budżet partycypacyjny -dla warszawy? dlaczego partycypacja staje siętak istotna? (moda czy...
TRANSCRIPT
Konferencja „Bud żet partycypacyjny w Warszawie”
Warszawa, 10.09.2013r.
Budżet partycypacyjny - dla Warszawy?
Kuba Wygnański, Ewa StokłuskaPracownia Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia”
2
Jaki los czeka nowe idee?
1. Wyśmianie
2. Opór
3. Uznanie za oczywistość
Artur Schopenhauer
3
Wymiary obywatelstwa – warunki konieczne funkcjonowania demokracji partycypacyjnej
Różne wymiary obywatelstwa i zależność między nimi:
�Horyzontalny (civil) – zaufanie, umiejętności kooperacji, zanurzenie we wspólnocie, „dobrosąsiedztwo”�Wertykalny (civic) – odnoszący się do hierarchii i relacji władzy, aktywna postawa obywatelska
�Okazuje się, że funkcjonowanie demokracji nie zależy wyłącznie od instytucji (check and balance), ale także od praktyk obywatelskich -wymaga minimalnego choćby poziomu praktykowania cnót obywatelskich i elementarnych form politycznego altruizmu.
�Cnoty obywatelskie: • społeczne (niezależność, tolerancja), • gospodarcze (etyka pracy, adaptacyjność), • polityczne (roztropność, respektowanie innych, umiar w roszczeniach,
umiejętność oceny rządzących, gotowość do debaty).
U1
Slajd 3
U1 to na pewno treściowo warto by zostało - pytanie czy potrzebujesz całego slajdu? User1; 2013-01-15
4
Kontekst „zwrotu partycypacyjnego”Zmiana reguł rządzenia
5
Dlaczego partycypacja staje się tak istotna? (moda czy konieczność?)� Government -> Governance (Samorząd –> Samorządność)
� Renesans „demokracji miejskich” - większe zainteresowanie komunitarianskimi modelami organizacji wspólnoty, wyczerpywanie się prostych menadżerskich modeli w rodzaju New Public Managment
� Demokracja agregatywna -> demokracja deliberatywna
� Problem tzw. demokratycznego deficytu / obywatelska apatia / osłabienia poziomu legitymizacji
� Ograniczenia zasobów, deficyt finansów publicznych – konieczność wspólnego formułowania (uzgadniania) priorytetów
� Niewystarczające dotychczasowe mechanizmy reprezentacji interesów (komisje / rady / komitety etc.). Pojawienie się nowych aktorów.
� Konieczność mobilizacji zasobów społecznych opartych o dobrowolne działania obywateli i ich wspólnot (np. „gra” o PIT, samoopodatkowanie się, współuczestnictwo w kosztach)
� Przeciwdziałanie silnym (szczególnie w Polsce) nawykom społecznego veto i
vetokracji jako podstawowego „skryptu kooperacji”– konieczność perswazji – umów społecznych.
6
7
Ambiwalentny stosunek do własnego Państwa. Niepokojące szerokie przyzwolenie na działania (nie)obywatelskie
(Diagnoza Społeczna)
8
Napięcia – wyzwania – zagrożenia � Niedocenianie i przecenianie partycypacji. Konieczność zarządzania oczekiwaniami.
� Manipulacja / pozorność / moda
� Oportunizm / populizm / PR-yzm / unikanie odpowiedzialności za trud rządzenia i odpowiedzialność która z tym się wiąże
� Marginalizacja - organizowanie „zabawy w kojcu” (poza nurtem tego co ważne)
� Rozpuszczanie, ignorowanie, pudrowanie obiektywnie istniejących konfliktów interesów i sporów wartości, z którymi trzeba się mierzyć.
� Tyranie mniejszości - samoselekcja uczestników – „przechwycenie demokracji” -brak troski o dobro wspólne „mnogość egoizmów”, tryania „idiotów” i ich plemion kosztem tych, którzy wybrali „niepartycpacje” a jednak są obywatelami i wyborcami.
� Tyrania większości (w szczególności większości niemądrej, pazernej, nieroztropnej).
� Partycypacja pozorna i źle urządzona może być gorsza niż jej brak. Zastosowanie partycypacji jako „lekarstwa” wymaga dobrych intencji, stworzenia reguł, konsekwencji i refleksyjności. Szczęśliwie jest sporo pomysłów na to jak to zrobić.
9
„Chmura partycypacyjna”
10
BUDŻET PARTYCYPACYJNY – co to takiego?
� Czym BP jest…:
- demokratycznym procesem, w który powierza się mieszkańcom prawo alokowania części środków z budżetu miejskiego
- mechanizmem „współwymyślania” i współodpowiedzialności za miasto
- zestawem zasad, które można przełożyć na konkretne działania z zastosowaniem różnych technik, dopasowanych do lokalnych warunków
- zaawansowaną, trudną formą partycypacji -> najwyższy szczebel drabiny: WSPÓŁDECYDOWANIE
- efekty: wskazanie preferencji, wybór rozwiązań, podjęcie decyzji
� … a czym nie jest:
- jedynie „narzędziem” lub „techniką”
- badaniem opinii, „zwykłymi” konsultacjami
- plebiscytem, incydentalną „zabawką partycypacyjną”
- antidotum na wszystkie problemy
11
W 2010r. na świecie
Źródło: Learning from the South, 2010, GIZ- Bonn
12
W 2013r. w Polsce - czyli lawina jużruszyła…
Ok. 25 lokalizacji
Różne poziomy:
�instytucje, np. DKŚ
�jednostki pomocnicze, np. Olsztyn, Dąbrowa, Gdańsk
�ogólnomiejski, np. Poznań, Płock, Elbląg
�model łączony (jednostki pomocnicze i projekty ogólnomiejskie), np. Sopot, Łódź
Ramy prawne:
-formalnie: konsultacje w rozumieniu ustawy o samorządzie gminnym
-de facto: umowa społeczna pomiędzy mieszkańcami a władzami gminy, sankcjonowana np. w formie uchwały rady gminy i zarządzenia prezydenta
13
Budżet obywatelski w Poznaniu
14
„Geografia polityczna” BP
� Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji
https://mac.gov.pl/budzet-partycypacyjny-1
� Kongres Ruchów Miejskich (warunki brzegowe dla BP)
� Zespół Parlamentarny ds. Polityki Miejskiej
� Organizacje pozarządowe i nieformalne grupy obywateli w różnych miastach i gminach w całej Polsce
� CLLD (Rozwój lokalny kierowany przez społeczność) - nowa perspektywa finansowa UE
� „Prezydencki” projekt ustawy o współdziałaniu w samorządzie terytorialnym na rzecz rozwoju lokalnego i regionalnego
15
Kluczowe elementy BP
� Wiążący charakter procedury (nie tylko konsultacje)
� Cykliczność procesu i jego rozciągnięcie w czasie
� Refleksja nad procesem i dobre przygotowanie, m.in. w sposób transparentny i przy zaangażowaniu mieszkańców
� Akcja informacyjna i działania edukacyjne – nt. samej procedury, ale i szerzej – sposobu konstruowania lokalnego budżetu
� Przestrzeń do debaty, deliberacji (nie tylko plebiscyt!)
� Jawność i transparentność reguł
� Element bezpośredniej decyzji – głosowanie (np. wybór projektów/zadańprzez mieszkańców)
� Wdrożenie wybranych projektów – monitoring i ewaluacja procesu
� Odpowiedzialność instytucjonalna władz i wola polityczna
� Zdolność do „uczenia się” korekt / skalowania
16
Elementy i warianty BP
� Etapy procesu:
- wypracowanie zasad procesu
- działania informacyjno-edukacyjne (nt. BP i całego budżetu)
- zgłaszanie projektów, selekcja projektów pod głosowanie
- publiczna dyskusja nad projektami
- wybór projektów do realizacji
� Zmienne w różnych modelach BP:
- poziom realizacji (zakres administracyjny, grupa docelowa, instytucja)
- zakres tematyczny projektów (np. infrastruktura, kultura, rozwiązania w ramach typu usług publicznych)
- zasady głosowania (okręgi, czas trwania, offline/online, ordynacja)
- kwoty środków alokowanych w ramach BP (w PL: od 36.tys. do 20 mln zł)
17
Kilka przykładów
� Nowy Jork (od 2011r.), www.pbnyc.org
- Za pierwszym razem: 4 dystrykty, 6,000 osób głosujących, 27 projektów za 5.6 mln $ (0.008% wydatków miasta, 1% środków elastycznych)
- W 2013r.: 8 dystryktów, ok. 10mln $
- Fora sąsiedzkie, delegaci dystryktów
- Projekty za min. 35 000 a max. 1 mln$
� Chicago (od 2010r.), www.pbchicago.org
- Za pierwszym razem: 1 okręg, 1,3 mln $
- W 2013r.: 4 okręgi, min. 4 mln $
- Fora sąsiedzkie, delegaci
� Dąbrowa Górnicza (od 2012r.), www.twojadabrowa.pl
- 27 dzielnic, 5 mln zł (algorytm puli środków na dzielnice)
- Fora mieszkańców, punkty konsultacyjne, głosowanie od 16 lat (w tym elektronicznie)
18
Co to oznacza i dlaczego warto?
� Wzbogacenie a nie unieważnienie demokracji przedstawicielskiej
� Poszukiwanie odpowiedzi na strukturalny „impossibilizm władzy”(konieczne zaangażowanie obywateli – skorzystanie z ich wiedzy, zaangażowanie ich, uniknięcie społecznego veta)
� Współodpowiedzialność za decyzje
� Potencjalne długofalowe efekty: racjonalizacja publicznych wydatków, budowa lokalnych partnerstw międzysektorowych, urealistycznienie oczekiwań
� Proces obywatelskiej refleksji: szeroka dyskusja o budżecie, okazja do edukacji
* narzędzia wspomagające, np. symulatory budżetowe, narzędzia wizualizacyjne
www.officeofstrategicinfluence.com/budget/
www.gothamgazette.com/budgetgame/budgetgame.html
www.naszakasa.org.pl
19
20
Więcej o BP m.in. na:
www.partycypacjaobywatelska.pl
www.mac.gov.pl
Dziękujemy za uwagę