bulanti-kusma prof‹laks‹s‹nde kullanilan farkli

173

BULANTI-KUSMA PROF‹LAKS‹S‹NDE KULLANILAN FARKLIDEKSAMETAZON DOZLARININ SERUM KORT‹ZOL

DÜZEY‹NE ETK‹S‹

Tuba Berra Erdem, Hüseyin Ilksen Toprak, Mahmut Durmufl, Hale Borazan, Mehmet Özcan Ersoy.

Anesteziyoloji ve Reanimasyon ABD, ‹nönü Üniversitesi T›p Fakültesi, MALATYA.

Haberleflme Adresi : Dr. Tuba Berra ERDEMSelçuk Üniversitesi Meram T›p Fakültesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon ABD, KONYAe-posta: [email protected]

Gelifl Tarihi: 16.02.2006 Yay›na Kabul Tarihi: 05.07.2006

ÖZET

Amaç: Deksametazon postoperatif bulant› ve kusman›n önlenmesi amac›yla kullan›lmaktad›r. Stero-id kullan›m›n›n en önemli yan etkisi adrenal supresyondur. Bu çal›flmada 2, 4, 8 mg intravenöz tekdoz olarak kullan›lan deksametazonun postoperatif bulant› ve kusmay› önleme (POBK) ve serum kor-tizol seviyesine bakarak adrenal bez üzerine etkisini izlemek amaçland›. Gereç ve Yöntem: Genelanestezi alt›nda total nazal rekonstrüksiyon planlanan 40 olgu çal›flmaya al›nd›. Olgular randomizeve çift kör olarak 4 gruba ayr›ld›. ‹ndüksiyondan hemen önce toplam 2 mL olacak flekilde, grup S’eintravenöz serum fizyolojik, grup D2’ye 2 mg deksametazon, grup D4’e 4 mg deksametazon, grupD8’e 8 mg deksametazon yap›ld›. Olgulardan bazal de¤er için operasyondan bir gün önce preope-ratif vizit s›ras›nda (t0), indüksiyondan ve deksametazon enjeksiyonundan hemen önce (t1), indüksi-yon sonras› 2. (t2), 6. (t3), 9. (t4), 12. (t5), 18. (t6), 24. (t7) ve 72. (t8) saatlerde serum kortizol düzey-leri için kan al›nd›. Bulgular: Demografik özellikler; anestezi ve cerrahi süreler aç›s›ndan gruplar ben-zerdi. POBK aç›s›ndan 4 mg ve 8 mg deksametazon, kontrol ve 2 mg’a göre daha etkili bulundu.Dört ve 8 mg verilen gruplarda serum kortizol düzeyinde yükselmeler görülmedi. 8 mg verilen grup-ta indüksiyonun 9.-24. saatleri aras›nda serum kortizol düzeyi belirgin bask›land›. Sonuç: Deksame-tazonun 4 ve 8 mgl›k dozlar› POBK profilaksisinde etkilidir. Ancak 8 mg, kortizol düzeylerinde bask›-lanmaya yol açt›¤› için 4 mg’l›k dozun daha güvenilir oldu¤u kan›s›nday›z.

Anahtar kelimeler: Postoperatif bulant› ve kusma, deksametazon, kortizol

Selçuk T›p Der 2006; 22: 173-179

SUMMARY

The effect of different dexamethasone doses used for prophylaxis against nausea-vomit-ing on serum cortisol level

Aim: Dexamethasone is used for prevention of postoperative nausea and vomiting (PONV). Mostimportant side effect of steroid use is adrenal suppression. In this study we aimed to evaluate the ef-fects of single dose of 2, 4, 8 mg dexamethasone on adrenal glands by measuring serum cortisollevels, and also in preventing postoperative nausea and vomiting. Material and Method: Forty pa-tients scheduled for elective total nasal reconstruction under general anesthesia were included tothe study. Patients were randomly divided into four groups. Immediately before the induction of

T. B. Erdem, H. ‹. Toprak, M. Durmufl, H. Borazan, M. Ö. Ersoy

Selçuk T›p Dergisi2006

174

Postoperatif bulant› ve kusma (POBK) cerrahisonras› %11-73 oran›nda, oldukça s›k görü-len bir komplikasyondur (1,2,3). Hastalardastrese yol açabilir ve cerrahi baflar›y› gölgele-yebilir.

POBK cerrahi sonras› yara problemleri, de-hidratasyon, s›v›-elektrolit ve asit baz denge-sizliklerine yol açabilmektedir(4).

POBK’n›n önlenmesi amac›yla çeflitli periope-ratif tedbirler ve medikasyonlar kullan›lmakta-d›r (1,2). Antihistaminikler (dimenhidrinat, di-fenhidramin, siklizin, hidroksizin), serotoninreseptör antagonistleri (ondansetron, grani-setron, tropisetron ve dolasetron) dopaminreseptör antagonistleri (fenotiyazinler, butiro-fenonlar), antikolinerjikler ve glukortikoidlerkullan›lan ilaçlardand›r. Serotonin reseptörantagonistlerinin yüksek maliyeti, dopaminreseptör antagonistlerinin ekstrapiramidalyan etkileri, antihistaminiklerin yol açt›¤› afl›r›sedasyon ve taflikardi klinik kullan›mlar›n› k›s›t-lamaktad›r.(5,6,7) Glukokortikoidlerden dek-sametazon POBK’ y› önlemek amac›yla s›kl›k-la kullan›lmaktad›r. Glukokortikoidlerin anti-emetik etkilerinin mekanizmas› tam olarak bi-linmemektedir. Prostoglandin antagonizma-s›, endorfin sal›n›m›, membran stabilizasyonuve antienflamatuvar etki muhtemel mekaniz-malar aras›ndad›r. Antiemetik etkisinin yan›n-da antienflamatuvar etkinli¤i ve bunun sonu-cu olarak total nazal rekonstriksiyon geçirenhastalardaki postoperatif periorbital ödem veekimozu azaltmas› da cerrah ve hasta aç›s›n-dan oldukça yararl›d›r(8).

Steroid kullan›m›n›n en önemli yan etkisi ad-renal supresyondur (9). Kan›tlanm›fl antieme-tik dozlarda kullan›lan tek doz deksametazo-nun adrenal bez üzerine etkisi araflt›r›lmam›fl-t›r. Biz çal›flmam›zda 2, 4 ve 8 mg’l›k tek dozintravenöz deksametazonun postoperatif bu-lant›-kusma ve serum kortizol düzeyine etkisi-ni belirlemeyi amaçlad›k.

GEREÇ VE YÖNTEM

Bu çal›flma etik kurul ve hastalar›n onay› al›n-d›ktan sonra, ‹nönü Üniversitesi T›p Fakültesi,Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Da-l›’nda Ocak - Haziran 2004 tarihler aras›nda,Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahisi Anabilim Da-l› taraf›ndan total nazal rekonstrüksiyon plan-lanan Amerikan Anesteziyologlar Derne¤ine(ASA) göre preoperatif fiziksel durumu I-IIgrubunda olan, 18-65 yafl aras› 40 eriflkin ol-guda gerçeklefltirildi.

Psikiyatrik problemleri, karaci¤er veya böbrekyetmezli¤i, ASA > II, hematolojik ve sol vent-rikül disfonksiyonu, diabetes mellitus, siste-mik tüberküloz, ciddi hipertansiyon, gastroin-testinal ülser hastal›¤› bulunan, ilaç veya alkolba¤›ml›s›, ilaç afl›r› duyarl›l›¤›, önceki operas-yonlar›nda POBK hikayesi veya hareket has-tal›¤› öyküsü olan olgular çal›flma d›fl› b›rak›l-d›.

Operasyon odas›na al›nan olgulara elektro-kardiyografi, pulse oksimetri ve noninvazivkan bas›nc› monitorizasyonu yap›larak 20Gkanül ile ‹V yol ve sol radial arterden arterhatt› aç›ld›. Tüm olgulara standart anestezi

anesthesia 2 ml intravenous serum physiologic to group S, 2 mg dexamethasone to group D2, 4mg dexamethasone to group D4, 8 mg dexamethasone to group D8 were applied. Blood samp-ling was done from the patients at preoperative visit day (t0) , preinduction and before dexametha-sone injection (t1), after induction at 2. (t2), 6.(t3) , 9. (t4),12. (t5) ,18.(t6), 24.(t7) and 72. (t8) hoursfor measurement of serum cortisol levels. Results: Demographic data, anesthetic and surgical timeswere similar in the groups. The 8 mg and 4 mg dexamethasone doses were found to be more ef-fective than the control and D2 groups in prevention of PONV. In 4 and 8 mg groups no increasewas observed in the cortisol levels. In 8 mg group there was significant suppression in cortisol lev-els between 9.and 24.hours of induction. Conclusion: Both 4 and 8 mg dexamethasone doses areeffective for prevention of PONV. Because 8 mg dexamethasone causes suppression of serum cor-tisol levels, we think that the application of 4 mg dexamethasone is safer than 8 mg.

Key words: Postoperative nausea and vomiting, dexamethasone, cortisol

Deksametazonun kortizol düzeyine etkisiCilt : 22Say› : 4

175

indüksiyonu yap›ld›. ‹ndüksiyonda tiyopental4-7 mg/kg, veküronyum 0.1mg/kg, lidokain1mg/kg ve fentanil 2 µg/kg kullan›ld›. Yeter-li kas gevflemesi periferik sinir stimulatörü(TOF Guard, Organon Teknika, Belçika) iletespit edildikten sonra olgular entübe edildi.‹damede her dört grupta da %50 O2/havakar›fl›m› içinde 1-2 MAK sevofluran kullan›ld›.End-tidal CO2 de¤erleri 30-35 mmHg olacakflekilde aral›kl› pozitif bas›nçl› ventilasyon mo-dunda solunum sa¤land›. Gerekti¤inde ekkas gevflemesi için 0.01mg/kg veküronyumve analjezi için 0,25 µg/kg fentanil yap›lmas›planland›.

Olgular randomize ve çift kör olarak dörtgruba ayr›ld›: ‹ndüksiyondan hemen öncetoplam 2 mL olacak flekilde, grup S’e intrave-nöz serum fizyolojik, grup D2’ye 2 mg dek-sametazon, grup D4’e 4 mg deksametazon,grup D8’e 8 mg deksametazon yap›ld›. Ol-gulardan bazal de¤er için operasyondan birgün önce preoperatif vizit s›ras›nda (t0), in-düksiyondan ve deksametazon enjeksiyo-nundan hemen önce (t1), indüksiyon sonras›2. (t2), 6. (t3), 9. (t4), 12. (t5), 18. (t6), 24. (t7)ve 72. (t8) saatlerde serum kortizol düzeyleriiçin 5 ‘er ml kan al›nd›.

Hemodinamik parametreler olarak, ortalamaarter bas›nc› (OAB), kalp at›m h›z› (KAH) ope-rasyon öncesi girifl, indüksiyon sonras›, entü-basyon öncesi ve sonras›, operasyon süresin-ce 10 dakikada bir kaydedildi.

Operasyon sonunda tüm anestezik ajanlarkesildi. Periferik sinir stimülatörünün 4’lü uya-r› dizisinde %80 oran tespit edildikten sonrahastaya 50 µg/kg neostigmin ve 20 µg/kgatropin verildi. Yeterli tidal volümde (4mL/kg) soluma ifllemi gerçeklefltirebilen veyutkunma refleksi geri dönen olgular ekstü-be edildi.

Operasyon odas›nda ve sonras›nda geliflenbulant› kusma epizodlar› 3 puanl› skala flek-linde kaydedildi (0 puan: bulant› ve kusmayok, 1 puan: bulant› var, kusma yok, 2 puan:bulant› var, kusma var fakat tedavi gerektir-miyor, 3 puan: bulant› var, ciddi kusma vartedavi gerektiriyor) ve tedavisi için 0.5 mg/kg

metoklopromid intravenöz uyguland›. Ay›l-ma ünitesine al›nan olgular, olgular›n grubu-nu bilmeyen bir anestezist taraf›ndan iki saatsüresince hemodinamik parametreler ve bu-lant›-kusma aç›s›ndan de¤erlendirildi. Tümgruplarda, VAS>4 olan olgulara postoperatifanaljezi için 0,5mg/kg intravenöz petidin uy-guland›.

Servis hemfliresinden hastan›n, postoperatif2-24. saatler aras›ndaki bulant› kusma epi-zodlar›n› ve uygulanan tedaviyi kaydetmesiistendi. Serviste postoperatif analjezi gerekti-¤inde intramuskuler diklofenak ile sa¤land›.Kanama, a¤r›, dispepsi gibi yan etkiler kayde-dildi.

Serum kortizol düzeyleri daha önceden belir-lenen zaman periyodlar›nda al›nan serum ör-nekleri kompetetif immünoassay yöntemiylede¤erlendirildi (Immulite 2000 Cortisol, DPC,Los Angeles, CA).

Analizler, SPSS 13.0 ve NCSS 2004 (poweranalizi için) paket programlar› kullan›larakgerçeklefltirildi. Gruplar yafl a¤›rl›k ve boy aç›-s›ndan tek yönlü varyans analizi ile cinsiyetaç›s›ndan ise Ki-Kare testi ile karfl›laflt›r›ld›.Gruplararas› parametrelerin de¤erlendirilme-sinde Kruskal-Wallis testi kullan›ld›. Saptananfarkl›l›klar›n ikili de¤erlendirilmesinde iseMann-Whitney U testi kullan›ld›. Kortizol dü-zeyinin grup içi de¤erlendirilmesinde eflleflti-rilmifl örnekler için Wilcoxon Testi kullan›ld›.Kullan›lan deksametazon dozlar› ile serumkortizol düzeyleri aras›ndaki korelasyonaSperman’›n rank korelasyon testi ile bak›ld›.Sonuçlar ortalama ± standart sapma olarakverildi, p<0.05 istatistiksel olarak anlaml› ka-bul edildi.

BULGULAR

Gruplar yafl, cinsiyet, boy, vücut a¤›rl›¤›, ASA,anestezi süresi ve cerrahi süresi aç›s›ndan bir-birine benzerdi (Tablo 1). Ayr›ca hemodina-mik parametreler aç›s›ndan da gruplararas›fark yoktu. Postoperatif dönemde hastalarmide rahats›zl›klar› (kanama, a¤r›, dispepsi),psikiyatrik de¤ifliklikler, karaci¤er enzimlerin-de de¤ifliklik, allerjik ve dermatolojik yan etki-



176

ler aç›s›ndan takip edildi ancak deksameta-zon kullan›m›na iliflkin herhangi bir yan etkisaptanmad›.

Bulant› kusma skorlar›, grup D8’de her iki za-man aral›¤›nda da di¤er tüm gruplardan an-laml› olarak düflüktü (P<0.05) (Tablo 2). Bu-lant› kusma skorlar›, 0-2. saat zaman aral›¤›n-da grup D8 hariç di¤er gruplar aras›nda fark-l› de¤ildi. Grup S ile D2 ve grup D2 ile D4aras›nda 2-24. saat zaman aral›¤›nda bulan-t›-kusma skorlar› aç›s›ndan anlaml› bir farkyoktu. Yine ayn› zaman aral›¤›nda bulant›kusma skorlar› grup D4’te grup S’den düflük(P<0.05), grup D8’den yüksekti (P<0.05)(Tablo 2).

Gruplararas› kortizol düzeyleri de¤erlendiril-di¤inde, serum kortizol düzeyi grup D2’dedi¤er gruplara göre t2 döneminde anlaml›olarak yüksekti (P<0.05) (1). Grup S’de t3 ve

t4 dönemlerindeki serum kortizol düzeyigrup D4 ve D8’deki de¤erlerden daha yük-sek iken (P<0.05) grup D2’ye göre yüksek de-¤ildi. Grup S’deki serum kortizol düzeyi, t5 vet6 dönemlerinde di¤er gruplara göre anlam-l› yüksekti (P<0.05). Serum kortizol düzeyi t7döneminde grup D8’de di¤er tüm gruplar-dan düflüktü. Bu düflüklük grup S ve D2 ilek›yasland›¤›nda anlaml› iken (P<0.05) grupD4’le de¤ildi. Grup içi de¤erlendirmede se-rum kortizol düzeyleri operasyondan öncekide¤erlerine (t0) göre indüksiyondan önce(t1) artm›fl ancak indüksiyondan 2 saat sonra(t2) azalm›flt›. Ancak indüksiyondan önce (t1)görülen bu art›fl sadece grup D2’de anlaml›idi (P<0.05). Tüm gruplarda 6. saatte (t3) se-rum kortizol düzeyi art›fl gösterdi. Bu art›fl, t0de¤erine göre sadece grup S’de anlaml› idi(P<0.05) ve postoperatif 72. saate (t8) kadardevam etti. Grup D2’de t0’a göre t6 döne-

Tablo 1. Gruplar›n demografik özellikleri, operasyon ve cerrahi süreler

Grup S Grup D2 Grup D4 Grup D8(n = 10) (n = 10) (n = 10) (n = 10)

Yafl (y›l) 29.7 ± 8.0 28.8 ± 6.8 28.1 ± 9.3 25.7 ± 8.6Cinsiyet (K/E) 4/6 3/7 5/5 6/4Boy (cm) 163.1 ± 8.1 162.0 ± 6.5 169.5 ± 7.9 172.2 ± 10.4Vücut a¤›rl›¤› (kg) 64.6 ± 11.9 56.7 ± 5.6 63.1 ± 6.3 68.5 ± 9.5ASA (I/II) 8/2 7/3 8/2 9/1Anestezi süresi (dk) 174.5 ± 27.0 161.5 ± 41.0 182.0 ± 54.2 167.6 ± 22.0Cerrahi Süre (dk) 157.0 ± 28.3 146.0 ± 39.0 169.0 ± 55.4 154.2 ± 20.6Kullan›lan toplam fentanil miktar› 475µg±21,92 425µg±45,84 450±µg21,79 400µg±47,43

Tablo 2. Gruplar›n POBK skorlar›

POBK skoru Grup S Grup D2 Grup D4 Grup D8(n = 10) (n = 10) (n = 10) (n = 10)

0-2. saat0 Puan 4 4 8 9*1 Puan 0 4 1 12 Puan 1 1 0 03 Puan 5 1 1 02-24. saat0 puan 2 3 1 8*1 puan 0 5 7** 22 puan 1 0 1 03 puan 7 2 1 0*:p<0.05 Grup D8’in di¤er gruplardan anlaml› olarak fark›.

**: p<0.05 Grup D4’in Grup S’den anlaml› olarak fark›.


177

mindeki azalma ile t8 dönemindeki art›fl an-laml› idi (P<0.05). Grup D4’teki de¤iflikliklersadece t8 döneminde anlaml› idi ( P<0.05).Grup D8’de t0’a göre, t5 ve t6’da istatistikselolarak anlaml› azalma (P<0.05) ve t8 döne-minde istatistiksel olarak anlaml› art›fl(P<0.05) tespit edildi. Çal›flman›n sonundaki(t8) kortizol düzeyleri tüm gruplarda t0 de¤e-rinin yaklafl›k iki kat› kadard› ve bu istatistikselolarak anlaml› idi (P<0.05) (Tablo 3).

Kullan›lan petidin ortalama de¤erleri gruplararas›nda flöyle de¤iflti; grup S’de 30 mg,grup D2’de 22,5 mg, grup D4’de 20 mg vegrup D8’de 8 mg. Bu de¤erler karfl›laflt›r›ld›-¤›nda D8 grubunun ortalama de¤eri olan 8mg di¤er üç gruba göre anlaml› olarak dü-flüktü (p<0.05).

TARTIfiMA

POBK profilaksisi ve tedavisinde birçok ajan›nyan› s›ra deksametazon da kullan›lm›flt›r. Di-¤er ajanlar›n yan etki ve maliyeti artt›ran özel-likleri nedeni ile daha az yan etki potansiyelitafl›yan ve oldukça düflük maliyet art›fl› olufltu-ran deksametazonun popülerli¤i artmaktad›r(10). POBK profilaksisinin yan›nda kuvvetliantienflamatuvar ve ödem azalt›c› özelli¤i,deksametazonun maksillofasial cerrahilerdekulan›m endikasyonunu art›rmaktad›r(11).

Uzun dönem steroid verilmesi artm›fl enfeksi-yon riski, glukoz intolerans›, gecikmifl yara iyi-leflmesi,yüzeyel gastrik mukoza ülserasyonugibi yan etkilere neden olabilmektedir, ancakbu yan etkilerin tek doz deksametazonun ve-rilmesiyle meydana gelmedi¤i belirtilmifltir(12,13,14). Örne¤in yara enfeksiyonu veyagecikmifl yara iyileflmesi gibi hastanede kal›flsüresinin uzamas›na yol açan durumlar gö-rülmemifltir(12,13,15,16). Çal›flmam›zda dadeksametazon gruplar›nda böyle yan etkilererastlan›lmad›.

Deksametazonun bulant›-kusmay› önleme-deki etkinli¤i oldukça kuvvetli olup, kemote-rapi alan hastalarda bile, ondansetron vegranisetron ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda, deksame-tazonun daha etkin oldu¤u gösterilmifltir(10). Kanser kemoterapisinde kullan›lan sis-platine ba¤l› bulant› kusman›n kontrolündedeksametazonun metoklopromid ve ondan-setronun etkisini art›rd›¤› gösterilmifltir(17,18,19). Ayn› derecede etkinlik genelanestezi sonras› POBK insidans›n› azaltmadada geçerlidir (20,21).

Deksametazonun POBK’y› önlemede en et-kin dozu net de¤ildir (14,20,21). Yap›lan ça-l›flmalarda çok farkl› dozlar kullan›lm›fl olup,en etkin dozu araflt›rmadan araflt›rmaya de-

Tablo 3. Gruplar›n serum kortizol düzeyleri

t0 t1 t2 t3 t4 t5 t6 t7 t8Grup S 8,37 13,73* 6,67 24,81* 25,73* 28,07* 14,97* 14,13* 15,46*

Grup D2 10,70 21,12** 11,32** 18,52 17,43 8,73 3,24** 12,56 20,05**

Grup D4 7,44 16,57*** 7,79 10,10 10,15 10,47 7,39 11,98 16,16***

Grup D8 8,38 15,51¥ 7,64 10,73 6,84 3,19¥ 3,31¥ 4,86 15,81¥

t0:preoperatif vizit s›ras›nda

t1:indüksiyondan ve deksametazon enjeksiyonundan hemen önce t2:indüksiyon sonras› 2. saatt3: indüksiyon sonras› 6. saatt4: indüksiyon sonras› 9. saat:t5: indüksiyon sonras› 12. saat t6: indüksiyon sonras› 18. saatt7: indüksiyon sonras› 24. saat t8: indüksiyon sonras› 72. saat *: p< 0.05 Grup S bafllang›ç kortizol de¤erine göre anlaml› farkl›l›k.**: p<0.05 Grup D2 ‘in bafllang›ç kortizol de¤erine göre anlaml› farkl›l›k***: p<0.05 Grup D4 ‘ün bafllang›ç kortizol de¤erine göre anlaml› farkl›l›k¥ : p<0.05 Grup D8 ‘in bafllang›ç kortizol de¤erine göre anlaml› farkl›l›k



178

¤iflmektedir. Liu ve arkadafllar› (22), en iyi an-tiemetik etkiyi en az yan etkilerle elde etmekiçin genel anestezi alt›nda major jinekolojikcerrahi geçiren olgulara 1.25, 2.5, 5, 10mg’l›k deksametazon dozlar›yla plasebo gru-bunu karfl›laflt›rm›fl, yan etki oluflturmayanminimum efektif deksametazon dozunun 2.5mg oldu¤unu bildirmifltir. Bu çal›flmada ya-zarlar 5 ve 10 mg deksametazonun da ayn›etkinli¤e sahip oldu¤unu göstermifltir. Hâlbu-ki ayn› dozlar›n k›yasland›¤› ve kad›n hastalar-dan oluflan tiroidektomi olgular›n› içeren bafl-ka bir çal›flmada ise minimum efektif dozun 5mg oldu¤u belirtilmifltir (11). Bundan baflka,Elhakim ve ark (23) 4 mg ondansetrona ilaveedilen farkl› dozlardaki deksametazonlardaen etkili dozun 8 mg oldu¤unu ileri sürmek-tedir. Kenzie ve ark (24) bat›n cerrahisine gi-ren hastalarda yapt›¤› bir çal›flmada preope-ratif olarak verilen iv 4 mg ondansetron + 8mg deksametazon kombinasyonunun 4 mgondansetron verilen gruba göre POBK profi-laksisinde daha etkili oldu¤unu göstermifller-dir. Deksametazonun 2, 4 ve 8 mg’l›k farkl›dozlar›n› kulland›¤›m›z bu çal›flmada isePOBK’y› tam önlemede (bulant› yok, kusmayok) 4 ve 8 mg’› etkili bulduk.

Normalde serum kortizol düzeyi stressiz bi-reylerde 11–13 µg/dL’dir. Herhangi bir streskarfl›s›nda serum seviyesinin 25 µg/dL’nin al-t›nda olmas› al›fl›lmad›k bir durumdur (25).Bu durum primer veya sekonder adrenal yet-mezli¤e ba¤l› olarak geliflir (26). En s›k sebep-

lerden birisi uzun süreli ve yüksek doz ekzo-jen steroid kullan›m›d›r (26). Ancak hala ad-renal yetmezli¤e neden olan ekzojen steroidtedavisinin süre ve dozu belirlenememifltir.Bizim çal›flmam›zda 3 farkl› deksametazondozu kullan›lm›fl ve 72 saat süre ile serumkortizol düzeylerine bak›lm›flt›r. Operasyonodas›nda anestezi indüksiyonundan öncekidönem ve ekstubasyondan sonraki postope-ratif dönemin operasyonun hastalar aç›s›n-dan stresli dönemleridir (27). Bu dönemlerdemevcut strese ba¤l› olarak serum kortizol dü-zeyleri de yüksek bu olacakt›r. ‹ntraoperatifdönemde gerek anestezinin kendisine ve ge-rekse kullan›lan opiyoidlere ba¤l› olarak se-rum kortizol düzeyinde art›fl gözlenmemesinormaldir. Yapt›¤›m›z çal›flmada kontrol gru-bundaki serum kortizol düzeyi özellikle posto-peratif dönemde art›fl göstermifltir. Ancak di-¤er gruplarda, verilen deksametazona ba¤l›olarak kontrol grubuna göre serum kortizoldüzeyi düflük kalm›fl, bu durum da en çok,en yüksek deksametazon dozunun kullan›ld›-¤› 8 mg’l›k grupta olmufltur. Deksametazo-nun dozu ile korele olan bu bask›lanma buajan›n etki süresine uygun olarak indüksiyon-dan sonra 72. saatte tamamen ortadan kalk-m›fl kontrol grubuna yak›n de¤erlere ulaflm›fl-t›r.

Sonuç olarak, 8 mg deksametazonun pos-toperatif kortizol düzeylerini etkiledi¤i içinPOBK profilaksisi için 4 mg’l›k dozun daha uy-gun oldu¤u kan›s›nday›z.

KAYNAKLAR

1. Aapro MS, Plezia PM, Alberts DS, Graham V, JonesSE, Surwit EA , et al. Double-blind crossover studyof antiemetic efficacy of high-dose dexamethaso-ne vs high-dose metochlopramide. J Clin Oncol1984;2:466-71.

2. April MM, Callan ND, Nowak DM, Hausdorff MA.The effect of intravenous dexamethasone in pedi-atric adenotonsillectomy. Arch Otolaryngol HeadNeck Surg1996;122:117-20.

3. Baker PC, Bernat JL. The neuroanatomy of vomi-ting in man: Association of projectile vomiting in asolitary metastasis in the lateral tegmentum of thepons and middle cerebellar pedincle. J Neurol Ne-urosurg. Psychiat 1985;48:1165-8.

4. Baxendale BR, Vater M, Lavery KM. Dexamethaso-ne reduces pain and swelling following extractionof third molar teeth. Anaesthesia 1993;48:961-4.

5. Fujii Y, Tanaka H, Kobayashi N. Prevention of na-usea and vomiting after middle ear surgery: Gra-nisetron versus Ramosetron. Laryngoscope1999;109:1988-90

6. Kovac AL. Prevention and treatment of postopera-tive nausea and vomiting. Drugs; 2000;59:213-43

7. Fujii Y, Toyooka H, Tanaka H. Prophylactic anti-emetic therapy with a combination of granisetronand dexamethasone in patients undergoingmiddle ear surgery. Br J Anaesth 1998;81:754-6.


179

8. Kara CO, Gokalan I .Effects of single dose steroidusage on edema, ecchymosis and intraoperativebleeding in rhinoplasty. Plast Reconstr Surg 1999;104:2213-19.

9. Haynes R. Adrenocorticotropic hormone: adreno-cortical steroids and their synthetic analogs-inhibi-tors of the synthesis and actions of adrenocorticalhormones. In: Goodman A, Gilman LS, Rall TW,Murad F, ed.The pharmacologic basis of therape-utics. 8th ed. Newyork: Pergamon Press, 1990:1447-8

10. Han YY, Sun WZ. An evidence based review onthe use of corticosteroids in perioperative and cri-tical care. Acta Anaesthesiol Sin 2002;40:71-9.

11. Stadler M, Bardiau F, Seidel L, Albert A, BoogaertsJG. Difference in risk factors for postoperative na-usea and vomiting. Anesthesiology 2003;98:46-52.

12. Tzeng JI, Hsing CH, Chu CC, Chen YH, Wang JJ.Low dose dexamethasone reduces nausea andvomiting after epidural morphine: Comparison ofmetoclopramide with saline. J Clin Anesth 2002;14: 19-23.

13. Wang JJ, Ho ST, Lee SC, Liu YC, Ho CM. The useof dexamethasone for preventing postoperativenausea and vomiting in females undergoingthyroidectomy: A dose-ranging study. AnesthAnalg 2000; 91: 1404-7.

14. Henzi I, Walder B, Tramer M. Dexamethasone forthe prevention of postoperative nausea and vomi-ting: a quantitative systemic review. Anesth Analg2000; 90: 186-94.

15. Splinter WM, Roberts DJ. Prophylaxis for vomitingby children after tonsillectomy: dexamethasoneversus perphenazine. Anesth Analg 1997; 85:534-7.

16. Fujii Y, Tanaka H, Toyooka H. The effects of dexa-methasone on antiemetics in female patients un-dergoing gynecologic surgery. Anesth Analg1997; 85: 913-7.

17. Cunningham D, Evans C, Gazet IC, Ford H, PopleA, Dearling J, et al. Comparison of antiemetic effi-cacy of domperidone,metoclopramide and dexa-methasone in patients receiving out patient che-motherapy regimens. Br Med J (Clin Res Ed).1987;295: 250.

18. Cubeddu LX, Hoffmann IS, Fuenmayor NT, FinnAL. Efficacy of ondansetron (GR 38032F) and therole of serotonin in cisplatin-induced nausea andvomiting. N Engl Med 1990; 322: 810-6.

19. Cunningham D, Turner A, Hawthorn J, et al. On-dansetron with and without dexamethasone totreat chemotherapy- induced emezis. Lancet1989; 1: 1323

20. Madan R, Bhatia A, Chakithandy S, SubramaniamR, Rammohan G, Deshpande S et al. Prophylacticdexamethasone for postoperative nausea and vo-miting in pediatric strabismus surgery:A dose ran-ging and safety evaluation study. Anaesth Analg2005;100:1622-6.

21. Wattwill M, Thorn S, Lovqvist A , Wattwill L,GuptaA, Liljegren G. Dexamethasone is as effective asondansetron for prevention of PONV followingbreast surgery. Acta Anaesthesiol Scand2003;47:823-7.

22. Liu K, Hsu CC, Chia YY: The effective dose of dexa-methasone for antiemesis after major gynecologi-cal surgery. Anesth Analg 1999;89:1316-8

23. Elhakim M, Naife M, Mahmoud K, Atef A: Dexa-methasone 8 mg in combination with ondanset-ron 4 mg appears to be the optimal dose for pre-vention of nausea vomiting after laparoscopiccholesistectomy. Can J Anaesth 2002;49:922-6.

24. McKenzie R, Tantisira B, Karambelkar DJ, Riley TJ,Abdelhady H. Comparison of postoperative na-usea and vomiting. Anesth Analg 1994; 79: 961-4.

25. Burchard K: A review of the adrenal cortex and se-vere inflammation: Quest of the eucorticoid state.J Trauma 2001;51:800-14.

26. Morgan GE, Mikhail MS, Murray MS. Anesthesiafor patients with endocrine disease. In: ClinicalAnesthesiology. 3rd edition. Los Angeles: McGraw-Hill-Co, 2002; 736-51.

27. Crozier TA, Muller JE, Quittkat D, Sydow M, Wutt-ke W, Kettler D. Total intravenous anesthesia withmethohexital- alfentanil in hypogastric laparo-tomy. Clinical aspects and effects of stress reacti-on. Anaesthesist 1994;43:594-604.

bulanti-kusma prof‹laks‹s‹nde kullanilan farkli

Documents