ณฐพงษ จนตะมงคล

ดาวเพดานนาน

ดาวเพดานนานณฐพงษ จนตะมงคล

2 ดาวเพดาน

ดาวเพดาน

ดาวเพดานกเปนสวนหนงของงานประดบตกแตงภายในของ

อาคารสถาปตยกรรมทางพทธศาสนา แทบทกวดในลานนาจะมดาว

เพดานประดบอย จงนบวาดาวเพดานมความสาคญและมความผกพนกบ

ชาวลานนาพอสมควร แมวาคนสวนมากจะไมรเกยวกบคตความเชอท

แฝงอยในดาวเพดานกตาม แตกยงสามารถรบรถงความงดงามของดาว

เพดานได รปแบบของดาวเพดานนนคงพฒนามาจากรปทรงเรขาคณต

โดยชางจะนาเอารปทรงเรขาคณตเหลานนมาพฒนามาเปนรปทรงทเขา

กบคตความเชอตางๆทมมาแตโบราณ ซงไดรบมาจากจนและอนเดยทอด

หนง จากจดนดาวประดบเพดานจงมการววฒนาการทงทางดานรปทรง

และลวดลายทงายๆ และมหนาท ในการตกแตง ตาแหนงการประดบ

ตกแตงดาวเพดานอยเพดานในวหารและโบสถ ทาใหเกดความรสกม

สนทรยภาพแทนการทมองเพดานโลงๆ อกทงยงเสรมความสงาใหแก

องคพระประธานตลอดจนถงอาคารสถาปตยกรรมอกดวย

3ดาวเพดาน

คตความเชอของดาวเพดาน คอ ความเชอในเรองจกรวาล การทจะ

มองใหเหนคตอยางชดเจนนนจะตองมการศกษาอยางลกซง ซงชาวบาน

ทวไปอาจจะดไมลกถงเพยงนน แตจะพอเขาใจวาเปนการแบงระหวาง

โลกมนษยกบสวรรค ชาวลานนามความเชอเรองการสรางดาวเพดาน

จาเปนหนทางเพอนาไปสนพพาน จงพากนสรางสรรคถวายเปนพทธบชา

อยางวจตรสวยงาม

4 ดาวเพดาน

ดาวเพดานท�นาน

ลวดลายสวนใหญทเมองนาน

ลวดลายพนธพฤกษา เชน

ลายเครอเถา มลกษณะคลายเถาวลย

ใบไมหรอชอกง และบางสวน

เปนลายดอกลอย และมบางสวนม

ลกษณะงานในรปแบบศลปะพมา

ในการตกแตงเพราะไดรบอทธพล

จากพมาและยงไดรบอทธพลจาก

สยามทาใหเกดงานศลปกรรม

ลวดลายดาวเพดานแบบเตมเพดาน

ไปหมดในวหารของลานนาพบได

วาดาวเพดานจะอยบรเวณเหนอ

เศยรพระประธาน และ จะไมป

เพดานทงหมดจะเปนอาคารเปดถง

หลงคา นอกจากน สวนใหญมก

จะเปนดอกไมทมกานบางไมมกาน

บางและใบประกอบกน มลกษณะ

เปนธรรมชาต มทงทแบบคลาย

ภาคกลาง และมลกษณะเฉพาะของ

ลานนา สวนมากเปนดอกบาน สวน

ดอกตมมนอย

5ดาวเพดาน

1. แบบสเหลยม จะเรมจากแกน

ภายในไปสสวนประกอบโดยรอบซง

จะมดาวเพดานอยตรงกลางและมการ

ประดบตกแตงลวดลายประดบรอบ

นอก

2. แบบยอมม เปนสเหลยมแลวมการ

ยอของแตละมมของพนทสเหลยม

3. แบบตาราง สาเหตททาเปนตารางน

กเพอ แบงดาวเพดานใหเปนระเบยบ

และเปนการเนนเพดานแตละดวงให

เดนใหเหนโครงสรางชดเจน

4. แบบทรงกลม เปนแบบทพบ

มากทสดและถอเปนแบบหลกของ

ลวดลายดาวประดบเพดาน จะมแกน

นาซงเปนศนยกลางและมโครงขยาย

ออกไป

5. แบบพเศษ เปนการทารปทรงท

แตกตางทงสแบบ ทาใหเกดเอกลกษณ

ของดาวเพดานรปทรงทสวยงาม

กรอบของดาวเพดาน

6 ดาวเพดาน

ดาวเพดานกถอวาเปนสงทสรางขนมาเพอสรางความสนทรย

ในการมองเมอเขาไปอยในทงในดานของศาสนาและศลปะซงดาว

ประดบเพดานมพฒนาการขนจากอดตทงโครงสรางรปแบบของลวดลาย

ตลอดจนเทคนคในการสรางทงในแบบงายจนถงแบบทมความประณต

ละเอยดออนทมความซบซอนกวาลกษณะลวดลายทไดรบอทธพลมา

จากทตางๆไมวาจากพมาและสยาม ในบางสวนแลวนามาประยกตเปน

ลกษณะเฉพาะทเปนรปแบบใหมของเมองนานนอกจากนการออกแบบ

ลกษณะการประดบตกแตงดาวประดบเพดานยงมความสมพนธกบสวน

ประกอบตางๆ ของอาคารสถาปตยกรรมไดอยางลงตวสมบรณ แลวยงม

การนาเอาคตความเชอตางๆ ทงความเชอเรองสวรรค ความเชอเกยวกบ

คตจกรวาล ความเชอเรองปเกด ตลอดจนความเชอทแฝงอยในสญลกษณ

เขามาแทนในรปของสญลกษณ สาหรบดานสนทรยะนน ดาวประดบ

เพดานกมอยางครบถวนทงในดานของความงาม และดานอารมณท

แสดงออกของชาง ผสรางและผด

ชมดาวเพดาน

7ดาวเพดาน

ในปจจบนนดาวประดบเพดานนยงคงมประโยชนและหนาท

เหมอนเดมทกประการ อาจมการเปลยนแปลงบางเลกนอยตามวทยาการ

ทกาวหนา การตดพดลม โคมไฟ ลกกลมส เพมขนมา วสดทใชสรางก

เปลยนไป จากเดมทแกะสลกจากไม หรอปนปน กเปลยนเปนเซรามค

หรอสงกะส เปนตน แตความงาม ความหมาย และหนาทประโยชน

ใชสอยในการสรางยงคงอยอยางครบถวนดงเดม อยางไรกตาม แมวาใน

ปจจบนจะมการตกตางดาวเพดานเพมเตมดวยวสดสะทอนแสงมากขน

กตาม

8 ดาวเพดาน

แตดาวเพดานหวดนาน มความเปนแบบแผนในการสราง ทม

คณคาทางศลปกรรม แสดงออกถงฝมอและจนตนาการอนวจตรของชาง

และสะทอนถงศรทธาอนแรงกลาของชาวลานนาในสมยนนทมตอพทธ

ศาสนาอนมความเชอทมมาแตเดม

ดาวเพดาน นาน

© 2015 (พ.ศ. 2558) โดย ณฐพงษ จนตะมงคล

สงวนลขสทธ

พมพครงแรกเมอ ตลาคม พ.ศ. 2558

จดพมพโดย ภาควชาศลปะไทย คณะวจตรศลป มหาวทยาลยเชยงใหม

เรยบเรยงและออกแบบโดย ณฐพงษ จนตะมงคล

ออกแบบโดยใช Angsana New 16 pt

หนงสอเลมนเปนสวนหนงของการเรยนการสอน เพอสงเสรม และตอยอดศกยภาพการศกษา

ภายในภาควชาศลปะไทย คณะวจตรศลป มหาวทยาลยเชยงใหม