PRAWA I OBOWIĄZKIWPOSTĘPOWANIUCYWILNYM.

2020

Opracowanie:FUNDACJA MŁODZI LUDZIOM

Zadanie jest finansowane z budżetupaństwa w ramach dotacji celowejprzekazanej Powiatowi Wieruszowskiemu

jeśli Sąd Rejonowy  - I instancja to Sąd Okręgowy to II instancja   Jeśli Sąd Okręgowy to I instancja to Sąd Apelacyjny to II instancja

Postępowanie przed sądem zwykle budziobawy i to zarówno gdy występujemy jako  pozwani, jak i wtedy gdy sami musimywystąpić z pozwem do sądu abydochodzić swoich praw. Lęk związany jestgłównie z tym, iż dla przeciętnegoobywatela zarówno procedura sądowa jaki język prawniczy są mało zrozumiałe. Często nie wiadomo jak wystąpić do sądu,jak składać dokumenty, jak udowadniaćswoje racje, czasem nie wiadomo nawet co do nas mówi sąd. Należy pamiętać, iż postępowanie przedsądem toczy się według ustalonych reguł,które nie muszą być ani trudne anitajemnicze. Poniżej przedstawiamypodstawowe zasady jakimi rządzi siępostępowanie przed sądem cywilnym orazprawa i obowiązki każdego obywatela. W niniejszym opracowaniu zajmiemy siępostępowaniami przed sądamipowszechnymi czyli tymi które orzekają wsprawach cywilnych, rodzinnych, karnych,prawa pracy i ubezpieczeń społecznych,ksiąg wieczystych i sprawachgospodarczych.

Podstawową zasadą jestdwuinstancyjność sądownictwaczyli to, że   niemal od każdego(poza wyjątkami) orzeczenia możnaodwołać się do sądu wyższejinstancji.

Prawa i Obowiązki w postępowaniu cywilnym.

02

POSTĘPOWANIEPRZED SĄDEM

SĄDY PODZIELONESĄ NA WYDZIAŁY :

cywilnykarny rodzinny i nieletnichpracy i ubezpieczeń społecznychksiąg wieczystychgospodarczy

DWUINSTANCYJNOŚĆSĄDOWNICTWA

Prawa i Obowiązki w postępowaniu cywilnym.

03

A co w przypadku gdy obywatel pomyli się co dosądu do którego ma złożyć pozew lub wniosek,albo co do wydziału? – wtedy sąd samprzekieruje pismo do odpowiedniego miejsca,przesyłając o tym pisemną informację. Nie mawięc ryzyka, że nieznajomość prawa wywołaniekorzystne skutki.   Jeżeli pozew lub wniosek będą niekompletne lubźle zatytułowane? -  wtedy sąd wezwie Cię douzupełnienia  wskazując termin w jakim należypismo uzupełnić. Brak odpowiedniego tytułu czyfachowych prawniczych określeń często też niestanowi problemu jeżeli tylko z treści pismamożna wywnioskować czego dotyczy.  Czy w sprawie musi występować pełnomocnikprofesjonalny czyli „mecenas”? „Mecenas” to grzecznościowa forma zwracaniasię do adwokatów i radców prawnych. Kiedyś tedwa  zawody prawnicze różniły się w zakresiespraw w jakich mogły występować przed sądem,dzisiaj te uprawnienia w postępowaniu cywilnymsą jednakowe. Obywatel może wybrać czy chceżeby reprezentował go adwokat czy radcaprawny – w sądzie nie ma to znaczenia.

OUR GOALS FOR 2020

Od momentu wszczęcia każdegopostępowania  z Twoim udziałemstajesz się jego „stroną”.

RADCA PRAWNY

ADWOKAT

A CO W PRZYPADKUGDY....

Prawa i Obowiązki w postępowaniu cywilnym.

04

A co w przypadku gdy  nie stać Cię  na zatrudnienie profesjonalnego prawnika?  Prawo przewidujeinstytucję pełnomocnika z urzędu. Są to ci sami adwokaci i radcowie prawni jednak gdy ustanowiich sąd to wynagrodzenie za ich pracę ponosi sąd lub przeciwnik procesowy. Prawo do pełnomocnika z urzędu każdorazowo ocenia sąd po przeanalizowaniu osobistychwarunków finansowych strony, dochodów i wydatków osób które prowadzą wspólnegospodarstwo domowe. Do tej oceny służy specjalne „oświadczenie o stanie majątkowym,majątku, dochodach  i źródłach utrzymania” które trzeba załączyć do wniosku o ustanowieniepełnomocnika z urzędu. Prawo to przysługuje w szczególności osobom w trudnej sytuacji finansowej, zdrowotnej(niepełnosprawność, przewlekła choroba utrudniająca uczestnictwo w postępowaniu,zaawansowany lub bardzo młody wiek).

A CO W PRZYPADKUGDY....

Zdecydowaną większość spraw trzeba opłacić w sądzie „z góry”, składając pozew lub wniosek. Są wyjątki, np. alimenty, gdy tej opłaty nie wnosi się przy wszczynaniu postępowania. Ile wynosi taka opłata? – zasadą jest opłata w wysokości 5 % od kwoty jakiej się w sądziedomagamy od naszego przeciwnika procesowego, czyli od wartości przedmiotu sporu. Jeżeli chcemy żeby dłużnik oddał nam 30.000 zł to opłata wyniesie 30.000 zł x 5% czyli 600 zł. Duża część spraw ma ustalone w aktach prawnych stałe opłaty niezależne od wysokości naszegoroszczenia, np. za rozwód 600 zł, za podział majątku po rozwodzie 1000 zł, za ustalenie kontaktówz dzieckiem 40 zł. Jeżeli sam nie wiesz jaką opłatę uiścić możesz dowiedzieć się tego bezpośrednio w sądzie wBiurze Obsługi Interesanta. A co jeśli pomylisz się w opłacie lub w ogóle jej nie uiścisz ? Sądpisemnie wezwie Cię do uzupełnienia tego braku wskazując odpowiedni termin. Wnosząc swój pozew lub wniosek, lub składając odpowiedź na pozew/wniosek innej osobymusisz pamiętać, że w postępowaniu cywilnym sytuacja dowodzenia twojej racji jest trochę innaniż w karnym. Upraszczając sprawę w postępowaniu karnym każdy jest niewinny dopóki nieudowodni mu się winy,  a w postępowaniu cywilnym to Ty musisz udowodnić swoje racje. To Ty musisz przedstawić w sądzie wszystkie dowody na poparcie swoich racji  art. 6 kodeksucywilnego stanowi, że „ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodziskutki prawne". Sąd ocenia dowody obu stron, ocenia które są ważne dla sprawy a które nie,  którym dać wiarę aktórym nie, ocenia na podstawie dowodów kto ma rację. Dlatego trzeba od razu przedstawić wsądzie wszystkie dowody, wskazać wszystkie dokumenty na poparcie swoich racji, wnieść oprzesłuchanie świadków czy powołanie biegłych.

Takie  samo „oświadczenie”  składa się do wnioskuo zwolnienie od kosztów sądowych.

Prawa i Obowiązki w postępowaniu cywilnym.

05

Jak wskazano powyżej to zarówno prawo jak i swoisty obowiązek, jeślichce się udowodnić swoje racje.  Co może być dowodem? W zasadzie wszystko z czego można wysnućpożądane wnioski: dokumenty, zeznania świadków, zdjęcia,wiadomości e-mail, wiadomości sms itp. Pamiętaj, że w czasie przesłuchania świadków, czy przesłuchania drugiejstrony możesz równieżsam zadawać pytania, w szczególności gdy nie masz profesjonalnegopełnomocnika.

PRAWO DO SKŁADANIA DOWODÓW

Dużym ułatwieniem do bieżącego śledzenia czynności podejmowanychw sprawie przez sąd i drugą stronę jest założenie konta na PortaluInformacyjnym Sąd w okręgu którego toczy się sprawa. Po złożeniuprostego wniosku dostajesz login,   ustalasz hasło i bezpośrednio naemail otrzymujesz wiadomości o wszystkich czynnościach podjętych wTwojej sprawie. Niezależnie od tego na każdym etapie sprawy strona ma prawo doprzeglądania swoich akt. Może je zamówić do czytelni w sądzie, robić znich notatki, fotokopie czy zamówić kserokopie.

PRAWO DO SKŁADANIA DOWODÓW

Jakie podstawowe zasady rządząpostępowaniem przed sądem?

Prawa i Obowiązki w postępowaniu cywilnym.

06

Jakie podstawowe zasady rządząpostępowaniem przed sądem?

Oznacza to, że sprawa powinna być rozstrzygnięta w „rozsądnymterminie”. Jest to termin niedookreślony, ale generalnie przepisypozwalają na złożenie skargi na przewlekłość postępowania jeżeli wTwojej sprawie przez rok nie podjęto żadnych czynności i nie  można tejbezczynności sądu wytłumaczyć. Za taką „nieuzasadnioną zwłokę”można domagać się odszkodowania od Skarbu Państwa.

PRAWO DO ROZPATRZENIA SPRAWY BEZ NIEUZASADNIONEJ ZWŁOKI.

Oznacza że od wyroku (postanowienia) który zapadł w sądzie I instancjizawsze można odwołać się do sądu II instancji. Sąd II instancji będziemógł: utrzymać w mocy wyrok pierwszego sądu, zmienić go lubprzekazać sprawę jeszcze raz do rozpatrzenia i uzupełnienia sądowi Iinstancji.

PRAWO DO POSTĘPOWANIA DWUINSTANCYJNEGO

Zasadą jest jawność posiedzeń sądowych. Oznacza to, że możnauczestniczyć praktycznie w większości rozpraw w charakterzepubliczności. W każdej sali sądowej są ławy dla publiczności i możnasłuchać toczącej się rozprawy. Niektóre rozprawy są z tego wyłączone  -ze względu na moralność, porządek publiczny, bezpieczeństwo,ochronę życia prywatnego stron lub inny ważny interes społeczny - wtakiej rozprawie publiczność nie może uczestniczyć. Zawsze jednakjawne jest ogłoszenie wyroku.

PRAWO DO JAWNEGO ROZPATRZENIA SPRAWY

Prawa i Obowiązki w postępowaniu cywilnym.

07

Obywatel ma również obowiązki w toczącym siępostępowaniu.

Każdorazowo sąd w wezwaniu wskazuje czystawiennictwo jest „obowiązkowe” czy„nieobowiązkowe” , oraz wskazuje jakienegatywne skutki ma nieobecność strony czyświadka. Podstawową zasadą jest ta że świadek zawszemusi stawić się na wezwanie sądu – jeżeli się niestawi i nie usprawiedliwi swojej nieobecności sądmoże ukarać go grzywną lub zlecić Policjiprzymusowe doprowadzenie. Natomiast nieobecność strony w postępowaniucywilnym rodzi jeden główny skutek – niebędzie można wypowiedzieć się w swojejsprawie ani obronić swoich racji. Każdorazowo sąd w pouczeniu wskazuje jakie sąskutki niestawiennictwa dla każdej z wezwanychosób.

OBOWIĄZEK STAWIENIA SIĘ W SĄDZIE NA WEZWANIE

OBOWIĄZEKMÓWIENIA PRAWDY

Generalną zasadą jest obowiązek mówienia wsądzie prawdy. Należy pamiętać, że składaniefałszywych zeznań jest przestępstwemzagrożonym karą pozbawienia wolności.

Należy pamiętać, że jeżeli sąd wskaże termin nadokonanie jakiejś czynności, np. 7 dni na złożeniewniosków dowodowych, to jeżeli niedotrzymamy tergo terminu z własnej winy tomoże spowodować to że czynność będzienieskuteczna, np. sąd zwróci nam pismo zwnioskami dowodowymi i nie  przeprowadzitych dowodów w postępowaniu.

OBOWIĄZEK WYKONYWANIACZYNNOŚCI W TERMINIEWSKAZANYM PRZEZ SĄD

OBOWIĄZEK WYKONANIAORZECZENIA.

Jeżeli postępowanie zostanie zakończoneprawomocnym wyrokiem, tzn. niebędziesz chciał się od niego odwoływaćlub wyczerpałeś już wszystkie środkiodwoławcze to wyrok taki jestprawomocny i należy wykonać.Jeżeli nie zastosujesz się do takiegoorzeczenia druga strona zastosujeprzewidziane prawem środki do jegowyegzekwowania, np. jeżeli sprawatoczyła się o pieniądze to skieruje wnioseko egzekucję do komornika, co narazi Cięna dodatkowe koszty .

Prawa i Obowiązki w postępowaniu cywilnym.

08

MAMY NADZIEJĘ, ŻE TAKRÓTKA,OGÓLNAINFORMACJA POMOŻE CI W ZROZUMIENIUPODSTAWOWYCH  PRAW I OBOWIĄZKÓW JAKOUCZESTNIKA POSTĘPOWANIACYWILNEGO.

Od 2015r. wprowadzony został system nieodpłatnej pomocyprawnej, a później również nieodpłatnego poradnictwaobywatelskiego w ramach których możesz całkowicienieodpłatnie skorzystać z pomocy adwokatów, radcówprawnych oraz doradców obywatelskich, którzy udzielająporad prawnych i wparcia w rozwiązywaniu problemówprawnych, którzy pomogą w napisaniu pism w tym pozwów,wniosków, wniosków o pełnomocnika z urzędu i zwolnienie odkosztów sądowych, oraz wytłumaczą zasady procedurysądowej. Pełna informacja dotycząca systemu nieodpłatnej pomocyprawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego znajdujesię na stronie  https://darmowapomocprawna.ms.gov.pl/.