caner_taslaman_makale_kuran_ve_bilim-akıl yürtme
TRANSCRIPT
-
8/7/2019 caner_taslaman_makale_kuran_ve_bilim-akl yrtme
1/21
Caner Taslaman http://www.canertaslaman.com
1
KURAN-BLMSEL-TEOLOJ, BLMSEL-KURAN-TEOLOJ VE
KURAN-AHENKSEL-TEOLOJ:
ASTRONOM VE FZK ALANINDAN RNEKLERLE
nemli Hatrlatma: Kurann Tm zelliklerini ve Olaanstlklerini
Btnsel Deerlendirmek
Kuran ilemodern bilimler arasnda iliki kurarak teolojik sonular karmadan nce
gz nnde bulundurmamz gerekli ok nemli baz hususlarn altn izmeliyim. Kuran
birok nemli zellii olan tek bir Kitaptr. Birok zelliin hepsini kendinde toplayan
tek bir Kitabn iinde, kk bir ksmna deineceim, olaanst zellikler aa
kmaktadr. Bu ok nemli zellikleri olan tek bir Kitapta bahsedeceimiz
olaanstlkleri gzlememiz; bu zelliklerin de, olaanstlklerin de nemini kat ve
kat arttrmaktadr. Kurann modern bilimlerle aa kan olgularla ilgin balantlar,
gerek deerini; bu btnsellie vurgu ve Kuran ile ilgili btnsel resimde ancak ufak
bir noktaya projektr tutabildiimizin bilincinde olmakla bulacaktr. Kuranda yer alan
olaanstlkleri rneklendirmeye gemeden nce, Kurann ok nemli zelliklerinden
bir ksmn ksaca hatrlayalm:
*Kuran, evrenin ve insann varlk sebebini aklayan ve anlaml klan Allah merkezli
bir ontoloji sunmaktadr. Kurann -tm lahi dinlerle beraber- sunduu ontolojiye alternatif
rasyonel bir ontoloji sunmak mmkn deildir.
* Kuran, sunduu ontolojinin gerei olan bir pratii vazetmekte; teori-pratik
btnln oluturmakta, ontolojinin merkezindeki Allahn, insan hayatnn merkezine
konmasnda Hatrlatc/Zikir vazifesi stlenmektedir.
* Kuran, insanlar sahte tanrlara tapmaktan kurtarmaktadr. Bu sahte tanrlar;
gneten, aydan, putlardan, insan nefsine kadar birok farkl ekilde insanln karsna
kmlardr.
-
8/7/2019 caner_taslaman_makale_kuran_ve_bilim-akl yrtme
2/21
Caner Taslaman http://www.canertaslaman.com
2
*Kuran, insanlarn Nereden geliyorum ve Nereye gidiyorum eklindeki
egzistansiyel lklarna cevap vermektedir.
*Kuran, insana, kr tesadflerin eseri olmadn ve Yaratcsnn varln haber
vererek; hayatna gerek ve aldatc olmayan bir anlam sunmaktadr.
*Kuran, insanlar aras ilikilerin temelini oluturan ahlaki yasalara rasyonel temel
sunmaktadr.
*Kuran, bir milyarn stnde insana rehberlik yapan, dnyann en ok okunan
(namazlarda ve dier zamanlarda) kitab olma zelliine sahiptir.
*Kuran, kendi gcyle yokluu ama imknna sahip olmayan aciz insana; tm
dertlerini giderme imkn tekelinde bulunduran G olan Yaratcs ile ba kurma imkn
vererek, Allahn yeryzndeki ipi (Hablullah)1vazifesini grmektedir.
te tm bu ve daha birok zellie sahip olan tek bir Kitapta rneklendireceim
olaanstlkler daha anlaml bir hal almaktadr. Bu olaanst zellikler; binlerce
zelliksiz kitap arasndan seilen bir kitapta olmad gibi,2ayr ayr birok kitaptan derleme
de deildir. Ayrca bu almada astronomiyle ve fizikle ilgili verilen rneklerin dnda, aynalanla ilgili burada bahsedilmeyecek baka rneklerin ve de biyoloji, yerbilim gibi dier
alanlarla ilgili Kurani ifadelerin olaanstlne tanklk etmemize sebep olacak birok
rnein de bulunduu; bunlarn hepsinin, zellikli ve tek bir Kitap olan Kuranda
bulunduu, tm bunlara btnsel bakmzn, Kurann olaanst zelliklerine
tanklmz arttraca bilinmelidir.
Bu btnsel bak, baz rneklere gre daha az olaanst gibi gzken rnekler
varsa; btnsel resim iinde, onlarn da anlaml olduunun grlmesine de yardmc
olacaktr. Ne dediimin daha iyi anlalabilmesi iin benzer durumun geerli olduu Kuranda
geni bir yer ayrlan Hz. Musa ile ilgili kssay rnek verebilirim: Hz. Musann getirdii
1Allahn ipi (Hablullah) deyimi u Kuran ayetinde gemektedir: 3-li mran-103.
2Bahsedilenlere benzer zellikleri olmayan binlerce kitap arasndan en ok olaanstlklertayan bir
tanesi bulunmaya allsa; Kuran ile ilgili bahsedilecek olaanstlklerin benzerlerini ihtiva eden bir kitabn
yine de bulunamayaca kanaatindeyim. Fakat buna ramen, zellikli kitapta bunlarn bulunmas ile ilgilivurgu hi akldan karlmamaldr.
-
8/7/2019 caner_taslaman_makale_kuran_ve_bilim-akl yrtme
3/21
Caner Taslaman http://www.canertaslaman.com
3
mesaj inkr edenleri, onun gsterdii ayetlere/mucizelere ramen onun getirdii mesaja iman
etmeyenlerin kabahatlerini de bu btnsel yaklam zerinden deerlendirebiliriz.
ncelikle, Hz. Musann araclyla ayetler/mucizeler gsterilmesinin dnda; Hz. Musann
getirdii mesaj, iman edilmeyi hak eden -nceden saylanlarla ayn ve benzer- zelliklere
sahipti. rnein rasyonel tektanrl bir ontolojiyi savunuyordu; insanlarn ilahlatrlmasna ve
putlara tapnmaya kar kyordu; insan yaratlna uygun ahlaki prensiplervazediyordu;
hayat anlaml klacak, egzistansiyel lklara cevap verecek bir dinin savunuculuunu
yapyordu te tm bu zelliklere ilaveten Hz. Musaya; hem bycler asasyla
yendirildi,3hem deniz yardrld,4hem de ona kar savaanlar sel felaketi, ekirge, kurbaa
gibi belalara arptrld.5te ortaya kan bu btnsel tablo, yani Hz. Musann mesajnn
zellikli oluuyla beraber, her bir olaanst ayetin/mucizenin tek bir kii ile balantl
olarak ortaya kmas; Hz. Musa ile gelen mesajn reddedilmemesi gerektiini, birbirini teyit
ederek ve daha ok glendirerek belgelemektedir. Bu saylan ayetler/mucizelerden bazs,
dierlerine nazaran daha az dikkat ekici gzkyor olabilir. rnein bir ekirge afetinin,
dnyada zaman zaman gzktn; bu yzden pek de olaanst olmadn iddia edenler
olabilir. Fakat btnsel yaklamla olaya baklnca; Hz. Musann mesajnn ontolojisinin
rasyonellii, batl putlar krcl ve hayat anlaml klmas gibi zellikleri ile beraber
saylan tm olaanst mucizelerin/ayetlerin bu tek kii ile balantl ekilde tarihin ayn
zaman diliminde ve yerinde gzkmesi birletirilirse, ekirge afeti de bir ayet/mucize olarak
daha ok anlam kazanr.
Birok zelliin ve olaanstln tek bir yerde birlemesine neden vurgu
yaptm, u hayali rnek zerinden de anlamaya alabiliriz: Kazanlmas ok zor bir
piyangonun tek bir biletle kazanlmas ilgintir, ama ayn kii hilesiz ekililerde, her
seferinde tek bir bilet alarak birok ekilii kazanrsa, her halde burada olaanst birdurum olduunu dnrz. Hele bu insan, bir de zellikli ise; rnein hem dnyann en iyi
filozofu, hem en iyi arkcs, hem de en iyi futbol oyuncusuysa, tm bu zelliklere sahip
kiinin birok kez ekili kazanmas olaanstle olaanstlk katacaktr. Sonuta tek bir
yerde; zellikli olma ile birok olaanstlk birleiyorsa, bu birliktelie zellikle dikkat
etmek gerekir. Kurann birok hayati zellii ile beraber birok olaanst
3 7-Araf-117-126; 26-uara-34-51.4 24-uara-60-66.5
7-Araf-133.
-
8/7/2019 caner_taslaman_makale_kuran_ve_bilim-akl yrtme
4/21
Caner Taslaman http://www.canertaslaman.com
4
ayetinin/mucizesinin tek bir Kitapta bulutuunun kavranmasyla; bu ayetlerin/mucizelerin
gerek deeri, bu btnsel tablo iindedaha iyi anlalacaktr.
Kuran-Modern Bilim likisine Yaklam
Kuran ayetlerinin modern bilimlerle ortaya kan verilerle ilikisini, yaklam
erevesinde deerlendirileceim. Bu yaklamlar, bu almada, sadece astronomi ve fizikle
ilgili rnekler zerinden tartacam. Bu rnekler, Kuran insan szdr6 diyenlere kar
bir cevap nitelii tamakta, ayrca Kurann bir benzerinin oluturulamayacana dair7
Kurani iddiann doruluuna tanklk etmemize katkda bulunmaktadr. lerleyen satrlarda
her birini er rnekle rneklendireceim yaklam unlardr:
1- Bunlardan birincisi, Kurann indii dnem ve yerdeki bilgi seviyesi gz nnde
bulundurularak, Kurann temas ettii modern bilimlerle ilgili ifadelerin; bir insann veya
insan topluluunun sylemesine imkn olmadnn saptanmasdr. Bu yaklama, Kurandan
hareketle, Kurann, lahiliini saptamada ve insaniliiyle ilgili iddialar reddetmedeyardmc olduu; yani Kurann kendisini, bilimlerin ilgi alanndaki konulardaki
ifadelerinden hareketle delil yapp, teolojik iddialarmz temellendirdii iin Kurani -
bilimsel-teoloji diyorum.
2- kinci yaklam, modern bilimin verilerini bir balang noktas olarak kabul ederek,
Kuran ayetlerini bu n kabul dorultusunda yorumlamaktr. Tarih boyunca tefsirlerde
dnlm farkl yorumlardan modern bilimle uyumlu olanlar semek, bu yaklamnrnekleri iin nceliklidir; fakat bunun dna talp tefsirlerde ifade edilmemi bir anlam
dnlebilecekse bile, bu anlamn, Kurann metninden zorlamayla kartlm bir ifade
olmamas nemlidir. Bu yaklama, balang noktamz modern bilimin verileri olduu,
Kuran tefsirinde bunlardan faydalanld ve Kurann bahsedilen yorumlamalara salad
imkn vurgulanarak teolojik iddialarda bulunduu iin bilimsel-Kurani-teoloji diyorum.
6
74-Mdessir-25.72-Bakara-23 ve 17-sra-88.
-
8/7/2019 caner_taslaman_makale_kuran_ve_bilim-akl yrtme
5/21
Caner Taslaman http://www.canertaslaman.com
5
3-nc yaklam ise Kurani ahengi/icaz, tesadflere veya insani kabiliyetlere balamann
safdillik olacan ifade etmektir. Bu konuda, Kurandaki kelimelerin adetsel geileriyle
astronomik fenomenler arasndaki ahenkten rnekler vereceim. (Kurandaki ahenk baka
alanlardan rneklerle de desteklenebilir, ama burada, sadece bu tarzdaki ahenkten rneklere
odaklanlacaktr.) Bu konudaki esin kaynamncelikle Abdurrezzak Nevfelin yazd el-
cazu adedl Kuran- Kerim kitabdr.8 Kuran ile ilgili matematiksel ifadelerle ortaya
kan ilgin gstergeler, en ok gz ard edilen Kurani zellikler arasndadr. Bunun
sebeplerini; birincisi bu konudaki yaayan kt rneklerin bolluu, ikincisi hurufilik gibi
tarihsel kt rnekler, ncs slam dnyasndan ilahiyatlarn -slam dncesinin
tarihteki Kindi, Farabi, bn Sina ve Harezmi gibi birok devinin aksi tavrna ramen -
matematiksel bilimlerle scak iliki kur(a)mamalar olarak sayabilirim. Birinci engeli Sui
misl misl tekil etmez prensibiyle; ikinci engeli zorlama izahlar ve hevamzn isteklerini
Kurana syletmeyen, hurifi zorlamacl benimseyen bir yaklamla; nc engeli slam
ilahiyatlarna matematik temelli bilim ve yaklamlarla tekrar scak iliki kurdurarak
aabiliriz. Kurandaki kelimelerin gei adedindeki ahenkten (Nevfelin el-icazu adedi
dedii) rnekler vereceim bu yaklam ise Kurani-ahenksel-teoloji olarak
isimlendiriyorum.
Kurani-Bilimsel-Teoloji
Kurann modern bilimlerin nda hikmeti ortaya kan kimi ifadelerinin, 1400 yl
nce bir insan veya insan topluluu tarafndan sylenmesine imkn olmadyla ilgili iddiaya,
u rnek verilebilir:
1- Evreni kuvvetimizle kurduk, muhakkak ki onu geniletmekteyiz.9
Zariyat Suresindeki bu ayetin dikkat ektii husus, binlerce yldr felsefe ve bilim
tarihinde hararetle tartlm, dnce tarihinin ok nemli bir konusu hakkndadr. Evren
snrszca sonsuz mudur? Yoksa Evrenin bir yerde snrlar var mdr? eklindeki sorulara
8Bu kitabn Trkesi: Abdurrezzak Nevfel, Kuranda l ve Ahenk, ev: Muzaffer Kalaycolu, stanbul,
nklb yaynlar, 1988.951-Zariyat-47.
-
8/7/2019 caner_taslaman_makale_kuran_ve_bilim-akl yrtme
6/21
Caner Taslaman http://www.canertaslaman.com
6
felsefe ve bilim adamlarnn yaklam gsterdiini syleyebilirim. Aristotelesin de iinde
olduu birinci grup, Evrenin sabit snrlar olduunu savunmutur.10Newtonun da iinde
olduu ikinci grup, Evrenin snrszca sonsuz olduunu ifade etmitir.11 Kantn da iinde
olduu nc grup, akln bu konudaki ikilemi zemeyeceini syleyerek agnostik birtutum
benimsemitir.12Birok kiinin zlemez bir problem olarak grd bu meselede, 1920li
yllarda, Einsteinn formllerinden hareketle ve birbirlerinden bamsz olarak Georges
Lemaitre ve Alexander Friedmannn, teorik olarak, evrenin genilemesi gerektiini ortaya
koymalar bir dnm noktas oldu.13 Bundan ksa bir sre sonra Hubblen teleskop
gzlemleriyle, bu olgu, gzlemsel olarak da doruland14Bundan sonra yaplan tm gzlem
ve bulgular da bu olguyu destekledi.
Aristotelesin sand gibi Evrenin sabit snrlar olmad gibi, Newtonun sand
gibi snrsz-sonsuz bir Evrende de bulunmadmz; Evrenin genileyen-dinamik snrlar
olduunu, 1920li yllardan nce tek ifade eden kaynak Kurandr. Evrene dardan
bakabilecek bir gze sahip olsaydk, belki de ilk syleyeceimiz eylerden biri Evrenin
srekli geniledii olurdu. Hz. Muhammedin astrofiziki olduunu ve le ok donanml bir
teleskop sakladn, evrenin genilediini bu ekilde bulduunu veya rastgele bir ifadeyle
evrenin genilediinin sylenebilecek olduunu; iddia edebilecek biri olduunu sanmyorum!
Bu rnek nda, ska sorulan bir soruya da cevap vermeye alacam. Soru u
ekildedir: Kuranda modern bilimlerle kefedilen birok olgudan madem nceden
bahsedilmitir, peki neden Mslmanlar bu keifleri yapmyorlar? Bu soruyu soranlarn
bilimsel keiflerin ve bilimsel metodolojinin doasndan habersiz olduklarn syleyebilirim.
Kurandaki dorudan ifadelere karn; bilim, nedensel ilikileri aa kartarak, ayrca
birok zaman kefedilen aralarn da yardmyla, yeni olgulara, var olan bu basamaklardan
ykselerek eriir. Kurann birka kelimeyle ifade ettii bir hakikate, bilimsel yntemlerleulamak iin, birok zaman yzlerce hatta binlerce yllk bilimsel birikimi kullanmak
gerekmitir. rnein Evrenin genilemesinin bulunmas iin; ncelikle Einsteinn
10Aristotle, The Complete Works of Aristotle, Ed: Jonathan Barnes, New Jersey, Princeton University Press,
1984, On The Heavens, Bk. I, Ch. 9.11 Newton, Philosophical Writings, Ed: Andrew Janiak, Cambridge, Cambridge University Press, 2004, s. 23.12
Immanuel Kant, The Critique of Pure Reason, ev: J.M.D. Meiklejohn, Chicago, William Benton, 1971,s. 135-137.13 Caner Taslaman, The Big Bang, Philosophy and God,stanbul, Nettleberry, s. 28-36.14 Stephen W. Hawking, Zamann Ksa Tarihi,ev: Sabit Say ve Murat Uraz, stanbul, Doan Kitap, 1988,s. 47-53.
-
8/7/2019 caner_taslaman_makale_kuran_ve_bilim-akl yrtme
7/21
Caner Taslaman http://www.canertaslaman.com
7
formllerini oluturabilecei alt yap, bunun zerine Einsteinn formlleri, Doppler Etkisi
gibi teleskop gzlemlerinde kullanlan dier bilimsel bilgiler, optikteki gelimelerle
teleskopun icad ve gelitirilmesi, ayrca yz milyonlarca dolara denk bir btenin ayrlarak
Hubble Teleskopunun inas gibi birok basaman almas gerekmitir Birok zaman
basamaklar alrken -evrenin genilediinin bulunmasnda olduu gibi- hi umulmayan
sonularla karlalr. Bilimin metodolojisi ve doas, bilimsel metodolojiyle basamaklarn
almasn gerektirir. Olgular gzlemlemek, matematiksel formller gelitirmek ve sistemli
birletirmeler gerekletirmek; bilimin gereidir. Kuran, dorudan ifadeler kullanrken,
syledii olguya bilimsel ulam iin formller ve teleskop gibi aralar sunmaz.15Bu yzden
Kuran okuyanlarn, Kuranda iaret edilen olgular, bilimsel metotla neden bulamadklaryla
ilgili soru; bilimin metodolojisinin doasn ve Kurann dorudan slubunu gz nnde
bulundur(a)mamaktan kaynaklanmaktadr. Evrenin genilemesi ile ilgili ayeti
deerlendirirken yaptm bu aklama; modern bilimlerle Kuran arasndaki ilikiyle ilgili
dier birok rnek iin de geerlidir.
2- nkrclar, Evren ve yer birbirleriyle bitiikken onlar ayrdmz, ayrca her canly
sudan yarattmz grmyorlar m? Yine de onlar inanmayacaklar m?16
Newtonla beraber insanlk ilk defa detayl bilimsel bir kozmoloji (evrenbilim) bilgisine
17. yzylda sahip oldu. Fakat bilimsel bir kozmogoni (evrendoum) grne insanlk ilk
defa olarak ancak 1920li yllarda kavutu. Lemaitre ve Friedmannn genileyen evren
modeli, zihinsel olarak geriye sarldnda, yerin ve gn bitiik olduu bir durum
karmza kar. Zamanla, Evrenin, her eyin bitiik olduu durumla balangcn tarif eden
bu model, Big Bang (Byk Patlama) ismi ile nl oldu. Bu modele kar tm itirazlar,
bilimsel delillerle cevapland. Evrenin balangcndaki evrelerden kalan radyasyonun
bulunmasndan,17bu modelin mikro dnyayla ilgili oluumlarn aklamasn en gzel ekildesunmasna18kadar saysz delil bunlarn iindedir.
15Dier yandan Kurann varlk hakknda akletmeyi, ibret almay tavsiye eden ayetleri bilimsel aratrmay
tevik edici mahiyettedir; bu ayetlerin ina ettii zihinler 7.-13. yzyllar arasnda, dnyann bilimseladan enst medeniyetini oluturmaybecermilerdir. Sonradan Kurann ina ettii bylesi bir ruh haletinin yitirilmiolmas,inkr edilemez bir olgudur, fakat bunun nedenleribu makalenin konusu dndadr.16
21-Enbiya-30.17
Bu radyasyonu ilk bulanlar Nobel Bilim dln de ald: Ralph A. Alpher ve Robert Herman, Genesis of theBig Bang, Oxford, Oxford University Press, 2001, s. 107-129.18Artk evrenin balangcnn olup olmad deil, balangcnn ilk saniyelerindene olduu tartlmaktadr:
Steven Weinberg, lk Dakika, ev: Zekeriya Aydn ve Zeki Aslan, Ankara, Tbitak Popler Bilim Kitaplar,1999.
-
8/7/2019 caner_taslaman_makale_kuran_ve_bilim-akl yrtme
8/21
Caner Taslaman http://www.canertaslaman.com
8
Enbiya Suresinin 30. ayetinde, her eyin bitiik iken ayrld sylenerek, Big Bang
teorisiyle ortaya konan evren modeline iaret edilmektedir. Felsefe ve bilimin en temel ilgi
alanlarndan biri olan bu konuyla ilgili, Kurandan nceki hibir kaynakta, bylesine ak bir
aklamaya rastlanamaz. Bu kadar nemli bir konuda, bylesine ak bir iaretin; rastgele bir
sylemeyle, bir tesadfle veya Hz. Muhammedin ahsi kabiliyeti ile olduunu sylemek
hi de aklc deildir. stelik bu ayetin hikmeti, Kurann vahyinden ancak 1300den fazla
sene sonra anlalmtr; Peygamberin dneminde bylesi bir iddiann inkrclarn alay
konusu olmu olmas bile muhtemeldir. Peygamberin, bylesi bir bilgiyi, kendi yaad
dnemde bilmesi mmkn deildir, ama bu mmkn olsayd bile, inkrclarn iddia ettii gibi
kendi menfaatleri iin din uyduran bir insann, kendi yaad dnemde aleyhinde bir durum
oluturacak bir iddiada bulunmas mantkl deildir. Fakat ne pahasna olursa olsun doruyu
aklayan Allahn, Kuran vahyettii anlalnca, bylesi bir sorun kalmaz.
Bu ayetin iaret ettii evren modeli, ateistlerin Evren/madde ezelidir ve her eyin tek
kaynadr iddiasna, bilimsel ve felsefi temellendirmeyle cevap verilmesine olanak
sunmaktadr.19 Sonuta, Kuran ayetlerinde ortaya kan olaanstlklerin/mucizelerin
hibiri; sadece ve sadece, bir olaanstlk gzksn, insanlarn bilmedii bir ey sylensin,
gn gelince bunun deeri anlalsn ve bir mucize olsun diye deildir. Kurann 1400 yl
nce iaret ettii hususlarn, modern bilimlerin yla deerinin anlalmasyla bir mucize
olumaktadr; fakat ayetin vahyedili amac, bundan muhakkak daha fazlasdr, ayetlerle
Allahn gzmz evirdii olgular ve onlardan alnacak dersler ile karlacak sonular da,
yani ayetin ierii de nemlidir. Kuranda var olan olaanstlklerin hepsi ierikleri
nemli ayetlerde tezahr etmektedir.
3- Bir de gaz halinde bulunan Evrene yneldi, ona ve yeryzne steyerek veyaistemeyerek gelin dedi. kisi de steyerek geldik dediler.20
Kurandan, Evrenin ve Dnyamzn, u anki haline dnmeden nce bir gaz evresi
geirdiini anlyoruz. Evren, balangcn ilk aamalarnda, ounluk maddesi hidrojen ve
19Bu konuda iki rnek: Caner Taslaman, The Big Bang, Philosophy and God, s. 111-164; William Lane Craig
and Quentin Smith, Theism, Atheism and Big Bang Cosmology, Oxford, Clarendon Press, 1999.20
41-Fussilet-11
-
8/7/2019 caner_taslaman_makale_kuran_ve_bilim-akl yrtme
9/21
Caner Taslaman http://www.canertaslaman.com
9
helyum atomlarndan oluan bir gaz evresi geirmitir.21 Dier atomlar, balangtaki bu
gazlarn ekim gc etkisiyle skmas sonucu oluan yldzlarn iindeki srelerle
olumutur. plak gzle evrene bakan 1400 yl ncesinin herhangi bir gzlemcisinin, evrenin
gemiinde bir gaz evresi olduunu bilebilmesine olanak olmad gibi ancak 20. yzylda
kefedilmi bylesine nemli bir bilimsel gerein, tesadfen sylenmi olmasna da olanak
yoktur.
Bilimsel-Kurani-Teoloji
Bilimsel-Kurani-teoloji; modern bilimin kabullerinin balang noktas yaplmas,sonra bu kabuller nda Kuran ayetlerinin yorumlanmas iin kullandm ifadedir. Bu
yntem uygulanrken, Kuran ayetlerinin sama ve zorlama yaklamlarla yorumlanmamasna
zelliklle dikkat edilmelidir. Bu yaklam, Kurani-bilimsel-teolojiye nazaran daha az iddial,
daha temkinli bir yaklamdr. Fakat bu yaklamn verileriyle; Kurann, modern bilimin
verileriyle -zorlamalar yaplmakszn- yorumlanmaya msait bir yapda olduu rneklenerek,
yine -daha mtevaz da olsa- teolojik sonular karlmaktadr. Bilimsel-Kurani-teoloji
bal altnda ele alnabilecek rneklerden kimisi iin Kurann balang noktas olduu
Kurani-bilimsel-teoloji balndaki yaklamn uygulanmas da nerilebilir. Burada ele
aldm rnekleri, bu balk altnda deerlendirmemin bir sebebi; Kuran-modern bilimler
ilikisinde, daha az iddial ve daha temkinli yaklamlar arzu edenler iin alternatif bir
yaklam da olabileceine dikkat ekmektir. Dileyen, aadaki rnein kimisini, nceki
Kurani-bilimsel-teoloji bal altnda deerlendirilebilir; fakat bu rnekler burada, bilimsel-
Kurani-teoloji olarak isimlendirdiim yaklam iin kullanlacaktr:
1-Modern bilimin karmza kard evren tablosuyla tm maddenin atomlardan, atomlarn
ise daha kk paracklardan olutuunu rendik. Mikro-fiziin en nemli bilgilerinden biri
bu paracklarn iftler halinde ortaya ktdr. nl fiziki Paul Dirac, bu konudaki
almalarndan tr 1933 ylnda Nobel Fizik dln almtr. Elektrona kar pozitron,
protona kar anti- proton, ntrona kar anti-ntron mevcuttur. Maddenin daha kk
21 Ralph A. Alpher ve Robert Herman, Genesis of the Big Bang, s. 19; Caner Taslaman, Big Bang ve Tanr,s. 56-59.
-
8/7/2019 caner_taslaman_makale_kuran_ve_bilim-akl yrtme
10/21
Caner Taslaman http://www.canertaslaman.com
10
paracklar da eler halinde vardrlar; up kuarka kar down, charm kuarka kar
strange, top kuarka kar bottom bulunmaktadr22 Sonuta evrendeki tm maddi
varlklar, eler halinde var olan paracklardan olumaktadr. Bunlar tm maddi varl
oluturduklar iin maddi varln hepsi eler halinde vardr, demektir. Bu bilgiye sahip
olarak Kurana bakp, Kuranda u ayetleri okuduumuzda; evrenin bu ok temel bilgisiyle
Kurani uyumu kefederiz:
Yeryznn bitirdiklerinden, kendi benliklerinden ve daha bilmediklerinden hepsini
eler halinde yaratan ok ycedir.23
Dnp, ibret alabilmeniz iin hereyi iftler halinde yarattk.24
2- 20. yzyln en nemli bilimsel keiflerinden birinin Einsteinn izafiyet teorisi olduu
herkesin kabuldr.25 Bu teoriyle, deiik ekim alanlarnda ve hzlarda, zamann aknda
farkllk yaanaca; zamann, evrendeki ktle ve hzlardan bamsz bir varlk olmad, fakat
baml ve izafi olduu anlalmtr. Bu bulgunun, bilimsel adan olduu kadar felsefe ve
teoloji alanlar asndan da nemli sonular vardr.26 Bu bilgiye sahip olarak Kuran
okuduumuz ve Kuranda bir gnn bin yla veya elli bin yla denk olabileceine dair
ayetlere rastladmzda, modern bilimin bu ok nemli bulgusuyla Kuran ayetleri arasndaki
paralellie tank oluruz:
Gkten yere btn ileri idare eder. Sonra onlar, sizin saymakta olduunuz bin yla
denk bir gnde Ona ykselir.27
Melekler ve Ruh, sresi elli bin yla denk olan bir gnde oraya ykselir.28
22Hubert Reeves, lk Saniye, ev: Esra zdoan, stanbul, Yap Kredi Yaynlar, 2001, s. 29-43; Murray
Gell-Mann, Quark and the Jaguar, New York, W. H. Freedman and Company, s. 177-198.23
36-Yasin-36.24
51-Zariyat-49.25
Albert Einstein, zafiyet Teorisi,ev: Glen Akta, stanbul, Say Yaynlar, 1998.26
Bu teorinin felsefe ve teoloji asndannemini tarttm bir almam: Caner Taslaman, Modern Bilim,Felsefe ve Tanr, stanbul, stanbul Yaynevi, 2008, s. 49-66.27
32-Secde-5.28
70-Mearic-4.
-
8/7/2019 caner_taslaman_makale_kuran_ve_bilim-akl yrtme
11/21
Caner Taslaman http://www.canertaslaman.com
11
Modern Evren tablosu, Evrenin, birbirlerinden farkl dnemlerdeki aamalarn
geilmesiyle olutuunu gstermektedir.29 Birok Kuran tefsirinde de gn (yevm)
kelimesinin uzun zaman dilimleri anlamn tad ifade edilmitir; yukardaki ayetler de bu
anlam tasdik etmektedir. Modern bilimsel bilgilerimizle Kuran okuduumuzda, alt gnde
yaratltan bahseden Kuran ayetlerinin alt devirde/aamada yaratmaya karlk
geldiini;30 tefsirlerde daha nce ifade edilmi bu anlamn, dier yorumlardan daha kabul
edilir olduunu anlyoruz. Sonuta bilimsel-Kurani-teoloji farkl tefsirlerden seim
yapmamzda kullanlabilecek bir yntemdir.
3- Evrensel fenomenlerin en ilginlerinden bir ksm, baz byk yldzlarn mrlerinin
sonunda Karadelik veya Pulsar (bir Ntron Yldz tr) gibi yaplara dnmelerinde aa
kar. lk Pulsar 1967 ylnda kefedildi; Jocelyn Bell dzenli ve hzl vurular (pulses)
formunda yaylan radyasyonu kefedince, bata bunun uzayllarn yayd sinyaller olduu
zannedildi. Pulsarlarn sahip olduu ilgin zellikler gerekten de insan idrakini zorlayacak
niteliktedir. Dnyamzn 24 saatte kendi etrafnda dnmesine karlk bir Pulsar, bir saniyede
kendi etrafnda defalarca dner. Gneten byk yldzlar Pulsara dntklerinde,
Dnyadaki bir ehir kadar bir bykle skacak ekilde klrler. Pulsarn bir kak
maddesi yz milyonlarca ton arla denk gelmektedir.31Pulsarlar ile ilgili bu ilgin bilgilere
sahip olarak Kuran okuyan Mustafa Mlivo, u ayetlerde iaret edilenin Pulsar olduuna
kanaat getirdi:
1- Evrene ve Tarka andolsun2- Tarn ne olduunu kavrayabilir misin?3- O delici yldzdr.32
Mlivo, yukardaki ayette bahsedilen zelliklere en uygun gk cisminin Pulsar olduunu,
baka bilinen hibir gk cisminin bu zellikleri karlamadn syler: ncelikle Tark,
vurmak anlamna gelmektedir. (Yolcular yrrken ayaklarn yere vurduu iin bu kelimeyol anlamnda da kullanlr.) Gk cisimlerinde vuru yapmak zelliiyle n plana
Pulsar kar; nitekim bu gk cismi ismini, nabz at gibi dzenli vurular (pulses) eklinde
alglanan radyasyon yaymasndan almtr. Tark ile Pulsar arasnda hem isimsel, hem de
29Caner Taslaman, The Big Bang, Philosophy and God, s. 150-151.
30Kuranda alt gnde yaratln getii ayetler: 7-El-Araf -54, 11-Hud-7, 10-Yunus-3, 25-El-Furkan-59,32-Es-Secde-4, 50-Kaf-38, 57-El-Hadid-4.31
Pulsarlarn zellikleri iin baknz: Eric Chaisson ve Steve McMillan, Astronomy Today, 4. bs., New Jersey,
Prentice Hall, 2002, s. 568-579.32
86-Tark-1-3
-
8/7/2019 caner_taslaman_makale_kuran_ve_bilim-akl yrtme
12/21
Caner Taslaman http://www.canertaslaman.com
12
Tark isminin ifade ettii zelliin Pulsarda bulunmasndan kaynaklanan zelliksel bir
paralellik vardr. Pulsar bir yldz olup, nc ayetteki yldz olma zelliini karlar.
Pulsarlarn yayd gl radyasyon ve X nlar; nc ayette geen delici olma
zelliini de karlar.33Ayrca gerekten de Pulsarlarn sahip olduu deindiimiz zellikleri
(dn hz ve arl gibi), ikinci ayette dikkat ekildii gibi, insan kavrayn
zorlamaktadr. Bence, Mlivo, modern bilimlerin bilgisi kullanlarak yaplan Kuran
yorumlamalar iin iyi bir rnek sunmutur. Elbette byle yorumlar yaparken, bizim, hem
Kuran yorumlarmzn, hem de bilimsel bilgilerimizin hatal olma ihtimalini hep gz nnde
bulundurmal ve bkmadan srekli kontroller gerekletirmeliyiz. Nitekim bu tarz yaklamlar,
tarih boyunca tefsirlerde yaktrlan farkl yorumlar tekrar deerlendirmemize olanak
sunarak; tefsirleri kontrol ve gzden geirme faaliyetinde bize yardmc olacaktr. Elbette
yaplan yeni yorumlarmz ve gzden geirmelerimiz de, ayn ekilde kontrol ve gzden
geirmelere tabi tutulmaldr.
Kurani-Ahenksel-Teoloji
Allahn, elileri araclyla gsterttii ayetler/mucizeler, deiik formlarda insanln
karsna kmtr: Kimi zaman Hz. Musa dnemindeki kurbaalar,34 kimi zaman Hz.
Salihin devesi,35 kimi zaman Hz. sann beikte konumas36 gibi birbirlerinden ierii
olduka farkl ayetler/mucizeler gsterilmitir. Allahn ayetlerindeki bu eitlilie
baktmzda, Kurann matematiksel fenomenler ieremeyeceiyle ilgili - baz kimselerde
rastlanan- nyarglarn ve kategorik olarak batan reddedilerin, hatal olduu kanaatindeyim.
Evreni matematiksel bir formda yaratan Allahn, gnderdii kitabnn matematiksel
fenomenler ihtiva etmesi pekl mmkndr. Nitekim Newton gibi birok dahi, kutsalkitaplarda matematiksel fenomenler aramlardr.37stelik Kuranda rakamlanm kitaplara
33Bu konuya ilk olarak Mlivonun kitabnda rastladm, ondan nce Tark ve Pulsar arasnda iliki kuran biri olup
olmadn bilmiyorum: Mustafa Mlivo, Kuran Ispred Nauke i Civilizacije, Sarajevo, Bemust, 2001, s. 135-136.34
7-Araf-133.35
7-Araf-73.36 5-Maide-110.
37 Ayval Leshem, Newton on Mathematics and Spiritual Purity, Dordrecht, Kluwer Academic Publishers,2003.
-
8/7/2019 caner_taslaman_makale_kuran_ve_bilim-akl yrtme
13/21
Caner Taslaman http://www.canertaslaman.com
13
(kitabun markum)38 dikkat ekilir ki; bu da, kitaplar ile saylar arasnda bir balant
olmasnn Snnetullaha aykr olmadna iaret kabul edilebilir. Bunun mmkn olmas,
olduunun delili elbette olamaz; fakat bu konuda nyargsz olarak karmza kan delilleri
deerlendirmek zorunda olduumuz ve bu konuda nyargl kategorik reddedilere ska
tanklk ettiim iin, bu bala bylesi bir giri yapma ihtiyac hissettim.
Kuranda kullanlan kelimelerin gei adediyle, bu kelimelerin karlk geldii
evrensel fenomenlerle ilikili saylar arasndaki ahenge, astronomi alanndan, aadaki
rnei verebilirim. Bu tarz bir yaklamla, Kuranda mevcut olmayan bir manann
kartlmadn ve Kurann anlamna en ufack bir eklemede bulunulmadn -tarihsel kt
rneklerden kaynakl ekincelere karn- vurgulama ihtiyac hissediyorum. Bu yaklamla,
Kurann olaanstlklerine dikkat ekilirken, Kurann korunmuluuyla ilgili deliller de
sunulduuna dikkat edilmelidir.
1- Kuranda, yevm kelimesinin formlarndan bir gn anlamndaki yevm/yevmen
formlar; toplam 365 kez gemektedir.39 Bu 365i nemli klan, bu saynn bir takvimle
ilikisinden ziyade dnyamzla ilikili nemli bir astronomik fenomeni ifade etmesidir.
Dnyamz Gnein etrafndaki bir tam dnnde kendi etrafnda 365 kez dnm olur; yani
Dnyamzda 365 kez bir gn -gece ve gndz- oluur. Dnyamz Gnee konumu
itibariyle 365 ayr gn yaar. Dnyamzn nemli bir fenomeni olan gece-gndzn
oluumuna, birok Kuran ayetinde dikkat ekilir. Kuranda 365 gibi yksek bir adette
tekrarlanan bir gn (yevm /yevmen) ifadesinin tekrar adedinin, bu astronomik fenomenle
ahengi olduka ilgintir. Bu 365 geiin olduu Kuran ayetleri unlardr:
38 83-Mutaffifin-9, 20.
39 Benim tespitime gre bu ahengi ilk kefeden kii Abdurrezzak Nevfeldir: Abdurrezzak Nevfel, Kurandal ve henk, s. 187.
-
8/7/2019 caner_taslaman_makale_kuran_ve_bilim-akl yrtme
14/21
Caner Taslaman http://www.canertaslaman.com
14
SraNo
GeiYeri
SraNo
GeiYeri
SraNo
GeiYeri
SraNo
GeiYeri
SraNo
GeiYeri
SraNo
GeiYeri
1.1:4
62.7:51
123.16:124
184.26:87
245.40:16
306.57:13
2.2:8
63.7:53
124.17:13
185.26:88
246.40:16
307.57:15
3.2:48
64.7:59
125.17:14
186.26:135
247.40:17
308.58:6
4.2:62
65.7:163
126.17:52
187.26:155
248.40:17
309.58:7
5.2:85
66.7:163
127.17:58
188.26:156
249.40:18
310.58:18
6.2:113
67.7:167
128.17:62
189.26:189
250.40:27
311.58:22
7.2:123
68.7:172
129.17:71
190.26:189
251.40:29
312.60:3
8.2:126
69.8:41
130.17:97
191.27:83
252.40:30
313.60:6
9.2:174
70.8:41
131.18:19
192.27:87
253.40:32
314.62:9
10. 2:177 71. 8:48 132. 18:19 193. 28:41 254. 40:33 315. 64:9
11.2:212
72.9:3
133.18:47
194.28:42
255.40:46
316.64:9
12.2:228
73.9:18
134.18:52
195.28:61
256.40:49
317.64:9
13.2:232
74.9:19
135.18:105
196.28:62
257.40:51
318.65:2
14.2:249
75.9:25
136.19:15
197.28:65
258.40:52
319.66:7
15.2:254
76.9:29
137.19:15
198.28:71
259.41:19
320.66:8
16.2:259
77.9:35
138.19:15
199.28:72
260.41:40
321.68:24
17. 2:259 78. 9:36 139. 19:26 200. 28:74 261. 41:47 322. 68:39
18.2:264
79.9:44
140.19:33
201.29:13
262.42:7
323.68:42
19.2:281
80.9:45
141.19:33
202.29:25
263.42:45
324.69:35
20.3:9
81.9:77
142.19:33
203.29:36
264.42:47
325.70:4
21.3:25
82.9:99
143.19:37
204.29:55
265.43:39
326.70:8
22.3:30
83.9:108
144.19:38
205.30:12
266.43:65
327.70:26
23.3:55
84.10:15
145.19:38
206.30:14
267.43:68
328.70:43
24. 3:77 85. 10:28 146. 19:39 207. 30:43 268. 44:10 329. 70:44
25.3:106
86.10:45
147.19:85
208.30:55
269.44:16
330.73:14
26.3:114
87.10:60
148.19:95
209.30:56
270.44:40
331.73:17
27.3:155
88.10:92
149.20:59
210.30:56
271.44:41
332.74:9
28.3:161
89.10:93
150.20:64
211.31:33
272.45:17
333.74:46
29.3:166
90.11:3
151.20:100
212.32:5
273.45:26
334.75:1
30.3:180
91.11:8
152.20:101
213.32:25
274.45:27
335.75:6
31. 3:185 92. 11:26 153. 20:102 214. 32:29 275. 45:28 336. 76:7
-
8/7/2019 caner_taslaman_makale_kuran_ve_bilim-akl yrtme
15/21
Caner Taslaman http://www.canertaslaman.com
15
SraNo
GeiYeri
SraNo
GeiYeri
SraNo
GeiYeri
SraNo
GeiYeri
SraNo
GeiYeri
SraNo
GeiYeri
32.3:194
93.11:43
154.20:104
215.33:21
276.45:34
337.76:10
33.4:38
94.11:60
155.20:124
216.33:44
277.45:35
338.76:11
34.4:39
95.11:77
156.20:126
217.33:66
278.46:5
339.76:27
35.4:59
96.11:84
157.21:47
218.34:30
279.46:20
340.77:12
36.4:87
97.11:98
158.21:104
219.34:40
280.46:20
341.77:13
37.4:109
98.11:99
159.22:2
220.34:42
281.46:21
342.77:14
38.4:136
99.11:103
160.22:9
221.35:14
282.46:34
343.77:35
39.4:141
100.11:103
161.22:17
222.36:54
283.46:35
344.77:38
40.4:159
101.11:105
162.22:47
223.36:55
284.50:20
345.78:17
41. 4:162 102. 12:54 163. 22:55 224. 36:59 285. 50:22 346. 78:18
42.5:3
103.12:92
164.22:69
225.36:64
286.50:30
347.78:38
43.5:3
104.14:18
165.23:16
226.36:65
287.50:34
348.78:39
44.5:5
105.14:31
166.23:65
227.37:20
288.50:41
349.78:40
45.5:14
106.14:41
167.23:100
228.37:21
289.50:42
350.79:6
46.5:36
107.14:42
168.23:111
229.37:26
290.50:42
351.79:35
47.5:64
108.14:44
169.23:113
230.37:144
291.50:44
352.79:46
48. 5:69 109. 14:48 170. 23:113 231. 38:16 292. 51:12 353. 80:34
49.5:109
110.15:35
171.24:2
232.38:26
293.51:13
354.82:15
50.5:119
111.15:36
172.24:24
233.38:53
294.52:9
355.82:17
51.6:12
112.15:38
173.24:37
234.38:78
295.52:13
356.82:18
52.6:15
113.16:25
174.24:64
235.38:79
296.52:46
357.82:19
53.6:22
114.16:27
175.25:14
236.38:81
297.54:6
358.83:5
54.6:73
115.16:27
176.25:17
237.39:13
298.54:8
359.83:6
55. 6:73 116. 16:63 177. 25:22 238. 39:15 299. 54:19 360. 83:11
56.6:93
117.16:80
178.25:25
239.39:24
300.54:48
361.83:34
57.6:128
118.16:80
179.25:26
240.39:31
301.55:29
362.85:2
58.6:141
119.16:84
180.25:27
241.39:47
302.56:50
363.86:9
59.6:158
120.16:89
181.25:69
242.39:60
303.56:56
364.90:14
60.7:14
121.16:92
182.26:38
243.39:67
304.57:12
365.101:4
61.7:32
122.16:111
183.26:82
244.40:15
305.57:12
-
8/7/2019 caner_taslaman_makale_kuran_ve_bilim-akl yrtme
16/21
Caner Taslaman http://www.canertaslaman.com
16
Dier yandan yevm kelimesinin gnler anlamndaki oul ifade eden trevleri ise
Kuranda 30 kez geer.40 Mslmanlarn, oru ve hac gibi ibadetlerini kendisine gre
gerekletirdikleri Ay takviminde, bir ay 29 veya 30 gn eker. Ayn Dnya etrafndaki
dnn 29,53 gnde tamamlamasyla Ay takviminin aylar oluur.41Matematiksel bir ilem
olan tam sayya yuvarlamay buraya uyguladmzda 30 says karmza kar. (Nitekim
Dnya Gne etrafnda 365,25 gnde dner; bunun tam sayya yuvarlamas 365tir.)
Kuranda gnler anlamndaki eyyam/yevmeyni kelimelerinin getii Kuran ayetleri
unlardr:
SraNo
GeiYeri
1. 2:80 Gnler:
Eyyam2. 2:1843. 2:184
4. 2:185
5. 2:196
6. 2:203
7. 3:24
8. 3:41
9. 3:140
10. 5:89
11. 7:54
12. 10:313. 10:102
14. 11:7
15. 11:65
16. 14:5
17. 22:28
18. 25:59
19. 32:4
20. 34:18
21. 41:10
22. 41:1623. 45:14
24. 50:38
25. 57:4
26. 69:7
27. 69:24
28. 2:203 ki Gn:Yevmeyni29. 41:9
30. 41:12
40 Abdurrezzak Nevfel, Kuranda l ve henk, s. 187-188.41Eric Chaisson ve Steve McMillan, Astronomy Today, s. 198.
-
8/7/2019 caner_taslaman_makale_kuran_ve_bilim-akl yrtme
17/21
Caner Taslaman http://www.canertaslaman.com
17
Burada eyyam formunun 27 kez gemesi de anlamldr. Bu konuya Ayla ilgili bir sonrakikonuda deineceim. Gn kelimesinin tm trevleriyle gei tablosu ise yledir:42
Gn (Yevm) KelimesininTm Trevlerinin Gei
Adetleri
Yevm(gn) 365
Yevmkum (senin
gnn)5
Yevmhum (onungn)
5
Eyyam(gnler) 27
Yevmeyni(iki gn) 3
Yevmyzin(o gn) 70
475
2- Kuranda Ay (Kamer) kelimesi, btn trevleriyle beraber 27 kez geer. 43 Ayn
sideral yrnge periyodu 27 gndr; yani yldzlar esas alnarak hesaplanan Ayn Dnya
etrafndaki yrngesi 27 gndr.44 Dnyann Gne etrafnda dnerken ald yolla alan
fark, Ay iki- gn aras bir srede kapatt iin Ay takviminde aylar 29-30 gn olur.
Ayla ilgisi ak olan 27 saysyla ayn adette Ay kelimesinin 27 kez gemesi ilgin bir
ahenk rneidir. (Daha nce geen gnler ifadesinin iki formunun 27ye 3 eklinde
gemesiyle de bu husus arasnda bir ahenk olmas ilgintir. Ay takviminde gnler; Ayn
27 gnlk sredeki sideral dnyle, buna ilaveten dnyann ald yoldan oluan fark 2-3
gn arasnda kapatmasnn birleiminden oluur. Gnler ifadesi de 27 eyyam ve 3
yevmeyni formlarnn toplam olarak 30 kez geer.)
42Yevmkum ve yevmhum ifadelerinin 5er; yevmyzin ve yevm ul-kyame ifadelerinin 70er kez simetrikgemeleri de ilgintir. Kurandaki ahengi sadece Kuran ve evrensel fenomenler arasnda deil; Kurandaki
birbirleriyle ilikili kelime ve kavramlar arasnda da gzleyebiliriz. Fakat astronomiyle ilikisiz rneklere buradaodaklanmyoruz.43Celal Yenieri, Uzay Ayetleri Tefsiri, stanbul, Erkam Yaynlar, 1995, s. 208.44
Jean Meeus, Mathematical Astronomy Morsels, Richmond, Willmann-Bell, 1997, s. 110.
-
8/7/2019 caner_taslaman_makale_kuran_ve_bilim-akl yrtme
18/21
Caner Taslaman http://www.canertaslaman.com
18
Ay (Kamer) kelimesinin getii yerler:
Sra No Gei Yeri Sra No Gei Yeri Sra No Gei Yeri
1. 6:77 10. 22:18 19. 41:37
2. 6:96 11. 25:61 20. 54.1
3. 7:54 12. 29:61 21. 55:5
4. 10:5 13 31:29 22. 71:16
5. 12:4 14. 35:13 23. 74:32
6. 13:2 15. 36:39 24. 75:8
7. 14:33 16. 36:40 25. 75:9
8. 16:12 17. 39:5 26. 84:18
9. 21:33 18. 41:37 27. 91:2
3-Kuranda sene kelimesinin tm trevleri 19 kez geer. Astronomide Meton dnemi 19
senelik bir dnemden oluur; bu dnem Gne takvimi ve Aya bal oluan aylara ortak bir
arpan oluturmas asndan astronomide nem tar. Meton dneminin dier bir ad
Enneadeceateris (Yunanca 19 sene) de 19 seneyi ifade eder. Meton dneminin 12 senesi 12
ay, 7 senesi ise 13 ay barndrmasyla farkllar.45 Gnee gre oluan seneden ksa olan
Aya bal senenin, ayn hizaya gelii, 7 senesine birer ay eklenmesiyle gerekleir.
Kurandaki sene kelimesinin tekil formunun (sene) 7 kez gemesine karn, oul
formunun (sinyn) 12 kez gemesi de dier bir ahenk gstergesidir. Sene kelimesinin tekil
ve oul formlarnn getii ayetler unlardr:
45Jean Meeus, Mathematical Astronomy Morsels, s. 53.
-
8/7/2019 caner_taslaman_makale_kuran_ve_bilim-akl yrtme
19/21
Caner Taslaman http://www.canertaslaman.com
19
Sene Kelimesinin Tekil
(Sene) ve oul (Sinyn)Formlarnn Gei
Adet ve Yerleri
1. 2:96 Sene
2. 5:263. 22:47
4. 29:14
5. 32:5
6. 46:15
7. 70:4
8. 7:130 Sinyn
9. 10:5
10. 12:42
11. 12:4712. 17:12
13. 18:11
14. 18:25
15. 20:40
16. 23:112
17. 26:18
18. 26:205
19. 30:4
Meton dnemi; Gne ve Ay periyotlarnn 19 ylda bir ayn hizaya getirilmesini ifade
eder. Dier ilgin bir husus, Kuran ayetlerinde, Gne ve Ay kelimelerinin ikisinin
beraber, Meton dnemindeki sene adediyle ayn oranda; 19 kez gemesidir. Gne ve Ay
kelimelerinin beraber getii ayetler unlardr:46
Tekrar Sure Ayet Tekrar Sure Ayet Tekrar Sure Ayet
1. 6 96 8. 21 33 15. 41 37
2. 7 54 9. 22 18 16. 41 373. 10 5 10. 29 61 17. 55 5
4. 12 4 11. 31 29 18. 71 16
5. 13 2 12. 35 13 19. 75 9
6. 14 33 13. 36 40
7. 16 12 14. 39 5
46http://quranmiracles.com/mmwh/mmlhread.asp?id=4
-
8/7/2019 caner_taslaman_makale_kuran_ve_bilim-akl yrtme
20/21
Caner Taslaman http://www.canertaslaman.com
20
Gnele Ayn 19. geilerine karlk gelen ayeti okuduumuzda ise anlamn ve
matematiksel uyumun ahengine tank oluruz:
Gne ile Ay bir araya getirildiinde47
SONU
Bu makaleyi yazarken benimsediim temel ilke, slam felsefesinin birok devinin
yaklamlarndaki temel ilkeyle paralellik arz eder. Bu ilke; Allahn gnderdii
dinin/vahyin/Kurann, Allahn yaratt evreni anlama faaliyeti olan doru bilimin, Allahn
hediyesi akln/doru felsefenin atmayacadr. Eer bir atma varsa; ya yanl bir tefsir,
ya yanl bir bilimsel yaklam, ya da yanl bir akl yrtme mevcuttur.
Verdiim ve benzeri rneklerin, Allahtan ayetler/mucizeler isteyenlere, Kurann
yeterli olduuna dikkat ekerek cevap veren aadaki ve benzeri ayetlerin, hikmetlerinden bir
ksmn idrak etmemize katkda bulunaca kanaatindeyim:
50- Ona Rabbinden ayetler/mucizeler indirilmeli deil miydi? dediler.
Ayetler/mucizeler ancak Allahn katndandr, ben ise ancak apak bir uyarcym de.
51- Kendilerine okunmakta olan bu Kitab sana indirmemiz onlara yetmedi mi?
phesiz onda iman eden bir topluluk iin rahmet ve t vardr.48
Kurann insan sz olmad ve ne bir insann ne de bir insan topluluunun onu
yazabilecei iddiasn; farkl alanlardan gelen birok delil teyit etmektedir. Farkl alanlardan
gelen delillerle sonuca varmak, gncel konulardaki birok kararda olduu kadar bilimler iin
de ideal yntemlerden biridir. Bu ynteme birlemeli tmevarm (consilience of induction)denmektedir.
49 Kuran ile ilgili varlan sonular da, birok farkl alanla ilgili zellikli bu
tek bir Kitaptaki olaanstlklerin birlemesine dayanmaktadr; bu yzden burada
birlemeli tmevarm yntemini kullandm syleyebilirim.
4775-Kyamet-9
4829-Ankebut-50, 51.
49Robert E. Butts, William Whewell, The Cambridge Dictionary of Philosophy, ed: Robert Audi,Cambridge, Cambridge University Press, 1999, s. 850-851.
-
8/7/2019 caner_taslaman_makale_kuran_ve_bilim-akl yrtme
21/21
Caner Taslaman http://www.canertaslaman.com
21
Gncel hayatta ve bilimlerde kullandmz dier bir akl yrtme ekli ise
alternatifleri deerlendirmek ve alternatifler iinde en uygununu semektir.50 Kuranda,
Kurann surelerinin bir benzerinin getirilmeyecei sylenerek inkrclara bu konuda meydan
okunurken, bylesi bir akl yrtmeye atf vardr.51 Kurann btnsellii iinde ok
nemli zellikler ile beraber, sadece ufak bir ksmna deindiim birok olaanstl
barndrmasna benzer; baka -alternatif- bir kitap veya yapt gsterilmesi mmkn deildir.
Bu tarz bir akl yrtme dier bir bavurduum yntemdir. Kullanlan bu yntem ve
delillendirme eklini alternatifsizlik delili olarak isimlendiriyorum. Tek bir Kitapta
gzken birok zellikler ve burada ok az bir ksmndan bahsedilen birok
olaanstlkler; birlemeli tmevarm ve alternatifsizlik delili ile Kurann, bir insan
veya insan topluluu tarafndan oluturulmasna imkn olmadn, ancak Her eyi Bilenin
eseri olabileceini gstermektedir.
50En iyiaklama olarak karm (inference to the best explanation ) veya en iyi hipoteze indergeme
(abduction) gibi gncel hayatta ve bilimde kullandmz birok akl yrtmenin temeli de alternatifler iinde
en uygununu bulmaya dayanr: Peter Lipton, Inference to the Best Explanation, London, Routledge, 2001.512- Bakara-23,24; 11-Hud-13,14.