1

Nina Budziszewska

Buddyzm tybetaski w Polsce

[w:] Recepcja elementw kultur i cywilizacji indyjskich w Polsce, tom 2, Instytut Studiw

Azjatyckich, Wrocaw.

Obecnie w Polsce dziaa kilka buddyjskich grup wyznaniowych, wpisanych gwnie w

nurt zen (chi. chan) oraz nurt buddyzmu tybetaskiego. Na terenie Polski buddyzm zacz

rozprzestrzenia si w latach 70-tych XX wieku. Jednak jego szczeglny rozkwit przypada na

okres po roku 1989. W maju 1995 roku przez Departament Wyzna przy Urzdzie Rady

Ministrw polska Unia Buddyjska zostaa wpisana w rejestr kociow i innych zwizkw

wyznaniowych (dalej jako RKiIZW) w dzia B, pozycja 4, do ktrego wpisuje si

wyznaniowe organizacje midzykocielne1. Unia, ktrej zadaniem jest patronowa mniejszym

podjednostkom wyznaniowym, dziaa jako czwarta taka organizacja, obok Polskiej Rady

Ekumenicznej, Rady Zborw Ewangelicznych i Towarzystwa Biblijnego. J. w. Dalajlama

XIV w styczniu 1997 roku obj j swoim osobistym patronatem. Obecnie Unia Buddyjska

zrzesza osiem spord ponad dwudziestu grup buddyjskich dziaajcych na terenie Polski.

Wrd tej semki pi naley do tradycji buddyzmu zen, i s to: Bodhidharma, Zwizek

Czan, Kannon, Kanzeon, Kwan Um, oraz trzy grupy buddyzmu tybetaskiego: Dzogczen,

Karma Kamtzang i Khordong.2

Zanim przejd do przedstawienia zaoe wyznaniowych oraz praktyk poszczeglnych

grup buddyzmu tybetaskiego, nie tylko trzech zrzeszonych w Unii Buddyjskiej3, najpierw

oglnie omwi pi tradycji rodzimego buddyzmu tybetaskiego. Dziki temu poszczeglne

praktyki polskich grup medytacyjnych stan si bardziej zrozumiae i lepiej osadzone w

tybetaskim przekazie dharmy, naukach historycznego Buddy akjamuniego (skr. Buddha

kyamuni).

I. Pi tradycji tybetaskich

Buddyzm tybetaski oferuje przekaz nauk i praktyki w systemach czterech gwnych

szk buddyzmu tybetaskiego (ningma, kagju, akja i gelug) oraz przedbuddyjskiej rodzimej

tradycji bon. Zamiast jednak koncentrowa si na ukazywaniu rnic midzy tymi szkoami,

1 Pozycje zwizkw buddyjskich obecnych w RKiIZW udostpnione s na oficjalnej stronie Ministerstwa Spraw Wewntrznych, http://bip.msw.gov.pl/portal/bip/247/15644/Rejestr_kosciolow_i_innych_zwiazkow_wyznaniowych.html

[dostp 12.04.2012]. 2 Informacje zaczerpnite z oficjalnej strony Unii Buddyjskiej w Polsce: http://www.buddyzm.eu.org/pl/ [dostp 04.14.2012]. 3 Omawiane orodki to: Zwizek Buddyjski Khordong, Dzogczen, Zwizek Buddyjski Tradycji Karma Kamtzang; Bon Garuda, Centrum Jungdrung Bon (Cziama Ling), Bon Sanga Namkha Ling, Zwizek Tybetaskiego Bon "Sa Trik Er Sang"; Buddyzm Diamentowej Drogi (Karma Kagju), Tradycja Shangpa Kagju, Zwizek Buddyjski Dak Shang Kagyu, Mangalari Taklung Kagju Polska; Grupa Szambali; Drukpa Polska; Grupa Samten Tse (Wadrajana Tybetaska); Zwizek Yeshe Khorlo, Zwizek Buddyjski "Dzogezien Kunzang Cziuling.

2

o wiele istotniejsze dla wyznawcw buddyzmu tybetaskiego jest przedstawianie tego, co je

czy. Niekiedy zalecana jest wic metoda natychmiastowego wgldu w natur

rzeczywistoci, by innym razem stopniowo dochodzi do celu poprzez eliminacj przeszkd

mentalnych. Wszystkie szkoy zgodnie przyjmuj nakaz uwolnienia si od przywizania do

cyklicznej egzystencji, a take wypracowania w sobie szczerej postawy wyrzeczenia i

wspierania innych istot w drodze ku wyzwoleniu. Wykorzystywane s take zasady ycia

klasztornego opierajce si na zaoeniach pierwszego klasztoru buddyjskiego w Samje

(Wyl.4 bSam-yas). Filozofia natomiast bazuje na indyjskich naukach, ktre w VIII w. dotary

do Tybetu, szczeglnie na naukach mahajany madhjamaki (skr. mahyna madhyamaka),

czyli buddyzmu wielkiego pojazdu rodkowej drogi, skoncentrowanych wok

altruistycznego pragnienia niesienia pomocy wszystkim czujcym istotom. Wspln

powinnoci jest tutaj nakaz wiczenia w sobie postawy bodhiczitty (skr. bodhicitta), czyli

szczerego pragnienia osignicia owiecenia, by pomc innym istotom uwolni si od

cierpienia. Poprzez szczer intencj bodhiczitty bodhisattwa (skr. bodhisattva) owiecona

istota, zdobywa najwyszy stopie wspczucia (skr. karu), jakim moe suy innym

stworzeniom. Poprzez wspczucie pokonuje zarazem swoje wasne kurczowe przywizanie

do wiata sansary (skr. sasra) i bdne utosamianie siebie ze zwykym, codziennym

poczuciem ja. W szkole ningmy najwaniejsz praktyk jest dzogczen (Wyl. rdzogs czen),

czyli wielka doskonao, w szkole kagju mahamudra (skr. mahmudr), akjapowie

praktykuj lamdre, a gelugpowie opieraj si na tantrze Kalaczakry (skr. Klacakra),

Czakrasamwary (skr. Cakrasavara) oraz Guhjasamadzie (skr. Guhyasamja).

1. Ningma Szkoa Starych Tumacze

Ningma5 (Wyl. rnying ma) zwana jest Star Szkoa, poniewa stanowi najstarszy i

najwczeniejszy przekaz spord czterech szk buddyzmu tybetaskiego. Zwizana jest z

pierwszymi tumaczeniami sanskryckich nauk tantrycznych, ktre pojawiy si wraz z

przybyciem do Tybetu pierwszych buddystw. Doszo do tego za czasw panowania krla

Trisonga Detsena. Z tego wzgldu okrelana jest Szko Starych Tumacze (Wyl. snga

gjur). Wedug buddystw nalecych do ningmy starsze tumaczenia nios ze sob wiksz

warto, poniewa zostay dokonane przez urzeczywistnionych nauczycieli, a przez to

wierniej oddaj ducha indyjskiej nauki o buddyjskim wyzwoleniu.

Pierwszym nauczycielem doktryn pniej utosamionych z wykadni ningma, by

Samantabhadra (Wyl. kun tu bzang po), uwaany w ningmie za pierwotnego budd, bdcego

ucielenieniem ciaa najczystszej prawdy. W ontycznym wymiarze stanowi on take

najsubtelniejsz podstaw dla przejawiania si sansary, jak i realizacji nirwany. Sansara i

nirwana w Samantabhadrze istniej w nierozdzielnym, czystym stanie jako bezkresna

rzeczywisto-umys, przenoszc w ten sposb plan ontyczny w wymiar epistemiczny. Ten

stan mentalny jest moliwy do osignicia poprzez naturaln, bezwysikow, czyst obecno

4 Przy podawaniu nazw tybetaskich stosuj transliteracj Wyliego, najczciej stosowan dla jzyka tybetaskiego. Por. Turrell Wylie, A Standard System of Tibetan Transcription, Harvard Journal of Asiatic Studies, 22 (1959), s. 261-267. 5 Wicej na temat szkoy ningma buddyzmu tybetaskiego: John Powers, Wprowadzenie do buddyzmu tybetaskiego, Wydawnictwo A, Krakw 2008, s. 395-428.

3

w nienaruszonym stanie umysu, nieuaktywnionym adn myl, emocj czy pojciem,

wolnym od dokonywaniu podziau na trzy czasy, narodziny i mier, a take wszelkie

skrajnoci typu czarne-biae, tak charakterystyczne dla stanu sansary. Wszystkie one bowiem

zawieraj si w Samantabhadrze, majc w nim swoje rdo, drog i kres.

Nauki Samantabhadry nastpnie zostay rozpropagowane przez jego emanacj

Wadradhar (skr. Vajradhra), czyli Dorje Changa (Wyl. rdo rje 'chang). Od

Samantabhadry, uwaanego za esencj doskonaoci wszystkich buddw, pochodz take

inne nauki, ktre niczym soneczne wiato dobywaj si z niego. Obejmuj one osiemnacie

tantrycznych cykli mahajogi (skr. mahyoga), sutry (skr. stra) zawierajce praktyki anujogi

(skr. anuyoga) oraz nauki dotyczce najczystszej postaci umysu dzogczen. Wszystkie te

nauki poczone s w jeden zbir obejmujcy doktryny, praktyki, rytuay i osignicia

przekazywane w linii tradycji od nauczyciela do ucznia.

Oprcz pierwotnego buddy, Samabtabhadry, linia ta posiada take wielu

przewietnych nauczycieli: Padmasambhaw (skr. Padmasambhava), zwanego Guru

Rinpocze, ktry wedug legendy mia przegoni demony nkajce Tybet, Wajroczan (skr.

Vairocana), antarakszit (skr. ntarakita), ktrych nauczania stanowi podstaw dla teorii

i praktyki buddyjskiej.

Ningma posiada take klasyfikacj nauk na dziewi pojazdw: pojazd suchaczy,

samotnie przebudzonych oraz bodhisattww, nastpnie pojazdy zwizane z tantr dziaania,

dokonania oraz jogi, i w kocu trzy tzw. wewntrzne pojazdy: mahajogi, anujogi i atijogi

(skr. atiyoga), czyli dzogczen.

W przeciwiestwie do innych szk buddyzmu w Tybecie ningma nie angaowaa si

w polityk, i przewidujc problemy, z jakimi przyjdzie si Tybetowi boryka na przestrzeni

wiekw, cz swoich nauk ukrya w formie tzw. term. Nauki te w odpowiednim czasie, gdy

duch ludzki jest na nie gotowy, s stopniowo odkrywane. Przed ich przedwczesnym

odnalezieniem chroni je odpowiednie zaklcia. Gdy nastpuje odpowiedni moment, terton,

odkrywca skarbu, emanacja Padmasambhawy, znajduje te nauki. Term moe by wiele

rzeczy: teksty, figurki sakralne, przedmioty rytualne, fragment natury drzewo, skaa itp.

Istniej take tzw. termy mentalne, ktre predysponowana osoba odkrywa w swoim umyle.

Najwaniejszy punkt nauki szkoy ningma zajmuje przekaz dzogczen, pochodzcy od

Samantabhadry, ktry przekaza je Wadrasattwie, by ten wyoy je Garaba Dore. Dzogczen

nie stanowi jakiej szczeglnej szkoy filozoficznej, czy te jego nauki nie s wpisane w

okrelony nurt praktyki. Stanowi on bezporedni wgld w samo sedno rzeczywistoci, w

czyst natur umysu. Nauki, jak i wgld, udzielane s przez mistrza uczniowi. Dzogczen w

systemie trzech wewntrznych tantr stanowi ich ukoronowanie. Mahajoga, pierwszy poziom,

ukazuje wszystkie zjawiska jako emanacje umysu, bdcego nierozerwaln jednoci pustki i

zjawisk. Anujoga, drugi poziom, wszystkie myli i formy przedstawia jako puste w swej

istocie, a t pustk, ciao prawdy, identyfikuje si z Samantabhadri (skr. Samantabhadr,

Wyl. kun tu bzang mo), maonk Samantabhadry, ktry utosamiany jest ze zjawiskami.

Stanowi oni zatem nierozerwaln par zczenia pustki i zjawisk. Medytujcy ma zatem za

zadanie zrozumie, i zjawiska nie pochodz ze zwizkw przyczynowo-skutkowych, tworz

one bowiem jedno z pustk, i to wanie ta jedno jest rdem ich manifestacji jako wiat

sansary. Dowiadczenie tej jednoci stanowi cel atijogi, czyli dzogczen.

4

Poniewa ty sam jeste mandal bstwa,

naturalnie zamanifestuj si sam sobie []

Nie wyrzekaj si samsary, bo jeli j porzucisz,

nie osigniesz stanu buddy.

Poniewa Budda nie przebywa gdzie tam,

on jest wanie sam wiadomoci.

Samsara nie jest jakim miejscem;

ona powstaa wewntrz twojego umysu.6

Jak wyjania Sogjal Rinpocze, mistrz tradycji ningma, autor Tybetaskiej Ksigi ycia i

Umierania, sansara powstaje wwczas, gdy umys zwraca si na zewntrz siebie, nirwana

natomiast jest umysem skierowanym ku swemu wntrzu7. Z tego wzgldu umys jest terenem

praktyki i przeksztacenia, jakiemu musi ulec czujca istota. Podstawow praktyk dzogczen

jest tzw. spontaniczne przecicie wizw (Wyl. kregs czod, czyt. trekczo lub trekczio. a

niekiedy trekczie). Praktyka ta polega na przejrzeniu natury zjawisk, ktre okazuj si by

nierozerwalne od pustki, nigdy niesamozalene.

Nauki dzogczen rozrniaj midzy zwykym dyskursywno-dualistycznym umysem

(Wyl. sems), dziaajcym w codziennym yciu, a czystym umysem samym w sobie (Wyl.

sems njid), bdcym podstaw, ktra jest identyczna z natur buddy, nietknit skaeniem i

brudem mentalnym. Podstawow wasnoci tego umysu jest czysta obecno, rigpa (Wyl.

rig pa). Podstawow praktyk jest utrzymywanie wiadomoci czystej obecnoci, ktra

pojawia si w momentach wyciszania umysu, odcinania go od dyskursywnego mylenia, by

skoncentrowa na wiadomoci podstawowego czystego wiata.

Dzogczen Ponlop, jeden z czoowych mistrzw tradycji ningma i kagju, wyjania8, e

oznacza dzog doskonali, wypeni, wyczerpa, czen wielki, w ten sposb dzogczen

znaczy wielkie spenienie lub wielkie wyczerpanie9. Jest to cakowicie wolny stan

istnienia, bez nawet najmniejszej oznaki lgnicia do ego, poniewa kady rodzaj

emocjonalnych i mentalnych porusze zostaje zahamowany. Caa moc manifestacyjna

sansary zostaje zatem wyczerpana. Linia dzogczen bierze swj pocztek w buddzie

dharmakai, ciaa prawdy, Kuntuzangpo, ktry przedstawiany jest w niebieskim kolorze, bdc

nagim, co obrazuje nag rzeczywisto, owiecony wymiar prawdy. Kuntu, czyli cakowicie,

zupenie, a zangpo dobry, szlachetny, jest okreleniem na natur naszego umysu, ktra

w swej esencji jest cakowicie czysta i dobra. Jest to rzeczywisto wycznie czysta,

wyzwolona, podstawa dla wszelkich zjawisk jak i ich przejawiania si. Podstawa opisywana

jest jako bdca rdem wszystkiego tak sansary, jak i nirwany, z tego samego wymiaru

pochodzi zarwno niewiedza, jak i wiadomo (wiedza). Nirwana to brak cierpienia i blu,

6 Ibidem, s. 415n. 7 http://www.bodhitv.com/videos/discourse/mind-and-the-nature-of-mind [dostp 04.04.2012] oraz inne ciekawe nauki Sogjala Rinpocze [dostp 14.04.2012]: http://www.bodhitv.com/videos/discourse/meditation-sogyal-rinpoche,

http://www.bodhitv.com/videos/discourse/the-essence-of-buddhism,

http://www.bodhitv.com/videos/discourse/what-meditation-really-is,

http://www.bodhitv.com/videos/discourse/who-do-buddhists-pray-to. 8 Dzogczen Ponlop, Wyzwalajca inwokacja Samantabhadry, Wydawnictwo A, Krakw 2010, s. 35-68. 9 Ibidem, s. 35.

5

to bezustanne dowiadczanie podstawowej natury umysu, majcej waciwoci wolnoci i

przestrzennoci, to take dowiadczanie fundamentalnej dobroci, bdcej natur umysu10.

Przestrze umysu w swym czystym stanie posiada bowiem podstawowe cechy: dobro,

wiadomo i wolno. To dowiadczenie braku ego, co powoduje dostrzeganie niczym

niesplamionej rzeczywistoci, bdcej poza konceptualnym kategoryzowaniem, czy te

emocjonalnym zabrudzeniem. Podstawa ta w sutrze i tantrze zwana jest pustk (skr. nyat),

natomiast w mahamudrze i dzogczen alaja (skr. laya) lub kunszi (Wyl. kun gzhi). Jest to

podstawowa natura umysu11, zawsze obecna, niczym niesplamiona, a jedynie niedostrzegana

dla czujcej istoty wskutek tego, e zwyka wiadomo przylega za mocno do sansary. To

ona jest take podoem dla wszelkich rodzajw wiadomoci (skr. layavijna), zarwno

tych zwykych przynalenych piciu zmysom, oraz dla mdroci (skr. layajna). Z

przestrzeni nierozerwalnie zwizana jest czysta wiadomo (rigpa), bdca natur umysu.

W rzeczywistoci nie ma jednak adnych rodzajw umysu, istnieje tylko jeden

podstawowy strumie, ktry wskutek zego utosamiania si czujcej istoty wydaje si dla

niej by czym przysonitym i skaonym. Podstawa wszystkiego jest niezoonym,

niewyraalnym, samopowstaym wymiarem, nienazywanym ani sansar, ani nirwan, jest

niczym nieograniczon, niczym niezabrudzon przestrzeni. Nie ogranicza si do adnych

poj i okrele. Oprcz Kuntuzangpo zwie si take kadak pierwotna czysto.

Kadak istnieje w formie wielkiego wymiaru przestrzeni. Rozlego tej przestrzeni

nazywana jest spontanicznie powstajcym wymiarem i stanowi cz kadak,

pierwotnej czystoci. Pierwotna czysto nie oznacza negacji tego co nieczyste,

lgnicia do ego czy przeszkadzajcych emocji. Wie si to z egzystencj. Ta

kombinacja sprawia, e nasza podstawa pozostaje w rwnowadze midzy pustk a

spontanicznie powstajc wietlistoci [lhyndrub]12.

W istocie swej, w podstawowym, czystym stanie, rigpa, kadak i lhyndrub s tym

samym, spontanicznie obecna mdro, ktra jest pierwotnie czysta. Zjednoczenie owej

spontanicznej obecnoci i pierwotnej czystoci jest rigp13.

Za najwaniejsz w buddyzmie tybetaskim uchodzi praca z umysem, ktra moe

odbywa si na wiele sposobw. Jednym z nich jest praktyka dzogczen, ale wan rol

odgrywa take tybetaska joga jantra joga (skr. yantra yoga) oraz joga snu, ktre pracuj z

rnymi poziomami umysu. Poddaj si one praktyce, poniewa wedug wszystkich

czterech szk umys uwaany jest za w swej istocie bdcy przejrzystym wiatem.

Przejawia si na kilku poziomach, od zwykych, zwizanych ze zmysami i wiatem

dowiadczalnym, po subtelniejsze, skupione wok rnych emocji, po najsubtelniejszy

jedno czystej pustki i wietlistoci.

Chocia definiowany i osigany na rne sposoby, ten wrodzony fundamentalny

umys czystego wiata to kluczowy punkt zarwno w systemach najwyszej

10 Ibidem, s. 49. 11 Ibidem, s. 50. 12 Ibidem, s. 61 13 Ibidem, s. 67.

6

jogatantry zwizanych ze szkoami Nowych Tumacze [akja, kagju i gelug], jak i

w systemie Wielkiej Doskonaoci [dzogczen] szkoy ningmapy [Starych

Tumacze].14

Tym, co trzyma czujce istoty w wiecie sansary, jest nawykowe przywizanie i

bezmylne podleganie impulsom emocjonalnym i niewaciwym pogldom. Wrodzona

bogo, czysto i mdro umysu zostaje w ten sposb zaguszona u czujcej istoty.

Cay proces jest podtrzymywany przez natur samego umysu, ktry skonny jest

powtarza znane mu wzorce zachowa. Jeli na przykad kto regularnie wpada w

gniew, to coraz bardziej przyzwyczaja si do tej emocji i coraz atwiej

produkowa mu gniewne myli. A jeli wywiczy si we wspczuciu i mioci,

coraz atwiej i spontanicznej bd si one manifestowa. [] praktykujcy uczy

si postrzega zjawiska jako twrcz gr umysu, a myli jako powstajce z pustki

i w niej zanikajce.15

O praktyce i teorii dzogczen, a take niezwykle istotnej jodze snu w tradycji ningma

mona przeczyta w ksikach Czogjala Namkhai Norbu wydanych w jzyku polskim:

Jantra-joga. Tybetaska joga ruchu; Kryszta i cieka wiata. Sutra, tantra i dzogczen;

Dzogczen. Stan doskonaoci samej w sobie; Nauki dzogczen; Narodziny, ycie i mier

wedug medycyny tybetaskiej i nauk dzogczen; Joga snu i praktyka naturalnego wiata. O

samej naturze umysu w przystpny i jasny sposb napisa Dzogczen Ponlop w ksice Umys

poza mierci.

2. Szkoa kagju Linia Przekazu Nauk

Szkoa kagju16 (Wyl. bka brgjud), dos. linia przekazu nauk, wywodzi swoje nauki od

Wadradhary, ktry przekaza je bezporednio Tilopie, nastpnie nauki otrzyma Naropa,

ktrego gwnym uczniem Marpa, ktry nauki przekaza Milarepie. Wadradhar uwaa si

za doskonalsza od Buddy akjamuniego emanacj prawdy, poniewa reprezentuje

sambhogakaj, ciao radoci, podczas gdy Budda jest manifestacja nirmanakaji, ciaa

emanacji, przejawienia w wiecie. Szkoa kagju podzielona jest na cztery gwne i osiem

pomniejszych podszk. S to: karma kagju lub karma kamtsang, tselpa kagju, baram kagju i

pakmo kagju oraz: drikung, taklung, tropu, drukpa, mar, jerpa, szuksep i jamsang.

Do najistotniejszej praktyk zalicza si tzw. sze jog Naropy (Wyl. na ro czos drug):

ciepo (Wyl. gtum mo, czyt. tummo), iluzoryczne ciao, sen, przejrzyste wiato, stan poredni

(Wyl. bar do), przeniesienie wiadomoci (Wyl. po ba, czyt. poa).

1). Praktyka tummo (ciepo) polega na umiejtnoci wzbudzania oraz kierowania

wewntrznym ciepem, ktre tworzone jest moc wizualizacji soca lub ognia. Istotn rol

odgrywa tu take znajomo subtelnych kanaw energii (Wyl. tsa, skr. nad), poprzez ktre

poruszaj si energie, zwane lung (skr. pra).

14 John Powers, Wprowadzenie, s. 391. 15 Ibidem, s. 392. 16 Wicej na temat szkoy kagju: ibidem, s. 429-467.

7

Dziki swej praktyce jogin uczy si kierowa strumieniem energii zwanej

owiecon postaw (bjang czub sems, bodhicitta) i sprawia, by z prawego i

lewego kanau wpyn on do kanau centralnego. Nastpnie sprawia, by energia

wznosia si, dosigajc kolejnych czakr (rtsa kor, czakra). Towarzyszy temu

doznanie rosncego ciepa i wiata, ktre czasami podnosi maksymalnie

temperatur ciaa. [] celem praktyki pozostaje bezporednie dowiadczenie

wietlistej natury wiadomoci, ktra zamanifestowaa si w postaci ciepa i

wiata. W jodze tej wietlisto umysu manifestuje si w widzialny i namacalny

sposb, jednak zasadnicz kwesti jest bezporednie dowiadczenie pynnej,

przejrzystej natury umysu.17

2). Gdy uzyskao si kontrol nad lung, medytujcy uywa poczenia lung z

umysem, by wytworzy iluzoryczne ciao w postaci tantrycznego bstwa. To wanie t

subteln form naley traktowa jako posta ja. Nastpnie jogin musi sprawi, by lung

przesza do centralnego kanau, a potem rozpucia si w czystym wiatle. Forma bstwa,

staje si wtedy naszym umysem, co skutkuje zanikiem przeszkadzajcych uczu (nienawici,

gniewu, awersji, namitnoci itd.). W tym stanie wszystkie zjawiska ukazuj swoj

prawdziw natur, jako nie samostwarzalne, a czerpice swoje rdo w czystej podstawie.

Dziki temu dowiadczeniu jogin zaczyna coraz bardziej dowiadcza tego, e rzeczywisto

nie jest czym raz na zawsze ustalonym, zewntrznym, niezalenym, podlega bowiem wielu

modyfikacjom i wpywom, a przede wszystkim osobista rzeczywisto polega na

wydarzeniach mentalnych.

3). Joga snu jest czym wicej ni tylko przejciem kontroli nad treci snw.

Pierwotnie zwizana jest z przeksztacaniem negatywnych stanw mentalnych oraz z

uzyskaniem wiadomoci nienia. Jest to jednak nakierowane na uzyskanie dogbnego

zrozumienia oraz dowiadczenia niesubstancjalnoci i niesamoistnoci wszystkich zjawisk i

osb, a take na przeksztacenie wasnego uwarunkowanego sansar umysu w umys czystej

krainy, umys buddy, wrodzony i autentyczny. Daje to take zrozumienie, e wszystkie istoty

w gbi s wyzwolone i przebywaj w czystych krainach buddw (np. budda Amitabha [skr.

Amitbha]).

Praktyka jogi snu daje take jeden bardzo wany rezultat podcina korzenie

wrodzonej niewiedzy, poprzez jak czujce istoty odradzaj si od niepamitnych czasw w

wiecie cyklicznej egzystencji. To, co dzieje si na zewntrz, przestaje by tak

niepodwaalnie niezmienne i niezalene od umysu, a zaczyna ukazywa si jako

manifestacja czystego, nieegoistycznego umysu.

4). Przejrzyste wiato jest naturalnym stanem umysu, do jakiego jogin w swej

praktyce dy.

Jego wietlisto jest nieograniczona, a jego zasig uniwersalny. Postrzegany jest

rwnie jako promieniujca pustka, z ktrej powstaj obrazy i koncepcje. Nie s

17 Ibidem, s. 439.

8

one jednak rne od umysu, s manifestacj jego twrczej mocy, a same w sobie

nie posiadaj niezalenej siy.18

5). Bardo (Wyl. bar-do, skr. antarbhva), czyli stan przejciowy, posiada sze

rodzajw. W naszym yciu przewanie dowiadczamy tylko dwch: bardzo ycia, na jawie,

dowiadczane od narodzin do mierci, oraz bardo snu. Poza nimi buddyzm tybetaski

wyrnia take: bardo rzeczywistoci dowiadczane podczas mierci, a dowiadczenie to dla

osoby niezaznajomionej z natur umysu jest wydarzeniem tak dramatycznym i

przeraajcym, e zamiast rozpozna natur przejrzystego wiata jako swoj wasn natur

nawykowo wpada w kolejne bardo, bardo stawania si, bdce manifestacj jej wasnego

umysu. Kolejnym bardo jest bardo medytacyjnego wchonicia, czyli skupienia wiadomoci

na przedmiocie medytacji. Bardo narodzin pojawia si, gdy istota czujca wciela si w nowe

ycie. Szczeglnie wany, jeli chodzi o realizacj przejrzystego wiata, jest moment mierci,

w ktrym na chwil odsania si czysta natura umysu. Wtenczas jogin moe rozpozna ten

stan jako swj najczystszy stan. Przewanie jednak umierajcy nawykowo poda za

karmicznym uwarunkowaniami i wizjami, jakie jawi si przed nim. Traktuje je

substancjalnie, przez co nie dostrzega w nich swobodnej ekspresji i manifestacji czystego

wiata, subtelnego umysu-energii.

6). Przeniesienie wiadomoci, ktre pojawia si w chwili mierci, daje moliwo

praktykujcemu przejcia bezporednio do czystej krainy buddy. Praktyk t szerzej omawia

Sogjal Rinpocze w Tybetaskiej Ksidze ycia i Umierania.

Szkoa ningma take dysponuje praktyk bezporedniego wgldu w czyst

rzeczywisto, zwan dzogczen, natomiast szkoa kagju stosuj nauki mahamudry, czyli

dosownie wielka piecz, wielki symbol. Mahamudra jest synonimem czystego umysu, jaki

znajduje si w kadej czujcej istocie

[] cieka mahamudry polega na bezporednim urzeczywistnieniu wietlistej

natury umysu, co prowadzi do natychmiastowej samorealizacji. Nauczyciele linii

kagju uwaaj j za najwysz ze wszystkich nauk buddyjskich i najszybsz ze

cieek do owiecenia. medytujcy o wielkich zdolnociach, ktrzy pilnie podaj

t ciek, moe w kadej chwili osign owiecenie dziki bezporedniemu

dowiadczeniu czystej. wietlistej natury umysu, ktra w esencji jest taka sama u

buddw, jak i u zwykych istot.19

Nauki mahamudry stosowane s take w innych szkoach buddyzmu tybetaskiego, take

szkoa gelug i akja bardzo ceni sobie jej praktyk. Podobnie praktyki dzogczen nie

ograniczaj si tylko do szkoy ningma i bon (autochtonicznej tradycji tybetaskiej), bdc

uznawanymi take przez pozostae trzy szkoy. Na polskim rynku dostpna jest bardzo

ciekawa ksika Mahamudra. Wielki Symbol autorstwa Lamy Gendyna Rinpocze, ktra w

jasny i przejrzysty sposb opisuje t nauk buddyjsk.

18 Ibidem, s. 446. 19 Ibidem, s. 452.

9

Ningmapa take stosuje praktyk czod (Wyl. gcod), celem jest odcicia przywizania

mentalnego do ego i ciaa. Praktykuje si tutaj wizje skadania wasnego ciaa w ofierze.

Medytujcy przywouje demony i wyobraa sobie, e jego ciao jest wiartowane i poerane

przez nie. Cel jest jeden: anihilacja ego poprzez skonfrontowanie go z jego najwikszymi

obawami, z najbardziej demonicznymi sferami, jakie tylko si w nim znajduj, a nastpnie

poprzez ofiarowanie najcenniejszej czci ego ciaa odcicie siy napdowej ego.

Ostatecznie okazuje si, e demony, gniewne bstwa i bogowie, agodne bstwa, s tylko

manifestacj umysu, bazujc na karmanie danej osoby.

3. Szkoa akja Szkoa Drogi cieki i Owocu

Szkoa akja20 (Wyl. sa skya) za gwn praktyk przyja medytacj cieki i owocu,

zwan lamdre (Wyl. lam bras). Praktyka ta oznacza, e zarwno cieka, jak i owoc s

nierozdzielne, gdy z perspektywy owiecenia wszelki podzia zanika. To umys odpowiada

za to, e co zwane jest cieka, co owocem, a co objte inn nazw, zatem pocztkowy

krok polega na odrzuceniu naturalnego przywizania umysu do kategoryzowania.

Jaka jest samsara, taka jest nirwana. Mwimy wic, e nie ma nirwany innej ni

samsara. Samsara opiera si na formie, dwiku itd., na uczuciach i pozostaych

czterech skandhach, na zmysach, gniewie, iluzji i pozostaych trzech. Wszystkie te

elementy tak naprawd zanurzone s w nierwanie i tylko w wyniku zudzenia

jawi si jako samsara. Mdry czowiek moe trwa w samsarze rozpoznajc w

niej nirwan.21

4. Szkoa gelug Szkoa tych Czapek

Zaoycielem szkoy gelug22 (Wyl. dge lugs pa), najmodszej szkoy buddyzmu

tybetaskiego, z jakiej pochodzi linia dalajlamw, jest Tsongkhapa Losang Drakpa. Zebra on

nauki i praktyki w dwch dzieach: Wielkie ukazanie etapw cieki oraz Wielkie ukazanie

tajemnej mantry. Szkoa ta zwana jest take now kadamp, poniewa historycznie wywodzi

si z przekazu tradycji kadam, zaoonej w XI w. przez indyjskiego uczonego Ati (skr.

Ata).

Punktem wyjcia w praktyce gelug jest umys skaony mentalnymi zaciemnieniami,

ktre utrudniaj waciwe postrzeganie rzeczywistoci. Natura tych zaciemnie jest taka, e

powoduj u czowieka cige powtarzanie nawykowych, skaonych dziaa, ktre nastpnie

owocuj negatywnymi stanami mentalno-uczuciowymi. Wyjciem z tej sytuacji jest zatem

eliminacja tych nawykw, ktre powoduj niewaciwe postrzeganie wiata i siebie,

napdzane niewaciw wiedz, zym stanem wiadomoci-umysu.

20 Ibidem, s. 470-498, oraz wicej informacji i szkole akja w wywiadzie przeprowadzonym z Ngakp Jampa Thaye, por. http://www.dharma.pl/component/content/article/25-ngakpa-jampa-thaye---historia-szkoly-siakja

[dostp 14.04.2012]. 21 Ibidem, s. 492. 22 Ibidem, s. 499-533.

10

Praktyka medytacyjna polega zatem na eliminacje negatywnych stanw mentalnych,

ktre jedynie tymczasowo ukazuj si czowiekowi jako rzeczywiste. Owo przywizanie do

nich, identyfikacja z ich intensywnoci i treci odciga wiadomo od jej czystego,

podstawowego rda. Jak opisuje J. w. Dalajlama XIV:

Zasadniczo wiadomo ma natur przejrzystoci i poznania, podatna jest na

zmiany i przeksztacenia. Dlatego esencjalna natura wiadomoci jest czysta i

przejrzysta, co oznacza, e iluzje, ktre zanieczyszczaj umys, nie przenikaj do

jego natury. Wszelkie mentalne zaciemnienia, jak niewiedza i inne niepokojce

stany, s ubocze, a wic nie stanowi nieoddzielnego aspektu naszego umysu.23

Pierwszym krokiem zaradczym jest zatem zmiana bd zniwelowanie uczu, ktre

czowiek ywi wobec wiata sansary. Najmocniej przywizani jestemy do naszego ciaa oraz

poczucia ja, ktre jawi nam si jako substancjalnie podstawowe i niezmienne. Te dwa

pojcia odpowiadaj za najsilniejsz moc zaciemnienia mentalnego. Praktyk zaradcz jest

rozwijanie myli o przemijalnoci, o braku identyfikacji z ciaem i poczuciem ja, oraz co

najwaniejsze rozwijanie w sobie altruistycznej postawy wspczucia (skr. karu) i mioci

wobec wszystkich stworze, tak przyjaci, jak i wrogw. Nie ma znaczenia bowiem

zewntrzna otoczka i sansaryczna sytuacja, lecz to, w jaki sposb dana osoba czy wydarzenie

wpywa na rozwj duchowy, na praktyk wspczucia i mdroci wewntrznej. Ideaem jest

wyksztacenie w sobie postawi bodhiczitty, ktr charakteryzuje si bodhisattwa,

wspczujca istota, ktra pragnie osign owiecenie dla dobra wszystkich istot. Tak dugo

odwleka wstpienie w nirwan, pki wszystkie cierpice istoty, zanurzone w oceanie sansary,

nie dostpi wyzwolenia, czyli nie uwolni si od negatywnych stanw mentalnych i

wszelkiego blu z nimi zwizanego. Bodhisattwa postrzega take, i wszystkie istoty

posiadaj potencja buddy, s czyste wewntrznie, lecz spltane wasnymi koncepcjami i

blem.

W celu oczyszczenia umysu praktykuje si medytacj na pustk oraz wzbudzenie w

sobie gbokiego, nieuwarunkowanego wspczucia, od ktrego nieodcznym jest trening

mdroci. Mdro bowiem jest tym, co niszczy ze, negatywne emocje, nie pozwalajce

czujcej istocie cieszy si czystym i radosnym stanem umysu. Mdro jest znajomoci

waciwego funkcjonowania rzeczywistoci, a take umysu. Jest ona nabywan moc

wspczucia i poprzez wspczucie nabywana. Zamiast zatem pogra si w zych emocjach,

ptajcych umys, lepiej powzi praktyk wspczucia i mdroci.

Chocia zarwno kagju, jak i akja posiadaj swoje linie przekazu tzw. inicjacji

kalaczakry, to jednak szkoa gelug, szczeglnie kultywuje jej tradycj. Kalaczakra zostaa

przyniesiona do Tybetu przez indyjskich mistrzw buddyzmu. Sama w sobie stanowi system

praktyk Najwyszej Tantry.24 Oto, w jaki sposb inicjacj kalaczakry opisuje Alexander

Berzin:

23 Ibidem, s. 521. 24 Aexander Berzin, Inicjacja Kalaczakry, Wydawnictwo A, Krakw 2005, s. 44n.

11

Po otrzymaniu jej we waciwy sposb, angaujemy si w praktyki medytacyjne

fazy stwarzania, a nastpnie fazy doskonaoci w formie buddy zwanego

Kalaczakr. Dziki tym dwm fazom, uzyskujemy dostp do najsubtelniejszego

poziomu swojego umysu i wykorzystujemy go po to, by postrzega rzeczywisto.

Pozostajc cigle skupionym na rzeczywistoci, na zawsze eliminujemy jej bdne

postrzeganie i wynikajce z tego pomieszania instynkty, w ten sposb wyzwalajc

si z zewntrznych i wewntrznych cykli czasu. Jest to moliwe, poniewa nasza

tantra podstawy, nasz indywidualny umys przejrzystego wiata, stanowi podoe

kadej chwili dowiadczenia i, podobnie jak czas, nie ma koca. Kiedy nasz

najsubtelniejszy umys zostaje wyzwolony z najgbszej przyczyny wywoujcej

impulsy energii napdzajce cykle czasu i doprowadzajcej do uwizienia w nich,

zaczyna on tworzy ciaa buddy w formie Kalaczakry.25

Wicej nauk na temat kalaczakry mona znale na oficjalnej stronie J.. Dalajlamy

XIV26, gdzie zamieszczonych jest take wiele wideokonferencji, bdcych zapisem spotka

duchowego przywdcy Tybetu z naukowcami pochodzcymi z caego wiata. J.. Dalajlama

XIV, czsto podczas wielogodzinnych sesji, objania nauki buddyzmu tybetaskiego,

odpowiada na pytania widowni, a take wraz z naukowcami prbuje znale punkty

stycznoci midzy pierwszoosobowym podejciem do umysu (buddyzm) a trzecioosobowa

perspektyw badawcz.

5. Prebuddyjska tradycja bon

Kiedy pierwsi wyznawcy buddyzmu przybyli do Tybetu z Indii w VIII wieku, rdzenna

ludno tych ziem praktykowaa szamanistyczn religi bon27, nazwan pniej Pierwotnym

Bon. Religia ta bya typowym archaicznym szamanizmem i animizmem28. W pewnym

momencie na ziemie wschodniego Tybetu, do krlestwa Siang Siung29, przyby owiany

legend, wedug niektrych poda uwaany za w peni owieconego pierwotnego budd

Tonp Szenrab Miocze (Wyl. gSzen-rab mi-bo-che)30. Pochodzi on z lecego na pnocny

zachd kraju Taksik uwaanego za mityczn krain Szambal, centrum wiata w tradycji

indo-iraskiej31.

25 Ibidem, s. 43. 26 http://www.dalailama.com/webcasts/post/231-kalachakra-2012-preliminary-teachings [dostp 14.04.2012]. 27 John Powers, Wprowadzenie s. 535-555. Termin bon oznacza prawd, rzeczywisto. Por. Nima Dagpa Rinpocze, Bon jako rdo kultury tybetaskiej, http://a.bongaruda.pl/biuletyn/publikacje/garuda_11/1232110901/ [dostp 14.04.2012]. 28 John Raynolds, Tradycja Dzogczen Bonpo i Ningmapy,

http://a.bongaruda.pl/biuletyn/publikacje/garuda_13/1231941333/ [dostp 14.04.2012]. 29 Tame; a take John Powers, Wprowadzenie, s. 541; oraz John Raynolds, Staroytny tybetaski szamanizm bonpo, http://a.bongaruda.pl/biuletyn/publikacje/garuda_11/1232110040/; oraz Namkhai Norbu Rinpocze,

Zwierciado wietlistego umysu, http://a.bongaruda.pl/biuletyn/publikacje/garuda_10/1232109536/ [dostp 14.04.2012]. 30 Imi Szenraby Miocze oznacza Najwitszy Czowiek. Por. www.buddyzm.terramail.pl/index.html [dostp 14.04.2012]; znaczy take Wielki Najwyszy Szaman. Por. John Raynolds, Staroytny tybetaski szamanizm. 31 Wedug legendy Miocze, za pomoc ekstatycznych technik porozumiewania si z duchami i specyficznych egzorcyzmw, pokona nkajcego go demona, zyskujc w ten sposb zdolno nauczania innych. Por. John Raynolds, Staroytny tybetaski szamanizm

12

Zanim Szenraba przyby na ziemie Siang Siung, tamtejsza ludno indogeniczna

praktykowaa krwawe szamaskie rytuay. Dopiero Szenraba nauczy autochtonw praktyki

dawania wykupu, czyli ofiarowania duchom, zamiast zabitych zwierzt, ciastek

pomalowanych na kolor czerwony, imitujcy krew32. W ten sposb pierwotny, szamaski bon

przeszed w Yungdrung Bon (Wyl. gyung-drung bon)33, czyli nauki Miocze o bezkrwawym

wyzwoleniu, oznaczajce przekaz sutr, tantr i dzogczen. Okoo XIV wieku powsta tzw.

Nowy Bon (Wyl. bon gsar-ma), stanowicy poczenie bon z buddyzmem indyjskim ze

szkoy Ningma, opierajcy si na ukrytych tekstach34.

Czowiek wedug bon skada si z triad: cielesnej i duchowej. Triad cielesn stanowi

cielesne warunki percepcji (Wyl. lus-ngag-id), triad duchow natomiast duchowe

uwarunkowania wiadomoci mentalnej (Wyl. chla-yid-sems). Sem oznacza umys, yid

mentaln wiadomo, a chla poywienie, dusz. lady karmiczne, baczag (Wyl. bagczag),

gromadzone s w chla, osadzonej w samogenerowanej energii, zwanej alaja lub kunszi.

Kwesti relacji ciaa i umysu, bon rozwizuje poprzez umieszczenie czowieka na dwch

planach egzystencji. Jedynie w relatywnym stanie zrnicowania czowiek postrzegany jest

jako istota dualna (Wyl. lus sems), gdy na absolutnym poziomie wrodzonej jednoci

czowiek stanowi harmoni ducha-myli-umysu (Wyl. bla yid sems). Zczenie ciaa z

umysem jest relatywne, przez co czowiek znajduje si w cigej przemianie.35 Jednak to

wanie dziki osadzeniu w kondycji egzystencjalnej czowiek moe wyzwoli si ze ladw

karmicznych.

Wedug bon caa rzeczywisto stanowi jedn zasad, zwan Wszechdobrem, posiada

ona aspekt mski, zwany Kuntuzangpo, oraz eski Kuntuzangmo. Stanowi podstaw

zarwno rzeczywistoci dowiadczalnej, jak i jest najczystszym potencjaem umysowym,

opatrzonym take nazw dzogczen. Rzeczywisto jest jedna, umys jest jeden, jedyna rnica

midzy istotami przebywajcymi w nirwanie polega na tym, e negatywne, przechodnie

uczucia i stany mentalne, nie zaciemniaj czystej natury ich umysu, podczas gdy istoty

sansaryczne identyfikuj si iluzorycznymi wytworami czystego umysu, nie dostrzegajc w

nich jego naturalnej ekspresji.

Nauki bon podzielone s na dziewi pojazdw, z ktrych najwaniejszym jest pojazd

dziewity dzogczen, odpowiadajcy naukom ningmy.

W tekstach bon zawierajcych nauki dzogczen pojawia si stwierdzenie, e wiat

jest emanacj wietlistego umysu. Wszelkie zjawiska bdce przedmiotem

dowiadczenia s jego iluzorycznymi projekcjami, ktre istniej tylko w nim.

Umys natomiast jest czci pierwotnej podstawy caej rzeczywistoci, ktra

nazywa si natur bon. Jest ona wielobarwnym wiatem, ktre przenika ca

rzeczywisto, a rzeczywisto jest wanie manifestacj tego wiata.36

32 Nima Dagpa Rinpocze, Bon jako rdo 33 Termin Yungdrung Bon mona przetumaczy w sanskrycie jako Svastika-dharma, czyli soneczny krzy, symbol wiecznoci i niezniszczalnoci, odpowiednik buddyjskiego vajra, czyli diament. Por. John Raynolds, Tradycja Dzogczen 34 John Raynolds, Staroytny tybetaski szamanizm. 35 Andrew N. Wonicki, Jungdrung Bon, http://a.bongaruda.pl/biuletyn/publikacje/garuda_12/1231939417/ [dostp 14.04.2012]. 36 John Powers, Wprowadzenie, s. 552.

13

Szczegln praktyk, majca na celu przeksztacenie negatywnych emocji, jest joga

snu. Obecnie najwikszym jej propagatorem w tradycji bon jest Tenzin Wangyal Rinpocze,

autor Tybetaskiej jogi snu i nienia.

II. ZWIZKI BUDDYJSKIE W POLSCE

Zwizki buddyjskie dziaajce na terenie Polski rozmieszczone s we wszystkich

wikszych miastach, gromadzc wok w swoich salach medytacyjnych czsto do spore

liczby praktykujcych. Omawiajc je, zaczn od trzech zrzeszonych w Unii Buddyjskiej.

1. Zwizek Buddyjski Khordong37

Orodek Zwizku Buddyjskiego Khordong znajduje si w miejscowoci Darnkw

niedaleko Kudowy Zdrj. Nazwa orodka oznacza dokadnie "pojedynczy may dom w

grskim zaktku" i nawizuje do dawnego tybetaskiego klasztoru Khordong w regionie

Kham.

Nie wiadomo, kto zbudowa tybetaski klasztor, tradycja za zaoyciela uwaa

Nubcziena Sandzie Jeszie, ktry by jednym z dwudziestu piciu uczniw Guru Rinpocze.

Klasztor ten uwaany jest za miejsce wite, pene energii i dogodnych warunkw, by

owocnie praktykowa dharm i medytacj.

Gwny mistrzem khordong jest Czime Rigdzin Rinpocze (1922-2002), zwany take C.R.

Lam, rozpoznany jako inkarnacja mistrza szkoy ningma Nudana Dorde. Jak czytamy na

stronie oficjalnej zwizku:

W wieku czterech lat Rinpocze intronizowano w Klasztorze Khordong, we

wschodnim Tybecie, gdzie zdoby pene tradycyjne wyksztacenie. Studiowa

gramatyk, architektur, mandal, medycyn, filozofi i tantry. Od sidmego roku

ycia manifestowa siddhi, czyli owiecone waciwoci. Wtedy te odkry swoja

pierwsz term, nauki ukryte w VIII wieku n.e. przez Padmasambhaw i jego

uczniw. W wieku 19 lat zakoczy swoj edukacj, otrzymujc tytu Dorde

Lopon Czenpo, stanowicy odpowiednik doktoratu. [] W latach 1954 - 1984

piastowa stanowisko profesora jzyka, kultury i filozofii tybetaskiej na

Uniwersytecie Rabindratanha [Rabindranatha popr. autorki] Tagore w

Szantiniketan, gdzie kierowa katedr tybetologii. Stamtd wspomaga rodakw,

ktrzy po chiskiej inwazji na Tybet i po rewolucji kulturalnej emigrowali do

Indii. Rinpocze by prawdopodobnie jednym z pierwszych tybetaskich lamw,

ktrzy przybyli na Zachd. W 1984 Czime Rigdzin Rinpocze przeszed na

emerytur i od tego czasu popularyzuje tradycyjne nauki, ktrych by jednym z

ostatnich dzierawcw. Rinpocze udziela przekazw nauk Padmasambhawy

takich jak Dziangter (Bjangter - Pnocny Skarb, termy XIV wiecznego tertona

37 http://www.khordong.pl/ [dostp 14.04.2012].

14

Rigdzin Godema), term Nudana Dorde oraz wasnych. Od 1993 roku, kiedy

Rinpocze po raz pierwszy odwiedzi Polsk, przyjeda do naszego kraju co roku

a do swojej mierci w 2002 r.38

Wrd nauczycieli polskiego orodka Khordong wymieniani s Tulku Thondup, Jomo

Gudrun oraz James Low. Nauki orodka, ktremu Rinpocze nada nazw poytek dla

wszystkich, odbywaj si w tradycji Dziangter i Khordong. Corocznie ma tu miejsce take

ceremonia ofiarowania lampek malanych, podczas ktrej 111 111 lampek zapalanych jest w

intencji pokoju na wiecie. Orodek jest take miejscem regularnych wicze medytacyjnych

i praktyk z mistrzami buddyzmu tybetaskiego. Tutaj take przechowywane s i tumaczone

buddyjskie teksty, a take rozwijany jest duch i tradycja tybetaska.

Zwizek zajmuje 91 pozycj dziau A RKiIZW.

2. Dzogczen39

Orodek odosobnieniowy Paldenling znajduje si w Beskidzie Niskim, blisko Dukli.

Teren podzielony jest na trzy rejony, wedug trzech cia (skr. kaya) owieconego umysu:

przestrze prawdy, czyli dharmakaji znajduje si na wzgrzach, w domku Longde, przestrze

radoci, sambhogakaji, poniej domku, oraz przestrze emanacji, nirmanakaji, stanowi grunt

domku odosobnienia, przeznaczonego do praktyk.

Praktyk gwn jest tutaj dzogczen, o ktrym wiele interesujcych informacji mona

przeczyta na oficjalnej stronie zwizku, jantra joga, czyli staroytna tybetaska joga ruchu,

sigajca do czasw Guru Rinpocze (Padmasambhawa), a take taniec wadry (skr. vajra),

czyli wykorzystywanie dwiku do praktyki oczyszczajcej.

Gwnym nauczycielem jest Czogjal Namkhai Norbu, ktry w doskonay sposb

opisa natur umysu, zarwno w stanie wolnym, jak i u czowieka, ktry nadal prbuje

wyrwa si z pt przywizania:

[] Co si tyczy wiadomoci, o ktrej si mwi, e jest stwrc wszystkich rzeczy,

Jeeli obecny jest stan pierwotnej wiedzy (rigpa),

Pozostawiam go w spokoju, takim jaki jest, bez adnego poprawiania,

Jeeli nie - po prostu utrzymuj obecno i przytomno.

Ty, ktry wci zmuszasz si do czego, rb jak uwaasz! []

Co si tyczy wykonywania rytuaw z tak zwanymi witymi przedmiotami,

Jeeli potrzeba, podejmuj si tego ze wzgldu na kontynuacje nauk,

Jeeli nie - utrzymuj ciao, mow i umys w naturalnym stanie.

Ty, ktry lubisz tak wiele przygotowa do praktyki, rb jak uwaasz! []

Co si tyczy bogactwa i mocy pochodzcych z tak zwanej dobrej karmy,

Jeeli je mam, uywam ich jako podstawy szlachetnych dziaa,

38 http://www.khordong.pl/index7.php, [dostp 14.04.2012]. 39 http://www.dzogczen.pl/menu-paldenling.html [dostp 14.04.2012].

15

Jeeli nie - jestem rwnie zadowolony i szczliwy.

Ty, ktry powicasz si gromadzeniu rzeczy, rb jak uwaasz! []

Wszystko co istnieje, chocia pozornie pojawia si jako dobre lub ze,

W ten sposb nie moe by rozrniane w wymiarze wiedzy Pierwotnej Podstawy,

Pozostaj wic w naturalnym stanie, pozbawionym wysiku.

Ty, ktry tkwisz w sidach akceptowania i odrzucania, rb jak uwaasz! []

Cokolwiek si pokazuje w naturalnym stanie,

W przestrzeni nie podlegajcej ograniczeniom miary ani kierunku,

Ciesz si tym jak ozdob.

Nie czyni adnego wysiku, eby co stwarza albo odrzuca.

Ty, ktry uznajesz preferencje, rb jak uwaasz!

Co si tyczy naturalnego stanu, niesplamionego myl,

Bez adnego wysiku utrzymuje jego yw obecno.

Po co analizowa go ograniczonym rozumem?

Ty, ktry palisz si do logiki, rb jak uwaasz.

W przestrzeni Pierwotnej Czystoci (ka-dag), w stanie spokoju,

Bezporednio doznaj wszystkich medytacyjnych dowiadcze,

manifestacji energii i wizji

I nie odczuwajc adnej potrzeby sztucznej praktyki religijnej, jestem szczliwy.

Ty, ktry oddajesz si umysowym spekulacjom, rb jak uwaasz! []

Naturalny od samego pocztku, nie dajcy si opisa stan

Jest przestrzeni przekraczajc wszelkie pojcia bytu i nie-bytu.

Spord wszystkich rodzajw istnienia samsary i nirwany, nie ma takiego, ktry nie byby

doskonay.

Ty, ktry tkwisz pogrony w sprzecznych mylach, rb jak uwaasz! []

Dla mnie, praktykujcego dzogczen, cokolwiek powstaje wyzwala si samo z siebie,

A wska cieka oczekiwa i lku zwizana z wysikiem, nie istnieje.

Jestem szczliwy przyjmujc cakowicie wolny sposb bycia.

Ty, ktry trzymasz si regu, rb jak uwaasz! []

Ty, ktry jeste skuty acuchami oczekiwa i lku,

Spokojnie porzu ten bezsensowny bl,

Wicej obserwuj siebie,

A moe dla ciebie rwnie pojawi si Wielka Doskonao. []40

Zwizek zajmuje 92 pozycj dziau A RKiIZW

3. Zwizek Buddyjski Tradycji Karma Kamtzang41

40 Cao na stronie oficjalnej Dzogczen: http://www.dzogczen.pl/menu-cnn/149-rob-jak-uwazasz.html [dostp 14.04.2012]. 41 http://www.benchen.org.pl/ [dostp 14.04.2012].

16

Gwny orodek Zwizku Karma Kamtzang Centrum Buddyjskie Bencien

znajduje si w Grabniku, blisko Warszawy. Oprcz niego mniejsze orodki medytacyjne

obecne s w Warszawie, Wrocawiu, Krakowie, Poznaniu, Toruniu, Rzeszowie, Bielsku-

Biaej i odzi.

Pierwotnie zwizek ten istnia wsplnie z innymi orodkami karma kagju w Polsce. W

1983 roku zostao zaoone Stowarzyszenie Buddyjskie Karma Kagju. Jednak potem, nastpi

rozam, cz polskich buddystw uznaa zwierzchnictwo J.w. Dalajlamy, J.w.

witobliwo XVII Gjalang Karmapa, czcigodnych Tenga Rinpocze, Bokar Rinpocze,

Thrangu Rinpocze oraz Khenpo Tsultrim Gjamtso Rinpocze, jednak przewaajce gro

odrzucio przewodnictwo tych mistrzw i odeszo ze zwizku. Tradycja karma kamtzang w

peni popara nauki owych mistrzw i przyja ich duchowy patronat. W 1994 roku uczniowie

Tengi Rinpocze zaoyli Zwizek Buddyjski Tradycji Karma Kamtzang, ktre pojawio si w

tym samym czasie, co Stowarzyszenie Karma Kagju, uformowane z tych czonkw

Stowarzyszenia Buddyjskiego, ktrzy nie uznali przewodnictwa wyej wymienionych

mistrzw. Tego samego roku zwizek karma kamtznag odwiedzili mistrzowie Tenga

Rinpocze i Sangje Njenpa Rinpocze, ktrzy ofiarowali sw duchow opiek nad zwizkiem, a

jako e Sangje Njenpa Rinpocze by najwyszym lam klasztoru Benciem (Benchen Phuntsok

Dargyeling Monastery) w Katmandu, zatem i polsk filie zaczto nazywa klasztorem

Bencien. Od roku 2005 Centrum w Grabniku prowadzi trzyletnie odosobnienia (drubkangu)

dla praktykujcych buddyzm.

Nauczyciele w tradycji karma kamtzang s przede wszystkim J.. XIV Dalajlama

Tenzin Gjamtso J.. XVII Gjalang Karmapa, a gwnymi mistrzami (rinpocze) klasztoru:

J.E. Sangje Njenpa Rinpocze, Czcigodny Tenga Rinpocze, Bencien Czime Tulku Rinpocze,

Sangter Tulku Rinpocze. W orodku w Grabniku na stale rezyduj take trzej lamowie: Lama

Rinczen, Lama Mingjur Sonam, Lama Janek. Lama Rinczen jest przewodniczcym polskiego

Zwizku a take opiekunek klasztoru Bencien w Grabniku, ponadto jako nieliczny spord

zachodnich lamw ma pozwolenia na udzielanie inicjacji do praktyk wadrajany (skr. vajra

yna), on take jest nauczycielem prowadzcym podczas praktyki trzyletniego odosobnienia.

Praktyka i nauka buddyjska odbywa si w orodku w myl gwnego przesania

Buddy, by przyj schronienie w Buddzie, dharmie i sandze. Obejmuje ona prawe

postpowanie, opanowanie umysu oraz dogbne zrozumienie przekazu. Jak czytamy na

stronie oficjalnej zwizku:

Na prawe postpowanie skada si dobroczynno, etyczna samodyscyplina oraz

cierpliwo. Opanowanie umysu osiga si przez praktykowanie medytacji, dziki

ktrej uczymy si nie pozostawa pod zalepiajcym wpywem destrukcyjnych

stanw umysu, takich jak: gniew, zazdro, pycha, dza, otpienie lub

rozproszenie. Gbsze zrozumienie pynie ze studiowania Nauk, rozwaania ich

oraz z dowiadczenia medytacyjnego.

Dziki pilnoci we wszystkich tych aspektach praktyki, stopniowo zanikaj

negatywne skonnoci, splamienia i zaciemnienia umysu. Pozwala to przejawi

17

si naturalnym, wrodzonym cechom, zwanym waciwociami Buddy - dochodzi

si do Przebudzenia.42

Poza powyszym schronieniem, mona zoy take wieckie lubowanie etyczne,

podczas ktrego kluczow role odgrywa zdobywanie nauk (dharmy Buddy), poniewa tylko

dziki niemu mona poczyni dalsze kroki w rozwoju medytacyjnym. Nastpnie take mona

poprosi Lam o udzielenie lubowania bodhisattwy.

Praktyka obejmuje cao czowieka jak jest trjca: ciao, mowa oraz umys i odbywa

si w tradycji diamentowego wozu wadrajany, uwaanego za ukoronowanie nauk

buddyzmu tybetaskiego. W orodku istnieje moliwo praktykowanie sekretnych nauk

wadrajany, ktre jednak wymagaj wiele wysiku i od praktykujcego. Wymagaj one

przewodnictwa i duchowego wsparcia ze strony Lamy.

Zwizek zajmuje pozycj 85 dziau A RKiIZW

4. Bon Garuda (Buddyzm Tybetaski)43

Zwizek Garuda jest organizacj, ktra reprezentuje tradycj Jungdrung Bon, ze

szczegln uwag traktujc nauki dzogczen. Dopiero od niedawna praktyki te przekazywane

s zachodnim adeptom, wczeniej bowiem przeznaczone byy tylko dla wskiej garstki

uczniw tybetaskich. Na oficjalnej polskiej stronie Bon Garuda mona znale wiele

unikatowych informacji dotyczcych wczesnej kultury Tybetu, praktyk i nauk, ktre na razie

na w wersji ksikowej na polskim rynku nie s dostpne.

Dzogczen uwaany jest tutaj za najwaniejsz ciek, praktyk i cel rzeczywisto.

cieka ta przedstawia nauczania dotyczce wsplnej natury: tak dla umysu, jak i dla

wszystkich zjawisk. Praktyka dzogczen jawi si trjaspektowo, stanowic w swej istocie

nierozerwaln jedno, doskonay stan, jako podstawa, cieka i owoc. Podstawa to naturalny,

wrodzony i czysty stan, bdcy rdem tak sansary (gdy istota czujca zanurzona jest w

bdnym postrzeganiu), jak i nirwany, gdy wiadomo zostaje oczyszczona, a stan

sansarycznego zamroczenia zmienia si w stan wiedzy, rigpy. Trzeba pamita, e rigpa

istnieje nierozcznie z kunszi, czyst podstaw. Rigpa stanowi take ciek, pomost,

poprzez jaki istota czujca wychodzi z sansary. Owocem natomiast jest nieuwarunkowany,

czysty stan, a zarazem podstawa.

Praktyka dzogczen, czyli rozpoznania podstawy i oderwania si od bdnej

identyfikacji, rozpoczyna si od wicze wstpnych nyndro. Nyndro, czyli pokony, maj za

zadanie oczyci zanieczyszczenia i przeszkody mentalne. Nastpnie mona przej do

praktyki szine, koncentracji. Obecna jest tutaj take praktyka tsa lung, oraz dziewi

oddechw oczyszczajcych oraz praktyk Piciu Wojowniczych Sylab Nasiennych, a take

tybetaska joga trul khor. Praktyka z wewntrznymi wiatrami-energiami, czyli tsa lung, jest

tak bardzo wana, poniewa to te wiatry, lung, odpowiadaj za pocznie ciaa z umysem, i

kontrola nad nimi, dobrze prowadzone, pozwala na odblokowanie przewanie

42 http://www.benchen.org.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=555&Itemid=347&lang=pl

[dostp 14.04.2012]. 43 http://a.bongaruda.pl/ [dostp 14.04.2012].

18

nieuwiadomionych emocji i bdnych poj. Otwiera ona bowiem blokady wok punktw

energetycznych w ciele, czakr. nastpnie pomaga waciwie pokierowa energi.

Trul khor, magiczne koo, jest form jogi ruchu, ktra opiera si na tsa lung, czyli

umiejtnoci kontrolowania oddechu-subtelnej energii. Poprzez cae ciao przepywa bowiem

energia, lung (skr. pra), to wanie ona czy ciao fizyczne z umysem. Zarazem tworzy

tzw. ciao energetyczne, skadajce si z subtelnych kanaw (Wyl. tsa, skr. nad), poprzez

jakie przepywa lung, niosc na sobie tzw. krople umysu (Wyl. thigle). Metaforycznie

przedstawiane jest to w postaci konia, czyli lung, ktry niesie na sobie jedca, krople

umysu. W ten sposb energia i umys, ko i jedziec, wsplnie podaj po subtelnych

kanaach. Szczegowo wyjanione zostao to w Tantrze Matki. Trul khor ma obecnie dwie

formy. Pierwsza z nich nauczana jest przez Czogjala Namkhai Norbu, mistrza tradycji

ningma, i zwana jest jantra jog44. Mistrzem drugiej formy jogi tybetaskiej jest Tenzin

Wangjal Rinpocze, mistrz tradycji bon, ktry zaoy Instytut Lingmincza w Wirginii, z

filiami w Polsce, Meksyku, Teksasie i Kalifornii.

Zwizek zajmuje pozycj 100 dziau A RKiIZW.

4.1. Centrum Jungdrung Bon ardza Ling45

Orodek ten, dziaajcy w ramach Zwizku Garuda. zaoony zosta w 2004 roku w

Wildze. Nauka i praktyka odbywa si tu zatem w tradycji Jundrung Bon. Take osoby

praktykujce w innych buddyjskich tradycjach mog swobodnie przybywa do orodka, ktry

otwarty jest cay rok.

4.2. Zwizek Tybetaskiego Bon "Sa Trik Er Sang"46

Zwizek dziaa w ramach Jundrung Bon i nazw sw bierze od okrelenia

najwaniejszej bogini tradycji bon Matki Wszystkich Istnie. Najistotniejsz jej cech jest

wspczucie. Gwnym mistrzem przekazu tej tradycji i jej zaoycielem, jest Czongtul

Rinpocze. Wrd innych mistrzw wymieniani s: J. w. Dalajlama XIV i Lopon Tenzin

Namadak. Orodek mieci si w Warszawie. Zwizek zajmuje 174 pozycj w dziale A

RKiIZW.

5. Bon Sanga Namkha Ling47

Sanga ta jest gwnym orodkiem buddyzmu Jungdrung Bon na Podkarpaciu, dziaa w

Rzeszowie. Wanymi praktykami s tutaj: chod, Jesze almo, nyndro, Tantra Matki.

6. Buddyzm Diamentowej Drogi (Karma Kagju)48

44 Nazwy tej nie mona myli z inn praktyka jantra jogi, zwizanej z geometrycznymi wzorami. 45 http://a.bongaruda.pl/local/cziama_ling/ [dostp 14.04.2012]. http://sardza.linuxpl.info/?lang=pl 46 http://lamabon.org/ [dostp 14.04.2012] 47 http://www.bon.rzeszow.pl [dostp 14.04.2012]. 48 http://buddyzm.pl/ [dostp 14.04.2012].

19

Grupa Karma Kagju dziaa najprniej spord wszystkich tradycji buddyzmu

tybetaskiego. Na Zachodzie orodki teje szkoy zostay zaoone przez Duczyka Lam

Ole Nydahla, i dziaaj pod duchowym przewodnictwem XVII Karmapy, Trinlej Taje

Dorde, przebywajcego obecnie w New Delhi w Indiach. Grupy te funkcjonuj w oparciu o

demokratyczne zasady. W Polsce dziaa ponad czterdzieci orodkw medytacyjnych Karma

Kagju, znajdujcych si w wikszych miastach.49

Zgromadzenie Karma Kagju przekazuje nauki, utrzymane w duchu mahamudry, ktre

mona stosowa w codziennym yciu. Oferuje metod i praktyki majce prowadzi do

przebudzenia wrodzonego bogactwa umysu i jego przejrzystoci. Szkoa prowadzi regularne

wykady, spotkanie z mistrzami swej tradycji, organizuje regularne medytacje, a take wydaje

wasne czasopismo.

Gwna kontrowersja midzy buddyzmem tradycji karma kagju a karma kamtzang

dotyczy osoby XVII Karmapy. Pierwsza tradycja uwaa, e jest nim Trinlej Taje Dorde,

natomiast druga za prawowitego spadkobierc linii karmapw, czyli obecnie za inkarnacj

XVI Karmapy, uznaje Ogjen Trinle Dorde. Trinlej Taje Dorde jest uznany przez Szarmap,

drugiego po karmapie lame szkoy karma kagju, natomiast Ogjen Trinle Dorde przez J. w.

XIV Dalajlam oraz J.w. Mindroling Trichen Rinpocze, zwierzchnika ningmapy.

Kontrowersje co do osoby XVII Karmapy s kwesti otwart i bardzo yw wewntrz szkoy

karma kagju. Jego Eminencja II Beru Czientse Rinpocze, mistrz tradycji karma kagju, jako

jedyny uznaje osoby dwch kandydatw.50

Zwizek zajmuje pozycj 15 dziau A RKiIZW.

7. Tradycja Shangpa Kagju51

Tradycja Szangpa Kagju nie naley do adnego odgazienia kagju, mimo e dziaa w

jego ramach. Jej zaoycielem jest Khjunpo Naldzior (by moe 918-1079), dziaajcy w

rejonie Szangpa, std zatem wywodzi si nazwa tej tradycji. Spadkobierc linii w XX wieku

by Kalu Rinpocze (1905-1989), bliski przyjaciel Bokara Rinpocze. Kalu Rinpocze w 1992

roku odrodzi si w nowej inkarnacji. Kalu Rinpocze, mimo e nalea do tej tradycji kagju,

przewanie nie zakada orodkw w swej tradycji. Wola wspiera inne szkoy kagju, a

doktryn Zotej Dharmy (nauki Szangpy) przekazywa nielicznym swoim uczniom.

Prawdopodobnie za Zachodzie jedynie Jogi C.M. Chen otrzyma przekaz Dharmy od Kalu

Rinpocze.

Obok szeciu jog Naropy i istnieje take druga odmiana w postaci nauk wygoszonych

przez jego siostr Nigum. To wanie tej odmiany szeciu jog naucza tradycje Szangpa.

Zalecenia tych nauk wydaj si niekiedy atwiejsze, ale nie odbywaj si one jednak bez

wysiku. Nauka ta dzieli si na pi czci, obrazowo zwanych drzewem:

jako pie:

49 Pena lista na stronie oficjalnej: http://www.buddyzm.pl [dostp 14.04.2012]. 50 http://www.khyenkong-tharjay.org/. 51 Polska strona tradycji Shangpa Kagju nie dziaa, podaj wic adres francuskiej strony oficjalnej grupy: http://www.mille-bouddhas.com/, oraz polskiej strony internetowej, gdzie mona znale informacje o Shangpa Kagju: http://www.mahajana.info/chen02.html [dostp 14.04.2012]

20

(1) Dzogpa Czienpo (Wielki Symbol, czyli mahamudra)

(2) sze jog wg Nigumy

jako gazie:

(3) Guru-Joga

(4) Joga jidama

(5) Joga Iluzorycznego Ciaa

Jako kwiaty znajduj si praktyki Czerwonej Dakini, skoncentrowanej na wykonywaniu

Wadra-mioci, oraz Biaej Dakini, przeznaczone dla rytuau poy. Obecna jest tutaj take

tzw. Joga Nie-mierci, ktrej inne szkoy nie posiadaj, ma ona na celu doprowadzi jogina

do stanu bez mierci, czy te jak najduszego ycia. Owocem natomiast jest najczystszy stan

buddy.

W Szangpie praktykuje si bd z jidamem (Wyl. yi dam, skr. iadevat) Amitabhy,

bd z jidamem Biaej Dakini. Jidam jest postaci medytacyjn bstwa, emanacji buddy,

poprzez skupienie na ktrym pracuje si z poziomami mentalnymi. Praktyka Amitabhy

charakteryzuje si nakazem zupenego wyrzeczenia si sansary, natomiast Biaa Dakini opiera

si na Dharmie Mioci. Amitabha przebywa na pierwszym poziomie Czystej Krainy, podczas

gdy Biaa Dakini zamieszkuje ostatni, najwyszy, poziom teje Krainy, najwyszy poziom

mentalny.

8. Zwizek Buddyjski Dak Shang Kagyu

Zwizek znajduje si na 121 pozycji dziau A RKiIZW, jednak dziaa jako grupa

bardzo nieliczna i hermetyczna, zatem oglne informacje nie s dostpne. Wicej na temat

zwizku mona si dowiedzie z hiszpaska strona Dak Szang Kagyu52.

9. Mangalari Taklung Kagju53

Tradycja ta skupiona jest wok nauk Kjabgona Pakcioka Rinpocze, sukcesora linii

Taklung Kagju. Pakciok Rinpocze, emanacja Dharmawadry, inkarnacj swoj objawi w

osobie Taszi angial Ngaang Drakpa Damczo Puntsok, urodzonego w 1688 roku. Do dnia

dzisiejszego pojawio si cznie siedem jego inkarnacji.

10. Grupa Szambali54

Szambali ma swoje orodki w Krakowie, Szczecinie, Warszawie oraz Katowicach.

Nazw swoj wywodzi od mitycznej krainy Szambali, owieconego kraju, penego mocy i

dobra. Jest to obrazowa wizja powrotu do pierwotnego stanu doskonaoci, od ktrego natura

ludzka odesza. Gwnym nauczycielem tej tradycji jest Chogiama Trungp Rinpocze, ktry

52 http://www.dskbudismo.org/index.php?option=com_content&view=article&id=3&Itemid=4&lang=en [dostp 15.04.2012]. 53 http://www.pakciokrinpocze.pl/ [dostp 14.04.2012]. 54 http://szambala.pl/ [dostp 14.04.2012].

21

opracowa nauki kagju, ningmy i term Szambali. Obecnie szkole przewodniczy jego syn

Sakjong Mipham Rinpocze. Bardzo wan rol w tej tradycji odgrywa sztuka i jej moliwoci

ekspresji. Oglna nazwa rnorodnych praktyk kontemplacyjnych to Nalanda, i obejmuje:

kaligrafi, chado (ceremonia parzenia herbaty), kyudo (ucznictwo), kado (droga kwiatw) -

Ikebana i medytacja, bugaku (japoski taniec), maitri, mudr, Dharma Art, Miksang

(fotografia kontemplacyjna), Horsemanship/Dressage, psychoterapi kontemplacyjn oraz

Sarpashana.55

11. Drukpa Polska56

Linia Drukpa jest nie tyle tradycj cile tybetaska, ile zwizan z Bhutanem. W XII

wieku Awalokitewara (skr. Avalokitevara) objawi si na ziemiach Tybetu w postaci

Mahasiddhy Lingchen Repy, ktry zwany by Drogon Tsangpa Gjare57. Nazwa tradycji

drukpa pochodzi od smoka (Wyl. druk) i nawizuje do legendy, gdy na pocztku XII w.

Tsangpa Gjare ujrza na niebie dziesi smokw. W XVII w. kolejna inkarnacja Tsangpa

Gjare, Shabdrung Ngawang Namgjal, zjednoczy walczce ziemie Bhutanu, co dao pocztek

powstania specyficznej kultury, praktyki i wierze w Kraju Smoka (nazwa Bhutanu).

Tradycja drukpy w Polsce dziaa pod duchowym przewodnictwem Gjalwang Druky.

Jest on dwunast reinkarnacj Tsangpy Gjare.

12. Grupa Samten Tse (Wadrajana Tybetaska)58

Samten Tse Polska dziaa pod przewodnictwem Mindrolling Dzietsun Khandro

Rinpocze59. Linia Mindrolling jest jedn z szeciu gwnych linii ningma. Na polskim ryku

dostpna jest ksika Nasze cenne ycie autorstwa Khandro Rinpocze.

13. Zwizek Yeshe Khorlo60

Zwizek Yeshe Khorlo dziaa w ramach tradycji ningma, skupiajc si na praktyce

dzogczen oraz tsa lung. Zwizek w ramach Wsplnoty Buddyjskiej Tri Ratna jest wpisany w

Rejestr Kociow w dzia A (pozycja 97), do ktrego wpisuje si kocioy i inne zwizki

wyznaniowe. Na oficjalnej stronie orodka znajdujemy ciekawe przyblienie zaoe

dzogczen oraz sposobu przejawiania si zwykej wiadomoci. Zrozumienie tego mechanizmu

jest niezwykle istotne w dalszym procesie praktyki. Jak czytamy:

55 http://www.szambala.pl/index.php?id=1025 [dostp 14.04.2012]. 56 http://drukpa.org.pl/ [dostp 14.04.2012]. 57 Nazwa ta oznacza: Obroca Istot, urodzony w kraju Tsang, pochodzcy ze szlachetnego chiskiego klanu, odziany w bawen, Por. http://www.drukpa.org.pl/?q=node/18 [dostp 14.04.2012]. 58 http://samtentse.pl/ [dostp 14.04.2012]. 59 Strona oficjalna Khandro Rinpocze: http://www.mjkr.org/ [dostp 14.04.2012]. 60 http://yeshekhorlo.mahajana.net/category/strona-glowna/ [dostp 14.04.2012].

22

Pogldem w dzogczen jest pierwotna czysto (Wyl. Ka-dak) podstawy (Wyl.

Gzhi) oraz spontaniczne urzeczywistnienie (Wyl. Lhun-Grub) zjawisk podstawy

(Wyl. Gzhi-sNang) w samsarze (koowrocie cierpie) lub w nirwanie

(wyzwoleniu).

Praktyk w dzogczen jest dogbne przedarcie si (Wyl. Khregs chod) przez

umys (Wyl. Sems), w celu odsonicia pogldu pierwotnej czystoci (Wyl. Ka-

dak), spoczywanie w tym pogldzie bez rozprosze oraz przekroczenie go (Wyl.

Thod rgal) w celu spontanicznego urzeczywistnienia (Wyl. Lhun-Grub).

Rezultatem dzogczen jest stan pierwotnego buddy (Wyl. Kun-tu bzang-po), ktry

posiada potrjn natur.61

Poniewa podstawa (Wyl. Gzhi) zostaa mwic metaforycznie rozbita wskutek

natury (Wyl. rang bZhin) pierwotnej obecnoci (rigpa), powstaj zjawiska (Wyl. Gzhi-

sNang). Dzieje si to jednak wraz z moc (Wyl. Rtsal), ktra jest w stanie rozpozna te

zjawiska, tym samym uwalniajc czujc istot od ich wpywu. Natura zjawisk podstawy jest

bowiem taka, e nikn w pierwotnej czystoci (kadak) dharmakai. Natomiast jeli

manifestacja zjawisk podstawy nie zostanie rozpoznana, wwczas mwimy o tzw. braku

rozpoznania, niewiedzy (Wyl. ma-rig-pa). Wtenczas zjawiska podstawy przeksztacaj si

w cykliczny wiat sansary, w jakich czujca istota musi si odradza. Jej umys (sem) zaczyna

dowiadcza zjawisk jako dualistycznie oddzielonych. Chocia pochodz one z czystych form

buddw oraz piciu wiate pierwotnej mdroci, to zostaj przeksztacone w sansaryczne

pi elementw (przestrze, wiatr, ogie, woda i ziemia), z jakich skada si wiat sansary.

Tam, gdzie jest umys (Wyl. Sems) nie ma owiecenia (Wyl. Ma-Rig-pa). Gdy pier-

wotna obecno (Wyl. Rig-pa) wyzwoli si z umysu (Wyl. Sems), uywana jest do

praktyki Wielkiej Doskonaoci (dzogczen), a do uzyskania doskonaego

owiecenia.62

Praktyk jest tutaj trekczo (Wyl. khregs chod), dogbne przedarcie si, ktre pozwala

odsoni si pierwotnej czystoci (kadak); oraz praktyka togal (Wyl. thod rgal), ktra

przekracza ten podgld o pierwotnej czystoci, owocujc spontanicznym urzeczywistnieniem

(Wyl. lhun-Grub).

14. Zwizek Buddyjski "Dzogezien Kunzang Cziuling

Zajmuje 175 pozycj w dziale A RKiIZW, o samym zwizku nie s jednak

udostpnione adne informacje.

61 http://yeshekhorlo.mahajana.net/category/trening-dzogczen/o-dzogczen-w-skrocie/ [dostp 14.04.2012]. 62 Ibidem.