cancro de pulmÓn, factores laborais e...

32
Xornada técnica VISIBILIZAR O CANCRO DE ORIXE LABORAL CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E AMBIENTAIS Antonio Golpe Gómez

Upload: lekhanh

Post on 06-Oct-2018

218 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,

Xornada técnica

VISIBILIZAR O CANCRO DE ORIXE

LABORAL

CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E

AMBIENTAIS

Antonio Golpe Gómez

Page 2: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,

Muertes por cáncer de pulmón comparadas con cáncer de colon, mama, próstata y páncreas

Siegel et al. CA. Cancer J clin 2011;61(4):212-36

Page 3: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,

Causas de muerte por cáncer en EEUU en 2008

Rudin et al. Clin Cancer Res. 2009;15(18):5622-5

Page 4: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,

Riesgo relativo de cáncer de pulmón de acuerdo a la exposición a asbestos y/o tabaco

Autor Riesgo relativo

No fumador No expuesto

No fumador Expuesto

Fumador No expuesto

Fumador Expuest0

Selikoff & Hammond (1975)

1 8,44 7,13

Hammond et al. (1979)

1 5,17 10,85 53,24

Acheson et al. (1984)

1 6,07 7,13 15,53

Cheng & Kong (1992)

1 5,44 1,57 8,73

Zhu & Wang (1993)

1 3,78 1,83 11,06

Meurman et al. (1994)

1 3,21 7,13 23,87

Page 5: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,

International Agency for research in cancer. http://monographs.iarc.fr/ENG/Classification/Table4.pdf

Page 6: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,

Procesos industriales y químicos

Arsénico Minería cobre, plata, zinc, semiconductores… Insecticida para hormigas RR 3,69 (3,06-4,46)

Límite exposición a 10 μg/m3

Asbesto Aislamientos, fibrocemento (Uralita) 25-30 años latencia exposición-cáncer pulmón RR 4,9

Límite exposición a 0,1 fibras/m3

Berilio Múltiples aplicaciones, (aeroespacial, biomédica, electricidad, aleaciones…) RR 3,30

BCME Bis (chloromethyl)ether CCME

Resinas intercambio iónico, polímeros, plásticos,

85 % ca. microcíticos

Cadmio Baterías (Ni-Cd), pigmentos, plásticos, automóviles. Fundiciones de estaño RR 4.7 (95 % CI 1.5-14.3)

Page 7: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,

Procesos industriales y químicos

Cromo Cromados, litografías, pigmentos, cemento Límite exposición a 0,1 μg/m3

Níquel Acero, cerámica, baterías, circuitos eléctricos…

Límite exposición a 0,1 μg/m3 compuestos solubles. 1mg/m3 metal

HPAs Múltiples procesos industriales. Humo de motores diesel

Cloruro de Vinilo

Plásticos, material de embalaje RE 1,12 (1,0-1,2)

Sílice Cerámica, construcción, escultura… RE 1,3 a 5,3 dependiendo de la exposición

Page 8: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,

Actividad Riesgo Relativo

Producción de gas a partir de carbón 1.58 (95 % CI 2.28-2.92)

Producción de Coque 1.58 (95 % CI 1.47-1.69)

Fundición de hierro y acero 1.40 (95 % CI 1.31-1.49)

Aunque la producción de goma y caucho está listada como carcinógena por la IARC un meta-análisis de 2006 que incluyó 24 cohortes obtuvo un RR de 1.05 (95 % CI 0.94-1.18)

Bosetti C, Boffetta P, La Vecchia C. Ann Oncol 2007;18:431–46.

Alder N, Fenty J, Warren F, et al. Am J Epidemiol 2006;164:405–20.

Page 9: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,

Hollín

• La fracción soluble contiene hidrocarburos aromáticos

• Afecta a deshollinadores, bomberos, trabajadores en sistema de ventilación

• Estudios de cáncer laborar en los países nórdicos encontraron un RR de 1,49 (95 % CI 1,3-1,7)

Ukkala E, Martinsen JI, Lynge E et al .(2009). Acta Oncologica (Stockholm,Sweden) 48: 646–790

Page 10: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,

Exposición a asfalto y riesgo de cáncer de pulmón

Autor Exposición Riesgo (95 % CI)

Hansen Trabajo con asfalto 2,90 (1,88-4,29)

Engholm Asfaltado carreteras

1,10

Bender Mantenimiento autopistas

0,69 (0,52-0,90

Hammond Asfaltado tejados 1,59

Menck Asfaltado tejados 8,78 (p>0,01)

Engholm Asfaltado tejados 2,79

Hrubec Asfaltado tejados 3,0 (1,30-6,75)

Page 11: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,

Autor OR (CI 95 %) Años exposición

Garshick 1,4 (1,06-1,88) 20

Swanson 2,5 (1,1-4,4) 20

2,4 (1,1-5,1) 10

Brüske-Hohlfeld 6,81 (1,17-39,5) 30

Relación entre exposición a humo de motores diesel y cáncer de pulmón

Estudios realizados en maquinistas de ferrocarril en USA

Page 12: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,

Pintura y riesgo de cáncer de pulmón

• Bachand et al. (metaanálisis) RR 1,29 (95 % CI 1.10-1.51)

• Guha N, et al (metaanálisis) RR 1,35 (95 % CI 1,21-1.51)

Bachand A, Mundt KA, Mundt DJ, et al. Crit Rev Toxicol 2010;40(2): 101–25. Guha N, Merletti F, Steenland NK. Environ Health Perspect 2010;118:303–12.

Page 13: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,
Page 14: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,

http://monographs.iarc.fr/ENG/Monographs/vol58/mono58-9.pdf

Page 15: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,

Autor Grupo Riesgo (95% CI)

Lan Exposición humo carbón

7,53 (3,31-17,71)

Dai Estufa de carbón en habitación

4.46(1,61-12,33)

Shen Uso estufa de carbón

1,78 (0,79-4,02)

Sapkota Uso de carbón para cocinar.

7,46 (2,15-25,94)

Behera Uso de biomasa vs uso de gas para cocinar

5,33 (1,7-16,7)

Uso de carbón y combustible de biomasa y cáncer de pulmón

Page 16: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,

Cocina y cáncer de pulmón Autor Grupo Riesgo (95 % CI)

Lan Uso frecuente de aceite de colza 4,58 (0,56-37,08)

Wang Exposición a humos de cocina 4,02 (2,38-6,78)

Ko Cocina sin extractor de humos 5,3 (1,1-25,6)

Freir > 5 veces a la semana sin extractor de humos

9,2 (2,8-29,9)

Shen Exposición a humo de cocina 2,45 (1,06-5,66)

Yu 51-100 platos cocinados-año (vs < 50) 1,31 (0,73-2,33)

101-150 4,12 (1,90-8,94)

151-200 4.68 (1,80-12,18)

>200 34(7,16-161,39)

Sapkota Humo de cocina suficiente para irritar los ojos vs sin humo de cocina

2,14 (1,28-3,56)

Page 17: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,

Contaminación

• El hecho de vivir en una ciudad incrementa el número de muertes

por cáncer de pulmón entre un 10 y un 40 % (Pershagen)

• Riesgo relativo de 1,44 en personas expuestas a más de 29,9 μg/m3

de oxído nítrico (polución de tráfico rodado) comparado con las

expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg)

• Por cada incremento de 10 μg/m3 en la concentración ambiental de

partículas menores de 2,5 μm de diámetro, el riesgo de cáncer de

pulmón se incrementa en un 8 % (Pope et al)

Page 18: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,
Page 19: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,

Exposición a Radón y riesgo de cáncer de pulmón

< 25 Bq/m3 durante 5-30 años 1.06 (0,78-1,45)

25-49 Bq/m3 1,07 (0,90-1,26)

50-99 Bq/m3 1,02 (0,90-1,16)

100-199 Bq/m3 1,23 (1,02-1,48)

200-399 Bq/m3 1,37 (1,00-1,90)

> 399 Bq/m3 1,72 (1,04-2,88)

Darby S, Hill D, Deo H, et al. Residential radon and lung cancer-detailed results of a collaborative analysis of individual data on 7148 persons with lung cancer and 14,208 persons without lung cancer

from 13 epidemiologic studies in Europe. Scand J Work Environ Health 2006;32 [Suppl 1]:1–83.

Page 20: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,

http://monographs.iarc.fr/ENG/Monographs/vol43/mono43-12.pdf

Radón y minería de uranio

Page 21: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,

Radón y otra minería

Page 22: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,
Page 23: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,

http://monographs.iarc.fr/ENG/Monographs/vol43/mono43-12.pdf

Page 24: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,
Page 25: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,
Page 26: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,
Page 27: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,

Radón en el lugar de trabajo

• Límite de 600 Bq/m3 de concentración media anual de radón 222

• En lugares de trabajo con elevada permanencia de miembros de

público límite 300 Bq/m3 (hospitales, cárceles, centros de

enseñanza)

• Criterios para determinación de concentración de radón:

– Características del puesto de trabajo (guías de cuevas, fuentes

termales, minas, instalaciones de almacenamiento y procesamiento

de aguas de origen subterráneo)

– Áreas identificadas por sus valores elevados de radón.

Instrucción IS-33 del consejo de seguridad nuclear (BOE 26/01/2012)

Page 28: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,
Page 29: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,

Concentración de radón residencial en pacientes del estudio LCRINS

Media (IC 95 %) 266(227-304)

Mediana 237

Rango intercuartílico 138-378

Rango 38-751

Concentración de radón residencial en Galicia

Media 124(119-129)

Mediana 79

Rango intercuartílico 42-158

Rango 6-1590

Riesgo de cáncer de pulmón en pacientes expuestos a más de 200 Bq/m3 (IC95 %)

Epidermoide 4,1 (1.3-13.1)

Adenocarcinoma 2,2(1,4-3,6)

Otros tipos histológicos 2,6 (0,9-7,5)

Page 30: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,
Page 31: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,

Conclusiones

• El tabaco sigue siendo el principal factor de riesgo para desarrollar cáncer de pulmón

• Se han identificado una gran cantidad de carcinógenos asociados significativamente con el

desarrollo de cáncer de pulmón en no fumadores, la relación casual es difícil de demostrar al

existir múltiples factores, especialmente la susceptibilidad genética.

• Desde el punto de vista ocupacional debe realizarse un control estricto de la exposición a

carcinógenos conocidos o potenciales.

• El Radón tiene un protagonismo especial en el desarrollo de cáncer de pulmón, tanto en

fumadores como no fumadores. Debe valorarse su presencia en los lugares de trabajo. Se

considera actualmente como la segunda causa de cáncer de pulmón después del humo de

tabaco.

Page 32: CANCRO DE PULMÓN, FACTORES LABORAIS E …issga.xunta.gal/export/sites/default/recursos/descargas/documentac... · expuestas a menos de 12,8 μg/m3 (Nyberg) ... (hospitales, cárceles,

Muchas gracias por su atención