CEİT 254Eğitimde Grafik ve Canlandırma

İçindekiler

• İletişim Nedir?• İletişim Süreci• Bilgisayar Ortamında İletişim Süreci• İletişim Araçları• Grafik İletişimi Nedir?• Tasarım Nedir?• Grafik Tasarımı Nedir?• Grafik Tasarımının Tarihçesi• Tasarım Süreci• Tasarım İlkeleri• Tasarımın Görselleştirilmesi• Taslak Çalışmasının Gelişim Evresi

İletişim nedir?

• Sözel ve görsel bilgilerin, iki sistem arasındaki akışı olarak tanımlayabileceğimiz iletişim, insanı uzak ve yakın çevresine bağlayan bir halkadır. Genel anlamda iletişimin gerçekleşmesi için iki sistem gereklidir. Bu sistemler, iki insan, iki hayvan, iki makine ya da bir insan bir makine vb. gibi sistemler olabilir. Nitelikleri ne olursa olsun iki sistem arasındaki bilgi alışverişini “iletişim”olarak kabul edebiliriz.

• İyi bir ahçının, yapacağı yemeğin malzemelerini iyi tanıması gerektiği gibi, Bir iletişim tasarımcısının da iletişim sürecindeki parçaları bilmesi gerekir.

İletişim Süreci

• Gönderici »

• Mesaj »

• İletişim Aracı »

• Alıcı »

• Göndericiye Geribildirim

Bilgisayar ortamında İletişim süreci

• Bilgisayar ortamında sunulan eğitimlerdeki iletişim sürecine baktığımızda da yukarıda sözü edilen beş unsurun yerlerine, aşağıdaki ifadeler gelebilir.

• Bilgisayar ( Gönderici » )

• Ders İçeriği ( Mesaj » )

• Görseller ( İletişim Aracı » )

• Kullanıcı ( Alıcı » )

• Etkileşim ( Göndericiye Geribildirim » )

• İletişimin bu beş aşamasının herhangi birinde yaşanan problemler sürecin tamamlanamamasına ve iletişimin sağlıklı gerçekleşmemesine yol açar.

• İletişim yeteneklerinin çoğu sonradan öğrenilir. Örneğin Japonya’da doğan bir bebek Türkiye’de büyüdüğünde bir Japon gibi değil, bir Türk gibi iletişim kurmayı öğrenecektir. İletişimin nasıl kurulacağını öğrenmek için yine iletişim kurulur. Bu tür iletişim etkinlikleri, anne-baba, arkadaş çevresi sayesinde şekillenir.

İletişim Araçları

• Bilişsel iletişim araçları: Sanal ortamda, bilgi teknolojilerini kullanılarak gerçekleştirilen, bireysel veya toplu iletişim araçlarıdır. Örneğin e-postalar, formlar, chat'ler, messenger'lar,web kamera'lar, bloglar, vb.

• Görsel-İşitsel iletişim araçları: Göz ve Kulağımıza hitap eden, multimedya teknolojilerini kullanan, iletişim araçlarıdır. Örneğin tv, sinema, radyo, vb.

• Telekomünikasyon iletişim araçları: Göz ve kulağa hitap eden, elektrik, elektronik / elektromanyetik, optik teknolojileri kullanarak gerçekleştirilen iletişim araçlarıdır. Örneğin telefon, cep telefonu, fax, telex, vb.

• Kali-Grafik iletişim araçları: Yazı ve çizgi ile oluşturularak formatlandırılan ve basım - yayım araçları ile yapılan iletişimdir: Gazeteler, dergiler, afişler, el ilanları, tabelalar, mektuplar, notlar, kitaplar,vb.

• Organizasyon iletişim araçları: Ekipler aracılığıyla gerçekleştirilen , kişi veya topluma aktarılacak mesajları tanıtım - eğlence - eğitim - gezme - tüketme adına ileten etkinliklerin sağladığı iletişimin araçlarıdır: Fuarlar, event marketing konserleri, defileler, konferans, vb.

• Sanatsal iletişim araçları: ister plastik, ister estetik olsun hertürlü sanat faaliyeti veya sanatcı ile sağlanacak iletişimin araçlarıdır: Dans, resim, müzik, şarkı, sergi, konser, tiyatro, defile, heykel, seramik, animasyon, vb.

Grafik İletişimi Nedir?

• Grafik, görsel olarak algılanan şeylerle yani görüntülerle ilgili bir kavramdır. İletişim de her türlü bilginin insanlar arası alışverişidir. Bu durumda grafik iletişim, görüntülerden oluşan bilgilerin değiş-tokuşu olarak tanımlanabilir.

• İletişim yöntemi ya da aracı, farklı gereksinimlere bağlı olarak değişebilir. Örneğin bazı durumlarda yeterli olmasına rağmen, sözlü iletişim sınırlı bir iletişim aracıdır. Sözlü iletişim sırasında yanlış anlamalar olabilmekte ve kelimeler, düşünceler kolaylıkla unutulabilmektedir. Çünkü sözlü iletişimde fikir ve düşünce alışverişini olanaklı kılacak bir kayıt söz konusu değildir. Bir düşünce ve kavramın kaydedilebilmesi için bir grafik iletişim sisteminin kurulmuş olması gerekir. Gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkelerde grafik imgeler önemli ve sürekli bir yere sahiptirler. Yazılar, resimler ve fotoğraflar başlıca grafik iletişim araçlarıdır.

• Bir mesajın, açık, ekonomik ve estetik bir yolla iletilmesi grafik iletişimin başlıca amacı ve başarı kriteridir. Burda “ekonomik” kelimesiyle ifade edilmek istenen mesajın, mümkün olduğu kadar az elemanla iletilebilmiş olmasıdır. (Simple is the best) Bu aynı zamanda iletişimin ve grafik tasarımında temel kurallarından birisidir. Her grafik unsur, mesajın etkisini arttıracak şekilde tasarlanmalıdır.

• Günümüz insanının çoğu hayati etkinlikleri, grafik imgelerle iletişim kurabilme yeteneklerine bağlıdır. Yaşadığımız dünyada bilgiler, kitap gazete, dergi, afiş, broşür ve diğer görsel araçlarla okuyucuya ya da izleyici kitlesine ulaşır. İlk kez gittiğimiz yerleri haritalar sayesinde tanırız. Diş macununu el kreminden ayırt etmek için ambalajındaki yazı, resim ya da fotoğraflardan oluşan görsel bilgilere bakarız, tek yönlü, çift yönlü yolları, erkekler, kadınlar tuvaletini, ya da park edemeyeceğiz yerleri yine grafik imgelerin yol göstericiliği ile öğreniriz.

Tasarım Nedir?

• Kelime olarak günümüzde oldukça sık kullanılan ve farklı disiplinler için bile benzer süreçler içeren bu kavram için birden fazla tanım yapılabilir;

• Tasarım, gerekli olanın araştırılmasıdır.

• Tasarım, belirli bir amaç gözeten yaratıcı bir eylemdir.

• Tasarım, zeka ve sanatsal yeteneğin ortak bir ürünüdür.

• Tasarım, bir problemin çözümü demektir.

• Değişik disiplinlerde çalışan tasarımcıların mutlaka sanatsal yeteneğe sahip olmaları gerekmemektedir. Tasarım çok kesin ama aynı zamanda da karmaşık bir yapıya sahiptir. Ancak bir planlamanın olduğu yerde bir tasarım olgusundan söz edilebilir. Örneğin akşam yemeği yemek için hazırladığımız sofrada bile, tasarımla ilgili bazı sorulara yanıt bulmak zorunda kalabiliriz.

• Bütün sanatların temelinde bir tasarım olgusu bulunmaktadır. Tasarlama eylemi, oluşturulacak yapının organizasyonu ile ilgili her türlü faaliyeti içerir.

Grafik Tasarım Nedir?

• Grafik tasarım, görsel bir iletişim sanatıdır. En temel işlevi de bir mesajı iletmektir. Aslında her grafik tasarım ürünü, doğru ve etkili iletişim kurabilme gücü ile değerlendirilmelidir. İletişim, grafik tasarımın varolma sebebidir.

• Grafik tasarım” terimi ilk kez 20. yüzyılın ilk yarısında metal kalıplara oyularak yazılıp, çizilen ve daha sonrada çoğaltılan görsel malzemeler için kullanılmıştır ve teknolojinin gelişmesiyle bilgisayar dünyasında da yerini almıştır.

• Tasarım bir problemin çözümü demektir. Grafik tasarım da iki boyutlu yüzeylerdeki problemlerin çözümüyle ilgilenir. Tasarımcı için tek bir çözüm yoktur; bir çok çözüm vardır. Başka bir deyişle, bir grafik tasarım problemi çözümü için hiç bir zaman tek doğru yoktur.

• Tasarım asla model, kalıp yapmak ya da süsleme yapmak değildir. Tasarım, kendi içinde bir yapıya ve bu yapının arkasında da bir planlamaya sahip olmalıdır.

• Grafik tasarımcı, sanat yapmayı hedeflemez, ama etkili bir iletişim için sanatsal ifade biçimlerinden sürekli faydalanır.

Grafik Tasarımının Tarihçesi

• Grafik ve tasarımın tarihi, MÖ 14,000'lerde yapılmış mağara resimlerine ve İÖ 4.yy'da yazının başlamasına dayandırılabilir. Sonraları daha çok el yazması dini içerikli kitaplar ilk yayınlar olacaktır. Johann Gutenberg'in Avrupa'da 1450'lerde hareketli matbaa'yı icadı ıle kitaplar yaygınlaşmaya başlamıştır. O dönemlerde entelektüel düşünce, din etrafında olduğundan ilk basılıp dağıtılmaya başlanan kitaplar dinsel kitaplardır. Basılı yayınlar için harf ve metin dizimi erken dönem grafik tasarım pratikleridir.

• Asıl çıkış noktası ise; sanayileşme ve modern yaşama geçiş ile, özellikle de fotoğrafın keşfi ile ortaya çıkan İzlenimcilik ve Post-İzlenimcilik akımlarının sonrasında başlamıştır. Çünkü resim sanatı farklı bir yöne ilerlemeye başlamış ve grafik, afiş, ürün katalogları vb. öne çıkmaya başlamıştır

• Gazetenin ortaya çıkmasıyla reklam ve tanıtım öne çıkmıştır. Örneğin; ürün katalogları ilk önceleri fotoğraflarla değil gravür baskılar ile yapılmaktaydı. İşlerin tanıtımını ve duyurusunu yapan afişler de kendi içerisinde ayrı bir alan haline geliyordu. Bu alanlarda ilk çalışanlar da grafiker, grafik sanatçısı veya tasarımcı değil ressamlardı. Bu yüzden resimsel özellikleri önde, tipografik özellikleri geri planda kalıyordu. Fakat baskı tekniklerinin ilerlemesi, fotoğrafın geliştirilmesi ve tipografinin önem kazanması ile özellikle afiş tasarımı ve dolayısıyla grafik sanatlar resimden ayrı, tasarımın birer dalı olarak ortaya çıkmıştır.

• Türkiye'de İbrahim Müteferrika ilk defa 14 Aralık 1727'de Müteferrika Matbaası kurulmuştur. Burada basılan kitaplar dünya kitap tarihine ve Osmanlı kültürü tarihine dair önemli bilgiler vermektedir. Bu matbaada 1729-1742 tarihleri arasında 16 kitap basılmıştır. 1729'da "Vankulu Lugati" Arapça harflerle ilk basılan kitaptır. Katip Çelebi'nin 1732'de basılan "Cihannuma"sı içinde harita ve çizimler vardır. J. B Holderman'ın "Grammaire Turque" kitabı 1730'da Osmanlı'da Latin alfabesini kullanan ilk baskı olmuştur. 1732 yılında basılan "Tarih-i Hind-i garbi" (Amerika'nin keşfi), Amerika hakkında Müslüman bir yazar tarafından yazılan ilk kitaptır, 13 tahta baskı içerir.

• 1891-1896 arasında William Morris tasarladığı kitaplarla zamanına göre çok başarılı grafik tasarım işler üretmiştir. William Morris'in isleri, grafik tasarım için bir pazar olduğunu göstermiştir. Bu dönemler tasarımın sanattan ayrılmaya başladığı dönemlerdir. Ayrıca Münch pre-refaeritler ortaya çıkımıştır. Bu pre-refaeritler; resimleri idealize edilmiş, hayali, gerçek dışı kadın ve erkek tipolojisi, duygunun ve aşkın yüceliğine yönelik resimlerdir. Bu resimlerde anlatım yalınlaşmış, detaylar kaybolmuştur. İzleyenin baktığında hemen anlayabilmesi amaçlanmıştır. Münch'ün resimleri de grafik tasarım alanında yapılan ön hazırlık çalışmaları olarak kabul edilmektedir.

• Birinci Dünya savaşı sonrasında 19.yy'ın sanat ve tasarım görüşlerine tepki olarak yeni düşünceler oluşmaya başlamıştır. 1919'da Almanya'nin Weimar şehrinde kurulan Bauhaus okulu sanat ve tasarım alanında birçok yeniliğin öncüsü olmuştur.

• Günümüzde Grafik tasarım büyük ölçüde bilgisayar programları aracılığı ile yapılmaktadır

Tasarım Süreci

• Problemin Tanımı

• Bilgi Toplama

• Yaratıcılık ve Buluş Süreci

• Çözüm Bulma

• Uygulama

Problemin Tanımlanması

• Bir tasarım problemini çözümündeki ilk aşama , problemi tanımlamaktır. Verilen konunu ne olduğunu tam olarak anlama ve o konuyu benimseyebilmektir. Bir problemi tanımlarken, sınırları zorlamak ve alışılmış düşünce sistemlerine takılıp kalmamak gerekir.

Bilgi Toplama

• Yapılacak tasarımda bir hareket noktası bulabilmenin tek yolu, problem hakkında mümkün oldukça çok bilgi toplaya bilmektir.

Yaratıcılık ve Buluş

• Tasarımcı yada tasarım öğrencisi, konu ile ilgili araştırmalar yapıp gerekli bilgi ve verileri toplamışsa ve bunları değerlendirebiliyorsa yaratıcılığa ulaşılabilir. Yaratıcılık tasarımın en önemli bölümü sayılabilir.

• Yaratıcılıkta iki aşama olduğu söylene bilir. Tasarımcı kağıda ilk eskizlerini karaladığında “dışavurumculu yaratıcılık” aşamasındadır. Eskiz biraz daha ayrıntılı bir hale getirildiğinde ise “üretken yaratıcılık” aşamasına geçilmiş olur.

Çözüm Bulma

• Yaratıcılık ve buluş süreci, problemin ortaya konması ve olasılıkların araştırılmasına yönelik çalışmaları içerir. Çözüm bulma ise bu olasılıklar hakkında bir karara varılarak, araştırmanın sona erdirilmesidir. Çözüm olarak seçilen olasılıklar, daha sonra ayrıntılı taslaklar halinde hazırlanır.

Uygulama

• Tüm aşamalardan geçmiş olan tasarımın hazır hale getirilmesi işlemidir.

Tasarım İlkeleri

Tasarımın Hammaddeleri

• Çizgi: Düz yada kıvrımlı, sürekli yada kesik, grenli yada keskin özelliklere sahip olabilir. Çizgiler karakterine yada konumuna bağlı olarak bazı mesajlar iletebilir. Düşey çizgi:saygınlık. Yatay çizgi: durgunluk. Kıvrımlı çizgi: zafer. Diyalog çizgi: canlılık.

• Ton

• Renk : İzleyicide bir çok duygular uyandırabilir. Sıcak renkler uyarıcı, soğuk renkler ise dinlendirici etkiye sahiptir.

• Doku: Bir yüzey üzerinde tekrarlara dayalı biçimsel bir düzen bulunuyorsa orada bir dokunun varlığından söz edilebilir.

• Biçim: Birçok çizginin bir arada bulunuşu, tek bir çizgi içerisindeki dönüş ve kıvrımlar ile değişik tonların oluşturduğu yüzeyler, bir tasarımda biçimi oluşturan unsurlardır.

• Ölçü: Tasarım daima değişik ve belirli ölçülere sahip görsel unsurların bir araya gelmesiyle oluşur.

• Yön: Bir tasarım üzerindeki çizgiler ve noktalar değişik noktalara yönelerek bir hareket oluştururlar. Tasarımcı , vereceği etki doğrultusunda bu hareketi yönlendirmekle yükümlüdür.

Tasarımın İlkeleri

• Denge

• Orantı ve görsel hiyerarşi

• Görsel devamlılık

• Bütünlük

• Vurgulama

Tasarımın Görselleştirilmesi

• Görselleştirmenin ilk basamağı olan taslaklar, yaratıcı düşünceleri yalınlaştırarak aktaran görsel notlar yada kararlamalardır. Her taslak birer zihinsel alıştırmadır. Taslak aşaması, tasarım sürecinin beklide en uzun tutulması gereken kısmıdır.

• Taslak aşamasında yaratıcılığın bütün sınırları zorlanmalı, bu çalışmalar belirli bir olgunluğa erişmeden herhangi bir seçme yoluna gidilmemelidir. Taslaklar, tasarımın görünümü hakkında üretim öncesinde bilgi veren unsurlardır. Her tasarım için en az bir taslak önceden hazırlanmalıdır.

Taslak Çalışmasının Gelişim Evresi

• Taslaklar ilk önce karalamalardan yola çıkılarak hazırlanır yani taslak hazırlamanın ilk aşaması karalamalardır. Tasarımcı karalamaları arasında seçtiği birkaç örneği biraz daha görsel hale getirir buna ön taslak denir. Çalışmanın son aşaması ayrıntılı taslaklardır. Bu taslaklarda iyice ayrıntıya girilir ve tasarım görselleştirilmiş olur.

Grafik Tasarımında Yaratıcılık

• Tasarım yaratıcılık ister. Sanatta yaratıcılık ise sanatın kullandığı dilleri keşfedip öğrenip, onları kendi amaçlarımız doğrultusunda organize edebilmemizle orantılıdır.

• Tasarım da “ne için bu çalışmayı yapıyoruz” sorusu hareketlerimizi yönlendiren başlıca çıkış noktasıdır. Yapılan çalışmanın tasarım olabilmesi için işlevsellik yükümlülüğünü taşıması gerekir. Aksi takdirde yapılan çalışma başka bir şey olur. Bir tasarımcı elde edeceği sonucu önceden saptamış olmayabilir. Duygu ve sezgileriyle yola çıkar.

• Kullandığı mazlemeler ve yaratma esnasında yeniden oluşan fiirler, duygular sonucu yönlendirilebilir. Çoğu kez varılacak sonuç önceden saptanmış değil gibidir. Tasarım yapmakla sanat eseri yaratmak arasında az çok bir bağlantı vardır. Tasarım yapılırken her ne kadar koşullu amaçlı bir durumla yola çıkılıyorsa da bütün bu koşullarla beraber tasarım yapan kişinin kendini özgür hissetmesi nesnelere, malzemelere hükmederek yeniden şekillendirilmesi gerekir. Bu yönüyle onu biraz da sanatçı bir kişilik olarak görürüz. Sanatçı eserini yaratırken doğadan yola çıkar. Önce doğanın özüne iner. Bunun için esaslı bir ayıklamaya gider ve eksiklikleri de kendisi tamamlar.

• Genel anlamda yaratıcılık, geçmişteki tecrübelerin bazı değişikliklerle yeniden düzenlenmesini sağlayan, bir problemin çözümüne hizmet eden, orjinal bir çalışmayla neticelenen yeni bir fikir veya nesnenin hasıl edildiği zihni bir faaliyettir.

Yaratıcı düşünce ve yaratıcı performansa katkıda bulunan zihni

özellikler:

• Probleme karşı hassasiyet. Hataları, eksiklikleri, tutarsızlıkları, düzensizlikleri, ihtiyaçları görebilmek,

• Belirli bir sürede amaca yönelik olarak çok sayıda ve farklı boyutlarda fikir ortaya koyabilmek,

Esnek davranmak:

• Öğrenilmiş bilgiyi yeniden sınıflandırma, yeniden yorumlama aynı zamanda çeşitli fikirleri ortaya koyabilme, bir kategoriden diğerine geçme,

• Bireyin değişmekte olan problem sitüasyonu ile başa çıkabilmesi için düşüncesinin yönünü değiştirmesidir.

Orjinallik:

• Alışılmış yeni çözümleri veya fikirleri ortaya koyabilmektir.

• Bilinenleri yeni şekillerle organize etmek, bilinen bir objenin işlevini değiştirmek, yeniden inşa etmektir.

• Bir materyali veya fikri yeniden geliştirebilmek farklılaştırabilmektir.