CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ

TẮC TIA SỮA

TS BS. LÊ THỊ THU HÀ

3 - 2017

NỘI DUNG

MỞ ĐẦU

CÁC NGUYÊN NHÂN THƯỜNG GẶP

CÁCH XỬ TRÍ

DỰ PHÒNG TẮC TIA SỮA

MỞ ĐẦU Lợi ích sữa mẹ

• Thực phẩm hoàn hảo nhất của tự nhiên dành

cho trẻ sơ sinh.

• Làm tăng sức đề kháng, nuôi dưỡng nguồn

sinh lực dồi dào mang đến cho con sự khởi đầu

tốt nhất trong cuộc sống.

• Đặc biệt nó còn là sợi dây vô hình gắn kết

tình mẫu tử thiêng liêng giữa mẹ và bé.

• Đây là lý do tại sao tổ chức Y tế thế giới

(WHO) khuyến cáo nuôi con hoàn toàn bằng

sữa mẹ ít nhất trong 6 tháng đầu

ĐỊNH NGHĨA

TẮC TIA SỮA

• Tắc tia sữa là hiện tượng «ống dẫn sữa trong

hệ thống tuyến sữa của người mẹ bị tắc”. Từ

đó sữa được sản xuất nhưng không thoát ra

được. Hiện tượng tắc tia xảy ra.

•Sữa có thể tích tụ và tạo thành cục u ở vú.

• Hiện tượng thường xuyên xảy ra ở những

ngày đầu mới sinh và trong những thời kì đầu

người mẹ cho con bú bằng sữa mẹ.

NGUYÊN NHÂN

• Không cho con bú sớm và thường xuyên.

Sữa mẹ tiết ra trong những ngày đầu tiên sau

sinh là sữa non, rất nhiều chất dinh dưỡng và

“rất đặc” chính vì sữa non rất đặc nên sẽ dễ

gây ra hiện tượng tắc sữa.

• Không vắt sữa non thừa sau cử bú. Các bà

mẹ đã cho con bú sữa non ở ngay những ngày

đầu tiên nhưng vẫn bị tắc sữa đó chính là vì

không vắt hết sữa non thừa sau khi trẻ bú hoặc

vắt sữa không đúng cách và vẫn còn 1 lượng

sữa non đọng lại gây ra tắc sữa.

NGUYÊN NHÂN

• Bé ngậm bắt vú không tốt, bú không đủ mạnh.

• Mặc áo nịt vú quá chật.

• Khoảng cách các cử bú dài.

• Cai sữa đột ngột

• Sẹo ở vú do phẫu thuật.

NGUYÊN NHÂN

• Cảm sốt: mẹ mệt, không cho bé bú đều làm

sữa khó lưu thông

• Nhiễm khuẩn: vi khuẩn thường xâm nhập từ

ngoài vào thông qua đầu vú và hệ thống ống

tuyến vú. Khi hệ thống ống dẫn sữa nhiễm

khuẩn sẽ bị hẹp gây cản trở sữa thoát ra ngoài.

• Stress: Sản phụ bị căng thẳng tinh thần trong

thời kỳ cho con bú hoặc chế độ dinh dưỡng cho

người mẹ chưa hợp lý… cũng làm tăng nguy

cơ tắc tia sữa (qua giảm tiết oxytocin)

Những biểu hiện

của tắc tia sữa

• Sản phụ thường cảm thấy một hoặc hai bầu vú

căng, tức và đau hơn, tình trạng này tiến triển

ngày một tăng lên. Sau cho bé bú tình trạng

giảm dần.

• Mệt mỏi, nhức đầu, sốt cao (+/-)

• Sờ: thấy có những khối tròn bề mặt gồ ghề,

mật độ cứng với nhiều kích thước khác nhau,

khi chạm vào rất đau.

• Nặn hoặc hút hoặc cho con bú thì không thấy

sữa từ bầu sữa chảy ra.

Nguy cơ

của tắc tia sữa

• Viêm vú

• Abcess vú

Điều trị Tắc Tia Sữa

Nguyên tắc

Làm trống bầu vú hoàn toàn

Điều trị Tắc Tia Sữa

Cho bú, cho bú và .... cho bú

Điều trị Tắc Tia Sữa

- Chườm ấm

- Massage

- Làm trống bầu vú

- Nghỉ ngơi

Chườm ấm • Giúp sữa nơi bị tắc dễ tan ra.

• Không chườm quá nóng sẽ gây bỏng rát da

• Có một số cách chườm ấm:

• Cho nước nóng vào 1 bình, quấn xung quanh

bằng 1 cái khăn lông mỏng vừa phải, áp vào

mặt trong cánh tay thấy nóng vừa, tránh

bỏng, bắt đầu lăn lên nơi bị tắc tia.

• Dùng khăn nhúng nước ấm đắp lên

• Tắm bồn bằng nước ấm: ngâm mình và toàn

bộ ngực vào trong bồn nước ấm, vừa ngâm

vừa massage ngực bị tắc.

Massage

• Massage: nhẹ nhàng nhưng phải tạo được 1

lực chắc chắn tương đối lên nơi đang bị tắc,

massage từ nơi tắc hướng về phía núm vú.

• Dùng 2 lòng bàn tay xoa bóp nhẹ nhàng 2 bầu

ngực (khoảng 30 giây). Dùng 5 ngón tay chụm

lại vê quầng vú .

• Thời điểm massage:

• Trước khi cho bú/hút

• Trong khi cho bú/hút

• Sau khi cho bú/hút

Làm trống bầu vú

• Thay đổi nhiều tư thế cho con bú

• Mỗi tư thế bú của bé sẽ tác động lực hút mạnh

nhất trên những tia sữa khác nhau. Vì vậy với

các bé bú mẹ trực tiếp, các mẹ có thể thay đổi

nhiều tư thế bú. Một số mẹ chỉ cần thay đổi tư

thế bú thôi, là có thể làm thông tia.

• Trong khi cho bú tiếp tục massage nhẹ nhàng

nhưng chắc chắn lên vùng bị tắc.

Thay đổi tư thế cho con bú

Thay đổi tư thế cho con bú

Thay đổi tư thế cho con bú

Làm trống bầu vú

• Tư thế bé, ngậm bắt vú đúng

• Bú bên vú tắc trước

• Bú thường xuyên: 2 giờ

Cho bú, cho bú và cho bú:

cho bé bú bên đau trước.

Vắt sữa bằng tay

Vắt sữa bằng tay

Dùng tay massage bầu sữa bị tắc thì những túi

sữa vón cục ở bên trong sẽ dần tan ra và vắt nhẹ

sữa sẽ chảy ra được. Phương pháp này sẽ rất

hiệu quả với các trường hợp bị tắc tia sữa ở mức

độ nhẹ.

Thực hiện: Dùng 1 bàn tay đè ép bầu vú lên thành

ngực hoặc dùng 2 bàn tay ép vào nhau. Vừa ép

vừa day sẽ làm tan các vị trí sữa đã đông kết.

“day ép” chứ không phải là “xoa”, bởi vì chỉ có lực

day ép mới có tác dụng đối với vị trí tắc nằm ở

sâu trong bầu vú và mới có thể làm tan sữa đã

đông kết. “Đè ép” nhẹ nhàng trong mức đau có

thể chịu đựng được, day từ từ theo vòng tròn,

tăng dần, khoảng 20 – 30 lần, rồi lại làm ngược

lại. Thực hiện như trên nhiều lần.

Vắt sữa bằng tay

Vắt sữa bằng tay

- Xoay tròn ngón tay quanh quầng vú để tác động trên

các tia sữa khác nhau

Dùng máy hút sữa hỗ trợ

Dùng máy hút sữa

Dùng máy hoặc dụng cụ hút sữa để hút sữa

mẹ từ bầu ngực ra ngay khi có dấu hiệu tắc

sữa vì nếu để đến khi sữa đã đóng cục thì

việc hút rất khó khăn.

Dùng máy hút sữa hỗ trợ

• Sau khi cho con bú xong mẹ sẽ dùng máy hút

sữa thêm

• Nếu mẹ không cho bé bú trực tiếp thì sẽ tiến

hành hút sữa

• Khi dùng máy hút sữa để hút, tốt nhất dùng

máy hút sữa điện, lực hút mạnh.

• Luôn nhớ bước massage, vê quầng vú trước

khi hút/vắt sữa, để kích thích phản xạ xuống

sữa

Hỗ trợ Điều trị Tắc Tia Sữa

• Thuốc giảm đau

• Nghỉ ngơi

• Ăn uống

Dự phòng Tắc Tia Sữa

• Luôn giữ thật sạch đầu vú, nhất là ở các kẽ của

núm vú.

• Lau sạch đầu vú và vắt bỏ vài giọt sữa đầu tiên

trước mỗi lần cho con bú, khi bé bú xong lại lau

sạch và lau khô đầu vú.

• Nếu vắt sữa phát hiện tia sữa nào đó tắc hoặc

chảy không thành tia, thì xoa vú cho mềm, sau

đó vắt mạnh để thông ống sữa khi cho bú như

vậy sẽ tránh được tắc tia sữa.

Dự phòng Tắc Tia Sữa

• Cho bú ngay sau sinh, tốt nhất là 24h đầu tiên

để bé được hưởng sữa non mà cũng là để

phòng ngừa hiện tượng tắc tia sữa.

• Mẹ nhiều sữa và cho bé bú thường xuyên, bú

đúng cách sẽ giúp mẹ đề phòng bị tắc tia sữa.

• Giữ tinh thần thoải mái.

• Mẹ thường xuyên ăn những thực phẩm lợi sữa

giúp hỗ trợ hoạt động của các tuyến sữa tốt

hơn, tăng cường lượng sữa.

Dự phòng Tắc Tia Sữa

• Giữ tinh thần thoải mái

• Không cai sữa đột ngột

KẾT THÚC

TS.BS. Lê Thị Thu Hà