួលសា្គោល់ថ រដ្ឋមាន ភាពទទួលខុសតៃូវអនុវត្តន៍ដើមៃបីឧត្តមបៃយោជន៍របស់កុមារ រាជរដ្ឋាភិបាលបានបងា្ហាញគោល នយោបាយមួយចំនួនទាក់ទិននឹងការថៃទាំកុមារកំពៃ និង កុមារងាយរងគៃះដទៃទៀត។ ជាង មួយភាគបីនៃគៃួសារទាំងអស់ ដៃលរងផលប៉ះពាល់ដោយមៃរោគអៃដស៍ កំពុងថៃទាំកុមារកំពៃ ដោយសារមៃរោគអៃដស៍ និង មានកុមារចំនួនជាង ៨៥.០០០ នាក់ នៅក្នុងពៃះរាជាណាចកៃ កម្ពជុា បានកា្លាយទៅជាកំពៃ ឬងាយរងគៃះដោយសារមៃរោគអៃដស៍ (១)។ គំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា បានចាប់ផ្តើមលើកកម្ពស់ការថៃទំាកុមារងាយរងគៃះក្នងុគៃសួារបៃបនៃះ គឺជាជមៃើសដ៏ល្អបំផុតសមៃប់ការថៃទាំកុមារនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១០ ហើយការលើកកម្ពស់ការថៃទាំ កុមារងាយរងគៃះក្នងុគៃសួានៃះ តៃវូបានអនុវត្តន៍សាកលៃបងនៅក្នងុខៃត្តចំនួន ៤ គឺ ខៃត្តពៃវៃង ខៃត្តសា្វាយរៀង ខៃត្តកំពង់ស្ព ឺ និង ខៃត្តកំពង់ធំ (១៤)។ ការអនុវត្តសាកលៃបងនៃះ តៃវូបានធ្វើឡើង ដើមៃបីសា្ទាបស្ទង់ថ តើបុព្វជិតសាសនានៅមូលដ្ឋានអាចដើរតួនៅក្នងុការលើកកម្ពស់ការថៃទំាក្នងុ គៃសួារជាមូលដ្ឋាន ក្នងុចំណោមគៃសួារ ដៃលបងា្ហាញផលធៀបថ មានកុមារចៃើនក្នងុបន្ទកុ និង គៃសួារដៃលមានសៃដ្ឋកិច្ចខៃសត់ខៃសាយ ឬ ងាយរងគៃះដោយហៃតុផលផៃសៃងៗ។ ជាលទ្ធផលនៃ ការសាកលៃបងនៃះ តួនាទីសំខាន់របស់ថ្នាក់ដឹកនាំសាសនា តៃូវបានគៃទទួលសា្គោល់ជាផ្លូវការនៅ ក្នុងគោលការណ៍ណៃនាំស្តីពីការថៃទាំជំនួស។

ទំនាក់ទំនងនឹងការឆ្លើយតបផ្អៃកលើសាសនាជាមូលដ្ឋាន នៅក្នុងឆ្នាំ ២០០២ កៃសួងធម្មការ និង សាសនា បានណៃនំាបងា្ហាញនូវគោលនយោបាយស្តពីីសាសនាឆ្លើយតបចំពោះបញ្ហានៃការរាល

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

48

ដលមៃរោគអៃដស៍/ជម្ងឺអៃដស៍ នៅក្នុងពៃះរាជាណាចកៃកម្ពុជា ដៃលជាឧបករណ៍លើកដំបូង បង្អស់របស់ខ្លនួ (១៥)។ គោលនយោបាយនៃះ ផ្តាតគោលដៅទៅលើសា្ថាប័នសាសនា ពៃះសងៃឃ និង ឧបាសក-ឧបាសិកា និង មានយុទ្ធសាសៃ្តទូលំទូលាយ ពៃមទាំងអំពាវនាវឱៃយ ៖

■ សាសនាបង្កើនការយល់ដឹង និង លើកកម្ពស់ការផ្លាស់ប្តូរឥរិយាបថបុគ្គលមា្នាក់ៗ■ សាសនាដើរតួក្នងុការលើកកម្ពស់ក្តមីៃតា្តាដល់គៃសួារដៃលរងគៃះពីមៃរោគអៃដស៍ និង ជម្ងឺ

អៃដស៍ ពៃមទាំងកាត់បន្ថយការរីសអើងនៅក្នុងសហគមន៍■ សា្ថាប័នសាសនា ជមៃុញ និង គាំទៃដល់សហគមន៍ ក្នុងការថៃទាំកៃុមបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅ

ជាមួយមៃរោគអៃដស៍ និង បៃជាពលរដ្ឋដៃលរងផលប៉ះពាល់ពីមៃរោគអៃដស៍ និង ជម្ងអឺៃដស៍■ ការឆ្លើយតបតាមរយៈសាសនា គឺជាធាតុទាំងមូលនៃការឆ្លើយតបពហុវិស័យចំពោះបញ្ហា

ពាក់ព័ន្ធនឹងមៃរោគអៃដស៍ និង ជម្ងឺអៃដស៍ ដៃលបានសមៃបសមៃួលនៅថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ មូលដ្ឋាន

គោលនយោបាយតៃវូបានអមដោយ “គោលការណ៍ណៃនំា ស្តពីីការអនុវត្តគោលនយោបាយស្តពីីការឆ្លើយតបតាមរយៈសាសនាចំពោះការរាលដលនៃមៃរោគអៃដស៍ និង ជម្ងអឺៃដស៍នៅកម្ពជុា”។ ជារួម សារផ្តល់ព័ត៌មាននៅក្នុងគោលនយោបាយរបស់កៃសួងធម្មការ និង សាសនា ផ្តាតទៅលើ តួនាទីរបស់អ្នកដើរតួក្នងុពៃះពុទ្ធសាសនា ក្នងុការឆ្លើយតបចំពោះបញ្ហាពាក់ព័ន្ធនឹងមៃរោគអៃដស៍ ៖ អ្នកកាន់សាសនា (ពៃះសងៃឃ ដូនជី អាចារៃយ សមាជិកគណៈកម្មការចំណុះជើងវត្ត និង យុវជនក្នុង ពៃះពុទ្ធសាសនា) តៃូវបានគៃលើកកម្ពស់ជាបៃភពយា៉ាងសំខាន់សមៃប់បង្កើនការយល់ដឹងទាក់ ទិននឹងមៃរោគអៃដស៍ និងជម្ងអឺៃដស៍ រួមទំាងសារផ្តល់ព័ត៌មានបងា្ហាញពីវិធីបងា្ការទប់សា្កាត់ និងការ ថៃទាំ និង ទាំងសារផ្តល់ព័ត៌មានពាក់ព័ន្ធនឹងការមិនរីសអើង។ ក្នុងនាមជាធនធាន ជាពិសៃស ពៃះសងៃឃ តៃូវបានគៃចាត់ទុកថ មានសារៈសំខាន់ក្នុងការចូលទៅដល់បៃជាពលរដ្ឋ ទាំងការ គៃបដណ្តប់ (ហៃដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ) និង ទាំងការទុកចិត្តពីបៃជាពលរដ្ឋនៅក្នុងសហគមន៍។ គោល នយោបាយ អំពាវនាវឱៃយមានការដក់បញ្ចូលសារផ្តល់ព័ត៌មានទាក់ទិននឹងមៃរោគអៃដស៍ទៅក្នុង ការងារសាសនា ធ្វើជាផ្នៃកមួយនៃការអប់រំសីលធម៌។ ក្នងុពៃលជាមួយគា្នានៃះដៃរ គោលនយោបាយ បានណៃនាំថ ធនធានមនុសៃសផ្នៃកសាសនា មិនគួរបង្វៃរទៅជាអ្នកអប់រំសុខភាព ឬ ភា្នាក់ងារ អភិវឌៃឍន៍នោះទៃ តៃផ្ទុយទៅវិញជាការបំពៃញបន្ថៃម និង គាំទៃដល់ការងារអាជីពបៃបនៃះ។

ដោយហៃតុនៃះ ការងារថ្នាក់ដឹកនំាសាសនាគួរតៃវូបានសមៃបសមៃលួយា៉ាងជិតស្នទិ្ធជាមួយភាគី ពាក់ព័ន្ធដទៃទៀតនៅក្នងុមូលដ្នាន ឧទាហរណ៍ដូចជា កៃបខ័ណ្ឌការងាររបស់អាជា្ញាធរជាតិបៃយុទ្ធ នឹងមៃរោគអៃដស៍-ជម្ងអឺៃដស៍ និង ភាគីពាក់ព័ន្ធដទៃទៀតគួរមានតួនាទីសមៃបសមៃលួ។ ការងារ របស់ពួកគៃ គួរជាការងារជួយណៃនាំតមៃតមៃង់សហគមន៍ គឺថ ការងាររបស់ពួកគៃគួរជមៃុញ លើកទឹកចិត្តសហគមន៍ឱៃយទទួល យកភាពទទួលខុសតៃវូសង្គមរបស់ខ្លនួ ចំពោះសមាជិករបស់គៃ ដៃលរងផលប៉ះពាល់ពីមៃរោគអៃដស៍ និងជម្ងអឺៃដស៍។ មានយុទ្ធសាសៃ្តសំខាន់ៗតាមកៃយដើមៃបី បានយល់ចៃបាស់ជឿជាក់លើគោលដៅទាំងនៃះ ផ្តល់នូវការអប់រំអំពីមៃរោគអៃដស៍ដល់ធនធាន មនុសៃសផ្នៃកសាសនា ជាញឹកញាប់បៃទាក់កៃឡាគា្នាជាមួយការអប់រំសីលធម៌ពៃះពុទ្ធ។ គៃបានមើល ឃើញថ គំនិតផ្តចួផ្តើមដើមៃបីឱៃយកា្លាយទៅជាសកម្ម តៃវូពឹងផ្អៃកទៅលើគៃបូងៃៀនសាសនាមា្នាក់ៗ និង គំនិតយោបល់ឯករាជៃយនៅក្នុងកៃមសាសនា។ មៃយា៉ាងវិញទៀត ដ៏រាបណាសម្តៃចពៃះមហា សងៃឃរាជ និង បៃធានពៃះសងៃឃថ្នាក់ខៃត្ត និង ថ្នាក់សៃុកមិនធ្វើឱៃយរាំងស្ទះកម្មវិធីទៃនោះ គៃអាច សមៃចជោគជ័យបាន (៦)។ ទសៃសនៈពីការសិកៃសាក្នុងឆ្នាំ ២០០២ ស្តីពីការឆ្លើយតបនឹងការបងា្ការ ទប់សា្កាត់មៃរោគអៃដស៍ ដោយមានការចូលរួម ពាក់ព័ន្ធពីថ្នាក់ដឹកនំាសាសនា បានឆ្លះុបញ្ចាងំក្នងុ

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

49

ការឆ្លើយតបដៃលបានផ្តល់ដោយពៃះសងៃឃនៅក្នងុកៃមុពិភាកៃសាដៃលបាននិយាយថ នៅមុនពៃល ពៃះសងៃឃចូលរួមនៅក្នុងគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា ពៃះអង្គមិនចៃបាស់លាស់ពីអ្វី ដៃលតៃូវមានសងៃឃដីកា និង អ្វីដៃលមិនតៃូវមានសងៃឃដីកាអំពីមៃរោគអៃដស៍នោះទៃ ហើយទំនង ជាចៀសវាងបៃធានបទនៃះ ដោយបារម្ភពីការធ្វើឱៃយមានកំហុសឆ្គង។ នៅពៃលគំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា បានដក់ឱៃយដំណើរការជាផ្លូវការមក ពៃះសងៃឃទាំងនោះមានសងៃឃដីកា បញ្ជាក់ពីកៃមពៃះពុទ្ធសាសនាក្នងុការឆ្លើយតប និង បានសាទរនូវការបងា្ហាញផ្លវូជាក់លាក់ ស្តពីីការ អនុវត្តតាមគោលលីលធម៌ពៃះពុទ្ធសាសនាចំពោះបញ្ហាពាក់ព័ន្ធនឹងមៃរោគអៃដស៍។ មានឧទាហរណ៍ មួយចំនួន តៃូវបានរាយការណ៍ដោយអ្នកចូលរួមក្នុងកៃុមពិភាកៃសា ទាំងអ្នកចូលរួមក្នុងកម្មវិធី និង ទាំងពៃះសងៃឃថ មានបៃតិកម្មបៃឆំងនឹងការគាំទៃដល់កៃុមបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ពីសំណាក់អាចារៃយ ឬ ពៃះសងៃឃមួយចំនួន ប៉ុន្តៃ ទាំងនៃះតៃូវបានគៃមើលឃើញថមានជាករណីតិចតួច។ ញឹកញាប់ជាងនៃះគឺ សា្ថានភាពដៃលពៃះសងៃឃតៃូវបានគៃចាត់តាំងឱៃយចូលរួមក្នុង កម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនាតាំងពីដំបូង តៃូវបានគៃឃើញថ ពិបាកនាំយកពៃះសងៃឃពីក្នុងវត្តរបស់ពៃះអង្គចៃើនទៀត ឱៃយចូលរួមក្នុងកម្មវិធី។

គោលនយោបាយផៃសៃងទៀតដៃលផ្តាតលើមៃរោគអៃដស៍នៅក្នងុកម្ពជុា ក៏ជាឯកសារយោងដល់ ការឆ្លើយតបតាមរយៈសាសនាជាមូលដ្ឋានដៃរ។ ស្តង់ដរ និង គោលការណ៍ណៃនំាជាតិ សមៃប់ ការថៃទាំ គាំទៃ និង កិច្ចការពារកុមារកំពៃ និង កុមារងាយរងគៃះ (១៧) ស្នើជាយោបល់យា៉ាង ចៃបាស់ថ កម្មវិធីគួរធ្វើការងារជាមួយវត្ត និង ពៃះសងៃឃក្នុងមូលដ្ឋាន និង ថ្នាក់ដឹកនាំសាសនា ឬ សហគមន៍ដទៃៗទៀត ដើមៃបីការពារកុំឱៃយមានភាពរីសអើងនៅក្នុងសហគមន៍ និង ដើមៃបីលើក កម្ពស់ការថៃទាំក្នុងគៃួសារជាមូលដ្ឋាន ក៏ដូចជាការពារពីការបៃកបាក់ក្នុងគៃួសារផងដៃរ។

យុទ្ធសាសៃ្តបងា្ការទប់សា្កាត់ការរាលដលមៃរោគអៃដស៍ រួមទាំងគោលការណ៍ណៃនាំសមៃប់ការ បងា្ការទប់សា្កាត់ការចម្លងមៃរោគអៃដស៍ពីមា្តាយទៅកូន (១៨) ដៃលស្នើឱៃយមានជាសកម្មភាពទប់សា្កាត់ ការចម្លងមៃរោគអៃដស៍ពីមា្តាយទៅកូន ផ្អៃកលើមុខសញ្ញា ៤៦ និង សំណំុសកម្មភាពពៃញលៃញមួយ ដើមៃបីបងា្ការទប់សា្កាត់ការចម្លងមៃរោគអៃដស៍ពីមា្តាយទៅកូន ផ្តាតលើស្តង់ដរអបៃបបរមាសមៃប់ សៃ្តីទាំងអស់ និង ដៃគូរបស់ពួកគៃ សៃ្តីមានផ្ទៃពោះទាំងអស់ សៃ្តីឆ្លងមៃរោគអៃដស៍ និង កុមារ ដៃលរងផលប៉ះពាល់ពីមៃរោគអៃដស៍។ មគ្គុទៃ្ទសក៍ជាក់លាក់គឺផ្តល់សមៃប់ ៖ ការបៃឹកៃសា ការធ្វើ តៃស្តឈាម និង ការអប់រំ ថ្នាំបងា្ការទប់សា្កាត់ការចម្លងមៃរោគអៃដស៍ពីមា្តាយទៅកូន ការសមៃល កូនបៃកបដោយសុវត្ថភិាព ឬ គា្មានគៃះថ្នាក់ សមៃប់សៃ្តដីៃលឆ្លងមៃរោគអៃដស៍ ការចិញ្ចមឹទារក និង ការតាមដនបន្ត ការពនៃយាកំណើត ការថៃទំា និង ការផៃសាភា្ជាប់ សមៃប់បងា្ការទប់សា្កាត់ការចម្លង មៃរោគអៃដស៍ពីមា្តាយទៅកូន និង ការពិនិតៃយតាមដន និង ការវាយតម្លៃ។ មានពៃះសងៃឃមួយចំនួន តូចនៅក្នុងការវាយតម្លៃនៃះ បានបញ្ជាក់បងា្ហាញថ បើទោះបីជាពៃះសងៃឃទាំងនោះមានអារម្មណ៍ថការពិភាកៃសាអំពីបញ្ហាបងា្ការទប់សា្កាត់ការរាលដលមៃរោគអៃដស៍មួយចំនួនជាឧបសគ្គ ដូចជាការបៃើសៃមអនាម័យជាដើមក៏ដោយ (ដោយសារតៃអតិថិវិន័យជំុវិញពៃះសងៃឃក្នងុការបៃើភាសា

៦ (១) ការបងា្ការទបស់ា្កាត់ការចម្លងមៃរោគអៃដស៍ជាចមៃបងក្នុងចំណោមសៃ្តី និង ដៃគូរបស់គៃ (២) បងា្ការទប់សា្កាត់ការមាន ផ្ទៃពោះដោយអចៃតនា ក្នងុចំណោមសៃ្តរីស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ (៣) បងា្ការទប់សា្កាត់ការចម្លងមៃរោគអៃដស៍ពីមា្តាយ ទៅកូនតាមរយៈសំណុំសៃវា កម្ម (រួមទាំងការផ្តល់ឳសថពៃយាបាលបៃឆំងមៃរោគអៃដស៍ កាអនុវត្តការសមៃលកូនដោយ សុវត្ថិភាព បៃឹកៃសា និងគាំទៃការអនុវត្តចិញ្ចឹមទារកបៃកបដោយសុវត្ថិភាព) និង (៤) ការទទួលបានការថៃទាំពៃយាបាល ទបស់ា្កាត់ការចម្លងមៃរោគអៃដស៍/ជម្ងឺអៃដស៍ និង គាំទៃដល់សៃ្តី រស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ ពៃមទាំងទារក និង គៃួសារ របស់ពួកគៃ។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

51

គៃួសារ អង្គការ ពៃះសងៃឃ និង កៃុមងាយរងគៃះបំផុត ឱៃយផ្តល់ការថៃទាំ និង គាំទៃដល់កៃុមបៃជា-ពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ ក្នុងបរិបទសៃវាសុខភាព និង សៃវាគាំទៃ (១៥)។

កៃុមការងារជាតិ ស្តីពីកុមារកំពៃ និង កុមារងាយរងគៃះ តៃូវបានបង្កើតនៅក្នុងឆ្នាំ ២០០៦។ គោលបំណងនៃការបង្កើតកៃមុការងារជាតិ គឺដើមៃបីពងៃងឹដល់ពហុវិស័យថ្នាក់ជាតិ ឆ្លើយតបទៅនឹង ការលើកកម្ពស់ និង កិច្ចការពារសិទ្ធកុិមារកំពៃ និង កុមារងាយរងគៃះ។ កៃសួងការងារ សង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និង យុវនិតិសមៃបទា ជាបៃធានកៃុមការងារជាតិ ហើយធ្វើការរួមគា្នាជាមួយអាជា្ញាធរ ជាតិបៃយុទ្ធនឹងមៃរោគអៃដស៍-ជំងឺអៃដស៍ កៃសួងសុខាភិបាល កៃសួងអប់រំ និង កៃសួងធម្មការ និង សាសនា ពៃមទំាងដៃគូអភិវឌៃឍន៍ រួមមាន អង្គការយូនីសៃហ្វ អង្គការ យូ.អិន.អៃដស៍ នាយកដ្ឋាន សមៃប់ការអភិវឌៃឍអន្តរជាតិចកៃភពអង់គ្លៃស និង អង្គការមិនមៃនរដ្ឋាភិបាលនានា។ កៃមុការងារ បានថ្លៃងយា៉ាងជាក់ចៃបាស់ថ ភាពជាអ្នកដឹកនំាចំាបាច់តៃវូមានភាពជាក់ស្តៃង ពៃមទំាងមានទំនាក់ ទំនងក្នងុទិសដៅជាយុទ្ធសាសៃ្ត និង ពោរពៃញទៅដោយលទ្ធផល។ នៅក្នងុសហគមន៍ទំាងឡាយ គៃគួរគំាទៃដល់កៃមុបៃកឹៃសាឃំុ និង ថ្នាក់ដឹកនំាសាសនា ដើមៃបីរកៃសាតួនាទីដ៏សំខាន់មួយ និង ធានាថ ពៃះសងៃឃដើរតួនាទីយា៉ាងសំខាន់នៅក្នងុការកៀរគរសហគមន៍ និង កាត់បន្ថយការមាក់ងាយ (២២)។

នៅក្នងុបរិបទនៃអាទិភាព និង គោលនយោបាយជាតិខាងលើ គូសបញ្ជាក់ពីតួនាទីដៃលពៃះសងៃឃ អាច និង គួរមាននៅក្នងុការឆ្លើយតបចំពោះការបៃយុទ្ធនឹងមៃរោគអៃដស៍ កម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា បៃកាន់ខា្ជាប់នូវភាពពាក់ព័ន្ធរបស់ខ្លនួ ពៃះការចូលរួមរបស់ពៃះសងៃឃតៃវូ បានកៃមុគោលដៅមើលឃើញថ មានតួនាទីយា៉ាងសំខាន់សមៃប់កៃមុបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយ មៃរោគអៃដស៍ តាមរយៈការចុះសួរសុខទុក្ខពួកគៃដល់ផ្ទះ និង នៅតាមវត្ត ពៃមទាំងអនុវត្តន៍តាមធម៌របស់ពៃះពុទ្ធនៅក្នុងបរិបទនៃមៃរោគអៃដស៍។

ភាពពាក់ព័ន្ធនឹងយុទ្ធសាស្រ្តអង្គការយូនីស្រហ្វ

គំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា ចាប់ផ្តើមនៅក្នងុកម្មវិធីសហបៃតិបត្តកិារបៃចំាបៃទៃស នៃអង្គការយូនីសៃហ្វ (ឆ្នា២ំ០០៥-២០១០) ហើយតៃវូបានកៃសមៃលួ និង បានអនុវត្តន៍មកជាចៃើន ឆ្នា។ំ កម្មវិធីនៃះនៅតៃពាក់ព័ន្ធនឹងយុទ្ធសាសៃ្ត និង ចំណុចគោលដៅមួយចំនួននៅឡើយនៃអង្គការ យូនីសៃហ្វ ដៃលបានភា្ជាប់ទៅក្នុងផៃនការសកម្មភាពកម្មវិធីបៃចាំបៃទៃស (ឆ្នាំ២០១១-២០១៥) រួមមាន ៖

អភិវឌៃឍន៍សមត្ថភាពថ្នាក់ជាតិដើមៃបីសិទ្ធិកុមារ ៖ កម្មវិធីបានរួមចំណៃកនៅក្នុងយុទ្ធសាសៃ្តនៃះ ដោយការលើកស្ទយួសិទ្ធកុិមារនៅទូទំាងខៃត្តទំាងអស់ដៃលបានចូលរួម តាមរយៈមន្ទរីធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត និង ពៃះសងៃឃដៃលបានពាក់ព័ន្ធនៅក្នងុគំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា។ ការគូសបញ្ជាក់លើសិទ្ធកុិមារតៃវូបានណៃនំានៅក្នងុឆ្នា ំ២០១០ ហើយជាលទ្ធផលបានបង្កើនការ យល់ដឹងអំពីសិទ្ធិកុមារក្នុងចំណោមអ្នកចូលរួមទាំងអស់ ពៃមទាំងកុមារ និង គៃួសាររបស់ពួកគៃ ផងដៃរ។ លើសនៃះទៅទៀត ផៃនការសកម្មភាពកម្មវិធីបៃចំាបៃទៃស កំណត់បងា្ហាញនូវយុទ្ធសាសៃ្ត នៃការអភិវឌៃឍសមត្ថភាពរបស់កៃមុមូលដ្ឋាននៅតាមភូមិក្នងុពៃលដំណាលគា្នា ដើមៃបីឱៃយមានអន្តរកម្ម ជាមួយអ្នកដឹកនាំភូមិបៃកបដោយបៃសិទ្ធភាព តមៃូវឱៃយមានការផ្តល់សៃវាបៃកបដោយគុណភាព និង កំណត់រកដំណោះសៃយចំពោះបញ្ហាក្នុងមូលដ្ឋាន។ ទាក់ទិននឹងការងារនៃះ គំនិតផ្តួចផ្តើម ថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា មានសកា្តានុពលជាក់លាក់រួមចំណៃកនៅក្នុងយុទ្ធសាសៃ្តដៃលមាន

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

52

សៃប់នៃះ ពីពៃះទីតំាងអនុវត្តន៍គំនិតផ្តចួផ្តើមនៃះមានមូលដ្ឋាននៅតាមវត្ត។ ទោះបីយា៉ាងណាក៏ ដោយ មកទល់ពៃលបចុបៃបន្ននៃះ ការគៃប់គៃង និង ការសមៃបសមៃលួ នៅតៃតៃវូបានរកៃសានៅថ្នាក់ ខៃត្តជាមួយនឹងការចូលពាក់ព័ន្ធមានកមៃិតរបស់សហគមន៍មូលដ្ឋានក្នុងការអនុវត្តនៅឡើយ។

លទ្ធផលមានវិសាលភាពសមៃប់កុមារ ៖ មុនពៃលបង្កើតកៃបខ័ណ្ឌការងារផៃនការសម្មភាព កម្មវិធីបៃចាំបៃទៃសបច្ចុបៃបន្ន ការចូលពាក់ព័ន្ធរបស់អង្គការយូនីសៃហ្វនៅក្នុងពៃះរាជាណាចកៃ កម្ពុជា បានផ្តាតមុខសញ្ញាទៅលើខៃត្តចំនួន ៦ ក្នុងចំណោមខៃត្ត-កៃុងទាំង ២៤។ គំនិតផ្តួចផ្តើម ថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា បានរួមចំណៃកនៅក្នុងយុទ្ធសាសៃ្តរបស់អង្គការយូនីសៃហ្វ ឱៃយមាន ការគៃបដណ្តប់កាន់តៃទូលំទូលាយជាងមុន ដោយការពងៃកីទៅដល់ចំណុចគោលដៅរបស់ខ្លនួ។ នៅពៃលនៃះ គំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា បៃតិបត្តកិារនៅក្នងុខៃត្តចំនួន ១០ ហើយ ក្នុងរយៈពៃលជាង ១២ ឆ្នាំនៃះ បានបៃតិបត្តិការនៅក្នុងខៃត្តចំនួន ១៤។

កម្មវិធីផ្អៃកលើលទ្ធផល ៖ ការបៃមូលទិន្នន័យជាបៃព័ន្ធតៃូវបានអនុវត្តន៍នៅក្នុងសកម្មភាពនានារបស់គំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា ហើយគៃប់ខៃត្តទំាងអស់បានផ្តល់កំណត់តៃលម្អតិ អំពីចំនួននៃការចូលរួមរបស់មនុសៃសពៃញវ័យ និង កុមារ នៅក្នុងសកម្មភាពមួយចំនួន រៀងរាល់ តៃីមាស។ ការរៀនសូតៃ និង ការចៃករំលៃកចំណៃះដឹង ធ្វើនៅពៃលមានបៃជុំបៃចាំឆ្នាំជាមួយអ្នក អនុវត្តន៍សកម្មភាពនៅគៃប់ខៃត្តទំាងអស់។ ការបៃមូលទិន្នន័យជាលក្ខណៈបរិមាណ អនុញ្ញាតិឱៃយ កម្មវិធីពិនិតៃយតាមដនវឌៃឍនភាព និង ការសមៃចបានជោគជ័យតាមចំណុចគោលដៅរបស់ខ្លួន បានយា៉ាងងាយ។ ការងារនៃះសំខាន់ណាល់ នៅក្នងុបរិបទនៃសមត្ថភាពពិនិតៃយតាមដនវាយតម្លៃ របស់មន្ទីរធម្មការ និង សាសនា ខៃត្តនៅមានកមៃិត ទោះបីយា៉ាងណាក៏ដោយ គៃគួរកត់សមា្គោល់ ថ ចំណុចគោលដៅទាំងអស់នាពៃលបច្ចុបៃបន្ន វាផ្អៃកលើមូលដ្នានធាតុចៃញ ជាជាងមូលដ្នាន លទ្ធផល។ នៃះមានន័យថ កម្មវិធីកត់តៃចំនួនវត្ត ភូមិ សៃកុ និង ខៃត្តដៃលចូលពាក់ព័ន្ធ ពៃមទំាង ចំនួនកុមារ និង មនុសៃសពៃញវ័យដៃលទទួលសកម្មភាពនានា។

គាំទៃដល់កិច្ចអន្តរាគមន៍សំខាន់ៗ ដើមៃបីឆ្លើយតបនឹងពហុវិស័យចំពោះបញ្ហាថៃទាំ ពៃយាបាល និង បងា្ការទប់សា្កាត់មៃរោគអៃដស៍ ៖ គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា បានទាក់ទាញកៃសួង ធម្មការ និង សាសនានៅថ្នាក់ជាតិ និង ថ្នាក់ខៃត្តឱៃយចូលរួមក្នងុការឆ្លើយតបចំពោះបញ្ហាពាក់ព័ន្ធនឹង មៃរោគអៃដស៍ រួមទាំងតាមរយៈកៃុមការងារពហុកៃសួង និង ការអភិវឌៃឍគោលនយោបាយជាតិ ស្តីពីការឆ្លើយតបចំពោះបញ្ហាពាក់ព័ន្ធនឹងមៃរោគអៃដស៍ផ្អៃកលើសាសនា។

គំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា ពាក់ព័ន្ធនឹងសមាសភាគនានារបស់កម្មវិធីដូចតទៅ និង មានភាពឆ្លើយឆ្លងគា្នាជាមួយសូចនាករវឌៃឍនភាពសំខាន់ៗ។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

54

ភាពពាក់ព័ន្ធចំពោះប្រជាពលរដ្ឋដ្រលងាយរងគ្រោះបំផុត

ការឱៃយតម្លៃលើគំនិតផ្តួចផ្តើម ក្នុងការទំនាក់ទំនងទៅនឹងតមៃូវការនៃបៃជាពលរដ្ឋកៃីកៃបំផុត ឬ ងាយរងគៃះបំផុត តៃូវបានគៃមើលឃើញថ មានកមៃិតខ្ពស់ខា្លាំងណាស់។ អ្នកចូលរួមក្នុងការ អង្កៃតចំនួន ៩៩% បាននិយាយថ ការគំាទៃខាងសា្មារតីដៃលពួកគៃបានទទួលតាមរយៈគំនិតផ្តចួ ផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាក្នងុពៃះពុទ្ធសាសនា គឺ “សំខាន់ខា្លាងំណាស់” ហើយបុរស និង សៃ្តនីៅក្នងុកៃមុ ពិភាកៃសាបាននិយាយថ កម្មវិធីបានធ្វើឱៃយពួកគាត់មានភាពខុសប្លៃកយា៉ាងធំធៃង។ សមាមាតៃជាក់លាក់នៃ អ្នកផ្តល់ចម្លើយលើសពី ៨០% ទំាងសៃ្ត ីនិង បុរស បានថ្លៃងថ ការគំាទៃជាបៃក់ “មានសារៈសំខាន់ណាស់”។ ចំនួនអ្នកផ្តល់ចម្លើយសល់ពីនៃះ បាននិយាយថ បៃក់ “មានសារៈសំខាន់តិចតួច” និងពំុមាននរណាមា្នាក់និយាយថមិនសំខាន់នោះទៃ។ កៃមុបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ ជាចៃើន បានបៃប់នូវរឿងរា៉ាវសៃដៀងគា្នាថ ជួនកាលសុខភាពរបស់ពួកគៃកាន់តៃយា៉ាប់យឺន ដោយ មិនដឹងពីមូលហៃតុអ្វនីោះទៃ។ ចំពោះបៃជាពលរដ្ឋទំាងនៃះ ក្នងុអំឡុងពៃលនៃការឈឺនៃះកើតឡើង នៅពៃលដៃលវៃជ្ជបណ្ឌិតជាចៃើននៅក្នុងមូលដ្ឋានយល់ដឹងតិចតួចអំពីមៃរោគអៃដស៍ ហើយការធ្វើតៃស្តឈាមរកមៃរោគអៃដស៍មិនអាចធ្វើបាននៅតាមគ្លីនិក។ ដោយហៃតុនៃះ ពួកគៃតៃូវស្វៃងរកការពៃយាបាលដោយឥតបៃយោជន៍ពីគៃូពៃទៃយ និង ពៃទៃយបូរាណដៃលមិនមានការយល់ដឹងទាំងនៃះ។ ក្នុងពៃលណាមួយ ពួកគៃចាប់ផ្តើមលក់ទៃពៃយសមៃបត្តិ ដើមៃបីចំណាយទៅលើការពៃយាបាល រហូតទាល់តៃធនធានរបស់គៃហិនហោចអស់ ដៃលក្នុងករណីខ្លះ សូមៃបីតៃដីធ្លីរបស់ពួកគៃក៏នឹង តៃវូបាត់បង់ដៃរ។ ជាញឹកញាប់ ការទៅឱៃយគៃពូៃទៃយពិនិតៃយនៅក្នងុមន្ទរីពៃទៃយបង្អៃកធំៗ គឺជាជមៃើស ក្នងុគៃទ័លចៃក នៅពៃលដៃលពួកគៃអស់ធនធាន។ ដូច្នៃះ បើទោះបីជាបៃភពដៃលធ្វើឱៃយសុខភាព របស់ពួកគៃទៃុឌទៃមតៃូវបានគៃដឹងចៃបាស់ ហើយទីបញ្ចប់ពួកគាត់បានទទួលឱសថពៃយាបាលបៃឆំងនឹងមៃរោគអៃដស៍ក៏ដោយ ក៏ពៃលនោះបានកា្លាយខ្លួនទៅជាទីទ័លកៃរួចទៅហើយ។ ការ មាក់ងាយចំពោះការមានផ្ទុកមៃរោគអៃដស៍ និង ការមាក់ងាយចំពោះភាពកៃីកៃ រួមបញ្ចូលគា្នា បាន ទុកឱៃយពួកគៃមានអារម្មណ៍អស់សងៃឃឹម នៅឯកោ ហើយក្នុងករណីខ្លះធ្វើអត្តឃតទៀតផង។

បៃសិទ្ធភាពនៃការចុះសួរសុខទុក្ខដល់ផ្ទះពីសំណាក់ពៃះសងៃឃ ជាផ្នៃកមួយនៃសកម្មភាពរបស់ គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា ដៃលគៃមិនអាចពណ៌នាមិនអស់សៃចក្តីនោះទៃ។ ការ គោរព ចំពោះពៃះសងៃឃមានកមៃិតខ្ពស់ខា្លាំងណាស់ ហើយការទទួលសា្គោល់កៃុមបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ជាសាធារណៈ ដោយការចុះទៅដល់ភូមិរបស់ពួកគៃ និង ការចុះសួរ សុខទុក្ខដល់ផ្ទះរបស់គៃ បានធ្វើឱៃយជីវិតរស់នៅរបស់អ្នកចូលរួមមួយចំនួនផ្លាស់ប្តរូ។ វាបានបងា្ហាញ ឱៃយពួកគៃមើលឃើញថ ពៃះសងៃឃយកចិត្តទុកដក់ចំពោះគៃ ហើយក្នងុករណីខ្លះនំាឱៃយអ្នកជិតខាង ដៃលមានអាកបៃបកិរិយារីសអើង ពិនិតៃយមើលឡើងវិញពីឥរិយាបថរបស់ខ្លួនសារជាថ្មីឡើងវិញ។ ការអញ្ជើញឱៃយទៅចូលរួមក្នងុវគ្គតំាងសមា្មាធិនៅតាមវត្ត ក៏បានបងា្ហាញសៃដៀងគា្នាដៃរនូវកមៃតិនៃ ការទទួលសា្គោល់ដោយពៃះសងៃឃ ដៃលអ្នកចូលរួមជាចៃើន ឱៃយតម្លៃខ្ពស់មិនអាចកាត់ថ្លៃបាន។ គៃ អាចបងា្ហាញហៃតុផលបានថ សកម្មភាពទំាងនៃះមានឥទ្ធពិលភា្លាមៗលើការកាត់បន្ថយភាពងាយ រងគៃះរបស់បៃជាពលរដ្ឋ ពៃះវាធ្វើឱៃយកើនឡើងនូវភាពរឹងមាំផ្ទាល់ខ្លួនរបស់កៃុមបៃជាពលរដ្ឋ រស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ ហើយអ្នកចូលរួមជាចៃើនបានសម្តៃងនូវអំណរគុណចំពោះបទ- ពិសោធន៍នៃះ។ គៃបានកោតសរសើរពៃះសងៃឃថជាបៃភព “គំាទៃខាងសា្មារតី” យា៉ាងសំខាន់បំផុត ដោយចម្លើយនៅក្នុងការអង្កៃតជាលក្ខណៈគុណភាព បញ្ជាក់ថ មាន ៤៨% ជាបុរស និង ៣៤% ជាសៃ្តី។ សៃ្តីមា្នាក់នៅក្នុងកៃុមពិភាកៃសាបានពនៃយលថ់ ៖

“ខ្ញុមំានការភា្ញាក់ផ្អើលយា៉ាងខា្លាងំពីដំបូង (ពៃលពៃះសងៃឃនិមន្តចុះសួរសុខទុក្ខដល់ផ្ទះ)។ វាមានការ ខុសប្លៃកគា្នាភា្លាមៗយា៉ាងខា្លាងំ។ ពៃះសងៃឃនំាយកមកជាមួយនូវសមា្ភារៈ និង អំណោយ។ អ្នកជិតខាង

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

55

របស់ខ្ញុ ំក៏ភា្ញាក់ផ្អើលយា៉ាងខា្លាងំដៃរ ហើយបានសួរថ ហៃតុអ្វបីានជាពៃះសងៃឃចុះសួរសុខទុក្ខ។ នៅ ពៃលនៃះ អ្នកជិតខាងរបស់ខ្ញុមិំនរីសអើងទៀតទៃ ហើយពួកគៃបានរៀនសូតៃយា៉ាងចៃើនពីខ្ញុអំំពី មៃរោគអៃដស៍”។

ការវាយតម្លៃលើគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនាកាលពីឆ្នាំ ២០០៧ គៃបានសួរសំណួរ សៃដៀងគា្នាដៃរថ នរណាជាអ្នកផ្តល់ជំនួយល្អបំផុតដល់កៃុមបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ដើមៃបីដោះសៃយសា្មារតី។ នៅក្នុងការសៃវជៃវមុនដំបូងនៃះ អ្នកផ្តល់ចម្លើយចំនួន ២៩% បាននិយាយថ សមាជិកគៃួសារមានសារៈសំខាន់បំផុត ហើយ ២២% បាននិយាយថ ពៃះសងៃឃ និង វត្ត មានសារៈសំខាន់បំផុត (១២)។ វាជាការសំខាន់ដៃលតៃូវកត់សមា្គោល់ថ កៃុមមនុសៃសពុំតៃូវបានគៃធ្វើការបៃៀបធៀបដោយផ្ទាល់នោះទៃ។ ការវាយតម្លៃកាលពីឆ្នាំ ២០០៧ បានអង្កៃតទៅលើកៃុមបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ ដោយផ្អៃកទៅលើការរស់នៅរបស់ពួកគៃស្ថិតនៅជិតវត្ត (ដូច្នៃះ ពួកគៃអាច ឬ មិនអាចមកចូលរួមក្នុងសកម្មភាពរបស់គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា) ខណៈដៃលការវាយតម្លៃលើកនៃះ បានអង្កៃតទៅលើកៃុមបៃជាពលរដ្ឋ រស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ទាំងឡាយ ដៃលបានចូលរួមក្នុងសកម្មភាពនៃគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា។

ផ្អៃកលើទិន្នន័យខាងលើ ស្តីពីអ្នកចូលរួមភាគចៃើនមានបៃក់ចំណូលទាប វាហាក់ដូចជាថ សកម្មភាពនៃគំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា ចូលទៅដល់គៃសួារកៃកីៃបំផុតមួយចំនួន ថ្វីបើមានកង្វះខាតយន្តការកំណត់ចំណុចគោលដៅដ៏ជឿនលឿន ដើមៃបីកំណត់រកអ្នកចូលរួមជាមនុសៃសពៃញវ័យក៏ដោយ។ នៃះមានន័យថ វាទំនងជាពាក់ព័ន្ធខា្លាងំណាស់ចំពោះជនងាយរងគៃះ បំផុតមួយចំនួន ដៃលកំពុងរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ រស់នៅក្នុងតំបន់ដៃលកម្មវិធីបៃតិបត្តិ ការ។ នៅក្នុងខៃត្តទាំង ៥ អ្នកចូលរួមបានរាយការណ៍ពីកមៃិតបៃក់ចំណូលជាមធៃយមទាបជាង កមៃិតមធៃយមនៅតំបន់ទីកៃុង ផ្អៃកលើតួលៃខរបស់ធនាគារពិភពលោក (២៣)។ បៃក់ចំណូលជាមធៃយមបៃចំាថ្ងៃសមៃប់មា្នាក់ៗ ក្នងុចំណោមអ្នកចូលរួមក្នងុការវាយតម្លៃស្ទើរតៃគៃប់ខៃត្តទំាងអស់ ស្ថិតនៅជិត ឬ ស្ថិតនៅកៃមភាពកៃីកៃកមៃិត២ នៃការចាយវាយ៧។ខណៈដៃលគៃមិនអាចបៃៀបធៀបតួលៃខ របស់ធនាគារពិភពលោកដោយផ្ទាល់បាននោះ (ការ អង្កៃតវាយតម្លៃបានសួរអ្នកចូលរួមអំពីកមៃិតបៃក់ចំណូលជាជាងកមៃិតនៃការចំណាយ ហើយ ទិន្នន័យរបស់ធនាគារពិភពលោក គឺជាទិន្នន័យតំាងពីឆ្នា ំ២០០៧) ទោះជាយា៉ាងនៃះក្ត ីគៃស្នើឡើង ថ កមៃិតនៃភាពកៃីកៃ ក្នុងចំណោមអ្នកចូលរួមក្នុងគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា មានខ្ពស់។

ការកត់សមា្គោល់ឃើញថ បៃវា៉ាឡង់មៃរោគអៃដស៍នៅក្នុងពៃះរាជាណាចកៃកម្ពុជា ថយចុះយា៉ាង លឿនក្នុងប៉ុនា្មានឆ្នាំថ្មីៗនៃះ និង បរិបទផ្តាតទៅលើការសិកៃសាពីរោគរាតតៃបាតក្នុងចំណោម បៃជាពលរដ្ឋដៃលរងការប៉ះពាល់ជាចមៃបងនោះ លទ្ធផលនៃការសៃវជៃវលើកជាសំណួរថ តើ គោលដៅចមៃបងៗនៅតៃសមសៃបសមៃប់ធ្វើការផ្លាស់ប្តរូកាលៈទៃសៈដៃរ ឬទៃ។ ជារួម ការគំាទៃ ដៃលកម្មវិធីបានផ្តល់ឱៃយ នៅតៃចាំបាច់នៅឡើយចំពោះសមាជិកសហគមន៍ដៃលកៃីកៃបំផុត និង

៧ តួលៃខរបស់ធនាគារពិភពលោកពីឆ្នាំ ២០០៧ បង្អុលបងា្ហាញថ គៃួសារកៃីកៃបំផុតកមៃិត ១ តៃូវបានគៃវាស់វៃងពីការ ចំណាយបៃចាំថ្ងៃ គិតជាបៃក់រៀលគឺ ១.៦០៨ រៀល និង គៃួសារកៃីកៃកមៃិត ២ ចំណាយ ២.៤០៧ រៀលក្នុង ១ ថ្ងៃ។ បៃើបៃស់ទិន្នន័យពីការវាយតម្លៃនៃះ គៃបានបា៉ាន់បៃមាណបៃក់ចំណូលជាមធៃយមបៃចាំថ្ងៃ សមៃប់អ្នកចូលរួមតាមខៃត្ត ដូចតទៅនៃះ ៖ ខៃត្តតាកៃវ (១.៨២៨ រៀល) ខៃត្តកំពត (២.៤២៤ រៀល) ខៃត្តពៃវៃង (២.០៦៤ រៀល) ខៃត្តកំពង់ធំ (២.៩៨៦ រៀល) ខៃត្តសៀមរាប (២.៨៨៥ រៀល)។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

58

ភាពសមស្របន្រសារផ្តល់ព័ត៌មាន

នៅក្នុងករណីខ្លះ អ្នកចូលរួមក្នុងការពិភាកៃសាជាកៃុម បានអះអាងថ គុណធម៌ទាំងបៃំយា៉ាងរបស់ ពៃះពុទ្ធ មានបៃយោជន៍ចំពោះពួកគាត់ និង សមសៃបនៅក្នងុបរិបទនៃការបងា្ការទប់សា្កាត់ការចម្លង មៃរោគអៃដស៍។ មានមនុសៃសបៃហៃលជា ១០% បាននិយាយថ ពួកគៃបានរំពឹងថពៃះសងៃឃមិន ទំនងជាអាចនិយាយអំពីទិដ្ឋភាពមួយចំនួន ពាក់ព័ន្ធនឹងមៃរោគអៃដស៍បានទៃ ជាពិសៃសគឺ ដោយសារ វិន័យ និងកៃមសិលធម៌ សុជីវធម៌ ពៃះសងៃឃមិនអាចបៃើភាសារួមភៃទដោយចំៗ។

សមាមាតៃសៃដៀងគា្នា (បៃហៃល ១០%) នៃអ្នកចូលរួមការពិភាកៃសាជាកៃមុ បានពិភាកៃសាអំពីភាព សមសៃបនៃធម៌ (ការអប់រំរបស់ពៃះ) ចំពោះការគាំទៃខាងសា្មារតីរបស់ពួកគៃ និង ផលប៉ះពាល់ របស់វាទៅលើឥរិយាបថរបស់ខ្លនួ ដៃលសង្គមមិនចង់បាន ហើយមានចំនួនយា៉ាងចៃើន (បៃហៃល ២៥%) បានលើកឡើងថ ការបងៃៀនជាក់លាក់ ជាពិសៃសសារផ្តល់ព័ត៌មានដៃលជមៃញុឱៃយមាន ទំនុកចិត្តខ្លួនឯង។ អ្នកចូលរួមការពិភាកៃសាជាកៃុមចំនួន ២ នាក់ បាននិយាយថ ឱវាទទី ១ មានលក្ខណៈជំទាស់៨ នឹង សកម្មភាពបង្កើនបៃក់ចំណូលពាក់ព័ន្ធនឹងការចិញ្ចឹមសត្វ។ ពួកគាត់បាននិយាយថ ពៃះសងៃឃ លើកកម្ពស់សារផ្តល់ព័ត៌មានដៃលហាមឃត់ពួកគាត់មិនឱៃយសមា្លាប់សត្វមានជីវិត សូមៃបីតៃសត្វ ល្អតិមួយក៏ដោយ បុ៉ន្តៃសៃបពៃលជាមួយគា្នានៃះ តំណាងគំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា ឬ អង្គការមិនមៃនរដ្ឋាភិបាល បានជមៃុញឱៃយអ្នកចូលរួមចិញ្ចឹមមាន់ និង សត្វផៃសៃងៗទៀត។ ដោយសារ ថ សាសនាពៃះពុទ្ធពំុបានតមៃវូឱៃយអ្នកបួស ឬ ពុទ្ធបរិស័ទ បរិភោគតៃអាហារបួស ដូចោ្នាះ (អ្នកចូលរួមមួយចំនួនបាននិយាយថ ពួកគាត់អាចមានលទ្ធភាពបរិភោគសាច់ម្តងមា្កាលបាន) សូមៃបីតៃពៃះសងៃឃក៏អាចឆន់បានដៃរ នៅក្នុងពៃះរាជាណាចកៃកម្ពុជា មានន័យថ អ្នកចូលរួម ទាំងនៃះហាក់ដូចជាមិនមានទំនាស់ខា្លាំងទៃជាមួយនឹងសារផ្តល់ព័ត៌មានជំទាស់ទាំងនៃះ ក៏ប៉ុន្តៃ ពួកគាត់បានទទួលសា្គោល់ថ មិនសៃបគា្នាទាំងសៃុងទៃ។

សិកា្ខាបទ ឬ គុណធម៌បៃយំា៉ាងក្នងុពៃះពុទ្ធសាសនា សមៃប់ជមៃញុឱៃយមានគុណភាពដូចជា មៃតា្តា ករុណា និង មៃតា្តាធម៌ ជាដើម នៅពៃលធ្វើការបងា្អាក់ការបៃពៃឹត្តឥរិយាបថបៃកបដោយគៃះថ្នាក់ខ្ពស់ ដៃលតៃូវបានលើកឡើងទាំងពៃះសងៃឃ និង អ្នកចូលរួមនៅក្នុងកៃុមពិភាកៃសានោះ រួមមាន ៖

១. ចៀសវាងសមា្លាប់ជីវិត២. ចៀសវាងលួចទៃពៃយអ្នកដទៃ៣. ចៀសវាងបៃពៃឹត្តកាមគុនអសីលធម៍៤. ចៀសវាងនិយាយភូតភរកុហក់៥. ចៀសវាងសៃពគៃឿងសៃវឹងដៃលបង្កការធ្វៃសបៃហៃស វិសាលភាពន្រកម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើម បានគាំទ្រដល់ការបញ្ជូន

នៅក្នុងតៃីមាសទី ៤ ឆ្នាំ ២០១១ កម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា បានផ្តល់ការ

៨ នៃះជាការយល់របស់អ្នកចូលរួមប៉ណុោ្ណោះ មិនមៃនជាគោលបំណងរបស់កម្មវិធី និង អត្ថន័យនៃសិកា្ខាបទពុទ្ធសាសនា នោះទៃ។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

59

គាំទៃផ្នៃកហិរញ្ញវត្ថុដល់កៃុមបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ចំនួន ៦៥៣ នាក់ ឱៃយបាន ទៅទទួលការពៃយាបាល។ ក្នងុចំណោមអ្នកចូលរួមក្នងុការអង្កៃតចំនួន ២១៤ នាក់ មាន ១៣៣ នាក់ បាននិយាយថ ពួកគាត់តៃវូបានគៃបញ្ជនូទៅកាន់សៃវាពាក់ព័ន្ធនឹងមៃរោគអៃដស៍ ហើយ ៦០ នាក់ បាននិយាយថ ពួកគាត់តៃូវបានគៃបញ្ជូនទៅកាន់មណ្ឌលសុខភាព ដើមៃបីទទួលបានការថៃទាំដៃលមិនពាក់ព័ន្ធនឹងមៃរោគអៃដស៍។

កម្មវិធីបានផ្តល់ការគំាទៃផ្នៃកហិរញ្ញវត្ថមួុយចំនួនដល់អ្នកចូលរួមជាកុមារ (៦ ដុលា្លារអាមៃរិក សមៃប់ ថ្លៃធ្វើដំណើររបស់ពួកគៃ និង សមៃប់ចំណាយលើការអប់រំ ឬ តមៃវូការផៃសៃងៗទៀតក្នងុផ្ទះ) ក៏បុ៉ន្តៃ មិនបានផ្តល់ការគាំទៃផ្នៃកហិរញ្ញវត្ថុជាក់លាក់ សមៃប់កុមាររស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ ឱៃយទៅ ទទួលការពៃយាបាលនោះទៃ។ ពៃះសងៃឃមួយអង្គ និង អ្នកចូលរួមមួយចំនួន បានមានសងៃឃដីកា និង និយាយថ ពៃះសងៃឃពិភាកៃសាអំពីសៃវាបងា្ការទប់សា្កាត់ការចម្លងមៃរោគអៃដស៍ពីមា្តាយទៅកូន បុ៉ន្តៃ គៃពុំបានបៃមូលទិន្នន័យដៃល បញ្ជាក់ថតើសារផ្តល់ព័ត៌មានទាំងឡាយជុំវិញការបងា្ការទប់សា្កាត់ ការចម្លងមៃរោគអៃដស៍ពីមា្តាយទៅកូននោះ ធ្វើឱៃយមានការអនុវត្តការបញ្ជនូដៃរឬអត់នោះឡើយ។

នៅក្នុងបរិបទនៃកម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា “គាំទៃការបញ្ជូន” មានន័យថ ការជួយជាធនធានហិរញ្ញវត្ថុដល់កៃុមបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ ដើមៃបីបានទៅ ទទួលឱសថពៃយាបាលបៃឆំងមៃរោគអៃដស៍របស់ពួកគាត់ពីមន្ទរីពៃទៃយ ឬ ពីគ្លនិីក ឱៃយមានដំណើរការ ជាបន្ត។ នៃះគឺជានិយមន័យចម្លៃកមួយ ខុសប្លៃកពីការយល់ដឹងដៃលពួកគាត់និយមបៃើបៃស់យា៉ាងទូលំទូលាយ ដៃលពាកៃយថបញ្ជូនគឺជាដំណើរការនាំយកនរណាមា្នាក់ទៅរកសៃវាថៃទាំផ្នៃកវៃជ្ជសាសៃ្ត ហើយនៅពៃលដៃលមនុសៃសនោះបានទៅដល់សៃវាវៃជ្ជសាសៃ្តដៃលពួកគាត់តៃូវការហើយនោះ ការបញ្ជូនតៃូវចប់សព្វគៃប់។

វិសាលភាពន្រកម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើម បានរួមចំណ្រកដល់ការគាំទ្រជាប្រក់ ដល់កុមារងាយរងគ្រោះ

ដូចបានពោលរួចមកហើយថ កុមារដៃលចូលរួមក្នងុសកម្មភាពនៃគំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធ សាសនា បានទទួលបៃយោជន៍ជាបៃក់តិចតួច (៦ ដុលា្លារអាមៃរិក) សមៃប់ការធ្វើដំណើរទៅ ចូលរួមវគ្គតំាងសមា្មាធិ ឬ បៃជំុនៅតាមវត្ត ហើយបៃក់នៅសល់ពីនោះគឺសមៃប់ការអប់រំ និង តមៃវូការ ផៃសៃងៗទៀតនៅក្នងុផ្ទះ។ កុមារទំាងឡាយមិនបានចូលរួមក្នងុការអង្កៃតជាលក្ខណៈគុណភាពទៃ ដូច្នៃះ យើងពុំមានព័ត៌មានលម្អិតស្តីពីការចំណាយ និង លទ្ធផលនៃការគាំទៃជាបៃក់នោះទៃ។ ទោះបីយា៉ាងណាក៏ដោយ ព័ត៌មានខ្លីៗ នៅក្នុងការពិភាកៃសាជាកៃុមជាមួយកុមារភាគចៃើន បាន និយាយថ ពួកគៃឱៃយលុយទៅមាតាបិតារបស់គៃ ដៃលជាអ្នកទិញដូរនៅក្នងុគៃសួារ និង ចាត់ចៃង ថវិកាបៃចំាគៃសួារ។ កុមារាមា្នាក់ដៃលរស់នៅជាមួយជីដូន បានចាយលុយទិញអាហារដោយខ្លនួឯង ហើយគៃបានពនៃយល់ថ គៃពៃញចិត្តចំពោះការមានលទ្ធភាពអាចបៃើបៃស់លុយតាមមធៃយាបាយ នៃះបាន ហើយគៃមានមទនៈភាពដោយសារគៃមានលទ្ធភាពអាចយកអាហារទៅជូនអ្នកថៃទំា ខ្លួនគៃបាន។

កូនៗរបស់អ្នកចូលរួមក្នងុការពិភាកៃសាជាកៃមុមួយចំនួន ក៏ទទួលផលបៃយោជន៍ដោយផ្ទាល់ពីបៃក់ ដៃលមនុសៃសពៃញវ័យទទួលបាននៃះដៃរ។ សៃ្តីដៃលបានទទួលបៃក់ចំនួន ៥% បាននិយាយថ ពួកគាត់បានបៃើលុយមួយចំនួនពីការធ្វើដំណើរសមៃប់ការអប់រំវិញចំនួន ១៣ នាក់ (៦%) បាន និយាយថ ពួកគាត់បានចំណាយលុយនោះសមៃប់ការអប់រំរបស់កូនពួកគាត់ (ថ្លៃឈ្នួលសាលា

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

60

និង សមា្ភារៈរៀនសូតៃ) ហើយមានចំនួន ២ នាក់បាននិយាយថ ពួកគាត់បានទិញថ្នាពំៃទៃយសមៃប់ កូនរបស់ពួកគាត់ពៃលឈឺ។

វិសាលភាពដ្រលកម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមបានលើកកម្ពស់ការថ្រទាំ នៅក្នុងគ្រួសារសម្រាប់កុមារងាយរងគ្រោះ

គៃបានបៃប់ថពៃះសងៃឃនៅក្នុងកៃុមពិភាកៃសា បានលើកកម្ពស់សារផ្តល់ព័ត៌មាន ស្តីពីជំនាញជា មាតាបិតាល្អ ក្នងុចំណោមមនុសៃសពៃញវ័យដៃលមានកូន ជាពិសៃសគឺដោយការជមៃញុលើកទឹកចិត្ត ដល់កុមារ។ តាមវិធីបៃបនៃះ កម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើមបានលើកកម្ពស់ដល់ការថៃទំាបរិយាកាសគៃសួារ ចៃើនជាង។ បៃបនៃះគៃតៃវូយល់ពីសាវតានៃការសាកលៃបងក្នងុឆ្នា ំ២០១០ ដៃលអង្គការយូនីសៃហ្វ បានគាំទៃដល់មន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្តនៅក្នុងខៃត្តចំនួន ៥ ឱៃយធ្វើការសាកលៃបងនៅក្នុងឃុំ ដៃលតៃវូបានជៃើសរីស សមៃប់សាកលៃបងគោលការណ៍ណៃនំាថ្មរីបស់រាជរដ្ឋាភិបាល (បៃកាស) ស្តីពីការអនុវត្តគោលនយោបាយថៃទាំជំនួស។ ការសាកលៃបងនៃះបានមើលឃើញថ ពៃះសងៃឃ បានជួយដល់កៃមុគៃសួារនៅក្នងុសា្ថានភាពមានវិបត្ត ិហើយដោយហៃតុនោះ តៃវូផៃសាភា្ជាប់គំនិតផ្តចួ ផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនាទៅនឹងបៃព័ន្ធសុខុមាលភាពកុមារ ដៃលស្ថិតនៅកៃមបៃកាស នោះ។ ដំណើរការនៃះរួមទំាងការបណ្តះុបណា្តាល ស្តពីីនីតិវិធីថ្មនីៃបៃកាសទៅដល់ជនបង្គោលតាម មន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្តទាំង ៥ កៃសួងធម្មការ និង សាសនា និង ពៃះសងៃឃនិមន្តមកពីឃុំ ចំនួន ១០។ នៅក្នងុអំឡុងពៃលនៃះ ពៃះសងៃឃបានចុះសួរសុខទុក្ខដល់ផ្ទះចំនួន ៣៤០ គៃសួារ ដៃល គៃជឿជាក់ថកំពុងបៃឈមនឹងហានិភ័យនៃការបៃកបាក់ចៃញពីកូនរបស់ពួកគាត់ ហើយបានផ្តល់ ដំបូនា្មាន ការគាំទៃខាងសា្មារតី និងបៃក់បន្តិចបន្តួច (១ លើកទៅ ៣ លើក សមៃប់មួយគៃួសារ ក្នុង មួយតៃីមាស)។ ពៃះសងៃឃបានធ្វើការយា៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយជនបង្គោលនៃគណៈកម្មការឃុំទទួល បន្ទុកកិច្ចការនារី និង កុមារ និង ភា្នាក់ងារសង្គមកិច្ចសៃុក។ ការផ្ទៃរសាច់បៃក់ក្នុងបរិមាណតិចតួច ប៉ន្តៃទៀងទាត់ ចំនួន ១០ ដុលា្លារអាមៃរិក សមៃប់មួយគៃួសារ តៃូវបានគៃចំណាយសមៃប់គាំទៃដល់តមៃូវការចាំបាច់ៗ និង ការអប់រំរបស់កុមារងាយរងគៃះ។

តាមការពិនិតៃយឡើងវិញនូវឯកសារកម្មវិធី យើងបានរកឃើញថ ការចុះតាមដនបានបងា្ហាញឱៃយ ឃើញថ ការគំាទៃពីពៃះសងៃឃតៃវូបានកោតសរសើរពីសំណាក់រាជរដ្ឋាភិបាល សមាជិកឃំុ និងជា ពិសៃសគៃសួារងាយរងគៃះ ដៃលភាគចៃើនរងផលប៉ះពាល់ពីមៃរោគអៃដស៍។ អភិកៃមវិមជៃឈការ បានជួយចៃើនដល់ការធ្វើឱៃយមានការចូលរួមសន្ធកឹសនា្ធាប់។ ជាងនៃះទៅទៀត ការចូលជួបសម្តៃច ពៃះសងៃឃរាជ ទៃព វងៃស ដោយបុគ្គលិកអង្គការយូនីសៃហ្វបៃចំានៅបៃះរាជាណាចកៃកម្ពជុា ក៏បាន គំាទៃដល់កិច្ចសហការនៃះដៃរ ហើយបានធ្វើឱៃយការគំាទៃកមៃតិខ្ពស់ដល់កម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើមនៃះ រស់ឡើងវិញនៅក្នុងភាតរភាពនៃពៃះពុទ្ធសាសនា។ ជាលទ្ធផលនៃការសាកលៃបងនៃះ ការដើរតួយា៉ាងសំខាន់របស់ថ្នាក់ដឹកនាំសាសនា នៅក្នុងការគាំពារកុមារនៅថ្នាក់សហគមន៍ តៃូវបានទទួល សា្គោល់នៅក្នុងបៃកាស។ ប្រសិទ្ធផល

គៃបានកត់សមា្គោល់ថ ការគំាទៃដល់កុមារកំពៃ និង កុមារងាយរងគៃះ មានភាពមិនសៃបគា្នាក្នងុ ការចំណាយ រវាងបណា្តាខៃត្តនានា នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១១។ គៃបានសុំឱៃយអ្នកចូលរួមពិនិតៃយឡើងវិញ នូវថ្លៃចំណាយបៃតិបត្ត ិនិង កាត់បន្ថយថ្លៃចំណាយនោះ តាមដៃលអាចធ្វើបាន និង កំណត់កមៃតិ ចំណុចគោលដៅតៃមឹ ២៥% សមៃប់ថ្លៃចំណាយបៃតិបត្តនិៅក្នងុឆ្នា ំ២០០៩ (២៥) ហើយពិនិតៃយឡើងវិញម្តងទៀតនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១១ (១៤)។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

61

អាចមានភាពមិនសុកៃឹតៃយនៅក្នុងការពិនិតៃយតាមដនអ្នកចូលរួម និង ការគណនាថ្លៃចំណាយលើ សកម្មភាពសមៃប់មា្នាក់ៗ។ កាលពីឆ្នាំ ២០០៩ គៃបានពៃមពៃៀងគា្នាលើកិច្ចបៃឹងបៃងមួយថ មន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត នឹងកាត់បន្ថយភាពដៃលអាចរាប់តៃួតគា្នានូវចំនួនកុមារកំពៃ និង កុមារងាយរងគៃះ ដោយការរៀបចំឱៃយមានជា “ផៃនការមៃ” មួយ ដៃលអាចនឹងបញ្ចលូកុមារបាន ចុះឈ្មាះទាំងអស់ដើមៃបីទទួលបានការគាំទៃ (២៧)។

បញ្ហានៃបៃសិទ្ធផលដទៃទៀត មិនតៃវូបានគៃបញ្ជាក់នៅក្នងុការវាយតម្លៃនៃះទៃ ឧទាហរណ៍ដូចជា មានថ្លៃចំណាយទាក់ទងនឹងការផ្តល់បៃក់សមៃប់ធ្វើដំណើរ (“គំាទៃការបញ្ជនូ”) ដល់កៃមុបៃជា-ពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ ដើមៃបីឱៃយពួកគៃទទួលបានការពៃយាបាល។ ថ្លៃចំណាយសមៃប់ ធ្វើដំណើរ និងបៃក់ឧបត្ថម្ភដល់តំណាងមន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត ចុះទៅសួរសុខទុក្ខតាម សៃកុនីមួយៗចំនួន ១ លើក ក្នងុមួយតៃមីាស ដើមៃបីចៃកចាយបៃក់ដល់អ្នកចូលរួមចំនួន ៨០ នាក់ ដៃលតៃូវទទួលការគាំទៃនៃះ។ វាមិនចៃបាស់លាស់សោះថ ហៃតុអ្វីបានជាតៃូវចំណាយសមៃប់អ្នកផ្តល់ការគាំទៃនៃះ នៅពៃលដៃលគៃអាចផ្តល់បៃក់ទៅឱៃយអ្នកចូលរួមបាននៅពៃលពួកគៃមកចូលរួមវគ្គតាំងសមា្មាធិ/កិច្ចបៃជុំកៃុមជួយខ្លួនឯង ឬ ពៃលចុះសួរសុខទុក្ខដល់ផ្ទះបាននោះ។

ការចំណាយបៃក់ទៅឱៃយអ្នកចូលរួមក្នុងកម្មវិធី អាចនាំឱៃយមានទំនាស់រវាង អ្នកបានទទួលផល បៃយោជន៍ជាបៃក់ និង អ្នកមិនបានទទួលផលបៃយោជន៍ ហើយជាហៃតុផលមួយ ក្នុងចំណោម ហៃតុផលនានា ដៃលថ ហៃតុអ្វីបានជាពៃះសងៃឃ និង មន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត មានការ ពិបាកក្នងុដក់បញ្ចលូមនុសៃសថៃមទៀតទៅក្នងុកម្មវិធីដៃលមានសកម្មភាពនៅក្នងុវត្ត។ ពួកគៃមាន អារម្មណ៍ចង្អៀតចង្អល់ក្នុងការពៃយាយាម និង ពនៃយល់ថ ហៃតុអ្វីបានជាអ្នកចូលរួមភាគចៃើនបានទទួលបៃក់សមៃប់ការមកចូលរួមក្នុងសកម្មភាព ហើយមួយចំនួនទៀតមិនបានទទួល។

ឧបសគ្គមួយទៀតដៃលទាក់ទិននឹងផលបៃយោជន៍ជាបៃក់ដៃរគឺ គៃបានឱៃយបៃក់ទៅសមាជិក កៃមុជួយខ្លនួឯង និង អ្នកចូលរួមជាកុមារងាយរងគៃះ មិនខ្វល់ថតើបៃក់ចំណូលជាកតា្តាអាទិភាព នៃភាពងាយរងគៃះរបស់ពួកគៃនោះទៃ។ ក្នងុការកំណត់ឱៃយកុមារចូលរួមក្នងុកម្មវិធី បៃក់ចំណូល គឺជាលក្ខខណ្ឌនៃការជៃើសរីស ក្នុងចំណោមមនុសៃសពៃញវ័យ និង កុមារ តៃទោះបីយា៉ាងណា ក៏ដោយ វាពិបាកសមៃប់មន្ទរីធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត ធ្វើការញៃកឱៃយដច់ពីគា្នាថ តើអ្នកចូលរួម ណាមួយកៃកីៃជាងអ្នកណា។ តាមការពិភាកៃសាជាកៃមុ និង ទិន្នយ័អង្កៃត វាហាក់ដូចជាថ មានអ្នក ចូលរួមមួយចំនួនកំពុងរស់នៅក្នុងសា្ថានភាពកៃីកៃធ្ងន់ធ្ងរ ហើយបៃក់អាចជួយដល់ពួកគៃយា៉ាង ពិតបៃកដ។ ទោះយា៉ាងណាក៏ដោយ បើគា្មានការសមៃបសមៃលួនំាផ្លវូណាមួយ ដើមៃបីបង្កើនបៃក់ ចំណូលដោយខ្លនួឯងនោះទៃ ការអនុវត្តផ្តល់បៃក់ហាក់ដូចជាគៃតៃវូការយា៉ាងពិតបៃកដសមៃប់ អ្នកចូលរួមមួយចំនួន។

បើទោះបីជាការពិនិតៃយឡើងវិញរួមគា្នានូវកម្មវិធីកាលពីពៃលថ្មីៗ កន្លងទៅ កៃសួងធម្មការ និង សាសនា និង អង្គការយូនីសៃហ្វ បានឯកភាពគា្នាថ កម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា នឹងតៃវូ បានដក់បញ្ចលូទៅក្នងុផៃនការសម្មភាពរបស់កៃសួងក៏ដោយ ក៏វាហាក់ដូចជាមានទសៃសនៈចៃបូក ចៃបល់នៅកមៃតិមន្ទរីធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត ទៅលើថតើការងារនៃះបានកើតមានឬអត់នោះ ដៃរ។ បៃធានមន្ទរីធម្មការ និង សាសនាខៃត្តមា្នាក់ជឿជាក់បៃកដថ កម្មវិធីតៃវូបានដក់បញ្ចលូទៅ ក្នុងផៃនការរួចរាល់ហើយ ខណៈដៃលអ្នកផៃសៃងទៀតនៅរឹងរូសថ គៃមិនបានដក់បញ្ចូលនោះ។ មិនខ្វល់ថតើសកម្មភាពទំាងឡាយតៃវូបានគៃដក់បញ្ចលូទៅក្នងុផៃនការឬអត់នោះ តំណាងថ្នាក់ ខ្ពស់មា្នាក់មកពីកៃសួងធម្មការ និង សាសនា បានគូសបញ្ជាក់ថ ជាការពិត រចនាសម្ព័ន្ធរបស់ កៃសួង មិនបានរៀបចំឱៃយអនុវត្តន៍កម្មវិធីដូចនៃះនោះទៃ។ មានសៃចក្តីពនៃយល់ពីផ្នៃកដ៏ធំធៃងថ តើហៃតុអ្វបីានជាសកម្មភាពទំាងឡាយចំណាយខ្ពស់ជាង បើបៃៀបធៀបនឹងកម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើម ផៃសៃងៗទៀតដៃលមានលក្ខណៈសៃដៀងគា្នា ៖ សកម្មភាពកម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធ

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

62

សាសនា ពុំមៃនជាផ្នៃកនៃការងារស្នូលរបស់កៃសួងទៃ ហើយរៀងរាល់សកម្មភាពដៃលតំណាង ថ្នាក់ខៃត្ត និង ថ្នាក់សៃុកចូលរួម គឺដោយសារតៃបៃក់ឧបត្ថម្ភ និង ថ្លៃធ្វើដំណើរសមៃប់មា្នាក់ៗក្នុង សកម្មភាពនីមួយៗ។ គៃមិនអាចធ្វើការបៃៀបធៀបថ្លៃចំណាយយា៉ាងទូលំទូលាយជាមួយអង្គការ ផៃសៃងៗទៀត ដៃលកំពុងអនុវត្តន៍បានទៃ នៅក្នុងរង្វង់ពៃលវៃលាតិចតួចនៃការវាយតម្លៃនៃះ តៃ ទោះបីយា៉ាងណាក៏ដោយ ថ្លៃចំណាយសមៃប់ការចុះសួរសុខទុក្ខដល់ផ្ទះរបស់កម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើម ថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា តៃវូបានគៃបៃៀបធៀបទៅនឹងការចុះសួរសុខទុក្ខដល់ផ្ទះរបស់អង្គការ មិនមៃនរដ្ឋាភិបាលមួយ។ ដោយការចំាបាច់ មនៃ្តមីន្ទរីធម្មការ និងសាសនាខៃត្តមា្នាក់បានបៃប់ថ អង្គការមិនមៃនរដ្ឋាភិបាលអាចចុះសួរសុខទុក្ខដល់ផ្ទះចំនួន ១០ លើក ក្នុងមួយតៃីមាស។

កាលពីឆ្នា ំ២០០៩ គៃបានពិនិតៃយឡើងវិញនូវថ្លៃចំណាយលើការចុះសួរសុខទុក្ខដល់ផ្ទះម្តងរួចហើយ និង បានរកឃើញថ ជាមធៃយមការចុះសួរសុខទុក្ខដល់ផ្ទះម្តងគឺតៃវូចំណាយអស់ ៣៥ ដុលា្លារអាមៃរិក ដើមៃបីនាំយកបៃក់ចំនួន ២០ ដលុា្លារអាមៃរិកទៅជូនបៃជាពលរដ្ឋគោលដៅ (២៥)។ កាលពីក្នុង ឆ្នា ំ២០០៩ គៃបានកំណត់ចំណុចគោលដៅជាអតិបរមាតៃមឹ ២៥% លើថ្លៃចំណាយរដ្ឋបាលសមៃប់ ការចុះសួរសុខទុក្ខដល់ផ្ទះ (២៥)។ តារាងមួយចំនួននៃការបៃៀបធៀបថ្លៃចំណាយតៃូវបានដក់ បញ្ចូលនៅក្នុងរបាយការណ៍នៃកិច្ចបៃជុំបៃចាំឆ្នាំ ដៃលគូសបញ្ជាក់ពីគមា្លាតនៃការចំណាយរវាង បណា្តាខៃត្តទំាងឡាយសមៃប់តៃមីាសទី ២ ឆ្នា ំ២០១១ (២៦)។ គៃឃើញមានភាពខុសគា្នាមួយចំនួន គឺដោយសារចមា្ងាយផ្លូវខុសគា្នាដៃល ពៃះសងៃឃតៃូវនិមន្តធ្វើដំណើរទៅសួរសុខទុក្ខបៃជាពលរដ្ឋ ហើយគៃបានសំណូមពរថ គួរឱៃយមានការចូលពាក់ព័ន្ធពីបណា្តាវត្តចៃើនថៃមទៀត ជាពិសៃសគឺវត្ត ទំាងឡាយនៅក្នងុមូលដ្នានដៃលបៃជាពលរដ្ឋនោះរស់នៅ។ ជារួម វាហាក់ដូចជាមានភាពតានតឹង មួយចំនួន រវាងការរំពឹងទុករបស់អង្គការយូនីសៃហ្វ អំពីវិធីដៃលខៃត្តបានចំណាយ និង ពិនិតៃយ តាមដនថវិការបស់ខ្លួន (១៤) (២៦) ពៃមទាំងសមត្ថភាពរបស់ខៃត្ត ដើមៃបីបង្កើនបៃសិទ្ធភាព របស់ពួកគៃ។

កិច្ចបៃជំុពិនិតៃយឡើងវិញបៃចំាឆ្នា ំ២០១០ បានពិភាកៃសាពីភាពខុសគា្នា រវាងថ្លៃចំណាយទៅលើវគ្គតំាង សមា្មាធិ រវាងខៃត្តចំនួន ២ ដៃលគៃបដណ្តប់លើបៃជាពលរដ្ឋមានចំនួនដូចគា្នា។ គៃបានសំណូមពរ ថខៃត្តទាំងឡាយដៃលចំណាយចៃើន គួរពិនិតៃយមើលសា្ថានភាពឡើងវិញជាមួយបុគ្គលិកដៃល ចាត់ចៃងសកម្មភាព ដើមៃបីស្វៃងរកវិធីសមៃចលទ្ធផលបានដូចគា្នា ដោយចំណាយបៃក់តិច (១៤)។ សមត្ថភាពរបស់កម្មវិធីតៃវូបានធ្វើៃយរំខានដោយការបៃងចៃក “បៃក់លើកទឹកចិត្ត” ទំាងអ្នកអនុវត្តន៍សកម្មភាព និងទំាងអ្នកចូលរួម។ រាជរដ្ឋាភិបាលបានស្នើឱៃយមានបៃក់លើកទឹកចិត្តសមៃប់អនុវត្តន៍ កិច្ចការ ហើយការផ្តល់បៃក់លើកទឹកចិត្តជាការសាមញ្ញនៅក្នងុពៃះរាជាណាចកៃកម្ពជុា សៃដៀង គា្នានឹង “ថ្លៃឈ្នួលអង្គុយ” ឬ “ថ្លៃឈ្នួលបៃជុ”ំ តៃូវបានផ្តល់ឱៃយមន្តៃីរាជរដ្ឋាភិបាលទាំងឡាយដៃល ទៅចូលរួមបៃជុំនៅកៃបៃទៃស។ ដោយហៃតុនៃះ អ្នកអនុវត្តន៍ (រួមមានតំណាងមន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត និង ការិយាល័យធម្មការ និង សាសនាសៃកុ អ្នកស្មគ័ៃចិត្ត និង ពៃះសងៃឃ) ទទួលបៃក់ លើកទឹកចិត្ត និង ថ្លៃធ្វើដំណើរសមៃប់សកម្មភាពនីមួយៗ ចំណៃកអ្នកចូលរួមក្នងុកម្មវិធីក៏ដូចោ្នាះ ដៃរ។ ការចំណាយក្នងុមនុសៃសមា្នាក់ៗសមៃប់ធ្វើសកម្មភាពនានា បង្កឱៃយអ្នកអនុវត្តន៍ទំាងឡាយធា្លាក់ ទឹកចិត្តក្នុងការបង្កើនបៃសិទ្ធភាពកម្មវិធី និង កាត់បន្ថយថ្លៃចំណាយលើការអនុវត្ត។

ឥទ្ធិពល

ការគាំទ្រខាងស្មារតី និង ដ្រលមានប្រយោជន៍សម្រាប់កុមារងាយរងគ្រោះ

អ្នកស្មគ័ៃចិត្តមា្នាក់នៅក្នងុកៃមុកុមារ បានសង្កៃតឃើញថ ដំបូនា្មានដៃលបានផ្តល់ទៅឱៃយកុមារ មាន បៃសិទ្ធភាពគួរឱៃយកត់សមា្គោល់ ទៅលើឥរិយាបថរបស់កុមារ ៖ នៅពៃលកុមារមកចូលរួមក្នុងវគ្គជា លើកដំបូង កុមារមិនគោរពខ្លួនឯង ឬ អ្នកដទៃណាមា្នាក់ទៃ ហើយនៅពៃលនៃះ កុមារហាក់ដូចជា

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

64

ដំបូនា្មានស្តពីីឥរិយាបថសមរមៃយ ដូចជាយកចិត្តទុកដក់ទៅសាលារៀន និង សា្តាប់បងា្គោប់គៃបូងៃៀន ពៃមទាំងគោរពមនុសៃសចាស់។ តំណាងមន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត ឬ ការិយាល័យធម្មការ និង សាសនាសៃុក ផ្តល់ដំបូនា្មានដល់កុមារអំពីអនាម័យ សុខភាព និង អាហារូបត្ថម្ភ។

កាលពីឆ្នា ំ២០១០ គៃបានធ្វើសៃចក្តសីមៃចចិត្តបង្កើនការយល់ដឹងដល់កុមារ ស្តពីីសិទិ្ធរបស់ខ្លនួ ដៃលជាផ្នៃកមួយនៃកម្មវិធី។ គៃបានឯកភាពគា្នានៅក្នងុកិច្ចបៃជំុពិនិតៃយឡើងវិញបៃចំាឆ្នា ំ២០១០ ថ ឱៃយពៃះសងៃឃចៃករំលៃកសារផ្តល់ព័ត៌មានទាក់ទាញមតិគំាទៃទៅកុមារងាយរងគៃះ រួមទំាងកុមារ ដៃលរងផលប៉ះពាល់ពីមៃរោគអៃដស៍ផងដៃរ នៅក្នងុវគ្គគំាទៃ (២៤)។ នៅក្នងុវត្តមួយ គៃបានផ្តល់ ព័ត៌មានដល់កុមារអំពីសិទ្ធរិបស់ពួកគៃ តាមរយៈលិខិតជាលាយលក្ខណ៍អកៃសរ ដៃលគៃផ្ញើទៅដល់ ផ្ទះរបស់កុមារ ដើមៃបីឱៃយកុមារអាចពិភាកៃសាអំពីសិទ្ធិជាមួយមាតាបិតា ឬ អាណាពៃយាបាល ៖

សារផ្តល់ព័ត៌មានទាក់ទាញមតិគំាទៃ សមៃប់ពៃះសងៃឃចៃករំលៃកដល់កុមារងាយរងគៃះ នៅក្នុងវគ្គគាំទៃ

១. កុមារ និង មនុសៃសពៃញវ័យ ដៃលកំពុងរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ ឬ មានជម្ងឺរាុំរ៉ៃដទៃ ទៀត មានសិទ្ធដូិចគា្នានឹងមនុសៃសទំាងអស់ ហើយសមនឹងទទួលបានការគោរព និង ការអាណិត អាសូរ ដូចគៃដូចឯងដៃរ។២. កុមារទាំងអស់មានសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានចំនួន ៤ ៖■ កុមារមិនតៃូវទទួលរងទុក្ខទោសពីការរីសអើង■ ផលបៃយោជន៍របស់កុមារគួរស្ថិតនៅខាងលើក្នុងរបៀបវារៈ កាលណាមានគៃធ្វើ

សៃចក្តីសមៃចចិត្តណាមួយដៃលមានផលប៉ះពាល់ដល់កុមារ■ កុមារមានសិទ្ធិរស់រាន និង អភិវឌៃឍន៍។ សិទ្ធិនៃះរួមមានសិទ្ធិសុខុមាលភាពនៃសតិ-

បញ្ញា និង រាងកាយ។■ កុមារតៃូវមានសៃរីភាពក្នុងការបញ្ចៃញទសៃសនៈរបស់ខ្លួន ហើយទសៃសនៈទាំងនៃះគួរ

តៃូវបានគៃគិតពិចារណានៅគៃប់រឿងទាំងអស់ដៃលប៉ះពាល់ដល់កុមារ។៣. កុមារមានសិទ្ធិទទួលបាន ឬ មានឈ្មាះបៃើ។ កុមារទាំងឡាយដៃលកើតមកភា្លាម គួរ តៃូវចុះក្នុងបញ្ជីអតៃនុកូលដ្ឋាន នៅកៃុមបៃឹកៃសាឃុំ-សងា្កាត់ ក្នុងអំឡុងពៃល ៣០ ថ្ងៃ បនា្ទាប់ ពីកុមារកើត។៤. កុមារមានសិទ្ធទិទួលបានកិច្ចការពារពីការធ្វើឱៃយមានរបួសរាងកាយ និង សតិបញ្ញា ពៃម ទាំងការរំលោភបំពាន និង ពីការមិនយកចិត្តទុកដក់។៥. មៃរោគអៃដស៍មិនឆ្លងតាមការទំនាក់ទំនងគា្នាបៃចាំថ្ងៃនោះទៃ។ មៃរោគអៃដស៍មិនឆ្លង តាម ៖ ការឱបគា្នា ការចាប់រលាក់ដៃគា្នា ទំនាក់ទំនងបៃចាំថ្ងៃ ការគៃងលើគៃរួមគា្នា និង ការ ចៃករំលៃកអាហារ មូសខាំ និង សត្វល្អិតខាំ។៦. ការអប់រំផ្តល់ឱៃយកុមារនូវជមៃើស និង ទំនុកចិត្តក្នុងការទទួលយកនូវផលបៃយោជន៍នៃជមៃើសទាំងនោះ។៧. ការអប់រំពុំមៃនគៃន់តៃល្អសមៃប់មា្នាក់ៗនោះទៃ។ បើសិនជាកុមារបានទទួលការអប់រំ កុមារអាចចៃករំលៃកនូវអ្វីដៃលកុមារបានរៀនសូតៃជាមួយគៃួសារ និង មិត្តភក្តិបាន។៨. ការលាងដៃជាមួយទឹកតៃមួយមុខ វាមិនគៃប់គៃន់ទៃ ! ការលាងដៃដៃលតៃមឹតៃវូចំាបាច់ គឺតៃូវមានសាប៊ូ និង ទឹកតិចតួចបុ៉ណោ្ណោះ។ ការលាងដៃជាមួយសាប៊ូ អាចបងា្ការការឆ្លងជម្ងឺ បាន។ កុមារតៃវូលាងដៃនៅពៃលចំាបាច់ចំនួន ២ លើក ៖ មុនពៃលកាន់អាហារ និង កៃយ ពៃលបានបៃើបៃស់បង្គន់ ហើយជានិច្ចកាលតៃូវលាងជាមួយសាប៊ូ ! អ្នកគួរលាងដៃជា ចមៃៀងដៃលកុមារចៃៀង “សា្អាតជានិច្ច”។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

66

ឥតបង់ថ្លៃ។ ទោះបីយា៉ាងណាក៏ដោយ គាត់នៅមិនទាន់ទៅជួបសាលារៀន ឬ គៃបូងៃៀនណាមា្នាក់ នៅឡើយទៃ។

កម្មវិធីមានលក្ខខណ្ឌសមៃប់កំណត់រកកុមារងាយរងគៃះ ក៏បុ៉ន្តៃផ្ទយុទៅវិញគៃបានសង្កៃតឃើញ មានភាពខុសគា្នាមួយចំនួន រវាងជីវិតរស់នៅតាមផ្ទះរបស់កុមារ។ នៅក្នងុកៃមុកុមារដដៃលនៃះ មាន កុមារីមា្នាក់អាយុ ១០ ឆ្នាំ បានរៀបរាប់ពីការរស់នៅតៃមា្នាក់ឯង ហើយថៃទាំជីដូនរបស់នាង ដៃល ចាស់ជរា និង ទន់ខៃសាយ។ នាងបានពនៃយល់ថ “ពៃលណាអ្នកជិតខាងរបស់ខ្ញុមំានលុយ និង អាហារ ពួកគាត់ចៃករំលៃកដល់ខ្ញុ ំក៏បុ៉ន្តៃបើសិនជាពួកគាត់គា្មានទៃ ពៃលនោះខ្ញុក៏ំគា្មានអ្វញំុីាដៃរ”។ មុនពៃលជីដូនរបស់នាងធា្លាក់ខ្លនួខៃសាយខា្លាងំ ហើយនៅធ្វើដំណើរបាន ជីដូននាងបានចរចារជាមួយនាយក សាលា ចុះឈ្មាះនាងឱៃយបានចូលរៀនឥតបង់ថ្លៃ។ ដោយសារតៃបានសមៃចជោគជ័យនៃះហើយ ដូច្នៃះនាងមិនហា៊ានពៃយាយាមចរចារជាមួយគៃូសុំចុះថ្លៃអ្វីផៃសៃងទៀតឡើយ (ឧទាហរណ៍ដូចជាសុំ ចុះថ្លៃឈ្នលួរៀនម៉ាងឯកជននៅពៃលរសៀលជាដើម)។ កុមារីនោះ មានសៀវភៅសរសៃរតៃមួយ កៃបាលប៉ុណោ្ណោះសមៃប់កិច្ចការសាលា ដៃលនាងសរសៃរគៃប់មៃរៀនទាំងអស់។ នាងដំបន្លៃខ្លះ ហើយជួនកាលអាចលក់បាន ៥០០-១.០០០ រៀល (០,១២-០,២៥ ដុលា្លារអាមៃរិក)។

ផ្ទយុពីនៃះ មានកុមារីមា្នាក់ទៀតនៅក្នងុកៃមុជាមួយគា្នាដៃរ រស់នៅជាមួយមា្តាយនាង ដៃលមានតូប លក់ចំណីអាហារ (លក់មី) ហើយរកកមៃបានបៃហៃល ៥ ដុលា្លារអាមៃរិកក្នុង ១ ថ្ងៃ។ មា្តាយរបស់ នាងបានចរចារជាមួយគៃូបងៃៀនបៃកបដោយជោគជ័យ ដើមៃបីឱៃយកូនសៃីរបស់គាត់ចូលរៀននៅ ម៉ាងឯកជនបង់បៃក់ពៃលថ្ងៃរសៀល។ នៅថ្ងៃដៃលមិនរៀន កុមារីនោះក៏រកបៃក់កមៃបានដោយ ខ្លួនឯងផងដៃរ ជាមួយមិត្តភក្តិរបស់នាង ដោយជញ្ជូនឥដ្ឋពីឡទៅដក់លើរថយន្ត ពួកគៃរកបៃក់ កមៃបាន ២,៥ ដលុា្លារអាមៃរិកក្នុង ១ ថ្ងៃ។

ការទុកឱៃយកុមារីរស់នៅឯកោជាមួយជីដូនចាស់ជរា ដោយគា្មានបៃក់ចំណូល លើកលៃងតៃការលក់ បន្លៃខ្លះៗម្តងមា្កាល និង ការរស់នៅឆ្ងាយពីអ្នកជិតខាង ដៃលមានសណា្តានចិត្ត ហាក់ដូចជាធ្វើឱៃយនាង ងាយរងគៃះ បើបៃៀបធៀបទៅនឹងមិត្តភក្តរិបស់នាងនៅក្នងុកៃមុជាមួយគា្នា។ ក៏បុ៉ន្តៃ សកម្មភាព ទំាងឡាយនៅតាមវត្ត ហាក់ដូចជាពំុបានបំពៃញតមៃវូការជាក់លាក់របស់នាងនោះទៃ។ នាងហាក់ ដូចជាស្ថិតនៅក្នុងជំហរមិនទៀងទាត់ និង តៃូវការអាហារចាំបាច់ ពៃមទាំងតៃូវការការគៃប់គៃង ពីមនុសៃសពៃញវ័យផ្នៃកសុវត្ថិភាពទៀតផង។ វគ្គបៃជុំនៅតាមវត្ត ធ្វើឱៃយនាងមានមិត្តគាំទៃមិត្ត មាន មៃតៃភីាព និង ផ្តល់ដំបូនា្មានល្ៗអ ហើយនាងទទួលបានបៃក់ ៦ ដុលា្លារអាមៃរិក (២ លើក ក្នងុមួយ តៃមីាស) និង មានការគំាទៃជាសមា្ភារៈមួយចំនួនទៀតដូចជា សមា្ភារៈរៀនសូតៃជាដើម។ ទោះបីយា៉ាង ណាក៏ដោយ ការគំាទៃនៃះ ពំុបានដោះសៃយមូលហៃតុស្នលូនៃភាពងាយរងគៃះរបស់នាងទៃ។

អ្នកសមៃបសមៃួល និង ពៃះសងៃឃទាំងអស់ ដៃលបានគាំទៃដល់វគ្គបៃជុំជាកៃុមរបស់កុមារ ហាក់ ដូចជាតំាងចិត្ត និង មានសោមនសៃសអំពីសកម្មភាព។ បុ៉ន្តៃមានឧទាហរណ៍មួយចំនួន ដៃលគៃលើក ជាសំណួរអំពីការបណ្តះុបណា្តាល និង ការយល់ដឹងពីការអនុវត្តក្នងុចំណោមកៃមុអ្នកសមៃបសមៃលួ មួយចំនួន។ នៅពៃលបៃជុំជាកៃុមកុមារ ដៃលពៃះសងៃឃផ្តល់ជាដំបូនា្មាន មានកុមារមួយចំនួននៅតៃតតៃតមាត់ទា្វារចូល និង ខ្លះទៀតអង្គុយនៅក្នុងវត្ត ដៃលតៃូវបានអ្នកសមៃបសមៃួលដៃញឱៃយ ចៃញទៅកៃមុនពៃលពៃះសងៃឃចាប់ផ្តើមសូតៃធម៌ ពៃះកុមារទំាងនោះ “ពំុមៃនជាកុមារកំពៃ និងកុមារងាយរងគៃះនោះឡើយ”។ គៃអាចយល់បានថ កុមារទំាងឡាយដៃលពំុមៃនជាផ្នៃកមួយនៃកម្មវិធីជាផ្លវូការទៃនោះ នឹងមិនបានទទួលការឧបត្ថម្ភគំាទៃជាធនធាននៃះទៃ ដូចជា លុយសមៃប់ ធ្វើដំណើរ ក៏បុ៉ន្តៃវាហាក់ដូចជាពំុចំាបាច់បដិសៃធការចូលរួមក្នងុសកម្មភាពរបស់ពួកគៃនោះឡើយ។ ឧទាហរណ៍មួយទៀតដូចជា កុមារមួយចំនួនក្នុងចំណោមកៃុមធំ តៃូវបានគៃបងា្គោប់ឱៃយកៃកឈរ

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

69

ក្នងុការតំាងសមា្មាធិ។ អ្នកចូលរួមមួយចំនួនបានបៃប់ឱៃយដឹងថ គៃបានធ្វើតាមការអនុវត្តតំាងសមា្មាធិ និង សូតៃធម៌នៅផ្ទះ និង បានរៀបរាប់ពីឥទ្ធិពលទៅលើការកាត់បន្ថយអំពើហឹងៃសាក្នុងគៃួសារ។ បុរសមា្នាក់បាននិយាយថ គាត់ឈប់វាយធ្វើបាបបៃពន្ធរបស់គាត់ទៀតហើយ ទោះជាគាត់មានការ ខកចិត្តជាមួយបៃពន្ធគាត់ក៏ដោយ។ ពុំមៃនគៃប់អ្នកចូលរួមទាំងអស់សុទ្ធតៃបានបងា្ហាញនូវជមៃនៃការយល់ដឹងពីការអនុវត្ត និង សីលធម៌/ចរិយាធម៌ របស់ពៃះពុទ្ធសាសនាទំាងអស់នោះទៃ ក៏បុ៉ន្តៃ ពួកគៃទាំងអស់បានកោតសសើរពីឱកាសដៃលបានមកចូលរួមនៅតាមវត្ត។

“កៃមុជួយខ្លនួឯង” គឺជាពាកៃយដៃលអ្នកចូលរួមទំាងអស់បានបៃើដើមៃបីរៀបរាប់ពីការជួបជំុគា្នាភា្លាមៗបនា្ទាប់ពីវគ្គតំាងសមា្មាធិធម្មតា ជាកន្លៃងដៃលតំណាងមន្ទរីធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត ឬ ការិយាល័យ ធម្មការ និង សាសនាសៃុក បានចៃករំលៃកសារផ្តល់ព័ត៌មានស្តីពីសុខភាព និង អនាម័យ និង សកម្មភាពផៃសៃងៗទៀត អាចធ្វើនៅទីនោះអាសៃ័យលើកៃុមអ្នកចូលរួម។ ខ្លឹមសារនៃវគ្គទាំងនៃះ បានបៃបៃួលយា៉ាងទូលំទូលាយ អាសៃ័យលើជំនាញ និង សកម្មភាពរបស់អ្នកសមៃបសមៃួល ក៏ដូចជាការរំពឹងទុករបស់អ្នកចូលរួមផងដៃរ។

សារៈសំខាន់នៃអភិកៃមសកម្មភាពពីរ - ការគំាទៃខាងសា្មារតីដៃលពៃះសងៃឃបានផ្តល់ឱៃយ និង ព័ត៌មាន ស្តីពីសុខភាព ពៃមទាំងព័ត៌មានផៃសៃងៗទៀត ដៃលតំណាងមន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត ឬ ការិយាល័យធម្មការ និង សាសនាសៃុកផ្តល់ឱៃយ - តៃូវបានអ្នកចូលរួមជាបុរសមា្នាក់និយាយថការរួមបញ្ចូលគា្នានូវធាតុចូលពីរ គឺជាការភា្ជាប់សម្ព័ន្ធខៃសៃពីរបញ្ចូលគា្នា ធ្វើឱៃយខៃសៃពួរកាន់តៃរឹងមាំ។

អ្នកចូលរួមក្នងុកម្មវិធី បានបញ្ជាក់ដដៃលៗពីសារៈសំខាន់នៃវគ្គតំាងសមា្មាធិ។ ការហៅឱៃយមកចូលរួម នៅក្នងុវត្ត និង រៀនសូតៃធម៌ពីពៃះសងៃឃ មានអត្ថន័យពិតបៃកដចំពោះអ្នកចូលរួមជាចៃើន។ វាជា អភ័យឯកសិទ្ធិមួយដៃលតៃូវបានគៃអញ្ជើញឱៃយចូលរួម ហើយថវាពិតជាមានសារៈសំខាន់ខា្លាំង ណាស់ ក្នងុការដក់បញ្ចលូទំាងកៃមុបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ ដៃលធា្លាប់ជួបបៃទះ ការរស់នៅឯកោ និងដៃលតៃូវកៃុមអ្នកដទៃបដិសៃធ ឬ មិនរាប់រក។

កាលានុវត្តភាពពិត និង កាលានុវត្តភាពដ្រលអាចនឹងមាន

គៃក៏អាចកត់សមា្គោល់ផងដៃរពីភាពខុសគា្នានៃឥទ្ធិពលកៃុមជួយខ្លួនឯង នៅក្នុងកៃុម ក៏ដូចជារវាង កៃុមផងដៃរ។ នៅមុនឆ្នាំ ២០០៨ មានគំនិតផ្តួចផ្តើមមួយ ស្តីពីការបង្កើនបៃក់ចំណូល ដៃលគៃ ផ្តល់បៃក់កម្ចចំីនួន ៥០ ដុលា្លារអាមៃរិក ដល់សមាជិកកៃមុជួយខ្លនួឯង នៅតាមវត្តមួយចំនួន សមៃប់ ជាដើមទុនរកទទួលទាន។ មានសៃ្តីមា្នាក់បានរៀបរាប់ថ គាត់យកលុយនោះទៅទិញមាន់ ៥ ឬ ៦ កៃបាល ហើយឥឡូវនៃះ មាន់របស់គាត់បានកើនឡើងដល់ទៅជិត ៤០ កៃបាល។ គាត់ និង អ្នកចូលរួម ក្នងុកៃមុពិភាកៃសា ៣ នាក់ទៀត បានគិតថ បៃក់កម្ចជួីយធានាដល់ការវិនិយោគរបស់ពួកគាត់យា៉ាង ទូលំទូលាយ។ ទោះបីយា៉ាងណាក៏ដោយ ពួកគាត់បាននិយាយថ មិនដៃលមានគៃទារបៃក់នោះ ពីគាត់តៃឡប់ទៅវិញទៃ បើទោះជាពៃលនៃះគាត់អាចមានលទ្ធភាពសងតៃឡប់វិញចំនួន ១០ ដុលា្លារ អាមៃរិក ក៏ដោយ។ មានសៃ្តមីា្នាក់ទៀត នៅក្នងុកៃមុពិភាកៃសាជាមួយគា្នានៃះដៃរ បាននិយាយថ គាត់ ពុំទាន់បានកា្លាយជាសមាជិកកៃុមនៅឡើយទៃ នៅពៃលដៃលគៃផ្តល់បៃក់កម្ចីសមៃប់ការបង្កើន បៃក់ចំណូលនោះ ហើយថ គាត់សា្វាគមន៍នូវឱកាសទទួលបានបៃក់កម្ចនីៃះ។ មានកាលានុវត្តភាព មួយសមៃប់កៃុមជួយខ្លួនឯង ដៃលនោះគឺជាបៃក់បង្វិលមិនមៃនជាដើមទុន។ ការបៃៀបធៀប បៃក់ចំណូលជាមធៃយមសមៃប់មនុសៃសមា្នាក់ៗពីដំបូងបងា្ហាញថ អ្នកចូលរួមទំាងអស់ទំនងជាគៃសួារ ស្ថតិក្នងុកៃមុកៃកីៃកមៃតិ ២។ យា៉ាងណាក៏ដោយ ការធ្វើឱៃយបៃសើរឡើងនូវសា្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថរុបស់ សមាជិកមួយចំនួន ដៃលអាចមានលទ្ធភាពសងបៃក់កម្ចីតៃឡប់វិញ តៃូវបានគៃលើកជាសំណួរ ថ តើអ្នកចូលរួមទំាងអស់ពិតជាតៃវូការបៃក់សំណងទូទាត់សមៃប់ការធ្វើដំណើរមកចូលរួមនៅ ក្នុងវត្ត និង មកទទួលយកថ្នាំរបស់គៃ ដៃរឬទៃ ។ ការពិតគឺថ បៃជាពលរដ្ឋមួយចំនួន ដៃលបាន

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

70

ធ្វើឱៃយសា្ថានភាពបៃក់កាសរបស់ខ្លនួល្អបៃសើរ គួរតៃវូបានគៃទទួលសា្គោល់ថជាភាពជោគជ័យមួយ ហើយបើសិនជាការគាំទៃផ្នៃកហិរញ្ញវត្ថុតៃូវបានដកចៃញពីពួកគៃដោយសមសៃបនោះ គៃអាច ដក់បញ្ចូលសមាជិកថ្មីៗទៀតទៅក្នុងកម្មវិធីបាន។ កម្មវិធីគួរសំដៅដល់ការផ្លាស់ប្តូរសា្ថានភាព បៃជាពលរដ្ឋពីភាព “ងាយរងគៃះបំផុត” ជាភារកិច្ចរបស់គោលនយោបាយ។

គៃបានកត់សមា្គោល់ពីភាពខុសគា្នា រវាងសកម្មភាពបច្ចបុៃបន្ននៃកម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធ សាសនា និង ការអនុវត្ត ដៃលកៃុមបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ បានបៃប់កាលពី មានការវាយតម្លៃនៅក្នុងឆ្នាំ ២០០៧។ កៃុមបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ភាគចៃើន នៅក្នងុកៃមុពិភាកៃសានៃការវាយតម្លៃលើកដំបូង បាននិយាយថ ពួកគាត់ស្ថតិនៅក្នងុកៃមុជួយខ្លនួ ឯង ដៃលបានជួបជំុគា្នាទៀងទាត់នៅតាមវត្ត។ ការយកចិត្តទុកដក់ហាក់ដូចជាសៃដៀងគា្នាទៅនឹង ខ្លឹមសារនៃកៃុមជួយខ្លួនឯងរបស់កម្មវិធីនាពៃលបច្ចុបៃបន្ន ៖ ផ្តល់ដំបូនា្មាន និង ការពិភាកៃសាអំពីការ ថៃទំាសុខភាព អនាម័យ និង ការទទួលបានសថពៃយាបាលបៃឆំងមៃរោគអៃដស៍។ កៃមុបៃជាពលរដ្ឋ រស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ដៃលបានធ្វើអង្កៃតកាលពីឆ្នាំ ២០០៧ បាននិយាយថ ពួកគាត់តៃូវបានពៃះសងៃឃជមៃញុលើកទឹកចិត្តឱៃយបរិចា្ចាកលុយនៅក្នងុកៃមុ ដើមៃបីជួយដល់សមាជិកមា្នាក់ៗ ក្នងុ ករណីមានគៃះអាសន្ន។ ពៃះសងៃឃចំនួន ៤៩% ក្នងុចំណោមពៃះសងៃឃដៃលបានធ្វើអង្កៃតនៅពៃល ជាមួយគា្នានៃះ បានមានសងៃឃដីកាថ ពៃះអង្គបានជួបជាមួយកៃុមទាំងអស់ក្នុងមួយខៃម្តង ហើយ ចំនួន ១៩% បានបៃប់ថ គៃបានបៃជុំរៀងរាល់សបា្តាហ៍ (១២)។ ការវាយតម្លៃឆ្នាំ ២០០៧ បាន បងា្ហាញថ សនិទានភាពសមៃប់ការណៃនំាដល់កៃមុជួយខ្លនួឯង តៃវូបានផៃសាភា្ជាប់ទៅនឹងឥទ្ធពិល សៃដ្ឋកិច្ច ដៃលកៃមុបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ ធា្លាប់បានជួបបៃទះថ ជាលទ្ធផល នៃសា្ថានភាពរបស់ពួកខ្លួន។ កាលពីឆ្នាំ ២០០៧ នៅពៃលសួរថ តើនរណាបានជួយដោះសៃយបញ្ហាសៃដ្ឋកិច្ចរបស់ពួកគៃចៃើនបំផុត មានកៃុមបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ចំនួន ៣២% បាននិយាយថ “សមាជិកគៃសួារ” ២៨% បាននិយាយថ “អង្គការមិនមៃនរដ្ឋាភិបាល” និង១០% បាននិយាយថ “វត្ត និង ពៃះសងៃឃ” ទោះយា៉ាងនៃះក្ត ីមានសមាជិកក្នងុកៃមុជួយខ្លនួឯងចំនួន ៥៩% ក៏បាននិយាយដៃរថ ពៃះសងៃឃបានផ្តល់ការគំាទៃបង្កើតឱៃយមានបៃក់ចំណូលសមៃប់កៃមុ ពួកគាត់។

នៅជៃងុមា្ខាង កៃមុជួយខ្លនួឯងបានបងា្ហាញនូវស្វយ័័តភាព និង ការរៀបចំកមៃតិខ្ពស់ ដោយការបៃង ចៃកទៅជាកៃមុតូចៗ យោងទៅតាមភូមិ/ឃំុរបស់សមាជិក និង អ្នកដឹកនំាកៃមុដៃលតៃវូបានជៃើស តាំង។ កៃុមតូចៗទាំងអស់នៃះ បានជួបគា្នាទៀងទាត់នៅខាងកៃសកម្មភាពរបស់កម្មវិធី ហើយ សមាជិកបានសម្តៃងឱៃយឃើញពីចំណៃះដឹងផ្នៃកហិរញ្ញវត្ថកុ្នងុកមៃតិមួយខ្ពស់ ជាមួយនឹងពហុបៃភៃទ នៃការសនៃសំបៃក់ និង ឥណទានបៃក់កម្ចីទៀតផង។ ឆ្លើយតបទៅនឹងការសាកសួរពីសកម្មភាព កមៃតិខ្ពស់ នៅក្នងុកៃមុជួយខ្លនួឯង ទាក់ទិននឹងការសនៃសំបៃក់ និង គៃសឹា្ថានផ្តល់បៃក់កម្ច ីពៃះសងៃឃ ជាអ្នកសមៃបសមៃួល បានមានសងៃឃដីកាថ បៃជាពលរដ្ឋនៅក្នុងតំបន់មានទៃពកោសលៃយជា សហគៃិន និង ចាត់ចៃងខ្លួនឯងបានល្អ។ ពួកគៃរស់នៅជិតតំបន់ទៃសចរណ៍សំខាន់ៗ ដៃលផ្តល់ឱកាសសមៃប់ការបំពៃញការងារ និង ការបង្កើនបៃក់ចំណូល។

នៅជៃងុមា្ខាងទៀត សកម្មភាពជាចៃើនហាក់ដូចជាពំុបានឆ្លះុបញ្ចាងំពីនិយមន័យណាមួយនៃពាកៃយ ថ “កៃុមជួយខ្លួនឯងនោះទៃ” ៖ ពួកគៃជាកៃុមដៃលទទួលបានព័ត៌មានតាមចៃកផ្លូវតៃមួយ ពីអ្នកសមៃបសមៃួលទៅអ្នកចូលរួម ហើយព័ត៌មានដៃលបានផ្តល់ឱៃយ ពុំធ្វើឱៃយមានការផ្លាស់ប្តូរទៃ។ អ្នក ចូលរួមជាបុរសមួយចំនួន នៅក្នុងកៃុមពិភាកៃសា បានរៀបរាប់ថ ពួកគាត់បានមកវត្ត ២ លើក ក្នុង មួយតៃមីាស អស់រយៈពៃល ៨ ឆ្នាមំកហើយ ហើយពួកគាត់ទទួលបានតៃសារផ្តល់ព័ត៌មានដដៃលៗ ស្តអំីពីសុខភាព អនាម័យ និង ការរំលឹកឱៃយទៅទទួលថ្នា។ំ បុរសទំាងនៃះ និង អ្នកចូលរួមដទៃទៀត បាននិយាយថ ពួកគាត់មានអារម្មណ៍ខា្មាស់អៀនខា្លាំងក្នុងការសំណូមពរនៅក្នុងកៃុម ហើយក្នុង ករណីជាចៃើន ពុំមានឱកាសសមៃប់ពិភាកៃសាគា្នា ឬ សំណូមពរនោះទៃ។ ពួកគាត់បាននិយាយថ

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

71

ខ្លនួមិនហា៊ានសួរអ្វ ី“បៃសចាកពីបៃធានបទ” និង និយាយអំពីរឿងរា៉ាវផៃសៃងៗ ជាជាងរឿងសុខភាព របស់ខ្លួននោះឡើយ។ បុរសៗដៃលបានចូលរួមនៅក្នុងការពិភាកៃសាជាកៃុម បានពោលថ គា្មាន នរណាមា្នាក់បានឮអំពីក្លឹបសនៃសំបៃក់នោះទៃ។ នៅពៃលសួរនាំថ ពួកគាត់អាចធ្វើអ្វីបានបើសិន ជាមានជំនួយខ្លះសមៃប់បង្កើនបៃក់ចំណូល ពៃលនោះមានមនុសៃសពីរនាក់ឆ្លើយថ ពួកគាត់គា្មាន យោបល់ទៃ ពួកគាត់ពុំបានគិតអំពីការងារនោះឡើយ ហើយថតាំងពីដើមមក ពុំធា្លាប់មាននរណា មា្នាក់បានសួរនំាពួកគាត់អំពីការងារនៃះទៃ។ កៃមុជួយខ្លនួឯងគួរផ្តល់បណា្តាញគំាទៃសមៃប់សមាជិក និង អ្នកសមៃបសមៃួលឱៃយជួយគា្នាដោះសៃយឧបសគ្គរបស់ពួកខ្លួនទៅវិញទៅមក នូវអ្វីក៏ដោយដៃលពួកគាត់អាចធ្វើបាន។

មនុស្រសព្រញវ័យដ្រលងាយរងគ្រោះ

សំណួរសួរថ តើកម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមនៃះ បានកាត់បន្ថយវិសមភាព រវាងបៃជាពលរដ្ឋកៃីកៃបំផុត ឬ ដៃលងាយរងគៃះបំផុត និងបៃជាពលរដ្ឋដទៃទៀតដៃរឬទៃនោះ គឺមានចម្លើយខុសៗគា្នាកាន់ តៃចៃើន។ បើទោះបីជាគំនិតផ្តួចផ្តើមនៃះ បានបង្កើនភាពរឹងមាំរបស់បៃជាពលរដ្ឋ ដូចដៃលអ្នក ចូលរួមចំនួនបៃហៃលជាពាក់កណា្តាលនាក់បានបៃប់ថ វាហាក់ដូចជាបានកាត់បន្ថយវិសមភាព មួយចំនួនក៏ដោយ ក៏វាពុំបានកាត់បន្ថយភាពកៃីកៃ និង បៃជាពលរដ្ឋងាយរងគៃះបំផុត បានទាំង អស់នោះដៃរ។ ដូចបានពោលរួចមកហើយ ការវាស់វៃងជាក់ស្តៃងពីវិសមភាព គឺជាភាពខុសគា្នានៃ បៃក់ចំណូល ដៃលកា្លាយជាកតា្តាសំខាន់សមៃប់កៃមុបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍។ នៅក្នុងវត្តមួយ ក្នុងចំណោមអ្នកចូលរួមការពិភាកៃសាជាកៃុមចំនួន ៦ នាក់ គឺមាន ៤ នាក់ បានបៃប់ ថ ការកើនឡើងនូវសា្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថរុបស់ពួកគាត់ គឺជាលទ្ធផលនៃសកម្មភាពកៃមុជួយខ្លនួឯង រីឯសមាជិកកៃុម ២ នាក់ទៀត មិនបានសមៃចជោគជ័យដូចពួកគាត់ទៃ។ សកម្មភាពមួយចំនួន ដៃលធ្វើនៅក្នុងកិច្ចបៃជុំកៃុមជួយខ្លួនឯងភា្លាមៗបនា្ទាប់ពីវគ្គតាំងសមា្មាធិ បានបៃបៃួលយា៉ាងខា្លាំង។ នៅកន្លៃងដៃលកៃុមជួយខ្លួនឯង បានសមៃបសមៃួលដល់ការសនៃសំបៃក់ និង គៃឹសា្ថានផ្តល់បៃក់ កម្ច ីឬ អ្នកចូលរួមបានទទួលផលបៃយោជន៍ពីជំនួយសមៃប់បង្កើនបៃក់ចំណូលតាមការអះអាង ជាថ្មីរបស់កម្មវិធីកាលពីដំបូង (មុនឆ្នាំ ២០០៨) មានឧទាហរណ៍មួយចំនួនពីសៃ្តី និង បុរស ជុំវិញ សា្ថានភាពអស្ថៃរភាពផ្នៃកហិរញ្ញវត្ថុ និង ភាពកៃីកៃរបស់ពួកគាត់។ ទោះបីយា៉ាងណាក៏ដោយ ភាព ជោគជ័យនៃះបានសមៃចជាបន្តបនា្ទាប់ ទាំងសមៃប់ខៃត្តនានា និង បុគ្គលមា្នាក់ៗ នៅក្នុងកៃុម ជួយខ្លួនឯងផងដៃរ។ ដូច្នៃះ ខណៈដៃលកម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមនៃះបានកាត់បន្ថយវិសមភាពរបស់ អ្នកចូលរួមមួយចំនួន វាហាក់ដូចជាមិនមានយុទ្ធសាសៃ្តដៃលគិតទុកជាមុន ឬ ទូលំទូលាយ សមៃប់ ការធ្វើដូច្នៃះនោះទៃ។

សៃដៀងគា្នានឹងវិសមភាពតាមកាលៈទៃសៈ ក្នុងចំណោមសមាជិកកៃុមជាកុមារដៃរ គឺគៃបានកត់ សមា្គោល់ឃើញថ មានភាពខុសគា្នានូវស្ថៃរភាពសៃដ្ឋកិច្ច និងសុខភាពរបស់មនុសៃសពៃញវ័យ នៅ ក្នងុកៃមុជួយខ្លនួឯងមួយចំនួន។ ទិន្នន័យជាក់លាក់មិនតៃវូបានគៃបៃមូលទៃ ទាក់ទិននឹងការធ្វើឱៃយ បៃសើរឡើងនូវសា្ថានភាពសៃដ្ឋកិច្ច ក៏បុ៉ន្តៃអ្នកដឹកនំាសៃវជៃវមានឱកាសសាកសួរសីុជមៃថៃម ទៀត នៅពៃលពិភាកៃសាជាកៃុម និង ក្នុងការអង្កៃតជាលក្ខណៈបរិមាណ ហើយអ្នកចូលរួមបាន បៃប់ពីសា្ថានភាពខុសគា្នាខា្លាងំណាស់។ មានសៃ្តចំីនួន ៤ នាក់ ដៃលបានទទួលបៃក់កម្ចនីៅក្នងុឆ្នាំ ២០០៨ បានបៃប់ថ សា្ថានភាពសុខភាព និង ហិរញ្ញវត្ថុរបស់ពួកគាត់ មានភាពបៃសើរឡើងយា៉ាង ជាក់លាក់ ដោយពួកគាត់បាននិយាយថ ពួកគាត់មានលទ្ធភាពគៃប់គៃន់អាចសងបៃក់កម្ចនីោះ វិញបានយា៉ាងសៃួលក្នុងរយៈពៃល ៥ ខៃ។ សៃបពៃលជាមួយគា្នានៃះដៃរ មានសៃ្តីមា្នាក់នៅក្នុងកៃុម ជួយខ្លនួឯង ដៃលគៃបានធ្វើសមា្ភាសន៍នៅក្នងុការអង្កៃតជាលក្ខណៈបរិមាណ បានរៀបរាប់ពីកាលៈ- ទៃសៈមិនទៀងទាត់របស់គាត់ ដោយសារគាត់មិនមានបៃក់ចំណូលទៀងទាត់ ហើយគាត់មិនអាច មានលទ្ធភាពគៃប់គៃន់សមៃប់ទិញសៃបៀងអាហារ ឬ ថ្នាំពៃទៃយឱៃយកូនគាត់បាន ពៃលកូនឈឺញឹក ញាប់ ពីពៃះមានបញ្ហាកង្វះអាហារូបត្ថម្ភ។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

72

អ្នកចូលរួមមួយចំនួន ដ្រលមានជីវភាពក្រីក្រខ្លាំងបំផុត

មានសៃ្តីមា្នាក់ បានរៀបរាប់ពីអស្ថៃរភាពផ្នៃកហិរញ្ញវត្ថុរបស់គាត់ ដៃលមានការភាន់ចៃឡំ មួយចំនួនអំពីការគំាទៃដៃលគាត់បានទទួល។ ជាមួយនឹងការគា្មានបៃក់ចំណូលទៀងទាត់ និង សុខភាពមិនល្អ គាត់បានបៃប់ថ កម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា បាន បញ្ជូនគាត់ទៅឱៃយជួបអង្គការមិនមៃនរដ្ឋាភិបាលមួយផៃសៃងទៀត ដៃលផ្តល់អង្ករចំនួន ២៥ គ.កៃ ក្នុងមួយខៃ ឱៃយគាត់។ គាត់តៃូវរកលុយឱៃយបានចំនួន ២,៥០ ដុលា្លារអាមៃរិក សមៃប់ ថ្លៃធ្វើដំណើរទៅយកអង្ករ។ ក៏បុ៉ន្តៃ អង្គការនោះបានឱៃយបៃក់ ២,៥០ ដុលា្លារអាមៃរិកដល់គាត់ សមៃប់ថ្លៃធ្វើដំណើរទៅទទួលឱសថពៃយាបាលបៃឆំងមៃរោគអៃដស៍ទៅវិញ ដូច្នៃះគាត់មិន បានទទួលបៃក់ពីកម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមឱៃយគាត់នូវពៃះពុទ្ធសាសនា សមៃប់ថ្លៃទៅពិគៃះ ជម្ងនឺៅតាមគ្លនិីកនោះទៃ។ គាត់ដឹងថ គាត់ទំនងជាតៃវូចំណាយលុយដៃលគាត់បានទទួល នោះទៅលើសុខភាពកូនរបស់គាត់ ពៃះកូនគាត់ខ្វះអាហារូបត្ថម្ភ និង ឈឺញឹកញាប់។ មាន់ ចំនួន ៥ កៃបាល ក្នុងចំណោមមាន់ទំាង ៦ កៃបាលរបស់គាត់ បានងាប់ដោយមិនដឹងមូលហៃតុ ហើយបើសិនជាគាត់មិនអាចរកលុយបានទាន់ពៃលសមៃប់ចាយលើថ្លៃធ្វើដំណើរទៅ ទទួលថ្នាំរបស់គាត់ទៃនោះ គាត់តៃូវតៃលក់មាន់ចុងកៃយនៃះហើយ។ នៅពៃលសួរគាត់ ថ តើគាត់បានបៃប់នរណាមា្នាក់នៅក្នងុកៃមុជួយខ្លនួឯងអំពីសា្ថានភាពដ៏លំបាករបស់គាត់ ទៃ គាត់បាននិយាយថ គាត់មិនហា៊ាននិយាយទៃ។ មានករណីស្មុគសា្មាញបៃបនៃះចៃើន នៅពៃលដៃលបៃជាពលរដ្ឋលើកពីភាពងាយរងគៃះ ហើយខ្វះទំនុកចិត្តក្នុងការសមៃុក ជំនួយ ដៃលកៃមុជួយខ្លនួឯងអាចដើរតួយា៉ាងធំធៃងក្នងុការកំណត់ និង ការគំាទៃដល់បុគ្គល មា្នាក់ៗដៃលកំពុងមានតមៃូវការចាំបាច់។

មានបញ្ហាមួយផៃសៃងទៀត ដៃលបានលើកឡើងដោយអ្នកចូលរួមក្នងុកៃមុពិភាកៃសាបៃហៃលជាមួយ ភាគបថី ការផ្តាតរបស់កម្មវិធីទៅលើតៃមៃរោគអៃដស៍ អាចបណា្តាលឱៃយមានទំនាស់នឹងគា្នា។ ការ អនុគៃះនិយមដោយអង្គការមិនមៃនរដ្ឋាភិបាល និង កម្មវិធីដូចជាគំនិតផ្តចួផ្តើមឱៃយគាត់នូវពៃះពុទ្ធ សាសនា សំដៅទៅលើកៃុមបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ បង្កឱៃយមានភាពចៃណៃន ហើយជួនកាលមានទំនាស់រវាងពួកគៃ និង សមាជិកកៃកីៃដទៃទៀត នៅក្នងុសហគមន៍របស់គាត់ និងបៃជាពលរដ្ឋដៃលមានជម្ងឺផៃសៃងទៀត ដូចជាអ្នកមានជម្ងឺទឹកនោមផ្អៃម ជាដើម។ នៅពៃល មាន គៃះមហន្តរាយកើតឡើង ដូចជាទឹកជំនន់ជាដើម ជារឿយៗ កាកបាទកៃហមតៃងតៃនំាយក ធនធានទៅឱៃយបៃធានភូមិ។ មិនដឹងថ តើមកពីបៃធានភូមិខ្លនួឯងមានការមិនពៃញចិត្តចំពោះកៃមុ បៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ ឬ ដោយសារមានសមា្ពោធពីសមាជិកក្នុងសហគមន៍ នោះទៃ នៅពៃលធនធានតៃវូធ្វើការចៃកចាយ ជាញឹកញាប់កៃមុបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគ អៃដស៍ ដៃលទទួលសៃវាផៃសៃងៗនោះ តៃូវបានគៃមើលរំលង។ បៃបនៃះគឺតៃូវលើកឡើងជាបញ្ហា ថ តើអ្នករស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ គួរជាលក្ខខណ្ឌតៃមួយគត់ ឬ លក្ខខណ្ឌចមៃបងនៃភាពងាយ រងគៃះ សមៃប់កម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា ដៃរឬទៃ។ ការវិភាគពីភាពងាយ រងគៃះឱៃយកាន់តៃសីុជមៃជាងនៃះ អាចមើលឃើញពីសកម្មភាពនានារបស់កម្មវិធីទៅដល់ “កៃមុងាយរងគៃះបំផុត” ក្នុងចំណោមសមាជិកសហគមន៍។ បើទោះបីជាមានលក្ខខណ្ឌកំណត់ភាព ងាយរងគៃះសមៃប់កុមារក៏ដោយ (ការរងផលប៉ះពាល់ពីមៃរោគអៃដស៍ជាទិដ្ឋភាពមួយ) ពំុមាន លក្ខខណ្ឌសរសៃរជាលាយលក្ខណ៍អកៃសរ សមៃប់កំណត់ភាពងាយរងគៃះរបស់មនុសៃសពៃញ វ័យនោះទៃ។ បើសិនជាលំហូរបៃក់ចំណូល និង តមៃូវការផ្នៃកសុខភាព គឺជាផ្នៃកនៃលក្ខខណ្ឌ នោះ គឺគា្មានអ្វជីាមន្ទលិនោះទៃថ កៃមុបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ជាចៃើន នឹងមាន

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

73

គុណសមៃបត្តិគៃប់គៃន់ ហើយនឹងទទួលបានការគាំទៃពីកម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធ សាសនា ជាពិសៃសអ្នកទាំងឡាយដៃលបានលក់ទៃពៃយធនរបស់ខ្លួន ឬ មិនអាចធ្វើការងារបាន ញឹកញាប់ដោយសារសុខភាពដុនដប។ ទោះបីយា៉ាងណាក៏ដោយ កម្មវិធីអាចមានលទ្ធភាពពងៃកី វិសាលភាពរបស់ខ្លួនបាន ដើមៃបីជួយដល់បៃជាពលរដ្ឋដៃលមានតមៃូវការចាំបាច់បំផុតបានកាន់តៃចៃើនថៃមទៀត។

ការលើកស្ទួយសិទ្ធិ

ក្នងុចំណោមកៃមុពិភាកៃសាទំាងអស់ គឺអ្នកចូលរួមជាមនុសៃសពៃញវ័យបានបងា្ហាញពីកមៃតិយល់ដឹង ផៃសៃងៗគា្នាអំពីសិទ្ធរិបស់ពួកគៃ។ មានបុរស ៦ នាក់នៅក្នងុកៃមុពិភាកៃសាមួយ បានពិភាកៃសាពីការពិត ថ ពួកគៃតមៃូវឱៃយធ្វើតៃស្តសុខភាពមួយចំនួន (រួមទាំងតៃស្តរកមៃរោគអៃដស៍ផងដៃរ) សមៃប់ ដំណៃងការងារមួយចំនួន។ ពួកគៃមានអារម្មណ៍ថ ពួកគៃតៃូវបានរីសអើងពីសំណាក់និយោជិក នៅពៃលដៃលគៃដឹងថពួកគៃរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍។ ពួកគៃបាននិយាយថ គៃបានដឹង អំពីចៃបាប់របស់កម្ពុជា ដៃលហាមឃត់ការរីសអើងនឹងសា្ថានភាពមៃរោគអៃដស៍ ទោះបយីា៉ាងនៃះ ក្តី និយោជិកមិនដៃលបានលើកឡើងពីបញ្ហាមៃរោគអៃដស៍ថជាហៃតុផលសមៃប់ការបដិសៃធ ទទួលយកបុគ្គលិកនោះទៃ ដូច្នៃះពួកគៃមិនអាចមើលឃើញពីវិធីដៃលគៃបៃើបៃស់ចៃបាប់ដើមៃបីជួយ ខ្លនួឯងនោះឡើយ។ ខណៈដៃលទង្វើបៃបនៃះបងា្ហាញពីការរសាយចិត្តរបស់កៃមុបៃជាពលរដ្ឋរស់ នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ និង ការរីសអើងដោយស្ងៀមសា្ងាត់ ដៃលពួកគៃអាចបៃឈមនឹងការពិត នោះគឺថ កៃមុបុរសបានយល់ដឹងពីចៃបាប់ ដៃលផ្ទយុគា្នាខា្លាងំពីអ្នកចូលរួមក្នងុកៃមុពិភាកៃសាទំាងអស់ នៅតាមតំបន់ផៃសៃងៗទៀតក្នុងបៃទៃស។

សិទ្ធិពិបាកនឹងទុកចិត្តបាន នៅព្រលដ្រលអ្នកមិនដឹងថា អ្នកមានសិទ្ធិណាមួយនោះ

មានសៃ្តមីា្នាក់ បានរៀបរាប់ពីសា្ថានភាពកៃមុហុ៊នមួយដៃលគាត់បានធ្វើការជាមួយអស់រយៈ ពៃលជាចៃើនខៃ ជាអ្នកបៃមូលជ័រកៅស៊ូ ហើយតៃូវបានគៃជំពាក់បៃក់គាត់ចំនួន ២០០ ដុលា្លារអាមៃរិក។ ថៅកៃកៃុមហ៊ុនជាជនជាតិបរទៃសបានអះអាងថ មានបុរសក្នុងសៃុក ជាអ្នកទទួលខុសតៃូវបើកបៃក់ខៃឱៃយកម្មករ គាត់បានបើកបៃក់ឈ្នួលជូនអ្នកសៃីរួចរាល់ ហើយ បុ៉ន្តៃបុរសក្នងុសៃកុនោះបានអះអាងថ ថៅកៃមិនបានផ្តល់បៃក់ឈ្នលួជូនអ្នកសៃ្តី រូបនៃះនៅឡើយទៃ។ នៅពៃលសួរគាត់ថ តើគាត់បានសុំជំនួយពីនរណាខ្លះនោះ គាត់ បានឆ្លើយថ គាត់មិនដៃលបានសុំជំនួយពីនរណាមា្នាក់នោះទៃ ក្នុងសា្ថានភាពនៃះ។ គាត់ មិនបានបៃប់ដល់សមាជិកក្នុងកៃុមជួយខ្លួនឯង ឬ ស្វៃងរកជំនួយពីអង្គការ ឬ អាជា្ញាធរ ណាមួយនោះឡើយ។ គាត់មានជំនឿថ គាត់មិនអាចសុំឱៃយរចនាសម្ព័ន្ធអភិបាលកិច្ច មូលដ្ឋានជួយបានទៃ ពីពៃះគាត់មិនបានសុំការអនុញ្ញាតពីពួកគៃទៅធ្វើការនៅក្នុងតំបន ់ផៃសៃងទៀតនោះឡើយ។ គាត់បានបោះបង់ការពៃយាយាមទាមទារលុយដៃលគៃជំពាក់គាត់ បើទោះជាបៃក់នៃះអាចធ្វើឱៃយមានការផ្លាស់ប្តរូពិតបៃកដចំពោះសា្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថរុបស់ គាត់ក៏ដោយ។ បទពិសោធន៍របស់គាត់ ពៃមទាំងកង្វះភាពកា្លាហាន និង បៃជា្ញា ជំនាញ របស់គាត់ ដើមៃបីដោះសៃយបញ្ហា ឆ្លុះបញ្ចាំងពីភាពអាប់មុខរបស់អាជា្ញាធរ ដៃលអាចកត់ សមា្គោល់បានតាមរយៈយោបល់អំពីកាលៈទៃសៈដទៃទៀត ដៃលលើកឡើងដោយអ្នកចូល រួមក្នុងកៃុមពិភាកៃសា។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

74

ការគាំទៃជាសាច់បៃក់

ការគាំទៃជាបៃក់ គឺជាតមៃូវការដៃលអ្នកចូលរួមជាចៃើនតៃូវអស់សងៃឃឹម ប៉ុន្តៃមិនមៃនទាំងអស់ នោះទៃ ជាពិសៃសអ្នកដៃលអាចទទួលបានការសនៃសំ និង ក្លបឹបៃក់កម្ចដីៃលក្នងុគៃសួារមានមនុសៃស ពៃញវ័យចៃើនរកបៃក់ចំណូល និង អ្នកទំាងឡាយដៃលមានការងារធ្វើ។ ការគំាទៃជាបៃក់បង្កើត ឱៃយមានការបៃឈមមួយចំនួននៅក្នងុកម្មវិធី។ ការកំណត់ជាធម្មតាចំនួន ៣០ នាក់ ក្នងុមួយវត្ត មាន ន័យថ វាពិបាកសមៃប់អ្នកសមៃបសមៃួលក្នុងកម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា និង ពៃះសងៃឃ ក្នងុការនំាយកមនុសៃសថៃមទៀតមកចូលក្នងុវគ្គដើមៃបីតំាងសមា្មាធិ និង បៃជំុកៃមុជួយ ខ្លួនឯង ពីពៃះពួកគៃមានការពិបាកពនៃយល់ដល់សមាជិកថ្មីថ ហៃតុអ្វីបានជាបៃជាពលរដ្ឋភាគ ចៃើនបានទទួលបៃក់ ហើយអ្នកដៃលចូលមកថ្មមិីនបានទទួល។ វាក៏បង្កឱៃយមានជាភាពទាស់ទៃង គា្នា ផងដៃរ ក្នុងចំណោមសមាជិកសហគមន៍ផៃសៃងៗទៀត។ មនុសៃសមា្នាក់បានរៀបរាប់ពីសា្ថានភាពនៅក្នុងភូមិមួយ ដៃលបៃធានភូមិរំពឹងថ គាត់នឹងទទួលបានបៃក់ពីកម្មវិធី ពីពៃះគៃប់គា្នាដៃលមកចូលរួមបៃជុំនៅតាមវត្តក្នុងភូមិរបស់គាត់ បានទទួលបៃក់គាំទៃ។ បៃបនៃះបង្កើតជាបញ្ហាមួយផៃសៃងទៀតថ វាពុំមានចៃងចៃបាស់លាស់នៅក្នុងឯកសារកម្មវិធី ៖ ថ តើការគាំទៃជាបៃក់គឺជា “ការផ្ទៃរសាច់បៃក់មានលក្ខខណ្ឌ” ឬ អត់ មានន័យថ បៃក់តៃូវបានគៃ ផ្តល់ឱៃយ ទៅតាមលក្ខខណ្ឌរបស់អ្នកចូលរួមក្នងុវគ្គនៅតាមវត្ត។ នៅក្នងុឧទាហរណ៍ខាងលើ បើសិន ជានរណាមា្នាក់មិនបានចូលរួមនៅក្នុងវគ្គតាមវត្តទៃ នោះពួកគៃមិនបានទទួលបៃក់គាំទៃឡើយ។ ទោះបីយា៉ាងណាក៏ដោយ នៅក្នុងសៃុកមួយផៃសៃងទៀត ការពិតគឺថ មានមនុសៃសមួយចំនួនដៃល មិនបានចូលរួមក្នុងវគ្គ មិនតៃូវបានគៃដកចៃញពីការទទួលបៃក់គាំទៃនោះឡើយ។ អ្នកសមៃប សមៃលួមានទសៃសនៈថ អ្នកដៃលមិនបានចូលរួមក្នងុវគ្គ អាចជាសូចនាករមួយដៃលថ មនុសៃសនោះ កំពុងបៃឈមនឹងភាពពិបាកខ្លះ ឧទាហរណ៍ដូចជា ពួកគៃអាចមិនសៃលួខ្លនួ។ នៅក្នងុឧទាហរណ៍ នៃះ ពួកគៃសំុឱៃយសមាជិកក្នងុកៃមុជួយខ្លនួឯងដទៃទៀត យកបៃក់ទៅឱៃយអ្នកដៃលអវត្តមាន ហើយ ពិនិតៃយមើលតើពួកគៃមានសុខទុក្ខយា៉ាងម៉ៃចដៃរ។

អ្នកផ្តល់ចម្លើយក្នុងការអង្កៃតនៃះ មានចំនួនតៃឹមតៃ ១៥% ប៉ុណោ្ណោះ ដៃលបានគូសយកការគាំទៃជាសាច់បៃក់ជាសកម្មភាពសំខាន់បំផុតរបស់ខ្លួន នៅពៃលគៃយកសំណួរនៃះតៃមួយចៃញមក ហើយស្នើរឱៃយអ្នកចូលរួមផ្តល់តម្លៃពីកមៃតិនៃភាពសំខាន់ និង មានអ្នកចូលរួមភាគចៃើន (៨៣%) បាននិយាយថ វាមាន “សារៈសំខាន់ខា្លាងំណាស់” ហើយ ១៣% បាននិយាយថ “សំខាន់តិចតួច” និង គា្មាននរណាមា្នាក់និយាយថ មិនសំខាន់នោះទៃ។ ជាញឹកញាប់បំផុតគឺគៃបានលើកឡើងថ គៃចំណាយបៃក់លើសៃបៀងអាហារ បនា្ទាប់មកលើការចូលបុណៃយនៅតាមវត្ត។ បៃពៃណីពៃះពុទ្ធ សាសនា រួមមានការចូលបុណៃយទៀងទាត់ដល់វត្ត មានបរិមាណតិចតួច ដូចជាលុយ ឬ ជាវត្ថដុៃល ពៃះសងៃឃអាចបៃើបៃស់បំពៃញតមៃូវការរបស់ពៃះអង្គ និង បៃងចៃកខ្លះទៅឱៃយបៃជាពលរដ្ឋកៃីកៃ នៅក្នុងសហគមន៍បាន។ គៃមិនបានសួរអ្នកចូលរួមថ តើពួកគៃចំណាយអស់ប៉ុនា្មានសមៃប់ ការចូលបុណៃយនីមួយៗនោះទៃ ហើយជាញឹកញាប់ការបរិចា្ចាកចូលវត្ត មានចំនួនតិចតួចណាស់ ដោយហៃតុថ បៃជាពលរដ្ឋទំនងជាអាចចំណាយបៃក់ក្នងុសមាមាតៃគួរសមទៅលើសៃបៀងអាហារ ការធ្វើដំណើរទៅកាន់គ្លីនិកសុខភាព និង ទៅលើសមា្ភារៈបៃើបៃស់ក្នុងផ្ទះ។ ក្នុងចំណោមចម្លើយ “ផៃសៃងៗទៀត” របស់អ្នកចូលរួម គៃបាននិយាយថ ពួកគៃបានចាយទៅលើ ថ្លៃឈ្នួលរៀនសូតៃសមៃប់កូនរបស់ខ្លួន និង មួយចំនួនទៀតបានបៃើលុយសមៃប់ការបង្កើនបៃក់ចំណូល។ ទោះបីយា៉ាងណាក្តី គួរឱៃយចាប់អារម្មណ៍ដៃលបៃជាពលរដ្ឋបាននិយាយថ ពួកគៃ ចង់បានការគាំទៃផ្នៃកហិរញ្ញវត្ថុសមៃប់បង្កើនបៃក់ចំណូល ដូចជានៅក្នុងខៃត្តតាកៃវ និង ខៃត្ត

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

79

បានផៃសព្វផៃសាយពីសា្ថានភាពមៃរោគអៃដស៍របស់គាត់ ដោយពុំបានសុំការអនុញ្ញាតពីគាត់ឡើយ។ បើទោះបីជាគាត់បានកោតសរសើរពីកាយវិការដៃលពៃះសងៃឃ បានចុះសួរសុខទុក្ខដល់ផ្ទះក្ត ីក៏គាត់ បានពនៃយល់បៃប់អំពីពៃតឹ្តកិារណ៍ដៃលមានលក្ខណៈជាសាធារណៈពៃកនោះដៃរ។ ពៃះសងៃឃពំុបាន និមន្តមកតៃមួយអង្គឯងនោះទៃ គឺមានអ្នកអមដំណើរពៃះសងៃឃមា្នាក់ ឬ ចៃើននាក់ មកជាមួយផង ដៃរ ដៃលជាតំណាងមន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត ការិយាល័យធម្មការ និង សាសនាសៃុក និង យា៉ាងហោចណាស់ក៏មានអ្នកស្ម័គៃចិត្តមា្នាក់មកជាមួយដៃរ ហើយកៃុមដៃលមានពៃះសងៃឃចុះមក សួរសុខទុក្ខនោះ ក៏បានអញ្ជើញបៃធានភូមិ និង មៃឃំុ អមដំណើរពៃះសងៃឃមកដៃរ ដូច្នៃះឃើញថ កៃុមនៃះ គឺជាកៃុមដៃលមានមនុសៃសចៃើនចុះមកដល់ផ្ទះរបស់បៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគ អៃដស៍ ដៃលការចុះមកបៃបនៃះគឺពំុមៃនជាសា្ងាត់កំបំាងនោះឡើយ ហើយបៃជាពលរដ្ឋដៃលកំពុង រស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ ក៏គា្មានជមៃើសអ្វ ីសមៃប់រកៃសាការសមា្ងាត់អំពីសា្ថានភាពមៃរោគអៃដស៍ របស់ខ្លនួបានដៃរ។ សៃ្តដីដៃលនៃះ បាននិយាយទៀតថ រាល់សកម្មភាពដៃលគៃបានអញ្ជើញគាត់ ឱៃយចូលរួម សុទ្ធតៃបើកបងា្ហាញពីសា្ថានភាពរបស់គាត់ - គឺគៃប់ពៃឹត្តិការណ៍ដៃលគៃបានបៃមូលផ្តុំ កៃុមបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ឱៃយជួបជុំគា្នា សុទ្ធតៃបងា្ហាញឱៃយគៃប់គា្នានៅក្នុងអង្គបៃជុំដឹងថ អ្នកចូលរួមទាំងអស់គឺជាអ្នករស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍។

ការមាក់ងាយដោយបៃយោល ចំពោះបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍

ទោះបីជាអ្នកផ្តល់ចម្លើយក្នុងអង្កៃតចំនួន ៩៨% បានឯកភាពថ ការមាក់ងាយ និង ការរីសអើង ចំពោះកៃមុបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ បានថយចុះគួរឱៃយកត់សមា្គោល់ក៏ដោយ ក៏អ្នក ចូលរួមក្នងុកៃមុពិភាកៃសា បានពិភាកៃសាគា្នាអំពីភាពមិនពៃញចិត្តសំដៅទៅរកពួកអ្នកនៅក្នងុសហគមន៍ ដៃលបានជជៃកគា្នា ហើយដៃលពួកគៃយល់ឃើញថ អ្នករស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ បានទទួល ការគាំទៃចៃើនជាងអ្នកងាយរងគៃះដទៃទៀត។ ក្នុងករណីមួយចំនួនទៀត ពួកគៃបានរៀបរាប់ ពីបៃតិកម្មរបស់សមាជិកដទៃទៀតក្នងុសហគមន៍ដៃលមានការចៃណៃន និង មានករណីផៃសៃងទៀត បានរៀបរាប់ពីការរអូ៊រទំារបស់អ្នកមានសុខភាពធ្ងន់ធ្ងរ ឬ កាន់តៃខៃសាយទៅៗដូចជា អ្នកមានជម្ងឺ ទឹកនោមផ្អៃមជាដើម ដៃលពុំបានទទួលការជួយគាំទៃពីកម្មវិធី។

តួនាទីរបស់ព្រះសង្រឃ

អ្នកចូលរួមក្នុងកៃុមពិភាកៃសា មានចំនួនបៃហៃលមួយភាគបួន បានបៃប់ថ ពួកគាត់សូមថ្លៃង អំណរគុណយា៉ាងធំធៃងចំពោះធាតុចូលពីពៃះសងៃឃ ដៃលនិយាយអំពីមៃរោគអៃដស៍នៅក្នងុបរិបទ នៃសិកា្ខាបទទំាង ៥ យា៉ាងរបស់ពៃះពុទ្ធជាមា្ចាស់។ ពួកគាត់មួយចំនួនអាចមានលទ្ធភាពសូតៃសិកា្ខាបទ ទាំងនោះ ហើយពនៃយល់ថ តើមានទំនាក់ទំនងទៅនឹងសារផ្តល់ព័ត៌មាន ស្តីពីមៃរោគអៃដស៍យា៉ាង ដូចម្តៃច។ ពួកគាត់មើលឃើញថ វាពាក់ព័ន្ធទៅនឹងសារផ្តល់ព័ត៌មាន ស្តីពីការបងា្ការទប់សា្កាត់ មៃរោគអៃដស៍ និង ផ្តល់ការថៃទាំ និង គាំទៃដល់កៃុមបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍។ ដូចបានរៀបរាប់មករួចហើយគឺ ជាងនៃះទៅទៀត ការអនុវត្តតាំងសមា្មាធិ វាជួយដល់អ្នកចូលរួម មួយចំនួន ឱៃយអនុវត្តន៍បច្ចៃកទៃសនៅស្ងៀមសា្ងាត់ នៅពៃលពួកគាត់មួរម៉ា ឬ មានអារម្មណ៍តានតឹង នៅកៃវគ្គតំាងសមា្មាធិ។ សៃ្តីៗ នៅក្នងុកៃមុពិភាកៃសាមួយ បានពនៃយល់ថ ពួកគាត់នៅមានអារម្មណ៍ មិនហ្នឹងនរ ក្នុងចនោ្លាះពៃលតាំងសមា្មាធិ ក៏ប៉ុន្តៃអារម្មណ៍ទាំងនៃះមានតិចជាងពៃលកន្លងមក។

ការជំទាស់នឹងទសៃសនៈអនុវត្តន៍របស់ពៃះពុទ្ធ

គៃប់អ្នកចូលរួមក្នុងអង្កៃតទាំងអស់ លើកលៃងតៃមា្នាក់ចៃញ បាននិយាយថ ពួកគាត់បានគិតថ ពៃះសងៃឃកាន់ពុទ្ធសាសនា មានចំណៃះដឹងអំពីមៃរោគអៃដស៍ បុ៉ន្តៃពៃះសងៃឃមួយចំនួន បានពនៃយល់

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

80

ថ ពៃះអង្គតៃវូកាន់ធម្មវិន័យពៃះពុទ្ធសាសនា ពិបាកនឹងពិភាកៃសាអំពីបញ្ហាពាក់ព័ន្ធនឹងមៃរោគអៃដស៍ ដោយមានការបៃើភាសា “រួមភៃទ” រួមទំាងការបៃើពាកៃយដូចជា “សៃមអនាម័យ” ជាដើមផងដៃរ។ សមាជិកមានឋានៈខ្ពស់មា្នាក់ក្នុងកៃមពៃះពុទ្ធសាសនា បានពនៃយល់នៅពៃលសមា្ភាសន៍វាយតម្លៃ នៃះថ នៃះគឺជាការយល់ចៃឡំមួយពីសំណាក់ពៃះសងៃឃ និង អ្នកបៃតិបត្តិតាមពៃះពុទ្ធសាសនា ហើយបានបញ្ជាក់ថ ពៃះសងៃឃអាចបៃើភាសាដៃលមានលក្ខណៈចៃបាស់លាស់ពាក់ព័ន្ធនឹងការ រួមភៃទបាន ក្នុងគោលបំណងដៃលផ្តល់ផលបៃយោជន៍ដូចជា ការពនៃយល់ពីបញ្ហាបងា្ការទប់សា្កាត់ មៃរោគអៃដស៍ ជាដើម។ នៅពៃលគៃនិយាយពីគំនិតនៃះថ ជាការគិតរបស់ពៃះសងៃឃ ដៃលបាន មានសងៃឃដីកាថ មានការពិបាកនឹងបៃើភាសាបៃបនៃះនោះ ពៃះសងៃឃបានឆ្លើយតបថ នោះមិនមៃនជាការយល់ដឹងផ្ទាល់របស់ពៃះអង្គឡើយ។

មានការខុសគា្នាសៃដៀងគា្នានោះដៃរលើទសៃសនៈ ដៃលកើតមានអំពីថ តើពៃះសងៃឃតៃវូបានអនុញ្ញាត ឱៃយកាន់លុយកាក់ដៃរឬទៃនោះ ពៃះសងៃឃមួយចំនួនបានមានសងៃឃដីកាថ ពៃះអង្គអាចបៃើបៃស់ លុយកាក់បាន ដ៏រាបណាពៃះសងៃឃមិនផ្លាស់ប្តូរអាកបៃបកិរិយារបស់ពៃះអង្គចំពោះលុយនោះ។ ពៃះសងៃឃមួយចំនួន និង សមាជិកសហគមន៍ជាចៃើននាក់ បាននិយាយថ ពួកគាត់ជឿថ ពៃះសងៃឃ មិនអាចកាន់លុយកាក់បានទៃ ទោះជាក្នងុកាលៈទៃសៈណាក៏ដោយ។ មានពៃះសងៃឃធម្មយុទ្ធចំនួន តិចតួច ដៃលទទួលបញ្ជាហាមឃត់មិនឱៃយពៃះសងៃឃកាន់លុយកាក់សោះ ទោះបីជានិកាយនៃះ មានពៃះសងៃឃចំនួនតិចអង្គក៏ដោយ។ បៃបនៃះគឺវាមានការជាប់ជំពាក់ទាក់ទងទៅនឹងសកម្មភាព នានា ដៃលរួមបញ្ចូលទាំងការផ្តល់បៃក់កាសទៅឱៃយអ្នកចូលរួម ហើយបៃជាពលរដ្ឋមួយចំនួន ចំាបាច់តៃវូចូលពាក់ព័ន្ធនោះ គឺនៅក្នងុវត្តមួយចំនួនមានការរំពឹងទុកមួយដៃលថ ពៃះសងៃឃមិនអាច អនុវត្តន៍សកម្មភាពណាមួយដោយខ្លួនពៃះអង្គបានទៃ ពីពៃះជានិច្ចកាល ពៃះសងៃឃតៃូវមានអ្នក ស្ម័គៃចិត្ត ឬ តំណាងមកពីមន្ទីរធម្មការ និងសាសនាខៃត្ត ឬ ការិយាល័យធម្មការ និង សាសនា សៃកុ ចូលរួមជាមួយពៃះអង្គ។ ដោយហៃតុនៃះ ថ្លៃចំណាយសមៃប់ការធ្វើសកម្មភាព តៃវូបានកើន ឡើង ដោយសារការធ្វើដំណើរ និង ថ្លៃចំណាយផៃសៃងៗទៀតទាក់ទិននឹងការចូលពាក់ព័ន្ធរបស់ មនុសៃសមា្នាក់ៗ នៅក្នុងសកម្មភាព។

សារផ្តល់ព័ត៌មានមួយ ក្នងុចំណោមសារផ្តល់ព័ត៌មានទំាងឡាយ ដៃលពៃះសងៃឃកាន់ពុទ្ធសាសនា លើកកម្ពស់ដល់សមាជិកសហគមន៍ គឺជាសិកា្ខាបទទី ១ របស់ពៃះពុទ្ធ ដៃលហាមមិនឱៃយសមា្លាប់ ជីវិត និង មិនធ្វើឱៃយអន្តរាយដល់សត្វណាមួយឡើយ មិនថជាសត្វតូច ឬ ធំ នោះឡើយ ដៃលអ្នក ចូលរួមបាននិយាយថ ជាការជំទាស់តៃង់ៗទៅនឹងការលើកទឹកចិត្តឱៃយមានការចិញ្ចឹមសត្វតូចៗ សមៃប់បង្កើនបៃក់ចំណូល ៖ អ្វីដៃលពួកគាត់អាចចង់ធ្វើដោយខ្លួនឯង ឬ តំណាងមន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត ឬ ការិយាល័យ ធម្មការ និង សាសនាសៃុក ឬ អង្គការមិនមៃនរដ្ឋាភិបាល ដទៃ ទៀត បានលើកទឹកចិត្តដល់ពួកគៃ។ និរន្តរភាព

គំនិតផ្តចួផ្តើមនៃះ បានបងា្ហាញរួចមកហើយថ អាចយកទៅអនុវត្តន៍តាមបន្តទៀតបាន ដោយសារ តៃូវបានគៃយកទៅអនុវត្តន៍នៅតាមបណា្តាខៃត្តថ្មីៗ ក្នុងកំឡុងពៃលអនុវត្តន៍ ហើយនិងបើតាម ទៃឹស្តី គឺគៃអាចពងៃីកទៀតបាន។ មកទល់និងពៃលបច្ចុបៃបន្ននៃះ នៅពុំទាន់មានខៃត្តណាមួយ បានពងៃីក ការឆ្លើយតបទៅគៃបដណ្តប់ឱៃយបាន ១០០% នៅតំបន់ភូមិសាសៃ្តរបស់គៃនៅឡើយ ទៃ មូលហៃតុ ចមៃបងគឺដោយសារតៃថវិកាមានកំណត់ និង ដោយសារតៃការចាត់ចៃងអនុវត្តន៍ នាពៃលបច្ចុបៃបន្ននៃះ។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

81

និរន្តរភាពនៃបៃសិទ្ធភាពសមៃប់អ្នកចូលរួមមួយចំនួន ទំនងជាស្ថតិស្ថៃររយៈពៃលយូរ ហើយកៃមុ ជួយខ្លួនឯងនៅក្នុងសៃុកមួយចំនួន ហាក់ដូចជាអាចបន្តយា៉ាងសៃួល ដោយមិនមានជំនួយគាំទៃ ពីខាងកៃ។ ទោះជាយា៉ាងណាក៏ដោយ នៅទីណាដៃលសកម្មភាពកៃមុជួយខ្លនួឯងមិនបានវិវត្តន៍ ទៅរកការសមៃបសមៃួលលទ្ធភាពអ្នកចូលរួម ដើមៃបីលុបបំបាត់ភាពកៃីកៃ និង កាត់បន្ថយភាព ងាយរងគៃះរបស់ពួកគៃទៃនោះ គឺសកម្មភាពរបស់កម្មវិធី ទំនងជានៅបន្តតៃូវការជំនួយគាំទៃពី ខាងកៃ។

ខៃត្តមួយ ក្នងុចំណោមបណា្តាខៃត្តទំាងឡាយ មានអង្គការមិនមៃនរដ្ឋាភិបាលមួយ បានរួមចំណៃក នៅក្នុងគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា អស់រយៈពៃលជាចៃើនឆ្នាំ រហូតមកដល់ឆ្នាំ ២០១០។ ចាប់តាំងពីបានបញ្ចប់ថវិកាគាំទៃពីខាងកៃមក គៃបានបា៉ាន់បៃមាណថ សកម្មភាព នានា (ការចុះសួរសុខទុក្ខដល់ផ្ទះ និង វគ្គតំាងសមា្មាធិនៅតាមវត្ត) នៅបន្តក្នងុកមៃតិតៃមឹបៃហៃល ៧៥% ធៀបទៅនឹងកិច្ចបៃតិបត្តកិារកន្លងមក ដៃលមានជំនួយគំាទៃពីខាងកៃ។ បើទោះជាបៃក់ គាំទៃ មិនតៃូវបានគៃផ្តល់ទៅឱៃយអ្នកចូលរួមទៀងទាត់ក្តី ឬ ក្នុងកមៃិតដូចមុនក្តី តៃពៃះសងៃឃបាន ចៃកចាយជំនួយវត្ត ជាបៃក់ និង ជាសមា្ភារៈ។ អង្គការមិនមៃនរដ្ឋាភិបាល រួមចំណៃកកាត់បន្ថយ ២៥% ជាការពិតគឺថ ពៃះសងៃឃដៃលបានទទួលការបណ្តះុបណា្តាលជាផ្នៃកមួយនៃកម្មវិធី បានលា ចាកសិកា្ខាបទ ឬ ផ្លាស់ប្តរូទីតំាងទៅគង់នៅក្នងុវត្តផៃសៃងទៀត ហើយការដៃលពៃះសងៃឃគិតស្វៃងរក អ្នកមកជំនួសពៃះអង្គអនុវត្តន៍សកម្មភាពនោះបន្ត វាមិនបានពៃពៃតឹ្តទៅជាលក្ខណៈបៃព័ន្ធនោះទៃ។ អង្គការមិនមៃនរដ្ឋាភិបាល បានបៃប់ថ ខ្លនួមានបំណងសមៃបសមៃលួវគ្គបណ្តះុបណា្តាលក្នងុពៃល អនាគតខាងមុខនៃះ ដើមៃបីនិមន្តពៃះសងៃឃចូលរួមក្នុងសកម្មភាព។ ថ្វីបើមានការចុះថយក៏ ដោយ ក៏ការបន្តសកម្មភាពតៃឹមកមៃិត ៧៥% នៃះ ជាលទ្ធផលមួយដ៏បៃសើរដៃរ ក្នុងពៃលគា្មានថវិកាធំដុំ ជាជំនួយពីខាងកៃនៃះ។ អង្គការមិនមៃនរដ្ឋាភិបាលនៃះ មិនបានចង្អលុបងា្ហាញថ តើពៃលវៃលា ប៉ុណា្ណោ និង ធនធានហិរញ្ញវត្ថុចំនួនប៉ុនា្មាន ដៃលខ្លួននឹងបន្តវិនិយោគក្នុងការគាំទៃដល់ពៃះសងៃឃ នោះទៃ ប៉ុន្តៃ វាទំនងជាតិចតួចប៉ុណោ្ណោះ បើធៀបនឹងកមៃិតថវិកាលើកដំបូង។ ឧទាហរណ៍បាន គូសបញ្ជាក់ពីភាពខុសគា្នា ទាំងថ្លៃចំណាយអនុវត្តន៍ និង ទាំងនិរន្តរភាពសកម្មភាព ទាំងឡាយ ពៃលមិនមានជំនួយគាំទៃពីខាងកៃ នៅពៃលដៃលសកម្មភាពនានា កា្លាយជាផ្នៃកមួយនៃការងារស្នូលរបស់វត្ត។ សៃដៀងគា្នានៃះដៃរ គឺមានការយកចិត្តទុកដក់តិចតួច ដៃលអាចតៃូវបានសៃូបចូលទៅក្នងុសកម្មភាពនានារបស់ដៃគូអនុវត្តន៍ នៅពៃលដៃលការងារអភិវឌៃឍន៍សហគមន៍មូលដ្ឋាន កា្លាយទៅជាផ្នៃកមួយនៃការងារស្នលូរបស់ខ្លនួ ដៃលមិនមៃនជាផ្នៃកទទួលខុសតៃវូរបស់មន្ទរីធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត ទៃនោះ។

គំនិតផ្តួចផ្តើមនៃះ មានសកា្តានុពលអាចបន្តការគាំទៃដល់បៃជាពលរដ្ឋ ដៃលកៃីកៃបំផុត/ងាយរង គៃះបំផុត លើសពីជំនួយគាំទៃពីខាងកៃ បើសិនជាក្នុងបំណងធ្វើនៅតាមវត្ត និង នៅក្នុងរង្វង់ យន្តការអប់រំនៃកៃមពៃះពុទ្ធសាសនា ដើមៃបីឱៃយពៃះសងៃឃចូលពាក់ព័ន្ធកាន់តៃចៃើន នៅក្នុងបញ្ហា ពាក់ព័ន្ធនឹងភាពងាយរងគៃះ។ ទោះជាយា៉ាងណាក៏ដោយ សកម្មភាពភាគចៃើនមានថ្លៃចំណាយ ជាក់លាក់ ហើយបើគៃមិនអាចបញ្ចលូសកម្មភាពទំាងនោះទៅជាមួយកិច្ចអន្តរាគមន៍ដទៃៗ ទៀត ឬ តៃវូបានគៃអនុវត្តន៍ក្នងុតម្លៃទាបជាង ឬ មិនចំណាយសោះទៃនោះ គឺវាទំនងជាមានការបៃឈម របស់វត្តទាំងឡាយ ចំពោះការអនុវត្តសកម្មភាពនានា នៅក្នុងកមៃិតដូចគា្នាដៃលពួកគៃកំពុងធ្វើ ពៃលបច្ចបុៃបន្ននៃះ។ អន្តរាគមន៍ដៃលធ្វើតៃម្តងឈប់ ឬ អន្តរាគមន៍ដៃលមានពៃលវៃលាកំណត់ ក្នងុ ការផ្តល់ការគំាទៃដល់បៃជាពលរដ្ឋរងផលប៉ះពាល់ដោយមៃរោគអៃដស៍ និង ជម្ងអឺៃដស៍ អាចមាន ឥទិ្ធពលរយៈពៃលយូរអង្វៃង។ ការកាត់បន្ថយអាកបៃបកិរិយាមាក់ងាយ ឧទាហរណ៍ដូចជា តាម រយៈពៃះសងៃឃទៅសួរសុខទុក្ខកៃុមបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ និង ការចៃករំលៃក

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

82

ព័ត៌មានតៃឹមតៃូវ ស្តីពីការចម្លងមៃរោគអៃដស៍ អាចមានឥទ្ធិពលរយៈពៃលយូរអង្វៃងទៅលើការឆ្លើយតប និង អាកបៃបកិរិយារបស់សហគមន៍ និង ទៅលើគុណភាពជីវិតរស់នៅរបស់កៃុមបៃជា-ពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍។

ដើមៃបីបង្កើននិរន្តរភាពនៃគំនិតផ្តចួផ្តើមនៃះ ជាសំខាន់គឺតៃវូផៃសាភា្ជាប់សកម្មភាពនានា និង អ្នកចូល រួមកម្មវិធី ទៅនឹងយន្តការការពារសង្គមដៃលមានសៃប់ដូចជា មូលនិធិសមធម៌សុខាភិបាល ឬ កម្មវិធីអាហារូបករណ៍ ដើមៃបីធ្វើឱៃយមាននិរន្តរភាពល្អបៃសើរឡើង។ ឧទាហរណ៍ដូចជា កម្មវិធីកំណត់ អត្តសញ្ញាណគៃួសារកៃីកៃ (អាយ.ឌី.ភួរ) ដៃលដឹកនាំដោយកៃសួងផៃនការ តៃូវបានអនុវត្តន៍នៅ ក្នុងសៃុក និង ខៃត្តមួយចំនួន។ ជាការចាំបាច់គឺ មានគំនិតផ្តួចផ្តើមធ្វើចំណាត់ថ្នាក់គៃួសារកៃីកៃ ដោយបៃងចៃកតាមកមៃិត ក្នុងនោះមាន កមៃិត ១ (កៃីកៃខា្លាំង) ឬ កៃីកៃកមៃិត ២ (កៃល្មម)។ គោលបំណងនៃទមៃង់ការងារនៃះគឺ កំណត់រកគៃសួារកៃកីៃ ដើមៃបីកាត់បន្ថយថ្លៃចំណាយរដ្ឋបាល ក្នុងការជៃើសរីសកៃុមគោលដៅ និង អនុញ្ញាតឱៃយមានការបៃងចៃកធនធានអភវិវឌៃឍន៍ ដៃលមិន សូវជាមានចៃើន ឱៃយមានបៃសិទ្ធភាព ទៅដល់អ្នកទំាងឡាយដៃលមានសៃចក្តតីៃវូការចំាបាច់បំផុត (២៨)។ វាហាក់ដូចជាសមហៃតុផលដៃរដៃលធានាថ តៃវូផៃសាភា្ជាប់អ្នកចូលរួមក្នងុកម្មវិធីគំនិតផ្តចួ ផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា ទៅនឹងទមៃង់ការងារនៃះ នៅក្នុងបណា្តាសៃុកទាំងឡាយដៃល មានបៃតិបត្តកិារកម្មវិធីកំណត់អត្តសញ្ញាណគៃសួារកៃកីៃ។ ទោះជាយា៉ាងណាក៏ដោយ ការពិភាកៃសា ជាកៃុម មានការយល់ដឹងមិនចុះសមៃុងគា្នាអំពីទមៃង់ការងារនៃះ ក្នុងចំណោមអ្នកចូលរួម។ អ្នក ចូលរួមមួយចំនួន បាននិយាយថ ពួកគៃគា្មាន “ប័ណ្ណលឿង” ទៃ (ប័ណ្ណកំណត់គៃសួារកៃកីៃ) ពីពៃះអង្គការយូនីសៃហ្វជួយពួកគៃតាមរយៈកម្មវិធី គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា ខណៈ ដៃលអ្នកផៃសៃងទៀតនិយាយថ ពួកគៃមានប័ណ្ណលឿង តៃថ ពួកគៃមិនអាចទទួលបានធនធាន នៅតាមភូមិនោះទៃ ដោយសារពួកគៃបានទទួលការគំាទៃពីអង្គការយូនីសៃហ្វ ជួយពួកគៃតាមរយៈ កម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា។ បើមិនធ្វើសមាហរណកម្មទៅក្នងុទមៃង់ការងារ ដៃលមានសៃប់ទៃនោះ ហានិភ័យកម្មវិធីនឹងកា្លាយជាគា្មាននិរន្តរភាពរចនាសម្ព័ន្ធខៃសៃបណោ្តាយ ឡើយ។ សៃដៀងគា្នានៃះដៃរ គឺតាមការផៃសាភា្ជាប់អ្នកចូលរួមទៅនឹងវិទៃយាសា្ថានមីកៃូហិរញ្ញវត្ថុ និង ទមៃង់ការងារបង្កើនបៃក់ចំណូល កម្មវិធីនឹងអាចមានលទ្ធភាពសមៃបសមៃួលយុទ្ធសាសៃ្តទាំង ឡាយ ដៃលបង្កើនបៃក់ចំណូលរបស់បៃជាពលរដ្ឋ ជាជាងផ្តល់បៃក់គំាទៃដៃលជាតមៃវូការគា្មាន កំណត់។

គៃបានមើលឃើញថ ការផៃសាភា្ជាប់ជាមួយអភិបាលកិច្ច និង រចនាសម្ពន័្ធអង្គភាព ដៃលមានសៃប់ មិនមានសង្គតភាពនោះទៃ នៅទូទាំងវត្តទាំងអស់ដៃលបានចុះទៅធ្វើការវាយតម្លៃ។ ឧទាហរណ៍ មានអ្នកស្ម័គៃចិត្តមួយចំនួន នៅក្នុងកម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា ដៃលអម ដំណើរពៃះសងៃឃ និង ជួយដល់ការសមៃបសមៃលួសកម្មភាព គឺជាសមាជិកកៃមុទៃទៃង់សុខភាព ភូមិ។ កៃមុអ្នកស្មគ័ៃចិត្តទំាងនៃះ ផ្តចួផ្តើមឡើងដោយកៃសួងសុខាភិបាល ដៃលជាផ្នៃកមួយនៃកិច្ច ខិតខំបៃងឹបៃងក្នងុការកៀរគរបៃជាពលរដ្ឋនៅក្នងុភូមិ និង បង្កើនការទទួលបាននូវសៃវាសុខភាព។ កៃមុអ្នកស្មគ័ៃចិត្តទំាងនៃះ មានវត្តមាននៅក្នងុភូមិជាចៃើន បុ៉ន្តៃមិនគៃប់ភូមិនោះទៃ។ មន្ទរីធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត និង ពៃះសងៃឃមួយចំនួន បានលើកឡើងពីរចនាសម្ពន័្ធអភិបាលកិច្ចថ្នាក់ភូមិ និង ឃំុ ជាពិសៃស បទបញ្ជាធម្មវិន័យ ដៃលអ្នកអនុវត្តន៍ទំាងឡាយបៃប់ពួកគៃពីសកម្មភាពនានា នៅ ក្នងុភូមិសាសៃ្តនៃដៃនសមត្ថកិច្ច យុតា្តាធិការរបស់ពួកគៃ។ ក្នងុករណីមួយចំនួន ថ្នាក់ដឹកនំាភូមិ និង ឃុំ ចូលរួមក្នុងសកម្មភាពដូចជា ចុះសួរសុខទុក្ខដល់ផ្ទះ ជាដើម។ ទោះជាយា៉ាងណាក៏ដោយ ការ សមៃបសមៃួលជាមួយថ្នាក់ដឹកនាំឃុំ និង ភូមិ ហាក់ដូចជាមានកមៃិតតិចតួចណាស់ ទាក់ទងនឹង ការគៃប់គៃង និង ការធ្វើផៃនការរបស់កម្មវិធី។ ជាងនៃះទៅទៀត តំណាងមន្ទរីធម្មការ និង សាសនា

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

83

ខៃត្ត និង ពៃះសងៃឃមួយចំនួនតូច បានលើកឡើងថ ការសមៃបសមៃួលជាបៃព័ន្ធជាមួយគណៈ-កម្មការពិគៃះយោបល់បញ្ហាសៃ្ត ីនិង កុមារ និង គណៈកម្មការឃំុទទួលបន្ទកុកិច្ចការនារី និង កុមារ ថ្នាក់ខៃត្ត និង សៃកុ ហាក់ដូចជាមិនតៃវូបានអនុវត្តន៍នៅក្នងុសកម្មភាពនៃកម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា នោះទៃ។

ការគ្រប់គ្រង និង ភាពម្ចាស់ការន្រកម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើម

តំណាងមន្ទរីធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត បានចង្អលុបងា្ហាញពីកមៃតិផៃសៃងៗនៃសៃចក្តសីារទរចំពោះ កម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមនៃះ។ មៃយា៉ាងគឺ បៃធានមន្ទីរ និង ជនបង្គោលខៃត្ត បានប្តៃជា្ញាចិត្តខ្ពស់ចំពោះ សកម្មភាព និង លទ្ធផលនានា និងបានបងា្ហាញថ ពួកគាត់បានរួមចំណៃកពាក់ព័ន្ធយា៉ាងជាក់លាក់ ក្នងុការអនុវត្តកម្មវិធី។ នៅជៃងុមា្ខាងទៀតនៃវិសាលគមនៃះគឺ បៃធានមន្ទរីខៃត្ត បានពនៃយល់ថ កម្មវិធី គំនិតផ្តចួផ្តើមនៃះ វាស្ថតិនៅកៃផៃនការការងាររបស់ពួកគាត់ និង ថ វាមិនងាយសៃលួសមៃប់ ពួកគាត់ ហើយក៏ដក់បន្ទុកមកលើពួកគាត់ដៃរ។ ចំពោះអ្នកដៃលបានប្តៃជា្ញាចិត្ត គឺពួកគាត់បាន ពុះពារចង់ឃើញថ តើគាត់អាចសមៃបតាមយា៉ាងដូចម្តៃច ដើមៃបីកៃលម្អកម្មវិធីនៃះ ឧទាហរណ៍ ដូចជា តៃវូបំពៃញតាមសៃចក្តតីៃវូជាក់លាក់របស់អ្នកចូលរួមមា្នាក់ៗ ជាដើម ទំាងពំុមានសិទ្ធអំិណាច ធ្វើសៃចក្តសីមៃចចិត្ត ដើមៃបីកៃបៃថវិកានោះ។ ក្នងុពៃលជាមួយគា្នានៃះដៃរ ពួកគាត់មិនរំពឹងថមាន អំណាចធ្វើសៃចក្តីសមៃចចិត្តទាក់ទិននឹងថវិកា និង មិនមានអារម្មណ៍ថ ពួកគាត់មានជំនាញ គៃប់គៃងថវិកាបៃកបដោយបៃសិទ្ធភាពនោះឡើយ។ តាមបទពិសោធន៍ គឺពួកគាត់តៃវូបានគៃតមៃវូ ឱៃយចំណាយថវិកា ទៅតាមអ្វីដៃលគៃបានបៃប់ឱៃយចំណាយ និង មិនដៃលបានទទួលការបណ្តុះ បណា្តាលឱៃយអាចធ្វើអ្វីផៃសៃងទៀតកៃពីនោះឡើយ។ ក្នុងចំណោមអ្នកទាំងដៃលមើលឃើញថ កម្មវិធីនៃះជាការដក់បន្ទុកទៅលើពួកគាត់នោះ គឺមានមា្នាក់បានបញ្ជាក់ចៃបាស់លាស់ថ គាត់មិន គិតថ វាជាកតព្វកិច្ចដៃលគាត់តៃូវអនុវត្តន៍នោះទៃ។ អស់រយៈពៃលជាយូរមកហើយ សកម្មភាពនៃកម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា មិនមានការផ្លាស់ប្តរូជាក់លាក់នោះទៃ។ មានការណៃនំាមតិ និង គំនិតនានាដូចជា ការលើកស្ទយួ សិទ្ធកុិមារ និង ការលើកកម្ពស់ការថៃទំាតាមគៃសួារជាមូលដ្ឋាន ក៏បុ៉ន្តៃ រចនាសម្ពន័្ធ និង ការអនុវត្ត ជារួមមានសង្គតភាព។ ដោយហៃតុនៃះ វាហាក់ដូចជាមានកាលានុវត្តភាពតិចតួចណាស់ សមៃប់ ធ្វើឱៃយមានការពាក់ព័ន្ធជាមួយអ្នកដើរតួសំខាន់ៗ នៅក្នងុការរៀបចំកម្មវិធី និង ដំណើរការវាយតម្លៃ ដោយគា្មានការផ្លាស់ប្តូរបៃបយុទ្ធសាសៃ្ត និង សកម្មភាពចមៃបង។ ការយល់បៃបនៃះ គឺវាចៃញពី លទ្ធផលនៃទសៃសនៈរបស់អ្នកអនុវត្តន៍ស្ទើរគៃប់កមៃតិថ្នាក់ទំាងអស់ (មន្ទរីធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត ការិយាល័យធម្មការ និង សាសនាសៃុក ពៃះសងៃឃ អ្នកស្ម័គៃចិត្ត អ្នកសមៃបសមៃួល កៃុមជួយ ខ្លនួឯង និង សមាជិកកៃមុជួយខ្លនួឯង) ថពួកគៃពំុមៃនជាអ្នកធ្វើសៃចក្តសីមៃចលើអ្វមួីយនៅក្នងុ កម្មវិធីនោះទៃ។

បើមន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត ជឿជាក់ថ អំណាចធ្វើការសមៃចចិត្ត វាស្ថិតនៅកៃការគៃប ់គៃងរបស់គាត់នោះ ដូច្នៃះវាក៏មានន័យដូចគា្នានៃះដៃរសមៃប់អ្នកអនុវត្តន៍កម្មវិធីដទៃទៀត នៅគៃប់ កមៃិតទាំងអស់។ នៅខៃត្តមួយចំនួន វាហាក់ដូចជាមានកិច្ចសហការជាកៃុមនៅថ្នាក់សៃុកដៃល មានសមាសភាពជាមន្តៃថី្នាក់សៃកុ ពៃះសងៃឃ និង អ្នកស្មគ័ៃចិត្ត។ ទោះជាយា៉ាងណាក៏ដោយ ពួកគាត់ បានធ្វើការសមៃចចិត្តអំពីពៃលវៃលា និង កាលបរិច្ឆៃទសមៃប់ពៃឹត្តិការណ៍នានា ប៉ុន្តៃមិនមៃន សមៃចលើខ្លឹមសារ ឬ យុទ្ធសាសៃ្តចង្អុលទិសសកម្មភាពនោះទៃ។ នៅខៃត្តមួយចំនួន តាមដឹង ពីចរិកនៃទិសដៅកម្មវិធី បានបងា្ហាញឱៃយឃើញថ ពុំមានការចូលរួមចំណៃកពាក់ព័ន្ធពីសំណាក់

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

84

ពៃះសងៃឃ ឬ មន្តៃថី្នាក់សៃកុ ក្នងុការងាររៀបចំផៃនការសកម្មភាពឡើយ។ មានពៃះសងៃឃមួយចំនួន បានរៀបរាប់ពីការចូលរួមចំណៃកពាក់ព័ន្ធក្នងុកម្មវិធីអស់រយៈពៃល ៣ ឆ្នា ំឬ ចៃើនជាងនៃះ រួមមាន ការទទួលទូរស័ព្ទទាក់ទងនឹងថ្ងៃមុន ដៃលបានចុះសួរសុខទុក្ខដល់ផ្ទះ ឬ មុនពៃលរៀបចំពៃតឹ្តកិារណ៍ នៅតាមវត្ត និង ការណៃនាំឱៃយចូលរួម។ ពៃះសងៃឃទាំងនោះគិតថ ពៃះអង្គមិនអាចតាមដនបន្ត ចំពោះសមាជិកណាមួយនៃកៃុមជួយខ្លួនឯង ឬ ធ្វើផៃនការកម្មវិធីសមៃប់ការតាំងសមា្មាធិ និង វគ្គ ផ្តល់ដំបូនា្មានរបស់ពៃះពុទ្ធបានទៃ ដោយសារពៃះអង្គតៃូវបានបញ្ជូនទៅកាន់វត្តផៃសៃង ហើយមិន បៃកដថ ពៃះអង្គបានជួបបៃជាពលរដ្ឋដដៃលជាលើកទី ២ នោះឡើយ។ មនៃ្តថី្នាក់សៃកុដៃលស្ថតិ នៅក្នុងតំណៃងសៃដៀងគា្នានៃះដៃរ ក៏បានគិតដៃរថ ពួកគាត់មិនអាចតាមដនបន្តចំពោះបៃជា-ពលរដ្ឋ ឬ ចូលពាក់ព័ន្ធក្នុងសកម្មភាពនានា បៃកបដោយផ្លៃផ្កានោះទៃ។ មានកៃុមជួយខ្លួនឯងមួយចំនួន សកម្មខា្លាំងណាស់ ហើយតមៃង់ទិសដោយខ្លួនឯងបាន ចំពោះ សកម្មភាពនានារបស់ពួកគៃ។ កិច្ចបៃជុំ ២ លើក ក្នុងមួយតៃីមាស ជាតាកាលីករសមៃប់ពួកគ ដអភិវឌៃឍន៍បណា្តាញគំាទៃពួកគៃ ហើយពួកគៃបានជួបជំុគា្នានៅកៃសកម្មភាពកម្មវិធីយា៉ាងទៀងទាត់ បំផុត នៅក្នុងភូមិ ឬ ឃុំរបស់ខ្លួន។ កៃុមជួយខ្លួនឯងដទៃទៀត អសកម្ម និង មិនដៃលសួរសំណួរ ឬ លើកបញ្ហាជាមួយអ្នកសមៃបសមៃួលនោះទៃ ឬ បើសិនជាពួកគៃមានសំណួរ ឬ លើកជាបញ្ហា ពួកគៃគិតថ សំណើរបស់ពួកគៃតៃូវបានចៃនចោល ដោយរំលោភបំពាន។ នៅគៃប់កមៃិតទាំងអស់ និង ក្នុងចំណោមភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ គៃប់គា្នាហាក់ដូចជាគិតថ មាន អ្នកផៃសៃងទៀតជាអ្នកទទួលខុសតៃវូ ហើយគា្មាននរណាមា្នាក់ចង់ “ឱៃយមានការស្តបីនោ្ទាសនោះទៃ”។ សមាជិកទំាងឡាយនៅក្នងុកៃមុជួយខ្លនួឯង មានការខា្មាស់អៀនខា្លាងំ ឬ មិនហា៊ានលើកបញ្ហាកង្វល់ ជាមួយគា្នា ទៅវិញទៅមក ជាមួយអ្នកសមៃបសមៃួល តំណាងមន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត ឬ ការិយាល័យធម្មការ និង សាសនាសៃកុ ឬ ពៃះសងៃឃនោះទៃ ទោះបីជាពួកគៃបានគិតថ មានគំនិត យោបល់ល្អៗសមៃប់ជួយខ្លួនឯងក៏ដោយ។ ពៃះសងៃឃជាចៃើនអង្គ បានបញ្ជាក់ពីភាពមះមុត ចូលរួមចំណៃកពាក់ព័ន្ធក្នងុការធ្វើសៃចក្តសីមៃចចិត្តចៃើនជាង ហើយពៃះសងៃឃដៃលទុកចិត្ត និង ទទួលបានការអប់រំចៃើនជាង បានចង្អុលបងា្ហាញថ ពៃះអង្គមានសមត្ថភាពទទួលយកតួនាទីដ៏ធំធៃង ក្នុងការតាក់តៃងកម្មវិធី និង ការគៃប់គៃងថវិកា។ ទោះជាយា៉ាងណាក៏ដោយ ពៃះអង្គមិនចង ់រំលោភលើភាពទទួលខុសតៃវូរបស់មន្ទរីធម្មការ និង សាសនាខៃត្តនោះទៃ។ មានបៃធានមន្ទរីខៃត្ត និង ជនបង្គោលមួយចំនួន បានបញ្ជាក់ពីការផ្លាស់ប្តរូតិចតួចដៃលពួកគៃចង់ធ្វើ ឬ សកម្មភាពផៃសៃង គា្នាដៃលពួកគៃចង់អនុវត្តន៍ បុ៉ន្តៃហាក់ដូចជាគា្មាននរណាមា្នាក់មានសមត្ថភាព ឬ ជំនាញចរចារ ដើមៃបី ធ្វើឱៃយបំណងរបស់ពួកគៃចូលទៅដល់អង្គការយូនីសៃហ្វនោះទៃ។

បុគ្គលិកអង្គការយូនីសៃហ្វ បានពនៃយល់ថ កិច្ចខិតខំបៃងឹបៃងរបស់ពួកគៃ ដើមៃបីជួយដល់តំណាង មន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត ឱៃយទទួលយកអភិកៃមតាមបៃបចូលរួមពីភាគីពាក់ព័ន្ធដទៃៗទៀតកាន់តៃចៃើនឡើង នៅក្នុងកម្មវិធី (នោះគឺការិយាល័យធម្មការ និង សាសនាសៃុក ពៃះសងៃឃ និង អ្នកស្ម័គៃចិត្ត) និង សហការកាន់តៃខា្លាំងឡើងជាមួយអង្គការនានា។ ទោះជាយា៉ាងណាក៏ដោយ បើគា្មានវត្តមានសមាជិករបស់អង្គការយូនីសៃហ្វ ក្នងុការសមៃបសមៃលួកិច្ចបៃជំុនានានៅថ្នាក់ខៃត្ត ឬ ថ្នាក់សៃុក និង សកម្មភាពលើកកម្ពស់ការចូលរួម និង កិច្ចសហការទៃនោះ គឺអភិកៃមបៃបនៃះ ទំនងជានឹងមិនកើតមាននោះទៃ។ សៃដៀងគា្នានៃះដៃរ របាយការណ៍នានានៃកិច្ចបៃជុំពិនិតៃយបូកសរុបឡើងវិញបៃចាំឆ្នាំ បានកត់តៃកិច្ចខិតខំបៃឹងបៃងទាំងឡាយ ដើមៃបីបង្កើនសមត្ថភាព និង និរន្តរភាពកម្មវិធី។ ទាំងនៃះរួមទាំងការពិភាកៃសា ស្តីពីបៃសិទ្ធភាពចំណាយ និង ចំណុចគោលដៅ ស្តពីីការចំណាយផៃសៃងៗចំនួន ២៥%។ គៃបានស្នើជាគំនិតឱៃយបង្កើនវគ្គសមៃប់កុមារមានលក្ខណៈ

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

85

បៃបចូលរួម និង គំនិតផ្តចួផ្តើមនៃកិច្ចការពារកុមារដូចជា “ទមៃង់បៃបបទនៃការប្តៃជា្ញាចិត្ត” សមៃប់អ្នកធ្វើការជាមួយកម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា ដើមៃបីលើកកម្ពស់កិច្ចការពារ សិទ្ធិកុមារ និង កិច្ចការពារកុមារ (២៤)។ នៅឆ្នាំ២០១១ អង្គការយូនីសៃហ្វ បានសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើ ការផ្ទៃរភាពមា្ចាស់ការរបស់កម្មវិធី ទៅឱៃយរាជរដ្ឋាភិបាល ដើមៃបីចៀសវាងបន្តមានទសៃសនៈយល់ថវាជា “គមៃងរបស់អង្គការយូនីសៃហ្វ” (២៦)។ ទោះជាការវាយតម្លៃនៃះ បានធ្វើឡើងតិចជាងមួយឆ្នានំៃកិច្ចពៃមពៃៀង ដៃលបានអនុម័តនៅក្នងុអង្គបៃជំុ ក៏ដោយ ក៏មានសញ្ញាតិចតួចណាស់ដៃរ ដៃលអ្នកចូលរួម និង អ្នកអនុវត្តន៍ទំាងឡាយ បានគិតថ កម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើមនៃះជាកម្មវិធីមួយ និង មិនមៃនជា “កម្មវិធីរបស់អង្គការយូនីសៃហ្វ” នោះ។

អ្នកចូលរួមជាចៃើន បានឱៃយតម្លៃខ្ពស់ដល់សកម្មភាពទំាងឡាយ ដៃលរួមបញ្ចលូពៃះសងៃឃកាន់ពុទ្ធ សាសនា ចុះសួរសុខទុក្ខដល់ផ្ទះ និង មានតួនាទីនៅក្នុងការសមៃបសមៃួលវគ្គតាំងសមា្មាធិ ក៏ប៉ុន្តៃ ការរៀបចំកម្មវិធី (នោះគឺជាការធ្វើផៃនការ និង ការគៃប់គៃងរបស់ខ្លនួ) នៅពំុទាន់ទទួលបានផល ក្នុងការពងៃឹងកៃមពៃះពុទ្ធសាសនាឱៃយធ្វើសកម្មភាពទាំងនៃះ ដូចដៃលកម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើម មាន បំណងចង់បាននោះទៃ។ ដើមៃបីសមៃចបាននិរន្តរភាពរបស់សកម្មភាពទាំងឡាយ ចាំបាច់គឺតៃូវ មានការធ្វើសៃចក្តសីមៃចចិត្ត និង ការកសាងសមត្ថភាព ក្នងុចំណោមពៃះសងៃឃនៅតាមវត្ត។ មាន កាលានុវត្តភាពក្នុងការផ្តល់ភាពទទួលខុសតៃូវកាន់តៃចៃើន បៃគៃនពៃះសងៃឃដៃលបានចូលរួម ចំណៃកពាក់ព័ន្ធក្នុងកម្មវិធីរួចទៅហើយ និង កាលានុវត្តភាពចូលរួមចំណៃកពាក់ព័ន្ធពីសំណាក់ ពៃះសងៃឃកាន់តៃចៃើនឡើង តាមរយៈការរៀបចំការប្តៃជា្ញាចិត្តរបស់កៃមុពៃះពុទ្ធសាសនាជាន់ខ្ពស់ ដៃលមានលទ្ធភាពកៀរគរពៃះសងៃឃនៅតាមមហាវិទៃយាល័យពុទ្ធសាសនបណ្ឌតិ និង បណា្តាញដទៃៗ ទៀតរបស់ខ្លួន។

ដើមៃបីឱៃយការអនុវត្តតាមកម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើមនៅក្នងុបណា្តាខៃត្ត សៃកុ និង វត្ត កាន់តៃចៃើនថៃមទៀត គៃតៃូវចាប់ផ្តើមបញ្ចូលគោលបំណងរបស់ខ្លួន តាមរយៈយន្តការអប់រំពៃះពុទ្ធសាសនា ដូចជា វិទៃយាសា្ថានពុទ្ធសាសនបណ្ឌតិ និង អនុវត្តន៍នៅតាមវត្ត។ មានពៃះសងៃឃជាចៃើនអង្គបានពនៃយល់ថ ពៃះអង្គចៃកចាយលុយ និង សមា្ភារៈអំណោយដៃលវត្តបានទទួល ឱៃយទៅបៃជាពលរដ្ឋងាយរងគៃះ នៅពៃលដៃលពៃះអង្គចុះសួរសុខទុក្ខពួកគៃដល់ផ្ទះ។ ជាញឹកញាប់ សមាជិកកៃមុជួយខ្លនួឯង និង ពៃះសងៃឃ បានចង្អលុបៃប់ថ បៃអប់បៃមូលបៃក់វិភាគទាន ដៃលបិទសា្លាកសញ្ញាបញ្ជាក់ថសមៃប់ “កៃមុបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍” នៅតាមវត្ត បានទទួលអំណោយតិចតួចណាស់ និង ក្នងុករណីខ្លះ គឺគា្មានអំណោយសោះពីឧបាសក-ឧបាសិកាដៃលបានមកវត្ត។ ពួកគៃជឿជាក់ថ មានទសៃសនៈមួយគឺថ ក្នុងចំណោមសមាជិកក្នុងសហគមន៍ គឺកៃុមបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយ មៃរោគអៃដស៍ បានទទួលនូវអ្វដីៃលជាតមៃវូការរួចសៃចហើយ ពីកម្មវិធីនានាដូចជា គំនិតផ្តចួផ្តើម ថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា អង្គការមិនមៃនរដ្ឋាភិបាលដទៃទៀត និង ការឆ្លើយតបនានារបស់ រាជរដ្ឋាភិបាល។ ទោះជាយា៉ាងណាក៏ដោយ ពៃះសងៃឃមួយចំនួន បានធ្វើការសមៃចចិត្ត មិនដក់បៃអប់អំណោយសមៃប់កៃុមបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ ដច់ដោយឡៃកនោះទៃ ហើយបានបៃើបៃស់អំណោយសមៃប់ជនកៃកីៃទូទៅ ផ្តល់ទៅឱៃយបៃជាពលរដ្ឋងាយរងគៃះ ដៃល រងផលប៉ះពាល់ដោយមៃរោគអៃដស៍។ បើសិនជាកម្មវិធី កំណត់ឱៃយចៃបាស់ឡើងវិញនូវចំណុចដៅ របស់ខ្លួន ទៅលើបៃជាពលរដ្ឋងាយរងគៃះបំផុត ដៃលក្នុងនោះមៃរោគអៃដស៍អាចជាកតា្តាមួយ ដូចដៃលបានពិភាកៃសានោះ ការបៃងចៃកបៃជាពលរដ្ឋកៃីកៃ ធៀបនឹងកៃុមបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅ ជាមួយមៃរោគអៃដស៍ វាទំនងជាអាចមានបញ្ហាតៃបន្តិចបន្តួចប៉ុណោ្ណោះ។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

87

កម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា បានបងា្ហាញរួចមកហើយថ ខ្លួនអាចទទួលយក អភិកៃមជាក់លាក់ និង មានគោលដៅឆ្ពោះទៅរកកិច្ចការពារសិទ្ធកុិមារ ដូចជាសិទ្ធកុិមារ ជាដើម។ បច្ចបុៃបន្ននៃះ កម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើម កំពុងលើកកម្ពស់កិច្ចការពារកុមារ តាមរយៈការគំាទៃកុមារងាយ រងគៃះ នៅក្នុងវគ្គទៀងទាត់នានា។ នៅក្នុងកិច្ចបៃជុំទាំងនៃះ គៃបានផ្តល់ឱៃយកុមារនូវសារផ្តល់ ព័ត៌មានសំខាន់ៗ ស្តពីីសិទ្ធរិបស់កុមារ និង ផ្តល់ដំបូនា្មានអំពីអ្វដីៃលពួកគៃគួរជៃើសយកជាអាទិភាព ឧទាហរណ៍ ដូចជាការអប់រំរបស់កុមារ ជាដើម។

សៃបពៃលជាមួយគា្នានៃះដៃរ ពៃះសងៃឃមួយចំនួនក៏បានលើកឡើងផងដៃរ ពីបញ្ហានានានៃភាពពាក់ ព័ន្ធនឹងកិច្ចការពារកុមារ ដៃលគៃអាចទាញយកជាបៃយោជន៍បាន និង ដៃលអាចធ្វើតាមបាន នៅ ទូទាំងកម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមទាំងមូល។ ករណីដៃលពិសៃសគឺ មានពៃះសងៃឃមួយចំនួនបានលើក ឡើងពីទមៃង់នៃការគាំទៃផ្នៃកចិត្តសាសៃ្តដល់កុមារ ដៃលផ្តាតទៅលើការលើកកម្ពស់ជំនាញជា មាតាបិតា ក្នងុចំណោមមនុសៃសពៃញវ័យឱៃយកាន់តៃបៃសើរឡើង។ បៃបនៃះរួមមាន សារផ្តល់ព័ត៌មាន សំខាន់ៗអំពីការលើកទឹកចិត្តដល់កុមារ ដើមៃបីជមៃញុពួកគៃឱៃយចង់ធ្វើអ្វមួីយ និង ការសា្តាប់យោបល់ របស់ពួកគៃ។ នៃះវាហាក់ដូចជាកើតមានជាលក្ខណៈកៃផ្លវូការ នៅពៃលពៃះសងៃឃចុះសួរសុខទុក្ខ គៃសួារតាមផ្ទះ។ ការចុះសួរសុខទុក្ខដល់ផ្ទះ និង សារផ្តល់ព័ត៌មានសំខាន់ៗទំាងនៃះ អាចតៃវូបាន ពៃះសងៃឃបញ្ជូនទៅដល់បៃជាពលរដ្ឋនៅតាមវត្តទាំងអស់យា៉ាងងាយ បើសិនជាគៃពុំទាន់បានធ្វើ ដូច្នៃះទៃនោះ។

ពៃះសងៃឃក៏មានកាលានុវត្តភាពផងដៃរ សមៃប់បង្កើនចំណៃះដឹងរបស់ពៃះអង្គ លើការងារការពារ កុមារ សមៃប់ផ្តល់ព័ត៌មានឱៃយកាន់តៃមានបៃយោជន៍ថៃមទៀត។ ឧទាហរណ៍ដូចជា ព័ត៌មានអំពី សិទ្ធិកុមារ ដៃលបានផ្តល់ទៅឱៃយមាតាបិតារបស់កុមារ រួមទាំងសៃចក្តីថ្លៃងការណ៍ថ កុមារមាន សិទ្ធិទទួលបានឈ្មាះផងដៃរ។ ប៉ុន្តៃ ពុំទាន់ចៃបាស់លាស់ទៃថ តើពៃះសងៃឃបានយល់ចៃបាស់គៃប់ គៃន់ហើយឬនៅ ពីដំណើរការចុះអតៃនុកូលដ្ឋានរបស់កុមារឬអត់នោះ និង ថតើពៃះសងៃឃអាចមានលទ្ធភាពផ្តល់ព័ត៌មានដៃលមានបៃយោជន៍ ថតើតៃូវចុះអតៃនុកូលដ្ឋានយា៉ាងដូចម្តៃច និង នៅពៃលណា។

នៅមានបញ្ហាមួយចំនួនទៀតទាក់ទិននឹងកិច្ចការពារកុមារ ដៃលកម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើមដោះសៃយ ដោយផ្ទាល់រួចទៅហើយ និង ថគំនិតផ្តួចផ្តើមនៃះ អាចដោះសៃយនៅពៃលអនាគត ៖

ការងារពាក់ព័ន្ធនឹងកិច្ចការពារកុមារ

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

89

ស្រចក្តីសន្និដ្នានគោលបំណង និង សកម្មភាពនៃកម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា បានបងា្ហាញនូវ ភាពពាក់ព័ន្ធកមៃតិខ្ពស់ទៅនឹងបរិបទគោលនយោបាយជាតិ ទំាងការឆ្លើយតបបៃយុទ្ធនឹងមៃរោគ អៃដស៍ និង តួនាទីរបស់ថ្នាក់ដឹកនំាសាសនា។ សកម្មភាពទំាងនៃះ បានទទួលសា្គោល់យា៉ាងសំខាន់ នូវទីកន្លៃង ដៃលកៃុមបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ ពីមុនមកធា្លាប់ងាយរងគៃះ ដោយសារតៃូវគៃដក់ឱៃយនៅឯកោ និង មានការមាក់ងាយចៃើន។ ចាប់តាំងពីមានការចាប់ផ្តើម ដំបូងរបស់កម្មវិធីនៃះមក បរិបទមៃរោគអៃដស៍នៅក្នងុពៃះរាជាណាចកៃកម្ពជុា បានផ្លាស់ប្តរូគួរឱៃយ កត់សមា្គោល់។ យុទ្ធនាការផៃសព្វផៃសាយព័ត៌មាន និង អភិកៃមពត៌មានចំណុចគោលដៅ ដៃលអនុវត្តន៍ ដោយអង្គការមិនមៃនរដ្ឋាភិបាល និង កម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើម ដូចជាគំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធ សាសនា ជាដើម បានចូលរួមបង្កើនការយល់ដឹងយា៉ាងសីុជមៃ ស្តពីីមៃរោគអៃដស៍ និង ការចម្លង មៃរោគអៃដស៍ ក្នុងចំណោមបៃជាពលរដ្ឋទូទៅយា៉ាងចៃើនកៃលៃង។ សកម្មភាពនៃះ ទទួលបាន មកវិញនូវការលុបបំបាត់ភាពភ័យខា្លាចយា៉ាងចៃើន ក្នងុចំណោមបៃជាពលរដ្ឋដៃលតៃវូបានគៃមាក់ ងាយ និង រីសអើង ជាមួយកៃុមបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ ដោយការភាន់ចៃឡំ អំពីវិធីចម្លងមៃរោគអៃដស៍។ ទោះបីជាអាកបៃបកិរិយាមាក់ងាយ និង រីសអើង ទទួលបានជ័យជំនះក្តី ក៏អ្នកចូលរួមទូទៅ នៅក្នងុការវាយតម្លៃនៃះ បានអះអាងថ ពួកគៃបៃឈមនឹងភាពលំអៀងតិចតួច ជាពិសៃសនៅក្នងុតំបន់ជនបទ និង តំបន់ដច់សៃយាល ដៃលទទួលបានព័ត៌មានតិចតួចដៃរ ពៃះ ពួកគៃជាកៃមុបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍។ នៅក្នងុបរិបទនៃះ ភាពជាអ្នកដឹកនំាក្នងុ ពៃះពុទ្ធសាសនា នៅតៃមានតួនាទីក្នងុការធានាឱៃយបានថ កៃមុបៃជាពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគ អៃដស៍ តៃូវបានសហគមន៍ទាំងឡាយទទួលយក ក៏ប៉ុន្តៃ មានកាលានុវត្តភាពមួយបងា្ហាញខ្លួនឯង ថ កម្មវិធីនៃះតៃវូពាក់ព័ន្ធឱៃយបានកាន់តៃចៃើនជាមួយសមាជិកសហគមន៍ដៃលងាយរងគៃះបំផុត ទាំងនោះ ដោយហៃតុផលមួយចំនួន ហើយនិងថ មៃរោគអៃដស៍ មិនមៃនជាលក្ខខណ្ឌតៃមួយគត់សមៃប់ដក់បញ្ចូលទៅក្នុងសកម្មភាពនានានោះទៃ។ បៃបនៃះ ក៏ជួយបញៃឈប់បានផងដៃរនូវ ការមានអារម្មណ៍មិនល្អពីសំណាក់សមាជិកសហគមន៍មួយចំនួន ដៃលធា្លាប់មានចំពោះកៃមុបៃជា- ពលរដ្ឋរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ និង ដៃលបានតៃូវគៃយល់ថ បានទទួលការថៃទាំពៃយាបាល យា៉ាងពៃញចិត្តពីអង្គការមិនមៃនរដ្ឋាភិបាលនានា និង ការឆ្លើយតបដទៃៗ ទៀត មិនថបៃជាពលរដ្ឋ ដៃលមានជម្ងឺផៃសៃងៗគា្នា ឬ ដៃលកៃីកៃជាងគា្នា នៅសហគមន៍នោះទៃ។ សកម្មភាពរបស់កម្មវិធី គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងពៃះពុទ្ធសាសនា សំដៅលើបៃជាពលរដ្ឋដៃលមានបៃក់ចំណូលទាប បំផុត និង ដៃលជាញឹកញាប់រងផលប៉ះពាល់ពីឥទ្ធិពលនៃមៃរោគអៃដស៍ និង មូលហៃតុនៃភាព ងាយរងគៃះ ជាទូទៅ ដៃលមានន័យថ កៃុមបៃជាពលរដ្ឋងាយរងគៃះបំផុត និង កំពុងរស់នៅ ជាមួយ និង ទទួលរងផលប៉ះពាល់ពីមៃរោគអៃដស៍ នឹងតៃូវបានគៃបន្តដក់បញ្ចូលទៅក្នុងកម្មវិធី បើទោះជាមានវិធានការចៃើនទៀត សមៃប់ភាពងាយរងគៃះ តៃូវបានដក់រួមបញ្ចូលទៅក្នុងលក្ខណៈវិនិច្ឆ័យសមៃប់ជៃើសរីសក៏ដោយ។

បៃសិទ្ធភាពដៃលគំនិតផ្តួចផ្តើមនៃះ មានទៅលើកៃុមបៃជាពលរដ្ឋងាយរងគៃះបំផុតមួយចំនួន កំពុងរស់នៅជាមួយមៃរោគអៃដស៍ ទំនងជាមានលក្ខណៈខា្លាងំធ្ងន់ធ្ងរមៃនទៃន។ ការដៃលពៃះសងៃឃ បានបងា្ហាញពីការទទួលសា្គោល់បៃជាពលរដ្ឋទាំងនៃះ គឺបានធ្វើឱៃយមានភាពជឿជាក់លើខ្លួនឯងបៃ បៃួលចៃើន ក្នុងចំណោមបៃជាពលរដ្ឋទាំងនៃះ។ ការមាក់ងាយខ្លួនឯងនៅតៃជាបញ្ហានៅឡើយ នៅក្នងុចំណោមបៃជាពលរដ្ឋភាគចៃើន បុ៉ន្តៃការគំាទៃខាងសា្មារតីក្នងុទមៃង់ជាវគ្គតំាងសមា្មាធិ ផ្តល់ ឱៃយអ្នកចូលរួមនូវផ្លវូដ៏មានបៃយោជន៍មួយ សមៃប់ទទួលបានអារម្មណ៍រឹងមំាជាងមុន ទំាងនៅក្នងុ ពៃលតំាងសមា្មាធិ និង ទំាងចនោ្លាះពៃលសមា្មាធិ។ បច្ចៃកទៃសតំាងសមា្មាធិ និង ទសៃសនៈវិជា្ជាពៃះពុទ្ធ សាសនា ក៏ជួយដល់សមាជិកសហគមន៍កាត់បន្ថយឥរិយាបថបៃកបដោយគៃះថ្នាក់ផងដៃរដូចជា ការបៃើអំពើហិងៃសាក្នងុគៃសួារ និង អំពើអបាយមុខផៃសៃងៗដូចជា លៃបៃងសីុសង ជាដើម។ ការគំាទៃ ជា

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

90

បៃក់វាមានតម្លៃមិនអាចកាត់ថ្លៃបានទៃ សមៃប់សមាជិកកៃុមជួយខ្លួនឯងដៃលកៃីកៃបំផុត និង កុមារងាយរងគៃះបំផុត។ ជាញឹកញាប់ គឺពួកគៃបានចំណាយបៃក់នៃះសមៃប់ទិញសៃបៀង អាហារដៃលជាតមៃូវការចាំបាច់ខា្លាំង និង ទំនិញផៃសៃងៗទៀត សមៃប់បៃើបៃស់ក្នុងផ្ទះ និង មាន បៃជាពលរដ្ឋចំនួនតិចតួច បានយកបៃក់នៃះធ្វើវិនិយោគលើគមៃងបង្កើនបៃក់ចំណូល។ ទោះ ជាយា៉ាងនៃះក៏ដោយ ជាទូទៅ ការគំាទៃជាថវិកា អាចមានបញ្ហាបៃឈមខ្លះៗ ជាពិសៃសគឺដោយសារ ថ សា្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថុវាពុំមៃនជាភាពងាយរងគៃះ ដៃលមានសមា្ពោធខា្លាំងចំពោះសមាជិកមួយ ចំនួននៃកៃមុជួយខ្លនួឯង បើបៃៀបធៀបនឹងអ្នកដទៃ។ បញ្ហាមួយផៃសៃងទៀតជាមួយនឹងការគំាទៃជា បៃក់ដៃរនោះគឺ ការបៃងចៃកបៃក់ទៅឱៃយអ្នកចូលរួមក្នងុចំនួនមានកមៃតិ ធ្វើឱៃយអ្នកចាត់ចៃងរុញរា ក្នងុការចុះទៅជួបបៃជាពលរដ្ឋជាទៃង់ទៃយធំនៅតាមវគ្គតំាងសមា្មាធិ និង កិច្ចបៃជំុកៃមុជួយខ្លនួឯង ដើមៃបីចៀសវាងសា្ថានភាពមួយ ដៃលមានបៃជាពលរដ្ឋមួយចំនួនបានទទួលសាច់បៃក់ និង មាន មួយចំនួនទៀតមិនបានទទួល។

មានកាលានុវត្តភាពចៃើនទៀត សមៃប់ការរៀនសូតៃនៅក្នងុកម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើមនៃះ។ គុណភាព នៃសកម្មភាព និង លទ្ធផលរបស់សកម្មភាព មានការបៃបៃលួយា៉ាងធំធៃង និង អាសៃយ័លើជំនាញ អ្នកអនុវត្តន៍ និង ការរំពឹងទុករបស់អ្នកចូលរួម។ ក្នុងចំណោមអ្នកចូលរួមជាមួយការវាយតម្លៃនៃះ គឺមានឧទាហរណ៍ជាចៃើនពីបុគ្គលមា្នាក់ៗ និង ពីកៃមុនានា ដៃលសា្ថានភាពសៃដ្ឋកិច្ច និង ភាពងាយ រងគៃះរបស់ពួកគៃ បានល្អបៃសើរជាងមុនគួរឱៃយកត់សមា្គោល់ ទោះបីជាញឹកញាប់ ទមៃង់បង្កើន បៃក់ចំណូលមានទៃង់ទៃយតូចក៏ដោយដូចជា ការចិញ្ចឹមសត្វជាដើម និង មានករណីមួយដៃល បានខ្ចបីៃក់ចៃើនគួរសម យកទៅទិញមូ៉តូសមៃប់រត់ឌុប។ ក្នងុចំណោមកៃមុដៃលមានចំណៃះដឹង ទាបផ្នៃកហរិញ្ញវត្ថ ុគឺអ្នកអនុវត្តន៍អាចបៃើបៃស់ធនធាននានាក្នងុសៃកុបានបៃសើរដូចជា អង្គភាព មីកៃហិូរញ្ញវត្ថ ុនិង ជំនាញរបស់អង្គការមិនមៃនរដ្ឋាភិបាលដទៃទៀត។ នៅក្នងុកម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើម ថ្នាក់ដឹកនំាក្នងុពៃះពុទ្ធសាសនា គឺមានកាលានុវត្តភាពជាចៃើនសមៃប់កៃមុជួយខ្លនួឯង ដៃលបាន ជោគជ័យ ចៃករំលៃកបទពិសោធន៍ និង ជំនាញរបស់គៃទៅឱៃយកៃុមដទៃទៀត។ សមត្ថភាពរបស់កម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើមនៃះ បងា្ហាញពីតំបន់ដៃលមានកាលានុវត្តភាពមួយចំនួន ដើមៃបី ផ្លាស់ប្តរូការធ្វើសៃចក្តសីមៃចចិត្តក្នងុការបង្កើននិរន្តរភាពសកម្មភាព និង ផលប៉ះពាល់ទំាងឡាយ របស់ពួកគៃ។ បៃៀបធៀបនឹងកម្មវិធីសៃដៀងៗគា្នាដទៃទៀត ឃើញថថ្លៃចំណាយលើសកម្មភាព វាហាក់ដូចជាថ្លៃជាង ពៃះកម្មវិធីយកមន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត ធ្វើជាមជៃឈមណ្ឌលសមៃប់ អនុវត្ត ហើយពួកគៃមិនតៃវូបានបង្កើតសមៃប់ពំានំាសកម្មភាពបៃបនៃះនោះទៃ។ ដោយសារបៃប នៃះ សូមៃបីតៃក្នងុចំណោមមន្ទរីធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត ដៃលបានប្តៃជា្ញាចិត្តខា្លាងំបំផុត ក៏វិសាលភាព នៅមានកំណត់ដៃរ ក្នងុការកាត់បន្ថយថ្លៃចំណាយលើការអនុវត្ត។ ជាមួយនឹងសមត្ថភាពមានកមៃតិ គឺមន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត បានខិតខំបៃឹងបៃងអស់ពីលទ្ធភាពដើមៃបីអនុវត្តន៍កម្មវិធី ប៉ុន្តៃ ការរំពឹងថ ពួកគៃអនុវត្តន៍សកម្មភាពបន្ថៃមនៅក្នុងវត្ត តាមរយៈការកសាងសមត្ថភាពពៃះសងៃឃនោះ វាហាក់ដូចជាស្ថិតនៅកៃផ្នៃកទទួលខុសតៃូវរបស់ពួកគៃ។ ភាពមា្ចាស់ការលើកម្មវិធីគំនិត ផ្តចួផ្តើមនៃះ គឺតៃវូពឹងផ្អៃកលើពៃះសងៃឃដៃលអនុវត្តន៍សកម្មភាព ដើមៃបីឱៃយកាន់តៃមានបៃសិទ្ធភាព ថៃមទៀត។ ជាមួយគា្នានៃះដៃរ ដើមៃបីបង្កើននិរន្តរភាពកម្មវិធី និង លទ្ធផល គឺសមត្ថភាពសា្ថាប័នចំាបាច់តៃវូផ្តាតលើកៃមពៃះពុទ្ធសាសនា ដៃលមានសមត្ថភាពជាអ្នកដឹកនំាដើមៃបីផ្លាស់ប្តរូអាទិភាព កម្មវិធីនៅក្នុងបណា្តាញការងារ និង តាមរយៈបៃព័ន្ធអប់រំរបស់ខ្លួន។

ជារួម គឺកម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនានៃះ បានធ្វើឱៃយមានភាពខុសគា្នាជាចៃើន ទៅដល់អ្នកចូលរួមរបស់ខ្លួន។ ការងារបៃឈមចមៃបងៗចំពោះការបន្តនិរន្តរភាពរបស់ខ្លួន គឺភាព ពឹងផ្អៃកលើជំនួយថវិកាពីខាងកៃនាពៃលបច្ចបុៃបន្ននៃះ និង មានការអនុវត្តតិចតួចណាស់ ដៃលគៃ បានធ្វើនៅតាមវត្ត ពៃះខ្វះការធ្វើសៃចក្តីសមៃចចិត្ត និង ភាពមា្ចាស់ការក្នុងចំណោមពៃះសងៃឃ។ មានសកា្តានុពល អាចបៃកា្លាយទៅជាការអនុវត្តនៅក្នងុគោលនយោបាយពៃះពុទ្ធសាសនាកមៃតិ

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

91

ថ្នាក់ជាតិបាន (តាមរយៈមហាវិទៃយាល័យពុទ្ធសាសនបណ្ឌតិ) និង តាមវត្ត។ វាអាចនឹងផ្តល់បៃយោជន៍ ដល់បៃជាពលរដ្ឋចៃើនជាង ដោយផ្តាតគោលបំណងសំដៅលើការជួយឱៃយបៃជាពលរដ្ឋ កាត់បន្ថយ ភាពងាយរងគៃះរបស់ពួកគៃ ដើមៃបីឱៃយអ្នកចូលរួមអាចរីកចមៃើនបានជាដំណាក់ៗ ឆ្ពោះទៅរក ភាពទុកចិត្តខ្លនួឯង និង ដើមៃបីឱៃយគៃអាចដក់បញ្ចលូសមាជិកសហគមន៍ដទៃៗ ទៀត ដៃលតៃវូការ ការគាំទៃចាំបាច់ទៅក្នុងកម្មវិធី ក្នុងពៃលណាមួយ។ ក្នុងពៃលជាមួយគា្នានៃះដៃរ ការធ្វើវិនិយោគ ដោយអ្នកផ្តល់ជំនួយខាងកៃ ចាំបាច់គឺតៃូវផ្តាតលើការចាប់ផ្តើមអនុវត្តន៍ និង កៀរគរពៃះសងៃឃ នៅក្នុងវត្ត ដើមៃបីឱៃយគៃអាចបន្ថយថវិកាជំនួយពីខាងកៃបាន។ អង្គការមិនមៃនរដ្ឋាភិបាល ដៃល ជាផ្នៃកមួយនៃកម្មវិធី ប៉ុន្តៃទើបនឹងបានចាកចៃញពីគំនិតផ្តួចផ្តើមនោះ បានបា៉ាន់បៃមាណថ សកម្មភាពទំាងឡាយ បានបន្តធ្វើនៅតាមវត្ត ក្នងុសៃកុរបស់ខ្លនួ មានសមត្ថភាពតៃមឹកមៃតិ ៧៥% ដៃលបានទទួលជោគជ័យកៃមជំនួយថវិកាពីខាងកៃ។ អង្គការមិនមៃនរដ្ឋាភិបាលទាំងនោះ ធ្វើឱៃយមានការកាត់បន្ថយបានចំនួន ២៥% នៃពៃះសងៃឃដៃលចាកចៃញពីវត្ត និង គា្មានអ្នកជំនួស។ បៃបនៃះបងា្ហាញថ អាចបន្តសកម្មភាពនានានៅក្នុងទមៃង់ខ្លះ ដោយគា្មានថវិកាជំនួយពីខាងកៃ បាន បើសិនជាពៃះសងៃឃមានតួនាទីក្នុងការសមៃបសមៃួល និង ការធ្វើសៃចក្តីសមៃចនានា។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

93

អនុសាសន៍អនុសាសន៍បន្តបនា្ទាប់តៃូវបានអភិវឌៃឍន៍ ដោយមានការពិគៃះយោបល់ជាមួយតំណាងកៃសួង ធម្មការ និង សាសនា ថ្នាក់ដឹកនំាក្នងុសាសនាពៃះពុទ្ធ និង បុគ្គលិកអង្គការយូនីសៃហ្វនៅការិយាល័យ ថ្នាក់ជាតិ និង ថ្នាក់កៃមជាតិ។ ខណៈដៃលអនុសាសន៍កត់សមា្គោល់នូវអ្នកដើរតួសំខាន់ៗ សមៃប់ ការអនុវត្តរបស់ពួកគៃនោះ ជាការសំខាន់គឺតៃវូកត់សមា្គោល់ថ អនុសាសន៍ទំាងឡាយ តៃវូរួមបញ្ចលូ គា្នា និង បៃទាក់កៃឡាគា្នាទៅវិញទៅមក។

ក្រសួងធម្មការ និង សាសនា

ដើម្របីបង្កើនភាពពាក់ព័ន្ធ

កៃសួងធម្មការ និង សាសនា មានកាលានុវត្តភាពពិនិតៃយឡើងវិញ និង កៃលម្អគំនិតផ្តួចផ្តើមនៃះ ឡើងវិញ ដើមៃបីបង្កើនភាពពាក់ព័ន្ធរបស់វា និង នំាយកឥទ្ធពិលដល់សហគមន៍ងាយរងគៃះ តាម វិធីដៃលចំណាយតិចមានបៃសិទ្ធភាពខ្ពស់។ ដើមៃបីផ្តួចផ្តើមឱៃយមានដំណើរការនៃះបាន គឺគៃបាន សំណូមពរដូចខាងកៃមនៃះ ៖

១. កៃសួងធម្មការ និង សាសនា គួរចៃករំលៃក និង ពិភាកៃសារាល់គំហុើញពីការវាយតម្លៃនៃះ ដៃលនឹងផ្តល់កាលានុវត្តភាពសមៃប់ពិចារណា និង រៀបចំទិសដៅថ្មីសមៃប់កម្មវិធី ដើមៃបីដោះសៃយភាពងាយរងគៃះមួយចំនួនដៃលរួមបញ្ចូល ប៉ុន្តៃមិនកំណត់ចំពោះតៃមៃរោគអៃដស៍នោះទៃ។

២. ដើមៃបីធ្វើការផ្លាស់ប្តរូចមៃបងៗបានចំពោះកម្មវិធី គឺកៃសួងធម្មការ និង សាសនា អាចបៃើបៃស់ ដំណើរការពិគៃះយោបល់បៃបនៃះ សមៃប់ណៃនាំបងា្ហាញនូវអន្តរកាល តាមរយៈភាពជា ដៃគូ ពិគៃះយោបល់ ជាមួយគៃប់ភាគីពាក់ព័ន្ធទំាងអស់ ជាពិសៃសគឺកៃមពៃះពុទ្ធសាសនា អ្នកផ្តល់ ការគាំទៃបច្ចៃកទៃសដូចជា អង្គការយូនីសៃហ្វ ថ្នាក់ដឹកនាំសាសនាដទៃទៀត និង ដៃគូអភិវឌៃឍន៍ផៃសៃងៗទៀត។

ដើម្របីបង្កើនប្រសិទ្ធភាព

សមាសធាតុមួយចំនួននៃកម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើមនៃះ បានបងា្ហាញថ មានបៃសិទ្ធភាពខា្លាងំ ក្នងុការផ្តល់ លទ្ធផលសមៃប់សមាជិកសហគមន៍ដៃលងាយរងគៃះ ហើយកៃសួងធម្មការ និង សាសនា អាច ផ្តាតទៅលើ និង កំណត់អាទិភាពសភាវទំាងនៃះ ដើមៃបីបង្កើនការឆ្លើយតបរបស់ខ្លនួ ជារួម ចំពោះ សហគមន៍។ ដើមៃបីចាប់យកផលបៃយោជន៍ពីសមាសធាតុកម្មវិធីបានបៃកបដោយបៃសិទ្ធភាព បំផុត គឺគៃមានសំណូមពរមួយចំនួនដូចខាងកៃមនៃះ ៖

៣. កៃសួងធម្មការ និង សាសនា អាចផ្តាតលើការកៀរគរពៃះសងៃឃកាន់ពៃះពុទ្ធសាសនា ឱៃយ បន្ត (និង ពងៃកី) ការគំាទៃខាងសា្មារតី ដៃលគៃបានបងា្ហាញថ មានបៃសិទ្ធភាពខ្ពស់ក្នងុការ ដោះសៃយសា្ថានភាពចិត្តសាស្តៃរបស់សមាជិកសហគមន៍ និង ការកាត់បន្ថយការមាក់ងាយពាក់ព័ន្ធនឹងមៃរោគអៃដស៍ និង ជម្ងឺអៃដស៍។

៤. កៃសួងធម្មការ និង សាសនា អាចជមៃុញលើកទឹកចិត្តឱៃយមានការចម្លងតាមវិធីសាសៃ្ត មាន

ភស្តុតាងចៃបាស់លាស់ ដៃលកាត់បន្ថយភាពងាយរងគៃះ ផ្នៃកសៃដ្ឋកិច្ចដូចជា វិធីសាសៃ្ត

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

94

ដៃលកៃមុសកម្មជួយខ្លនួឯង បានបងា្ហាញទាក់ទងនឹងការរៀបចំខ្លនួឯង និង ពឹងផ្អៃកលើខ្លនួឯង ទៅដល់អ្នកចូលរួមមានសៃប់ទាំងអស់ និង រៀបចំឱៃយបានរឹងមាំនៅក្នុងកម្មវិធីរៀបចំជាថ្មី។

៥. តាមរយៈការធ្វើឱៃយភាពជាដៃគូបៃបយុទ្ធសាសៃ្ត មានបៃយោជន៍ជាមួយដៃគូអភិវឌៃឍន៍ និង ដៃគូ ជាថ្នាក់ដឹកនំាសាសនាដទៃៗ ទៀត គឺកម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើមនៃះ មានសកា្តានុពលអាចផៃសាភា្ជាប់ នូវសកម្មភាពនានារបស់ខ្លួន ជាមួយសកម្មភាពរបស់ដៃគូដទៃទៀត និង បង្កើនឱៃយកាន់តៃចៃើនថៃមសមៃប់សហគមន៍។

៦. ដោយការបៃើបៃស់អភិកៃមថ្មមួីយសមៃប់អនុវត្តន៍គំនិតផ្តចួផ្តើមនៃះ មានកំណើនបៃសិទ្ធផល (អនុសាសន៍ទី ៦ និង ទី ៧) កៃសួងអាចផ្តល់ធនធានដោយផ្ទាល់ឡើងវិញ នៅក្នងុរង្វង់តំបន់ គោលដៅក្នងុភូមិសាសៃ្តកម្មវិធីដៃលមានសៃប់ ដើមៃបីបង្កើនការចូលរួមរបស់អ្នកអនុវត្តន៍ និង សមាជិកសហគមន៍។

៧. មធៃយាបាយពិនិតៃយតាមដនឥទ្ធពិលនៃកម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើម ឱៃយកាន់តៃសីុជមៃថៃមទៀតនោះ គឺអាចនឹងណៃនំាឱៃយបៃើសូចនាករ និង ចំណុចគោលដៅ ផ្អៃកលើលទ្ធផលជាជាងសូចនាករ និង ចំណុចគោលដៅផ្អៃកលើធាតុចៃញ ដៃលនឹងអនុញ្ញាតឱៃយកៃសួងធម្មការ និង សាសនា កត់តៃបន្ថៃមទៀត និង លើកកម្ពស់ឥទ្ធពិលដៃលទទួលបានជោគជ័យនៃគំនិតផ្តចួផ្តើមនៃះ។

៨. តាមរយៈការចូលរួមចំណៃកពាក់ព័ន្ធជាមួយដៃគូអភិវឌៃឍន៍ និង ថ្នាក់ដឹកនំាសាសនាដទៃទៀត កៃសួងអាចចៃករំលៃកបទពិសោធន៍នៃឥទ្ធិពលដៃលទទួលបានជោគជ័យ ពីគំនិតផ្តួចផ្តើម នៃះ និង ការរៀនសូតៃពីកម្មវិធី សមៃប់លើកទឹកចិត្តអ្នកផៃសៃងទៀតឱៃយអនុវត្តន៍អភិកៃមមាន បៃសិទ្ធភាពទាំងនៃះ ដើមៃបីគាំទៃខាងសា្មារតី។

ដើម្របីបង្កើនប្រសិទ្ធផល

ការចំណាយចៃើនលើការអនុវត្ត តៃវូបានកៃសួងធម្មការ និង សាសនា គូសបញ្ជាក់ថ វាជាលទ្ធផល នៃសៃចក្តតីៃវូការឱៃយមានធនធានមនុសៃសពំានំាគំរូនៃកម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើមបច្ចបុៃបន្ននៃះ និង ដៃលជា បន្ទុកបន្ថៃមលើការងាររបស់មន្ទីរធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត។ កៃសួងមានកាលានុវត្តភាពធ្វើឱៃយ គំនិតផ្តួចផ្តើមនៃះមានរូបរាងជាថ្មី តាមរយៈដំណើរការពិគៃះយោបល់ដៃលបានស្នើឡើងខាង លើ (អនុសាសន៍ទី ១ និង ទី ២) ដើមៃបីកាត់បន្ថយការកំណត់ការអនុវត្ត និង ជាមួយគា្នានោះដៃរ គឺបៃើបៃស់កមា្លាងំមានសៃប់ របស់មន្ទរីធម្មការ និង សាសនាខៃត្ត ដោយរៀបចំមន្ទរីទំាងនៃះឡើង វិញ ឱៃយមានតួនាទីសមៃបសមៃលួ។ ដើមៃបីបង្កើនបៃសិទ្ធផលនៃកម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើមនៃះបាន គៃបាន សំណូមពរខាងកៃមនៃះ ៖

៩. តាមរយៈការណៃនំាតួនាទីសមៃបសមៃលួជាយុទ្ធសាសៃ្ត សមៃប់មន្ទរីធម្មការ និង សាសនា គឺ កៃសួងអាចបងៃមួ និង លុបចោលតួនាទីអនុវត្តន៍របស់គៃ ដៃលធ្វើឱៃយគៃមានពៃលគៃប់គៃន់ និង កាត់បន្ថយថ្លៃចំណាយផ្នៃករដ្ឋបាល និង គៃប់គៃង។

១០. តាមរយៈការធ្វើឱៃយមានការចូលរួមពាក់ព័ន្ធ ពីសំណាក់កៃមពៃះពុទ្ធសាសនា និង ថ្នាក់ដឹកនំា ក្នុងពៃះពុទ្ធសាសនា នៅថ្នាក់ខៃត្ត គឺកៃសួងអាចកំណត់ភាពជាដៃគូយា៉ាងមានបៃសិទ្ធភាព ដើមៃបីកៀរគរពៃះសងៃឃកាន់ពៃះពុទ្ធសាសនា និង ថ្នាក់ដឹកនាំសាសនាដទៃបន្ថៃមទៀត ឱៃយ ទទួលយកតួនាទីអនុវត្តន៍បានសកម្មថៃមទៀត និង ចូលទៅដល់សហគមន៍ចៃើនថៃមទៀត តាមរយៈសមាសភាគចំណាយតិចមានបៃសិទ្ធភាពខ្ពស់ដូចជា ការផ្តល់ការគំាទៃខាងសា្មារតី

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

95

ការសមៃបសមៃួលកៃុមជួយខ្លួនឯង និង ការផៃសាភា្ជាប់សហគមន៍ទៅនឹងកម្មវិធី និង ការឆ្លើយ តបបំពៃញបន្ថៃម។

ដើម្របីបង្កើននិរន្តរភាព

ការដៃលកម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើមនៃះ ពឹងផ្អៃកលើជំនួយថវិកាពីខាងកៃ អាចធ្វើឱៃយខូចបៃយោជន៍ដល់ និរន្តរភាពរបស់កម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមនៃះ និង មានមៃរៀនមួយចំនួនទទួលបានកន្លងមកពីកម្មវិធី នៃះ ដៃលអាចជួយកំណត់រកឃើញនូវអភិកៃមនានា ដើមៃបីបង្កើននិរន្តរភាពរបស់ខ្លនួ។ មៃរៀនមួយ ក្នុងចំណោមមៃរៀនគួរឱៃយកត់សមា្គោល់ខា្លាំងបំផុតកន្លងមកនោះ គឺកៃសួងធម្មការ និង សាសនា តៃូវ ការចាំបាច់នូវភាពមា្ចាស់ការដ៏ធំធៃង និង គៃប់ដៃគូអនុវត្តន៍ទាំងអស់ ពៃមទាំងការពឹងផ្អៃករបស់ កម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើមនៃះទៅលើជំនួយថវិកាពីខាងកៃ។ ដើមៃបីបង្កើននិរន្តរភាពទិសដៅ និង ឥទ្ធពិល របស់កម្មវិធី គៃបានសំណូមពរដូចខាងកៃមនៃះ ៖

១១. កៃសួងធម្មការ និង សាសនា មានកាលានុវត្តភាព ផ្តល់ឱៃយកម្មវិធីនៃះនូវអត្តសញ្ញាណមួយ ថ្មី និង សៃស់ថ្លាមួយ។ ដោយដក់ឈ្មាះជាថ្មីឡើងវិញ និង ដក់ឱៃយដំណើរការជាផ្លូវការ និង ជាថ្មឡីើងវិញ កៃសួងអាចផ្តចួផ្តើមគំនិតថ្មមួីយ ជាមួយនិងដៃគូអភិវឌៃឍន៍ចៃើនជាងមុន ដៃល អាចធ្វើឱៃយមានភាពមា្ចាស់ការកាន់តៃបៃសើរឡើងដូចគា្នា ជាពិសៃសគឺក្នងុចំណោមថ្នាក់ដឹកនំា ពៃះពុទ្ធសាសនា។

១២. ដោយពិចារណាលើការអនុវត្តគំនិតផ្តចួផ្តើមនៃះបានរយៈពៃលយូរអង្វៃង កៃសួងធម្មការ និង

សាសនា អាចដក់បញ្ចូលការរួមចំណៃកពាក់ព័ន្ធនាពៃលអនាគត ទៅក្នុងផៃនការការងារ និង ថវិការបស់កៃសួង និង បង្កើតឱៃយមានឯករាជៃយភាពពីថវិកាមា្ចាស់ជំនួយមកពីខាងកៃ។

ភាពជាអ្នកដឹកនាំព្រះពុទ្ធសាសនា និង ឋានានុក្រម

ដើម្របីបង្កើនភាពពាក់ព័ន្ធ

ថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា មានសកា្តានុពលអាចដោះសៃយភាពតៃតួគា្នា និង ភាពងាយរងគៃះ ចៃើនសៃទាប់ ដៃលកុមារ និង មនុសៃសពៃញវ័យបៃឈម តាមរយៈការបញ្ចៃញយោបល់ជាទៃឹស្តី និង មិនសាំញាុំ ហើយនិងទៅដល់បណា្តាញឆ្ងាយៗរបស់ពៃះសងៃឃ នៅថ្នាក់សហគមន៍ រួមទាំង មៃរោគអៃដស៍ផងដៃរ ប៉ុន្តៃមិនមានកមៃិតតៃឹមនោះឡើយ។ ដើមៃបីបង្កើនភាពពាក់ព័ន្ធនៃគំនិត ផ្តួចផ្តើមនៃះបាន គឺគៃបានលើកជាសំណូមពរដូចខាងកៃមនៃះ ៖

១៣. កៃមពៃះពុទ្ធសាសនា អាចធ្វើឱៃយមានការផៃសាភា្ជាប់បន្ថៃមទៀត រវាងការបៃៀនបៃដៅក្នុងពៃះ ពុទ្ធសាសនា និង បញ្ហាសំខាន់ៗរបស់សង្គមដូចជា កិច្ចការពារកុមារ ការមាក់ងាយ និង ការរីសអើង ការពឹងពាក់លើខ្លួនឯង ចំណៃះដឹងខាងហិរញ្ញវត្ថុ និង ផៃសព្វផៃសាយការងារនៃះ តាមរយៈបៃព័ន្ធអប់រំពុទ្ធសាសនា ឱៃយបានទៅដល់បណា្តាញពៃះសងៃឃរាប់ពាន់អង្គរបស់ខ្លួន ដៃលកំពុងអនុវត្តន៍ការដោយផ្ទាល់ជាមួយសហគមន៍។

១៤. ពៃះសងៃឃកាន់ពៃះពុទ្ធសាសនា អាចនំាមុខក្នងុការជួយបៃជាពលរដ្ឋ ឱៃយជឿជាក់លើសិទ្ធរិបស់

ខ្លនួបាន តាមរយៈការលើកកម្ពស់សារអប់រំស្តពីីសិទ្ធជិាមូលដ្ឋាន សៃបជាមួយនិងគោលការណ៍ របស់ពៃះពុទ្ធសាសនា និង ផៃសាភា្ជាប់សមាជិកសហគមន៍ ទៅនឹងអភិបាលកិច្ចមូលដ្ឋានដ៏សំខាន់ យន្តការយុត្តិធម៌ និង អង្គការពាក់ព័ន្ធនានា។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

96

ដើម្របីបង្កើនប្រសិទ្ធផល

ដោយមានសៃចក្តតីៃវូការឱៃយបង្កើនបៃសិទ្ធផលនៃកម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើម ដូច្នៃះកៃមពៃះពុទ្ធសាសនា មានកាលានុវត្តភាព រួមចំណៃកកាត់បន្ថយថ្លៃចំណាយជាក់លាក់លើការអនុវត្ត ដោយកៀរគរ បណា្តាញការងារពៃះសងៃឃកាន់ពៃះពុទ្ធសាសនា និង ដៃគូនានាដ៏ទូលំទូលាយ ឱៃយពំានំាឥទ្ធពិលនៃ វិធីចំណាយតិចមានបៃសិទ្ធភាពខ្ពស់។

១៥. កៃមពៃះពុទ្ធសាសនា អាចសហការជាមួយកៃសួងធម្មការ និង សាសនា និង អង្គការយូនី-សៃហ្វ ដើមៃបីបង្កើនសមត្ថភាពពៃះសងៃឃ ឱៃយសៃូបយកការទទួលខុសតៃូវ ពីការអនុវត្តកម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមនៅតាមវត្ត ថ្នាក់សៃុក និង ថ្នាក់ខៃត្ត។

១៦. តាមរយៈការពិគៃះយោបល់ជាមួយពៃះសងៃឃមានបទពិសោធន៍ដៃលមានសៃប់ គឺកៃម ពៃះពុទ្ធសាសនា អាចរៀបចំ និង លើកកម្ពស់សកម្មភាពដៃលចំណាយតិចមានបៃសិទ្ធភាព ខ្ពស់ទៅមុខទៀត ដៃលពៃះសងៃឃអាចអនុវត្តន៍ និង ចម្លងតាមបាន។

ដើម្របីបង្កើនប្រសិទ្ធភាព

ធាតុទាំងឡាយនៃកម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើម ដៃលមានបៃសិទ្ធភាពយា៉ាងធំធៃងបំផុត (គឺការគាំទៃខាង សា្មារតី និង កៃមុជួយខ្លនួឯង) អាចតៃវូបានគៃចម្លងយកទៅអនុវត្តន៍តាមបាន ដោយចំណាយតិចនៅ តាមវត្តជាចៃើនថៃមទៀត ដោយមានការគំាទៃពីកៃមពៃះពុទ្ធសាសនា។ មៃរៀន និង បទពិសោធន៍ កន្លងមក ស្តីពីបៃសិទ្ធភាពនៃការគាំទៃខាងសា្មារតីដល់កុមារ និង មនុសៃសពៃញវ័យ ដៃលពៃះសងៃឃ ក្នុងកម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមបានផ្តល់ឱៃយ អាចតៃូវបានគៃចៃករំលៃកកាន់តៃទូលំទូលាយថៃមទៀត តាមរយៈកៃមពៃះពុទ្ធសាសនា នៅក្នុងបណា្តាញ និង លើសពីបណា្តាញការងាររបស់ខ្លួន។ ដើមៃបី បង្កើនការចូលរួមចំណៃកពាក់ព័ន្ធពីពៃះសងៃឃ និង ធ្វើឱៃយឥទ្ធិពលនៃកម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមនៃះកាន ់តៃទូលំទូលាយថៃមទៀតនោះ គឺគៃមានសំណូមពរមួយចំនួនដូចខាងកៃមនៃះ ៖

១៧. កៃមពៃះពុទ្ធសាសនា អាចលើកកម្ពស់អភិកៃមដៃលទទួលបានជោគជ័យ ពីការផ្តល់ការ គាំទៃដល់សមាជិកងាយរងគៃះនៅសហគមន៍ តាមរយៈបណា្តាញការងាររបស់ខ្លួន និង ជមៃញុលើកទឹកចិត្តឱៃយកាន់តៃទូលំទូលាយ ពៃមទំាងឈានទៅដល់ការអនុវត្តវិធីសាសៃ្តបាន ចៃើនទៀត។

១៨. ដោយសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើសារៈសំខាន់នៃការជួយខ្លួនឯង និង ការបង្កើនបៃក់ចំណូល គឺកៃម ពៃះពុទ្ធសាសនា អាចសមៃបសមៃលួបង្កើនសមត្ថភាពពៃះសងៃឃ សមៃប់កំណត់មនុសៃស និង អង្គការនានា ដៃលអាចគាំទៃដល់សហគមន៍មូលដ្ឋាន សំដៅកាត់បន្ថយភាពងាយរងគៃះផ្នៃកសៃដ្ឋកិច្ចរបស់ពួកគៃ។ តាមមធៃយាបាយនៃះ គឺពៃះសងៃឃកាន់ពុទ្ធសាសនា មិនចាំបាច់កា្លាយជាអ្នកជំនាញបច្ចៃកទៃសនោះទៃ ប៉ុន្តៃផ្តល់ការផៃសាភា្ជាប់ទំនាក់ទំនង និង បៃព័ន្ធបញ្ជូន ដៃលមានសារៈសំខាន់វិញ។

១៩. កៃមពៃះពុទ្ធសាសនា អាចកំណត់រកមើលផ្លូវឆ្ពោះទៅរកការឯកភាពគា្នា និង ការចៃករំលៃក បទបញ្ញត្តនិៃការគំាទៃខាងសា្មារតី សារអប់រំអំពីពៃះពុទ្ធសាសនា និង ការអនុវត្តចុះដល់មូល- ដ្ឋានរបស់ពៃះសងៃឃ។ ឧទាហរណ៍ មានកាលានុវត្តភាពមួយចំនួន ដូចជា កិច្ចបៃជុំបៃចាំឆ្នាំ របស់នាយកសងៃឃថ្នាក់ខៃត្ត និង កំណាន់ខៃត្ត ឬ តំណាងខៃត្ត៩ អាចកា្លាយជាមាគ៌ាមួយសមៃប់

៩ ពៃះសងៃឃមានឋានៈខ្ពស់ ដៃលបង្កើតជាគណៈសងៃឃផ្ទៃក្នុងមួយ និង មានតួនាទីជាសា្ពោនសមៃប់ការបៃសៃ័យទាក់ទង តភា្ជាប់រវាង ពៃះសងៃឃរាជ និង បៃធានពៃះសងៃឃថ្នាក់ខៃត្ត។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

97

ចៃករំលៃកបានទៀងទាត់នូវការរៀនសូតៃ ពីការពាំនាំការគាំទៃខាងសា្មារតី ដល់សមាជិក សហគមន៍ដៃលងាយរងគៃះ។

២០. វាក៏អាចសមសៃបផងដៃរ សមៃប់ឱៃយកៃមពៃះពុទ្ធសាសនាបង្កើនការយល់ដឹង និង ការបណ្តះុ- បណា្តាល ស្តីពីកិច្ចការពារកុមារ ដើមៃបីបង្កើនលទ្ធភាពពៃះសងៃឃក្នុងការកំណត់ភាពងាយរង គៃះ និង ណៃនំាបងា្ហាញគំនិតនានាដល់សហគមន៍ សំដៅកាត់បន្ថយឥរិយាបថ ដៃលនំាឱៃយ មានអន្តរាយដល់សង្គម។

ដើម្របីបង្កើននិរន្តរភាព

ដោយមានសៃចក្តីតៃូវការឱៃយបង្កើនភាពមា្ចាស់ការនៃកម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើម ឱៃយកាន់តៃទូលំទូលាយ នៅក្នងុចំណោមដៃគូអភិវឌៃឍន៍នានា និង កាត់បន្ថយភាពពឹងផ្អៃកលើជំនួយថវិកាពីខាងកៃ ដូច្នៃះ កៃមពៃះពុទ្ធសាសនា អាចរួមចំណៃកដល់ការបង្កើននិរន្តរភាពរបស់កម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើមនៃះ តាម វិធីមួយចំនួនដៃលគៃបានស្នើឡើងនៅខាងកៃមនៃះ ៖

២១. ដោយពឹងផ្អៃកលើការអប់រំវិស័យពៃះពុទ្ធសាសនា និង ហៃដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធបណ្តុះបណា្តាល ដូច្នៃះ កៃមពៃះពុទ្ធសាសនា អាចចាប់ផ្តើមបញ្ចូលការអនុវត្តល្អៗ ជុំវិញការឆ្លើយតបតាម ពៃះពុទ្ធសាសនា សំដៅកាត់បន្ថយភាពងាយរងគៃះនានា ដៃលអាចនៅស្ថតិស្ថៃរលើសពី កៃបខ័ណ្ឌពៃលវៃលារបស់អ្នកផ្តល់ជំនួយថវិកាពីខាងកៃបាន។

២២. កៃមពៃះពុទ្ធសាសនា អាចបៃើបៃស់បណា្តាញថ្នាក់ដឹកនាំរបស់ខ្លួន ដើមៃបីស្វះស្វៃងពងៃីក តួនាទីរបស់ពៃះសងៃឃ ក្នងុការចូលរួមចំណៃកពាក់ព័ន្ធជាមួយសហគមន៍ ដើមៃបីរកៃសាសៃ្ថរភាព ការគាំទៃដល់គោលដៅ និង ឥទ្ធិពលនានារបស់កម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើម ពៃមទាំងកាត់បន្ថយភាពពឹងផ្អៃករបស់ខ្លួនលើអ្នកផ្តល់ជំនួយថវិកាពីខាងកៃ។

អង្គការយូនីស្រហ្វ

ដើម្របីបង្កើនភាពពាក់ព័ន្ធ

ជាមួយនឹងអភិកៃមដៃលគៃបានស្នើឡើងឱៃយពិនិតៃយឡើងវិញ និង រៀបចំជាថ្មីឡើងវិញ នូវគំនិត ផ្តួចផ្តើមនៃះ គឺអង្គការយូនីសៃហ្វ ក្នុងនាមជាអ្នកផ្តល់ការគាំទៃផ្នៃកបច្ចៃកទៃស អាចរួមចំណៃក ដល់ដំណើរការពិគៃះយោបល់ជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធនានារបស់កៃសួងធម្មការ និង សាសនា តាម វិធីមួយចំនួនដៃលគៃបានស្នើឡើងនៅខាងកៃមនៃះ ៖

២៣. អង្គការយូនីសៃហ្វ អាចគាំទៃដល់កៃសួងធម្មការ និង សាសនា ក្នុងដំណើរការផ្តួចផ្តើមឱៃយ មាន និង រកៃសានិរន្តរភាពដល់កិច្ចសន្ទនា/ពិភាកៃសា រវាងកៃសួង ដៃគូអភិវឌៃឍន៍ និង ថ្នាក់ដឹកនំា សាសនា ដោយផ្អៃកលើបទពិសោធន៍នៃការសមៃបសមៃួលដំណើរការពិគៃះយោបល់ ដៃលខ្លួនមាន។

២៤. ដើមៃបីធ្វើឱៃយមានការផ្លាស់ប្តូរចមៃបងៗបានដល់គំនិតផ្តួចផ្តើមនៃះ ចាំបាច់គឺតមៃូវឱៃយមានការ រៀបចំជាផៃនការយុទ្ធសាសៃ្ត សមៃប់ដកថយមួយដំណាក់ម្តងៗ នូវសកម្មភាពទាំងឡាយនាពៃលបច្ចុបៃបន្ន និង ជំនួសមកវិញនូវអភិកៃមមួយដៃលបានរៀបចំថ្មី។ អង្គការយូនីសៃហ្វ

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

98

អាចគំាទៃ កៃសួងធម្មការ និង សាសនា ឱៃយអាចដកខ្លនួចៃញពីគំនិតផ្តចួផ្តើមបច្ចបុៃបន្ននៃះបាន ដោយភាគីពាក់ព័ន្ធនានា សមៃចលើវិធីថ្មីៗឆ្ពោះទៅមុខ។

ដើម្របីបង្កើនប្រសិទ្ធភាព

ជាមួយសំណើទាក់ទិននឹងផលបៃយោជន៍លើបៃសិទ្ធភាពនៃសមាសភាគមួយចំនួនរបស់កម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមនៃះ គឺអង្គការយូនីសៃហ្វ អាចមានតួនាទីមួយជួយបញ្ចូល និង ពងៃីកបៃសិទ្ធភាព និង ឥទ្ធិពលទាំងនៃះ ទៅក្នុងការអនុវត្តនាពៃលអនាគត តាមវិធីដូចខាងកៃមនៃះ ៖

២៥. អង្គការយូនីសៃហ្វ អាចផ្តល់ការគំាទៃបច្ចៃកទៃសលើការបង្កើនបៃក់ចំណូល និង កាត់បន្ថយ ភាពងាយរងគៃះផ្នៃកសៃដ្ឋកិច្ច តាមរយៈការផៃសាភា្ជាប់សមាជិកសហគមន៍ ទៅនឹងវិធីសាសៃ្ត ដទៃៗទៀតដូចជា បរិធានការពារសង្គម និង សៃវាកម្មនានារបស់ដៃគូអភិវឌៃឍន៍ជាដើម។

២៦. អង្គការយូនីសៃហ្វ អាចលើកកម្ពស់អភិកៃមគំាទៃខាងសា្មារតី ដៃលបានទទួលជោគជ័យកន្លង មករបស់កម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើមនៃះ ក្នងុចំណោមដៃគូអភិវឌៃឍន៍នានា ដើមៃបីបង្កើនការទទួលខុស តៃវូរបស់ពួកគៃ និង អាចបានទៅដល់សមាជិកសហគមន៍ងាយរងគៃះកាន់តៃចៃើនឡើង។

ដើម្របីបង្កើនប្រសិទ្ធផល និង ប្រសិទ្ធភាព

ដោយតៃូវការកាត់បន្ថយថ្លៃចំណាយលើការអនុវត្ត និង ដើមៃបីនាំយកភាគីពាក់ព័ន្ធឱៃយបានកាន់តៃ ចៃើនមកចូលរួមចំណៃកក្នងុកម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើមនៃះ គឺអង្គការយូនីសៃហ្វ អាចមានតួនាទីដ៏សំខាន់ មួយក្នុងការកសាងសមត្ថភាព តាមវិធីដៃលគៃបានស្នើឡើងដូចខាងកៃមនៃះ ៖

២៧. អង្គការយូនីសៃហ្វ អាចសមៃបសមៃលួការកសាងសមត្ថភាព រវាងអ្នកអនុវត្តន៍បច្ចបុៃបន្ន ដើមៃបី ទទួលបានបៃយោជន៍ពីជំនាញ និង បទពិសោធន៍មានសៃប់របស់កម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើមនៃះ។

២៨. អង្គការយូនីសៃហ្វ អាចជួយកំណត់យុទ្ធសាសៃ្តសមៃប់អនុវត្តន៍ការកសាងសមត្ថភាព នៅ ក្នុងរង្វង់កៃមពៃះពុទ្ធសាសនា និង បណា្តាញការងារ។

២៩. អង្គការយូនីសៃហ្វ អាចគំាទៃដល់កៃសួងធម្មការ និង សាសនា និង មន្ទរីធម្មការ និង សាសនា ខៃត្ត ដើមៃបីឱៃយមានការផ្លាស់ប្តរូទៅជាមានភាពដឹកនំាជាលក្ខណៈយុទ្ធសាសៃ្ត និង មានតួនាទី សមៃបសមៃួលបានចៃើន។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

99

បញ្ជីឈ្មោះឯកសារយោង១. អង្គភាពបងៃបួបងៃមួពិភពលោក ដើមៃបីបៃយុទ្ធនឹងជម្ងអឺៃដស៍ (យូ.អិន.អៃដស៍) បំពៃញភាព

ខ្វះចនោ្លាះ ៖ ការដោះសៃយផលប៉ះពាល់នៃការចម្លងមៃរោគអៃដស៍/ជម្ងឺអៃដស៍ នៅក្នុង ពៃះរាជាណាចកៃកម្ពុជា ឆ្នាំ ២០១០។

២. កម្មវិធីអង្គការសហបៃជាជាតិដើមៃបីអភិវឌៃឍន៍ ផលប៉ះពាល់នៃមៃរោគរោគអៃដស៍ ទៅលើ សា្ថានភាពសង្គមកិច្ច-សៃដ្ឋកិច្ច តាមគៃួសារ នៅក្នុងពៃះរាជាណាចកៃកម្ពុជាឆ្នាំ ២០១០។ ភ្នំពៃញ ៖ អាជា្ញាធរអៃដស៍ជាតិ និង អង្គការសហបៃជាតិ ឆ្នាំ ២០១១។

៣. Edström, J and Khan, N. កិច្ចការពារ និង ការថៃទាំកុមារ បៃឈមនឹងមៃរោគអៃដស៍ និងជម្ងឺអៃដស៍ នៅក្នុងតំបន់អាសុីខាងកើត និង បា៉ាសុីហ្វិក ៖ បញ្ហាអាទិភាព និង ការឆ្លើយតប នៅក្នុងតំបន់។ បាងកក ៖ IDS និង អង្គការយូនីសៃហ្វ ការិយាល័យតំបន់អាសុីខាងកើត និងបា៉ាសុីហ្វិក ឆ្នាំ ២០០៩។

៤. អង្គការយូនីសៃហ្វ - របាយការណ៍ ៖ តំបន់អាសីុខាងកើត និង បា៉ាសីុហ្វកិ ការពិគៃះយោបល់ អន្តរសាសនា ៖ កុមារ និង មៃរោគអៃដស៍ និង ជម្ងឺអៃដស៍។ បាងកក ៖ អង្គការយូនីសៃហ្វ ឆ្នាំ២០០៨។

៥. WFDD. អង្គការបណ្តុះគំនិតសាសនា និង ការអភិវឌៃឍនៅកម្ពុជា។ s.l.: កិច្ចសន្ទនា ស្តីពីការ អភិវឌៃឍសាសនាពិភពលោក ឆ្នាំ ២០១០។

៦. Berkely. អង្គការបណ្តុះគំនិតសាសនា និង ការអភិវឌៃឍគោលនយោបាយសកល។ ទីកៃុង វា៉ាសុីងតោន ៖ មជៃឈមណ្ឌលបឺរឃៃលី ដើមៃបីកិច្ចការសាសនា សន្តិភាព និង ពិភពលោក ឆ្នាំ ២០១០។

៧. អង្គការយូនីសៃហ្វ ទិន្នន័យនៃកម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា។ ភ្នំពៃញ អង្គការយូនីសៃហ្វ ឆ្នាំ ២០១២។

៨. —.ថវិកានៃកម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនាបៃចាំខៃត្ត ឆ្នាំ ២០១០ និង ការ បា៉ាន់សា្មានតៃីមាសទី ១ ឆ្នាំ ២០១១។ ភ្នំពៃញ ៖ អង្គការយូនីសៃហ្វ ឆ្នាំ ២០១០។

៩. WFDD. ពៃះពុទ្ធសាសនា និង ការអភិវឌៃឍ ៖ សហគមន៍កម្ពុជា ការងារជាដៃគូ។ ទីកៃុង វា៉ាសុីងតោន ៖ កិច្ចសន្ទនា ស្តីពីការអភិវឌៃឍសាសនាពិភពលោក ឆ្នាំ ២០១២។

១០. អង្គការយូនីសៃហ្វ។ ការពិនិតៃយឡើងវិញតាមលំដប់ នូវកម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងពៃះពុទ្ធសាសនា នៅកម្ពុជា។ ភ្នំពៃញ ៖ អង្គការយូនីសៃហ្វ ឆ្នាំ ២០០៩។

១១. —.ផៃនការ និង លទ្ធផលជាក់ស្តៃងរបស់កម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា ឆ្នាំ២០១១។ ភ្នំពៃញ ៖ អង្គការយូនីសៃហ្វ ឆ្នាំ ២០១២។

១២. សៃវជៃវឥណ្ឌចិូន កម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា ៖ ការវាយតម្លៃ ភ្នពំៃញ ៖ អង្គការយូនីសៃហ្វ ឆ្នាំ ២០០៧។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

100

១៣. អង្គការយូនីសៃហ្វ ការវាយតម្លៃកម្មវិធីគំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាពៃះពុទ្ធសាសនា ៖ លក្ខខណ្ឌ ការងារសមៃប់ទីបៃឹកៃសា/អ្នកទទួលកិច្ចសនៃយា ភ្នំពៃញ ៖ អង្គការយូនីសៃហ្វ ឆ្នាំ ២០១១។

១៤. —.កម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា របាយការណ៍ ARPM ឆ្នាំ ២០១០។ 2010

Report. ភ្នំពៃញ ៖ អង្គការយូនីសៃហ្វ ឆ្នាំ ២០១០។

១៥. អាជា្ញាធរអៃដស៍ជាតិ សង្ខៃបបញ្ជីសារពើភ័ណ្ឌ ស្តីពីមៃរោគអៃដស៍/ជម្ងឺអៃដស៍ជាតិ s.l. :

អាជា្ញាធរអៃដស៍ជាតិ ឆ្នាំ ២០០៧។

១៦. CAS. វិសាលភាពនៃគមៃងអ្នកស្ម័គៃចិត្ត អង្គការសហបៃជាជាតិ ដើមៃបីគាំទៃ និង សមៃប សមៃលួដំណើរការពាក់ព័ន្ធធំធៃង និង មានបៃសិទ្ធភាពនៃសា្ថាប័នពៃះពុទ្ធសាសនា កំពុងរីក ចមៃើនលើការឆ្លើយតប ឆ្ពោះទៅរកការបងា្ការទប់សា្កាត់មៃរោគអៃដស៍/ជម្ងអឺៃដស៍ នៅកម្ពជុា ៖ ការសិកៃសាពីភាពងាយសៃលួជំហានដំបូង។ s.l. : មជៃឈមណ្ឌលសមៃប់ការសៃវជៃវជាន់ខ្ពស់ ឆ្នាំ២០០២។

១៧. កៃសួងសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និង យុវនីតិសមៃបទា។ ស្តង់ដរ និង គោលការណ៍ណៃនំាជាតិ សមៃប់ការថៃទាំ គាំទៃ និង ការពារកុមារកំពៃ និង ងាយរងគៃះ។ s.l. : កៃសួងសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និង យុវនីតិសមៃបទា ខៃធ្នូ ឆ្នាំ ២០១០។

១៨. កៃសួងសុខាភិបាល គោលការណ៍ណៃនំាជាតិ សមៃប់បងា្ការទប់សា្កាត់ការចម្លងមៃរោគអៃដស៍ ពីមា្តាយទៅកូន ចៃបាប់ទី ៣។ s.l. : កៃសួងសុខាភិបាល ខៃវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១០។

១៩. អាជា្ញាធរអៃដស៍ជាតិ ផៃនការយុទ្ធសាសៃ្តជាតិ ដើមៃបីឆ្លើយតប និង ពហុវិស័យទូលំទូលាយ ចំពោះបញ្ហាពាក់ព័ន្ធនឹងមៃរោគអៃដស៍ លើកទី ៣ (២០១១-១០១៥)។ s.l. : អាជា្ញាធរអៃដស៍ ជាតិ ឆ្នាំ២០១០។

២០. —.ការវាយតម្លៃ និង សវនកម្ម គោលនយោបាយកម្ពុជា ស្តីពីមៃរោគអៃដស៍/ជម្ងឺអៃដស៍។ s.l. : អាជា្ញាធរអៃដស៍ជាតិ ឆ្នាំ ២០០៧។

២១. រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពជុា "បូក ៥" ពិនិតៃយឡើងវិញនូវវគ្គពិសៃស ស្តពីីកុមារ និង ផៃនការសកម្មភាព ពិភពលោកសមៃប់កុមារ។ ភ្នំពៃញ ៖ ពៃះរាជាណាចកៃកម្ពុជា ឆ្នាំ ២០០៦។

២២. កៃមុការងារសមៃប់កុមារកំពៃ និង កុមារងាយរងគៃះ។ កុមារកំពៃ កុមាររងផលប៉ះពាល់ ពីមៃរោគអៃដស៍ និង កុមារងាយរងគៃះដទៃទៀត នៅកម្ពុជា ៖ ការវាយតម្លៃសា្ថានភាព និង ការឆ្លើយតប។ ភ្នំពៃញ ៖ កៃុមការងារជាតិពហុវិស័យដើមៃបីកុមារកំពៃ និង កុមារងាយ រងគៃះ ឆ្នាំ២០០៧។

២៣. ធនាគារពិភពលោក ទមៃង់ និង និនា្នាការនៃភាពកៃីកៃនៅកម្ពុជា ៖ របកគំហុើញពីអង្កៃត សៃដ្ឋកិច្ច-សង្គមកិច្ចកម្ពុជា ឆ្នាំ ២០០៧។ s.l.: ធនាគារពិភពលោក ឆ្នាំ ២០០៩។

២៤. —.របាយការណ៍ពិនិតៃយឡើងវិញបៃចាំឆ្នាំ និង កិច្ចបៃជុំរៀបចំផៃនការរបស់កម្មវិធី គំនិតផ្តួច ផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធសាសនា នៅខៃត្តសៀមរាប។ ភ្នំពៃញ ៖ អង្គការយូនីសៃហ្វ ឆ្នាំ ២០០៩។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

101

២៥. —.របាយការណ៍សង្ខៃបនៃ វគ្គសិកា្ខាសាលារបស់កម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំពៃះពុទ្ធ សាសនា ខៃធ្នូ ឆ្នាំ ២០០៩។ ភ្នំពៃញ ៖ អង្គការយូនីសៃហ្វ ឆ្នាំ ២០០៩។

២៦. —.របាយការណ៍ពិនិតៃយឡើងវិញពាក់កណា្តាលឆ្នាំ ២០១១ របស់កម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ ដឹកនាំក្នុងពៃះពុទ្ធសាសនា។ ភ្នំពៃញ ៖ អង្គការយូនីសៃហ្វ ឆ្នាំ ២០១១។

២៧. —.បៃជុំបូកសរុប និង ពិនិតៃយឡើងវិញបៃចាំឆ្នាំរបស់កម្មវិធី គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងពៃះពុទ្ធសាសនា - សៃចក្តីពៃៀងរបាយការណ៍ ខៃត្តពៃះសីហនុ ខៃធ្នូ ឆ្នាំ ២០១០។ ភ្នំពៃញ ៖ អង្គការយូនីសៃហ្វ ឆ្នាំ ២០១០។

២៨. កៃសួងផៃនការ កម្មវិធីជាតិកំណត់អត្តសញ្ញាណកម្មគៃសួារកៃកីៃ។ ភ្នពំៃញ ៖ កៃសួងផៃនការ មិនមានចុះកាលបរិច្ឆៃទ។

២៩. UNICEF EAPRO ការិយាល័យអង្គការយូនីសៃហ្វបៃចាំតំបន់អាសុីបូពា៌ និង បា៉ាសុីហ្វិក ៖ ការពិនិតៃយឡើងវិញបៃចំាតំបន់ ៖ គំនិតផ្តចួផ្តើមថ្នាក់ដឹកនំាក្នងុពៃះពុទ្ធសាសនា។ ទីកៃងុបាងកក ៖ ការិយាល័យអង្គការយូនីសៃហ្វបៃចាំតំបន់អាសុីបូពា៌ និង បា៉ាសុីហ្វិក។

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

103

សៀមរាបកំពង់ធំតាកៃវពៃវៃងតាកៃវ

ខៃត្ត

តើ អ្នក ឆ្លើយ តបទទួល បាន ការ ណៃ នំា អំពី ការ សៃវ ជៃវ នៃះ ហើយ ឬនៅ? តើ ពួក គៃ បាន ចុះ ហត្ថលៃខា លើ កិច្ច ពៃម ពៃៀងដៃរ ឬទៃ ?

ការ អង្ក្រត ការណ្រនាំ

ការ អង្កៃត រហ័សនៃះ គឺ សមៃប់ មនុសៃស (មាន អាយុពី ១៨ ឆ្នា ំឡើង ទៅ ) ដៃល បាន ចូល រួមខ្លះ នៅ ក្នងុ «កិច្ច ផ្តចួ ផ្តើម ភាព ជា អ្នក ដឹក នំា តាម បៃ ប ពៃះ ពុទ្ធ សាសនា » ឬ ហៅ កាត់ ថ«BLI»។ នៃះ គឺ ជា កម្ម វិធី ដៃល ពៃះ សងៃឃ ផ្តល់ នូវ ការ គាំ ទៃ ដល ់អ្នក ផ្ទុក មៃរោគ អៃដស៍ និង អ្នក ឆ្លង មៃរោគ អៃដស៍ ។ យើង ពុំ ចង់ ដឹង ពី សា្ថាន ភាព មៃរោគ អៃដស៍ របស់ លោក អ្នក ទៃ។ ហើយ យើង ក៏ ពំុ ចង់ ដឹង ពី ឈ្មាះ របស់ លោក អ្នក ដៃរ។ រាល់ ការ ឆ្លើយ តប របស់ លោក អ្នកនឹង តៃូវ រកៃសា ជា ការ សមា្ងាត់ ។ ការ ចូល រួម ក្នុង ការ អង្កៃត នៃះ គឺ ជា ការ ស្ម័គៃ ចិត្ត ហើយ លោក អ្នក អាច ស្នើ សុំ មិន ឆ្លើយ ទៅ នឹង សំណួរ ណាមួយបាន បើ លោក អ្នក មិន ចង់ ឆ្លើយ ។

ទៃបាទ/ចាស

តើលោក អ្នក កាន់ពៃះពុទ្ធសាសនាមៃនទៃ?

ទៃបាទ/ចាស

តើ លោក អ្នក យល ់ថ ពៃះ សងៃឃ យល់ ដឹង អំពី មៃរោគ អៃដស៍ ដៃរ ឬទៃ?

កន្លៃង ផៃសៃង ទៀត (សូម បញ្ជាក់ ) សាលាឃំុ/ផ្ទះ វត្ត

ទីតំាង ធ្វើបទ សមា្ភាស ន៍

ប្តរូភៃទ សៃី បៃសុ

ភៃទ

៥០+១៨-២៤ ៣០-៣៩ ៤០-៤៩២៥-២៩

អាយុ

តិច ជាង ១ឆ្នាំ ៣-៤ឆ្នាំ ៥ឆ្នាំ+១-២ឆ្នាំ

តើលោក អ្នក រស ់នៅ ទី នៃះ ប៉នុា្មានឆ្នាំ ហើយ?

តិច ជាង ១ឆ្នាំ ៣-៤ឆ្នាំ ៥ឆ្នាំ+១-២ឆ្នាំ

តើ លោក អ្នក បាន ចូល រួម ក្នុង សកម្ម ភាព និង ការ ងារ របស់ ពៃះ សងៃឃ ទាក់ ទង នឹង មៃរោគ អៃដស៍ នៃះ ប៉ុនា្មាន ឆ្នាំ ហើយ ?

រៀល

តើ បៃក់ ចំណូល បៃចាំ ខៃ (ជាមធៃយម ) នៅ ក្នុង គៃួសារ របស់ លោក អ្នក មាន ប៉ុនា្មាន ?

មនុសៃស ពៃញ វ័យ (អាយ ុ១៨ឆ្នាំ+)

ក្មៃង (អាយ ុកៃម ១៨ ឆ្នាំ )

សៃី បៃុស

សៃី បៃុស

តើមាន សមាជិក ប៉ុនា្មាន នាក់ នៅ ក្នុង គៃួសារ របស់ អ្នក ?

ការ តាំងសមាធ ិនៅ វត្ត ពៃះ សងៃឃ ទៅ សួរ សុខ ទុក្ខ នៅ ផ្ទះ ពៃះ សងៃឃ ទៅ សួរ សុខ ទុក្ខ នៅ មន្ទីរ ពៃទៃយ

ពៃះ សងៃឃ ផ្តល ់បៃក់ ដល់ ខ្ញុំ

កូន របស់ ខ្ញុ ំចូល រៀន ជា កៃមុ ដៃល បងា្ហាត់ បងៃៀន ដោយ ពៃះ សងៃឃ

សកម្ម ភាព ផៃសៃង ទៀត (សូម បញ្ជាក់ )

ពៃះ សងៃឃ (ឬ តំណាង ការិយាល័យ ធម្មការ និង សាសនា សៃកុ) បាន ណៃ នំា ឲៃយ ខ្ញុ ំទទួល សៃវា កម្ម នៃះ

តើ សកម្ម ភាព ណាមួយ របស់ ពៃះ សងៃឃ ដៃល លោក អ្នក បាន ចូល រួម កាល ពី ឆ្នាំ មុន ? (សូម ជៃើស រីស ចម្លើយ អាចចៃើនជាងមួយ )

ពៃះសងៃឃ ផ្តល់ អាហារ និង សមា្ភារ ផៃសៃង ៗ ដល់ ខ្ញុំ

១

២

៣

៤

៥

៦

៧

៨

៩

១០

១១

គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាការវាយតម្លៃ ឆ្នាំ ២០០៨-២០១២

105

មិនមានចំនុចទាំងអស់នៃះ

ពៃះសងៃឃ ឬថ្នាក់ដឹកនាំសាសនាផៃសៃងទៀត

តើ លោក អ្នក ធា្លាប់ មាន អារម្មណ ៍ដូច ខាង កៃយ នៃះ ដៃរ ឬទៃ កាលពី ឆ្នាំ មុន ? (សូម ជៃើស រីស ចម្លើយ អាចចៃើនជាងមួយ )

តើ មាន នរណា មា្នាក់ បៃប់ មនុសៃស ទាំង នៃះ ថ អ្នក បាន ឆ្លង មៃរោគ អៃដស៍ ដោយ គា្មាន ការ អនុញ្ញាត ពី រូប អ្នក ដៃរ ឬទៃ? (សូម ជៃើស រីស ចម្លើយអាច ចៃើនជាងមួយ )

មិន ដៃល ចូល រួម ២-៤ដង ៥ដងឡើងទៅ១ដង

តើ លោក អ្នក បាន ចូល រួម រៀប ចំ ផៃន ការ ឬ រៀប ចំ សកម្ម ភាព របស់ ពៃះ សងៃឃ ឬ នៅ វត្ត កាល ពី ឆ្នាំ មុន ដៃរ ឬ ទៃ?

ខ្ញុ ំមាន អារម្ម ណ ៍ខា្មាស អៀន

សា្វាមី/ភរិយា/សងៃសា របស់ អ្នក

ខ្ញុំ ចង់សមា្លាប់ខ្លួន

ដៃគូចាក់ថ្នាំញៀន

ខ្ញុំ មិនសូវពៃញចិត្តខ្លួនឯង

និយោជក/ ថៅ កៃ របស់ អ្នក

ខ្ញុំ គួរតៃតៃូវទទួលពិន័យ

អតិថិជន ឬមា្ចាស់សហគៃស

អ្នកធ្វើការងារសង្គម ឬទីបៃឹកៃសា

អ្នកកាសៃត ឬអ្នកនៅក្នុងបៃព័ន្ទឃោសនា

ថ្នាក់ដឹកនាំឃុំ ឬកៃុមបៃឹកៃសាឃុំសងា្កាត់

មន្តៃីរាជការ

ខ្ញុំ យល់ ថ មាន កំហុស

អ្នក ជិត ខាង របស់ អ្នក

ខ្ញុំ បនោ្ទាស ខ្លួន ឯង

មិត្ត រួម ការ ងារ

បុគ្គលិកមណ្ឌលសុខភាព

គៃូបងៃៀន

ខ្ញុំ បនោ្ទាសអ្នកដ៏ទៃ

មនុសៃស ផៃសៃង ទៀត ដៃល មាន ផ្ទុក មៃរោគ អៃដស៍/ ឆ្លង មៃរោគ អៃដស៍

តើ លោក អ្នក មិន តៃូវ បាន គៃ អនុញ្ញាត ឲៃយ ចូល រួម ក្នុង សកម្ម ភាព ទាំង នៃះ ញឹក ញាប់ ប៉ុណា្ណោ ដោយ សារ ការ រីស អើង ពី មៃរោគ អៃដស ៍នៃះកាល ព ីឆ្នាំ មុន ?

ពៃឹត្តិការណ៍ ឬ សកម្ម ភាព សង្គម (ឧ. អាពាហ ៍ពិពាហ៍ ពិធ ីបុណៃយ ជប់លៀង ក្លឹប ) សកម្ម ភាព ក្នងុ គៃសួារ (ឧ. ការ ចម្អនិ អាហារ ទទួល ទាន អាហារ រួម គា្នា ដៃក ក្នងុ បន្ទប់ ជាមួយ គា្នា )

សកម្ម ភាព សាសនា ឬ កន្លៃង បូជា (ឧ. ពិធី អប អរ សាទរ ចូល ឆ្នាំ ខ្មៃរ ពិធី បុណៃយ ផៃសៃងៗ)

មិន ដៃល ១ដង ២ ឬ ៣ដង ញឹក ញាប់២៥

២៦

២៧

២៨