capitvlvm qvadragesimvm cap. xl
TRANSCRIPT
CAPITVLVM QVADRAGESIMVM CAP. XL
rogus Didonis
in pectore : in animo placidus -a -um = quietus, non turbiitus c- acer)
dubito num ita sit - non dubito quin ita sit ( = credo ita esse)
(labores) exhaurire = perferre
coniugium -in = coniugum vita commiinis
fall ere f ef ellisse falsum
suc-cumbere -cubuisse - resistere; rei s. = re vinci
flectere -xisse -xum
velim ( + com) = utinam
70
INFELIX DIDO
[Ex Vergilii Aeneidis libro IV, solutis versibus]
Flamma amoris
At regina iam caeca amore flagrat. Magna viri vinus et
gentis honos in animo versatur, vultus verbaque hae
rent fixa in pectore, neque ciira membris placidam qui-
etem <lat. s
Prima luce Annam sororem sic alloquitur: "Anna so
ror! Qualis hospes tectis nostris successit, quam nobilis,
quam fortis! Equidem non dubito quin dea natus sit.
Heu, quam ille fatis iactatus est! Quae bella exhausta
narrabat! Nisi certum mihi esset niilli viro coniugio me 10
iungere, postquam primus amor me morte fefellit,
huius iinius amori forsitan succumbere potui! Fateor
enim, Anna: post mortem miseri Sychaei coniugis hie
solus animum meum flexit - agnosco veteris vestigia
flammae! Sed velim prius terra me devoret vel luppiter 15
me fulmine percutiat, quam pudorem solvo aut fidem
fallo!
28 Ille meas, primus qui me sibi iunxit, amores
abstulit; ille habeat secum servetque sepulcro!"
20 Ad haec Anna "O soror mea dilecta!" inquit, "Solane
maerens aetatem ages? Nee dukes liberos nee Veneris
dona noveris? Credisne cinerem aut Manes sepultos fi
dem nostram curare? lure quidem antea reges Libyae te
petentes dimisisti - etiamne placito amori repugnabis?
25 Nonne tibi in mentem venit qui hostes nos cingant:
Gaetiili Numidaeque, gentes invictae, et frater tuus
Pygmalion, qui Tyro bellum minatur? Equidem reor
niimine deorum naves Troianas hue cursum tenuisse.
CAP.XL
fulmen -inis n = fulgur quod terram percutit
fides = promissum
ille qui prim us . .. , meos amores abstulit
insepulcro
d:ilectus -a -um = qui diligitur, carus
aetatem/vitam agere = vivere
cinis-erism = quodigne relinq uitur ,ossa cremata
Manes : mortuos placitus -a -um= qui placet, gratus
Gaetflli-orum, Numidae -arum m :gentes Africae
in-victus -a -um = non victus, qui vinci non potest
Quanta erit potentia Poenorum, quanta gloria tua, so- potemia-aef<potens
30 ror, si cum duce Tr6ian6rum te coniiinxeris! 1ii modo
sacrificiis a dis veniam pete!"
His dictis animum sororis amore inflammavit et
menti dubiae spem dedit atque pudorem solvit. Primo
templa adeunt, ut a dis veniam petant: multas hostias
venia -ae f = gratia qua ignoscitur facto
in-flammare = incendere
35 Cereri, Phoebo Liberoque immolant et ante omnes Iii- Liber-erim= Bacchus
noni, cui coniugia ciirae sunt. Sed quid sacrificia mu- res mihi curae (dat) est =remcfuo
lierem furentem iuvant? Vulnus sub pectore vivit, flam- furere = amensesse
ma amoris iiritur infelix Dido. Nunc per mediam ur-
bem Aeneam secum diicit et opes suas urbemque no-
40 vam ostentat. Loqui incipit - et in media sermone
c6nsistit. Nunc novum convivium hospiti suo parat,
iterumque labores Tr6ian6rum audire poscit. Postquam
ostentare = gloriose ostendere
71
CAP.XL
in-cumbere lecto (dat) = in lectocubantem seponere
Dido et Aeneas venatum eunt
/
. . \
ventum est (ab iis) : venerunt
praeter-ire
In-sequI = sequi
capra -ae/
spelunca -ae f = antrum
respicere = curare
extemplo = statim qua non malum ullum
velocius est = quae est malum velocissimum omnium
72
media nocte digressI sunt ceterI, ea sola in domo vacua
maeret lectoque Aeneae relicto incumbit: ilium absen-
tem et audit et videt. 45
Fama velox
Aeneas autem ii.na cum Didone venatum ire parat.
Prima liice regina progreditur Poenis principibus comi
tata, ac simul Aeneas cum agmine Troianorum exit.
Postquam in altos montes ventum est, caprae ferae de so
saxis desiliunt et cervi campos et valles cursii petunt. At
puer Ascanius acri equo vectus iam eos praeterit aprum
aut leonem quaerens.
Interea caelum tonitrii misceri incipit; insequitur im
ber grandine mixtus, et Tyrii et Troiani undique tecta 55
petunt, dum amnes de montibus ruunt. Dido et dux
Troianus in eandem speluncam deveniunt, diicente Iii
none. Ille dies malorum reginae atque mortis prima
causa fuit. Neque enim 1amam respicit Dido, neque iam
amorem suum celare conatur: 'coniugium' vocat, hoc 60
no mine se exciisat ...
Extemplo Fama per urbes Libyae it, Fama qua non
aliud malum iillum velocius est - monstrum horren-
dum, ingens, cui, quot sunt ph1mae in corpore, tot vigi-
65 les oculi sunt, tot linguae, tot aures. Haec tum vario
sermone aures hominum complebat gaudens, et pariter
vera ac falsa narrabat: 'Aeneam Troia venisse, cum quo
CAP. XL
pluma -ae f = penna vigil -is = vigilans
con-cumbere-cubuisse = viro pulchra Dido concubuisset; eos nunc regni oblitos eidemlectoincumbere
luxus-fis m = vita nimis in luxfi hiemem agere, turpi cupidine captos!' magnifica
10 Nuntius deornm
Iuppiter vero, ubi haec audivit, Mercurium sic allo-
quitur et haec mandat: "Age vade, fili, et defer mea
dicta per auras ad ducem Dardanium, qui nunc Kartha
gine moratur neque fiitorum promissa respicit. Non
75 ideo genetrix pulcherrima illum ab armis Graiorum bis
servavit, sed ut Italiam regeret et posteri eius Romani
totum orbem sub leges subicerent. Si ipse tantarum
rerum gloria non accenditur, num Ascanio filio pater
regnum invidet? Quid struit? aut qua spe in gente ini-
80 mica moratur? Naviget! Hoc est mandatum nostrum!"
Mercurius statim patris imperio paret: alas pedibus
nectit atque avi similis volat inter terras caelumque ad
litus Africae. Ut primum terram filatis pedibus tetigit,
Aeneam novam arcem aedificantem conspexit. Erat illi
85 ensis gemmis fulgens et amictus ex Tyria purpura, mfi
nera Didonis. Continuo Mercurius "Th nunc" inquit
cupido-inisf = cupiditas
mandare = tradere (rem agendam), imperare
Dardanius -a -um =Troianus
sub-icere -iecisse -iectum ( < -iacere) = subimpe-noponere
invidere = dare nolle struere = parare, ex
cogitare mandatum-in=impe-
num nostrum : meum
nectere -xisse -xum = vinculo iungere
alatus -a -um= qui alas gerit
amictus -us m = pallium
"uxorius altae Karthaginis fundamenta locas pulchram- uxorius-a-um = qui uxorem habet
que urbem exstruis, oblitus regni rerumque tuarum!
lpse rex deorum de claro Olympo me demisit, ipse haec
73
CAP.XL
e-vanescere -nuisse +-:> apparere
ob-mfitescere -tuisse = mfitus fieri
attonitus -a -um = stupefactus
ad-vocare
ornare = paratum facere
cogere = convenire iubere
prae-sentire
per-fidus -a -um= qu:i fidem fallit
ne-fas indecl n - fas dis-simulare = simulando
celare de-cedere = excedere dextra : promissum hibernus -a -um: hiber-num tempus = hiems
confibium -in = coniugium
bene merere de aliquo = bene facere alicui
misereti (alicuius) = miserari (aliquem)
nom ego tfi,gen meitui infensus -a -um= inimi
cissimus (-.benignus) moribundus -a -um
= moriens
74
mandata ad te ferre iussit: Quid struis? aut qua spe in 90
terris Libycis moraris? Si te non movet tan ta gloria fu
tiira, at respiee Aseanium filium, eui regnum Italiae
debetur!" Haee loeiitus deus ex oeulis Aeneae in tenues
auras evanuit.
Aeneas vero obmiituit amens, tanto imperio deorum 95
attonitus. Heu, quid agat? quibus nune verbis audeat
reginam adire furentem? unde ordiatur? Ita animum
dubium nune hue nunc illiie in varias partes versat.
Postremo Troianos principes advoeat iisque mandat ut
classem clam ornent, arma parent soeiosque ad litora 100
eogant. Qui omnes laeti imperio parent.
At regina - quis amantem fallere potest? - dolum
praesensit; namque Fama ei detulit 'armari classem cur
sumque parari.' Saeva atque amens Aeneam his verbis
appellat: "Quid? Sperasne, perfide hospes, te tantum 105
nefas dissimulare posse et mea terra clam deeedere?
Ergo nee noster amor nee dextra data te tenet nee Dido
erudeliter moritiira? Quin etiam hiberno tempore clas
sem ornas et per medias Aquilones navigare properas!
Mene fugis? Ego per has laerimas, per dextram tuam, 110
per eoniibium nostrum te 6r6: si quid bene de te merui,
aut si tibi duke fuit quidquam meum, miserere mei et
mu.ta istam mentem! Propter te gentes Libyae me ode
runt atque Tyrii mihi infensi sunt, propter te pudorem
et famam exstinxi. Cui me moribundam deseris? Quid 115
moror? an dum frat er Pygmalion mea moenia destruat
aut Iarbas, rex Gaetiilorum, captam me abdiicat? SI
saltem infantem de te haberem, si qui parvulus Aeneas
in aula mea liideret qui memoriam tui referret, non
120 omnino deserta viderer ... "
Dum ilia loquitur, Aeneas ciiram suam diligenter dis
simulabat nee oculos demisit. Tandem paucis res-
pondit: "Numquam, regina, negabo te bene merita1n
esse de me, nee me paenitebit tuI meminisse, dum me-
125 moria mihi est, dum animam diico! Pro re pauca lo
quar: Neque ego speravi bane fugam celari posse, nee
umquam te uxorem diixi aut coniugium tibi promisi.
Nunc Italiam petere di immortales me iubent: hie
CAP.XL
Iarbas-aem
si qui ... = si aliqui ...
aula-ae/ = regia tui (gen): de te omnino = in omnI re, plane
mereri -imm esse (dep) = merere -uisse
amor, haec patria est mihi. Quoties nox terras operit, quoties = totiesquoties
130 quo ties astra surgunt, imago patris Anchisae in somnis astrum -in = stella
me admonet. Nunc etiam niintius deorum ab ipso love ad-monere = monere
missus mandata ad me detulit, ipse deum in claro lii-
mine vidi miiros intrantem vocemque eius his auribus
audivi. Desine querellis tuis et me et te incendere! Non
135 mea sponte Italiam peto."
Eum talia dicentem Dido aversa intuetur hue illiic
volvens oculos, et sic ira accensa fatur: "Non est tibi
divina parens, perfide, sed diira saxa te genuerunt ti
gresque iibera tibi admoverunt! In litus eiectum,
140 egentem te except et - demens - partem regnI dedI,
classem amissam restitui, socios a morte servavi! Nunc
di te abire iubent! Itane vero? Putasne earn rem dis
superis ciirae esse? Neque te teneo neque dicta tua
querella -ae/ < queri (mea) sponte = mea vo
luntate, per me
ad-movere ex-cipere-cepisse -ceptum = recipere
de-mens -entis = amens
75
CAP.XL
re-fellere -fellisse = fa]-sum esse demonstrare
peritiirum esse
poenas dare = puniri
ab-rumpere = subito finire
cunctari = dubie morari famula -ae f = ancilla sus-cipere = capere et
sustinere thalamus-Im= cubicu
lum coniugum solari = consolari iussum -in = quod iube
tur, imperium ex-sequi = perficere
carina -ae/ = trabs navis infima
temptare = experiri
im-pJorare = plorando orare
ob-stare = viam claudere, prohibere
rogus -im
taedere: t.et me rei (gen) = res mihi molesta est
lucem : vitam
76
refello: i, pete regnum ltaliae per undas! Spero equidem
te in mediis scopulis peritiirum et nomine 'Didonem' 145
saepe vocatiirum! Dabis, improbe, poenas!"
His dictis medium sermonem abrumpit et aegra ex
oculis aufugit, linquens eum ciinctantem et multa di
cere parantem. Famulae earn collapsam suscipiunt, in
marmoreum thalamum referunt et in lecto ponunt. 150
At pius Aeneas, quamquam amicam dolentem solari
cupit, tamen iussa deorum exsequitur classemque re
visit. Ibi vero Troiani studiose laborant, robur e silvis
conferunt et iam de toto litore naves celsas dediicunt.
Novae carinae natant, socii tota ex urbe concurrunt. 155
Quo tum dolore Dido afficiebatur talia cernens! Quos
gemitiis dabat, cum ex summa arce prospiciens litus et
mare turba hominum et navium misceri videret! Iterum
precibus lacrimisque animum viri temptat. Non iam
coniugium orat neque ut regno Latii careat, sed ut tern- 160
pus ad navigandum idoneum exspectet et ventos secun
dos. Moram brevem petit 'dum fortiina se dolere do
ceat!' Ita supplex implorat, sed ille nee fletii nee preci
bus movetur: rata obstant.
Rogus Didonis
Tum vero infelix Dido fans exterrita mortem orat;
taedet earn vitae. Multa prodigia earn monent ut liicem
relinquat: cum sacrificium faceret, vidit vinum sacrum
in foedum cruorem se vertere; nocte obsciira vox Sy-
165
170 chaei vocantis exaudita est, atque in somnis ipse ferus
Aeneas earn furentem prae se agit. Muha praeterea va
tum praedicta earn terrent.
Ergo ubi dolore victa mori constituit, tempus mo
dumque ipsa secum reputat, et sororem alloquitur vultii
175 serene consilium celans ac spem simulans: "Inveni ra
tionem, Anna, quae mihi reddat eum aut amore eius me
solvat: sacerdos quaedam ex gente Massylorum <licit
'carminibus se mentes aegras ciiris exsolvere posse.' Th
in regia interiore sub divo erige rogum, et arma viri,
180 quae in thalamo fixa reliquit, exuviasque omnes lectum
que iugalem, quo perii, super impone! Ciincta viri im
pii monumenta abolere volo itaque me iubet sacerdos."
Haec lociita silet ore pallido. Non tamen Anna intellegit
sororem furentem fiinus parare. Ergo iussa peragit.
185 Rogo ingenti in regia erecto, regina locum floribus et
fronde exornat; super rogum exuvias et ensem relictum
CAP. XL
praedictum -in= quod praedicmm est
re-putare (rem) = cogitare ( de re)
(vultus) serenus = placidus
ratio-onis/ = modus agend1, consilium
Massyli -orum m: gens Africae
ex-solvere = liberare divum -in = caelum apertum
erigere = alte exstruere exuviae -arum f = vest1-
menta lectus iugalis = lectus
coniugum
per-agere = perficere, exsequi
effigiemque Aeneae in toro locat. Circum stant arae, et effigies -ei/ = imago
sacerdos crinibus passis deos inferos invocat, dum ipsa
Dido moritiira iiixta altaria precatur.
190 Nox erat, et fessa corpora placide dormiebant sub
nocte silenti - at non infelix Phoenissa! Renovantur
ciirae riirsusque surgit amor et ira: "En, quid agam?
altaria -ium n = ara
Solane fugiens nautas ovantes supplex comitabor? an ova.re= superbegaudere
classe mea eos persequar et cives meos, quos ex urbe
195 Tyro vix eripere potui, riirsus in mare agam et ventis
vela dare iubebo?
77
CAP.XL
quin + imp = age averte : prohibe
discessus -iis m <discedere
diicere somnos = dormire
circum-stare deinde = posthac
versare : reputare praeceps -cipitis: p. ire=
(se)praecipitare=ruere, properare
potestasest tibi: potes trabs : navis col-liicere = liicere fervere/-ere = ardere in his terris morantem heia! (interiectio) abrumpe moras miitabilis-e = qUifacile
mutatur im-miscere < invisum-i n = quod videtur
aether -eris m = aer summus, caelum
festinare = properare
~ vagina -ae/
ardor -oris m = smdium ardens
ter quater-que : iterum iterumque
pro! = o! heu! advena -ae m = is qui advenit
il-liidere -sisse ( + dat) = eliidere
78
Quin morere, ut merita es, ferroque iiverte dolorem!"
Aeneas autem, omnibus rebus ad discessum paratis,
in celsa puppi dormiebat. Huie in somnis riirsus se ob
tulit deus Mercurius et ita monuit:
547
200
"Nate dea, potes hoc sub casu ducere somnos? 560
N ec quae te circumstent deznde pericula cemis,
demens, nee Zephyros audis spirare secundos?
Illa dolos dirumque nefas in pectore versat ...
Non fugis hinc praeceps, dum praecipitare potestas? 565
I am mare turban trabibus saevasque videbis
collucere faces, iam fervere litora fiammis,
si te his attigerit tems aurora morantem.
H eia age, rumpe moras! Varium et mutiibile semper
femina!" Sic fatus nocti se immiscuit atrae. 210
Hoc viso exterritus Aeneas e somno se corripit so
ciosque excitat: "Vigilate, viri, et capite remos! Solvite
vela cito! Ecce deus ab aethere missus iterum nos iubet
fugam f estinare ac fiines incidere. Imperio dei ovantes
pareamus!" Hoc dicens ensem fulgentem e vagina eripit 21s
et funes incidit. idem omnium ardor fuit, mox cuncta
classis litus deseruit.
Et iam prima aurora terras novo spargebat tu.mine.
Regina, ut primum ex alta turri vidit classem plenis
velis procedere, ter quaterque pulchrum pectus manu 220
percutiens et comas scindens "Pro, Iuppiter!" ait, "Ab
ibit advena, et regno nostro illuserit? Cur non arma
capient totaque ex urbe sequentur? ite, ferte flammas,
date tela, solvite naves! - Quid loquor? aut ubi sum?
225 Quae insania mentem mutat? infelix Dido, nunc de-
mum facta impia te tangunt! En tides eius quern patrios
Penates secum portare aiunt et parentem aetate confec
tum umeris subiisse! Nonne ego eum et socios et ipsum
Ascanium ferro absumere potui? Etiam si pugnae for-
230 tuna dubia fuisset, quern metui moritura? Faces in
CAP. XL
tangunt : afficiunt fides-eif = animusfidus
umeris subire : umeris sustinere
absumere : occidere
castra tulissem, carinas flammis delevissem, filium et tulissem: ferrepotui
patrem cum genere exstinxissem - et ipsa memet super exstinguere = perdere me-met=me
eos iecissem!
.. 6 Sol, qui omnia terrarum opera flammis tuis illus-
235 tras, tuque Iuno, testis harum curarum, et Furiae ultri
ces, audite preces nostras: Si necesse est virum impium
terram I taliae attingere et sic fiita poscunt - at hello et
hostium armis ex finibus suis pulsus auxilium imploret
videatque indigna suorum funeral Nee in pace regno
240 fruatur, sed ipse ante diem cadat insepultus! Haec
precor, cum his precibus extremis sanguinem effundo.
-Tum vos, o Tyrii, omne genus eius futurum exercete
odio: hoc munus date cineri nostro! Nulla amicitia sit
inter populos nostros! Exoriatur aliquis ex nostris ossi-
245 bus ultor, qui igni ferroque colonos Dardanios perse
quatur nunc, olim, quocumque tempore vires dabun-
tur!"
Sic ait, et oculos sanguineos volvens, pallida morte
futura, altum rogurn conscendit ensemque Aeneae
250 eduxit - munus non in hunc usum datum!
Furiae-arumf: tres deae quae homines scelestos puniunt
deus ulwr-oris m; dea ultnx-icis f
nostras : meas at= tantum, saltem
funus : caedes
ante diem= ante temp us in-sepultus extremus = ultimus,
postremus exercere : perseq ui
ex-oriri = oriri ( ultor : Hannibal) ignf abl = igne colonus = vir qui patria
relicta novam terram incolit
sangumeus -a -um = sanguine plenus
Osus -us m < OtI
79
CAP. XL
cubilc -is n = lcctus
lacrimis et mente: lacrimans et cogitans
novissimus = ultimus
dukes dum fata ...
cursum quern fortiina mihi dederat peregi
ulta : ulciscens poenas ab eo recipio = is
mihi poenas dat (a me pfmitur)
nimium adv = nimis litora nostra
os (ace) impressa toro = postquam os toro impressir
sub umbras : ad inferos ferro (dat) = in ferrum
(: ensem)
80
Hie, postquam lliaciis vestes notumque cubile
conspexit, paulum lacrimis et mente moriita
incubuitque toro dixitque novissima verba:
"Dukes exuviae, dum fiita deusque sinebat,
accipite hanc animam meque his exsolvite curis!
Vixi et quem dederat cursum fortuna peregi
et nunc magna mei sub terriis ibit imago.
Urbem prae_cliiram statui, mea moenia vidi,
ulta virum poeniis inimico ii friitre re&pi,
fetix, heu, nimium felix - si litora tantum
numquam Dardaniae tetigissent nostra carinae!"
Dixit, el 6s impressa toro "Moriemur inultae,
648
650
255
260
sed moriiimur!" ait, .cSic, sic iuvat ire sub umbras!" 660
Inter talia verba illam ferro collapsam aspiciunt comi
tes. It clamor ad alta atria, gemitii et ululatii feminarum 265
tecta resonant - non aliter quam si omnis Karthago ab
hostibus capta esset flammaeque furentes per aedes ho
minum atque deorum volverentur!
[ H inc incipit Aeneidis liber V]
Interea in media mari Aeneas cursum rectum per 270
atros fliictiis tenet moenia Karthaginis respiciens, quae
iam infelicis Didonis flammis colliicent. Ille vero igno-
rat quae causa tantum ignem accenderit ...
Cum iam nulla terra cerneretur, ventus miitatus clas
sem in portum Siciliae compulit, ibique rex Acestes 275
iterum Troianos fessos benigne excepit. Hie Aeneas,
cum annus praeteriisset ex quo die Anchises sepultus
est, Manibus patris sacrificia fecit atque ludos magnifi
cos apparavit, quibus iuvenes Troiani inter se certave-
280 runt cursii ac viribus, iaculis sagittisque.
Inter eos liidos feminae Troianae, cum eas longi erro
ris taederet, naves incenderunt, sed imbre a love misso
ignis mox restinctus est. Refectis navibus, Aeneas ple
rasque feminas, quamquam eas iam facti sui paenitebat,
285 in Sicilia reliquit atque ipse cum sociis fortissimis Cu
mas in Campaniam profectus est.
[Liber VI]
Hie Aeneas solus in antrum Sibyllae vatis penetravit;
quae eum secum ad inferos duxit, ubi pater Anchises
290 multa narravit de futuro imperio Romano et de f ortitu
dine Romanorum; tum, postquam filio miranti viros
Romanos fortissimos ostendit usque ad liilium Caesa
rem, his verbis Romanos admonuit:
851 ecru regere imperio populos, Romane, memento!
295 Ha,e tibi ernnt artes: pacisque imponere morem,
parcere subiectis et debelliire superbos."
Ciimis profectus Aeneas primum portum Caietae pe
tivit, deinde ventis secundis ad ostium Tiberinum ad
vectus est.
CAP.XL
exquodie= exeodiequo
iaculum -in= pilum quod procul iacitur
me paenitet facti = me paenitet ita fecisse
Cumae -arum f oppidum Campaniae
Capua
c~~ Cumae 'Pa11ia
Mare e:. Inferum
fortitiido-inisf( < fortis) = virtiis
memento -toteimperfuc <meminisse
tu memento regere = nolito oblivisci r., ciiraro utrcgas
de-bellare = bellovincere
Tiberinus-a -um <Tiberis
81
CAP.XL
Vocabula nova: coniugium fulmen ctms potentia vema capra grando spelunca ph1ma luxus cupido mandatum amictus nefas conubium aula astrum querella tigris famula thalamus iussum carina praedictum divum rogus exuv1ae effigies altaria discessus visum aether vagma ardor advena ultrix iisus cubile iaculum forritudo placidus dilectus placitus invictus vigil alatus uxorius attonitus perfidus rubernus inrensus
82
PENSVMA De ciisu vociitivo
Aemilia: "O Hil-, m- optim- vir!" Martialis:
"Semper pauper eris, si pauper es, Aemilian-." Catullus:
"Cenabis bene, m- Fabull-, apud me." Hector: "Heu, fuge, nat- deal" Hecuba: "O miserrim- coniunx!" Anchises: "Fuge, m- fil-!" Aeneas: "Veni mecum, Achat-, m- amic-!" Achates: "Quid nunc sentis, Aene-?" Dido: "Perfid- hos
pes!" "Dabis, improb-, poenas!" Consul (in senatu): "Quid censes, Marc- Tull-? et tu,
Luc- Cornel-?" Spectator-, plaudite!
PENSVMB Dido: "- [ = utinam] prius luppiter me - percutiat quam viri amori - [ ~ resisto] ! " Anna: "O soror mea - [ = cara] ! Etiamne - [ = grato] amori repugnabis?" Ira animum sororis amore- [ = incendit]. Templa adeunt ut a dis-petam, nee vero sacrificia mulierem - [ = amentem] iuvam. Poenis et Troianis venantibus, tonare incipit; - [ = sequitur] imber -mixtus, et Dido et Aeneas in eandem - deveniunt. - [ = statim] Fama narrat 'eos in maximo - vivere turpi - [ = cupiditate] captos!'
Mercurius Iovis - [ = imperia] ad Aeneam defen: "Quid - [ = paras]? Noli hie morari! Italiam pete!" Haec locutus deus ex oculis eius -. Aeneas imperio divino - [ = stupefactus] -, tum Troianos principes - iisque - [ = imperavit] ut dassem dam ornarent.
At regina, quae dolum -, Aeneam appellat: "Sperasne, -hospes, te tantum - [ ~ fas] - posse et - tempore [ = hieme] clam hinc - [ = excedere]? Per - [ = coniugium]
nostrum te oro: - mei!" Ira supplex -. Aeneas: "Numquam te uxorem diixI aut - tibi promisi. Desine - tuis et me et te incendere! Non mea - Italiam peto." Dido dicta eius non-, sed medium sermonem - et virum - [ = dubie morantem] relinquit. - [ = ancillae] earn collapsam -.
lam regina rnorI cupit: - earn vitae. Annam orat m -erigat et super rogum arma et - [ = vestimenta] et - [ = imaginem] Aeneae imponat. Dido, cum classem abire videret, Furias - [< ulcisci] invocavit. Tum rogum conscendit, toro -, atque ensem e - ediixit.
Officium Romanorum est "parcere - et - superbos." Synonyma: pallium et-; stella et-; ara et-; lectus et
-; pilurn et -; virtiis et -; vigilans et -; moriens et -; praecipitans et-; recipere et-; amens esse et-; perficere et - et -; properare et -; eliidere et-.
PENSVM C Quid Dido Annae sorori fassa est? Ciir Dido amori repugnabat? Quid Anna sororI suae suasit? Quid Fama narrabat de Didone et Aenea? Quis Aeneam ex Africa excedere iussit? Ciir Aeneas clam classem ornavit? Quomodo Dido consiliurn Aeneae cognovit? Quid Aeneas reginae implorantI respondit? Num Dido dicta eius refellit? Quid Dido Annam facere iussit? Quae res super rogum impositae sunt? Quae fuerunt preces Didonis extremae? Quid vidit Aeneas e nave respiciens? Ciir pleraeque feminae in Sicilia relictae sunt? Quo Sibylla Aenearn diixit?
moribundus demens iugalis praeceps mutabilis insepultus sanguine us succumbere inflammare furere ostentare incumbere insequi concumbere mandare subicere struere nectere evanescere obmiitescere advocare praesemire dissimulare decedere misereri admonere admovere excipere refellere abrumpere ciinctari susc1pere solari exsequi implorare obstare taedere reputare exsolvere peragere ovare circumstare fervere immiscere festinare illiidere debellare extemplo omnino sponte memet
CAP.XL
83