การรายงานเรองการทรมาน ในประเทศไทยบทสนทนากบพรเพญ คงขจรเกยรต

พรเพญ คงขจรเกยรต หรอ noinoi ก�าลงนงอย ในรานกาแฟ เธอบอกวา “ครวซองทนอรอยมาก ทกรงเทพไมมใครท�าไดอรอยเทานเลยนะ”

ฉนรจกเธอผานการท�างานทประเทศไทย เธอเปนผอ�านวยการ มลนธผสานวฒนธรรมและเปนเอนจโอทท�างานชวยเหลอ ผเสยหายจากการทรมาน รวมถงครอบครวของพวกเขา ทไดรบผลกระทบนนดวย โดยเฉพาะในพนทจงหวดชายแดนใต

เธอมาทเจนวาเพอมารณรงคเรอง คดความของเธอเอง เ มอตนป น ทหารบางคนโกรธ ทเธอและเพอน นกกจกรรมอกสองคนท�ารายงาน การทรมานออกมาเผยแพร เพราะเราเปนเพอนกนฉนเลยอยากรรายละเอยดเพมเตมจากเธอ

By Comics for Human Rights

1

บอกหนอยไดไหมวา รายงานเกยวกบอะไร แมวาฉนจะอานแลวแตฉนกอยากไดยนจากปากของเธอมากกวา

รายงานเลมนเปนการรวบรวมเรองรองเรยนการทรมานตงแตป 2547-2558 ทเกดขนในสถานทควบคมตวของทหาร สถานทควบคมตวของเจาหนาทฝายความมนคง โดยในพนทจงหวดชายแดนใตมการใชกฎอยการศกและพระราชก�าหนดสถานการณฉกเฉนมากวา 10 ป

เราท�ารายงานนขนเพออยาก จะสงสารใหรฐบาลเหนวา การรองเรยนเรองการทรมาน มมากขน แตรฐบาลกลบไมไดเหน เหมอนกนกบเรา

ฉนกบอกกบตวเองวา “รายงานเลมน ตองไมถกใจรฐบาลทหารแนๆ” สงททหารมองกคอเราตงขอกลาวหาตอทหารวาพวกเขาวาท�าผด

เธอเลาตออกวา

ในป 2547 ทนายสมชาย นละไพจตร ทนายความสทธมนษยชนไดหายตวไปเพราะวาเขาชวยเหลอผตองสงสยวากอความไมสงบในปตตาน กรณการบงคบใหสญหายของทนายสมชายท�าใหเราคดวาตองมการจดบนทกเรองการทรมานและเรองคนหายทเพมขนในประเทศไทย เพราะสงนจะท�าใหสามารถน�าคนผดมาลงโทษได

มคนหายไปดวยหลงจากททนายสมชายหายไป แตไมมการสบสวนสอบสวนเพอคลคลายจากทางรฐ เราจงเรมจดบนทก

2

สงทเราไดคอรายงานสถานการณการทรมานและปฏบตทโหดรายไรมนษยธรรมย�ายศกดศร ในจงหวดชายแดนใต ป 2557-2558 ซงมทงสน 120 หนา มรายละเอยดของขอรองเรยนเรองการทรมานจ�านวน 54 กรณ เหตการณเกดขนในจงหวดยะลา ปตตาน และนราธวาส เพอปองกนไมใหพวกเขาถกคกคามเราจงจ�าเปนตองปกปดชอของผเสยหายจากการทรมานไว

ท ง น เ ร า ไ ด ร บ ค ว า ม รวมมอจาก United Nations Fund for Torture victims

“จะไมดกวาหรอ ถาเราบอกรายชอผเสยหายจากการทรมานใหกบเจาหนาท บางทมนนาจะชวยท�าใหขอรองเรยนมน�าหนกและดนาเชอถอมากขน”

“ถารฐบาลยนยนวาจะมการตรวจสอบโดยองคกร อสระทเปนกลางท�าหนาทสบสวนสอบสวน ขอกลาวหาวามการทรมานเหลาน เราอาจจะ

เปดเผยชอผเสยหายให แตตอนนเรากยงกงกลเรองความปลอดภยของผเสยหาย” Noinoi ตอบ

ตอนน ทางทหารกลาววา ใน 54 กรณนน ม 36 กรณทเปนขอกลาวหาทมอคต ตอเจาหนาททหาร เหตการณเหลานนเปนเพยงแคอบตเหตทเกดขน

“รายงานดงกลาวเกดขนจากจตนาการ เพอจะลดความนาเชอถอของทหาร”

3

ถาไดอานรายงาน ฉนคดวาขอรองเรยนทปรากฏอยในรายงาน ทไดระบถงการละเมด สทธมนษยชนโดยเจาหนาทรฐ โดยมรายละเอยดวาผเสยหายจากการทรมานแตละคน ถกปฏบตอยางไรมนษยธรรมอยางไรกนนน ควรตองท�าการสบสวนสอบสวนอยางจรงจง

ไมใชกลาวแควา “เปนเพยงอบตเหต”

อยางเชนชายอาย 30-35 ปมสลม ผตองสงสยวาเปนกลมปลดปลอยปตตาน

ถกขมขวาจะคกคามสมาชกในครอบครว เชน บอกวาภรรยาจะถกขมขน

ถกเอาปนมาจอทผเสยหายหรอใสปากจนฟนหก

ถกตบบองห

ถกเหยยบดวย รองเทาคอมแบท

ถกเตะทหนาอก หลายครงจนสลบ

ถกเหยยบ ทขอมอ

อยางรนแรง

ถกบบอวยวะเพศ

ถกเหยยบขอเทาอยางแรงท�าใหเจบปวดมาก

4

รายงานการทรมานเลมนยงสอดคลองกบทคณะกรรมการตอตานการทรมานของยเอนไดแนะน�าประเทศไทยในฐานะทเปนรฐสมาชกของอนสญญาตอตานการทรมาน

และตองมการสบสวนสอบสวนอยางเปนอสระโดยพลนตอขอรองเรยนเรองการทรมาน”

อยางไรกตามสงทเกดขนกเมอเดอนเมษายน 2559 คอคณะรฐมนตรไ ดผ านรางกฎหมายปองกนและปราบปรามการทรมานและบงคบใหสญหาย ก�าลงรอการรบรองเปนกฎหมายจากสภานตบญญตแหงชาต

สงทเธอและเพอนของเธอก�าลงเผชญอยนน ยงหางไกลจากสงทคณะกรรมการของยเอนแนะน�า

“ประเทศไทยควรทจะท�าใหการทรมานเปนความผดอาญา

5

เมอมองในแงบวก การจดบนทกขอรองเรยนเรองการทรมานนนมอทธพลอยางมาก ส�าหรบ noinoi กระบวนการท�างานรวมกนน ท�าใหพวกเราและผเสยหายจากการทรมานเขมแขงขน

รายงานเลมนท�าใหเราเขาใจมากขน วาตองท�างานอยางผเชยวชาญดวยการฝกฝนทกษะหลายดานเพอการจดบนทกทมประสทธภาพ เรายงไดน�าพธสารอสตสบล (คมอการสบสวนสอบสวนเรองการทรมานของยเอน) มาใช ในการท�างานของเราดวย

เราคดวาการสมภาษณผ เสยหายและ การเกบรวบรวมพยานหลกฐานอยางถกตองแมนย�า จะท�าใหรายงานมคณภาพมากขนโดยสดทายแลวมนจะท�าใหเจาหนาทฟงเรามากขน แตสงทเกดขนกลบตรงกนขาม อยางสนเชง

6

ตนป 2559 นกตอสเพอสทธมนษยชนสามคนถกตงขอหา หมนประมาทและละเมด พ.ร.บ.คอมพวเตอร ถาถกตดสนวา มความผดจรงพวกเราจะตองรบโทษทางอาญาสงสดถง 7 ป

แทนทขอรองเรยนเรองการทรมานจะถกสบสวนสอบสวนและน�าคนผดมาลงโทษ แตเรากลบกลายเปนผถกกลาวหาวาท�าผดกฎหมายอาญาแทน

ส�าหรบ noinoi แลวนน ครงน ไมใชครงแรก ครงแรกเมอ ป พ.ศ. 2558 แตเนองจาก มการผ ลก ดนจากหลาย หนวยงานใหมการถอนฟองคดหมนประมาทตอทหาร ในภาคใต ท�าใหคดสนสดลง

เ มอรายงานทรมานทปตตาน มผสนใจมากขน โฆษก กอ.รมน.ไดกลาวตอสอมวลชนทเผยแพร ใน Bangkok Post วาไมการทรมานเกดขนในจงหวดชายแดนใต

“เราไมพบวามการทรมาน มนเปนแคเรองเลา” เขากลาว

7

ตอนนประเทศไทยกถกจบตามองโดยประชาคมระหวางประเทศ noinoi และเพอนของเธออก2 คนไดรบการสนบสนนอยางมากจากองคกรตางๆ และกชดเจนวา นกตอสเพอ

สทธมนษยชนควรมพนทท�างานในไดอยางปลอดภย ไมควรจะถกขมขคกคาม โดยเฉพาะ การคกคามจากทางรฐบาล

“เจาหนาทรฐควรยตการด�าเนนคดอาญาและถอนฟองนกกจกรรมทงสามคน และสบสวนสอบสวนอยางเปนอสระ เปนกลางตอกรณการทรมานทเปน การละเมดสทธมนษยชนทรนแรงทงหมด รฐมหนาทตองคมครองปกปองนกตอสเพอสทธมนษยชนและไมปกปองเจาหนาทฝายความมนคงใหพนผด”

สาลล เชตต เลขาธการขององคการ

แอมเนสต อนเตอรเนชนแนล กลาว8

รฐบาลไดก�าหนดใหใชกฎหมายพเศษดานความมนคง2ฉบบคอกฎอยการศกและพรก.ฉกเฉนพนท3จงหวดชายแดนภาคใตคอจงหวดปตตานยะลาและนราธวาสและพรบ.ความมนคงในราชอาณาจกรในอกสอ�าเภอในจงหวดสงขลาตามกฎหมายดงกลาวเจาหนาทมอ�านาจพเศษในการบงคบใชตอประชาชนทแตกตางไปจากหลกและวธการตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาทงการหลกในการตรวจคนการจบกมการควบคมตวผตองสงสยวาจะเกยวของกบการกอความไมสงบการเขาเยยมผตองหาและสทธตางๆทางกฎหมายและเสรภาพ อ�ำนำจตำมกฎหมำยพเศษ 

กฎหมำย ตรวจคน จบกม ควบคมตวพ.ร.บ.กฎอยการศก

พ.ศ2457√ √ สงสดครงละ 

ไมเกน 7วนพ.ร.ก.บรหารราชการใน

สถานการณ ฉกเฉนพ.ศ.2551

√ ขอหมายศาล ครงละ7วน รวมแลว

ไมเกน30วนพ.ร.บ.การรกษา ความมนคงภายใน

ราชอาณาจกรพ.ศ.2551

ขอหมายศาล ขอหมายศาล น�าตวผตองสงสยเขารบการอบรมตามค�าสงศาล

  กำรทรมำน หมายความวาการกระท�าทท�าใหเกดความเจบปวดหรอความทกขทรมานอยางรายแรงแกรางกายหรอจตใจตอบคคลหนงบคคลใดเพอทจะใหไดมาซงขอมลหรอค�าสารภาพจากบคคลนนหรอจากบคคลทสามเพอการลงโทษบคคลนนส�าหรบการกระท�าซงบคคลนนหรอบคคลทสามไดกระท�าหรอถกสงสยวาไดกระท�าการอยางหนงอยางใดเพอขมขหรอขเขญบคคลนนหรอบคคลทสามหรอเพราะเหตผลอนใดบนพนฐานของการเลอกปฏบตโดยการกระท�าดงกลาวเปนการกระท�าโดยเจาหนาทของรฐหรอโดยการยยงโดยความยนยอมหรอโดยการรเหนเปนใจของเจาหนาทของรฐหรอของบคคลอนซงปฏบตหนาทราชการแหลงทมา: ราง พระราชบญญต ปองกนและปราบปรามการทรมานและการบงคบบคคล

ใหสญหาย(ปรบปรงลาสดป2559)

11