cadernos de fraseoloxÍa galega 12 - cirp.es · hungarian phraseology outlook..... 17...
TRANSCRIPT
CADERNOS DEFRASEOLOXA GALEGA
2010ISSN 1698-7861
Santiago de Compostela
12
!"#$"%!&"'(%&
# !'%"!&(%&"!&(%&
'%#"")"(!%&
%*!+,$-$ .$/0123$4-521/056315 78$4-521/05600- 9$
:;
CADERNOS DEFRASEOLOXA GALEGA
12
2010ISSN: 1698-7861
Santiago de Compostela
CADERNOS DEFRASEOLOXA GALEGA
Director: Xess Ferro Ruibal (Centro Ramn Pieiro para a Investigacin en Humanidades) Secretaria: Mara lvarez de la Granja (Universidade de Santiago de Compostela)
CONSELLO CIENTFICO Margarita Alonso Ramos (Universidade da Corua)
Mara lvarez de la Granja (Universidade de Santiago de Compostela) Javier Calzacorta Elorza (Euskaltzaindia. Real Academia de la Lengua Vasca)
Maria Conca i Martnez (Universitat de Valncia) Xermn Conde Tarro (Universidade de Santiago de Compostela)
Gloria Corpas Pastor (Universidad de Mlaga) Stefan Ettinger (Universitt Augsburg)
Xos Mara Gmez Clemente (Universidade de Vigo) Lus Gonzlez Garca (Universidade da Corua)
M Isabel Gonzlez Rey (Universidade de Santiago de Compostela) ngel Iglesias Ovejero (Universit dOrlans)
Joan Mart i Castell (Institut dEstudis Catalans) Carmen Mellado Blanco (Universidade de Santiago de Compostela) Valerii Mokienko (Sankt-Peterbrgskii Gosudrstvennii Universitet)
Kroly Morvay (Universidade Etvs Lornd de Budapest) Antnio Nogueira Santos (Portugal)
Fernando Varela Iglesias (Universitt Wien) Gerd Wotjak (Universitt Leipzig)
Alberto Zuluaga Ospina (Universitt Tbingen)
CONSELLO DE REDACCIN Xess Ferro Ruibal (Centro Ramn Pieiro para a Investigacin en Humanidades)
Mara lvarez de la Granja (Universidade de Santiago de Compostela) Carme Lpez Taboada (IES Eusebio da Guarda da Corua)
Ramn Anxo Martns Seixo (Escola Oficial de Idiomas de Vigo) Cristina Rodrguez Nieto (Centro Ramn Pieiro para a Investigacin en Humanidades)
Emma M Salgueiro Veiga (CEIP de Sillobre, Fene) Mara do Rosario Soto Arias (IES Eusebio da Guarda da Corua)
Xacinta Varela Martnez (Centro Ramn Pieiro para a Investigacin en Humanidades) Cristina Veiga Novoa (Santiago de Compostela)
Cadernos de Fraseoloxa Galega !"# $##%###!&'(%## # ) * #'+,-%.//000
Cadernos de Fraseoloxa Galega1#1 !1"#1$# #2 1 1 1 # ##!&1'3####3*1
'+, %.//000
Cadernos de Fraseoloxa Galega 0 % %
41 # % % #%%1 ## 2 %%%
!
"%1#%2 1#1#%#%05%00%%1#114 % % %0%#1
6%'1 # 0##1 %1#0%% 1 %7%# 1 #10'+,% %.//000
Cadernos de Fraseoloxa Galega '%
%%'%
'%8 8 2 +8%8!8"9#:28#1:;% %6% 0 6 % > > "1 %% ? % # % @% 6% A " ? 0 %% '25 % '#5 6 3%0%B$C%'%!"5
%"5 %6%%'25D$#B >% 0 5 0 $ '%C"%%%B@##%5 % C B@##%5 5A >%
"
"%#5+$%>%5A@ '+,,%.//000%0
Cadernos de Fraseoloxa Galega EFGHIJKLLMN OPQRSFTFUVWSGXVY VGGTSZFHQLVIYHM[FZV\ LQ UQTVGVNGXFY IRMXS \QX XQX FL VRZQK\GI H ESPH]^ FWSPSZ_ G `ST_^G\VY]TVPFHQ\_GaFPYQ\SPVQTQVEPFHSZSLVSVGGTSZFHQLVNEFUQTVGVNGXFNOPQRSFTFUVVVEF]LVHSPGQT_LFNOPQRSFTFUVVHbQTVGVVQ\QXcSEF\FY]W\FFLIHTIS\GIGFG\QHLFNWQG\_^ GF`VQT_LFUF EPFSX\Q LFPYQTVRQ`VV GFaG\HSLLFUF IRMXQ bQTVGVV dVZLMSOPQRSFTFUV eHPFEM V fYSPVXV JSZPF GF\P]ZLVWQ^\ H PQYXQ[ g\FUF EPFSX\Q EFTVLUHVG\VWSGXFN gXFTFUVV E]aTVX]I GHFV LSVRZQLLMS \P]ZM LQ UQTVGVNGXFY IRMXS Hg\FY c]PLQTS XF\FPMN PQGEPFG\PQLIS\GI aSGETQ\LF GPSZV ZSHILFG\Q EI\V LQVaFTSSHMZQ^JV[GIOPQRSFTFUFHYVPQQ\QXcSHMGMTQS\GIEFYScaVaTVF\SWLFY]FaYSL]HFHGS]LVHSPGV\S\GXVSaVaTVF\SXVhGEQLVVViFP\]UQTVVj]PLQTa]ZS\\QXcSF\GMTQ\_GIHFHGS\S]LVHSPGV\S\GXVSaVaTVF\SXVXF\FPMSRQEPFGI\SUFEFYScaVaTVF\SWLFY]FaYSL]iPSZMZ]JVSLFYSPQ\VPQcXF\FPM[]cSVGWSPEQLYFcLFGXQWQ\_EFTLFG\_^VRGS\VHOFPYQ\S'+,GQZPSGQ%.//000
Presentacin
A seccin de ESTUDOS do duodcimo volume de ofrece doce traballos que tocan estes mbitos: estudos de conxunto Panorama da fraseoloxa hngara, de Gza Balzs, e Fraseoloxa do esperanto, de Sabine Fiedler; a historia da fraseoloxa: Michel Bral e Charles Bally, dous precursores da fraseoloxa moderna de Vilmos Brdosi; a fraseografa: Informacin superflua da orixe pragmtica na definicin lexicogrfica das locucins verbais de Inmaculada Penads Martnez. Por outra banda, Odriozola Pereira e Ondarra Artieda exploran un tema de fronteira entre fraseoloxa e sintaxe: Conectores, gramaticalizacin e polaridade: o caso de ere tamn na lingua vasca. Outros artigos analizan diferentes utilizacins da fraseoloxa: A manipulacin das expresins fixas nos titulares da prensa gratuta: De luns a Venres de Hctor Cajaraville Arajo; Unidades fraseolxicas na seccin de agradecementos dos escritos acadmicos, de Begoa Sanromn Vilas; e O emprego da fraseoloxa como recurso especfico na publicidade, de M ngeles Recio Ariza. A capacidade xeradora dos somatismos humanos en galego faise patente en Dentes e moas na fraseoloxa galega, de Xess Ferro Ruibal; e a que tamn en galego teen os animais marios vese en Fraseoloxa galega de peixes e outros animais marios de Xulin Martnez Blanco e Serxio Veiga Alonso. A comparacin plurilinge est presente co traballo de Martina Silva Lpez Smbolos nos fraseoloxismos con nomes de animais en alemn e espaol. As cuestins da traducin analzanse en Unidades fraseolxicas especializadas e traducin, de Alejandro Pastor Lara. E a didctica fraseolxica en Didctica das expresins idiomticas dende un enfoque plural: imaxes e emocins na aula de lingua estranxeira, de Eva M Iesta Mena.
Na seccin de RECADDIVAS segue emerxendo a fraseoloxa galega viva nos traballos de Anxo Gonzlez Guerra, Fraseoloxa e paremioloxa de Pilar Guerra (Trasar, Carballedo, Lugo); noutro de Fernando Groba Bouza referido gando equino: A cabalo regalado non se lle mira o dente. Compilacin da fraseoloxa equina galega actual, e, finalmente, nas 120 locucins verbais galegas de Ramn Anxo Martns Seixo.
Na seccin de RECENSINS, Mara Isabel Gonzlez Rey analiza Aspectos tericos da fraseoloxa, de Anatolij Barnov e Dmitrij Dobrovolskij; Cristina Rodrguez Nieto comenta Ao p da Laxa da Moa. Literatura de tradicin oral de Carnota, de Antn Cortizas; Martina Silva Lpez analiza Zur Theorie der Phraseologie - Kognitive und kulturelle Aspekte, de Dmitrij Dobrovolskij e Elisabeth Piirainen; Xacinta Varela Martnez debulla Comunicacin e interpretacin de la vida en el Refranero de Vicente Gonzlez Rado. Carmen Losada Aldrey analiza La fraseografa del S. XXI. Nuevas propuestas para el espaol y el alemn de Carmen
Cadernos de Fraseoloxa Galega
Mellado, Patricia Bujn, Claudia Herrero, Nely Iglesias e Ana Mansilla; e Xess Ferro Ruibal comenta a obra El refranero y el santoral. Un santo y un refrn para cada da, de Pilar Ro Corbacho.
Esta seccin compltase coa de NOVAS na que se d conta dos libros e artigos remitidos a esta redaccin e tamn das conferencias e comunicacins presentadas no Congreso de EUROPHRAS Cross-linguistic and cross-cultural perspectives on phraseology and paremiology celebrado entre os das 30 de xuo e 7 de xullo de 2010 en Granada. Annciase tamn o Internationale Tagung Zur Kontrastiven Phraseologie Deutsch-Spanisch que se celebrar os das 24-25 de novembro de 2011 na Facultade de Filoloxa da Universidade de Santiago organizado polo FRASESPAL e coordinado pola profesora Carmen Mellado Blanco, as como do vindeiro XII Simposio Internacional de Comunicacin Social do Centro de Lingstica Aplicada que ter lugar en Santiago de Cuba os das 17-21.1. 2011.
Neste nmero estn representadas a Universidade de Santiago de Compostela; Centro Ramn Pieiro para a Investigacin en Humanidades; Escola Oficial de Idiomas de Vigo; IES Snchez Cantn de Pontevedra; Universidad de Alcal de Henares; Universidad de Oviedo; Universidad de Salamanca; Euskal Herriko Unibertsitatea/Universidad del Pas Vasco; Etvs Lornd Tudomnyegyetem (Universidade Etvs Lornd de Budapest); Nyugat-magyarorszgi Egyetem (Universidade de Nyugat Egyetem de Hungra); Helsingin Yliopisto(Universidade de Helsinki), Geisteswissenschaftliches Zentrum (Universitt Leipzig).
agradece os textos recibidos, a colaboracin dos tradutores que se citan p de cada traballo e as traducins ingls de Fernando Paz Fernndez e de Raquel Gonzlez Prez. Agradece xa as colaboracins que se anuncian e a atencin con que a reciben diferentes investigadores e Universidades de Europa, frica e Amrica. E, como algns dos nmeros anteriores xa estn esgotados, informa que se poden baixar ntegros en formato PDF da nosa pxina na Rede http://www.cirp.es
As colaboracins para o vindeiro nmero debern estar na Redaccin antes do 1 de marzo do 2011 e a data de aceptacin o 15 de maio de 2011. Como a conversin de formatos entre diferentes procesadores de texto non sempre doada, CFG solictalles s futuros colaboradores que se atean estritamente s normas de publicacin que se inclen final deste nmero e folla de estilo que se pode consultar na nosa pxina web (http://www.cirp.es/pls/bdox/inv.cfg_presenta).
O Consello de Redaccin
Cadernos de Fraseoloxa Galega
ndice
ESTUDOS............................................................................. 15
BALZS, Gza. Panorama da fraseoloxa hngara..........................................................
17 BRDOSI, Vilmos. Michel Bral e Charles Bally, dous precursores da
fraseoloxa moderna...............................................................................................................................
29 CAJARAVILLE ARAJO, Hctor. A manipulacin das expresins fixas nos
titulares da prensa gratuta: De luns a venres.........................................................
41 FERRO RUIBAL, Xess. Dentes e moas na fraseoloxa galega....................................... 69
FIEDLER, Sabine. Fraseoloxa do esperanto............................................................................... 127 IESTA MENA, Eva M. Didctica das expresins idiomticas dende un
enfoque plural: imaxes e emocins na aula de lingua estranxeira......................
141 MARTINEZ BLANCO, Xulin; VEIGA ALONSO, Serxio.
Fraseoloxa galega de peixes e outros animais marios ...........................................
155 ODRIOZOLA PEREIRA, Juan Carlos; ONDARRA ARTIEDA, Ainara.
Conectores, gramaticalizacin e polaridade: o caso de ere tamn na lingua vasca..................................................................................................................................................
175 PASTOR LARA, Alejandro. Unidades fraseolxicas especializadas e
traducin.........................................................................................................................................................
195 PENADS MARTNEZ, Inmaculada. Informacin superflua da orixe
pragmtica na definicin lexicogrfica das locucins verbais.................................
209 RECIO ARIA, M ngeles. O emprego da fraseoloxa como recurso
especfico na publicidade......................................................................................................................
233 SANROMN VILAS, Begoa. Unidades fraseolxicas na seccin de
agradecementos dos escritos acadmicos....................................................................................
247 SILVA LPEZ, Martina. Smbolos nos fraseoloxismos con nomes de
animais en alemn e espaol...........................................................................................................
273
RECADDIVAS....................................................................... 287 GONZLEZ GUERRA, Anxo. Fraseoloxa e paremioloxa de Pilar
Guerra (Trasar, Carballedo, Lugo)...........................................................................................
289 GROBA BOUZA, Fernando. A cabalo regalado non se lle mira o
dente. Compilacin da fraseoloxa equina galega actual......................................... 317 MARTNS SEIXO, Ramn Anxo. 120 locucins verbais galegas................... 373
RECENSINS......................................................................... 387 BARNOV, Anatolij; DOBROVOLSKIJ, Dmtrij (2009): Aspectos
tericos da fraseoloxa. Por Mara Isabel Gonzlez Rei..................................
389 CORTIZAS, Antn (2010): Ao p da Laxa da Moa. Literatura de
tradicin oral de Carnota. Por Cristina Rodrguez Nieto............................
403 DOBROVOLSKIJ, Dmtrij; PIIRAINEN, Elisabeth (2009): Zur
Theorie der Phraseologie Kognitive und kulturelle Aspekte. Por Martina Silva Lpez.......................................................................................................................
405 GONZLEZ RADO, Vicente (2007): Comunicacin e interpretacin
de la vida en el Refranero. Por Xacinta Varela Martnez..............................
408 MELLADO, Carmen; BUJN, Patricia, HERRERO, Claudia;
IGLESIAS, Nely; MANSILLA, Ana (eds.) (2010): La fraseografa del S. XXI. Nuevas propuestas para el espaol y el alemn. Por M. Carmen Losada Aldrey.......................................................................................
410 RO CORBACHO, Mara Pilar (2010): El refranero y el santoral. Un
santo y un refrn para cada da. Por Xess Ferro Ruibal ............................
414
NOVAS .................................................................................... 419
Libros, revistas ou artigos recibidos......................................................................................... 421 Congreso de EUROPHRAS Granada. Cross-Linguistic And Gross-
Cultural On Phraseology And Paremiology.......................................................................
433 Internationale Tagung Zur Kontrastiven Phraseologie Deutsch-Spanisch.
Santiago de Compostela...........................................................................................................
439 XII Simposio Internacional de comunicacin social. Centro de Lingstica
Aplicada. Santiago de Cuba..................................................................................................
439 BALANCE ...............................................................................
441 ndice por autores dos doce primeiros nmeros de Cadernos de Fraseoloxa Galega
1,2000 12,2010...................................................................................................................................................
ndice de Cadernos de Fraseoloxa Galega Notas para a presentacin de colaboracins .....................................................................................
443
465
Publicacins do Centro Ramn Pieiro para a Investigacin en Humanidades
1994-2010......................................................................................................................................................
467
por nmeros .......................... 459
Contents
ARTICLES................................................................................ 15
BALZS, Gza. Hungarian Phraseology Outlook............................................................
17 BRDOSI,Vilmos. Michel Bral and Charles Bally, two precursors of modern
phraseology...................................................................................................................................................
29 CAJARAVILLE ARAJO, Hctor. The manipulation of fixed expressions
in the headlines of free press: De luns a Venres.........................................................
41 FERRO RUIBAL, Xess. Teeth in Galician phraseology..................................................... 69 FIEDLER, Sabine. Phraseology of esperanto........................................................................ 127 IESTA MENA, Eva M. Didactics of idiomatic expressions from a plural
approach: pictures and emotions in the foreign language class...............................
141 MARTNEZ BLANCO, Xulin; VEIGA ALONSO, Serxio.
Galician phraseology about fish species and other marine animals...................
155 ODRIOZOLA PEREIRA, Juan Carlos; ONDARRA ARTIEDA, Ainara.
Connectors, grammaticalisation and polarity: the case of ere also in Basque.............................................................................................................................................................
175 PASTOR LARA, Alejandro. Specialized phraseological units and
translation......................................................................................................................................................
195 PENADS MARTNEZ, Inmaculada. Superfluous information about
the pragmatic origin of verbal phrases in the lexicographical definition.........
209 RECIO ARIZA, M ngeles. The use of phraseology as a specific resort
in advertising...............................................................................................................................................
233 SANROMN VILAS, Begoa. Phraseological units in the thanks
section of academic works................................................................................................................... 247 SILVA LPEZ, Martina. About the symbols in phraseologisms with
animal names in German and Spanish................................................................................. 273
COMPILATIONS..................................................................... 287
GONZLEZ GUERRA, Anxo. Phraseology and paroemiology of Pilar Guerra (Trasar, Carballedo, Lugo, Spain)........................................................................ 289
GROBA BOUZA, Fernando. Don't look a gift horse in the mouth. Compilation of the present Galician equine phraseology........................................... 317
MARTNS SEIXO, Ramn Anxo. 120 Galician verbal locutions........................................................................................................................................................... 373
REVIEWS................................................................................. 387
BARNOV, Anatolij; DOBROVOLSKIJ, Dmitrij (2009): Aspectos tericos da fraseoloxa. By Mara Isabel Gonzlez Rey........... 389
CORTIZAS, Antn (2010): Ao p da Laxa da Moa. Literatura de
tradicin oral de Carnota. By Cristina Rodrguez Nieto............................... 403 DOBROVOLSKIJ, Dmitrij; PIIRAINEN Elisabeth (2009): Zur
Theorie der Phraseologie - Kognitive und kulturelle Aspekte. By Martina Silva Lpez.......................................................................................................................
405 GONZLEZ RADO, Vicente (2007): Comunicacin e interpretacin
de la vida en el refranero. By Xacinta Varela Martnez...................................
408 MELLADO, Carmen; BUJN, Patricia, HERRERO, Claudia;
IGLESIAS, Nely; MANSILLA, Ana (eds.) (2010): La fraseografa del S. XXI. Nuevas propuestas para el espaol y el alemn. Por M. Carmen Losada Aldrey.......................................................................................
410 RO CORBACHO, Mara Pilar (2010): El refranero y el santoral. Un
santo y un refrn para cada da. By Xess Ferro Ruibal................................
414
NEWS .................................................................................... 419
Books, journals or papers received............................................................. 421 International Conference EUROPHRAS Granada 30.6-2.7.2010. Cross-
Linguistic And Cross-Cultural Perspectives On Phraseology And Paremiology....
433 Internationale Tagung Zur Kontrastiven Phraseologie Deutsch-Spanisch.
Santiago de Compostela...........................................................................................................
439 12th International Simposium on social communication. Centro de Lingstica Aplicada. Santiago de Cuba...............................................................................
439 OUTCOME.........................................................................................
441
Index of authors of the first twelve numbers of Cadernos de Fraseoloxa Galega 1,2000
10,2010.......................................................................................................................................................................
Cadernos de Fraseoloxa Galega
Notes for the presentation of papers..........................................................................................................
443
465
Publications of the Centro Ramn Pieiro para a Investigacin en Humanidades
1994-2010......................................................................................................................................................
467
Index of for numbers...................................... 459
Estudos
Panorama da fraseoloxa hngara1
Gza Balzs2
!AA311
1
1!1
!"##!$ #$%&!%&'()##!%"%%! "!$!""!*)!+"!*##!% %"!*"$%"%"!%& " !!*#!# "!", " !#!""!*# ! %- !-!)##"# .%!)/0!)1 #!2%+34/!56- /7#-!"289
:%;"%-
>4+1% +34
!" #$$%&'$()*#$+ , -&
!
. !/01((*+ -2 344 !56-7 1((*+ 2
8 9 : ;!-&
#"" :,-;
$" %&"" ':?--@;
>4+1% +34
9 - A 2 -B-&
(""" :,;
.&""&):;C2!(%&""%&:.;+
? - !DE F-G"- "& : ;P = >++ & :;:;:;!)"")-"":,;G3&"":A;+
!#+O &+ !748:."Q;G9&&""8:?Q;++ !9))':R -@;S$ )&:S?;G( &!: ;G$ - :? ;+ + !9) &" %8 :9 @ 9 -;++ !, % " " " :9 -;+
>4+1% +34
F /- !1((L+ M B &
!1+. & - -!" " "" : ;+ - -! )/ ):;+ !+/1/1 : ;+ - !&& /& : T ;+ !%// %& : ;+ -!:;P= >G")%:;P=>+ - ! )"- : -;G +" &: ;+ ! & & :- ;G1" % :;+ !9
:/- -;P :C-; +
!#+ , & !: % "& :? ;+ !6):U;+ !;+)%" : ;+ - !;
>4+1% +34
+ --! &):-;P=G>+- -!"!" & : -;:; P=G > =>+ - ! )") :--; P=-2 D2>+ !)?-)-:2-;+A- & " "/" : ;G "/"1 : ; . . G 2 . &&"/&%:;P=>
. M . MBE !1('1)1('%+ @) " !:, ;+ !+&1+#+%+A: ;'+ A &+++!: ;+,
, -,:EV-9-; &L+- *+ N+ K+ (+
, - BB@) " !:,
;+ - B 2&1+- ! +G #+ - & + - ! + + - ! + + -!-++G%+-&+W!&@-(" )+" )" :C H2 --;+ + + -&
>4+1% +34
! A+ !:-;:;+-
9 - B " !#$$%+ &
1+
#+ E2 - 2 A 2 &
+!"%:;P=>++! ):;++:; - !0 &+:, -;P=>++&2&
+:;!B&"&%"&"8:"QF-;++ !@)%" 8:.Q;++!:$"&8()8:EQ9Q;+-+!$"&8()8:C;+-+!9+)":9-;+
+- !7) :. --;++---!("&"):,-;+
%+A - ! C":P;+
- " ,7 - 5 X56-7!1((*+ 1#$$-YFZ
>4+1% +34
!C +
9 M -
, : - -;C- - %$$ A&+2--!*%&%& :?22;++-!$&/$&%1) :,T.- - ;+ + !D""&)
>4+1% +34
" "F : G G R@!+;G
'L, -?-
"#$ $
-2A 2
. 2 A&!=>+G!:;:;+G!=>+G!=>+G!=>+
, A&
( !: ;+ G !: - ;+ !:;+
V A&)!:2;+!:;+G!:;+
%&
- [
>4+1% +34
:A;]G( )1H ): ;, - &7)&1"%)&:,-;
, - . - ? :;9---
A .HBOO HOHHH !8#$$%+
A
'
V&
+? &
O- Y & 2" "" IJJJ "" (" "-) ""-& &!6 K(" IJJJ (" + !I
>4+1% +34
&"" !# ) 9 ; B +!#$$%+SK$$$
9 7A9N)!1)L+ 2
(
. ")? "& "& " : ; & :-;G( " : ; " " H : ; !+-2 G4
&& :;&%%:2; G9& " : ; 9& 4& ) & : /";2- . - . /- !1((L+ 3,7!1(N(+""!1(K*+-
)* ++ ".F[X3!1((N+)9@>*"&
?-"[VC,O BG ".F[X 3G ".F,3/ 9G /AI^ VG IO
3 !+ !#$$%+& $) && !N !+"&E
"[VC,OBGIO3!#$$L+&(-&"!V+"&E!#$$L+&0&"!;+"&E
"AV[E/ " !1(K*+& @ " ) ," &" ) "-" )& !7 @& +"&3
8,V3[?E !#$$%+&$) &" "-&" & !&!+"&E
/.CV,BO?F !1((L+&$) !D!+"&.
>4+1% +34
!1(N(+&$ & '$) &&" ! '@ 9+"&3
9.?X,F.^ 37 !1(KN+& @ 6 ) 9
Michel Bral e Charles Bally, dous precursores da fraseoloxa moderna
Vilmos Brdosi1
B!AA3?
=!)";&"!-#?!!*#!#"!"!##!$ ;%!""!* )# "% @!A # $%& # %!)B! +C'% 1%%/ #4;!+ "* "D"%% * %!)B! $"4E!"'% 14% %) ! & '!! # $%& # ? "D+ % !#;!#;%#!%!+#1%%/$"!*#$%
:%;"%-$%&'!!#$%&
$""
5 67 * '
50 8 9'+"
55'
0
1#0
0. Cando se analizan as numerosas monografas e estudos relativos fraseoloxa publicados en diferentes pases atopmonos cunha frase recorrente, mecanicamente repetida: o pai da fraseoloxa moderna foi o lingista suzo Charles Bally (por exemplo Telija 1966:14; Thun 1978:18; Juhsz 1980:79; Pilz 1981:36; Fleischer 1982:10; Burger et alii 1982:1). Pero esta opinin, algo precipitada, dbese matizar. Concretamente, atopamos que algns anos antes que Bally Michel Bral2 xa
Data de recepcin 01/09/2010 Data de aceptacin 27/09/20101 Traducin de Minia Ferro Fernndez. 2 Lingista francs (Landau 1832 Paris 1915), alumno de Franz Bopp de quen traduciu a Grammaire
compare introducindo as en Francia a gramtica comparada e os mtodos dos neo-gramticos alemns. Antigo alumno da cole Normale Superieure, profesor de gramtica comparada no Collge de France e na cole Practique des Hautes tudes, membro do Institut de France, Bral intentou la synthse du fonctionnalisme formel de la linguistique allemande et de la tradition mentaliste et rationaliste franaise (Le Petit Robert des noms propres, 1997:310).
0!1 #!
7H7EE $ 7E$F7EJ$ 7 =; C$ J $ 6 L3
9CJJ =9=;H9C$ E 7E$39> 0BJ$ E7EBNOQKLN!
% $ %
0!1 #!
%F F )M & $ J E ]F EF &] J 7 7 & NOKSNOKOH=;=;NOKSRNOKOY!3
=9 E$ JF 6 6 F H FT 9(k9U=9lNQOYmNOGPGOY!FT7 U=9lNQOYmNOGPGOP!J $F FJJ7 6 J H 7 ] 6]F 6=9lNQOYmNOGPNYGIGOP>GOM!3
: V I ' !
) W I I I ' W %)))'I)'II#WI))
lbmV')%' %()')IU2)#BU'WX')!
'')l333m:I' %
) & I I) I) 'I#
#Y
I'
)l333m%)
)))'!l333m
&>-C F&J =9 7E F E F 7 J F > E 7E -C GKKYNLK! J 6 $ 7E$ 3-C9H7 JE=9-GKKYNLN! F H 6 73 g J =9 6 %BF "F 6 7E ] J6 $ 7] J H E GKKYGQP>GQS!3 7 =9NQOL!3
WH6HF-CH7 J=9T7UENQYGFGS )'F H 6 E THJ F F5 7J5H Fkn9 U=9NQYGSP!3
Y0 NOSN3
0!1 #!
=979H> 7 J &E HEF 6 =9lNQOYmNOGPGOM!
Z'I)
)) : I!) % !
)'II )! %' ( W 'I%% )')%[IWI
)
* $ =9 9 FE6 3 FF7 JE $$3=9 J 7J 6 6 & $ C$ 730 7 F J E ] J$ 8%!
H 7E$66]J9E$=9lNQOYmNOGPLSK>LSN!3
F F 7 =9 E H76F$ EF C $& H =;F "3
0& H=;F7 F F7 3, J F ] D) 2' NOKS ,
) 2' NOKO]F7E3& $E$3,$
%"
" #"#=;lNOKOmNOSNNPFNMIMS!F 7> E 7E =;lNOKOmNOSNMQ!
2' ) I) !)V S!)'T' )
%
)'I%
0 7 J 7 7 E 73 0 F 7F 77 7 E7FF $ =;3
7JE=9F=; 6 7 7EF 7 7 7EJH$
7J 7E$=;NOKSOY>OQIlNOKOmNOSNYQ!I
0!1 #!
7 7EJ7& =;NOKSOK>OLIlNOKOmNOSNMY>QYIYKIYP>YS!3* 9 HF $ J7 o & J H EG!%%V)!o W ''! J 7 EI 9FJ6 7 IF WJ HJ$NKNI lNOKOm NOSNYS>QG!3=; E E F 6 $7
7"' !"%"##' '%Y " / ' %
* #"
) / %$ Y * / !'
$Q
R%I=;lNOKOmNOSNYY!3
* 6 J 3 E3 $9E6OF!9& %"J 66E7 H %
Z 7E!3 , 9 F E H F J 7 E 7E3 * 7 F =;F HEC$F9 F6 3=;9 9 JJ9 E F WE F E 6 .NONKNN!3. 7GG & NOKO0 9 ". =; 7 NOKO3 67 E H X+ 3
O*$E7$ =93
0!1 #!
E J 9NK3 *J l6mJE =;NOKS OKI lNOKOmNOSNYQ>YO!F 6 =;lNOKOmNOSNYS!I 7 7> 7E=;NOKSOKIlNOKOmNOSNYY!NN3 .9 9 7E$ F E %#
) ) %#
) =; NOKSQYI lNOKOm NOSNMY!F =;NOKSONI lNOKOmNOSNYKFYL!F )!)' =; lNOKOmNOSN YK!F
) !)' =; NOKSONI lNOKOm NOSNYS!F I%=;lNOKOmNOSNYYmF)
)
=;NOKSQY!F
) =; NOKSQY!F ) ) =; NOKSON!F%)=;NOLGNPM!3
0 J 7 E H =9 J E 7 H 7E$ 9F=; 7 & $ 7E3 F 7 7E 7 7! J 7 7 6J J7&=;NOKSOG!3 9> J=; E 7 7E3 7 $ E 7F 7 7 EFF E EF E =; lNOKOm NOSNNGG>NLP!3 * 7 7E 6F F EF $F6F $ E ECC9 7E$ 77$F F H9E$ E=6 NOQGINOOGI,NOQOI?NOQY!34&767C C 6 7 $ E=6 NOQMF GKKOF GKNKI =6 F ,F "@ GKKLLI 66 NOQYI 2;NOQGF NOOLI2;F, NOOYI;FHNOOYI@HHNOOPGI"HNOQOI"#&F*& )GKKP!3
6 6 J E 7> 7E #H=9H=;F CJ7$7 C$ F
NK Tlbm
0!1 #!
7 H F H 6 EF J J 6 E 3
F 7E H=;F EF7#H=9JF=;FE76 C$&30$$6E6 JTU 7E$ =9=;3
F 9F =9F =;F 7E BNOQKPP! E H 7 6 FFF7E30 $ =; 7$ C EF4 ! C , EF0!EF$!3,FJH =;F H J NOMK J 7E F JF F =6 NOOKI-NOOO!30 7E 6F F F 9 H76 6 793
0 6E&7E$7 F
0!1 #!
lNOLGmNOSKL!'))'%[3=23=%*"F 4 NOQG! T,; ( $ &6&6 &C2999`U lT
99 F34F73GFLPO>PKG3
NOOK!TkFMN>NLG3
NOOG! T5 9 EHJ 79 7gUFF!!F13GNFNKP>NNM3
NOOO!T,7 LL3
GKKO! -2 "/+ +/+ )6 ) %+ "/l( ' ' !m3= .?@;2 3
GKNK! F?2 + "/"/ "/2/+ )2++ "+ lKLLL %[ )' ! !)' I#m3= .?@;2 3
=%*"F4I,..+',F"7I".e-.+'FGKKLL!CF!5(! ,!! MB \!3 .C R=24F).=2NYKL!3
=^0-F#H NQYG!]' I ' F3 H3
NQOL!( I :%) %
# )
3H3
lNQOYmNOGPM!)'%3H3=)',F I =)*,F 0I "0-#F 0 NOQG! NQ3
) #0"0"F 9 H NYLK! ( ( %%) 'UU3H&4 1>==3
,..+',F "7 NOQO! T, E2HH H ,H &@H]H!UF '^0+*F ' 3! ! ^^ D!) : :'> 1!? GFH K_?K` Ka^^F
0!1 #!
: !! A'3 " )9 "F9 NNS3
NOOG! T.HJ =*)1*.F #I-q',F&> 9 3!D!D!++3A, FQY>NKP3
GKKQ!T0$ 7 63& UF:F#$NKFOS>NGY3
%=%+FB&NOQY!F7%"2++ lF
#!)
m3= .2@;2 3
-,",F A7 NOQG! D! ! AC!3-&4,==HH3
'*+B%-,B ,cF #$ GKKG! !) %[ .) #3
GKKY!' %[ ' r,#,3
'*+B%-,B,cF#$ I ,+%+,B'*+B%-,BF 4 GKKM! T- J E 79 95UF 0"0*4,-0,F #I '*+B%-,B )BF I *#,* ')0-0F#$4 3!/&3> : > D _LL_3# 0R-F3NFNKGS>NKGO3
'^0+*F ' 3! ! ^^ D!) : :'>1!?GFHK_?K`Ka^^F: !! A'3 " )9 "F9 NQS3
'*""F'NOOM!#%)%[G)H3*H;3
0##,F g GKKY! T#H =9 H 22UF ',"",+F A3I -q',F &>I4*-BF 'CH 3! -! ) ? A3!
3- 4,H8 2FGYS>LKK3
,""?cFNOQG!(!?!!!3= .2@;2 3
0!1 #!
NOOL!8/2(!3= +&.2@;2 3,""?cFI,..+',F"7NOOY!(!CMB
\! %3F!
3 .C'+4F +" CH!3
1)%"BF1&7NOQK!T07&;9& &$Ul-H9 JmF %BF , I "B0.#%F s 3! ,/2+ 2 2 "+)
) .)+)6l=#!')'!m3= .2@;2 FYO>OY3
?*#0++F NOQY! TB .; H q&_@CHUF ?**+,+F 1 3!
c !D!%!34@77H 'H )8*FY3**cFNQL]NOG3
-,+',.F 1H NOOO! ! D! D
+!G8%cKaadH3.C+F= 3N3
D
NOOY!3-3-*,+B]=*)1*.F #I -q',F &> 3! GKKN! D!
D!++3A, 3-q',F &> 3! GKKY! T#H =9 ]
"H_H7XUF ',"",+F A3I -q',F &>I4*-BF 'CH-! ) ? A3!
3 - 4,H8 2FNNY>NPN3
#*+.**,-0*F,.6GKKO!T- 2 $,UF,-,"4I"q",-=,?F?IA,-0+F?H 3! 3$ ) =2FMY>QL3
+,0+,F#H NSSQ!D! >A& D! ' > >AB#>3=3
-BF ? NOQN! D! %!3 " 13 =3#&H4HH 3
*)".F# NOQY!e !! > >> >>> -77=J!3
,cF0I0+.,0)F"HNOOY!(#-3
eF -& NOOPG! #+ !C! = N]S3R=RA R"23
",#0++FNOQO!22C!!""#243
",4--0 #)t*BF 1I 0+.,0 *.B , )=+0F 1 GKKP!3( / % 3# ' 3
0!1 #!
.,-10F 42 +3 NOMM! f +. %.0 l]IB ' !)0m3#+23
.)+F NOYQ!DD!!C!
F! >! ! c!3.C+; =H7 &BH7 7CHHF= 3NMQ!3
.*-+0F4NONK!T0&6230 92&6H2F&6 292@& 62 99H&U l 3 k H9 JF J mF-22/2,//1/2FNG3
A,?,.F NOOY!( ! D! Cc!!! >+ Ka 4!!
!! D! 4 3 ?u D! ?!C!%!F!F= GL!3
B)-)0'0F0NOQK!>"#%.327#-FNK!3
* 7 ! H 7 67 $ # 6 & 3 ) 7 &> -C) ?&>- F 7C 7 HH H!F )) -! ) HRR___3H>9>H73 ! >FH9>$ 7 3
4
9(0('
=&)#%;&"%"%%!)E!"""!*#%"%?)%"!%$"!-!%#!*#!"I% !!%!+# &) "# ! # &!* $!& ! "% ( $+"!-"-%)#!##;%%;'!##"G"!#>#?(+#"! "!"!*#)J?;("!"!-&!!##" %"K "# """" !$""!I;%%#"!%"!*#!%;#&)#%; "!# (!" #!! # ;%# &! %!) )%) !# !! # -!# > ! # " "%%!# '"%!$!""!* # !% )# " )# "- &!* # !#&)%!)E!"
:%;"%-&!*$!&&)#%;!%
" # # # # # ### #
####$#%""#
###$## ##%
"##%"''"#&(#$##
% #"$"# # # # )"$#%
# # # * " # ## # $ +# & (
%## # # $ " #
" # LM 0 # # #
#& # " # #
#######&
,"-"
LKRKORGKNK GKRNKRGKNK
74"F6-!%%>(6.//####-LM0
.4
0 $ 9 J J J H& 30 $& & F 7E 6 7 F $$_RF7 E!3
- 6 H 9 & ,F F " DA
E 6 J 7F A - A-!3 0$ J E 7 ! HF7 & 6FH GKNK A- E!F 7 E 6 ,F $3
' J 6 E 7 GKKL 6 F HJ 6E 63
+ GKKM A D - E HH, $ 7 6E 6 6!3+J F(8 FB8! EH& FHEJ PK3KKKE 3
1
0$F767 H6 J E !F7E E F 7 H GKKOQQ!3, E 7 EF E F E& 3
067E E $$7 E 7 ENF J $ " H 6 & 7J$ 7J
N0 6 E $ $
E F ! F7 7 3
74"F6-!%%>(6.//####-LM0
J 6 NS>GK!3
\& E $ J JJ J 6E 6F 7 J 7 3 * 6 79F T U GKKOQL!I E JE$ 3
0 E E 7F J F 9 H $ 7G
E $ &H F 7 EF 9 J !3
"E&E E E$7E 7J6EE $H 3
7JE J 7 &F E $ H6E E J 7 7 !3
& $96 6E H!3
. E 3
, 79 E $ 7 7 JF F F E F 333!3
4 H 7 $F 7 7 3
0 F $ H J 6 EJ L
G6 $ $F9E
GKKQQN!3
74"F6-!%%>(6.//####-LM0
# 6E B8FH GK!7 FNKKa !3
& 6777$F77$F J!7 E3
E$ E3
. 67F 6E 3
, 3 , F 7 F J 7 3
5..
, E 6 J E $JJ $ F 6 7 E$3 EF 7 C$ 67F F 333!&6E EFEE E97E!J 7763
, J EF 7 7 F9 7 & E 6E E F $ 3,FFE 767&FEJ 7&! 7& E 6 F6E3
,E E 6 H H E$ 6 C$E HE30$F J 6 EFJ6 C$IJ J 6 J 7 ! P3
0$ F $ J E # F7!JE
LH76 $7 $F
"9.GKKMOG3!"$&GKKQGM>GY!3P 0H H 67 7 . !' %
)/STD'!'%.')"GKKKGK!3
74"F6-!%%>(6.//####-LM0
.6 C$FHF 7 3 *$EI9 F$ J E 7 F 9F73 F J H H # F EHFJ 3 0 E J & 6 3
F H 7 H7 J I 9F T J l333m 7 $F 67 FF U'&6& $&GKKQNSP!3,J96 F $J7 F7& 9 73
F 7E$ F EF E 7E $ $ $F 7 333! 6 E $ E$ E F $ $J
H9#'$ " %" 2 "
2/$%)"! / %" $&
#2GKKSNYM!3
,7E$ & 77 7E BNOQKNSINOOYGKI%& '(GKKLNN! T 7 U %& '(NOOOLN!S3
07E I9F F H J EJF FJ ! E J $ 7 ! 7 E 7E 7 BNOQKNM!37 JH E& F 7E F 9 J F
S#$&-&I0GKKQNYY!F 9$7
7EF 7E3
74"F6-!%%>(6.//####-LM0
E E'$NOOLSM!3+E E 3
F 7 H 7E 6!J E HFJJ H EE%& '(GKKLOS!39 E JF H F 3EF 6 6J& H E &' NOOYGL! F EFT E F 6 U %& '(GKKLNLO!3
"6 F! E 63 E EJE! H $ E 3
, H H $7 3+F E EF $ 3F67 E3*&F$ H 7 FH6J&E3
\9 F 7 E 7E &MF 7 J 7 3 0 & J & E 6 6 7& H HE9F7 EF J F T6 7 H 7EC$ 7 FH$FFEJF 7EU%& '(NOOOLG!3
$$J &FJHEJ H EF & ' 3+9$F J FJ &9 7JE EC$'"& GKKYGLQ>GLO!F J 9 H HEJJF F 6 E NOOYGLL!3
M .6 $ 7 E 93 J
7E$ 3,##$&GKKL!H 7& &I7 F 4.NOOQNNY!&'NOOYGN!3
74"F6-!%%>(6.//####-LM0
/.
. FE JJ9HE7E!HE$6H $3*E &JE H7 JH 6 3
0$F 7J7JE F $ J E E 73
J 7 &H E B8F E $ 3 * E & GG GKKMGN GKKOFMYL3
0 7$E 6E 6EF 3 )H & & 7 F 7$ H 3) ENKKK 6 F7 SNQ3
F7& H7 C 3 F F 7 F C$F 6 E333
1..
0 E 7 J7
-#4, 7E E J H F J 7E 6E:"! F 7 H F $7!3
64 , 7 FH7 ! HE30 7 6 J $3
74"F6-!%%>(6.//####-LM0
-4+ HE7EJ & H 7 F F 6333!FJ7 E I9J 6g3
4.JE7E6 !F E 7F 7EF EF J3
7-89)1 :;0-$*
E67F & E 7E E 9 F J $ 7E E&!6 E Q $ 7
Y0796 J7 FEJ
6 E&jFE!3Q EF hhhD;;;I
E&F 7iA!I')iI/'iFI3, F HE3
74"F6-!%%>(6.//####-LM0
9 &3+6EJFE7 E E E7E39F 9JH6 3
1
*SNQJ7 HE9 $ & 3 7!9 3
7-89)1 6.
4 $&J H 9 B8 9 E F E 6 J E3 F E 9 J F 30$F7E 7 79 6 6 7&F E FJ6 E6 3
0J6 7&F7H7 J6 3
74"F6-!%%>(6.//####-LM0
7-89)1
!" ! !#$ ! !"" ! !% ! !% !& !% !'% !
7! F 6 E A !6 F$ J 73
0 NMQ!F 9J9JF F F E$F 333!F &66 E 73
+ ANGO! & F9J66EF J99J6F!EI F F 9 9 6 J 7 7 J B# E9!FJ F73
* J 9 (MG!F6 J & $ & E J H3 " 9 $ 9 J HE F J 67FF 6333!J 7 6 3
* 9 >F! MN !F $ H E 6 J E E J 9 E F J E 7 6 77$ 3
H H F : E $H E LN!3
74"F6-!%%>(6.//####-LM0
#J:A9H F 7 9 GY3
* D NO! 7 6 E J 3
$M!FS!F P!F-G!F-G!F7jG!6JF7 6FHH7 EFJ3
1-#
0 $ J & 9 J J E& F 6 J E E 7E 3 SNQ& FNPQ GQFSa!$F $ J 9 H73
0 &F 7 J 7 E& J E$3J FE& 6 NO NPQF NGFQa !F J E& ENNQYOFYa ! E$NNYFPa!3
7-89)1 "=#
74"F6-!%%>(6.//####-LM0
-#
" J J E 7 F66 E FJ73,A
FJ 9E" $ 76F E E E !3 * $
J$H7 $ 6 F J J J 3
NN"H 3NG * #2 GKKSI B; GKKQ! 7
F $ J 7 6 $ 63
74"F6-!%%>(6.//####-LM0
$ H$F 7NL!F H NP 2!3
0 /+ F FGK30$FE7!' !" NS $ ! $ E$- "-F' "3
4 FFE$ FNQ!F 6 ! F E> $!3
0F F9 6E6H 7 7E E E$F NS 3 : - 8NM :> ANY E- 8 :> - 5 :> 8 5 :> C l+ E3
# 6 6 F J IF h; H JJ'9 6H30E6h8; A996E 7B!3
*E 6 E&
4 6Q!,E Fk(')0F6 7E$NQJ JHEF$& E 67 F $&BF& $6=3
NL^9 H7J 676 H6
3NP+H7 9
'3NS . 7 6 7 7 & " $
3NM.J #E$H67F
E GKKO3NY+H E GKKY $
73NQ"E7E EF GKKS!3
74"F6-!%%>(6.//####-LM0
E,$
9 7$$
!FJ9:J&& $3
.J 7H!$ (7 -F6 :!3
$ J9H7E$FJ
74"F6-!%%>(6.//####-LM0
FH6J EC$FJF EJ& E$FJ HH6 F $ E
* 7 #% F> ! $ 6 J J 0 0!3 =E 7 ! WE E! 9 3
E 7E 9 J 7 J E! EJ E 9 F 7 7E 3 F J7 ! 7$F FE333
4E E J E$ 6 $
! 9 E9 6 F W6 J H
74"F6-!%%>(6.//####-LM0
F J E 3 + F 7 6 E ! JF F & % 7 F63
7 JHJ 7 E$J HF E 6 J 3 + H J E E 9 J E J E$ 7 JE $3 7 F E H EC$J H E$
! " + 7F W H
% E$ E F F! F J J J&J J
D7$6 JJH- 4! 7 H E 6 06 J $ *#3 0 E 9 FW
74"F6-!%%>(6.//####-LM0
EF E 30 EE7 &3
*J 9HE9JE & 3*J$HE FJ E FEHJ FE FJ7 34E66
D HJ6 30J$FF E H NNJNYKJ 3
+ 9EHE9 E3 E J H E7EJE&FJ&J
/ %$ # ' # E 7E G$H%$ 7W
74"F6-!%%>(6.//####-LM0
EJ9J 3" F 6 9 H & #H 12 $ 7F EH #W
74"F6-!%%>(6.//####-LM0
J3 9$FH 9E J 9E HE7E3+ F J 9& F H E 7 E7EF
* 'F 0 +& (F 9 7 F." %$#30E %$ F 7E3 0 W H
74"F6-!%%>(6.//####-LM0
9 4.6 J 7 E C$34 E8 : ' )F B8 J H 6 'I E 8: '
)3
:. &4 ) E 7& 7 6 E 7& E 9 & H 9E3 * ! 9 7!F $ 6*A !3
:. 4% E J67 F7I F 67 7F 9 7& E 3, ) GH)F6J 3 + 6 6 77FEE FEJ77 6 & 3
?' !4 > $ 9 67:* ! 7 & !30$ FF 30E 9>$'W$9 J
9&4) 9
74"F6-!%%>(6.//####-LM0
9 -'FH 3
*9 7& E - & 767 $ +I 7$E6 FJ97 E!/'!
#7 F - F J 9 7 HE F!J H & FJ E -'
?4#66 J F 67 J 6E 3
+ F 7 9 J FEE!!3 F E E 3*)&H 7 J 03 ' '$#6J&7 H 9E ! HE 7 J 7 30 F &3
+ F E 6 E 37#
9 J& &J7 ' 4 $9 H7 3* 77#
FJ&7#/FE9 6 I & J7!
F E F3
+FE $F F9 3- 0F 9&4F E D >&i:) " "IF $ 9E 9:)""!3
74"F6-!%%>(6.//####-LM0
1. 4 0$ J H 7 6 -# # /F,!I(I2CFH7$E!F9E FJ 76F J 6 7 J HJ J 6 E 3
1. 4) H7 F EF F E J 7 F7!30
1. 4 ^ !
74"F6-!%%>(6.//####-LM0
7-89)1 (:.
51.. IN.I >F5.>HF>H1=NOPQH
F>H1.RF.
F>H1LI:=M>L
F>H1LIH=L>ML
F>H1LI=LI
F>H1=0I1
F>H1L>5$!%(#"4! #(#!%?$#")&?-!#%)# !#"
"1N30 $E
7F E J 7 C$E !J 3, HE6E79EFJ 6 9E "GKKOGM>GQ!3
G3*E & FEJ $ 6E E F $ !J6& 7J E J7J 76E E 7 J 3
L30& E J F EH6 J 9 H 7 7&3.6 H E6E FH 7 F F H 7! 3
P30 76J 7 6E E7$ 76H FJF F J9J 6 $ J 7FHH&3
S30 & JFEJ EF H J J6 3
M30 EC$ 7&F6$ J E IF& 6 9H3
74"F6-!%%>(6.//####-LM0
Y30 $ E HE 7EF E E 7 3 $E&!E HE6 F E$!&9 6 3
Q3# $ E 7EF E 7F 333!& E7E9H3
O30 E &J 9 H J 7 E E EF JJ F7E30& 79 E 9 ] 6 J7 J 3, &J 6E B8 F NNQ 6GNL 3
%-..!%-40,B , -0 '0+10F #$ NOOO! T0
7EUF-2GFLN>PK3GKKL!T0UF8F0ESG3
*0"0".*F'NOOY!-%$ 3# ' 3,0#D+0D+F#03GKKO!T 7
,UF-*,"440F1#I#D+-D,BF - #$ 3! D
2 %3 # , ,FYS>OP3
,*)=0-FGKKS!T- 7$F( H 3+ UF -)\),)%+F 1 I %#,"=,.%+F0 3! .& / 2%$3' #9 , FGSY>GQG3
'0/0>0',F# NOOL! T- 7 7UF DFGFSN>SQ3
'*+B%-,B */'),BF#$ 19 GKKQ! T 6UFNYFNSL>NYY3
'),,*"0-0B0F" GKKY! .$3# 6 3
#0./+,B -D,BF 1 03I 00-F ' GKKQ! T- H 7UF : F#$ANKFNYS>NQQ3
#,+0#0./+,BF GKKL! T, &76UF"%"F43
#*+,"?*F , GKKS! T0 $UF -)\), )%+F 1 I 0#," =,.%+F
74"F6-!%%>(6.//####-LM0
0 3! .& / 2%$3' #9 , FNYS>NQO3
)B')--*F- NOOY!T; 7$ &JUF MQFGN>LK3
"0=^" .)#*F GKKM! T- , 67 GK #F #F \9[ ;0+UF(#:"YFQL>NKQ3
"0-0"F 3 GKKO! T UF -*," 440F 1 #I #D+-D,BF - #$ 3! D
2 %3 # , ,FGL>LG3
"0+.*" /,BF #$ . GKKQ!
=) $4R,22)3
",0*'F#GKKK!842%
3=, $3
4'00.0)".,F0#$ NOOQ! T06> E 7& H UF A*.10?F ' 3! %$ 2 %%$ -C$M!327 # R# 4 R FOM>NGY3
B0-c0-,,40F 0 GKKQ! T H ) 7+_ #&0UF#,--0*=-0+*F3 3!
cD!#!343?uFGYL>GQM3
B)-)0'0F 0 NOQK! >" # %.32733-3
AB6)1?=)=CD-?:1)=6 :B -=)7
..)-0 ",D+ 0.0
i,I) ,*.," KO>KY>KO
'0-0 GY>KL>KY
%0 '0-0 KQ>KN>KQ
% '0-0 KM>KM>KQ
< "+7
*.00 KM>NN>KQ
!
)+,"* LN>KY>KO
!" :
)+,"* KS>NG>KQ
74"F6-!%%>(6.//####-LM0
g *.00 KG>KY>KQ
iI *+.0*.00 NK>KO>KQ
/'iFI )+,"* KO>NK>KO
/ ,*.," NN>NG>KY
-0" GK>KG>KQ
:% -0" NL>KL>KY
iAIF." '0-0 GN>KP>KO
h; '0-0 NK>NG>KY
)+,"* GQ>NK>KO
:k*%0 -0" NS>KG>KY
:-8 '0-0 GQ>KN>KO
:"! ,*.," KP>KS>KO
:>A '0-0 NL>KM>KY
ik(')0I )+,"* KM>NK>KO
(I2C '0-0 NM>NK>KY
$
,*+*#/0 GS>KN>KQ
!F *+.0*.00 GK>KG>KQ
,'$#" ,*.," KQ>KM>KO
D *+.0*.00 KP>NK>KY
F."%$# *.00 KQ>NK>KO
A
,"3,-,D+" NN>KL>KQ
KY>KY
74"F6-!%%>(6.//####-LM0
'0-0 NK>KM>KQ
! '0-0 KP>KL>KO
)
)+,"* KG>NK>KQ
/ %$ # ' #
)+,"* GO>KM>KO
!/'! '0-0 GO>KP>KO
7 iA!I ' )
)+,"* GG>KY>KQ
7
'0-0 GS>KS>KO
7 (
,*.," NN>KS>KO
7!' !"
)+,"* KO>KM>KO
7- ,*.," NK>KL>KO
7 #% F>
)+,"* KN>KP>KQ
7#
'0-0 NL>KP>KO
i7I '0-0 GO>NG>KM
k7
0 )-.)0 NQ>KL>KO
D >& i:) ""I
)+,"* NQ>NN>KO
D :
)+,"* KY>NN>KQ
D )+,"* KP>KM>KO
hhhD;;; *.00 LK>KM>KQ
)+,"* GK>KN>KO
, '0-0 KY>KS>KY
,
*
)+,"* NQ>KO>KY
,) '0-0 NM>KL>KY
-0" NK>KP>KQ
74"F6-!%%>(6.//####-LM0
-0" GP>KP>KQ
'0-0 NO>KN>KY
! " '
-0" GQ>KL>KY
!*" '0-0 GM>KM>KO
8: ') ,*+*#/0 KQ>KM>KY
6
> %!#"# $%&! !")%) $!##>#!!! $% $ !- $% # # # ( $"!* $!!%*&!"! # ! %!, !! ; # $ "!- &"" !4!" " $+ #;!%!##, "?! P -!! #, ""!## !""!##,"!## -%%+, -!# , "#!%!## )!-!##, ;%+ $%##,! !##, #!""!* !#!""!*, + !+, #!, !?+ ;+,"!*#"!*I %! -%? $%&!&"+%?*$%!-# "!;!#!%!+#"';%"!
:%;"%-$%&!#!%!))%)
. # # # ## & (
$'#####'%###'$###
# # ## ### 0 $# # #%
# # ### # "'0 +# %#
#0$#$#0#0#0#%0$#
00##00%
#0"#%#0##&.# ## #
% ## # ## $" #% ' $ #
%'&
,"-###&
)6
* $ F & I 7F 7IF I EEF & J J $ H
GQRKQRGKNK GQRKORGKNK
N( 3 0H9 9 HE 73
0 H E J$ 9 H EC$ $ E 96 30 E 7& 7 &F H ! J E 7 F H7 309J7EJ67>3
7F E E 30F 7F9 E J 9 J J 736J& J 6 7 F 9 FJ 3, NEF F6J 3,F6FJ $ F F 3 0E 9 7 > 3+F FH J E 3HJ % 3 6 9 JF F 7 H E7E $E F63
* E> $ EFJ > H F 73
0 FF$ JEF9F F E3 0 3+ ]6 ] E 7 F F
'B' 7 7$ E 7 F N,)5% 55
! -"NLSY!3
N(
N(7! F F673
F 67 & 9 -; I %% & 9 6
l'(&(GNMKG!mI%% ) 9 PLGGK! --DB NFS!I %% B W F
N(
N(
N(!##0( 3. F7 3x & lk]))! 5 ! 5 ! 0mLSSKNLYM!3
* F &FJ9H & 7 J E 3+ 7 ( " ( 9 F 6 "! J6J3
F J J9 3* J9 l,$ B * 5 I 5 ' 5 I ")M RG RSQN!3,'5 Y 5'$/5 -*,+GGLLQ!m3,M3Q3J9& 9 $3 %% J 6 6 6& M3P3! J 6 J 7I %% J I%% JJ 7
J$ 6EM3
0 7 W JF $ EF J J 9 H $&J JJ H 7*!3
/0 FJ9 FE9 .vvvvvv>l7' $ % % %" ;,.*SNGQ!3:''LOKNN!m3
. 7 ( &""lR9mlHm9 E *(*,!- ! ( 3 l(#/! ! $ 40"NKSL!3#5% 5'%5!'-"NLSY!m3
MFJ9J *'*NLQQ!0,P!I%%
9 ,0"NNPS!I%%&99 I55,0"GSOM!I559J> 3l! ' % *0-MPS!mI 553 W J 3
N(A7>L_LH'$%2 /)/%Y%'%$'G7DF_pLdH* D * F"#G7(:p_L_H> / ! * ! ' ##)!# !,,0-NLY!m3
9J&7E37 7&
1, l J 7 H 7m 7 W7
N(
N(
N(
N(9 I9 $ J7$J J7H3 &F E J F 9 J !I $ J 3
,F7W$
N(
N( 55'5-A%5- A% 5 - A% 5 ! 5 " 5 5 55 O5" ")NRGRGYO!3
4(B J F $ 3 * ( 7 9 H 7 I 9 !B!F FJ E6JH !B ! E 6 H !B !3 F&$6 E > 9I H9F 6& E30 3(B E $ 3
FH J 7 7&F F F F&F 7F 7F F& 3 * B F !(B B 3 , $ 6 7 7F E E
7 J E3+J6 3 F 934Fz 3"$& $9 6 E 6 F J F 76F 6 9E7E3
N($ F E 7F E 7J$ 3
":7B3W#F
N(
N(
N( I J rJ7WF
N(
N(-"NLSY!I , J F R J F R 7 R 7NOMKN!m30 7F J I J 7 7 H & '
*'*LGNO!
l 9m -*.0NSL!-*.0GKOP!3 ,E $
l 9m3l" F J 7 JJE4,+.+GNP!m3I9&
#J 6 J 6 ,,0SG4!3 >H 7F 9J&9& F I 7 7 F H 9 6 J 6 & $ H9 7 H > 7E3
0 F J F7$F$ FE F v n " n"n&nn*l/"0')NMQ!!!%%$STk!0k:!0#0"#0NSL!3%)/%' ' /! GGOYM!m30 J *"-n-l9ml/#'-,0NKK!3:%#"0'LNNPS!m3
n"n B%%GH%%B%%B *'*GKLY!I BF7W NP
N(
N(
2/A54;/$- G3N3G9E90%%+
N(46522&LLOKL!3^76JE$$ H F F 67 JJ7 3
N(
N( G3G3L3F 9W EHI
N(-?1$ n-- !n/. HJJ FH J E3* E F& J$ F J > 3 , 76 9 7 $F J J 7J J$ & F$ I J J $ &6H J6 6$3,9H J7 J79 $
?3/;80;/04&"$
89/1842?;84104&12#8
N(
N(
N(104/.-4/2567804&%12#".=204&&'&".-42/04& $6315/6->2 "3 WF 7
N(
N(
N(
N(
N(
N(','KGKMS!*'*NNSS!3$-B-#0,40SS!3
>841?2476J F& 9 &IJF3$".0=*0G!3$(.0=*0G!3 !3$ B&- .0=*0G!3$ B$;&.0=*0G!3
2=2/61'l9m3W&
N(
N(
N(
N(
"/! 3 W F J E J EF6 7 F >
N(
N( E EF EHIm355/&!- F J 9 93 %% 8 # J 6 E J G3G3G34H9S3 H3+7 H97 5"%5!B5 '
-"NLQN!3'5
GN H R R ___33 R R 0 R R NPS R
73EX |NNMQ||ZOr |NNMQ||HZr |NNMQ|| ;Z|EKKGK|0r |NNMQ|| Z
N(
N(
N((*JE 9 J&32(-0 79J76 H F J6F F J&J 3
(+J FF7IJ J 7$ &3 J$ H E 3)H& E & 7 $J 7E H 7 E J 3 , $ 7 F E J J 7 7 J J * J$7F 7J$ E3J7E$HF"(&9E! E F & $ 3 EE9 k:'''5'05,B5GLONNKYL!,
' 5 Y 5 '$ / 5 -*,+GGLLQ!3 J9FHFJ 3
(,JFJ F> 9! !3
(3 J H 3 ^ F 'F 2-# EHJH FH&F3,4 *! J(3*!3
(J F FF J"#0+NPNY!3
N(
55'!50=0+PNKM!3
(0$HE 6 &FJ J E (/ * 5 ' 5
5 ' GYKKLFKNY!3 * EH> 7 J 7$ &5'
/55"$& 5" 5 3 *KON!!$A 5!5B5%!GP3
*M.** J7 I 7 7$ EI $J F 3F J9 HF 7 7 J $ %!7J7$ I FF7 F9 F 7 F F J F & 3 F J"3,F$ JH J F 9 " 3 * F F E 3
0 FF6 3F & $ 7&F 7 3 + 9 J E$7E 7 H 67F J 79$7 HNOPF J$lQP N:P3 + 9 J E H J 7 7 E3
* * 3 & 6&3* 9$ J ! 7&!30 7& 69l$ D5 !5
D5 ")P RG RLOK!37:#GP,#& =9!6NOPG- 8#5
Y5'/')5''4,+.+LLGKH FHJJ3
N(
N(2& ! J $ F &F H$F 7&F $F & 7 &F 7 F 7 6 E E F $F 6E> ! JI 9 E F F F 3 & 73
:)=)M B?7=)M *B0
E$ 7>
7& J
B
7' 'Y'#'
B%n$n
,=-0,E
YYn/
:3"Y!
*+\)".04.*0
!BlmD''!
,*.0 l9m
n'!BG3N3P3N3S
#*0,
4,--,B
E
#7'%#%#
N(
N(
N(*/'),BF9#$#
3F 3##!}, 3 X
%" ,c '*+B%-,BF 19 NONP! T0 U $ AOKFNONPFNLO37 #3
%+37 #*!346 &F#:=3' NOYO!3(33+7 "C*!4$3(3(-0".0FNONNRNONL!T 'U$
APMFNONNFGSS>GSMRPYFNONNFGYP>GYMRPQFNONNFGOO>LKNRPOFNONNFGNRSN>SGFNONNFMQ>YKRYNFNONLFGYM>GYQ3 l* J 6 & ~NMNKM L! 6EL! 3 *m3
(3*7 **!4$3*33* #0/+ ")%,BF #: % 3 7 ) 4 ,.
'6 "!3*3(7 0F!90;3*+3+'0/0'*+B%-,BF3NOQS!A!#30EGYFNOQS 8!3
) " 37 " 3*+"7 ,7" !#:,'&6&3+337 " #E#33-D,B.0=*00 '0/0
'*+B%-,BF 3 NOQS! A !#3 0E GYF NOQS 8!3) " 3
+"3 7 "3'. !340,-0'*+B%-,BFNOQS!%- 3) "NOYS3 9 3 9 '00 A !#3 0E GYF NOQS 8!3) " 3
+"37 0E&. !19%&" 40B\),B"0*F GKKL! T7 U : F#$ASFGKKL3
+(37 .&4J-3,(3 #0t,0 0* , -0#0F 3 NOYN!
, :
F3,3'34FYQF##-FOS>NNM3,(3+-*,+B*4%B\),BFNOMO!:")#F($2
, D 4FNOMOFGNN>GSK3 l* $E 6Em37 "3
337 - F\E0 )!#3 -4 3337 " & 0 )!= '$ 333(7 0 )0#:44333,-0#,-04--004FNOOG!"B
B
NOOG39 3l* $EMwFQwOwFEF 6Em3337 3 !'*333*,-*0=0--*F+ NOYG R NOYL R NOYP R NOYS!%D:F
($ 2 , D4FNOYGFNw>GwFNPS>NSMI FNOYLFNw>GwFNLN>NSLI FNOYPFLw>PwFPGO>PSGI FNOYSFNw>PwFNNN>NLS3 7 -!3
,\)*,+*#0-B0D+-+'q/".0GKKK!%/ :"%3,3334 -!3OSROM>OMROY3F-GKKK3
N(NOMY!8
4D'$ 0( QF NOYY 8 AF$!3) " 373 9T7>9U: A 4>F NOPO>NOMY3 l* $E M>Y 7$F $EY>Q 6Em3
,3 +*,'0 40,-0F 0 NOGK! # C$ T0H7E67 'UF"NFNOGKFNM>NY37 # 3
,, 7 4 # ! 9E #9 & + *-,.4* 0#,+, 0 ! " ! "! ! # I*/'),B 4%B\),BF 0 3!! NOOO! "
: - 3 - 3# 3
,*(,\),*F0 NOOP!T"7E$H 6 UF:OFNOOPFQO>NNK37 # 3
33+*/'),BF NOLK!T2 F #7 -UF"YLFNOLKFNG>NSRYMFNOLKFYM>YY3
3"7 'C#!# 3,3 0-0* "%+,BF 19 0 NOYP R NOQS! )# F D"
GH , ) " 3 1 NOYP3 9'00A!#30EGYFNOQS 8!3) " 3
, 7 0"*0D+ )4,+- T*" ,".0-**"UGKKL!:/
0T*,EU3 3l* $E 6Em349E6 7*.,--,3
"33 0--0,"-D,BF#> NOOK!8:D GH3-"3
""3 ,-* 0=0--*F NOQK! : , :! GDH3 " , 3 " , 6 " LS!3 l* $E 76 F F 7 J 6 7 m3
% *.,*F0$ NOYY!8 4 D'$3 0( QF NOYY 8FA F$!3 ) " 3 l* $E 6Em3
(( 7 6#;4 *-,.4*0#,+,0! " ! "! ! # I*/'),B4%B\),BF0 3!! NOOO! "
:- 3-3
("3(7 44! ,"**B*F1319"NOYORNOQGR NOQS! :" ( :BA3 " * GRNOYOFLRNOQGFPRNOQS3
*33 ,'),0 ,+%+,BF 9 -$ NOON! % , :! - () " 30 NOON3
*337 .H ,-*0=0--*FNOQO!:"G
DH3-F F" 33
33(7 0&!6 $&9&3
N(PSY3 l* $E 6Em3
"%3"7 !".3
N(NQORQKFNONPFGNN>GNG37 +6!3
"+% 00* 0"0*F = NOOG! " D : F,E3 3
",37 F*!16)H'&6&3""337 #$"-'&6& !3""33+7 ,& !3""3"7 #$& !3""3+% "%+,B ^,BF " 6 F#$ >
,DKaaa79 > 3"""+ ^,B 1)".*F0 I *.,-0 0.*F4 9F#$
>
,DKaaa79 " !3
""%""0#,*c*-'0FNOPGRNOQG!:-A: 2 F
" " 2 /% 4) F8 , # 3 7$ NOPG3 - T =9 #&F UFNOQG3 7 3
""%%'D#,BF#$I'*+0F.I'*+B%-,BFI,D+F#$F#$ >
, D Kaaa 3 79 3
""%3+7 !0-& 3"","7 = F0"" !#:#$&
-&-$0 $&"%3 7 JF 0E9F - " #! 9 ,J
$& $&3"%7 '" !1=; 40B\),B"0*F
GKKL! T7 UF : F#$ASFGKKL33
"%%33F7 ." #$ $ $&3
"%%%7 #6.!#+6 *".0^,BF, NOOM!"A$/"":D)-$ 9) : : 83 " # 'FNOOM3
"%%( ,+%+,B*".0"F# NOSG! T1 7 .;U ($ 2 , D 4FNOSGFMLL>MYM3 l* $E 6Em37 .3
"%*37 44!#$, H6 &-"%*"(7 44!19#$&'&6&3"%*(( 7 44!#: $& *-3#0+),-
-,0" )-,*I #0./+,B ",*F 3 3! GKKK!( %"# !!4, 30+.3
N(NPN3
1-C 0)+*!F ! T ; 7 33U(: 3l* $E $Fm3
1-MDL 040-**".0F0E NOQG RNOQL RNOQP RNOQS!AD ? , gs 0 3 NFGFL!FNOQGIFNOQLIFNOQPI4FNOQS3 *! ! $E! ! !I F6E!3
1:-0"0,"FNOMYNRNOON!8%34'ENOON3
N(
N(81"3 0 3l* $E 6Em3
D 9? -D,B ,,*F 03 NOYM!7 3 / :A 1 " .3 'FSS>ML3 0.,0 , -+')".0 ,-.,0.)0 '0-,'0D >3 4 'E3 NOYMFNPO>NSG3 l* $E 6Em3
D 9?-*,B,,*F0 NQOS]NOQS!,&!:98>33300 9#$&FNQOS3 34, 'INOQSl* $E 6E NOQSm3
D =-D,B.0=*00FNOOS!(%30, 3D = -D,B .0=*00F I "*.* 00"F #: NOOS! $ %
F#$"/0'3D -?B-*,+B*,+0+,BFJ$:#34'E3/B6)#0+0+,"0".*F#NOQS!T*7 -0UF AOKFNOQSFPNP>
PLK3/-?M#0,40FNOOO!%/%)B#B%
BwN3 , -273/:/#0"#0F ,-'0*-)0,"F43"NQOO>NOKKRNOOL!!h;F
3F3-NQOO>NOKK3 34'E3/?B9?-#^+,B,/+F9-$NOONNRNOOG!!343/ B=?333#*+.,*0.,--,F,NOQN!%AG"
/ H3 0E NYF NOQN 8!3 ) " 3 l* $E 6Em3
/ -?)#*,0" "0+."*F9 NOYY!7 %/ !3 - , 3l* 6Em3
/C-7C)#)')/0F#NQMS!NOKO! T$ UF O 3 =
0NOKQ>NOKO3GwLw $E !3 D)M?)*-4,0"#y,"$LNM>LGKFLSK>LMKFLYO>LQSFPNQ>
PGPFPYP>PQS3 -=?DD? 40- 40-F 9($# (
D l 7E 9 3
+ 6 E JJ$7GLONNm3?-?6 ,,00-40,BF 19#$ NOSL! T0 9E; 72
34;(7 UF(B
!FS39F4>4FNOSLFNO>SG3
?-R0 ^,B =0--,".,*"F 13 NQQM! : D A 2 D: ,>>3= . ,3. 3# -$ 9NQQM3 73# 02 NOYO3
?-R0 ^,B =0--,".,*"F 19 NQQM! : D A 2 D: ,>>>3= . ,3.3# -$ 9NQQM3 73# 02 NOYO3
?-RD^,B-0,FNOOQ!:"37
N(GP3NOLK3l* $E I F 6Em3 : F#$APFGKKLFNPL>NYN3
-)?= % ,.*F - NOPQ! T 3 0 ' *UF ($ 2 , D 4FNOPQFNGL>NPQ 7 ' *3
-0H7?7 %=0, 0,,"F , A A3 l* $E F6Em3
-/ B?H7?70#*+,--F, AA3 l* $E F6Em3
-/:? *-3#0+),- -,0" )-,* #0./+,B ",*F 0E 3! GKKK!(%"#!!34, 30+.3
-)1 *4,,0F#NOQO!:,,34'E3-)M:40"\)+.0"F,NOYQ!F:"", 3
3- 6D*/'),B0-*+"*F#NOOS!8(/# ,
"#3- 61:" */'),B 0".,-0*F 03 3 NOYM!7 3 "> +F 3 -3
0.,0,-+')".0,-.,0.)0'0-,'0D3 34'EFLSK>LSG3
- 67 *'),B'*+B0-,BF, NOSQ!()B,>34'EF43* $E 6E!3
- 67 *'),B '*+B0-,BF , F NOMK! ( ) B,>>34'E3* $E 6E!3
- 67 *'),B'*+B0-,BF, FNOMN!()B,>>>34'E3* $E 6E!3
- 6D */'),B-D,BF NQOY RNQOO R NOOY!! -+NQOY3 R- 3 T,UNQOO3 36EE !3
- 6D **/'),B-D,BF1NOKQ>NOKO!TW0PK3:1 "0*c0, NQMQ R NOMY!A/A - " ; F GML>GQG3
*'67.763GNS>GLG!3:1 "0* c 0,F 1 0 NQQN!
D A :"
/ 2 % " 4 $ : 4 " 3 *FNOQY3, J NQQN !3
:-/)"0#,+.*F#$3 - &F434--DB3:1LC ")=0.F H9I "0+.0#0+0F 0 NOPQ R NOQM R NOQY R NOQQ R NOOL R NOOS!
:DA- =9 #&3 F NOQP!F NOQM!F NOQY!F4>4 NOQQ!F 4 NOOL!F 4 NOOS!3 l* $E F RF Fm3
:)/V?: "#y,"F 'H 0 NOQM! (/ #w 3$q$
%%
- r 3 l* 6Em3
: 0-?) "*=,0F 3 1 NQKS R NOYO! D ( A" 2 $4D>,#3* , *T (U3
=0 .0=*004.,FGKKK!T7UF:F#$AG3GKKK3l* $E 6Em3
MDD(40--00,"+xt,BF#NOYK!:D"T:DUK^`dQ)Z:DRK^^dK^^p0 0 'FNOYK 6E!3
N(PGP3
M?B=)B4,+./+)%+F 190 NOPG R GKKY! T3, b H 67 19 0 4$ UF F#$ -"30ENFGKKYF:F#$A!3" R 0 'FGMS>LLSIPGS>PGQ3
M)6D- 40- *'),BF # NONO R NOGK! TUF 2 NONO! GFGG>GPRPFMPRSFYORMFOL>OSRYFNNNRQFNGM>NGQROFNPN>NPLRNKFNSM>NSQRNNFNYG>NYSRNNXFGKS>GKQ3 NOGK!NPFGNQ>GGGRNYFGMY>GYGRNQFGQG>GQLRNOFGOQ>LKPRGKFLNQ3
5?-): 0," 4%B\),BF #: NOOLP!( 9 3 4 , '3
5?-):0,"4%B\),BF#:NOOK!(9:/A%"34, '3
5?-): 0".*#0/0F -$ NOOS!( 9 ", %$ 34, '3
R/ B0#*0#*"\),0F NOYG!%/
34'E3 l* $E 6Em3
,-..! =0%+*4F 0(I *=*4*-
" N
=:D:&$'WKG
; ( !& # "%!$!" ) !!%) '! ) # !## $%*&!" %!$!"# ! 4 # !## "#""! :!"!% * T'$ !!"!# # %!) ? ;%!"'"%""!*#$ %$3#5&%445%
6%6J C!+%%DKI)#%)!!##$%*&!"%!)-4#!%!)I)"#4"% !"##"!*;##1!;%!&% % 7JC%-%;DK*!)%?42?!#"!$%##(%!)! !#! I"!%)'!!##$%*&!"?G(!&%!)-!#"%%#"!##?$%5'&!*"4 ''8 JC
;!
##"% # # ## #
#& . 33#!%U )>B' 3# " #
3# '8?* $ # "# 3# '? 2#
$' '"& C#" ## # 3#"# # ##%
# " $ " # # +# #
####&.#7###
"# 3# % ## # " ##
#'#######&
,"-3##%$&
07 F 9H TUT7!E UF C$ J 7 7 7 6EACNOLN!3* 7 ENKKKF 7=2GKKK!3
0 7 J E H 93,E& E -3 -3BH7 NQQY3 * E 9 6 C$ F 7EC$ 1 NOOLI =2 GKKO!3 * 7 SKK3KKK I '7 NOQONPM! L3S =2 NOQONSY!3 ,6 9 H FJ F EF F F &F FEFJ79 GKKG!3 6 I6 GKKN$6 PKK$FJHE63
C6
S$J 7 7E))! GKKY! ! E !I ! ! 6 6I ! H $ !I !E& 9EE7F7 E J !I F ! $ E3,& 77E$ 30 F$ )) $& 7 F!3
+ !F 6 6F H J J 9 FEJ))$ $ 7 3+F
;!
E H9EFE
%.5%..5%.T7>U3
5x&TJ>R>U3
+ 9 F E J EH 730$ H F7EFJ 9FJ 7E 7F E 73JH 7C$9H 3 6F EF 76 F J 7 J TH 7 U
%. %x + T)H H JU3
D . x . T 6U3
7% +y ! %+ . T)H 7 7U3
++ + % -+ T)H ++ 7E #U3
(+%+T HJ U3
%z%z%%+T)H 6 U3
{ %+ T) > U3
1
77 7>))3"H76F ))
! TH 6 U!I % T$7U!FJBH7 7 3
! 76 D+ +. . I! T* 7 $ HU!I1
+%
T*J97U!3
! + T>U!I zT E 7U!3
!9|y}TU!I%.%T6 HU!F BH73
;!
! = D T U!I . +. . TJ$ J$UF6TJ$6URTU!3
7! 7E 7 76! ++.TU!ITU!3
!1%0T\ 7XU!I4I/;T^ U!3
)H 7 7 7 $7 $7EF H F 7 7E F 7 )) F6JHTU!I+T&9U!3 F > E $7EF 7& 7E$ J 6 3 0 T U $ 3 >E8TE U! 7>7 3*E9T U!FH$J J9H T U 73
0 H 7 E 7 )) 6 E3 > NOOO!
!*6 67 J J9 3 .6 9 E$ =F JHE $ 76J6 E3- F9E$-!3)H z%.TU!9H9"HNOQSOL!3
0 F 7 F E66FE J 9B!!3 > 6 7 JC$FE
K^`dx+d_..-.
+~
T#UPROMF3GGI!,NQMY, ) 6 0 Y3G 3 #E J > 3 T U!I9E
, + +. %. +. . .+. . T, U NGROKF 3 GL! , & 3 T U! 7FFUI9EH9+3
;!
, 7E & 6 H H J6$ 7 9&6 C$J 7 9E 3 7 C$ 7CF 7E$ FEF A@2NOOG! 6 7 H$$@ NOOM!3076 J 3
! * H 7E$ H 7 3 0 $ 76T7 UBH7FJH 76FD T 76 U! NONK6 H 76 F F 6 79 F #2 BH73 | x +. + T. 6 6 9 R 6 E 9 J U!~y.T EUZ!J 7 3+F JHJ G3MLK Ya! 73 7 H 797 "HNOQO!3
!*6 76JE 3,7H F $ EF E J 7F 9 F E?&] ] R3
++;& 3 T E U Z 7 7 I J 7 E C$3
. T* R &UI H 78. BH73
, ))9EJE 7 J 7 3 J F J H 7 =2GKKK!3
0 FF! FEJ6 9 7$ H H 3
;!
0 6 H ))E &F 763 BH7F EF 7 E H FH & 3, 9 J 7 PS 7 & H 6 GKKM!3 * 76 $ +GH}GH+GH}
GH+GH}GH+}+}3
J+x{{{T*J7 73W
JT*J&F&U3
J%.T* E U3
* $ $ 9 76 3 "F H "4*F J F E63*7 JE B!97EH 3* $67769 E
'
T,FJ>U3
$.{y%+.T)H6E7U3
J $ 6 F 76
1=T&EF U3
+ " . T* 9 6 U3
0 F 2K %T7$ UZW E
D . T" UI 3
1 + + T*J F UI 1++3
F H 7 $
+.TD9J6UIE j $ 3
-{T J7JUIj E G{H
;!
* 76 7 J
. . . . T* F EUI 9E 97!
!3
1z+x++T*J &976UI9E6MD%!!,!C3
# J 7E $ H 767F 7 7E 7E $!7
> .+ T, F UI 3 T>UF B9 3
.%T07 33!67 UI3T>UFB9 E3
0 9 $ $ 6 H 76 3 0$ 76J$& $
4%T*UZW3 & UF 3TU3
0 7E 9 BH7 E3| . x + T\ 7 F 7 UI 7E B E7!3E $FF FH F9E "GKKQLP!3
0 $ 7 J 7EF 76F E E & J &3 $76 7>763
90 7 EE9EJ
OKP7
8E GMKK7
D8'(>#FG3 3!MOKK7jSKKK
D>
8AH!E NS3GSK7 PS3KKK $ !
;!
>
8E NY3KKK7 PY3KKK !
, CF$ C*2;NOQGIHNOON!F ))30 FH GK 7E& 3
"CCC99)H ) 7 E $73 &6 E 6 E 7 F $ E F J 7 ))3#JH) 6J 7E 6 F 7 E H30 F $ JF C$ E7F 7&3
"=
)H 7E E 9 7 F J HE C$ 73* 76J 9 &3 D 7 F J J E 7 EJ 7
G}H & + +{ + +;T,UPRKNF3YN!Tb!76 9 JJJ HU3
L&M++.+{{T#UNROSF3 Q! T) 76 H9 J J H HU3
++ .+.++%+xNO{G}HT,UNGROMF3GNL!T00 EH F J 9 WH ?+.T,UNRONF3P!
++.%+{T,TGROGF3LY!
% 7 8.E 3* E > 6F J E E++{+. %+{ T F
;!
U!+T E U!EJ 9 3
F>$ H$ D+++}T,U LROGF 3 SP! T J H E 6333U! 7 7 BH7 D + %x { T J H E F HU!3
0 J $ $ C JFE3
1 ..; T9 F E [U T- T GROPF 3 NO!I 1 . T9F U!F 6 P3L!L
|+%x0 T, XUT',1>'&USRQNF3LS!IH 134F HFE3| + x0 T H9XU!F | + 0T9XU!3
9 3+ED+x +x T,U PRONF 3 YL! T# ? u J 7 7U! 6 7 ? uF J E 73*9 7 J+x3,EEJ H> ))3"H6H7E F 7 $ 763 EF $ C$ F F 7E 7 F7 63
"1.
+ E 7F F F 6! ))$& 7 7 F J 7 >E309E$&6E3+ H ) 9 > GKKGMY!F E
b!11.& (= ( z. y TF9 E 3 6
L4J$JHH E ,
NOQY!J9 7 ,3*$91.;T06F[U!9E7$!3
;!
' ' 3 F J >U3
b!
- + .!. + ( T" > 7 J 3U3BFGY E GKKN! 6I 3
0 7 J E 7F ))3 TU
- + G}H ; T J lbm3 =F 6 [UI3T U!4FGSNOOQ!3
8 ; THF F 7E U 4F GS NOOQ!I 76777$3
* $ E 9 7 7 > 6F66 z.T9U!ITU!Ix' 9!3
"=
^E 67 ))3 0 )) $& &> 7 H C$!3F EF E E J& . "
;!
J737$E F E$ 76
. y + - 8& D . 4:+x ,.x&8 B +.;3OS>OM!T+9#43+ 9 7E .4F F> 99U3
x1++...& 3OY! T+ J 7E09 $F FU3
0 F76$> $
x3GN!T* U3
8+3YY!T* H6H U3
D%Dy+3YO!T 7FU3
D.+3GKL!T*J FU3
(.%3GGM!T&7U3
6 1 H -. +. - NOOL! E C$ 763 0J$ F'"FJE F 7,5*&3,&76
1 1x z z % x + +x{ { { +. + ! % %; 3 NM! T ? F76 JJ7 JJE >U3
9 6F C$ 9 E 3 *E 76F J $ TE J U T $UF EJ3
%60 6> HF F 3J7H&6F 7 C$3* F E E E 7 " NONMNNN!F 7 9 7E$3 )H 6 E H HEJ& E E F+ T U
;!
TU!J 7 H 7FET UZWRH P
E $H 76 )) 73 H F 7 6 > E 7 E > E 3 , 7 ))J >T BH7UE3D !3 F H 7& > 7EJ6 E J F J 9E 3 * 7E$ & 3
(1* 7E$ $ & 7 7 3 , 6 7F 6F J 7 F $ 6 7 HC$FF6 $7 3* 7E$ H E H 3
,JH7E$39 J7 H 77 7 J& 7&307E$ 7E$ H $733
*-..!=-0+?,F NOQO! T ] ; 7 7 H
UF ")=,.F ? 3! > % !%DFML>QY3
GKKK! T4 ,_7 & "HUF >,F: 4 % NS3NFLY>QO3
*",..FNOQY!1.;,.+...3-?223
GKKO! T 7 H 7 ,UF D DLLLFGSN>GMN3
,-,F"NOOO!D!D!!!!327R#3-3
P , &6 7 6 9 NOMO
NOOOYG>YL!3
;!
GKKG! T* H H 7 , UF ?+0F?7 I #,,?*F H 3! F:327R#3FSL>QM3
GKKM!T" & 7>H;H 7 ,UF > 4 % ! 2 %NYYFMY>OK3
GKKY!!D!2:+3.C+3e-,"F NOOM!(! D! + >B
Pc3 '30),+.0-F H NOON! T-E2H 7H
?2;UF M3! ( (LNLY3
10+.*+F NOOL!
:
2 3.*+?+F H;I 3 .*+?+F H;I ,A0"F 1I1*+"*+>A,+,F?!30;");7+_c23
*?,cF , _ NOQG! !2 % (5% 8.3= A -=23
**-F 1HI'*#0+F= NOQO! T- 7; UF ")=,.F ? 3! > % !%D3=# ';FNPS>NSM3
"0)""),F NONMRNOMY! A% !C!% 3=0--cFHI",,0c,F0!3=';3
") )! ",+'-0+' NOQS! \ !C& !c+ % !! !!C! .C
(!C:!!P! !33
")=,.F?NOQO!T0) -UF")=,.F? 3! >% !%D3=# ';FGPO>GYP3
")..*+F '77; GKKQ! : 2 % ! 7
%3+_c2# 3
Ae-?,F "( NOOG! 8 D! 7! ! 8+3=&_3
Aq".,F,NOLN!>!,!+ +!+ G( ! !8H=43
B0#,+*F- 2-&NONKRNOYPG!D3--139, 3
6! ! "!4
,#:#N'"6
>M=I-!"%""!"!""!* %!)E!"";&"!-#HFI!#"#-%-#'""!%!%!)E%!"%%;%%(-#!);#!#!+&!*!#! !"%# MI ## $? %% :4 ' %! # "!"!#"! %!) "$!)"!*# !&)!# !"")!!-L "!%!####! %!"&!##!+&
:%; "%- #!# "!" # %!) &! #!# "!" # $%& ""! %4&!" $%*&!"$?%!%!%!)E!!"%%!##&!*!#! !""!*!
( B #% " ) 93* ' #% # "# # $7#% #
3D "' #%##& C ##
"' C # " # "# # #E #
FG&C#2#
####$#%#&(#$##
###&
,"- # #
#####&
NORKLRGKNK NGRKSRGKNKN. '&'&6&F"6 &0"-&3G* !7 J
7E F$ 3
I-HWGHH#/H#+-/#
)0 & 7 6 F E JH F 6 F E 7 FJ3+ J CF 6 F J $ 7 6 J 7 E C$ F C$ 6 =GKKPIGKKY!3
+ J 7E 9 E 7E C$$ C 3 H 6 E 6F F 7 & 7E$ F NOOOF GKKK F GKKNF GKKG!3 , F67E 7 E F J J %' GKKQI+GKKQ!3
6!$* C 7 J , 7 H 6 3$J $C$7 C!3 $-*%#,!F F D% ,-!F 7 7EEC$30$FGKKOEHD%%"3F 6 6 & E E 133=F#3=;F3!3
, ,F - 6 GRGKKMF L , -*,! C$#,F C 3 7E$ & 6 J 7EF'&6&;GKKMIGKKYGN>GP!30F 9 6 J & $3+6 6 7E$EH F$ EF , GKKQ!F ' # GKKQGSN!F 67
I-HWGHH#/H#+-/#
D!2 +2 % I ! %2 2
I-HWGHH#/H#+-/#
6JH 7J 6H3
EF F H E 6 3 . F 3 , E E 6 H 6 J 7E 9E A&2F NOOM!3 0 JHT U7$TJ67U3+E E T U 0F E T 7U "#%
"bIJ T UF l**mjl*-*mb3F7 TJ67UFEFT9 U3
,6& E 6F 7F E3 3D "bI 738 Y V!bI3F!bI3bI3,+!%bI3!CC3
,E"//E FF 3FJ&EHJ776
"6!!')H&J 6 $ " E
E J 7 & 6 6 6E &E3 F F =GKKP!J 7E &EF & 7 6 6 J 6 E$ E &E3
F %' GKKQMQ!3 , E J J C$F7%'J$H 3 .6 J 7 7JF 6 -#F -,F E E J !F F C$JE E F&= # B / 4B& 4BB !3
JF%' E 6$ 7& 3 H &E
I-HWGHH#/H#+-/#
7 6 H $F !3 0J$ 9 $ E 6F J F EC$ 3 0 E 6 F F 7&F J 7 3 )H & 6F $ 7E F F F " 6'/%!#6 6 E J 6 E7 !F J$C$ F E J &6 &E3 + 3
")
,E E 6 H E 6 ,! E E 9 F EF C$ 3 F7E FFC$30E 7 H F$ -, & 30$ J79CFH$J 6H E F E!3 " F 7 E F9 C$FE $H E EF ; 9 GKKQGM!3 , $ 7 7 7 J6TUF7E E F F H $F H F Eb!FE7& JF,-,GKKQ!3
, $ J 9 H 6EF 0 FH GKKY!3 E -, EF F E EF F F J F 7 76 3*7E$
,! % C C
! # C
! # C ! > C % !
% !2+ ! & #BBB0 FHFGKKYNN!
I-HWGHH#/H#+-/#
0 J ! $ E F F 3 J J $ J H 7F7 6 E F C$ 6 &E , J !3
N2N"OQ6, 3$JE E, !3 " , T U TJ67U 7 3 49E 0E , !3 $ H 3)H& F 6 EE 3
GQ6E, 7 3 $ 9 7F EF ,3
"H E FH$J J7E F 7 F 73 EF6HE F 7&F &F E] ! #>00F0/'0)/ # }0 !/ % 0 *
0
, $ JC$F , 7EF F 6 E -,!3
L
I-HWGHH#/H#+-/#
M34 E T77UF ,E J67 J 6 6 73 & E 6F 3
Y3 T7& U ,F ! GF F 6 F:);B BH,J6J ! 6J 30 F 6 E9 7 F J67!F 6 !]9 63
Q3&!FE 6E , !'..QC&Q
O3 1 4 , !F E F ,F F F 7bF JHJEFb!3,E 3
NK3C4 TUT6U F , F EF b, F F D%,-!3
# E $F $ 7H7 3
%10 7H& E 6 H C ! F #, -*,3 F J 7E & E3) 67 F $ PF 7 7EF C$ C$F C$ 6! E F F b! E$ #,
b! # ! # #3$//#"7 */ %"! ' % "%Y/*
'
* !$ " ) ) '" # #7
P NMLNRGKKM GO F J ,& $ 6
, " *F=*,wS S E GKKYF3YPG3
I-HWGHH#/H#+-/#
# ! #
' *
"
0 6 J$ H 3 T7JUF H 6 6F F E 6 EF 7F TJ67UF b! I GKKG!3 # 9 7 6 &F &E 6 6 $7 &E7F$b!3 J E 7E6 J F F 7 &E E F F 0 GKKK!30$F$&E &E>7;NOOMLO!F E FE$&F7F b! F >7F J F 7 ,F 9 7 F F b
,F J E 6 7J H &E 7F C$ F7 3 HC 3
B?5 4?!$!!)- z! GKKN>
*#+*#,.0 0
*#+*"*+.,
**R0+0.*#/0F .,#,0.)0F ,"0B*F#*4,#,+.*F *F ,",*F 0+#0-F*+-.*F*","D+
#*,-*"D+*"
0\)#,.%*0"
N3 lm jlm
N3N30J
N3G30EF F
G3l&m G3N30
L3 l&m j L3N307
I-HWGHH#/H#+-/#
lm L3G30
P3 l&mjlmjlm
P3N30 &
P3G30 &
P3L30 &7
S3lmjlm S3N30
M3 lm jl Em
M3N30 E
Y3lm Y3N30 9
Q3l7m Q3N3 0 7!
Q3G30
O3lm O3N309$ H
#*,-*")-.)0"
#E$FEFHb
?!'!
0 3 I 73 79I 3 I 3 9I 3I 3I 9I 3 9I36I 3 I3$I3IH3H!
#*,-*D+*N3l**mjl.,#,0.)0m
'
,3 lm zl9m
!lm z7l9m
3 I)!%% zJ
I)!%% zJ
V z7
I-HWGHH#/H#+-/#
'3 !Y%l9m55
!S
3 % z7
03 cM z
3 z
)3 zH
3 +C.C2! z
3 2/ z
z
'lm zJ l9m
,3
!22 zH
#V EE
%%)V 7
3
)V z
'3 !Y Y Y Y % l9m
%' zJ J3
%! z
3 %%% z7H
C% zE73
C+ zEHE
3 lm z $ l9m
S,F F7ETUFT
E JUI H F : 5 D" 5 %)5$"3
I-HWGHH#/H#+-/#
?
,3 % zH7
z
]$ z "\$
'3 # ( M %
!%BY # Q7/O
3 z
3 %( z7
,GKKN!6E6IGKKG! $& % !30 F GKKK! E3
(-..!0+*-F13GKKK!"%.3#
);30+*-F 1I ).0F I +4*-)F # GKKY! > !;
-2!F3 3)33=,0*F 1 I =c0#F #HI *".,F I -,#+'F #H
3! GKKO! D% )%) I)
I-HWGHH#/H#+-/#
GKKQ! T0HF J OK3
0+,-,F #HI 0+0,F 0 I =,+0)"F #9 GKKP!4 ? D ] I I) #3"
I-HWGHH#/H#+-/#
GKKG! $ ;67 ; 3 " ' -3' #9 3
?e4,","FB8NOQM!-!%D30 1H=(3
-0?*F'F1*+"*+F#2NOQK!-!M23H)33, 33NOOS!-/%3# 6 !3
-..-,F GKKL! T- 7 9UF F[ - !! F(GKKLFNKY>NNY3
-)\), )%+F 1 I 0#," =,.%+F 0 3! GKKS! .& /2 %$3' #9 3
#)c>-(F ,&HI B00.,F '5 GKKL! T-PM3
+*'),*-F 0 GKKQ! T, UF,#(/2
FPYFNK>NO3
*#0BF#(GKKQ!T7 70_7 UF '0+',F ";I #,)+,F ; 3!D!2& 2 30 1H=(FMY>MO3
0#,"=,.%+F0It,".0#,+0F,#$GKKK!T, 7 7J $UF ( L3' #9 FPN>YS3
NOOO! T" > * H; H E 7
.UF0-L3"2)(=FGL>LG3
0#,"F0It,".0F,#$I=%-#0BF#I?%-*)".*40F* 3! NOOM>NOOY! ,7F& ( / %"3NK!3' >?.,#)">.0"QSPG>OP3
0+,+F,HGKKQ!TH; UF'0+',F";I #,)+,F ; 3! D!2& 230 1H=(FGKY>GGQ3
GKKQ! TH; , 7_2 0 > > H ( _ UF '0+',F";I #,)+,F ; 3! D!2& 230 1H=(FGPL>GYP3
*,F - GKKL! T- J JF J F J 9 UF F[ -!!F(GKKLFQQ>OS3
"0==0+F 0 GKKQ! T H > 7H;U '0+',F ";I #,)+,F ; 3!D!2& 2 30 1H=(FGGO>GPN3
"-40F; 9GKKQ!.3$-,3
I-HWGHH#/H#+-/#
A,B=?0F0NOOM!&D3+_c2*E7 )33
Fraseoloxa galega de peixes e outros animais marios
Xulin Martnez Blanco
Serxio Veiga Alonso
%"D$@
=;&"!-#!)4"%%#%$%&!# ;!#!&"*!##%'"%!$!""!*!!+"!*!&%"%F$!"#*#>*!"$#("#>!# !% # %!+ ' !! "%)"!* !%*&!" J%""!* $*% ' ;# $ % K )! " "%)"!* !" ? 4 ; #)!+"!* #$!!!- #%)( $%&! #!$ "" & ? %)( #%"-!""*=;%%"'#"!*%$;4!"#*#%&!*$#>&
:%;"%-$%&!!!"!!"%)"!*!%*&!""%)"!* !"
( # # # # # # # # #
##6#&(##$
##.#/B#IL!""!!##!""!!###
###)#%$#
# *& ( # ' # # " # $ # #%
6# % # # $ #
#####&("#$##
#.&
,"-####&
1. Presentacin
O obxecto deste traballo recoller expresins fraseolxicas galegas relacionadas co mbito dos peixes e animais marios e caracterizar este mbito da sociedade galega a travs da sa fraseoloxa. Para isto utilizmo-lo Diccionario de diccionarios1, obra
Data de recepcin 01/03/2010 Data de aceptacin 03/11/2010
1 O Diccionario de diccionarios unha obra en formato electrnico que permite consultar 25 dicionarios ou publicacins de carcter lexicogrfico das que podemos destaca-lo material lexicogrfico de Sarmiento,
editada desde o Instituto da Lingua Galega polo lexicgrafo Antn Santamarina Fernndez, porque, por unha banda, incle as principais obras lexicogrficas galegas desde as obras de Sarmiento (sc. XVIII) ata obras dos anos 80 e 90 do sculo XX en que xa comezan a aparece-los relativamente recentes dicionarios monolinges e, pola outra, e como di Santamarina (2003:23), os mis dos dicionarios actuais teen como fonte principal a vella lexicografa galega e a materia lexicogrfica esencial est neles. Nesta breve presentacin expomo-los parmetros que seguimos no desenvolvemento do noso estudo.
O primeiro paso, previo dita recolla, levounos a procurar documentacin sobre o tema. Malia a importancia da cultura martima en Galicia, chamuno-la atencin a escasa informacin que conseguimos, xa que a bibliografa practicamente inexistente. A constatacin da carencia de fontes a que ns chegamos desde o primeiro contacto, viuse reafirmada trala lectura destas palabras limiares de Francisco Fernndez Rei (2005:7): a pesar de termos tanta costa, na cultura galega, e na lexicografa en particular, houbo relativamente pouco mar. O Dicionario fraseolxico do mar, do que tiramos esta cita, unha excepcin entre todo o corpus martimo que tivemos acceso, xa que, parte de explica-lo contido de cada refrn, insreo nunha situacin de comunicacin a modo de exemplo. O resto de obras consultadas para ordena-la nosa busca utilizan unha clasificacin temtica ou alfabtica puramente enunciativa, sen se centrar no significado, polo que non nos serviron de gua.
Procedemos busca directa no Dicionario dos nomes dos peixes dunha lista2 elaborada trala consulta da bibliografa para ver se as entradas correspondentes an acompaadas dalgunha frase, locucin ou refrn, obxectivo ltimo da pescuda. Cmpre dicir que, malia non estaren includos no corpus inicial deste estudo, engadmo-los exemplos que versan sobre outros animais marios que non son peixes, sobre todo cetceos, moluscos e crustceos, as como algn que outro resultado obtido da busca do termo peixe. A
extrado de 6 das sas obras; o Diccionario castellanogallego de Marcial Valladares Nuez e, sobre todo, o Diccionario enciclopdico gallego-castellano de Eladio Rodrguez Gonzlez. As obras van, daquela, do sculo XVIII ano 2001 (a ltima cronoloxicamente, anda que indita, Frampas III, contribucin al diccionario gallego, de Elixio Rivas Quintas).
2 Son os seguintes. (Inclumos tamn mltiplas variantes, que non se indican aqu). Cetceos: arroaz, balea, baleato, cachalote, caldeirn, candorca, delfn, golfio, narval, rorcual, tonia, toulia. Crustceos: araa de mar, ardecasas, arneiro, arneirn, arneste, boi, brou, bruo, camarn, cangrexo, centola, gamba, gambn, lagosta, lagostino, lumbrigante, ncora, noca, patelo, patexo, percebe, queimacasas, santiaguio. Equinodermos e outros: augamar, estrela de mar, estrelamar, medusa, melfa, ourizo demar. Moluscos: ameixa, ameixola, arola, berberecho, bicuda, bicudo, buguina, cadelucha, caramuxo, chirla, choco, chopo, choupa, corno, croque, lapa, longueirn, lura, lurapota, madreperla, mexilla, mexilln, mincha, navalla, ostra, peneira, polbo, pota, rabioso, vieira, xiba, zamburia. Peixes: abadexo, aceda, agulla, alcrique, alpabarda, anchoa, angua, anguiacho, angula, arenque, atn, bacallau, barbada, barbo, berete, bertn, bertorella, bocareo, bocarte, boga, bogn, bolo, bonito, breca, budin, buraz, cabala, cabalio do mar, ccabo, carioca, carpa, castaeta, cazapa, cazn, celacanto, chepa, cherna, chicharro, chincho, choupa, congro, corbelo, coruxo, corvina, demo, dentn, doncela, dourada, escacho, escalo, escarapote, escombro, espadn, esturin, faneca, gain, gata de mar, lamprea, lavanco, linguado, lirio, lixa, lorcha, lorcho, lubin, lucio, manta, maragota, marraxo, martio, maruca, meiga, meixn, melga, melgacho, merln, mero, morea, muxe, ollomol, olln, ouxa, pancha, pancho, pargo, parrocha, patarroxa, perca, pescada, piarda, pinto, pin, piraa, pixota, prago, quenlla, raia, rapante, rapelo, rei, reo, rincha, robaliza, robalo, rodaballo, rubio, sbalo, saboga, sabre, salmn, salmonete, sanmartio, sardia, sargo, serrn, solla, sollo, tiburn, trancha, tremo, troita, vello, xarda, xarreta, xouba, xulia, xurelo, zamborca, zapata, zurdo.
Xulin Martnez Blanco; Serxio Veiga Alonso. Fraseoloxa galega de peixes e outros animais marios
editada desde o Instituto da Lingua Galega polo lexicgrafo Antn Santamarina Fernndez, porque, por unha banda, incle as principais obras lexicogrficas galegas desde as obras de Sarmiento (sc. XVIII) ata obras dos anos 80 e 90 do sculo XX en que xa comezan a aparece-los relativamente recentes dicionarios monolinges e, pola outra, e como di Santamarina (2003:23), os mis dos dicionarios actuais teen como fonte principal a vella lexicografa galega e a materia lexicogrfica esencial est neles. Nesta breve presentacin expomo-los parmetros que seguimos no desenvolvemento do noso estudo.
O primeiro paso, previo dita recolla, levounos a procurar documentacin sobre o tema. Malia a importancia da cultura martima en Galicia, chamuno-la atencin a escasa informacin que conseguimos, xa que a bibliografa practicamente inexistente. A constatacin da carencia de fontes a que ns chegamos desde o primeiro contacto, viuse reafirmada trala lectura destas palabras limiares de Francisco Fernndez Rei (2005:7): a pesar de termos tanta costa, na cultura galega, e na lexicografa en particular, houbo relativamente pouco mar. O Dicionario fraseolxico do mar, do que tiramos esta cita, unha excepcin entre todo o corpus martimo que tivemos acceso, xa que, parte de explica-lo contido de cada refrn, insreo nunha situacin de comunicacin a modo de exemplo. O resto de obras consultadas para ordena-la nosa busca utilizan unha clasificacin temtica ou alfabtica puramente enunciativa, sen se centrar no significado, polo que non nos serviron de gua.
Procedemos busca directa no Dicionario dos nomes dos peixes dunha lista2 elaborada trala consulta da bibliografa para ver se as entradas correspondentes an acompaadas dalgunha frase, locucin ou refrn, obxectivo ltimo da pescuda. Cmpre dicir que, malia non estaren includos no corpus inicial deste estudo, engadmo-los exemplos que versan sobre outros animais marios que non son peixes, sobre todo cetceos, moluscos e crustceos, as como algn que outro resultado obtido da busca do termo peixe. A
extrado de 6 das sas obras; o Diccionario castellanogallego de Marcial Valladares Nuez e, sobre todo, o Diccionario enciclopdico gallego-castellano de Eladio Rodrguez Gonzlez. As obras van, daquela, do sculo XVIII ano 2001 (a ltima cronoloxicamente, anda que indita, Frampas III, contribucin al diccionario gallego, de Elixio Rivas Quintas).
2 Son os seguintes. (Inclumos tamn mltiplas variantes, que non se indican aqu). Cetceos: arroaz, balea, baleato, cachalote, caldeirn, candorca, delfn, golfio, narval, rorcual, tonia, toulia. Crustceos: araa de mar, ardecasas, arneiro, arneirn, arneste, boi, brou, bruo, camarn, cangrexo, centola, gamba, gambn, lagosta, lagostino, lumbrigante, ncora, noca, patelo, patexo, percebe, queimacasas, santiaguio. Equinodermos e outros: augamar, estrela de mar, estrelamar, medusa, melfa, ourizo demar. Moluscos: ameixa, ameixola, arola, berberecho, bicuda, bicudo, buguina, cadelucha, caramuxo, chirla, choco, chopo, choupa, corno, croque, lapa, longueirn, lura, lurapota, madreperla, mexilla, mexilln, mincha, navalla, ostra, peneira, polbo, pota, rabioso, vieira, xiba, zamburia. Peixes: abadexo, aceda, agulla, alcrique, alpabarda, anchoa, angua, anguiacho, angula, arenque, atn, bacallau, barbada, barbo, berete, bertn, bertorella, bocareo, bocarte, boga, bogn, bolo, bonito, breca, budin, buraz, cabala, cabalio do mar, ccabo, carioca, carpa, castaeta, cazapa, cazn, celacanto, chepa, cherna, chicharro, chincho, choupa, congro, corbelo, coruxo, corvina, demo, dentn, doncela, dourada, escacho, escalo, escarapote, escombro, espadn, esturin, faneca, gain, gata de mar, lamprea, lavanco, linguado, lirio, lixa, lorcha, lorcho, lubin, lucio, manta, maragota, marraxo, martio, maruca, meiga, meixn, melga, melgacho, merln, mero, morea, muxe, ollomol, olln, ouxa, pancha, pancho, pargo, parrocha, patarroxa, perca, pescada, piarda, pinto, pin, piraa, pixota, prago, quenlla, raia, rapante, rapelo, rei, reo, rincha, robaliza, robalo, rodaballo, rubio, sbalo, saboga, sabre, salmn, salmonete, sanmartio, sardia, sargo, serrn, solla, sollo, tiburn, trancha, tremo, troita, vello, xarda, xarreta, xouba, xulia, xurelo, zamborca, zapata, zurdo.
razn desta inclusin dbese coincidencia na estrutura e mesmo no significado dalgunhas unidades.
O resultado foi un conxunto de unidades fraseolxicas que tentamos ordenar, procurando o establecemento dunha clasificacin ou sistematizacin sinxela e clara. Desde o principio, distinguimos dous tipos de unidades: por unha banda, as locucins e frmulas e, por outra, os refrns.
Seguindo a clasificacin das unidades fraseolxicas de lvarez de la Granja (2004:10-17), consideramos locucins aqueles elementos oracionais que non son actos de fala de seu, senn que estn inseridos neles. Fronte s locucins, os enunciados fraseolxicosson actos de fala, unidades comunicativas fixadas e, como tales, posen contorno meldico propio (unha entoacin xa dada), sentido completo e independencia sintctica. Pola sa parte, os enunciados fraseolxicos, seguindo a esta mesma autora, poden ser refrns ou frmulas. Os primeiros son enunciados que encerran un valor de verdade xeral, isto , unha verdade (unha idea completa concibida e presentada como verdade) vlida en calquera tempo. As frmulas son enunciados con significado pragmtico e situacional, pero carentes dun significado descritivo con valor de verdade xeral e, en boa parte dos casos, carentes de calquera significado descritivo
Unha vez establecidos, para os efectos deste estudo, os dous grandes bloques arriba mencionados, as locucins e frmulas por unha banda e os refrns por outra, atopamos que o grupo de locucins e frmulas non era tan rico como esperabamos, e no caso dos refrns constatmo-la ausencia de peixes tan populares como a xarda ou a faneca.
Cada un dos devanditos bloques foi sa vez sometido a unha clasificacin interna baixo criterios semnticos, como veremos, nos lugares correspondentes. Comezamos polo grupo menos numeroso, de xeito que presentmo-las locucins e seguidamente os refrns, tentando explicalos na medida do posible e facendo anotacins e interpretacins paralelas directamente relacionadas con eles.
Cmpre engadir algn apuntamento mis acerca da metodoloxa empregada. No traballo transcribmo-los exemplos tal e como aparecen no Diccionario de diccionarios, respectando a representacin da gheada, do seseo, dos castelanismos, dos fenmenos fonticos etc., mais nas locucins unificmo-los verbos a travs do infinitivo (por exemplo: ten muyta troita-ter muyta troita).
Para finalizar, procedemos numeracin correlativa das locucins e refrns a medida que iamos falando delas para unha doada identificacin dos exemplos. Un anexo final recolle as unidades fraseolxicas por orde alfabtica separadas sempre en dous grupos: frmulas e locucins, por un lado, e refrns, por outro.
2. Frmulas e locucins Nesta primeira parte do noso traballo procedemos enumeracin e anlise das frmulas e locucins. Como xa foi indicado na introducin, segumo-la definicin de lvarez d