SEVESO II

BÜYÜK ENDÜSTRİYEL

KAZALARIN KONTROLÜ

ve ETKİLERİNİN

AZALTILMASI HAKKINDA

YÖNETMELİK

2014

BÜYÜK KAZA

Herhangi bir kuruluşun işletilmesi esnasında,

• kontrolsüz gelişmelerden kaynaklanan ve

• kuruluş içinde veya dışında çevre ve insan sağlığı için anında

veya daha sonra ciddi tehlikeye yol açabilen

• bir veya birden fazla tehlikeli maddenin sebep olduğu büyük bir

emisyon, yangın veya patlama olayıdır.

BÜYÜK ENDÜSTRİYEL

KAZALAR

Dünya ve Ülkemizden Bazı

Örnekler

FLIXBOROUGH 1974

• Siklohekzan oksidasyonu

yapan bir fabrikada

patlama…...

• 28 kişi hayatını kaybetti.

• Tesis ve çevresinde geniş

tahribat oldu

SEVESO 1976

1976'da İtalya Seveso'da bir fabrikadaki patlamada 1.3 kg

tetra kloro dibenzo dioksin (pestisit) ortama yayıldı. Tesis

yakınında, kuşlar, hayvanlar ve bitkilerin hepsi öldü.

MEXICO CITY 1984

Doğal gaz patlaması

• 500 kişi hayatını

kaybetti

• 4000 kişi yaralandı

KIRIKKALE 1997

Mühimmat deposunda

patlama

• 3 ölü

• 20 yaralı

• 200.000 tahliye…

TÜPRAŞ 1999

Doğal Felaket sonucu oluşan

endüstriyel kaza

AKÇAGAZ 2002

LPG Dolum Tesisinde

patlamanın yol açtığı zarar 3

Trilyon TL, 5000 kişi evlerinden

tahliye edilmiş, 10 ev

kullanılmaz hale gelmiş,

Madeni yağ tesisi yanmıştır…

TUZLA 2012

Kayalar Kimya Fabrikasında Patlama

BÜYÜK

ENDÜSTRİYEL

KAZALARIN

KONTROLÜ ve

ETKİLERİNİN

AZALTILMASI

HAKKINDA

YÖNETMELİK

SEVESO YÖNETMELİĞİ

AB: 96/82/EC sayılı Tehlikeli maddeleri içeren Büyük Kaza Risklerinin

Kontrolüne İlişkin Direktif (Seveso II Direktifi)

TR 1: Çevre ve Orman Bakanlığı; 18 Ağustos 2010 tarih ve 27676 sayılı

Resmi Gazete- Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında

Yönetmelik

TR 2: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı; 30 Aralık 2013 tarih ve 28867 sayılı

Resmi Gazete- Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü ve Etkilerinin.

Azaltılması Hakkında Yönetmelik

AMAÇ:

• Endüstriyel faaliyetlerden kaynaklanan büyük endüstriyel kazaların

Kontrolü ve Etkilerinin azaltılması

• Kazalara karşı hazırlıklı olma,

• Kazanın gerçekleşmesi durumunda müdahale edebilme

1. İşletmecinin Yükümlülükleri

2. Bildirim (Tüm) -1/1/2014

3. QRA (Kantitatif Risk Analizi) Alt/Üst 1/1/2016

4. ALARP Seviyesi (Mümkün olan en yüksek önlem

seviyesi 10^4 – 1/1/2017

5. Büyük Kaza Önleme Politikası (BKÖP) Alt/Üst

1/1/2016

6. Güvenlik Yönetim Sistemi (GYS) 1/1/2016 – 6Yıl

Denetimlerle İzlenir

7. Güvenlik Raporu (Üst) – 5 Yılda Bir – 1/1/2016

8. Dahili Acil Durum Planı (Üst) – 3 Yılı Aşmaz 1/1/2016

9. Harici Acil Durum Planı (Üst) – 3 Yılda Bir 1/1/2017

10. Domino Etkisi (Konsorsiyum Çalışması)

11. Kamunun Bilgilendirilmesi (Il Afet Md)

12. Kaza Bildirimi (Belediye,Valilik, Bakanlık,

Başbakanlık,- Mülki Amirler)

SEVESO Yönetmeliği

Kısaca

(Başlıklar ve Tarihler)

SEVESO Direktifinin Odak Noktası

Minör (Önemsiz)

Riskler

Risk

değerlendirmesi

yapıldıktan sonra

ortadan

kaldırılması

gereken çok

yüksek riskler

Yasa,Tüzük,

Yönetmeliklerle

belirlenmiş

(regüle edilmiş)

İSG riskleri

Oluşma sıklığı az fakat

sonuçları açısından

Katastropik olan riskler

Seveso Direktifi temel

olarak bunlarla ilgilenir

Gö

rece (

Rela

tif)

Olu

şm

a S

ıklı

ğı

Sonuçların Şiddeti

YETKİ VE SORUMLULUKLAR

Merkezi Düzeyde;

• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

Yerel Düzeyde;

• Valilikler (İl Özel İdareleri, İl Çevre ve Orman

Müdürlükleri)

• Belediyeler

• İtfaiye

Firma Düzeyinde;

• Bildirim sistemine kayıt olup, bildirimini yapmak,

• Kantitatif Risk Analizi Yapmak,

• Güvenlik Raporu Hazırlamak.

•Güvenlik Yönetim Sistemi Kurmak ve Büyük Kaza Önleme Politikasını

oluşturmak, Halkın ulaşımına açık olacak bilgi için prosedür oluşturmak,

• Dahili Acil Durum Planlarını hazırlamak

•Büyük kaza sonrası kaza hakkında yetkili otoritelere bilgi vermek

YETKİ VE SORUMLULUKLAR

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı;

• Bildirim sistemi kurmak, resmi kayıt sistemi oluşturmak,

• İşletmeciler tarafından büyük kaza önleme politikasının

hazırlanmasını sağlamak,

• Dahili acil durum planlarının işletmecilerce, Harici acil durum

planlarının yerel yönetimlerce hazırlanmasını sağlamak,

• Domino etkisine sahip risk grubu kuruluşların belirlenmesi için

bir sistem oluşturulmasını sağlamak,

• İşletmecilerin, büyük kazalar hakkında yetkili otoritelere bilgi

vermesini sağlamak,

• Büyük kazaların araştırılması için prosedürler oluşturmak,

• Halkın ulaşımına açık olacak bilgi için prosedür oluşturmak,

• Etkin bir denetleme ve yürürlüğe sokma/uygulama sistemini

kurmak,

• Raporlama sistemini kurmak ve raporlamayı sağlamak

YETKİ VE SORUMLULUKLAR

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı;

• Kazaları incelemek,

• Domino etkisini incelemek ,

• Güvenlik raporlarının değerlendirilmesi,

onaylanması, bu doğrultuda işletmeciye bilgi

verilmesi,

• İşletmecilerin, büyük kazalar hakkında yetkili

otoritelere bilgi vermesini sağlamak,

• Etkin bir denetleme ve yürürlüğe

sokma/uygulama sistemini kurmak

YETKİ VE SORUMLULUKLAR

Yerel Yönetimler

(İl Özel İdareleri, Belediyeler)

•Harici acil durum planlarını hazırlamak,

•Risk arz eden kuruluşlar ya da kuruluş gruplarının

belirlemek için bir sistem kurmak,

•İşletmecilerin, büyük kazalar hakkında yetkili

otoritelere bilgi vermesini sağlamak,

•Halkın ulaşımına açık olacak bilgi için prosedür

oluşturmak

SÜREÇ

Ü

Ü

Ü

K/A

K/A

Ü

+1 yıl

+1 yıl

01/01/2017

01/01/2016

01/01/2016

01/01/2016

01/01/2016

01/01/2017

01/01/2017

SÜREÇ

• Sanayicilerin Çevre Bakanlığına bildirimde bulunması

sonrasında,

• Tesisin yönetmelik kapsamında Alt, Üst veya Tehlikesiz

olarak sınıflandırılması,

• Alt ve Üst Seviyeli kuruluş olarak belirlenen tesislerin

yönetmelik kapsamında belirtilen hazırlıkları yaparak bakanlığa

bildirmeleri gerekmektedir.

TEHLİKELİ KİMYASALLAR

Toksik

Oksitleyici

Patlayıcı

Alevlenir

Çevre için zararlı

Yönetmelik

kapsamına giren

tehlikeli

kimyasallar

SEVESO DİREKTİFİ

ÜST SEVİYELİALT SEVİYELİSEVESO

kapsam dışı

Toplumun Bilgilendirilmesi

BKÖP Hazırlanması

Güvenlik Yönetim Sistemi

Güvenlik Raporu Ve Acil Durum Eylem Planları.

(dahili/harici)

Kaza Bildirimi

Tehlikeli

Kimyasalların

Miktarı

BILDIRIM

Kantitatif Risk Analizi

Yaptırımlar/İdari Tedbirler

• İşletmeci tarafından alınan önlemlerin yetersiz

olduğunun tespiti durumunda,

• dahili acil durum planının ve güvenlik raporunun

süresinde teslim edilmediği durumlarda

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve/veya Çalışma ve

Sosyal Güvenlik Bakanlığı, kuruluşu veya tesisi

kapatır veya ilgili bölümlerin işletilmesini

durdurur.

Kapatma veya durdurma kararı, nedenleri ve

alınması gereken tedbirlerle birlikte işletmeciye

bildirilir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı

1

• 01.09.1971 tarihli

• 1475 sayılı İş Kanunu

2

• 10.06.2003 tarihli

• 4857 sayılı İş Kanunu

10.06.2003 tarihli

3

• 30.06.2012 tarihli

• 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği

Kanunu :Madde 29

Güvenlik Raporu veya

Büyük Kaza Önleme Politikası

İşletmeye başlanmadan önce, büyük endüstriyel

kaza oluşabilecek işyerleri için, işyerlerinin

büyüklüğüne göre büyük kaza önleme

politika belgesi veya güvenlik raporu işveren

tarafından hazırlanır.

Güvenlik raporu hazırlama yükümlülüğü bulunan

işveren, hazırladıkları güvenlik raporlarının

içerik ve yeterlilikleri Bakanlıkça

incelenmesini müteakip işyerlerini

işletmeye açabilir.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

İSG Kanunu Madde 26 İSG Kanunu Madde 25

Yaptırımlar

İdari Para Cezası

İşin Durdurulması

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği

Kanunu : Madde 25

İşin Durdurulması

• İşyerindeki bina ve eklentilerde, çalışma

yöntem ve şekillerinde veya iş ekipmanlarında

çalışanlar için hayati tehlike oluşturan bir husus

tespit edildiğinde; bu tehlike giderilinceye

kadar, hayati tehlikenin niteliği ve bu

tehlikeden doğabilecek riskin

etkileyebileceği alan ile çalışanlar dikkate

alınarak, işyerinin bir bölümünde veya

tamamında iş durdurulur.

• Ayrıca çok tehlikeli sınıfta yer alan maden,

metal ve yapı işleri ile tehlikeli kimyasallarla

çalışılan işlerin yapıldığı veya büyük endüstriyel

kazaların olabileceği işyerlerinde, risk

değerlendirmesi yapılmamış olması durumunda

iş durdurulur.

6331 sayılı İş Sağlığı ve

Güvenliği Kanunu: Madde 26 İdari Yaptırımlar

• Büyük kaza önleme politika belgesi

hazırlamayan işverene 53.900 Türk Lirası,

• Güvenlik raporunu hazırlayıp Bakanlığın

değerlendirmesine sunmadan işyerini faaliyete

geçiren, işletilmesine Bakanlıkça izin

verilmeyen işyerini açan veya durdurulan

işyerinde faaliyete devam eden işverene

86.240 Türk Lirası,

• İşin durdurulması yükümlülüklerine göre

işyerinin bir bölümünde veya tamamında

verilen durdurma kararına uymayarak

durdurulan işi yönetmelikte belirtilen

şartları yerine getirmeden devam ettiren

işverene fiil başka bir suç oluştursa dahi

on bin Türk Lirası,

SEVESO II Yönetmeliği’nin Öğeleri

A. Büyük Kaza Önleme Politikası

B. QRA

C. ALARP

D. Organizasyon & Personel GYS

E. Büyük Kazaların Belirlenmesi ve

Değerlendirilmesi

F. İşletim Kontrolü

G. Değişimin Yönetimi

H. Acil Durum Hazırlığı

I. İzleme Performansı

J. Denetleme & Değerlendirme

• Modüllerin tamamını karşılayan

prosedürler var mı?

• Prosedürler içerik olarak yeterli ve

tatmin edici mi?

• Alınan önlemler ile uyumlu mu?

• Uygulamaya ne kadar geçilmiş? Ne

kadarı kağıt üzerinde kalmış?

• Uluslararası standartlara ne kadar

uyum var?

BİLDİRİM (Madde 7)

1. Ek-1, bu Yönetmeliğin 5 inci maddesine göre, herhangi bir kuruluşta tehlikeli

maddelerin bulunduğu durumda uygulanır ve yönetmeliğin ilgili maddelerinin

uygulanmasını belirler.

2. Karışımlar ve müstahzarlar, yüzde oranı veya bir açıklamanın özellikle verilmemiş

olması halinde, Bölüm 2, Not 1'de verilmiş olan yönetmelikte yer alan özelliklerine

göre belirlenmiş konsantrasyon sınırları içerisinde kalmaları şartıyla, saf maddelerle

aynı koşullara tabi olurlar.

3. Bölüm 1 ve Bölüm 2’de belirtilmiş olan niteleyici miktarlar, her bir kuruluş için

geçerlidir.

4. Yönetmeliğin ilgili maddelerinin uygulanmasında göz önüne alınan miktarlar

herhangi bir zamanda, mevcut olan veya olması muhtemel en yüksek

miktarlardır. Bir kuruluşta, yalnızca ilgili niteleyici miktarın % 2’sine eşit veya daha

az miktarda bulunan tehlikeli maddeler, kuruluşun başka bir yerindeki büyük bir

kazaya neden olma ihtimali olmayan herhangi bir yerde bulunması hâlinde, mevcut

toplam miktarın hesaplanmasında ihmal edilir.

BİLDİRİM

BİLDİRİM REHBERİ

BİLDİRİM

Tanklar İçin Özel Durum

SSS Madde 14

Tehlikeli Maddeyi tank içinde depolayarak elinde

bulundurun kuruluşların kuruluşların herhangi bir

zamanda bulundurduğu mevcut en yüksek miktar

nasıl belirlenir:?

Depolama yapılan tankın kullanılabilir maksimum

kapasitesi, tankta depolanan madde için herhangi bir

zamanda bulundurulan en yüksek miktar olarak

alınır.

Kantitatif risk değerlendirmesi

(Madde 8 )

Kantitatif risk değerlendirmesi

MADDE 8 – (1) Bu Yönetmelik kapsamındaki alt ve üst seviyeli kuruluşlarda büyük endüstriyel kaza

tehlikelerinin belirlenmesi ve bu tehlikelerden kaynaklanacak risklerin değerlendirilmesi amacıyla kantitatif

metotlarla risk değerlendirmesi yapılır.

(2) Kantitatif risk değerlendirmesinde, büyük kazaya yol açabilecek tehlikeler ve aşağıda belirtilen hususlar

dikkate alınır:

a) Tehlikeli kimyasalların sınıflandırılması, bu kimyasalların miktarları ve karşılıklı etkileşimleri.

b) Kimyasal maruziyetin insan ve/veya çevre açısından değerlendirilmesi.

c) Patlayıcı ortamlar ve bu ortamların kalıcılığı, patlayıcı ortam sınıflandırması ve bu alanlarda kullanılacak

ekipmanların uygunluğu.

ç) Proses içerisindeki tehlikeli ekipmanların belirlenmesi ve gruplandırılması.

d) Proses tehlikeleri ile proses ekipmanlarının ve/veya enstrümanlarının karşılıklı etkileşimleri.

e) Proses enstrümanlarının ve acil durum kapatma sistemlerinin güvenilirlik değerlendirmesi ve sertifikasyonu

f) Bakım ve onarım işlerinde güvenilirlik verisi.

g) Güvenilirlik merkezli gerçekleştirilecek bakım ve risk temelli kontrol yöntemleri.

ğ) Büyük kaza senaryolarının kök neden ve sonuç analizi.

h) Geçmişte yaşanan kazalar ve bu kazaların nicel tekrarlanma olasılıkları.

ı) İnsan hataları ve güvenilirlik analizi.

Kantitatif risk değerlendirmesi (devam)

(3) İşletmeci, kantitatif risk değerlendirmesinde kullandığı güvenilirlik verisi ile büyük kaza senaryolarında

kullandığı olasılık verilerini, bakım kayıtları, kaza analizleri veya enstrümantasyon güvenlik sertifikasyonu gibi

hangi veri bankalarından aldığı konusunda ayrıntılı bilgi verir.

(4) Üst seviyeli kuruluşun işletmecisi, hazırlanan risk değerlendirme belgelerini güvenlik raporuyla birlikte dijital

ortamda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına gönderir.

(5) Bu madde kapsamında yapılan risk değerlendirmesinde, 29/12/2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmî

Gazete’de yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliğinin,

bu Yönetmeliğe aykırı olmayan hükümleri uygulanır.

ALARP

Mümkün olan en yüksek önlem

seviyesi

MADDE 9 – (1) İşletmeci, kantitatif

risk değerlendirmesine göre

belirlediği tehlikeli ekipmanlar için

senaryo edilen her bir büyük kazanın

her türlü sonucunun meydana gelme

frekansını 1x10-4 (On binde bir)

seviyesine veya bu seviyeden daha

küçük bir seviyeye indirmek zorundadır.

"as low as reasonably practicable"

BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARI ÖNLEME

POLİTİKASI (BKÖP)

Aslında en son hazırlanan ...

BKÖP (BEKÖP) NEDİR?

İşletmeci büyük kaza tehlikelerine yol açacak

- faaliyetlerin yapısını

- çalışanlarına, komşularına ve çevreye olan

yükümlülüklerini

- bunlar için gerekli kaynakların

sağlanabilirliğini

gösteren BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARI

ÖNLEME POLİTİKASI belgesini hazırlar

ve belirtilen politikayı uygular.

BKÖP

MADDE 10 – (1) Alt seviyeli kuruluşun işletmecisi, asgari olarak Ek-

3’te belirtilen bilgileri içerecek şekilde bu maddenin beşinci

fıkrası uyarınca çıkarılacak tebliğdeki formatı ve formattaki

bilgileri dikkate alarak kazaların önlenmesi ile ilgili politikasını

belirten büyük kaza önleme politika belgesini hazırlar veya

hazırlatır. İşletmeci bu belgeyi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

bildirim sistemine yükler, aslını ise kuruluşta muhafaza eder.

Az laf çok farkındalık....

BKÖP

MADDE 10

(3) Büyük kaza önleme politika belgesi;

a) Kuruluşta büyük bir kazaya neden olabilecek; kazaya ramak kalma

veya kullanılan prosesin, mevcut tehlikeli maddelerin niteliğinin,

miktarının veya depolama şeklinin değiştirilmesi,

b) Ek-3’te belirtilen güvenlik yönetim sisteminde bir değişiklik yapılması

durumlarında,işletmeci tarafından gözden geçirilir ve gerekirse

güncellenir.

c) Kuruluşta yapılan güvenlik yönetim sisteminin denetimi esnasında

kuruluşta uygulanan güvenlik yönetim sisteminin büyük kaza önleme

politika belgesinde belirtilenden farklı olduğunun tespit edilmesi

durumunda geciktirmeksizin, işletmeci tarafından gözden geçirilir ve

güncellenir.

(4) İşletmeci hazırlanan büyük kaza önleme politika belgesinde belirtilen

politikayı uygular.

(5) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı,

büyük kaza önleme politika belgesi ile ilgili bir tebliğ yayımlar.

KİM HAZIRLAR?

ALT SEVİYELİ KURULUŞLAR:

BKÖP’ü hazırlar ve muhafaza eder.(10. madde)

ÜST SEVİYELİ KURULUŞLAR:

Büyük kaza önleme politika belgesinin ve bunun uygulanması için

güvenlik yönetim sisteminin yürürlüğe konduğunu hazırlayacağı

GÜVENLİK RAPORU’nda gösterir.(11. madde)

GÜVENLİK RAPORU

Zor kısım ..

GÜVENLİK RAPORU (Madde 11)

MADDE 11 – (1) Üst seviyeli bir kuruluşun işletmecisi,

asgari olarak Ek-2’de belirtilen bilgileri içermek kaydıyla bu

maddenin on ikinci fıkrası uyarınca çıkarılacak tebliğdeki

formatı ve formattaki bilgileri dikkate alarak bir güvenlik

raporu hazırlar veya hazırlatır.

Güvenlik raporu;

kuruluşun, kuruluşun çevresinin, kuruluşta yürütülen

faaliyetlerin ve proseslerin tanıtımının yapıldığı, Ek-3’te

belirtilen ilkeleri içerecek şekilde kuruluşta uygulanan

güvenlik yönetim sistemi ile ilgili bilgilerin ve işletmecinin

taahhütlerinin bulunduğu bir belgedir.

Yönetmelikten ...

GÜVENLİK RAPORUNDA

HANGİ BİLGİLER YER ALIR?

• Tesisin Tanıtımı ve Yürütülen Faaliyetler

• Risk Değerlendirmesi (Kantitatif Risk Analizi)

• Tehlikelerin ve majör kazaların tespit edilmesi

• Risk kontrol önlemleri

• Güvenlik Yönetim Sistemi

• Organizasyon ve Personel

• Büyük Kazaların Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi

• Acil Durum Müdahale Planı

• İmkan ve Kabiliyetlerin Gösterilmesi/Kanıtlanması

• İşletim Kontrolü

• Değişimin Yönetimi

• Performansın İzlenmesi

• Denetleme ve İnceleme

Güvenlik raporunun bileşenleri

• Güvenlik Yönetim Sistemi

• Organizasyon ve Personel

• Büyük Kazaların Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi

• Acil Durumlar için Planlama

• İşletim Kontrolü

• Değişimin Yönetimi

• Performansın İzlenmesi

• Denetleme ve İnceleme

Güvenlik raporunun diğer bileşenleri

• Güvenlik Yönetim Sistemi

• Organizasyon ve Personel

• Acil Durumlar için Planlama

• İşletim Kontrolü

• Değişimin Yönetimi

• Performansın İzlenmesi

• Denetleme ve İnceleme

SÜREÇ- Güvenlik Raporu

Üst Seviyeli Kuruluş

Madde miktarındaki artışla

kapsama girdiyse 1 yıl

Mevcut

faaliyetler için

yönetmelik

yürürlük

tarihine kadar

Diğer durumlarda,

kuruluş çalışmaya

başlamadan önce

ÇSGB İş Teftiş Kurulu

Başkanlığına gönderir

GÜVENLİK YÖNETİM SİSTEMİ (GYS)

Büyük Endüstriyel Kazaların

Önlenmesi için Kuruluşun

• İlkelerini

• Prosedürlerini

• Uygulamalarını

Yönetmeye ve Sürekli Olarak

Geliştirmeye Yönelik Bir GÜVENLİK

YÖNETİM SİSTEMİ

GÜVENLİK

YÖNETİM

SİSTEMİ

ÜST

YÖNETİMİN

TAAHHÜTÜ

GÜVENLİK,

KAZALARIN

ÖNLENMESİ,

DANIŞMANLIK İÇİN

ORGANİZASYON

GÜVENLİK

KOMİTESİ

RİSK

YÖNETİMİ

ARAŞTIRMA

KAPASİTESİ

GÜVENLİK

EĞİTİMİ, ÖDÜL

SİSTEMİ VE

TATBİKATLAR

GÜVENLİK

BİLGİLENDİRME

VE UYARI

SİSTEMİ

GÜVENLİK YÖNETİM SİSTEMİ (GYS)

GÜVENLİK YÖNETİM SİSTEMİ (GYS)

En Önemli Konu

MADDE 11 – (1) Üst seviyeli bir

kuruluşun işletmecisi, asgari olarak Ek-

2’de belirtilen bilgileri içermek kaydıyla

bu maddenin on ikinci fıkrası uyarınca

çıkarılacak tebliğdeki formatı ve

formattaki bilgileri dikkate alarak bir

güvenlik raporu hazırlar veya hazırlatır.

Güvenlik raporu; kuruluşun, kuruluşun

çevresinin, kuruluşta yürütülen

faaliyetlerin ve proseslerin tanıtımının

yapıldığı, Ek-3’te belirtilen ilkeleri

içerecek şekilde kuruluşta uygulanan

güvenlik yönetim sistemi ile ilgili

bilgilerin ve işletmecinin taahhütlerinin

bulunduğu bir belgedir

ACİL DURUM PLANI

Dâhili acil durum planı

MADDE 13 – (1) Üst seviyeli bir

kuruluşun işletmecisi, asgari olarak Ek-

4, Kısım 1 ve Kısım 2’de belirtilen

bilgileri içermek kaydıyla, bu maddenin

on ikinci fıkrası uyarınca çıkarılacak

tebliğdeki formatı ve formattaki bilgileri

dikkate alarak bir dâhili acil durum planı

hazırlar veya hazırlatır.

ACİL DURUM PLANLAMASI

- Oluşturulan kaza senaryoları için

acil durum planlarının

hazırlanması

- Denetlenmesi

- Gözden geçirilmesi için

düzenlemeler yapılması

- Tüm personele eğitim verilmesi

Acil Durum Planlama Süreci

Kazanın kaynağı, çeşidi, büyüklüğü ve sonuçlarının tanımlanması

Gerek örgütlenme gerekse teknik açıdan acil

durum müdahale hedeflerinin tespit

edilmesi

Acil durum müdahalesi için ihtiyaç duyulan

unsurların tanımlanması (prosedür, görev

talimatları ve kaynaklar-bilgisayar donanım ve

yazılımı)

Kilit pozisyondaki kişilerin rollerinin, uzmanlıklarının ve

kapasitelerinin tanımlanması

Büyük kaza senaryoları için belirlenen acil durum müdahale kaynaklarının

yeterliliğinin belirlenmesi

Acil servis hizmetleri ile ilgili düzenlemeler gibi

her bir alt-planı da içeren tüm acil durum

müdahalelerinin ne şekilde koordine

edileceğinin belirlenmesi

Acil durum müdahalesi ve müdahale ile ilgili sorumlulukların

belirlenmesi

Rutin prosedür ve kaynakların, uygun ve

yeterli olmadığı durumların belirlenmesi

ve bunların yerine ne yapılması gerektiğinin

tanımlanması

Planın tasarlandığı şekilde uygulanmasının sağlanması için gereken unsurların belirlenmesi

Acil Durum Planının Bileşenleri Nelerdir?

• Acil servis hizmetleri ile iletişim?

• Acil durum müdahalesi ile ilgili prosedürler?

• İhtiyaç duyulacak özel ekipmanlar?

• Kaynakların mevcudiyeti ve ulaşılabilirliği?

• Kişiler kolayca nasıl tanınacak ve birbirlerini nasıl tanıyacak?

• Buluşma noktaları ve haberleşme?

• Acil durum planlamacılarının eğitimi?

• Plan ile ilgisi olan kişilerin eğitimi?

• Tatbikat ve güncelleme?

• Değişiklikler ve çıkarılan dersler?

• Yeniden inceleme, gözden geçirme ve düzeltmeler?

ACİL DURUM PLANLARININ TATBİKATI

Acil durum planları tatbikatı en az üç yılda bir yapılmalıdır.

• Tatbikat çalışmaları, güvenlik raporunda belirtilen muhtemel kaza

senaryolarına dayandırılmalıdır.

• Harici ve dâhili acil durum planlarının tümü veya bazı bölümleri

aynı anda tatbik edilmelidir.

Güvenlik Yönetim Sistemi-BKÖP-

Güvenlik Raporu ve DADP İlişkisi

Güvenlik Raporu

Büyük Kaza Önleme

Politikası

Dahili Acil Durum Planları

Güvenlik

Yönetim

Sİstemi

SÜREÇ- Dahili Acil Durum Planları

Üst Seviyeli Kuruluş

Madde miktarındaki artışla

kapsama girdiyse 1 yıl

Mevcut

faaliyetler için

yönetmelik

yürürlük

tarihine kadar

Diğer durumlarda,

kuruluş çalışmaya

başlamadan önce

ÇOB,ÇSGB,

TADYGM,

Belediye/Valilik

Harici Durum Planları

ÇŞB Belediye/Valilik

TADYGM

Taslak Plan 30 Gün

için Kamuya açılır

Üst seviyeli kuruluş için;

Yazılı

talimat

Peki Nasıl Yöntemler?

Karmaşadan Bütüne

Büyük Kazaların Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi

Büyük Kazaların Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi:

•Normal ve normal olmayan işlemlerden kaynaklanan

büyük tehlikelerin, sistematik bir şekilde belirlenmesi için

prosedürlerin benimsenmesi ve uygulanması ve bu

tehlikelerin olasılığı ve şiddetinin değerlendirilmesidir.

•Senaryolar, Modellemeler, vs..

Büyük Kazaların Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi

1. Bow-Tie Modelleme,

2. Büyük Kaza

Senaryosunun

Şablona geçirilmesi,

3. ALARP veya ALARA

seviyesi (kantitatif)

4. Yangın, Patlama,

Toksik Yayılım

1. Tehlikeli Madde

Bilgileri

• Tehlikeli Ekipman

Gruplandırma,

• Kimyasal

Maruziyet

değerlendirme 2. İşletim Kontrolü

•Proses Tehlike

Analizi,

•ATEX Direktifleri

Uygulanması 3. Güvenilirlik

Prosesteki

Güvenlik

Sistemlerinin

Değerlendirilmesi

HAZOP, HAZID, Proses

FMEA vb.

EN 61508,

EN 61511

SIS, SIL

4. Güvenli Bakım

Bakım çalışmaları

için risk

değerlendirmesi

yapılması

RCM, RBI vb.

5. Olay ve Kaza

Analizi

Geçmiş

kazalardan

öğrenme

Olay Ağacı

Analizi,

Hata Ağacı

Analizi vb.

6.Büyük Kaza

Senaryoları

Tesiste veya

proseste meydana

gelebilecek

Katastrofik Olayların

Değerlendirilmesi

Büyük Kazaların Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi

WP3

Önleme

Yönetimi

Verimliliği

WP6

Yaygınlaştırma

&

Yayma

WP7

Paralel Yeniden

Gözden

GeçirmeWP4

Çevre

Güvenlik

Açığı

WP5

Risk Seviyesi Karakterizasyonu ve Vaka Çalışmaları ile

Doğrulama

WP0

Proje

Yönetimi

WP1

Senaryo

Tanımlama

WP2

Risk Önem

Değerlendirme

si

KAZA TANIMLANMASI VE

SENARYOLAR İÇİN

MODELLER/

METODLAR

Büyük Kaza Senaryoları

Tesiste veya proseste meydana gelebilecek Katastrofik Olayların

Değerlendirilmesi

Bağımsız Koruma Tabakaları

(Independent Protection Layers)

Nasıl belirlenmiş?

Tüm koruma seviyeleri

düşünülmüş mü?

Risk Değerlendirme Metodu

Risk değerlendirme metodu olarak QRA (QUANTITATIVE RISK

ASSESSMENT: Kantitatif Risk Değerlendirmesi) metodu

kullanılmaktadır. QRA kullanımı ile;

•Ne yanlış gidebilir? TEHLİKE TANIMLANMASI !

•Bu yanlışın gerçekleşme olasılığı nedir?

•Sonuçları nelerdir?

soruları cevaplanmaktadır.

istenmeyen olaylar?

gerçekleşme mekanizmaları?

Risk Analiz Diagramı

Potansiyel

istenmeyen olayların

tanımlanması

Potansiyel fiziksel

etkilerin

tanımlanması

Riskin hesaplanması

Riskin tanımlanması

Potansiyel

hasarların

tanımlanması

İstenmeyen

olayların

olasılığı

Hasar

Olasılığı

Fiziksel

etkilerin

olasılığı

Risk

parkının

olasılığı

Tehlike Tanımlanması ve Hata Senaryolarının

Geliştirilmesi

Tehlike tanımlanması; çalışana, topluma, çevreye zarar verebilecek veya

finansal kayba yol açacak birçok ciddi arızanın tanımlanmasıdır.

Hata senaryolarının tanımlanması metodları

Kalitatif analiz metotları:

•Güvenlik gözden geçirme

•Kontrol listeleri (Operasyonel ve tehlike için)

•İlk aşama tehlike analizi

•Neden-Sonuç (What- If) analizi

•Etki, FMEA, FMCEA (hata modları, etkileri ve kritiklik analizi)

•Tehlike ve işletme analizi (HAZOP)

•Kritiklik Analizi

Kantitatif analiz metodları

•Hata Ağaç Analizi

•Markov Prosesleri

•Vaka/Olay Ağaç Analizi

•Monte Carlo simülasyonu

İstenmeyen

olaylar

İstenmeyen olayların 1

yıl içinde gerçekleşme

sıklığı

QRA-PARÇALARIN SEÇİM METODU

Tesisi ayrı

parçalara böl

Parçalardan birini

seç

Bütün parçalarda

seçim sayısı S’yi

hesapla

Hesaplama

noktası seç

İndikasyon sayısı

A’yı hesapla

Başlama

Bütün parçalar

Parçaları seç

Bütün parçalar

Bütün hesap

noktaları

Bitiş

EVET

HAYIR

HAYIR

EVET

İndikasyon sayısı A: seçilen parçanın gerçek tehlike ölçütü

Seçim Sayısı S: belirli lokasyondaki parçanın tehlike ölçütü

Tehlike Tanımlanması ve hata senaryolarının geliştirilmesi

Tehlike ve işletme analizi (HAZOP)

HAZOP kimya endüstrisi için geliştirilmiş, tüm tesisteki işletme ve tehlike

sorunlarını tanımlayan sistematik bir tekniktir.

•Tesis sistem/cihaz (nodelara) parçalarına ayrılır

•Çok disiplinli HAZOP çalışma takımı oluşturulur

•Tesisteki ilgili tüm veriler toplanır.

•Rehber kelimelerden yararlanarak her sistem/cihazın sapmaları istenmeyen

olaylar olarak tanımlanır.

•HAZOP çizelgeleri oluşturulur

Metodun başarısı verilerin ve çizimlerin doğruluğu, takımın yetkinliği, takımın

metodu bir yardımcı olarak kullanması, tehlikelerin ciddiyetle

tanımlanmasına bağlıdır.

Tehlike Tanımlanması ve hata senaryolarının geliştirilmesi

Tehlike ve işletme analizi (HAZOP) örneği

Bileşen: Pompa

Görev: Akış yaratmak

Rehber

Kelime

Sapma Olası Sebepler Sonuçlar Gerekli Aksiyon

Değil/Hayır Akış yok 1. Besleme maddesi

yok

Polimer çıktısı

azalacak

a) Operatörle iyi iletişim

kurulduğundan emin ol

b) Çökme tankında düşük

seviye alarm ver

2. Pompa arızası(çeşitli

nedenlerle)

1. Deki gibi b) Deki gibi

3. Hat tıkanıklığı veya

vana hatalı olarak

kapandı veya kontrol

vanası hatada kapadı

1. Deki gibi

Pompa ısınacak

Her pompaya devir daim

hattı kur

Tehlike Tanımlanması ve hata senaryolarının geliştirilmesi

Hata Ağacı Analizi

Bir çok görev gerçekleştirilir. Kronolojik sırada bu görevler;

Kalitatif analizler:

•Sistem tanıma

•Tepe olayın tanımlanması ve hata ağacının oluşturulması

•Minimal kesme-setlerinin belirlenmesi

Kantitatif analizler:

•İlgili tüm hata, onarım, test ve bakım verisinin toplanması

•Minimal kesme-setlerinin sayısallaştırılması

•Sonuçların hesaplanması

PROCESS

Risk Analizi

Hata Ağacı Analizi: Analiz edilecek güvenlik sistemi

Enerji beslemesi, E1

Enerji beslemesi, E2

Son eleman 1

Sensor 1

Sensor 2

Mantık

Son eleman 1

Tehlike Tanımlanması ve hata senaryolarının geliştirilmesi

Hata Ağacı Analizi: Örnek

Bileşenlerin hata modları:

Sensorlar: Verilen yüksek sıcaklık için arıza sinyali yarat

Mantık: Sensörlerden bir veya iki sinyal alınması durumunda son elemanlar

için arıza sinyali yarat

Son elemanlar: Talep durumunda aksiyon yapma

Enerji Beslemesi: Çıktı yok

TEPE OLAY: Talep durumunda güvenlik cihazları açılmaz

Risk Analizi

Hata Ağacı Analizi:

Örnek

ÖRNEK: PVC Reaktörü

ÖRNEK: PVC Reaktörü- Olay/Vaka Zinciri

PVC Reaktörü- Kaza Zinciri Hata Ağacı Analizi

PVC Reaktörü- 2.Kademe Hata Ağacı Analizi

PVC Reaktörü- 3.Kademe Hata Ağacı Analizi

MODELLEME

Risk değerlendirme modelleme programları ile yapılmaktadır.

•Toksik ve/veya parlayıcı kimyasalların muhtelif kaza senaryolarının

fiziksel etkilerini hesaplar,

•Tablo ve grafiksel dokümantasyon haline çevirerek coğrafik

haritaları ile birlikte raporlar.

Kimyasalların

•stoklanması,

•taşınması,

•kaçak- buharlaşma- dispersiyon modellemelerini,

•yangın, patlama ve hasar vb.

senaryoları üzerinden ayrı ayrı geliştirilmiş modelleri otomatik olarak

yaparak raporlamaktadır.

Büyük Kaza Senaryoları

Tesiste veya proseste meydana gelebilecek Katastrofik Olayların

Değerlendirilmesi

Etki Modelleri (Effects Models) (1/2)

Kullanılan modelleme programları:

Kaçak/Salınım Modelleri (Release)

•Gaz kaçağı/salınımı modelleri

•Sıvılaştırılmış Gaz ve çift faz kaçakları/salınım modelleri

•Sıvı kaçak/salınım modelleri

•Birleşik Kaçak/Salınım modelleri

Atmosferik Dağılım Modelleri

Birikinti (Pool) Evaporasyon modeli

Isı Radyasyonu/Yanma Modelleri

Patlama Modelleri

Etki Modelleri (Effects Models) (2/2)

Kullanılan modelleme programları:

Kombine Modeller (Combined Models):

•Gaz LOC senaryo modelleri (Anlık kaçak, 10 dakika içinde oluşan

kaçaklar, sürekli kaçaklar)

•Sıvılaştırılmış Gaz LOC senaryo modelleri (Anlık kaçak, 10 dakika

içinde oluşan kaçaklar, sürekli kaçaklar)

•Sıvı LOC senaryo modelleri (Anlık kaçak, 10 dakika içinde oluşan

kaçaklar, sürekli kaçaklar)

Patlama Hasarları

• Bireyleri etkileyen sonuçlar

• Yapıları etkileyen Sonuçlar

Hasar Modelleri (Damage Models)

Kullanılan modelleme programları:

Isı Radyasyonu Hasarları

• Bireyleri etkileyen sonuç modeli

• Popülasyonu/grupları etkileyen sonuç modelleri

• Yapıları etkileyen kritik ısı birikim sonuç modelleri

• Kritik sıcaklığa gelme zamanlaması modellemeleri (Çelik ve Cam aksamlar)

Toksik Hasarlar

•Kapalı alanlarda korunma modelleri (sürekli ve yarı süreli kaçaklar)

•Hayvanlar üzerinde yapılan deneylerden çevirim modelleri

•Bireylere direk etki modelleri

Büyük Kaza Senaryoları

Tesiste veya proseste meydana gelebilecek Katastrofik Olayların

Değerlendirilmesi

Büyük Kaza Senaryoları

Tesiste veya proseste meydana gelebilecek Katastrofik Olayların

Değerlendirilmesi

Büyük Kaza Senaryoları

Tesiste veya proseste meydana gelebilecek Katastrofik Olayların

Değerlendirilmesi

Büyük Kaza Senaryoları

Tesiste veya proseste meydana gelebilecek Katastrofik Olayların

Değerlendirilmesi

İŞLETİM KONTROLÜ

Proses Tehlike Analizi

Reaktörler söz konusu ise;

Thermal runaway tehlikesinin modellenmesi gereklidir

Termal Bilanço Nedir?

İŞLETİM KONTROLÜ

Proses Tehlike Analizi

1 ila 5 arasında reaktör tehlike sınıfı belirlenir. Bu sınıfa göre temel proses üzerine

güvenlik bariyerleri çalışması yapılır (SIS, rupture disk vb.)

İŞLETİM KONTROLÜ

ATEX Direktifleri Uygulanması

Güvenilirlik

Prosesteki Güvenlik Sistemlerinin Değerlendirilmesi

• TS IEC EN 61508; bütün endüstri kolları için uygulanan çerçeve standarttır.

(Aygıtların sağlayıcıları ve üreticileri ile ilgili standart),

• TS IEC EN 61511; ise endüstriyel prosesler için uygulanan standarttır, (Güvenlik

enstrümanlı sistemlerin tasarımcıları, integratörleri ve kullanıcıları ile ilgili standart)

Güvenilirlik

Güvenli Bakım

Bakım çalışmaları için risk değerlendirmesi yapılması

Güvenirlik Merkezli Bakım; sistematik olarak şu sorulara cevap

vermelidir:

• Fonksiyonel Sistemler hangileridir,

• Fonksiyonel Arıza nedir,

• Arıza Modları nelerdir,

• Etkiler,

• Sonuçlar,

• Görevler.

Örneğin;

Proses

FMEA

kullanılarak

Güvenli Bakım

Bakım çalışmaları için prosedürler

• Bakım sırasında güvenli çalışma sistemi, Çalışma izni,

Güvenlik Denetimi vb. var mı?

• Çalışanlar ve müteahhitlerle iletişim ve bilgilendirme var

mı?

• Tescil ve belgelendirme işlemleri düzgün bir şekilde

yapılmış ve muhafaza ediliyor mu?

• BKÖP ile tutarlı mı?.

Olay ve Kaza Analizi

Kazalardan Öğrenmek

• İşyerinde veya başka işyerlerinde, geçmişte

meydana gelen kazalardan neler öğrenildi?

• Firma bu tür kazaları ve nedenleri takip ediyor

mu?

• Bu konu ile ilgili yeterli bilgiye sahip yeterli eleman

var mı?

Olay ve Kaza Analizi

Geçmiş Kazalardan Öğrenmek

Hangi proseslerde kaza meydana geldi? Hangi

proses parçasında kaza meydana geldi?

Tekrarlama olasılıkları nedir?

Kaza analizleri için hangi teknikler kullanılıyor?

(Olay Ağacı Analizi, Hata Ağacı Analizi vb…)

DOMİNO ETKİSİ

DOMİNO ETKİSİ

• Belediye veya il özel idaresi, gönderilen güvenlik

raporlarındaki bilgileri kullanarak, kuruluşların konumu ve

bulundurduğu tehlikeli maddeler sebebiyle domino

etkisine sahip kuruluşları veya kuruluş gruplarını tayin

eder.

• Domino etkisi grubunda yer alan komşu kuruluşların

işletmecileri arasında uygun bilgi alışverişi sağlanır.

KAMUNUN BİLGİLENDİRİLMESİ

KAMUNUN BİLGİLENDİRİLMESİ

Üst seviyeli kuruluş:

•Kuruluşta alınan

güvenlik tedbirleri,

•Büyük bir kaza

durumunda yapılması

gereken hususlar,

•En uygun yöntemler

kullanarak ve düzenli

olarak kamunun bilgisine

sunulacaktır.

Etki alanı; kuruluşta meydana

gelebilecek büyük bir kazanın

etkileyebileceği alandır.

BÜYÜK KAZA SONRASINDA İŞLETMECİ

TARAFINDAN SAĞLANMASI GEREKEN BİLGİLER

İşletmeci, kuruluşta büyük bir kaza meydana geldiği takdirde,

mümkün olan en kısa sürede en uygun araçları kullanarak,

• Belediye veya il özel idaresini,

• Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığını

• Çevre ve Şehircilik Bakanlığını

• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını bu kazadan derhal haberdar

eder.

•Kazanın oluşumu ve gelişim seyri,

•İlgili tehlikeli maddeler ve miktarları,

•Kazanın insan ve çevre üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi için

gerekli olan mevcut veriler,

•Alınan acil durum önlemleri konusunda bir rapor hazırlanır.

DENETLEME VE İNCELEME

BKÖP ve GYS nin

periyodik

değerlendirilmesi,

gözden geçirilmesi ve

güncellenmesi

Neden INERCO DORUK ?

INERCO : 300’ün üzerinde Güvenlik raporu, 3o yıllık tecrübe, 300’den fazla deneyimli profesyonel

DORUK : Türkiye’nin kimyasal güvenlikte en deneyimli firması, Yerel endüstriyel tecrübe, yüksek

potansiyel proje ekibi, tüm ilgili yönetmeliklere hakimiyet

INERCO & DORUK : Sonuç odaklı iş teslim garantisi

www.seveso.com.tr

(........ emin adımlarla

en yüksek farkındalık.......)

100’den fazla uluslararası ve 300’den fazla yerli firmanın seçimidir DORUK SISTEM

TEŞEKKÜR EDERİZ

www.seveso.com.tr

www.doruksistem.com.tr

www.inerco.com