“centro cultural marcos valcárcel” - depourense.es · (nocivos), que para o sistema visual...
TRANSCRIPT
XORNADA DE PREVENCIÓN DA FATIGA VISUALXORNADA DE PREVENCIÓN DA FATIGA VISUAL
EQUIPO DOCENTE • D. Juan Carlos Rodríguez Casmartiño
Licenciado en Medicina e Cirurxía. Máster en Xestión Sanitaria. Responsable Médico de Ibermutuamur en Ourense. Coordinador de Urxencias do Centro Médico “El Carmen”.
CERTIFICADOS DE ASISTENCIA
Outorgaráselle o correspondente certificado de asistencia expedido por Ibermutuamur aos alumnos que participen con regularidade no desenvolvemento da xornada. É obrigatoria a asistencia e a puntualidade a tódas as sesións da xornada. Toda inasistencia deberá ser debidamente xustificada polo interesado sen exceder endexamais o 15% das horas lectivas da xornada; unha inasistencia superior ao 15% da duración da xornada, aínda que sexa xustificada, impedirá a expedición do certificado de asistencia correspondente.
INFORMACIÓN
Deputación Provincial de Ourense
SECCIÓN DE FORMACIÓN, CALIDADE E AVALIACIÓN DO DESEMPEÑO
Rúa do Progreso, 30-2º. 32003 Ourense Teléfono: 988 385 142 Fax: 988 385 215
E-mail: [email protected]
XORNADA DE PREVENCIÓXORNADA DE PREVENCIÓN N DA FATIGA VISUALDA FATIGA VISUAL
“Centro Cultural Marcos Valcárcel” Ourense, 6 de novembro de 2013
Deputación Provincial de Ourense Sección de Formación
PROGRAMA DE FORMACIÓN CONTINUA - 2013
XORNADA DE PREVENCIÓN DA FATIGA VISUALXORNADA DE PREVENCIÓN DA FATIGA VISUAL
DESTINATARIOS
• Traballadores que habitualmente e durante unha parte relevante
da súa xornada laboral utilicen equipos con pantallas de
visualización de datos (PVD), independentemente do tipo de
tarefa que efectúen no seu posto.
• Delegados de prevención e membros dos comités de seguridade
e saúde das corporacións locais da provincia; e persoal ao servizo
da Administración local de Ourense, interesados na materia
obxecto da xornada.
OBXECTIVOS DA XORNADA
• Estudo dos diferentes tipos de riscos, oculares (lesivos) e visuais
(nocivos), que para o sistema visual supón traballar con PVD.
• Realizar una valoración ergonómica do contorno visual de traballo
mediante a identificación dos factores de risco que poden
provocar lesións oculares ou disfuncións visuais.
• Aprender a identificar e previr os riscos para os nosos ollos nos
lugares de traballo, tanto os que concirnen ás propias pantallas de
visualización como os referidos aos sistemas de iluminación e ao
contorno visual.
• Coñecer os métodos e modelos de prevención e tratamento das
lesións visuais relacionadas co traballo e fomentar a mellora do
rendemento visual.
DESENVOLVEMENTO DA XORNADA
Duración da xornada: 2 horas lectivas.
Data de realización: día 6 de novembro de 2013, mércores.
Horario da xornada: de 11:00 a 13:00 horas.
Lugar: Aulas de Formación da Deputación de Ourense.
Rúa Progreso, 30 - 2º. Ourense.
PROGRAMA DA XORNADA
1. INTRODUCIÓN: CONCEPTO DE FATIGA VISUAL.
2. ANATOMÍA E FUNCIÓNS DO OLLO.
3. TRABALLAR CON PANTALLAS DE VISUALIZACIÓN DE DATOS (PVD).
4. FACTORES DE RISCO NO TRABALLO CON PVD.
5. EFECTOS SOBRE A SAÚDE DO TRABALLO CON PVD.
6. PREVENCIÓN DA FATIGA VISUAL E DOUTROS TRASTORNOS.
XORNADA DE PREVENCIÓN DA FATIGA VISUALXORNADA DE PREVENCIÓN DA FATIGA VISUAL
XORNADA DE PREVENCIÓN DA FATIGA VISUALXORNADA DE PREVENCIÓN DA FATIGA VISUAL
EQUIPO DOCENTE • D. Juan Carlos Rodríguez Casmartiño
Licenciado en Medicina e Cirurxía. Máster en Xestión Sanitaria. Responsable Médico de Ibermutuamur en Ourense. Coordinador de Urxencias do Centro Médico “El Carmen”.
CERTIFICADOS DE ASISTENCIA
Outorgaráselle o correspondente certificado de asistencia expedido por Ibermutuamur aos alumnos que participen con regularidade no desenvolvemento da xornada. É obrigatoria a asistencia e a puntualidade a tódas as sesións da xornada. Toda inasistencia deberá ser debidamente xustificada polo interesado sen exceder endexamais o 15% das horas lectivas da xornada; unha inasistencia superior ao 15% da duración da xornada, aínda que sexa xustificada, impedirá a expedición do certificado de asistencia correspondente.
INFORMACIÓN
Deputación Provincial de Ourense
SECCIÓN DE FORMACIÓN, CALIDADE E AVALIACIÓN DO DESEMPEÑO
Rúa do Progreso, 30-2º. 32003 Ourense Teléfono: 988 385 142 Fax: 988 385 215
E-mail: [email protected]
XORNADA DE PREVENCIÓXORNADA DE PREVENCIÓN N DA FATIGA VISUALDA FATIGA VISUAL
“Centro Cultural Marcos Valcárcel” Ourense, 6 de novembro de 2013
Deputación Provincial de Ourense Sección de Formación
PROGRAMA DE FORMACIÓN CONTINUA - 2013
• Introducción
• Anatomía y funciones del ojo
• Trabajar con PVD
• Definiciones
- factores de riesgo
- efectos sobre la salud
• Prevención
Sumario:Sumario:
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
El empleo de las nuevas tecnologías ha supuesto un cambio
en la organización del trabajo en todos los niveles:
• sector primario (agricultura, ganadería..)
• sector secundario (industrias)
• sector terciario (servicios)
Introducción:Introducción:
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
Más de 50 millones de personas en el mundo utilizan
diariamente PVD por trabajo o por ocio
El 80% de los universitarios padece el“Síndrome del ordenador”
El 40% de los trabajadores con PVD padecen Síndrome de la fatiga visual de
forma cotidiana
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
• PVD
• Puesto de Trabajo
• Trabajador
Definiciones
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
TRABAJAR CON PVD:TRABAJAR CON PVD:
Pantalla alfanumérica o gráfica,
independientemente del método de
representación visual utilizado
PVD
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
Conjunto que consta de:
– un equipo con PVD,
– un teclado o dispositivo de adquisición de datos
– y/o de un programa que garantice la interconexión persona/máquina, de accesorios opcionales (anejos – módem, teléfono, silla, mesa, porta documentos..)
– y un entorno laboral inmediato
PUESTO DE TRABAJO
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
Cualquier trabajador/a que habitualmente y durante una parterelevante de su trabajo utilice un equipo con PVDindependientemente del tipo de tarea (diálogo, introducciónde datos, programación, mixto)
4 horas diarias
o
20 semanales
TRABAJADOR
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
CONDICIONES DE TRABAJO:
1. Depender del equipo de PVD, no disponiendo de medios
alternativos para conseguir el mismo resultado.
2. No poder decidir voluntariamente si utiliza el equipo con
PVD
3. Necesitar formación específica, exigida por la empresa
3. Periodos continuos de 1 hora o más.
5. Uso diario o casi diario
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
PANTALLAS– Tipo según visualización
– Tipo según color
CALIDAD- Dimensiones
- Estabilidad
- Luminosidad
- Contraste
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
1. Iluminación
2. Ruido
3. Vibraciones
4. Temperatura/humedad
5. Campos electromagnéticos
6. Sala de trabajo
MEDIO AMBIENTE
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
• NATURAL (espectro al que el ojo estáadaptado 40-70nm)
• ARTIFICIAL– INCANDESCENTES (tono rojizo)
– FLUORESCENTES (color dependiente
de la sal)
– LÁMPARAS DE DESCARGA (sodio –
amarillo; mercurio – blanco/azuladas)
ILUMINACIÓN
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
1-Agudeza visual
2-Campo visual
3-Sensibilidad del ojo
4-Acomodación
5-Adaptación
6-Centelleo
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
PERCEPCIÓN VISUAL DEL TRABAJADOR:PERCEPCIÓN VISUAL DEL TRABAJADOR:
1. GLOBO OCULAR• 3 CAPAS
– Esclerocórnea
– Úvea
– Retina
• 3 CÁMARAS (anterior, posterior, vítrea)
2. VÍAS ÓPTICAS
3. ANEXOS
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
ANATOMÍA DEL OJO:ANATOMÍA DEL OJO:
Facultad del ojo para distinguir pequeños objetos muy próximos entre si,
depende de:
- Calidad del sistema óptico
- Edad
- Niveles de luminancia y contraste
- Región de la retina (FÓVEA)
- Color de la luz
- Deslumbramiento, borrosidad, difusión, otros estímulos
Agudeza visual
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
Campo visual
Parte del entorno que se percibe con los ojos cuando estos y
la cabeza están fijos
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
Ojo humano percibe radiaciones entre 380-780 nm, sensibilidad máxima 550
- Visión fotópica (diurna) - CONOS
- Visión escotópica (nocturna) - BASTONES
- Visión mesotópica (crepuscular)
Sensibilidad del ojo
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
Facultad del ojo que le permite formar imágenes nítidas de objetos situados a distancias distintas
Cristalino
• Músculo ciliar
• Edad
• Escasa iluminación
Acomodación
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
Capacidad del ojo para ajustarse automáticamente a las
diferentes iluminaciones de los objetos
PUPILAAdaptación a la OSCURIDAD
30minAdaptación a la LUZ
segundos
Adaptación
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
VISIÓN NORMAL : EMETROPÍA
Función del ojo :Función del ojo :
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
“SÍNDROME DEL ORDENADOR”
• Fatiga visual
• Fatiga muscular
• Alteraciones cutáneas
• Fatiga mental
Efecto del trabajo con PVD sobre la Salud :Efecto del trabajo con PVD sobre la Salud :
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
Disminución del poder funcional del ojo, de carácter
reversible, por funcionamiento excesivo del órgano junto
con aparición de molestias oculares y extraoculares
Fatiga visualFatiga visual
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
1. RELACIONADOS CON EL EQUIPO (pantalla, teclado,
dispositivos, mesa, silla, cables, programa)
2. RELACIONADOS CON EL ENTORNO (espacio, iluminación,
reflejos, ruido, calor, humedad)
3. RELACIONADOS CON LA ORGANIZACIÓN DEL TRABAJO
(formación del trabajador, desarrollo del trabajo diario,
participación de los trabajadores, protección, postura)
Factores de Riesgo: Fatiga Visual Factores de Riesgo: Fatiga Visual
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
• MOLESTIAS OCULARES
• TRASTORNOS VISUALES
• TRASTORNOS EXTRAOCULARES
Efectos sobre la Salud: Fatiga VisualSíntomas
Efectos sobre la Salud: Fatiga VisualSíntomas
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
• Sensación de “sentir los ojos”
• Tensión ocular
• Pesadez de párpados
• Picor/quemazón/escozor
• Somnolencia
• Lagrimeo
• Aumento del parpadeo
• Ojos secos
• Conjuntivitis/blefaritis
Factores de Riesgo: Fatiga Visual Síntomas oculares
Factores de Riesgo: Fatiga Visual Síntomas oculares
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
• Visión borrosa
• Visión doble transitoria
• Visión “desenfocada”
• Fotofobia
• Astenopia
• Halos de colores
Factores de Riesgo: Fatiga Visual Síntomas Visuales
Factores de Riesgo: Fatiga Visual Síntomas Visuales
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
• Cefalea leve
• Vértigo/mareos
• Sensación de desasosiego/ansiedad
• Molestias en nuca/columna
• Epilepsia fotosensitiva
• Postura “antirreflejos”
Factores de Riesgo: Fatiga Visual Síntomas extraoculares
Factores de Riesgo: Fatiga Visual Síntomas extraoculares
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
FATIGA VISUAL
0
10
20
30
40
50
60
70
Molestiasoculares
Visiónborrosa
Pérdida decapacidadde enfoque
Dolor decabeza yespalda
Visión doble Fotofobia Halos decolores
Frecuencia de presentación desíntomas en trabajadores queutilizan pantalla (%).
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
Efecto del trabajo con PVD sobre la Salud :Efecto del trabajo con PVD sobre la Salud :
“SÍNDROME DEL ORDENADOR”
• Fatiga visual
• Fatiga muscular
• Alteraciones cutáneas
• Fatiga mental
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
Efecto del trabajo con PVD sobre la Salud :Efecto del trabajo con PVD sobre la Salud :
“SÍNDROME DEL ORDENADOR”
• Fatiga visual
• Fatiga muscular
• Alteraciones cutáneas
• Fatiga mental
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
Efecto del trabajo con PVD sobre la Salud :Efecto del trabajo con PVD sobre la Salud :
“SÍNDROME DEL ORDENADOR”
• Fatiga visual
• Fatiga muscular
• Alteraciones cutáneas
• Fatiga mental
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
• ERGONOMÍA
• EJERCICIOS
• CONTROL
OFTALMOLÓGICO
MEDIDAS PREVENTIVAS :MEDIDAS PREVENTIVAS :
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
Estudio de la relación existente entre la persona y su trabajo, tiene como objetivo
la adaptación del trabajo a la persona con el máximo de confort, seguridad y eficacia
ERGONOMÍA
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
• Equipo
• Medio Ambiente
• SOFTWARE
• Organización del Trabajo
Medidas Preventivas:Ergonomía
Medidas Preventivas:Ergonomía
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
• Equipo
• Medio Ambiente
• SOFTWARE
• Organización del Trabajo
Medidas Preventivas:Ergonomía
Medidas Preventivas:Ergonomía
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
DISTANCIA DE LOS OJOS A LA PANTALLA, TECLADO O
DOCUMENTOS
45-55 cm
PANTALLAS TÁCTILES
>30cm
ANGULO DE VISUALIZACIÓN DE LA PANTALLA
10-30º
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
GAFASDistancias <50cm
BIFOCALES, GAFAS DE SOL, MULTIFOCALES
Reducen legibilidad
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
• IMAGEN estable
• CARACTERES mínimo 3mm
• LUMINANCIA 100 Cd/m2
• CONTRASTE ajustable
• POLARIDAD (negativo, positivo)
• Pantallas MONCROMAS de polaridad
negativa – color amarillo o verde
• Pantallas POLICROMAS, no >6colores (4 + B/N)
• Móvil en las 3direcciones (horizontal 90º, vertical 15º, altura libre)
Diseño de la Pantalla
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
• Evitan reflejos
• Micro malla/ultravioletas/polarizantes
• Acumulan polvo (filtros con toma de tierra)
• Disminuyen luminancia y contraste
• Última medida
Filtros
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
– Legibilidad
– Diferencia de luminancia documento/pantalla = 0
– Distancia ojo/pantalla = distancia ojo/documento
– Papel de baja reflectancia y alto contraste (mate)
– Portadocumentos o Atril
• Baja reflectancia
• Opaco
• Resistencia (evitar oscilaciones)
Documentos
•TECLADO
•RATÓN
•MESA
•SILLA
•REPOSAPIES
•POSTURA
•CABLES
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
• Equipo
• Medio Ambiente
• SOFTWARE
• Organización del Trabajo
Medidas Preventivas:Ergonomía
Medidas Preventivas:Ergonomía
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
• Lectura continua de PVD
– Nivel bajo
– Buen contraste caracteres / fondo
• Lectura mixta PVD/documentos
– Nivel de trabajo de oficina (300-1000 lux)
– Nivel de pantalla más bajo (contraste correcto)
– Mayor trabajo de ACOMODACIÓN
ILUMINACIÓN
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
• Iluminación general
• Iluminaciones individuales: evitar brillos
• Iluminancia 300-1000lux, uniformidad
• Luz natural / luz artificial
• No se recomiendan lámpara “luz de día”(>1000lux)
• Fluorescentes - difusores láminas/rejillas
ILUMINACIÓN :Requerimientos
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
• Distribución de luminarias /ventanas• Deslumbramientos
– Directo - Incapacita de forma momentánea
– Indirecto o por reflexión - confort visual
ILUMINACIÓN
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
• RUIDO– mínimo
– contaminaciones
sonoras (fotocopiadoras,
impresoras)
• VIBRACIONES (soportes)
• CLIMA– Tª operativa de confort
• invierno 20-24º
• verano 23-26º
• CAMPOS ELECTROMAGNÉTICOS– distorsiones de imagen
– descargas
• SALA – superficies de reflexión
– mate
– colores blancos/claros
• MANTENIMIENTO
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
• Equipo
• Medio Ambiente
• SOFTWARE
• Organización del Trabajo
Medidas Preventivas:Ergonomía
Medidas Preventivas:Ergonomía
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada Prevención Fatiga Ocular ( PVD)
• Equipo
• Medio Ambiente
• SOFTWARE
• Organización del Trabajo
Medidas Preventivas:Ergonomía
Medidas Preventivas:Ergonomía
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
• Jornadas delante de PVD < 4h
• Tareas intensas: 5min/45min
• Tareas moderadas: 15min/2h
• Caídas del Sistema
• Descansos frecuentes son más efectivos que los largos
Pausas
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
• Fomentar Iniciativas• Informar a los trabajadores• Evitar monotonía• Evitar aislamiento: Cooperación
Mejorar el Ambiente Físico y Psíquico de trabajo
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
• ERGONOMÍA
• EJERCICIOS
• CONTROL
OFTALMOLÓGICO
MEDIDAS PREVENTIVAS :MEDIDAS PREVENTIVAS :
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
EJERCICIOSNORMAS GENERALES
• Parpadear
• Hacer pausas periódicas
• Alternar trabajos con PVD con otros de menor carga
visual
• Usar lágrimas artificiales
• Ejercicios de relajación -
no realizar con lentillas
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
DIEZ PASOS PARADIEZ PASOS PARADIEZ PASOS PARADIEZ PASOS PARADIEZ PASOS PARADIEZ PASOS PARADIEZ PASOS PARADIEZ PASOS PARADIEZ PASOS PARADIEZ PASOS PARADIEZ PASOS PARADIEZ PASOS PARA
COMBATIR LA FATIGA COMBATIR LA FATIGA COMBATIR LA FATIGA COMBATIR LA FATIGA COMBATIR LA FATIGA COMBATIR LA FATIGA COMBATIR LA FATIGA COMBATIR LA FATIGA COMBATIR LA FATIGA COMBATIR LA FATIGA COMBATIR LA FATIGA COMBATIR LA FATIGA
VISUALVISUALVISUALVISUALVISUALVISUALVISUALVISUALVISUALVISUALVISUALVISUAL
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
• Espalda recta
• Cierre los ojos
• Coloque la palmas sobre los ojos
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
Sentado, ojos cerrados, palmas huecas sobre ellos, sin presionar
Ojos cerrados, retirar manos, respirar, dejar caer cabeza, giro parcial de cabeza y hombros
Ojos cerrados, contraer párpados fuerte, mantener, relajar
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
Cierre los ojos y manténgalos firmemente apretados, levante y comprima los hombros tanto como pueda
Mantenga esa posición unos segundos y luego espire fuertemente, relajando repentinamente los hombros abriendo los ojos.
Repita 5 veces.
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
PARPADEE REPETIDASPARPADEE REPETIDASPARPADEE REPETIDASPARPADEE REPETIDASPARPADEE REPETIDASPARPADEE REPETIDASPARPADEE REPETIDASPARPADEE REPETIDAS
VECES HASTA QUE LOSVECES HASTA QUE LOSVECES HASTA QUE LOSVECES HASTA QUE LOSVECES HASTA QUE LOSVECES HASTA QUE LOSVECES HASTA QUE LOSVECES HASTA QUE LOS
OJOS ESTOJOS ESTOJOS ESTOJOS ESTOJOS ESTOJOS ESTOJOS ESTOJOS ESTÉÉÉÉÉÉÉÉN HN HN HN HN HN HN HN HÚÚÚÚÚÚÚÚMEDOSMEDOSMEDOSMEDOSMEDOSMEDOSMEDOSMEDOS
PARPADEE REPETIDASPARPADEE REPETIDASPARPADEE REPETIDASPARPADEE REPETIDASPARPADEE REPETIDASPARPADEE REPETIDASPARPADEE REPETIDASPARPADEE REPETIDAS
VECES HASTA QUE LOSVECES HASTA QUE LOSVECES HASTA QUE LOSVECES HASTA QUE LOSVECES HASTA QUE LOSVECES HASTA QUE LOSVECES HASTA QUE LOSVECES HASTA QUE LOS
OJOS ESTOJOS ESTOJOS ESTOJOS ESTOJOS ESTOJOS ESTOJOS ESTOJOS ESTÉÉÉÉÉÉÉÉN HN HN HN HN HN HN HN HÚÚÚÚÚÚÚÚMEDOSMEDOSMEDOSMEDOSMEDOSMEDOSMEDOSMEDOS
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
ENFOCAR/DESENFOCARENFOCAR/DESENFOCARENFOCAR/DESENFOCAR
•••Parpadear hasta humedecerParpadear hasta humedecerParpadear hasta humedecer
•••Enfocar objeto Enfocar objeto Enfocar objeto lejanolejanolejano
•••Mantener concentraciMantener concentraciMantener concentracióóónnn
•••Parpadear hasta humedecerParpadear hasta humedecerParpadear hasta humedecer
•••Enfocar objeto Enfocar objeto Enfocar objeto cercanocercanocercano
•••Mantener concentraciMantener concentraciMantener concentracióóónnn
•••RelajarRelajarRelajar
• Focalizar en un objeto, mirar
todo su alrededor
(Movimientos completos ojos)
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada
MIRAR FRENTE, FOCALIZAR, Y MOVERMIRAR FRENTE, FOCALIZAR, Y MOVERMIRAR FRENTE, FOCALIZAR, Y MOVER
LATERALMENTE LOS OJOS; GIRAR CABEZALATERALMENTE LOS OJOS; GIRAR CABEZALATERALMENTE LOS OJOS; GIRAR CABEZA
SIGUIENDO LOS OJOS EL MOVIMIENTO; GIRARSIGUIENDO LOS OJOS EL MOVIMIENTO; GIRARSIGUIENDO LOS OJOS EL MOVIMIENTO; GIRAR
EL TRONCO SIGUIENDO LOS OJOS ALEL TRONCO SIGUIENDO LOS OJOS ALEL TRONCO SIGUIENDO LOS OJOS AL
MOVIMIENTOMOVIMIENTOMOVIMIENTO
• ERGONOMÍA
• EJERCICIOS
• CONTROL
OFTALMOLÓGICO
MEDIDAS PREVENTIVAS :MEDIDAS PREVENTIVAS :
Programas Sanitarios, Proyectos y Atención Especializada