1

د لوړو زدکړو وزارت

د کندهار پوهنتون

د طب پوهنځی

دیپارتمنت درماتولوژی د

مجددی : فاروقی خوشحال داکتر پوهنیار کونکی ترتیب

۱۳۸۹- ۱۳۸۸کال :

1

2

لومړيفصل

درماتولوژی

. وایی : درماتولوژی ته ساینس دناروغیو پوستکی د او پوستکی د تعریف: ستجدرماتولو

According to the American Academy of Dermatology, “A dermatologist is a physician who has expertise in the diagnosis and treatment of pediatric and adult patients with benign and malignant disorders of the skin, mouth, external genitalia, hair and nails, as well as a number of sexually transmitted diseases.”

: ژی لو یو فز و ا می تو نا ا ستکی پو دلوي ترټولو یت عضو د ن نسا ا د ستکی بدن ده غړی پو د تشکیلوی ۱۶، وزن السو ٪ د چی

په او ضخیم ترټولو کی تلو په پښو د او ورغیو په .جيږمو نو وی نازک تولو تر کی

1.Glabrous Skin:) ( جلد ويـښتو بي او السونو ښويي پـښو دد د او تلو دورغیونلری پوستکی وات غد هنیه د او دی حسی خو ویښتان کړی انکشاف ښه کی په کپسول جسیماتو اووی .لرونکی

2.Hairy skin :) جلد ) لرونكي فالیکلون ويښته یښتانو و لر هد غدوات هنیه د ولی او ی. نلري عضا ا حسی لرونکی کپسول

جوړشویدی څخه طبقو دریو د :جلد

درمیس ډول الجلد تحتاو ، درمیس ،اپی یوځایی په ته درمیس اپی او درمیس .Cutisچی وايي

( اپيتيليم مطبق یو درمیس چي ( stratified epitheliumاپی د دی یی مترو ۰،۱ضخامت ملیتر بیا رسی ۱څخه پوری مترو او ملی ننه دږی ندی پلوهد با د ته څخه سطحي) پلو جلد الندی (د د ته

. جوړشویدی څخه طبقو

طبقه څخه :)Basal cell layer )stratum germinatumقاعدوي طبقی یوی اپیتیل یی استوانه ددرم اپی د چی شوی تولیدیږی جوړه څخه طبقی ددی خواته اپیتل پورته او دباندی کله چی حجرات دا او

وی کی حرکت ورو په سره ورو شکل تدریجی کوی ا اواریږیاو استحاله .و

Prickle cell layer )stratum malpigii( :فرشي خشت ضلعی څو د طبقه ا دبین د سره بل یود حجرات دا چي شویده جوړه څخه طبقو څو د حجراتو

ا ساختمانونو )ړیکوالجحروی ماننده اغزي . (pricklesیا دی نښتی سیله و په

2

3

Granular cell layer )stratum granulusm( طبقه لرونكي حجرات : دانه طبقی ددیاو وی د ماکوشکله هستی حجراتو دان )keratoheyalinددی گرینولز یشو ټوټی باندی( وپه

ی.و

او: (Stratum lucidum)طبقه روڼه .1 تلو په پښو د کی یواځی ورغیو په السونو دپوستکی چی کیږی پڼډ لیدل حجرات لري دا شكل او څرګند او لري منظم )نه

amorphous).

Horny layer )stratum corneum( طبقه ده: قرني طبقه سطحی ټـولو ددی تر ، حجرات دا cornifiedطبقی یادیږی نوم په کارنیوسایتونو د او . حجراتوی نلری هستی

ميالنوسايتون( keratinocytes) ونه كيراتينوسايت کی اپيدرميسپه النګرهانز ه ، ، (Langerhans )او وی حجرات Merckleحجرات .موجود

پلوه حجرات کیراتینوسایت یو دبل له او جوړوی كيراتين پلوه کیراتین شوي ذخیرهجوړد او د کوی درم تر ٪۸۰اپی .۸۵څخه جوړوی برخه پوری تین ٪ پرو منحل یو کی اوبو په کیراتین

دی.

یت سا نو د ونهمیال صباغ نین میال د چی دی حجرات لرونکی ندرایت د ترشحی. انتقالوي ته حجراتو ویښتانو اود درم اپی ذریعه په دندرایتونو قاعدوی خپلو په درم اپی د

سره کیراتینوسایت د توزیع حجراتو ددی کی تر ۵: ۱برخه بیا ۱:څخه ۱۰ . حجره میلانوسایت یوه ده کیراتینوسایت ۳۶پوری . کوی اماده صباغ میلانین ته حجرو

دندرایتون نز النگرها هم لری حجرات مهمه ه دوی د او والرجنون تماسيد دندهاو نيولT فلم. دی کول پیش هغوی د ته لم وسایتونو د حجرات ذریعه فدا په چینلونو اتیک

. دی کی حرکت په ترمنځ نوډونو لمف د او جلد د ډول متداوم سربیره په حجرات ددی دادرم د اپي فرشي تنظيم خشت او اداره ( په او) هم دنده اورگانیزیشن او کی لری ونډه

وی کی برخه منځنی په درم اپی د Rا کی او معمول سطحه مربع متر ملی یو په درم اپی . ۸۰۰د لری وجود حجرات هانز لRنګر

د ړډوا حجرات نس النگرها او یت نوسا میال نوعه په haematoxylin eosin stainهلرونكي وسیله سره ( vacuolated) خاليګاوي ذریعه په رنگونو ځانګړو د او ښکاری

. کیږی رنگ

او میرکل دی واقع الندی درمیس اپی سرته حجرات دنده ډول په اخذو د تماس د. رسوي

Basement membrane zone: اپیدرمیس او درمیس برخه د کیدو یوځای متناوبپه دسره اپی شکل د کی درمیس داخیلیدو دپه د طبقی د راځی وسيلهپه رمیس ته د چی منځ جوړښت دغه د

ته برخی پاپیلا درم درمیس درم و ا (dermal papilla) ل اپي ته د دا وایی rete ridges برخی ځانګړی چید اپیدرمیس د او درمیس د ګرځی جوړښت باعث تیګښت ډیر Rل د برخی اتصالی :دا .دغه لری برخی لRندی زون

3

4

Basal lamina. لری: موقعیت لRندی غشا قاعدوی د چی ده برخه لومړنی زون ددیLamina lucida :ونډه کی جوړښت په برخی ددی ډول یوځای په سره برخی لومړی د چی ده برخه دوهمه زون ددی

لری.Lamina densa. وی: کی تماس په سره برخی علوی درم د او لری الیاف زیات کولRجن دSub lamina densa . وی: ګډه سره حجراتو د درم د چی ده برخه پرته لRندی څخه ډینسا لRمینا د

ناروغیو ) ایمینولوژیک ځینو د پوستکی د برخه .Bullous diseases دا ده( وړ داهمیت ډیر لپاره

درمیس :د ضخامت درمیس تر 0,3د څخه مترو رسیږی 3ملی پوری مترو بر او ملی دوه لری الندی .خی

1.Papillary dermis برخه علوی درمیس د2.The reticular dermis درمیس ماننده د برخه جال سفلی .او

لری د د جو و نه نو ختما سا ی ند ال کی طبقه په رمیس : دConnective tissue fibers فايبرونه نسج منضم دCellular elements عناصر حجرويBlood vessels and lymphatics رګونه لمفاتيك او ويني دNerves اعصابMuscles عضالتEpidermal appendages ضمايم درم اپي د

نسج منضم یبرونه د په فا ولی جوړشویدی څخه یبرونو فا کوالجن د اندازه زیاته پهیبرون فا ماننده جال ریتکولريا او فایبرو ارتجاعي يا االستیک د اندازه جوړ وکمه څخه

پروتین دی، او قندو قيمته څو د ټول جوړ ودوی ) ی څخه مادي groundځمكنيsubstance) . لری جود و شکل په بنډلونو د کی

ست کی درمیس په بال یبرو ت ، فا حجرا ست وی histiocytes،او ما fibroblastد. موجوداو فایبرونه نسج منضم د ماده حجرات حجرات جوړوی ځمكني ماست د هستا ،

حجرات هستوسایت او ازادوی کی مین حقیقت .په دي حجرات سایت گو فا

یا برخه پورتنی په درمیس جال د سطحی درګونو ويني د کی پاپیال جوړښت درمل ورته ) تهSubpapillary plexus) درمیس د عمیقه او جال په عميق درګونو ويني د كي برخه

لمفاتيك (deep reticular plexus) جوړښت ماننده چي لری قعیت ددوي جریان مو هموي ملګري په سره deep reticularنظر capillary bedsکی Subpapillary plexusولی

plexus. وی زیات ته

شریان کی برخو عمیقه په درمیس د د وی وریدونه خوله په خوله بغیر څخه جوړیدو د کپیلریو د سره دا ونو ګروپ تفمومونه چی یو ددی شوی راچارپیر وسیله په عضلاتو ملسا شکله د اوبیضوی او رسوی سرته دنده معصری د لپاره جریان د وینی د کی حقیقت په

تقلص وخت پر استرخا اړتیا . او . شکله کانال دغه کیږی ترسره وسیله په سیستم سیمپاتیک د کنترول عصبی معصری ددی کوید جوړښتونه او Sucquet – Hoyer Canalمخصوص یادیږی نوم راتاو په چارپیر په تفمماتو ددی چی حجرات هغه

د دی .Glomus cellsشوی یادیږی نوم په

4

5

له دی عبارت عضلات ملسا پوستکی کی، dartose muscleد جفن په erector pili muscleپه ویښتانو د . کی مخ په عضلات ارادی غیر او مخطط همدارنګه عضلات ملسا چارپیر په څوکی د تی د او کی، muscle ofفالیکول

facial expression د کی غاړه په .platysmaاو دی عبارت څخه غضلاتو

پوستکی سیستم د اتونوم د تعصیب کیږی حرکی ترسره وسیله ملسا. په اعصاب درینرجیک انيغونكي )عضالت، ويښتانو د ، دواړه عضالت(erector pilli muscle, شريانچي او

غدوات ډوله یواځی. (eccrine او apocrine) عرقيه فايبرونه کولینرجیک .کرین اتعصیبوی تعصیبوی غدوات

یښتا و د چی سیله و په فايبرونو مياليني غير د س حسا ا خارښت او حرارت درد دمومی انتقال لری قعیت مو کی گردچارپیر په فالیکول د .نو

.Vater Pacinian corpusle احساس د فشار د او لری موقعیت کی هایپودرم لری، دنده په غاړه RuffiniپهCorpuscle ،لری غاړه په دنده حس حرارت د او لری قرار کی طبقه په درم قرار Mekel Diskد کی طبقه په درم د

لری، غاړه په دنده حس تماس د او حس Krause Corpuscleلری د یخنی د لری قرار کی عمقونو مختلفو په درم داو لری، غاړه په غاړه Meissner Corpusclesدنده په دنده حس د تماس د هم دوی لری موقعیت کی پاپیلاوو په درم د

لری.

ضمایم اپیدرم غدوات : د عرقیه ډوله د (Apocrine او Ecrine ) دواړه نوکان او ، ویښتان ، غدوات دهنیه ، . کیږی شمیرل کی ډله په ضمایمو د اپیدرم

وات غد قیه ولی عر لری منشا كبله اپیدرمل له نمو طرف ښكته د درم اپي د کی رم د پهدا چي راځي ته په منځ خولو د سره غدوات د جوړولو بدن . د کموی درجه اکرینحرارت

ن بد د وات برخو دغد لو پوستکی ټو په سته کی په پښـو د او ورغویو په سونو ال د ولیکیږی ل لید زیاد کی پلوه تلو له جوړښت د ، وی نه کی غشا مخاطی په غدوات عرقیه د دا ، غدوات

کی برخه په مارپيچ درمیس او يي جلد حلقه د یی حه فو و ا لری ن ختما سا. کیږی ل لید نه سترگو په چی ه د صه خال ته سطحی

چي اپوکراین دی غدی قیه عر لوی برخو غدوات جنسی مقعدی تخرګونو، څوكي، د , به د داو تيچارپير ګرد څوكي د غیرفعاله تي پوری تروخته بلوغ د ولی کیږی، لیدل کی برخو

اپوكرين ) او وی شوي او (Modified Apocrineتعديل غوږ خارجی په جيږموغدواتلری کی ویری. وجود د ت ترشحا غدواتو اپوکراین فشار، ,د جنسی روحي د اویا درد

دوی رسیږی ته سر کی ځواب په لیت قناتي- فعا یی مارپيچ قنات چی دی ت وا غد. وی وصل دوی چی پوری کوم خالصیږی کی فالیکل هغه په ویښتانو د

غدوات ورغیو دهنيه تلو ,د د پښو برخ ,د ی ظهر د پښو د پوستکی او استثنا ود دنور په . غدوات دا کیږی لیدل کی برخو ټـولو په محتوي) holocrine بدن د حجره چي

) كيږي ترشح سره ډول مكمل په ځاي يو زنه سره په چي دی مخ ,تندي ,غدواتکیږی د او, لیدل زیاد کی جلد پلوه سرپه له جوړښت لرونكي د و لوبونه د او دی غدوات

5

6

. کیږی لیدل زیاد چارپیر په فالیکول د دی sebumیښتانو ترشحات غدواتو د ددی -piloچیsebaceous وسیله قنات راوځی په ته سطحی پوستکی سیبم .د پلوه له ترکیب اسیدونو د شحمی ,د

وی ,کولوسترول لرونکی اجزاو نورو په د، او موجود دندی اختالف نظرياتو د يي اړهممکن د ده کی پوستکی فنگسی ساتلو رطوبت په او یائی بکتر د يي ناروغیواو نيول دندهمخه

وي.

ن یښتا : و

لری عي نو ری د ن یښتا و

Lanugo hairs : . زیاته او کم په کمیږی سره تیریدو په عمر د او وی رنګه کم او نرم چی دی ویښتان مجوف غیرکیږی . لیدل کی بدن ټول په اندازه

Terminal hairs : ويښتان نهايي دی يا ویښتان صباغی او ، چيمجوف سر جنسي تخرګونود ، نو ,نواحيو بریتا او کیږی ږیری لیدل کی برخه .په

Stiff hairs : ويښتان سخت ورځو يا ڼو ,د .,با دی ن یښتا و غوږ د او پوزی د

لویږی په یښتان و اندازه په متر سانتی یو د ډول اوسط کی شت میا ځا او یو هر( مرحله په زرغونیدو د پوری کالو شپږو تر بیا څخه یو د ویښته anagenنگړی

phase) ددي یعنی وی و کی بعضی وی مختلف کی خلکو مختلفو په دوام مرحلیلدی لری مرحله زرغونیدو د شتی میا شپږ یښتان و لينګيو د او وروځو د لکه یښتان

يا مرحلی استراحت د ن یښتا و پس نه بااالخره ږداخلی ته telogenمرحلی او یتوئږي.

ورځ د هره ډول نورمال په شخص تر 20یو د 100څخه ورکوی سه ال له یښتان و پورینو نیسی وی شوی داخل ته مرحلی زرغونیدو د تازه چی ن ویښتا نور ځای دوی

كيږي ځکه پاتي نه ويښتانو بي د. جلد دوی د توزیع نو یښتا و د وو رینه نا او ښځـو د. نیسی صورت ندی ال تاثیر تر هارمونو جنسی د کی خو بر مختلفو په بدن

د بدن د یستان د تودوخیو یعنی لری نډه و مهمه کی کنترولو اوبړاس په په تبخير. رپ په عضوی حسی د عالوه څخه ی لد لري رول مهم كي كولو پورته او وړلو مخ

. د كيږي شميرل څخه جملی له خواصو جنسی ثانوی د او هوا حیث ویښتان پوزیڅخه داخليدلو سترگوته اجسامو اجنبی او خولو د ڼه با او وروځی او کوی فلتر

. نیسی مخه

درمیس د هغه د یده شو داخل ته طرف پياز يا غوټي ویښتانو د چی برخه متبارزهpapilla. یږی یاد نوم تعصــيب په او ، رگـونه وینی لپاره نو یښتا و د کی پیال پا پدی

. . یښتانو و د لری اړه پوری روغتيا په شخص د روغتيا یښتانو و د ی د موجود

6

7

کوم کی نمو په يي ږمنځول او غوړول ده خه بر مړه نو ویښتا د برخه لیدونکی. کوی سته مر ورسره کی کیدو ښکاره ښه تنها راولی نه تغیر

ن کا :نو

قسما او قوی یو د سطحه خلفی گوتو كږيدونكي د پوښل نه وسیله په نســجورته نوکان چی نوکانو ایی.وشویده سی د گوتو دنده اسا د څخه صدماتو خارجی د

کوچنیو د څخه لدی برعالوه ده ظریفو ساتنه نورو او د او کول پورته او شیانو لطيفورسول دندو دقيقواو نفيسو نوکانو. دیسرته قع د وا پاسه د بستر د نوکانو د {ليټ پ

ترتیب ،وی په یی قسمت علوی او جوانب دوه او وی ازاد قسمت الندینی نوکانو دعلوی او نبی جا د . (nail folds) سره نوکانو د شویدی ښل پو ذریعه د lanulaپه

د نوكانو د کی حقیقت په دا او لری قعیت مو الندی څخه قات ټولو matrixعلوی ترقسمت قی اخري متبا ده عبارت )matrixڅخه قات علوي د نوكانو د عمیقا

proximal fold) او لری موقعیت کیږی الندی لیدل د. نه نوكانو د څخه matrixنوکانکوی په ، نشونما نوکان ګوتو د لRس کی ۶ – ۵د موده په کال نیم یو د نوکان ګوتو د دپښو او کیږی عوض کی میاشتو

د. بدلیږی نو شی وویستل وسیله په دعمل جراحی د نوکان که د ولی نوکان پښو د او میاشت نیمه یوه په نوکان په ۳لRسونو میاشتو. وی نازک یی نوک ولی راځی بیرته کی موده

پیتیلمی ا وه د قات نوكانوعلوي {و{رونه د ك يا لید پوښونه د چی ده هغه یی یو لریپوښ ظهري ته دی ده وړ نده (Dorsal cover )لو وړ لیدلو د چی هغه یی بل او وایی

د پوښ او پوښ ) ظهري بطني ته دی لری قرار ندی ددی. ( Ventral coverال واییکی برخه په یوځایوالی د سطحو كيږي Cuticleدوه ليدل باندی سطحه په نوکانو د

. لری غاړه په دنده ساتلو د دماتریکس نوکانو د کیوتیکل دغه او

: الجلد تحتال او تحت دریمه پوستکی جلد ټولو د ده، عمیقتر برخه د ه حجراتو شحمی د طبقه دا اساسا او

د لوبيولونو لوبیولونه دا چی شویده جوړه سيفتاوو څخه يا پردو نازكه ذ فايبري پهدی لرونكي اوعیو دموی غټو او فایبر کوالجن د چی کیږی جدا څخه بل د یو ریعه

د سيفتا چی يا پردو نازكه سره دي کوالجن د طبقی د درمیس د لری کوالجن د. تړاولحاظ په جسامت د الجلد تحت کی برخو مختلفو په ، بدن لری دا جيږموپه فرق کی

. ذخيري د انرژي د او عايق محافظوي، د الجلد تحت نلری د وجو ته دندیطبقه سررسوی.

دندی د : پوستکی

1. : تشعشع مثال کول فظه محا څخه موادو خارجی نیکی ،د صدميمیخا

2.. کنترول حرارت د

7

8

ویتامن .3 .ډد کیب تر ی

4.. عضوه حسي

5.. کول مخنیوی کیدو ضایع د مایعاتو د عضویت د

زغميدنه .6 او جذب

7.– جنسي د سره وسيلي په بوي او ،احساس كيدني ښكاره د جلد د. عضوه ارتباط او مفاهمي اجتماعي

موادو .8 سمي كول د اطراح

اتیولوژی دناروغیو پوستکی د

سبب : خارجی :ونه لومړی

1. : کیدای میکروبونه د پتوجن میکروب د سره پوستکی کبله مستقیمشی له شی تماس منتن دجریان پوستکی وینی د هم یا او. . نور او ناروغی ویروسی ، توبرکلوز پوستکی د اا مثل راورسیږی ته پوستکی لیاری له

لکه .2 پرازیتونه Sarcoptes scabiesحیوانی ، Lice, Leishmania tropica مختلف شی کولRی حشرات ، . کړی ته رامنځ درماتوزیس

3. : ف عمیق او سطحی پرازیتونه . ننباتی میکروبون ګروپ دا کاندیدیا او لپاره د ه ګسونه، کولو منتن د غشا مخاطی او پوستکی. دی مسول زیات ډیر

4. : تروما، اا مثل دی شامل تشوشات جلدی زیات ډیر کی ډله دی په اسباب هوا ، تودوخهفزیکی او اب چی یخه ، نور او ، . شی کولRی ته رامنځ ناروغی جلدی مختلفی

5. : محل عضوی قلویات، ، اسیدونه اا مثل عوامل مواد لRتکیمیاوی ارایش د رنګونه، نور او رنګ ویښتانو د مواد ، ټول دپورتنیطریقه پوستکی په تماس د .جسره کوی ته رامنځ درماتوزیس لدی

: ډول : په مثال د دی شاملی ناروغی تعداد ډیر هم کی جمله دی په اسباب داخلی :دوهم

8

9

. پیداکیږی کبله له دکمښت ویتامینونو د کی بدن په د چی ناروغی هغهتشوشات سیستمیک

تشوشات اندوکراینولوژیک او میتابولیکحساسیتونه

اسباب روحی : ته : ناروغیو ګروپ دی اسباب ررثی ا او ولRدی . Genodermatosisدریم نو دی ررثی ا ناروغی ګروپ دا چی څرنګه وایی

. کیږی ښکاره کی کلونو لومړیو په ژوندانه د ځکه: Focal infectionڅلورم: د شی کیدای انتانات محراقی او ، تشوشات غشا مخاطی د خولی د اسباب ستوماتولوژیک یا

ناروغی انتانی سیستم تنفسی علوی د اا مثل شی، سبب لپاره ناروغیو کیدل جلدی ته رامنځ ناروغیو جلدی ځینی پسی لکه و. کړی ته رامنځ ناروغی جلدی شی کولRی حالRت الرژیک او ، نظمی بی ایمینولوژیک ، مایکوزیس عمیقه ، ارتیکاریا ، سوریازیس

: راځی : کی کتګوری دی په هغه چی دی نه واضح یی اسباب چی شته ناروغی جلدی داسی ځینیی اسباب درماتولوژیک پنځم. التهابونه جلدی وصفی غیر ، ناروغی بولس اا مثل

: په: عواملو مختلفو د چی تومورونه خبیث او سلیم مختلف تعداد یو کی جمله دی په چی اسباب میتاستازیک او تومورال شپږم. دی شامل کیږی ته رامنځ وسیله

فصل دوهم

: كول ينه معا جلد دخچه ری ا لپاره د پوستکید: ت کیږی ناروغ اخستل اریخچه ت ه ورت ه ت اروغ ن داخلی دولی د

ه ن ی ا مع و ا تفتیش سره دقت ډیر ه پ ید ا ب فت ا .پوستکی وشی یی ارزیابی ځغلنده یو په اوسر كار كونكي هدي په ددی معاينه افت د كي پاي په چي پيداكوي چانس

. وخت د يعني سره ترتيب په بايد اعراض وپوښتي ډول خاص په اړوندسره نيولو كي نظر په زمان .(chronological )او شی ضیح تو سره ډول

افت د د پ پوستکی معاینی ید وخت رد ا وشی ټکو الندیب رنه زی ښه :ته

کرکتر .1 او ځای افت ااد .خاصت شی ښکاره نوی افت چي کی وخت هغه په

2.\ فت ا تداوی د وسعت، (افاتو (، سره نیولو کی نظر په درملنو خودسره د د پایلی او درملنید افت لور چی په والی په ښه خرابیدو د که او همدارنگه لوروړي ماوفه ؟ پوستکی د که

ښکاره برخه ته ډول شی لمر ؟ العمل عکسڅه نه که او کیږی ته . رامنځ شی ضح پهواډول . همدی شی واخستل معلومات کی باره په ی الرژ د

9

10

خلص .3 او مکمله باید ناروغيو سیستیمیک د تعقیب په تاریخچی جلدی د . فزیکی عمومی ورسته څخه تکمیل د تاریخچی د شی واخستل تاریخچه

او اجراشی . بیامعاینات مووی یاد په شی سره تر معاینات موضعی مشرحیو د لکه هم دلته معاینات یسیستسمیکی چی ،سیستسمیک لپاره ناروغی

دی اړین وړ اهمیت د .او

کول .4 ینه معا جلد په د مصنوعی باید ښه یو یا او لمر یعنی ڼا ر طبعی . شی سره تر ورنكړي تغير ته رنګ طبعي جلد د چي كي دی روښنایی هم په

د ډول او شی کړل لوڅ باید ناروغ پوری ترحده امکان پوستکی د ینه ماوفه معاټول د باید شی .کول ترسره کی اخر په معاینی د پوستکی

: ی لیږ ستعما ا ض غر په ضیح تو د تو فا ا جلدی د ت حا صطال ا ندی ال

1 . Macula :چی تغیر کی رنگ په برخي يوي د جلد جس infiltrationد د اولکه شي ليدل ونه كي په . purpura, freckleوړضخامت ر نو داسی او

2 . Patch :لکه یی ا و ته ل کیو ما غت Melasmaیو

3 . Papule :يو وړ جس د برامدګي محپاپيول شوي متر ده اط يوسانتي د چيناروغي پالنس ليكن د او ذخي لكه ولري قطر كم . پاپیولونه څخه

4 . Plaque : یا وی لوړ څخه سطحی د پوستکی د کیدای راشی فرق کی قوام په چی برخه هغه پوستکی دوی اوار یا وی پاپيولونو پالكکښته د چي دي افت شكله دسك څو يو د یا او غټوالی د

لكه راځی لRس په څخه کیدو ځای یو د )پاپیولونو پالك ناروغي د Psoriaticدسوريازيسplaque).

5 . Wheal - د: چی ده ازیما هايپودرمل رمو د یا او درمیس د تغمي يا ويلیی ل مثا لری بلیت قا واردلو پري ر فشا يا كولو .urticariaتخته ده

6 . Vesicle :د یا او کی درمیس اپی ته په تجمع مایعاتو د الندی درمیس اپیدرماتيت تماسي لکه . herpes simplex او contact dermatitisوایی

7 . Bullae :نوم په ټناكي يا بوال د وي غټه سايزكي په چي تجمع مايعاتو دناروغي. pemphigoidلکه ياديږي

8 . Pustule :څخه چرك د عوض په مايع شفافي د چي افات شان په وزيكول دلکه وي حاالتوكي staphylococcalډك كي.pustular psoriasis او انتاني

9 . Erosions : . د قرحه چي وایی ته تگ منځه له سطحی برخي يوي د جلد د. كيږي ته رامنځ كبله له زيان عميقي جلد

10.Scale :پتري او يا ډوله بڅري كييدو پوست ښكاره د جلد د چي افاتshedding. كوي نمايدندګي عبارت څخه بل په وچ يا چنی exfoliationکو

پښه ) سر د لکه رژیږی څخه طبقی علوی د جلد د (.dandruff چی

10

11

11.Crusts :د لكه كيږي ته رامنځ كبله له وچيدو د اګزوديت د ارچق. ناروغي امفيتيګو يا مرداردانو

12 . Excoriations :جلد .د د وايي ته تگ منځه له درم اپی د ذریعه په گرولو13 . Atrophy :يا خطوط جلد نورمال ته markingد تگ منځه له شکل او

. كيږي ته رامنځ كبله له وركولو السه له د انساجو د چي وایی14 . Fissure :کی تسلسل په دسطحي جلد ته crackد كيدو پيدا را درز يا

وايي.15 . Sclerosis :الجلد تحت او درمیس والي indurationsد سخت يا ته او

ته رامنځ كبله له تكثر زياد د نسج فايبروزي د ډول ځانګړی په چي واییلکه sclerodermaكيږئ

16 . Lichenification :جلد د چي وایی ته کیدلو ضخیم درمیس اپی دته منځ ذریعه په مښولو او گرولو د او كيږي غي صبا او د زيا ماركينګ

لکه chronic eczemaاو lichen simplexراځی17 . Purpura :يو یا ماكيولمحاط پرپورا د او کی درمیس په چی ده پچ

وینی د من extravasationsاوعيوڅخه کبله شیشـئی ځله د چی راځي تهچيرته كه ځی نه منځه له سره ولو وارد په فشار د باندی وسیله په سالید

د وي كوچني يي يز ياديږي Petechiaeسا م نو .په18 . Echymosis :دويني سره پیمانه زياته په ته طبقي وایی لیکاژ درمیس ته

ښکاری رنګه ابی .چی19 . Telangectasia :په لکه ه د عبارت څخه توسع دایمی د اوعیو د

.Rosaceaروزياسي ) كي ( ناروعي په20 . Comedo ne : غدواتو دهنيه د چي دي عبارت څخه پلګ تور يا سپين

بندوي )فوحي داني ځوان عمركميدونونه (Acneلکه پوخ د Senile) اوcomedos.)

: پلټني الخاصه با

1. : : عدسيه ښودونكي غ غټ معا ټد د جلد د وسیله په سیو عد ښودونکو. دی د میتو نکی کو مک کو ولی ده سا یو کول ینه

2.(Diascopy). اجراكول تست وسيله په يد سال شيشه يا

3.Wood light :تیریدو د څخه فلتر د اوکسایدو د نیکل د شعاع ماوارابنفشتشخیصیه مهم ولی ه ساد یو هم دا کیږی وضع تشخیص کی صورت په

. اریتراسما او ناروغی فنگسی وسیله په معاینی ددی ده میتود .) ( د یرین دپورپا ادرارکی په همدارنگه وگوری چپترونه اړوند تشخیصیږی

. استعمالیری هم ره لپا ده Porphyria Cutana tardaتشخیص ناروغی بلهپه برعالوه کیږی استفاده څخه معاینی ددی هم لپاره تشخیص د ددی چی

11

12

د کی د erythropietic Porphyriaغاښونو كي وینه او کی تو حاال proto پهPorphyria هم کی حاالتو .fluorescenceپه ښی

يا .4 توږل جلد :Skin scrapingد

a. لپاره ناروغي د سكبيس تمایل: د سکبیس هلته چی برخی هغه ن بد دپوتاسیم د لومړی ځايونه قات بدن اود منځونه گوتو د لکه لری

یا چاړه کند او پس یو د ورسته او خشتیږی وسیله په پراوکساید . پاسه د یوسالید د مواد شوی تراش کیږی تراش ریعه ذ په سکالپال

د چی کیږی لیدل ی الند طاقت دکم پ میکروسکو اود هواریږیشی وپلټل هګي يي اويا عامل سکبیس

b. لپاره ناروغيو فنګسي .د كړي: مطالعه فصل روغیو نا فنگسی د

5. Patch testing :تماسی. كړي لعه مطا مبحث درماتیت

6.Biopsy :نا د ته روغيودپوستکی بیوپسی پوستکی د پاره د تشخیص د. پیښیږی ضرورت زیاتره

او تشخیص ، هستوپتالوژی ناروغیو د ستکی پو د چی ده مهه یره ډ ا دافت . د عالوه څخه لدی ولرو معلومات پوره پوره اړوند په یقی تفر تشخیص

توضیح ځ بیوپسی د او . ای د پسی بیو چیرته که ده ,cautry , punchضروریcurette, یا . excisionاو د ذکرشی ید با ورسره وی شوی سیله و په

د مهه ذکرهم ددی کی واقعاتو په شکل هتومورونو مکمل تومور د چی. شویده اخستل � قسما که او شوی اخستل

7.Punch biopsy :كوچني تازه یا او افت کوچنی شو Bullaیو مكمل کوالی په( شي وويستل سره باید. (excisedډول افات سره غټ زاویی قایمه biopsy په

افت د چی په څنډی شی سپیسمین دا وی شامل کی په به جلد نورمال اووس% 10 په پارپين دمعمولي کی د فورملین paraffin یله sectioning په

. کیږی نمونه منظوراستول يا ایمینوفلوروسینس داسامپل یخ معایناتو د لپارهشوی ) . frozenکړل کیږی( ل استو کی محلولو صو خا په یا او کیږی لیږل

درملنه ناروغیو د پوستکی د

. ؛ کیږی ترسره باندی ډوله دوه په تداوی ناروغیو د پوستکی د

یا .1 وسیله په درملو Medical optionsدa. درملنه موضعیb. درملنه سیستمیک

12

13

2.Physical option طریقی فزیکی یاa. میتود جراحیb.Electortheraphyc.Chemical therapyd.Cryotherapy

e.Phototherappy /photochemtherapy

f.Laser therapyg.Radiotherap

یا درملنه طبی ؛ medical treatment لومړیپه یواځي ممکن یا وی، وړ استعمال ډول موضعی په یواځي شی کیدای درمل کیدونکی استعمال لپاره ناروغیو د پوستکی د . البته چی وی مستعمل سره طریقو موضعی او سیستمیک دواړو په درمل شی کیدای هم یا او ، وی وړ استعمال د ډول سیستمیک

. کیږی نیول کی نظر په شدت ناروغی د کی استعمال په درملو د

درملنه موضعیګټی درملنی موضعی :د

. رسیږی اا مستقیم درمل ته ځای ضرورت د. کیږی شروع ژر یی تاثیرات. کمیږی یی عوارض جانبی

تاوانونه درملنی موضعی :د.نارو.1 خوښوی نه یی غان2.. . وی ماوفه برخه زیاته دبدن که ډول ځانګړی په تمامیږی قیمته

اجزاوی درملو موضعی : د1.Active agent2.Vehicle (base)3.Additives

: تصنیف مستحضراتو موضعی :د راښیی انواعی مستحضراتو موضعی د جدول لRندیLiquid

Wet dressingsSoaksBathsAerosole

PaintsLitions

SemisolidCreamsOintmentsPasts

13

14

GelsSolids

PowdersMiscellaneous

Colloidon

solutions: نه سره ډول فزیکی په او وی شوی حل کی محلول په سره ډول مکمل په ماده فعاله کی مستحضراتو ډول دی پهد. ، شکل په پانسمان لوند د شی کیدای محلولونه د Soaksمعلومیږی ، شکل د medicated bathsپه او ، شکل په

. شی استعمال شکل په سپریPaints and tinctures : - عبارت څخه محلولونو الکهولیک یواځی تنکچرونه او دی محلولونه الکهولیک هایدرو پینټونه

. د. مستحضرات شوی ترکیب سره ډول دی په کیږی تطبیق سره سواب په تنکچرونه او برس په پینټونه ،cooling agentدیAstringent اوantiseptic agents)Castellani,s paint(. استعمالیږی شکل په

Lotions :ګلاسیرول ، تیل الکهول، ، اوبه ممکن یی بیس او وی، سره شکل مایع نیمه هم یا او مایع په شی کیدای لوشنونه. وی مخلوط ددوی هم یا .shake lotionsاو دی محلولRت اوبلن یواځی

کی: کریمونه حقیقت په . oil-in-waterکریمونه کولنګ یا کونکو یخ د هم کریمونه دی عبارت څخه مستحلب. استعمالیږی منظور په ملیناتو د هم یا او مستحضراتو، کونکی مرطوب مستحضراتو،

تر : ملهمونه یی ماده فعاله چی دی مستحضرات غوړ لرونکی قوام سخت تر څخه نرم ، جامد نیمه پوری ۴۰ملهمونه ٪فیصده. شی رسیدلRی

یا بیس ملهمونو .vehicleد شویدی ویشل ډولونو څلورو پهWater repellent hydrocarbons ) e.g., petrolatum based(

Absorptive basesWater-in-oil emulsions.

Water-soluble ointments )polyethylene glycol based(.خپل د .occlusiveملهمونه برابروی زمینه جذب ډول ښه په مادی فعالی د ته کریمونو نظر مخی له خاصیت

Pastes : په درمل شکله پودر چی ورته oilهرکله شی جوړ کی غوړ .pastesیا استعمالیږی نه ډیر درمل نوعه دا سبا نن وایی

Gels :ر بي او شفاف . جيلونه استعمال باندی پوستکی ګرم په چی هرکله دی مستحضرات کولویدی جامد، نیمه نګهیو نو شی وچ چی کله او کیږی تمیع . non – occlusive filmشی اوبو په او ندی مستحضرات غوړ جیل جوړوی

. . استعمالیږی کی برخو لرونکو ویښته په بدن د 6 معمولا پاککیږی باندی Powders :شی کیدای هم hydrophobicپوډرونه اویا پوډر ټالک لکه لکه Hydrophilicوی د. starchوی

. د کی برخو قابضه په بدن د پوډر لری خاصیت ترمنځ تقسیماتو دوه پورته د پوډر اوکساید نیوی frictionزینک مخ د. استعمالیږی منظور په

Colloidon :د ماده فعاله ترتیب دی په چی جوړوی فلم نازکه یو سر په مادی فعالی د چی دی مستحضرات مایع هم کولویدوندی . . نایتروسیلولوز یی مثال ساتی کی تماس په سره پوستکی

14

15

Percutaneous Absorption :لری اړه پوری عواملو څو په جذبیږی څنګه درمل یو لیاری له پوستکی چی داپوری ..1 غلظت په مادی فعالی دځینی : .2 پوری نوعی په بیس .baseد کوی بطی جذب برعکس بیا نور ځینی او کوی تسریع جذب مواد3.. ضخامت طبقی قرنی ددرجه .4 هایدریشن او رطوبت طبقی قرنی ددرجه .5 حرارت د پوستکی داستعمال موا occlusiveد .6 دو

طریقه تطبیق : دSimple application

BathsWet dressings)compresses(

i.Open dressingii.Closed dressing

Occlusive therapySprays

Quantity of application :اړه پوری فکتورونو څو په شی تطبیق باندی پوستکی په درمل باندی اندازه کومه په چی دااو. دی، باندی شکلونو نورو یا ملهم ، لوشن ، کریم د چی شکل مادی فعالی د ، اندازه شدت د ناروغی د ډول په مثال د لری

. د لپاره مقصد ددی لری اړه پوری ځای استعمال د یی د )FTU)finger tip unitهم معادل ۰،۵چی سره ملهم ګرام. . وګوری جدول لRندی شو کولRی استفاده هم دی

اندازه استعمال د کریم د ځل یو د کی انسان کاهل یو پهمقدارځای

ګرام ۱مخمټ ګرامه ۱،۵یو

ګرامه ۱،۴لRسونه / برخه خلفی قدامی تنی ګرامه ۳،۵د

طرف سفلی ګرامه ۳یوبدن ګرامه ۱۵ټول

درمل کیدونکی استعمال لپاره درملنی موضعی :د

. د بندی تصنیف دا چی کوو ذکر بندی تصنیف کورتیکوستیرویدونو د یواځی څخه جملی له مستحضراتو موضعی دد . potencyکورتیکوستیرویدونو شویده حساب په

Class 1 (super potent) e.g. clobetasol propionate Class 2 (potent) e.g. Betamethasone

dipropionate, 0,05% Class 3 (potent) e.g. Betamethasone valerate

, 0,17% Class 4 (mid strength) e.g. flucinolone acetonide

, 0,2%15

16

Class 5 (mid strength) e.g. Hydrocortisone valerate , 0,2%

Class 6 (mild) e.g. Desonide , 0,05%

Class 7 (less potent) e.g. Hydrocortisone , 0,5%

Systemic therapy :

. استعمالیږی کی حالRتو لRندی په ډول خلاصه په درملنه نوعه دا

پلوه : بله د او ده نه عملی درملنه موضعی نظره له پرکتیک د کی حالRتو داسی په وی ماوفه برخه زیاته پوستکی د چی هرکله. تمامیږی قیمته هم لپاره ناروغ

. لری ونه تحمل کی مقابل په درملنی موضعی د ناروغ چی کی صورت هغه په

. استعمال ګراسوفولوین د لکه وی اثره بی درملنه موضعی چی کی صورت هغه په

. کی صورت دی په نو وی ملګری ورسره هم ماوفیت سیستمیک بلکه وی نه یوازی ناروغی جلدی چی کی صورت هغه په. کنترولRوی شی نه ناروغی مستحضرات لوکل

فصل دريم

ناروغي بكتريايي

Impetigo: داني مردار ياد داني مردار يا سطحی پوستکیامفيتيګو دوه ،یوه چی ده ناروغی ساری

. لری نوعی کلینیکیImpetigo contagiosaBullous impetigo.

ب سبا مل: ا عا نوعی اولی ستافلوك، د دواړه streptococcusطاليي یا و ااځی یو عامل عی نو دوهمی ولی فلوكوك یطالوی ستا گروپ )ي دوهم

phage type) .د د streptococcusوی کی واقعاتو دی، ګروپ A په ډیری په پیښیچی کی حال .Gاو B,Cداسی گرځی باعث ناروغی د کله کله پونه گرو

16

17

کی مرحله وزیکولر ابتدایی په چی ده موجوده نظریه streptococcusداسیسره شکل ثانوی په ستافليكوك یطالاو .ي راځی ته منځ

ژی لو یمیا پید : ا مرداردانو په نوعه contagiosaد دوبی د کی ماشومانو پههم مراعت نظافت د چی کی گوڼه گڼه ډیره په ص باالخصو کی موسم

. جلدی پرازیتی او وخذه حشراتو د تروما خفیفه کیږی لیدل کیږی نه پکښی.یی ناروغي راځی کی جمله په فکتورونو کونکو مساعد پوستکی د چی د ناروغی هغه

شی خارښت کیدای منتن مرداردانو په ډول ثانوی په وی ناروغی. (impetiginized) ورسره کیداشیرمټو په پی ماشومانو روغ هم کی نو کاهال په حتی اشی .داو

کی ماشومانو او خوارانو شیر په نوعه همه ده، دو کی معموله کاهالنو په ولیته هم ناروغی رامنځ ددی نورو وړكتونونو، په شيوعکیداشی داسی روغتونونواو

چی ځایونو وی کی ډیره کی په ګوڼه ناروغی ګڼه دا زیاتره ولی شو sporadicلیدالی. لری بڼه

کی پتالوژی : لری منشا کرنیل سب بولونه پوستکی د کی ناروغی دی نیوتروفیلونو .په د کی پوستکی ماوفه پهارتشاح، څه spongiosis زیاته یو . acantholyticاو په کیږی لیدل هم حجرات

. شو لیدالی یوځای لمفوسایتونه او نیوتروفیلونه کی درمیس

منظره پوستکی : سریری د لری جدار نازک چی باندی وزیکولونه سطحه احمراری لیدلپهڅخه. کیږی وزیکولونو ورسته exudatesد وچیدو د چی شهدووصفی خارجیږیجوړوی رنگ ارچقونه ورته چی . ته شی یوځای کیدای سره افتونه کوچنی مرکزی شی څو او

شی که پا یی خه ورکړی بر منظره سایکلیک پولی څخه . او ناحیی ماوفه د کړو ارچقونهکه لری. کیږی مړاوی اهسته اهسته چی ښکاری احمراری یی جلد ندی ال تری

په یږی،کنترول پخپلهناروغی پس نه ختمیدو د التهاب د کی نژادونو تصبغی پهبرخه .کی ماوفه شو لیدالی صباغات کم یا زیاد

اف مخ امعموال په لیدل ،ت کی اطرافو اوعلوی چارپیر په خولی او پوزی دکی pedicullosisد. کیږی حاالتو سرجلد په د د ناروغي scabiesاو د په او

کی حاالتو په وخذی د پوستکی حشراتو د برخه هردبدن . هماوف ه شی پهندبه کیدایکی ناروغی لمف نه دی د او حالت، توكسيك ، تبه نادرا کیږی غوټو پاتی اوی

یږکی لیدل نوالتهاب

مرداردان نوعه د بولس په کی ( Bullous impetigo) و تڼا بولونه کی سره یا اسانی پهکیږی نه د څیری جلد ۳یا ۲او په لپاره د ورځو بیا ورسته چی کیږی پاتی باندی

. کیږی چرکی مایع شفافه بدن وزیکول د نوعه بولس دانو مردار کی دد برخه هره په د)پوستکیتلو د پښو د او ورغیو د پوستکی السونو وسعت( ګډونپه د او شی راتللی ته منځ

. وی کم ته نوعی مړنی لو نسبت یی

17

18

ت طا ختال : ا ورکوی نادرا ناروغی هم اختلاطات بیا ,cellulitesمگر nephritis, urticaria, erythema- multiform د کی وخت یو په streptococcalاو

infection تعقیب . rheumatic fever په شی راتللی ته منځ

سره تداوی: مستحضراتو موضعی په کیسونه خفیف ولی گرچه شو کولRی تداویباید اا بیوتیکون ترجیح انتی باید. شی استعمال هسيستميك اا ناروغان او مکرر صابون د

ذریعه په ولی اوبو ووینځی برخی . منتی د نشی استعمال باید سیپتیک انتی موضعید خفیفو لپاره ,cliquinolواقعاتو bacitracin, povidon iodine موضعی او

polymaxin یRکول استفاده د موضعی په.څخه سره موثر استعمال fusidic acidډول یتډیر.لری

ډول په ، cloxacillin سیستمیک , erythromycin او ونه مکرولید نور اوشو سفالوسفورینونه مردار. استعمالولRی وخت د یوه په سره درملنی مساعد دانو وکونک د

او وفکتورون سکابیس شی. و بایددرملنه pedicullosisلکه

Ecthymaپوستکی د ده عمیق اکتیمیا ناروغی پایودرمل اکتیما چی ه د وی ملګری ورسره قرحه او streptococcusعامل ارچق

دواړه شی کیدای ولی تجرید streptococcus او staphylococcusدی څخه افت دکونک. مساعد یی شی فکتورونه دی ی وخذی حشراتو د او ما د اکتیما ،ترو معموال

. كيږي ليدل کی لينګيو په ماشومانو

: منظره په کلینکی بیا چی كوي شروع شکل په وزیکولونو د فات باندی pustuleاد بدلیږی ورسته دی له کی ا ، برخه مرکزی په سکب (scab)فت ددی او کیږی جدا نه سره اسانی په او کیږی ته رامنځ

افت ګرنولومايي او احمراری تقیحی یو ندی او ال التهابی چارپیر په وی یو لیدل هالهیییسه اکتیما.کیږی مقا په مرداردانی جوړیږی د سره ځنډ اتروپیک )په یو ورسته څخه شفا د او

atrophic). پریږدی ی ځا په به ند

: اوی چي تد کی مرداردانه په لکه ډول ځای یو په بیوتیک انتی می عمو او موضعی. شو لوالی ستعما ا شول ذکر

Folliculitisویشل باندی ډولو دوه عمیق او سطحی په چی کیدل منتن فالیکول د ویښتانو د

شویدی.

Follicular impetigo .یاBorkhart’s impetigo فالیکولیت د سربيرن يا سطحی یوکی حالت پدی چی دی عبارت کو دڅخه کی هنو د په نو فالیکولو د یښتانو و

. pustulesچنی کیږی اR لیدل ماشومانو معمول د ناروغی کیږی دا ته رامنځ کی پوستکی په سر .دډول افت منتشر د په او راځی ته مزمن . 10- 7منځ مومی شفا کی موده په ورځو

18

19

افت ، کیدل د ته لور ښکته پوستکی ، د ر نتشا ا او چی follicular abscessesاو حملهlymphadenitis د هم وی ملگری د ورسره . ناروغی د دی څخه جملی له تو طا اختال

مزمنو په ولی کوی یت کفا تیک بیو انتی موضعی کی حاالتو ابتدایی په ناروغی. دی ضرورت ته بیوتیکونو نتی ا عمومی کی ناروغی واقعاتو متکرر ددی او مزمن

عمیق او سطحی د ت کیدای. follicular postulationsحمال واقع هم شکل په. کیږی. ل لید نزد په وو نارینه د ډول ځانګړی په سطحه قدامی په لينګيو د شی

. لری موثریت بیوتیکونه انتی ضعی مو هم لته د

Deep Folliculitis1.Furunculosis : کی په ځوانانو نوی او بالغانو ااوی عام Boilsاو furunclesنو د خاصت

Acne کیږی لیدل زیاد کی هلکانو عمر ،. په لپاره ناروغی ، seborrhoeic د ،ګرول حالتناروغی شکری د تغذی ،ترضيض، فشارونه سو روحي مساعد ، خستگی او

فکتورونه کیږی کونکی .شمیرل

په ( staphylococciعامل )ناروغي د گوتو د او وی موجود کی عجان او پوزه په معموال. لیږی انتقا وسیله

منظره شی : سریری کیدای ډول فیورانکل ځانګړي او یا او په منتشر وی متعدد په سره اR .ډول افاتمعمولمټو، مخ په ن ، سو كوناټي وال ک ، و، عجان . یاو کیږی ل هم دناروغی لید ت حمال تکراری

. کیداشی کی واقع ناروغی دی پاپیولون په فالیکولر کیږی التهابی لیدل یی ه تعقیب په چیpustules نيكروزيس او. کیږی ته پریږدی رامنځ ځای پر به ند لRړشی منځه له فیورانکل چی چیرته . کله که

boil کی پوزه او غوږ نو په شی ته درد رامنځ شدید یر وی ور ډ ملگری مکمله سره چیرته که اونو شی ونه یی کانال د درملنه د .تضيق اوریدو شی راتللی ته منځ ډول هم موضعی عقداتو په لمفاوی د

ډول التهاب ځانګړي پوز دپه او افاتو غوږ په ل ی لید سو کی cavernousد. ای sinus thrombosis د د كښينكاږل ویری هیڅکله باید افت پیر چا په خولی د او .شی پوزی

تشخيص تفریق څ herpes simplex, vaccinia, acne, Hidradenitis : تفریقی ید با خهد. فت herpes simplexاو vacciniaشی لرونكي ا چی ثره کی ل حا سی ا د په وی

Acne . په وی مورفیک نواحي قماو تخرګکی Hidradenitisپولی او نوډولود بنيكيږي ماوفه شكل په ګانو وی .ابسي ید شد نسبتا یی اعراض او

: اوی تیکو تد بیو نتی ا سيستميك او ضعی کیږی مو توصیه بند نه همدارنګه ، تهچی څخه پانســمان ځکه وشی ډډه ید برخی د با ) ماوفه كيدل (macerationخوړين

. کوی منتشر ته لیکولونو فا مجاورو افت

ضعی لری Echthyolمو ثریت مو زه ا ند ا په بیوتیکو نتی ا ضعی مو .د دکانال غوږ د تضيقد دپه چی ز گا یو منظور په بیوتیکو Echthyol مخنیوی انتی موضعی او یا ډك باندي

وي شوي . لوند سره سره ددی شی تطبیق کی کانال خارجی په غوږ د ید با

19

20

او . ن عجا په او کول غسل زیاد شی لری باید فکتورونه دکی پوزهمساعدکونکیتطبیق وقایوی ال انتیبیوتیکو کی زه پو په سره سره دی د کموی نس چا ل نتفا ا د میکروب د

مینځل و ید با نه السو ورسته کولو سون پوزی ځل هر د او شی بند باید وهل سحده . ممکنه تر ید با ل استعما خوړو خوږو او وو، ا غد شحمی ، لو لکهو ا د شی

. . شی ح صال ا ید با نی کمخو و ا شکره کی څنگ په دی د شی ی کړا ود محد پوری

Flucloxacillin, cephalosporin اوQuinolon ډول ضعی مو په وی ثر مو ال معموPolyfax, Fucidine او gentycin. شو لوالی ستعما ا کریمونه

2.Carbuncle : عمیق نو لو لیکو فا رو و مجا گروپ یو رت folliculitisد عبا څخهد چی . staphylococciدی لتها ا شدید یر د کی غی رو نا پدی راځی ته منځ وسیله

په . روغی نا وی ماوف سره ور هم الجلد تحت او رمیس د چی وی د موجو بسط د ، عمرهمتو چی ډول ځانګړی په کیږی لیدل زیاد کی خلکو ضعیفو او معمرو

تغذی ,شکری زړه ,سو مزمنو ,د د رگو پښتو و یت ا شــکا چی څخه روغیو نازیا. ډیر فت ا په حساس تلری ورنونو د او څټ په ال معمو چی وی ک نا درد او

. و ا تبه کی روغ نا په کیږی لیدل کی سطحه او toxicityخلفی کیږی لیدل . فالیکو مختلفو د بیا او وی احمراری ساحه کی بتدا ا په وی ه ید شد معموال

. چركلونوڅخه په غورځيدني د پوستكي د کیږی ل لید کی ل حا په و خارجید درا ته منځ پریږدی ځای په به ند و ا مومی شفا ډول هسته ا په چی تقرح تعقیب

ځی.

په anthraxد افت د او ارچقونه لرونكي وينه کی هغه په چی وشی فرق ید با څخه . ید با ره لپا کلچر د کی تو ال حا کو مشکو لو تو په کیږی ل لید وزیکولونه څنــډوکی

swab شی خستل ا و

اوی نور cloxacillin, flucloxacillin : تد یا بیتیکونه penecillinaseاو انتی مقاوم تهشو لوالی هغو erythromycinاو quinolones, lincomycin, clindamycinاستعما په

. ضعی مو په لوو ستعما ا وی جوده مو الرژی سره نو پنسیلینو د چی کی تو ال حابیتیکو نتی ا د ، ډول ستعما ملهم ا ید با وی ككړشوی تیکو بیو نتی ا په چی گاز یا او

. فکتو کونکی عد مسا و ا شی ژ رینا د ید با حی ا نو تیک نیکرو و ا جی تمو شی لشی اوی تد باید .رونه

20

21

Sycosis barbae : یا چارپیر د فالیکولونو د باربی مخ perifollicularسایکوزیس د چی دی ن انتا تقیحی یولرونکی ږیره . برخوپه راځی ته منځ بدن کی لکه برخیهغه ینورد لری ن یښتا و لنډ چی

. د غ بلو د افت شی ی کوال وف ما هم ورنونه او ،باڼه څخه وروځي ل سن لید پسیی مل عا و ا ستافلوكوك کیږی په طاليي فلورا رمل نا د کی پوزه په چی کوم دی

. عد مسا یی فشارونه روحی او ، خستگی ، ت ال حا سیبوریک وی د جو مو شکل. دی رونه فکتو کونکی

منظره احمرا: سریری په فت سطحی ، را او کوی pustulesخارش، شروع سره . نا ا د سا سا ا رکوی نتشا ا � عمیقا فت ا کی وخت په وینځلو او خریلو د ږیری د چی

عمیق و ا لری سیر مزمن غی دوام پسچیولونهرو کلونه کله کله چی راوړی ته منځسیله. و په بی ند د یی allopeciaمومی کی څنډو په چی راځی ته او ارچقمنځ

pustules . ده شونډه رتنی پو ځای یل تما د روغی نا د وی موجود ال

یقی تفر : تشخیص tinea barbae و چی kerionا رخسار و ا زنه په کسانو هغو دگروپی . پاسچيولونو د او حمله ده حا کیږی ل لید لری ر کا و ا سر سره څارویو

. دی څخه جملی د اوصافو سی سا ا د یی inد Pseudo folliculitis barbae پالكgrowing ( غټیډنه د ویښته د ته لوری داخل )پوستکی . د ځی را ته منځ کی یښتانو غټو

عدسيي د ښودونكي ل کو ینه معا ډول دقيق په وسیله ته په طرف داخل جلد.نموكونكي موی معلو یښته و

Lupus vulgaris دSycosis barbae څخه . هم بیا خو کیږی تفریق سره نی سا ا په.بيوپسيممکن شی ضرورت ته

Scarlet fever) تبه ) مخملك د

د چی ده ناروغي ني نتا ا حاده يوه تبه مخملك د ) streptococcus pyogenد ال معموA کله ولی پ و Cگرو ( Gا چی سیله و په ته erythrotoxinگروپ منځ وی لید تو

د . دا داخلیږی، ته یت عضو ری لیا له سیستم تنفسی علوی د ال معمو ن نتا ا راځیسويي په بادي انتي پرضد توكسين د د اندازي یا ناروغي چی لری اړه ری پو

نزد په که tonsillo-pharyngitisشخص او راځی ته تبه منځ مخملك حا. د ه دو دی دچی دادی فرق تبه التو په مخملك او د اندفاعات توكسيسيتي کی قوي ناروغي د

ځکه. موجوده راوړی ته منځ معافیت ره لپا عمر ل ټو د کیدل ماوف ځل یو ویکی یت عضو په بادي چی انتي پرضد توكسين توکی . د ال حا نادرو په راځی ته منځ

مختلف بل د عامل د ناروغي د کیدل منتن نوعي دوباره . ي د راځی ته منځ ریعه ذ پهد وقوعات روغی عموميت 10- 1نا ترمنځ عمر د له .لری کالو زخمونو جراحی د کله کله ناروغی

داخلیږی . ته بدن لRری

: منظره یی د کلینکی دوره رځو 4—2تفریخ .و ده تبه پوری ورسـته څخه وری د د یخ تفر دtoxicity, د استفراغ او ی، لبــد د ،tonsillo-pharyngitis د او عقداتو لمفاوي د

21

22

. التهاب د نو شی داخل لیاری له زخم د انتان چیرته که کیږی ل لید ی ځا یو سرهکی حیه نا چه والــي زخم حساس يا و تندرنيس يا ا سچارج د مايع سيروزي د

. خارجيدل کیږی ل اندفاعات لید سینی په جلدي د چی کوی شروع ورځ دوهمهکیږی می عمو ورسته او کیږی شروع اندفاعات څخه دا شكل او په احمرار نقطوي د

چارپیر وي . په سوروالی ددی همدارنګه ، وی نه کبله له احمرار د سوروالی دا ولی شی رنګی سور مخ کی تبه مخملک پهشو لیدلRی هم خسافت په. جلدی نه شو د 10—7ر کی مړاوی تفلساتوورځو یوځای سره

کیږی.

التهاب، سحاياوو د التهاب، مفاصلو د التهاب، مايوكارد د يي اختالطاتوكي په. دي شامل ګلوميرولونفريت او تبه، روماتيزمل اوستيومياليت،

د مثبت streptolysin-Oکلچر، ، تیتر او Dick testلوړ ،Schultz Charlton test تست د كي ناحيه اړونده په ورسته څخه زرق انترادرمل د توكسين انتي د دلته چي. . کوی کمک کی تشخیص په ټسټونه ټول ډا ګرځي سپين رنګ اندفاعاتو او رشونو

یقی تفر د rubellae : تشحیص ید با رشونه درملي د و درد ا د د ستوني جو مو نه د . د شی یق تفر سبب په موجودیت د توزيع مخصوصي د رشونو د او Infectiousیت

mononucleosis او ناروغي منظري وصفی د ويني سبب agglutination testد په. کیږی فرق

: وی ا اریترومایسین تد ، انتی ) (macrolidsماکرولیدونه ،پنسیلین موثر نور او. ورکوی تغیر ډول ډراماتیک په ته انزار روغی نا د نه بیتیکو

Erysipelas( باد ( سرخعلوی د الجلد تحت د او درمیس د برخيد ن یتیک Aانتا هیموال گروپ

streptococci . کله کله راځی ته منځ ذریعه Bپه ، C اوG گروپPneumococci او . staphylococcusطالیی میکروب د چاود يا درز يو كي جلد په شی کیدای عامل هم

. کله کله ګرځي دخول باب جز لپاره زخم ويو د ي باب هم زخم جراحی یو یا و ا . تغذی سو کی فکتورونو کونکو عد مسا په جوړوی د ,الکولیزم انتانات، ثانوی، خول

. دی مل شا زیما ا کبله له بو اسبا لمفاتیک او کلیوی د او فقدان فعیت معا

منظره او ۵- ۲د: کلینیکی تبي لوړي د تعقيب په دوري تفريخ د منځ toxicityورځووصفي ناروغي د راتلل . ته جلد ماوف ده شوي مشخصه كش او حساس

، سرحد . معلوميږي ل ډو واضح په احمرار وی برجسته اندازه کمه په او احمراری. کیری لیدل هم وزیکولونه یی کی حوافیو په او شیرخورانوکی لری بطن په د افت

کی ماشومانو په همدارنګه وی، کی جدار په په Rا یا مخ معمول سکلپ او ، سرجلد په د کی مټوکی ماوف برخه تره زیا ف ا طر ا سفلی کی کاهالنو په او . هوی، د ،Cellulitisکیږی

جوړيدل، . nephritisو ،اsepticemiasابسی و عد مسا په دی ت طا اختال عام یی

22

23

کی ستونځه د خلکو يوه كيدل واقع بيا بيا كي ناروغي كسانو هغه په حالت دا او وی . لري عموميت ولري ل اختال کی تخليه تیک لمفا په چي

: اوی یسین تد ما و یتر ر ،ا ین ر سفو لو ،سفا .,quinolonesپنسلین دی ثر مو ل ټوته ل ستعما ا ی ځا یو درملو څو د راځي ته منځ بيا بيا چي کی تو واقعا هغو په

سته .،ضرورت شی ل ستعما ا ره لپا ورځو لس د ید با تیک بیو نتی ا

Cellulitisد چی ب لتها ا جو نسا ا ی لجلد ا تحت یی streptococcus Aد طال یا و ا ذریعه پهځی . را ته منځ یعه ر ذ په ک کو فلو سیلوالیت هم Erysipelas همدرانګه ستا په ممکن

یا و ا ورکړی اختالط . cellulitisباندي زخم یو د معموال سلولیت وی ی ځا یو سرهب ړسو پا چی شی تللی را ته منځ هم کی جلد نورمال په ولی ه د اختالط قرحی یا

. وی ملگری ورسره

: منظره ا کلینیکی څخه خم ز یا حی قر یو د چی حمرار ا کی تو واقعا و د حا پهضعی مو ورسره چی کیږی ل لید می مو ر سره حساسيتنتشا تبی د ړسوب پا ،

. افت د او وی، لږشدید کی تو قعا ا و د لحا ا تحت په اعراض وی ملگری يوځاي . سره سره لدی لری وضاحت لږ ی التهاب څنډ اوعيو لمفاوي لمفاوي او د د

التهاب .عقداتو وی ملگری هم

: اوی د تد لکه و ا شی رفع ید با فکتورونه کونکی لته erysipelasمساعد د ن شا په. شی صیه تو تیک بیو نتی ا هم

Anthraxغی رو نا ا كيږي د ته رامنځ وسيله په خطرونو حرفوي او كسبي شخا د ا هغو په او

. ا د کیږی ل لید لری کار او سر سره تو ا لید تو د وی د د او تو انا حیو د چی کی صوپه سبا نن غی رو هیوادونو نا تلونکو .پرمخ کیږی ل لید را د نا هم کی

ب سبا لرونکی bacillus anthracis: ا ل کپسو جینیک پتو قوی یو چی دی مل عا ییا تو زیا په تو نا حیوا د چی دی نیزمونه اورگا لرونکی سپور و ا وږده، ،ا مثبت م گرا

کی پیدا کی عو . ږنوا میکروب کی اسونو ،او نه پسو ، رمی ، اوزی ډول ځانګړی په ینورو داسی او ستکی پو او وړی لکه تو ال محصو په تو نا حیوا د شکل سپورپه د

وی کی ری . موجود لیا له گی شید خرا چنی کو یو د ته جلد نسانی ا سپورونه دا چی . د سیله و په سږو د گرځی باعث راتلو ته منځ د کس ا انتر جلدی د و ا داخلیږیله سیستم ضمی ها د خستل ا سپورونو د و ا روغیو نا تنفسی د خستل ا رونو سپو

. گرځی عث با فیت و ما د سیستم ضمی ها د ری لیا

23

24

منظره په: کلینیکی او کیږی شروع انتراکس جلدی پس نه دوری تفریخ د ورځو څو دهر تظا شکل په افاتو پاپیولر د کی بدن د برخو ښکاره او لوڅو په سرکی مړی لو

یی تعقیب په چی جال bullaکوی احمراری چارپیر په بوال دی د و ا راځی ته منځرنگه لري تینی نه قابليت كيدو ښكته د چي . پاړسوب ال بو پس نه لدی کیږی ل لید

. او درد یسه مقا په فت ا جلدی د راوړی ته منځ نیکروز او کیږی دهیموراژیکالتهاب عقداتو وی لمفاوي نه څرګند ت زیا دومره

ع pustulesد شرو اعراض می عمو ورسته ورځی څلور یا دری څخه تگ را ته منځ د .، کسیمیا تو ، تبه لوړه وی نه شوی وی تدا فت ا که فشار tachy cardiaکیږی د او ،

د و ا کیږی ل لید لی .20—5ټیټوا گرځی% عث با مړینی د کی تو قعا ا و

تشخیص یقی د: تفر انتان باید . ستافلوكوكل د همدارنگه شی تفریق ,څخهcowpox vaccinia اوcat scratch fever یی څخه. وشی ق فر ید با

یه قا حیوا : و و ا شی ل و کنتر کی تو نا ا حیو په کی سر مړی لو په ید با ناروغیید با مخه د څخه هنی و س ال د ت محصوال كړل نی ك . پا معا څه یو واکسین شی

تطبیق ته ر و ید با وی کی خطر په ناروغي د چی ص شخا ا هغه او ورکــوی فیـتشی.

وی ا هرڅومره: تد چی تداوی نتظاروكړو ا ته نتيجی کلچر د چی لدی مخکی . د پنسیلین شی شروع د 14—7ژرکیږی سره شکل زرقی ترجیحا لپاره ورځو

. د روغی نا د سره طریقی دی په چی شی توصیه لپاره ورځو پنځو لومړنیو . سا تترا ته نو کسا حساس ته پنسلین راځی کمخت کی سرعت او پیشرفت

ی ال لو ستعما ا شکل ضی عو په هم اریترومایسین او ، ل کا فینی رم کلو ، یکلینشو .

Erythrasmaده بکتریا هوازی یو یی عامل چی دی انتان موضعی ،او سطحی ، خفیف یو جلد د

د . corynebacteria minutissimumچي نورمال یو جلد د بکتریا دا ياديږي پنومcommensal( لرونكو قات په عضويت د او گو ( intertriginousده د پښو د لکه برخونه منځو م تو ، ق، تخرګ ، ناحيه ندی بني ال ی ثد کی قاتونهد برخو نورو داسی او

په شكري د يا او وي چاغ چی ډول ځانګړی په کی کاهالنو په حالت دا کیږی ل لید. کیږی لیدل وي اخته ناروغي

منظره غيرمنظمو: کلینیکی د فت ژيړ پچونوا همدارنگه کیږی لیدل شکل په . اعراض ممکن فت ا وی ضح ا و ښه یی فی ا حو و ا وی نکی لرو رنگ نصواری . د وی ملگری ورسره خارښت او ضخیموالی جلد د ممکن یا و ا لری wood’sونه

light. شو ليدالي فلوريسنس رنګي سور یی ذریعه په24

25

تشخیص یقی بر p.versiculorد: تفر پورته په تنی د هغه چی کوم وشی فرق باید څخه . رنگه ا همد لری هم ت تفلسا کم کم او وي صباغه كم همدارنګه ، وی کی خه

tinea cruris . توږل مافه د ذریعه په ید یدرواکسا ها شیم تا پو د وی بی لتها ا زیاتو ا صفی و کی غی رو نا دی په یعنی کوی ضح ا و تشخیص ل کو ینه معا جلد شوي

شو الی لید سپورونه مشخص

اوی لپاره: تد افت محدود او کم ل )Azoleد زو کلوترایما لکه رمل د فنگل نتی اCanesten )یاmiconazole . مو کوی بت کفا ره لپا هفتو ه و د د شکل موضعی په

تیک . Fucidineضعی بیو نتی ا عمومی ره لپا تو افا وسیع ډیرو د لري ثريت مو همثر مو هم ونه لید کرو ما نور عالوه څخه لدی شی فه اضا باید اریتروماسین لكه

دی.

توبركلوز پوستكي دد د د توبرکلوز پوستکی سږو د کمی توبرکلوز پیښی پرتله ناروغی . په د توبرکلوز عاملد

mycobacterium tuberculosis ، هوازی ، متحرک غیر ، شکله سلندری چی دیچی دی راډونه مثبت م گرا ضعیف و ا لرونکی نه وزمه سپور موم لرونکی د پوښ

دوی وی پوښ دا مقاوم چی کی مقابل په تلوینونو اکثرو ب ولی .ګرځوید میکرو چی ځل یوورته لحاظ همدی په چی وركوي نه السه له رنګ سره نی سا ا په بیا نو شی ین تلو

acid fast. یی ا و پوخ كي مقابل په رنګونو تيزابي د يا

: ژی لو یمیا پید . ا تا د ولی داخليږي لياري له سږ د ته انسان � معموال ميكروب . ماو هم غشا طی مخا او جلد ا نادر� شي اخلیداي د هم ری لیا له کلمو د او نسلونو

. لم د کوی او فافه ته عقداتو وی لمفا نتشار ا مړی لو یی سیله و په سیستم اتیک . ، غربت چی کی ځایونو هغو په کیږی ته دوران وینی د تغذی اوورسته اوهمدارنګه سو وی

یعنی کیږی نه پاملرنه ته الصحی ماحول حفظ صحی غیر او پوره وی خراب هم وی او نه څارنی روغتیاییزیا یموجود .تهناروغی کیږی لیدل

شو: تشخیص ذکر کی ل جدو ی ند ال په معيارونه ره لپا تشخیص د ز کلو بر تو دیدی.

1.: معيارونه اومطلق بشپړa. كلچر يا ذرعb.پهGuinea pig تلقيح كي

2. : معيارونه نسبيa. عاليم او تاريخچه b. برخو نورو په عضويت د

توبركلوز فعال د كيموجوديت.

25

26

c. د كي افت acidپه fast موجوديت باسيل

d. معاينات هستوپتالوژيك

e. په تست توبركلوين دعكس مثبت كي مقابل

العملf. د درملو ضد توبركلوز د

اغيز مثبت استعمال.تصنیف: ری گو و ل و جد ی ند Rل

1.) ( توبركلوز المنشا خارج توبركلوز شوي تلقيحa.Tuberculous chancreb.Warty tuberculosisc. دLupus volgaris انواعي بعضي

2.) ( توبركلوز المنشا خل دا توبركلوز ثانويa.Contiguous spread انتشار ډول ساري په ياb.Scrofulodermac.Auto inoculation كيدل تلقيح ته بلي څخه برخي ديوي عضويت د ياd.Orificial tuberculosis

وي .3 شوي ته رامنځ وسيله رپه انتشا دموي د چي توبركلوز .هغهa.Acute military tuberculosisb.دLupus volgaris انواعي بعضيc. Tuberculous Gumma ابسيس توبركلوزيك يا

توبركلوز .4 عي (the tuberculides )اندفاa.Lichen scrofulosorumb.Popular or papulonecrotic tuberculides.

: منظره سریری

1.Tuberculous chancre : کی پوستکی په شانکر ابتدایی توبرکلوزیک ته تلقيح د منځ کبله له . حا دی په داخلیږی لیاری له زخم چنی کو یو د ته جلد سیل با لته د یعنی راځی

یی ی څنډ چی حه قر ه درد بی یو کی ته چي ) underminedلت سطحی نظر یی قاعدهوی . (پراخه لمف حیوی نا کیږی ل لید وی ژیک را هیمو یی قاعده غوټی او غتیریاوی

. وی له معمو غیر ورسره تبه اا ولی نادر شی ونه یی درملنه کیږی اختالطات که لیدل ورسره .هم

2.Warty tuberculosis : لری واقعات ت زیا کی هیوادونو شرقی په توبرکلوز وارتی یا په ذخن معموال اوکی بل مقا په توبرکلوز د چی کی کسانو . معافيتهغو فت ا کیږی ل لید ولری

کی پوستکی لیاری تلقيحد په کیږی له ته او رامنځ ، بجلکو ، نو زنگنو ، سونو ال په چي. كوناټيو شان په ذخو د افت كي لت حا بتدایی ا په کیږی ل لید کی درده ، پابی

او لر هپیولون وی شوی احاطه وسیله په هالی التهابی د چی له ی فت پیشر د فت ا د بیا ورسته.plaqueکبله ځی را ته منځ

26

27

3.Scrofuloderma :کی حالت دی نورمال په د سه پا د افت برکلویک تو جلد دحه ماو قر او وی تللی منځه له او وی ف شوی ته کی . رامنځ پیښو په سکروفلودرما معموالد

هډوک غوټیلمفاوي مفاصل ،ی، وی او د. ماوفه د cold abscessافت لومړی شان پهنوډول رنګي سور وزمه )ابي قرحه یو او تیږی ما ورسته چی وي شکل په

undermined ulcer ) .داسی کله کله زیا fistulaجوړوی ورڅخه pusمقدار تچی . زيا كي غاړه په وقوعات افت د کیږی ل لید هم .تخارجیږی وي

4.Orificial tuberculosis :گا غشا مخاطی او جلد ی نږد سره هنو د او فوحو د . راځی ته منځ کی توبرکلوز نو عمومی اوروفیسیل د او عضاوو ا اخلی د د کی حقیقت په

ده . نښه یو حالت فته پیشر د ف دلته توبرکلوز عمقه اا کم یو د ناک ،ت او درد ساینسو هنورو په بغیر څخه درملو ضد توبرکلوز د چی وی شکل په قرحو جوړیږی درملو یا جنسی. نه او ،مقعد له خو

. راځی ته منځ کی اعضاوو

5.Lupus Vulgaris :غربی وپه هیوادونو په ا غاړه، او سر په معموال افت دا کی. هیوادونو شرقی افت کیږی لیدل كي تنه کی کی ابتدا - په نصواری سور د معموال

شکل په پلکونو رنگه تینی جال او نرم په وی رنگه یډ سال شیشی یو د که اويا جيلي د مڼي د نوډولونه كي څنډو په افت د نو شی وارد فشار پری وسیله

. و ا جسته ،بر ارتشاحي افت پس نه ی لد ښكاري لرونكي رنګ يا مربا ګردشكله يي . سكه د کی به ند په او راتگ ته منځ بی ند د cell carcinomaکیږی

squamous. دی ت ختالطا ا خر مو یی كيدل ته رامنځ

6.Miliary tuberculosis :کی په توبرکلوز کی میلیری پوستکی په او شی ماوفه هم پوستکی شی ابیکیدایوزیکولون او ، پاپیولونه کوی رنگه ته رامنځ همدارنګه ه ګروپی ، په اندفاعات کی افت چی شی کیدای

او وی ورسته وی همیوراژیک شکل چي ګروپي شی تق بیا او .رحی

7.Tuberculous Gumma :په تو افا و متعدد د ابسی برکلوزیک تو یا او گومالرونکو ی تغذ سو په حالت دا چی راځی ته منځ ی ند با تنه او السونو په شکل

. شو ليدالي ماشومانو

BCG vaccination :د د واکسن جی سی راغلي بی الس په څخه غويي د او شوی قیق ر ( جوړیږی ( )bovine bacillus calmette Guerin )BCGباسيل موثریت. څخه ٪۸۰یی چی

شویده کی . اټکل پوستکی په په واكسين د ورسته هفتي دوه څخه تطبیق د واکسین کی ځایداو ارتشاحيیو کوی تقرح ورسته چی راځی ته منځ ورو پاپیول ورو د ډیر او جوړیږی

پریږدی پرځای ندبه ورسته جوړیدو د .قرحی كيږي. ليدل � نادرا طات اختال واکسين د

توبرکلوز: درملنه جلدی د درملنهد توبرکلوز سیستیمیک د درملنی د به مشا اکثرو. هسره پهد کی تو .9واقعا کوی کفایت رس کو شتو میا

27

28

Leprosyیا ام تلونكي هیو Hansen’s diseaseجذ پرمخ سره اهستګي ډيره یا په بکتر منه مز

ده ناروغی کم چی یی . ډیر ناروغی ی پد لری خاصیت او كي ساری پوستكي � سا اسا. کیږی ماوفه ب اعصا محیطــی

ژی لو میا پید ا و ا ب سبا : ا یی مايكوبكتريم mycobacterium lepraعامل د ه دیو ا د شان په الكهول acid fastتوبركولوز ) fastاو مستقیم . ی ر سلند ی د سیل با

نسبتا یا و د( انحناييا چی دی لری، 30,5xراډونه جسامت ازه اند په مایکرومیتر. کیږی ا پید شکل یی یاغنچه او تنهایی په چی دی اورگانیزمونه مثبت گرام دوي

د ولري افات پرانيستي چي وسيله په افرازاتو منتنو د ناروغ هغه د زياتره ناروغي . او تماس لپاره خت و زیاد د سره غ رو نا د ره لپا ل نتقا ا د انتقاليږي ته بل څخه يو

( . د خت و په نی ا ځو د لری ل رو مهم کی خت و په ماشومتوب د ډول ځانګړی پهل ( % نتقا ا د س تما ند و خا او .5ښځی راوړی ته منځ نس چا

په پوستكي د ډول ځانګړی په لري تكثر الحجروي داخل ميكروب جذام دhistiocytes او حجراتو، اندوتيليل ،schwann cells . بدن د مايكروب كوي تكثر كي

تنفسي علوي سترګي، پوزه، اعصاب، سطحي پوستكي، لكه برخي سړي � نسبتا . لري عالقه سره كولو دماوفه خصيو د او سيستم

Armadillo د ځ او ډولون موږكانو نور شی وینی نیولRی صورت تلقیح ډول تجربوی په په کی ولی. ده نه ممکن ذرغ مصنوعی یی ځکه نو کوی نه تکثر ی باند وسط ذرعيه عی مصنو

جملی 11 له ددی چی وړی رنج څخه ناروغی دی د کی نړی په ن نا نسا ا نه میلیویوازی . 4څخه حاره په اسيا د ناروغي جذام د کیږی ل لید کی ک پا هندو په میلیونه

ډول انديميك په كي امريكا جنوبي او مركزي او ، افريقا ، برخو الحاره تحت او . لري وجود

( تصنیف ناروغي د جذام : ( jopling او Ridly دنوعه .1 مشخصه غير جذام دجــــــــــــــــــــذام .2 مشخص

a.Lepromatous leprosy )LL( b.Borderline Lepromatous )BL(c.Borderline )BB(d.Borderline Tuberculoid )BT(e.Tuberculoid leprosy

Specrum of host-parasite resistanceNo resistanceUnstable resistanceHigh resistance

Skin LLBLBBBTTT

28

29

lesions

B/LAsymmetrical

B/LAsymmetrical

AsymmetricalLocalisedLocalisedSymmetry

NumerousUncountable

NumerousUncountable

Several(10-30)

Few )1-10(1 to 3Number

4+3+2+1+0Smear for

bacili

SmallUsuallySmall

VariableVariableMay be

largeSize

NormoestheticMildly

anestheticMildly

anestheticModeratly Anesthetic

AnestheticSensation

NormalSlightly

decreasedModeratly decreased

Markedly decreased

lostHair

ShinyShinyDry/shinyDry +/- scalyDry, scalySurface

0-/+1+2+3+Lepromin

test

: منظره . کلینیکی با لیپرا د ده پوری لو کا پنځه تر څخه دوو د یی موده یخ تفر د. لری یل تما ته بو اعصا محیطی او ، سیستم تنفسی علوی درمیس، سیل

دی مخبره عبارت یی سره په له:اعراض شکل متکرر یا او مدار paraesthesiaeدواد اویا والي ويده او حسي شکل هبي ضعی مو په کی یت عضو د ځایونو ځینو په چی

. يا يخ د تغيرات حسي لومړني کیږی ل لید د cold stimuliسره او كميدل حسيا تماس من احساس light touchخفيف دي ځله تګ نه ه عالیم عصبي ر نو سره ی د له

. مخا ری احمرا پوزي د او افرازات خونی پوزی د ، نه رشو لر ماکیو لی مها لنډ ی و. کیږی ل لید غشا طی

Indeterminate leprosy: کم متعدد یا او منفرد کی حالت )رنگه پدیhypopigmented) یا ماكيولر او رنګه چی ګالبي ت فا ا حسيت جلدی لمس ور د

. شویوی متضرره درجو مختلفو په یا او نورمال سربيره سره کولخولی دديكيږي hypohydrosisاويا anhydrosisوي نورمال ليدل کی نه جلد ماوفه په اوی ویښتان ليدال . شو. هم فت ا وی منفی معموال ت معاینا هستولوژیک او سمیر

په هم یا و ا می مو و ام و د له کا دوه یو یا او شی فع ر عی determinedممکن نو. کړی و انكشاف او تبدیل باندی

Tuberculoid leprosy : كي جذام د نوعه توبركلويد وړاندي په پر cellدميكروبmediated immune response نه يي ته پيشرفت ډير او نيسي مخه دنمو اورګانيزم د

افات نوځكه محدو پريږدي پوري تردري څخه يو وی د شخص. د چي دا طرفه بله د

29

30

شي كيداي باندي نوعه ليپروماتس په كه او كيږي اخته باندي نوعه توبركلويدgenetically determined د ډول په مثال د وي خلك HLA-DR2سوي لرونكي

وي مساعد ته نوعي د . ليپروماتس ب اعصا محیطی و ا جلد نوعه په توبركلويد د. . وی شکل محدود په كي یو ځا څو په یا و ا شکل منفرد په افت وی فه و ما واړه

یی تعقیب په چی وی ملگری هم زیما ا و ا رد د عصب فه ماو د شی ای کیدسکلیتی طه بو مر د بت نو خپل په بیا ا د چی راځی ته منځ حسي بي ناحیوی . یا او ، احمراری ، برجسته د فت ا جلدی راوړی ته منځ هم پی ترو ا ارغوانيعضلی

. رنګه افت د وی ملگری سره ر و هم ت تفلسا کله کله چی وی شکل په نو پلکو . بی ، چوالی و جلد د سره سره ددی وی همواره او نگه ر کم خه بر مرکزی

. نږدی سره افت جلدی د دی مشخصی یی یت جود مو نه یښتانو و د و ا ، حسی . ال معمو عصب فه و ما وی وړ جس د عصب ضخیم فه وی ulnar nerveماو

يا زند د externalهمدارنگه popliteal او posteriorعصب tibial nerve عصب . د شو لیدالی هم بي trigeminal nerveماوفیت قرنی د تعقیب په تخریب عصب

د . همدارنگه راځی ته منځ کیدل متضرره سترگو د تعقیب په ددی او وجهيحسيد عصب کی لت حا دی په چی معنی پدی ینی و مه صد قرنیه هم کبله له ماوفیت دلوڅيدل قرنی زيات او ضرورته . بي فت ا صباغه كم او هموار غه د کیږی ته رامنځ

سر maculo-anaesthetic typeیا عصب او جلد کی ناحیه فه و ما په فت م بیرها عظا. کوی فه و ما هم

Lepromatous leprosy: نی خو ، ن احتقا پوزی د اعراض ایی بتد ا کی عه نو دی پهاو ، ت ، epistaxisافرازا د وی پاړسوب چی .لينګيو کیږی لیدل ورسره پوستکی هم د

. کیولونه ما دی عبارت څخه پلکونو او نوډولونو ، پاپیولونو ماکیولونو، د تظاهراتید رنګه شا کم ګالبي یا یی رنګه او حسیت ولی وی وی توزیع. سالم ظره متنا پیولونه پا

د او د لری برخو لوړبدن لرونکو تودوخی سرجلد، )ی د ن (تخرګ، عجا هر او نور بغیر څخهته رامنځ کی . ځای احمراری ط مخا زی پو د شی تقرحی کیدای یا سره او اسانی په چی وي

. کیږی هم پهوینی ت افا حی تقر او لر پیو پا کی وو غشا طی مخا نورو یا او لی خوکیږی ته شی . رامنځ نه تداوی چیرته پوز که تعقیب په ددی چی ځی منځه له ڼه با او هوروځی

کی کوی کوالپس څیری حجاب پوزي ته ږی،اود لت حا دی په . leonine faciesچی واییپه – لينګيو د جرابو اوږدو او دسكلو د فایبروز اعصابو د راتگ، ته منځ تقرحات کی

.gloves and stockings typeمثال ) وړی( را ته منځ حسي هغه ) Trophic ulcersبي) راځي ته منځ وسيله په رسيدو كم د موادو ضروري خپلو د ته نسج چي او قرحات

( قطع سره خپل په بندونو . (self-amputationد تخر سترگو د شی کیدای قع وا هم. شی را ته منځ ممکن یب تخر عظامو د او تروپی ا خصیو د ، یب

Border line leprosy :نوع لیپروماتیس او برکلوید تو بین ود یو ناروغي ددي ترمنځنوعه باردرالین يا كرښه سرحدي ته دی چی شی تللی را ته منځ هم ساحه البینینشی تداوی که او طرف په بهبود د كي صورت په والی ښه د شی تداوی که وایی

30

31

طرف په كيدو تر بد يا طرف کی .ځی ښكته روغی نا په جذام علت د مرګ پښتو د دیا و ا یه کفا عدم كي رگو مقابل په ناروغي د جذام بدن د العمل د .عكس وی

: تشخیص غی رو نا د م ا جذ پوستکی د د اخستل، سمیر څخه افرازاتو د پوزی د اخستل، سمیر څخه پوستکی د. ټسټ لیپرومین ټسټ، بیوپسی،هستامین اعصابو محیطی د بیوپسی،

Dermal smear سفلي د ) سکرپنګ turbinateاو scraping) د Zeiehl-Neelsen چیشو کوالی کیږی ین تلو ذریعه په او میتود لرونكي باسيلونو پرانيستي دزياتو

.(open casesواقعات) کړو تشخیص

هستامین کی . د تست دی په شو معلوموالی تخریب اعصابو اتونوم د وسیله په تستیو کی جلد په سوري لومړی د كوچني هستامین د بیا او کیږی 1:1000ترسره

. کیږی ایښودل جلد ماوفه او جلد نورمال څاڅکی یو څخه کی دمحلول جلد نورمالكيدل رنګه را سور ته منځ کی دقیقو دوه یو غیر – په او ردرلاین با برکلوید تو په ولی ځی

راځی نه ته منځ العمل عكس هيڅ هم یا او راځی ته منځ سره خر تا په کی نوعه همدارنگه.مشخصلکه افاتو صباغي كم جذامی غیر په سوروالي pityriasis alba او vitiligoنورمال

. کیږی ل لید کی

Lepromin test یو ا د ځکه نو لری رول کی ی بند تصنیف په اسبابو د جذام د . ردر با په او وی مثبت قوی کی عه نو توبرکلوید په تست دا دی نه تست تشخصیه

- او تس لیپروما باردرالین په وی مثبت ضعیف کی لیپراسی توبرکلوید الینعه نو مشخص غیر په رنگه همدا او وی منفی تست دا کی لیپراسی لیپروماتس

. ورکوی نه نتیجه تست ا د کی

تشخیص یقی ته: تفر منځ تعقیب په التهاب جلدی د چی افات جلدی رنگه کم هغهوی pityriasis ، راغلی alba, ichthyosis, granuloma anulare, sarcoidosis,

necrobiosis lipoidica ,lupus vulgaris, lieshmaniasis, pityriasis lichenoides, psoriasis, mycosis fungoides. شی یق تفر ید با څخه

اوی ن: تد غا رو نا تره درملنی زیا ډول پهد بستر . خارج ختالطی ا کیږی اوی تدره لپا خت و کم د کی ناروغان روغتون د په لبته ا چی کیږی د بستر پیښوپرانيستي جذام

نرسنګ لپاره . مناسب د دوی موجو د هم خاطر په مخنیوی د مقاومت د وړاندی په یو درملو درملو څودی ځای اړین کول .توصیه

BCG هم کسین ا وړاندی و په ناروغی همدی د په نو وړی را ته منځ معافیت څه نا څه یو . واکسین ص مخصو ره لپا غی رو نا دی د چی شته مید ا شی تطبیق ید با ظ لحا

. د چی ن ما شو ما هغه شی پيښو جوړ کلونو پرانيستو څو د وی کی س تما په سره � منظما ید با تر Dapsoneلپاره خطر انتقال د ناروغی د ډول دی په او کړی ۷۵واخلی کم پوری ٪ .

31

32

تداوي درمليځه څو لپاره دناتروغي جذام Multi drug therapy )MDT( of leprosyدتداويمدت ر د ال تطبيق د او كلينيكيګروپ درملدوز

په rifampicin د دوزه شپږنه د سره ډول اعظمي

لپاره مياشتو

600mg يوځل مياشتي دالندي نطآرت RifampicinPaucibacillary TTد

مياشتي شبږ100mg daily, self

administered50mg daily

DapsoneClofazimine

Dapsone toxicity

د چي ه د بتهره كاله دوهپوري كيدو منفي تر سمير

ومومي دوام

600mg once monthly supervised

100mg daily, self administered

50mg daily self administered

RifampicinDapsone

Clofazimine

Multi bacillary( BT, BB, BL, LL)

: شپږ مرحله شروع دمياشتي

مرحله : پسي ميا ۱۸پرلهشتي

50mg dailyدرملو جمع الندينيو له يوڅخه

100mg daily500mg daily

ClofazimineOfloxacin400mg

MinocyclineClarithromycin

\ د كيدنه اخته بياrifampicin سره

واقعات \ مقاومtoxicity

فصل څلورم

انتانات ويروسي

Herpes simplex :د ناروغی ته Herpes Virus Hominisدا منځ ذریعه دا راځیپهچی دناروغی ده څخه جملی ناروغیوله کی هغو نړی له ټو پیښی په دی تزیایی دوه. ی ویروس دا

شکلونه جینیک انتی اR چی Type Iلری: غټ کوی معمول ماوفه ه type пاو مخ یبا تقر رچیسيستم وخت تناسلي .Genital herpesناروغي )د راوړی( ته منځ

ابتدایی لومړي د ال هنوعټایپ ردولو امعمو شيدو منځ ،د کی عمر په ب ماشومتو اومعمول او راځی لری ته نه نښانی نښی کومی .(sub clinical ) اا

معموال هدوهم هغو انوعه ل خلکوپه لید لری لیت فعا جنسی د زیا چی کیشی اخته ناروغی دی په ډول مکرر په چی ښځی هغه او د کیږی رحم عنق د

ډیریږی پکی چانس .سرطان

: منظره کلینیکی32

33

انتان یی ا بتد :ا

تر بیا څخه یو کی 5د نو ما شو ما لو کوی Herpetic gingiostomatitisکا ته دی . رامنځ پهاو وی ماوفه شونډی او خوله کی وزیکولونه ناروغی ناک یا درد او اروژن بیا ورسته چی کیږی لیدل کی ح په تقر

شو لیدالی کله ،ورسره کله سره Necrotic چی ر و هم غشا ذبه وی کا سر. ملګری بیرهددیلکه اعراض بنیوی هم ممکن خستگی ،او تبه ، ل توید الړو شی د کی . ولیدل پیښو ځینو لمفاوی په د

وی مل ورسره ممکن هم ب التها .عقداتو

د همدارنگه ناروغی شی Herpitic کیدای vulvo vagitis یااو herpitic kerato conjunctivitis شی ته رامنځ شکل په او په انتان نو وی موجوده خراشیدګی کی برخه هره په بدن د یا ګوتو په چیرته که

سره شی inoculateاسانی .کیدای

Herpes genetalis : نوعه جینیټل هرپس راځی د ته منځ تعقیب په عمل جنسی برخو پهاود ماوفهکی) وو ښځینه فرج په ، عنق مهبل په رحم د او او کی کی وو رینه نا قضيب Glansپه ،د

حشفی جسم، . کی (او کیږی ل لید قرحات سطحی او سربیره متعدد ، ددی تبول درد دهم ستونځي انتان ثانوی شی او ولیدل ورسره .ممکن

وختونه چی ځینی ن روغا نا لری Atopicهغه ډول Herpes simplexاکزیما عمومي پهجلد په سره شکل کی ټول ید شد او وسیع کیږی په لیدل ته اندفاعات لت حا دی چی

Eczema herpiticum. وایی

پيښـيدون ورسته : تانتانا (recurrent )كيبيا حملی اولی ټا د اعصابو د یپونهدواړه په حسیposterior root ganglia ډول کی خاموشه نا په شخص سره طریقی دی په او کیږی تی پا

گرځی نو ،قل شی کمزوری یی اومعافیت شی اخته ناروغیو انتانی نورو په انسان چی کله تعقیب او انتان یی په داسره شکل تکراری . په فشا روحی ، تروما څخه لدی برعالوه شی تللی را ته منځ

علت کوم د بیدون کله کله او ع شعا لمر د ، ورسته خوړولو د خواړو ځيني د ، رونه. راځی ته منځ هم کی څخه تو حمال تکراری په په گروپونو کوچنیو د وزیکولونه تنها

راځی ته منځ بدني شکل او وی سيستميك نه موجود د ولی اعراض او السونو دپه . ریکرنټڅنګلو په کیږی لیدل نجایتس لمفا او درد تبه کی ددی حمالتو کی ناروغانو ځینو

کبله له کیږی هم erythema multiform ناروغی ته .حتی او رامنځ وی ملگری سره حملی هری دRecurrent herpes simplex و مهالی شدید للنډ هم یا او ناک درد ته یناراحت هی منځ

.راوړی

: تشخیص یقی تفر

Herpes simplex د با Diphtheriaانتاناتو، Herpangina ، Streptococcalيدانتاناتو، Infectiousديفتريايي mononucleosis، Candidiasis ، Stevens-

Johnson’s syndrome ، Behcet’s syndrome ، Impetigo,، Herpes Zoaster، . شي تفريق څخه

33

34

همدارنګه Genital herpes د ید شی Chanchroidاو Syphilisبا تفریق .څخه

د :تشخیص دا Tzanck smear تشخیص یعنی نیسی صورت وسیله افت په د او چی کیږی ایسته وزیکولونهد قاعد یی محتوی او کیږی توږل یی یا ه او په تلوین Wright’s stainگیمزا ریعه ذ تر په او کیږی

کیږی کتل لRندی دی مایکروسکوپ په حجراتو نو غټ قاعدوی هستوی څو د (Giant )کی او حجراتفیلیک نو یزو ا هستوی خل کوی( inclusion bodies جسیمات )ا وضع .تشخیص

اوی ډول ،Acyclovir .: تد موضعی په الکهول یا او لپاره واقعات وخفیفد اسیتون ویدو استعمالیږی، شد فمی پیښوپه ورځی Acyclovir 200mgکی کیږی ځلی 5د د. توصیه

Eczema herpiticum کی حالRتو .(5mg/kg/dayډول )وریدیپه Acyclovir په کیږی صیه پهتوکه ډول ځلی valaciclovir همدی دری ورځی شی د . استعمال لری موثریت ت Herpeticد زیا

kerato conjunctivitis کی حالRتو جراح باید په د ناروغيو د سترګو .د وشی مشوره سره

Herpes Zosterانتان Varicellae . دی herpes virus varicellaeعامل )Chicken pox )Varicellaد ابتدایی

چی کی حال داسی په راځی Zoasterدی منځ سره ډول ثانوی په وسیله په ویروس د واریسیلا په د چی ، د کی د حقیقت انتان بتدایی ذریعه viraemiaا په sensory neuronپه کیدو منتن

. د راځی ته منځ د herpes zosterتعقیب عمر ناروغانو لوړوی . ۴۵اکثرو څخه کالویی نادر پیښی کی خوارگی شیر هغه . یپه وی غیرمعمول کی دوره په ماشومتوب د او

یا او لمفوما هوجکن چی لمفوما ناروغان ولری د نوعي نور ، نوري چی ناروغان هغهناروغی خبیث د ، ولری ی او سترویدونه چی کسان کونک هغه نهیه درمل یمعافیت

نزد په دوی د وی herpes zosterاستعمالوی عام ټول واقعات ناروغانو دداسی شی کیدای او ، شی راپورته اندفاعات کی .پوستکی وی. معمول غیر حمالت ثانوی ناروغی د

منظره سردرد،: کلینیکی تبه، و ا وی شدید درد ممکن چی کوی شروع درد په ناروغی . وی ملگری ورسره هم خستگی ورسته او نه دی لونه 4-3په له پیو پا احمراری ورځوکی

او وزیکولر لومړی پاپیولونه دا چی کیږی ښکاره شکل په گروپ pustular بیاددوه. یا یو معموال نه کیږی .ک ه ماووف درماتومو وی طرفه یو افت او چی وی کله

. نور اویا درد شی کیدای ځی منځه له سره ډول تدریجی په درد پیداشی اندفاعات . وی نه موجود سره د شی هم Lymphadenitisممکن اعراض ته .رامنځ

. د دی ډول الندی په حساب په فریکونسی د ماوفیت thoracic لومړیدرماتومونوصد . lumbo-sacralڅلورم او Trigeminal دریم Cervical دوهم ،د ماوفیت احشاوو د

،او درد بطن . nerve palsiesراو د شی قع وا ممکن د nasociliaryهم عصبکی ماوفیت صورت پید په ت اندفاعا ته جنب پوزی کیږی د ماوفیت چی ا سترگی د

. وزیکو کی ل نا کا سمعی ،او صيوان په غوږ د او درد کی غوږ په دی ښکاروندویچی راځی facial palsy لونه کی اختالطاتو په ناروغی ددی وی ملگری ورسره

ramsey hunt syndrome))

34

35

neuralgia Herpetic د herpes zoster کی% 30په اختلاط واقعاتو کیږی د ته رامنځ ډول چیپهRا ناروغ معمول د د .40عمر لوړوی څخه کالو

تشخیص زوستر : تفریقی پیدا هرپیس د اندفاعاتو سره د کولیکونو حشوی د مخه د کیدلو . بایدد راشی ته منځ ت اندفاعا چی هرکله کیږی Zosteriformمغالطه herpes

simplex. وشی فرق سره

موضعی تداوی: او رمل، د ضد درد د استراحت، صرف وی خفیف ت واقعا اکثره . په او توکی قعا وا شدیدو په کوی کفایت ستعمال ا لوشن کاالمین د سره شکلژر چی څومره هر وی خته ا انحطاط په یی سیستم معافیتی چی کی ناروغانو هغه

ولری ډول Acyclovir امکان زرقي \ ۱۰په دري ورځي د بدن د وزن ګ ك ګ م. ځلي دوز فمی درمل ددی شی ځلی ۸۰۰شروع پنځه ورځی د ګ ی م استعمالوال هم

د. ید با کی اوی تد په چی .بی شو وی شامل هم نه یتامینو و شان گروپ همداValaciclovir ځلي دري ورځي د ګرام شو يو کولRی توصیه . هم

کی صورت په اړتیا د د او کموالی د درد د herpes zoster د وقوعاتو د نیورالجیا د تعقیب په ( کیږی ستفاده ا څخه سترویدو کورتیکو د منظور په لی پهmg 60-40پریدنیزولون کموا

او شی کم ډول ریجی تد په دوز باید یی تعقیب په چی لپاره ورځو لسو د کی رځ و(. 3-2د د شی بند کی موده په ره neuralgiaهفتو ,Amitriptylineلپا

Carbamazepine سره انالجیسیکونو ځای د . یو سره دوی د شی ل استعماclonazepam 0.5mg ځلي دري يا دوه ورځي .د لری ثریت مو ښه دوز کم په

Wartsنشونما شکله مدور درم اپي د دی زخي عبارت په څخه پالزیا یپر ها د درمیس اپی د چی

ځی را ته منځ يي اووسیله ویروس دی papilloma virusعامل دا درمیس یعنی اپی د . د خو شی راتللی ته منځ کی عمر هر په کوی ماوفه عمر 16-12حجرات كلونوپه

. كونكي ط انحطا معافیت د او ماوی لمفو نوری ، ناروغی جکن هو وی عام کی. کیږی شمیرل کی جمله په فکتورونو کونکی مساعد لپاره ناروغی د ناجوړي

زخي )اواري Plane warts) مستقیم په شی کیدای وی عامی کی شومانو ما په . غسل د شی را ته منځ وسیله تماس مستقيم غير د ویا ا د ډول استعمالول سره شریکه په لوازم

واقعات نوکانو ضربهزیاتوی. ناروغی د ، ترضيض حرفوي ږيري دهمدارنگه او پريكول،،په خريلل ویروس .کی تلقيح د لری رول مهم

منظره .کلینیکی لری: عی نو پنځه وارتس یا ذخی1.Common warts or verruca vulgaris.2.Plan warts, flat warts or verruca plana.

35

36

3.Filiform warts, digitate warts or verruca digitalis.4.Planter warts or verruca plantaris.5.Genital warts, venereal warts or condyloma acuminata.

پلوه له جسامت سایز یانداز یمختلف Common wartsد لری او چی ،ونه دی پیولونه پا دویته حالت دی چی وی زیږه یی سطحه . verrucousخارجی نلری عراض ا کوم دوایی

ولی شی کیدای ته رامنځ برخه هره په السو معموالپوستکی برخ نو د ظهری کیږی کی وپه .لیدلبرخوکی نږدی نوکانوسره د او ورغیو د السونو د یی. دردناکهمدارنگه تشخیص وی

د ولی ندی تفریق verrucous tuberculosisاو granuloma annularمشکل باید سرهپه. بی granuloma annularشی لتها ا یو .هالهکی شو لیدالی

Plan wart د د پاپیولونه رنگه لته نصواری ژړ اویا همرنگه لږڅه ، ښویه ، جلد اویا هموار . . د کیږی لیدل باندی شاگانو دالسونوپه ،غاړه، مخ په وی lichen planusبرجسته

( شی تفریق باید با lichen planڅخه مخ په هم او کیږی لیدل نادرا ماشومانوکی پهوی معمول غیر په ، ندی الس کیږی flexorsد واقع زیات کی وی، برخو شکله ضلعی څو ،

یی وی ارغواني رنگ لرونکی لیکو رنگه سپین د چي ممکن وی لری، هم خارښت ددی اوشي وليدل ید شا هم افت غشا مخاطی د .(سره

Digitate warts د ، ،غاړه مخ چی وی گی برامد شان په تو گو د او نازکه ری سلند،تخرګون وفه وسرپوستکی ما ممکن هم پوزه او خوله، ژبه، کیږی، لیدل کی اوږو او

وی.

Planter warts چی کی حیو نوا هغه په تلو د پښو د کی وو نه زنا په ل و ډ م عا په . گر د چی ځکه کوی نمو ته طرف داخل ی دو کیږی ل لید واردیږی پری ر فشانمو رجی خا و ا واردیږی ر فشا پری څخه طرف خارج د کبله له لو رید د و ا ځیدو

. خارج یی عده قا چی وی شکله طی مخرو ظه لحا له شکل د پریږدی نه یی ته . عام یو یی درد وی کی ل حا په نمو د ته طرف خل دا یی ذروه و ا وی ته طرف

په چیرته که ولی پیښیږی ضرورت ته حی جرا کله کله کبله له ددی چی دی عرضیا او ل ډو بیا mosaicگروپی نو وی شکل وی دردبی په و callositiesد. ه څخه cornsا

لری اچی سطحه پښو او واره برخ دد کی وظهری نواحیو فشاری د او په رنگه همداراځی پری فشار چی کی برخو هغو په . تلو شی تفریق کيږی لیدل

ذخی کثری ا کی موده په کلونو دوه د کبله له معافیت کونکی طت وسا حجروی د. ځی منځه له

Genital warts . ذ دا کیږی لیدل کی بالغانو په او نتقالیږی ا ذریعه په س تما جنسی دنرم یی قوام لری رنگ گالبی غځيدلي خی ، لرونكي او وي په سويق و ا وی

. زنا یا او نارینه د ذخی ا د ده عبارت څخه نمو ننده ما پی گو درم اپی د کی حقیقت36

37

څخه لدی شی کیدای واقع چیرته هر کی محیط په هغه د او وو اعضا جنسی په نهلکه نواحی مرطوب نور عضویت د حتی تخرګونهعالوه څوكو او په تي هم د کی

. کی هغه په چی ت حاال هغه شی راتللی ته اویا ليكوريامنځ حاملگی لکه وی زیاتهالتهاب مهبل .د کیږی گڼل فکتورونه کونکی عد مسا ره لپا ناروغی ددی

: وی ا نوکارو تد دډه لږولو،د ید با څخه استعمال شریک پاکونو جان د اوکندوم. وخت پر مجامعت د باید کی صورت په موجودیت د ذخو دجنسی وشی

( څخه رسولو سرته د عمل جنسي د اويا شی وشی. پرهيز (sex abstain استعمال

حصی یوی د لرونکی چی ترکیب یو لپاره ذخو د تلو د پښو د او السونو salicylicدacid حصه حصی lactic acidیوه دری ډ flexible collodionاو د ولی دی ثر مو وی

ره لپا مودی ا ابیری ستعما salicylic acid plaster 40%همدارنګه .شی ستعمالید ا همشو . لوالی

ره planter wartsد شو .formalin5%لپا لوالی استعما

ره genital wartsد کیږی podophylin 15%لپا استفاده نظارت څخه طبی د عملیه ا د چیکیږی سره تر . االندی پراخو او سعیو و په دی ستطباب ا د مضا کی حاملگی و

را عوارض نبی جا ید شد کی نتیجه په چی څخه دویری جذب عمومی د کی افتونو. ستعمالیږی ا نه کیږی ته منځ

Cryotherapy دواړو خو ذ جنسی او جلدی د لیږی ستعما ا پکی یتروجن نا مایع چیکونکی . حت را نا د زیا ډیر او نلری ضرورت ته نستیزیا ا ضعی مو دی موثر ره لپا

. وی نه

Curettage ( اوتوږنهparing). کړو ل ستعما ا ځای یو سره تداویو نورو د شو کوالی

Cauterizationبی د ند او قرحی د ولی دی ثر مو الندی عمل الحس ابطاال موضعيل ستعما ا لپاره ذخو مقاومو ډیرو د یواځی يد با ځکه نو وی ملگری ورسره خطر

شی.

Plan warts څخه لدی بیدون ځکه شی ل پریښود بغیر څخه اوی تد د ده بهتره لپاره . شی کوالی ا پید شفا سره ل ډو بنفسه په پریږدی نښه کومه Suggestionچی

therapy موضعی . retinoic acidاو مقاومی زیادی یر ډ شو ستعمالوالی ا ورته همد ولری معافیت نحطاطی ا چی کی شخاصو ا هغو په ډول ځانګړی په ذخی

interferon. شو کوالی تداوی سیله و په

Molluscum contagiosum

37

38

یی عامل او لری پیښی زیاتی کی ماشومانو ناروغی نژدی دی. pox virus دا س ډیر تما جنسی او س تماانتقالوی، ته بل نه یو د د ناروغی یی دوره تفریخ . 2د معموال افت ده پوری هفتو څو تر بیا څخه

سپين شان په ملغلرو پاپیولونو د لرونکو ثری ، څير ځلیدونکو د په مترو 10-2چی ملیلر جسامت کیږی پوری لیدل وی ولی . ونکی لری قوام سخت پاپیولونه کی سر لومړی د په او نرمیږی ورسته

. پخید نو جنسی او برخه، سفلی بطن ،السونه،د مخ شی تقیحی ممکن وخت پر واكزيما . يا تایزیشن اکزیما لري عموميت افات كي تغیرات احو ورته كي ته افاتو په هم

. . شی کیدای واقع ځای یو سره ب لتها ا د منضمی د فات ا دجيږمو شو ليدالي

تشخیص تفریق pyogenic granulomaاو BCC, kerato acanthomaد: تفریقی ید با څخهشی.

: اوی او كښيكاږل،دافاتو تد ټول cryotherapyکوریتاژ دا طریقی ، .یموثر ی ما دی شو ما پهموضعی کی . retinoic acidنو کو د ل ستعما ا پلستر چسپ د شو ستعمالوالی ا هم

. شویدی بت ثا گټور کی شفا توپه افا چنیو

Chicken pox )Varicella(

د د روغی نا herpesا virus varicellae یو او راځی ته منځ وسیله dropletپهinfection کوی . 10- 2د زیاتره .دی ماوفه ماشون د کلن یی دوره تفریخ .3-2د ده پوری هفتو

خستگی و ا تبه لکه عراضو ا ایی بتد ا خفیفو په کی ماشومانو په روغی سرهنا. شی تللی را ته منځ سره ضو عرا ا و ید شد د هالنوکی کا په ولی کوی شروع

د چی وی احمراری پوستکی اندفاعاتو ماوفه لرونكي وزيكول شوی روښانه پوښل وسیله رشونه. په داهم کی برخو نورو په غشا مخاطی و ا جلد د ولی وی شدید ډیر کی تنه او مخ په

. ا وی جود کیږی تحولد ندفاعات مو ل لید کی مراحلو مختلفو کورس ،په ناروغی سیرداا اولری ت نادر بغل، . ورکویاختالطا ،سينه ن انتا thrombocytopenicثانوی purpura او

Encephalitis دی ت اختلاطا ممکنه معنی small poxد . یی دی په شی تفریق باید څخهس و ا روغی نا چیچک د وړل چی منځه توزیع چیچکد شویده . له اندفاعاتو centrifugal د

او) ده کیږی خته ا شدید ،السونه ( مخ كيږي ماوفه تنه بیا شديده، بااالخرهت د روغی نا او لري . حولتوكسيستي ا بتد ا په رشونه همدارنگه وی کی مرحله یو په

،او کیږی وزیکولر بیا وي شکل په لو پیو پا احمراری کښی کی پای مرحلي pustular پهو ارچقچی ته .ندبي ا داخليږي جوړوی

: اوی ته تد تطبیق واکسین او لري سير خفيف ا ناروغي ستراحت ا ، نلري ضرورتيي و درمل ضد درد ا . د منظور په مخنیوی د نتان ا ثانوی د دی ضرورتونه اځنی یو

د چی شو استعمالوالی کریمونه تیک بیو . ندباتونتی اځی یو کوی مخنیوی هم څخهوی انحطاطی یی معافیت چی کی کسانو هغو ستعمال Acyclovir په .یږیا

38

فصل پنځم

ناروغي پرازيتيكي

Pedicullosis Phthirus pubis او Pedicullosis humanus دlice نوعی هغه چی دوه انسان دی د

پرازیتیک ، لپاره ه ورودی دو په بیا عه نو ویشل سستی ی ند با نو یپو تا بسپ د P.capitis )کیری او ږسر بدن P.corporisه اړوندو( هږسپد د پوستکی د یی یو هر چی ،

دی شوی ځانګړی لپاره وی. برخو پوری ښویپه د جلد او زبی نښتیتانو وینه او .ښوی سپږو ی دلری خاصیت انتیجینیک ترشحات لعابی خولی د او خا او وخذه لرونکی ښتد

گر باعث غه. ځدرماتیت د لکه ااکثرا سپږی ی روغیو نا انتانی ,epidemic typhusدrelapsing fever او Trench fever. دی قل نا

Pedicullosis capitis: : ن ټپه له درا ړو نا او سر شته کی وی ږ ای نور او تهښیرهکی خته ا پری حی نوا د. ږلرونکی کول مراعات نه فت نظا د infestationی

. خولی د توی زیا استعمال چانس تماس ، ګډ وی ځومنږد ،نژدی د او د تانوښواستعمال برسونو ش ګډ یو د انتان ریعه ذ انتقالی څص خپه ته بل ر. ږخه خا او ښتی

د سر د ډول ځانګړی په انتان کی جثانوی قسمتونو خلفی او جنبی په معموللدچی . وی شی ای شی هم lymphadenitisکید ولیدل . ورسره کبله له افرازاتو قیحی د کله کله

لری بویی بد ځانګړی برخی ماوفه او وی مښتی سره غا. ویښتان د ناروغی د ړدا او پوستکی ی د دسرمنتنو ټ نورو شی خه څ پیښو ولو په. تفریق عدسی السی د او lice, nits وسیله باید

eggs میکروب . ټوپل دی د شی وی ځل د محکم ښالی سره نو په نښتیتا او ویاکی جد نه تری نی ی.ږاسا

وی ا او Permethrine, 1% gama benzene hexa chloride Crotamiton10%, : تدBenzyl benzoate 25% لپاره سپږو د سر ثر د دی.درمل مو

Pedicullosis corporis :په هم روغی نا ا ن ټد له من ړو تر خلکو هغو د کی ځیلری ضع و اقتصادی خرابه چی (nomads )چی کی خلکو هغو پوهاوی او یی کچهد

وی کی ټیټه ل د سپږی، یږلید یی هگی دننه او په درزونو د لیدل( inner seams )کالیو کیته او یږکی بل څخه شخص یو د وسیله په بستری او لباس ل د نتقا .یږیا

منظره رنګه : کلینیکی سور او کوچنی ډیر وخذه لومړی سپږی د شی مخ سره سپږو د ځل اول چی کی چا هغه پهکوی ماکیول ته لرونکی رامنځ خارښت ورپسی کیږی ثابتاو Whealsکوچنی چی لیدل اندفاعات خا. پاپیولر د

لری شدت ښتر فرق بله د یو خلکوکی بیلو کی .په برخو ماوفه په شی هم کیدای تصبغ او ن انتا ثانوی

39

شی لیدلو. ولیدل د هگیو د هغی د او حشری د کی رزونو د په کالیو د سرهتشخیصکی ی.ږوضع

: وی ا بستری تد او س لیا لپاره کول Delousing د ارامی د خارښت د موضعی ،د مستحضرات یو ، سره مینیکو هستا نتی ا ستعمالی ځفمی ا نوی .یږای ثا که

. شی کنترول باید وی موجود ن انتا

Pedicullosis pubis :په تما pubic hairمعموال جنسی د او وی موجود کیری ذ په لی عس نتقا ا ته بل یو هم. ږه یی نتقال ا ریعه ذ په جامو د برعالوه ی

د . دی لرونکی ښوی نور پوستکیممکن ن یځورو ،ورنونه، تخرګونه لکه برخیتاماوفی ڼبا، کله کله هم برخه سفلی بطن د او د . ږه حشری ی کی ا پوستکی ماوفه دپه

yellowish brown یا شکل )Grey specks)dots او .ښکاریپه

منظره مختلفو رښتخا: کلینیکی سره په او ،درجو انتان لیدلRی ثانوی کی په کیدل اکزیماییس ، شو او ورنو کی فلیپه یا ځانګړی بطن او رنگه )رنگه slateابی maculae

caeruleae ) دا چی کوی کومک کی تشخیص په د ماکیولونه کی محل په وخذی د ماکیولونهمن ذریعه په صباغاتو د را ځوینی د. ځته باید سپږی ی وسیله په عدسیی ښودونکی د غټ او

پل و تخمی . ټهغی د شی .څ delusional parasitosis ل شی یق تفر ید با خه

وی pubicد : درملنه .ښد ورکوی شفا ته ناروغی خریل د تانو ډول موضعی کروتامیتون په10 % Permethrin)lotrix( او , Lindane )scabene( . وی ماوفه باڼه که شو د استعمالولRی

yellow oxide of Mercury ointment و استفاده شی.څخه

Leishmaniasisده لشمانيا ناروغی يا پرازیتی نوعو مختلفو خپلو د څلورو speciesچي د مخي له

. ګرځي باعث راتګ ته منځ د سندرومونو كلينيكي

عامل ناروغی ، د د چی ه د ا توزو پرو لرونکی جیل فال کورنی trypanosomatidaeیو پها . ړپوری لشمانیا د لری کلینیکی څه .ټلور دادي نه یپو ا

جلدی ،جلدی طی جلدی ،مخا )حشویاو ،منتشر Kalazar and post Kalazar dermal leishmania). د نیا په ) sand fly) phelbotomus papatasii لشما

نتقالی ا یعه نوعه ږمون، یږذر جلدی تنها لته نیسو د لRندی څیړنی .تر

Cutaneous Leishmaniasis :یی و L.tropica, L.Majorعامل .L.ethiopicaا دی گرمو عمو هیوادونوپه لری یمکی نوعی ځیوا L.tropica. ت نی نسا ا ده څی عبارت خه

یی نوعی نوری دوه کوی Zoonosisاو وفه ما حیوانات Ê اصال یعنی انسان دی اوكيږي ماوفه ډول تصادفي یی Incubationد . په د 2دوره ولی ده شتی -1میا

40

او 12 پوری شتو . ږمیا کی جنس هر او عمر هر په همدارنگه شی ته دیدای رامنځ. کیدای یت عضو د معموال ښکاره شی کلینیکی خیبرپه ری د په غی رو نا کوی وفه ما

کی پیدا لو شکا ی.ږا

1.Wet form :دL.Major من سیله و را ځپه ل ځته لید کی نواحیو کلیوالی په او یمیاشتو. ږکی دوه د یی دوره تفریخ د . څی نو رنگی سور یو ده کمه چی ډخه ل و

یی قسمت کی ډمرکزی حی تقر ژر وی ی ږیر لوړی یی څنډی نوی. او ثا چنی کولوم ډنو د نو ړولونه کی ډنی برخو ی نژد او حوافیو په اوعیو د ول امتداد لمفاوی په

) یږپیداکی Satellite papules ) جو افت شپ ړد په بی ږیدنه ند د کی میاشتو ود . غوماشي ناقل نوعي دي د نیسی صورت phlebotomus papatasiiسره

. ياديږي نوم په

2.Dry form . :يي فليبوتوم L.Tropicaعامل يي ناقل او .sergentiده نوميږي کی ښپه لیدل کی رونو شتو ږا میا دری د یی دوره یخ تفر د ده .څی ته زیا خه

يو ډول تدريجي په ورسته چي كوي شروع څخه ټكي نزفي كوچني يوي دنو په پس نه تيريدو مياشتو دوه د او كوي تحول ته پاپيول باندي ډكوچني ول

رنگه ،نصواری غ ډنوبدليږي ل یو ږیټو او کوی ویړجو plaqueی تقرح ورسته تقر. اوو و ا وی عمقه کم ) ح ارچقونه نښتي كلك . (crusts رسره کیږی ل دی لید په

کی چی نوعه مومي شفا كي كال يو په افت او وی ل معمو غیر ن نتا ا نوی ثاوی ملگری ورسره به ند

3.Chronic (lupoid leishmania) یاLeishmania Recidivans : گرنولومایییو زو د نیا لشما د چی ی د العمل د ړعكس نژدی سره د افت افت ایی ابتد

کید له فعا ره من دوبا کی نتیجه په را څو د . ځته شی کیدای په Reinfectionیمن کی . ځنتیجه برخو نورو په یت عضو د شی کیدای نوعه دا وی راغلی ته

. نوعه ا د شی ولیدل هم .ډکی ده مقاوم ته تداوی او لری سیر مزمن یرله شكل د چي كيږي ته رامنځ كبله له اختالط د تروپيكا لشمانيا د � معموال

. anular plaqueنظره وي

د: تشخیص افت ژی needle biopsyد ، ول ړجو smearخه څو ډنڅد لو یتو بیو ،ساکی کلچر او شو پپسی ی ال لید م )L.D رازیت جسا لوژی( parasiteا هستو د

کی لیدل کی ننه د په حجراتو هستوسایت د نظره یی ږله جسامت چی 4-2یوی کی ،مایکرومیتر محیط په یی هسته چی دی اجسام شکله بیضوی او ور مد

چنی کو سره ور او ه rodده نند . Para nucleusما ل کپسو دوی شو لیدالیپه وصفی lupoidنلری غیری کی شی گرنولوما Tuberculoidشکل کیدای

. پرازیتونه شی . ښکلچر . وی كمولیدل په تست نیا لشما د ورکوی نتیجه مثبته ه

41

کی مثبت کی شتو میا توب. ږدری جلدی باید ناروغی دا ز ری سیفیلس ،کلو ترشری.څ desert soreاو شی تفریق خه

وی ا : تد Sodium stibogluconate)pentostan( 600mg/i.v or i.m لسو د روزانهیا ځور او لپاره 10 روزانه Meglumine antimoniate)glucantime( 100mg/kgوتر څ ده .ځور 15خه دوا انتخابی وپوری

ورک نتیجه ښه چی خاطر په ورسره ړددی باید هم زرق افتی داخل وار هفته ی . سره پدی چی شی کم doseاو costملگری هم درمل مومی ښد .ت

Itraconazole اوketoconzole اوpentamidine ورک هم رپورت موثریت ړلدشویدی.

Ketoconzole, Rifampicin, freezing. لری موثریت شانته یو

پ L.Tropicaد یو په بدن د کولیشن په ځ ټانا بدن د او تثبیتوی ایمیونتی کی ایندبو څلو شکله بد د کی مخ ډول ځانګړی په برخو .څو کوی مخنیوی سند خه د

کموی . قوعات و ناروغی د اهتمامات کی مقابل په پلی

Scabiesد ناروغی من ) Mite )Sarcoptes scabieiدا ذریعه را ځپه رنگه ځته سپین دوی ی

او دی اورگانیزمونه شکله دی .venterallyبیضوی هموار

یی ) جنس اندازه ( 0.15x0.2mmنارینه کی ه پ ویپه حال جنس ښځد چی داسی ینهیی لن اندازه د لری جسامت ه دوچند نارینه پ ډد جو څو ښو .ړلور لری ی

Life cycle :مجامعت او څد مری جنس نارینه ورسته په ښځخه یی جنس ینهکی وی.ړجو curved burrowsاپیدرمس

کی ورخ په او تخمی 3-2دوی اااچوی .تخمی17-10 مجموع اومری اچوی

دری په ور څالروا راو څلور په ځوکی او کی ځور 17-14ی د یږک Matureو البته یغور) یا Moultsدوی د تیریدو ( ځپوست ورسته څیدو کاهل Nymph . خه او

پخ یا او شی انتقال نوروته ممکن یی له پشکل او شی پاتی کی میزبان په له.نویبیا هسر کوی شروع سایکل

کی انسان کاهل یو پرازیتونو ړلومپه د کی حمله تعداد ټی حال پوری 12-10ول داسی په ویکی ماشومانو په بیا تعداد دا چی وی.پوری 20تر کی

42

حمالتو متعاقب په کمی کی او ه Mite .یږتعداد عضویت ضخیم غد چی برخی هHorny چی نواحی هغه جلد د همدارنگه او ولری غدوات Piloseba ceousطبقه

کی ه پ لیدل وی پیمانه زیات په دی. ږکی عبارت نواحی تمایل د کی وو نارینه په یمن تر گوتو د ، ړم( Finger websنواحی )ځله بند څنګلو وند پ د ، قضیب, بجلکیی، ښبند

تی . د کی وو زنانه په سکروتم او ځاو ماوفی سفلیوکی هم ی .ږبطن

کال دوه د یی عمر چی هغه او ورغیوی السو د کی ماشومانو وی څپه کم خهپ د او دوا ښورغیوی تلی ماوفی ړو � مموال . ږه ، مخ � Scalpی نادرا شاه او سینه

ی .ږماوفی

پذریعه تماس شخصی نژدی د ناروغی ته یود دا بل څخه د ږانتقالی شخص � مثال یترمن اعضاوو د د ځفامیل یا من زوجینیو او د ډ. ځتر بار بیرو زیاد نتقا مایټ ی دیر ا په

کوی . کمک کی ل

منظره ناروغی :کلینیکی کک په دو څتیا ړد اونی خه روغ ه نا ر پپس خا نزد ک ښته یوشروعلخوا شپی د ، چی مومی خار زیاتوالی کی تو حمال قبو متعا کی ښتپه شروع ی .ږوختی

یم Scabiesد عال دی څ Vesicleاو Burrowsخصوصی عبارت Burrows ، خه � د Curvedمعموال او وی لری 15-5شکله طول پوری مترو د ، ملی وزیکولونهBurrow من کی نهایت را ځپه ی .ځته

من کی نو شوما ما په ) ځبوال پ د او ورغیو په السونو د شی تللی را په ښته ووکی ( .لت

ئی گرولو Papulesارتیکاریا د با ، او scratchingاو سکروتم په او یم Axillaعاللتهابی ا پیولونه کی ولونه او پا د نوی Scabiesد نو عالوه ځلدی . دی تظاهراتثا خه

یی الرونکی ښتخار penisد .ښن Pathognomonicفت ده شی ه کیدای اعراض دا.ښد Scabiesد شی پاتی پوری وخته یوه تر هم تعقیب په تداوی ه

Eczematization ا ثانوی سیر نتان او په ناروغی د سکبیس را ځمن د کورنی. شیی تللاته د. ړغ شی اخته ممکن کی وخت عین په هم ی

شی تشخیص: وتراشل باید لری یل تما ورته روغی نا چه نواحی هغه جلد تخمیدول Mite او لوم ټیی باید لپاره مقصد دی د شی د ړول نا KOH 20% ی ریعه پذ

پس لدی او شی نرمه او مرطوبه په با Scrapingحیه مهارت ډید او احتیاط یرکند او پس د . Scalpelسره شی ترسره ریعه پذ

: تشخيص تفريقيPopular urt

43

UrticariaPedicullosis corporisGeneralized puritiesAtopic eczemaImpetigoInfected miliaria :تداوی

Permethrine ,کلورا - ما گا هگزا بنزویت , %1ید بنزین ،مستحلب% ۲۵بنزایلMonosulfirm lotion , و اCrotamiton 10% وړاندی په ناروغی دی .د مستحضرات موثر

ورسته نه غسل د د ضد په رمل سکبیس عضویت غا ټد د کی برخو بیاخه څی ړولوپوری پښو .تر شی لپاره ۲۵د استعمال بنزویت بنزایل د 24 ٪ وروسته با ساعته ا رمل بیا ید

ا ستعما شی د ل استعمال ځوهم د و وروسته 24خه څل ووینځل ساعته .شی بدن

کورنی غ ټد ک ړول استعمال درمل باید خار ړی د چه کسان هغه ډول پدی ښتییو صرف نلری شکايت او ځڅخه استعمال وروسته 24ل ی .ځووین بدنساعته

خار سره درملنی منظمی من ښتد له � پوری ځه ځیقینا وخته یو تر كله كله ولی یکی ښتخار د ږپاته دوباره کی حاالتو داسی په ا ی ته نشته .ړرملنی د تیا هم بیا خو

شا خا دغه د ښتر ن ل Crotamitonلپاره چه کوالی ږڅخه استفاده دی مخرششو .

لم سکبیس چه مووی یاد کی ړپه تداوی ورسته یی طات اختال او انتان ږی ثانوی یتد د سکبیس د � معموال حالت اکزیمای خا او سره کی اوی د . ږموشه هم بیا خو ی

ا ثا خا نتا نوی په ا ن سیستمیک طر په بیوتیک کا ډنتی . ول شو روالی

ح اکزیمای دثانوی ستروئیدونه موضوعی � .انادرا شو کاروالی خاطر په لتد خا Penisهمدارنگه ستروئیدکارولی Papulesلرونکو ښتر په . کی شو

ندی . مفید ن صابو ضد کی دسکبیس کیسونو مقاومو سیستمیک Ivermectin په ول ډپهد ستعما ا شو د لوالی . دی دی شوی ارزیابی مصونیت رمل

44

فصل شپږم

نات انتا فنګسي

من غی رو نا کی نو نا نسا ا په چی نه فنگسو راو ځهغه په ړته و ډوه ډی ولونو. یدی شو یشل

1.Dermatophytes

2.Yeast Fungi

نوعه ړلوم ا fungi imperfecta class په ي . ړپوری د فنگسونو نوعه ددی لری ه . دری دی نه م معلو مود سل تنا . generaتوالد یدی شو پیژندل نو میلو فا د

کراتین د سیله و په دوی د چی دی انتانات فنگسی سطحی عام جلد د دویمن لتهاب ا او را ځتخریب ی.ځته

Trichphyton

Microsporum

Epidermophtyton

45

نه اد فنگسو نظره له geophilicیکولوژی ، Zoophilic و دی Anthropophilicایوا غه نو ستی . ځورو او نوکانو جلد د دوی وی محدوده پوری نسانانو ا په ی

ساختمانو ښوی ددی کی نتیجه په چی هضموی کیراتین ځمن disintegration تانورا نظره . ځته له کلینیک د tineaیا ring worm infectionد dermatophytosis یراو ځمن ځانګړو ي ړته د چی شی کوالی ماوفه برخی مختلفی یت عضو د دوی

کوو ذکر دلته یی ماوفیت جلد Epidermomycosis .برخو یوازی چی حالت هغهکوی، ک Onychomycosisماوفه ماوفه نوکان چی لت حا اپی . یړهغه

من کی برخو مختلفو په عضویت د چی را ځدرمومایکوزیس مختلفی ځته ی . وی د سر د مثال لری هم نه نومو مختلف ظ لحا ی همد په نو لری ا ښمنظری تانو

ته رم وا رنگ جلد د tinea capitisو ته ږ، وارم رنگ ر tinea barbaeیری مخ د ، هلته چی مخ د برخی هغه کی هالنو کا په و ا کی نو ماشوما په ارم و نه ږنگ یره

ته هغی وی tinea facieiوی بی د ته ښ، ارم و رنگ جلد ال tinea corporisتانو د ، ته رم وا رنگ نو پ tinea manumسو د ته ښ، وارم رنگ د tinea pedisو د groinاوته وارم رنگ حیی . tinea crurisنا ادی د صاف و ا می عمو روغی نا ددی وایی

له ع شرو د افت د ی و د یه ځچی غ centrifugalه پا کی یز سا په ی .ږیټشکلو ا واضح ور مد فت ا ښا د لری نه ارو جد جسته بر او رنگه سور چی وی ره کا

معموال برخه مرکزی ، . پاکیږیفت لونه یکو ز و ، وی د جو مو معموال ت تفلسا. شو ی ال لید کله کله سچیولز پا او ال بو

من رښتخا نو رو فیسو د ، سیریشن ما جلد د درد، ، زش سو په ځ، او تگ را تهکیدل منتن ریعه ذ په فاتو ا یایی بکتر د سره شکل ی څ ثانو اعراضو عمومی د خهیی

دی د. عبارت یبا تقر یی وره د یخ تفر .3-1د ه شوید ب حسا ری پو هفتو

من نفکشن ا می عمو چی فنگسونه و ځهغه را لکه ړته او actinomycosisیhistoplasmosis . کوو لعه مطا نه لته د ر نو داسی و ا

Tinea corporis ناحیی د ـ پ مقبنی ، ښ، مخ ، نو سو ال ، جلد ږو د سر د او ، خهڅیری . یی مل عا كيږي ليدل لري نه ويښتان چي برخي هغه بدن د .t.rubrum, tبغیر

mentogrophytes و . E. Floccosumا ندی با جلد په سر د دی رت عبا څخهد Crusted ممکن ت فا من trichophyton schoenleiniiا سیله و .ځپه راشی ته

منظره مکشوفه: کلینیکی په جلد د کی برخومعموال ل لید خوا ږکی بلی د و ا د څی خهدوسعت برخی مقبنی وارم رنگ د جلد د سر د من څاو لت داحا . ځخه ا شی تللی را ته

یی حوافی و ا لری شکل ایروی د ا ښفت منفرد په چی وی واضح او برجسته هشکل متعدد یا سره و کی ونو ل روغ. ږلید نا د و ا نوعی په مل عا د رجه د ب لتها ا د ی

ا پوری لت حا مدافعوی . ړپه نواعوی ا زوفیلیک لری لت ډه حا بی التها شدید یر

46

راو ځمن برخه. ړته مرکزی افت د معموال په. روغیږیی یل تما ته ناتو انتا نوعه غه د. نیسی رت صو باندی شکل یسیسیو ر زومل تو ا

تشخیص قی د: تفر شی ی ا کید

کزیما .1 ا ریک سیبو

2.، Psoriasis

3. ,Nummular eczema

4. Pityriasis rosea ,

5.Pityriasis versicolor

و .6 شی .مغالطهسره impetigoا

Tinea capitis : پلکونه حمراری ا ، تفلسی کی جلد په سر د کی روغی نا دی په . ا شی ی ا کید کیری ل لید حای یو سره نو یستا و تو ما د پیسیا لو ا کیری ل لید

. وری را ته منح هم به ند و ا ب لتها

دی مختلف کی لکو مما مختلفو په یی مل ا ,M. Canis, M. audiouinumعوT.tonsurans و ا کیری ل لید کی یکا مر ا روپا t.schoenleini, T.violaceumپه ا په

. ا نو ا د پا رو ا د له ی د رت عبا نواعی ا عامی کی کستان پا په کیری ل لید کیله عو دی عبارت عی نوا ا ری نو ,M.canisحخه T.tonsurans,

T.mentagrophytes و . T.rubrumا و ا عی ا نو ا یی پا و ر ا ا ns T.tonsuraحخه دشکل ) یرکت ا د ن ا یا و ا ایرکت د په لیری نتقا ا ته ن نسا ا بل حخه نساننجونو ( ا نسبت هلکان کول سر په لی خو چا د ستل غو ا می جا چا د مثال سره

کی خته ا ت زیا ی.ږته

منظره مختلف: کلینیکی ته عامل بی هنظر لتها ا او مقاومت کوربه د رنگه ا همد ویت غبرګون . ړپوری یا و ا وی بی لتها ا شی ای کید یعنی دی . غير لی غیرالتها التهابي

ورسره ن یستا و ی شو مات چی شکل په نو پچو تفلسی متعددو یی عی نو بیکی وی . ږلیدل وف ما شو کوالی هده مشا د ښی ویا ا سره جلد د سر د ممکن ن تا

ته دی چی شی مات ندی ال . Block dot varietyجلد د التهابی Tinea capitisوایی T.verrucosumاو M.canis, T.mentagrophytes, T.tonsurans, M.gypseumد نوعه

من ریعه ذ را ځپه سستو. ځته و ا تو ما د ت فاعا ند ا پولر پا ری ا حمر ا تفلسی یکی ښوی لیدل سره یو . ږتانو وی ملگری رسره و رجی د مختلفی التهاب د چی ی

indurated boggy چی ړپا ب رجی Pus سو خا ته ږتری دی چی شو ی لیدال هم ی

47

Kerion چی یی ا هم ممکن و ض اعرا توکسیک او تبه ته روغ نا سره لت حا لدیو را ته منځ به ند ایمی د سته ورو شفا د چی وی ی.ړملگری

Favus :يي ژړ دي.T.schoenleiniعامل شکله مقعر وصفی کی عه نو دی پهاو ارچقونه کی سلفری څنډو په افت وی د ختلی کی ښورسره ل لید ن ته ږتا دی چی ی

scutulae . غه د . scutulae وایی لری ی بو موږک د کی % 3-2مشخص تو قعا ا وفه و ما رسره و هم ن .وینوکا

: تشخیص ضو ا مر ا فنگسی دWood’s light: یت و . UVAودال مو نو یعنی ی جو ر خا ی عو د ړشعا عوی شعا ی

د نیکل تیری واوکساید و لیاری له فلتر یی. ږد مل عا چی ، پیتاس کا تینیا یM.audouinii, M.canis و کوی fluorescenceرنگه شینوی T.schoenleiniiا ښکاره

رنګ T.capitisاو T.violaceum, T.tonsuransبرعکس ريسنس هیڅ ښیی فلو .نه

په یت ال د Pityriasisو versicolor ژی په ښییفلوریسنس رنګه ړکی اوفلوریسنس اریتراسما رنگه ر سو . emitکی کیری

ت معاینا پیک سکو : میکرو ی و ی ښمنتن ا ندی با ید سال په کی ښته د ږودل او -15یپری% 20 سه پا د و ا ښیږی پو سیله و په څاڅكو څو د ید هایدرواکسا شیم تا پو

کی ایښودل یو ږکاورسالید و ا گرمی څی نو. ږه فنگسو د کی ینه معا په یا Hyphaeیڅخه خوا باندی ی د و نو ښد وی ) تا شوی تاو را شیت سپورونو د لکه خوا شاو په

infection )ectothrix هم او کی یا ل لید دننه ويښتانوكي په نه رو ) یږسپو endothrix infection ).

Culture :پهSabouraud,s test media یاDermatophytes test media د باندیکی کلچر عی ا نو ا مختلفی او ږدرماتوفایتونو صافو او زرعی د دوی د چی ی

کی تشخیص مخی له تو ینا معا پیک سکو ی.ږمیکرو

Tinea barbae :جلد ږد لرونکی وارم یری یی رنگ مل عا چی یی ا و تهT.verrucosum و لت T.mentagrophytesا حا دا هم انواعی نوری درا نا او دی

راو ځمن دی .تپ ،یړته به مشا سره کاپیتاس تینیا د یی وجنیزیس

48

منظره کی :کلینیکی برخو ماوفه بی ډ په التها زیاد نو Pustular folliculitis یر لو پیو پا د چیپاسچیول کی ونواو ل لید کوی هر تظا شکل کی Keroinی. ږپه په فت ا ه نند ما

همدارنګه کیږی لیدل Rا ی معمول ن ښو او تا وی . سست شی کیدای لیری سره نی سا ا ددیپهد سربیر نه بر Carbuncleه ناک درد دومره افت تا. ویخالف پو د کی تشخیص په

هایدروا شیم کو ه د ورسره یا بکتر چی ا د کوی مک کو کلچر او ت معاینا ید کسانو وی حیث په بکتریا ځپتوجن د فنگس ووکه یت جود کولRی مو .رد شی باید نه ناروغی دا

کی )Pseudo folliculitis )in growing hair د مورد دی په چی شی تفریق ین څخه معا قیق اتدشی کولRی . کومک

Tinea pedis :پ پ ښد د او د ښو انتان گوتو د لکه Anthropophilicو انواعوT.rubrum, T.interdigitale اوE.floccusum من ذریعه را ځپه په ی. ځته خلک او وهغه

د کی وین ځچی مشترک ځان په وسايل کی ډلو نو ضو حو په یا او ستعمالوی ا ولکی لیدل ی.ږالمبی

: منظره سره کلینیکی ډول عام پ په من ښد گوتو د ماوفی ځو کی ږونه غی رو نا دی په چی یMaceration, peeling اوfissuring. مومی انتشار ته طبفاتو ینیو الند تو گو د

. وی ملگری معوال ورسره ن انتا فنگسی کانو نو د او کیدل خوله ناروغی زیاته ددیVesiculobullous اوhyper keratotic کی ل لید کله کله ی.ږانواعوی

تشخیص شی: تفریقی کوالی بکتریا او کاندیدیا ، سما ریترا ترایگو ا ته ځرامن انترد ی.ړک ، همدارنګه تایتیس رما د ، pustularاکزیما Psoriasis اوHereditary

hyperkeratosis څ. شی یق تفر باید هم خه

Tinea Manum : تینیا لRسونو من د سبب په نتاناتو ا هغو د معموال را ځهم د ځته چی یارم و ښپ و کیږی رنگ ګڼل ه څلدی. عامل عالو نا T.erinaceiاو T.violaceumخه ا د هم

. پ د فت ا معموال كوي ته رامنځ . ښروغی الس د افت وی ملگری سره نتان ا د والندی انګشتريو د كي کی گوتو برخه په تړلو ساعت د کوی او یو شروع ته چیر که او

. کوی مرسته سره پیشرفت د افت د موجوده نقیصه اناتومیکی

: منظره معموال کلینیکی چی فت ا هایپرکیراتوتیک یو هر ورغیو اووی یوطرفه دو هم لرمدورشکله او ته دارنګهی طرف تو فا ا فنگسی د وی تفلسی او وزیکولر

گ کی ڼمشکوک ی.ږل

: تشخیص یقی تفر

1.Eczema

2.Dermatitis

49

3.Syphilis

4.Post streptococcal peeling )shedding(

Tinea cruris :او د وارم رنگ حیی نا کی dhobiitchمقبنی طقو منا حاره یرډپه. . وی د زیا ته زنانه نسبت کی رینه نا په وی معموال Tinea pedisهمدارنګه عام

وی ملگری د ، ورسره یی مل س عا فید اوجان . تینیا مو جا د وی به مشا سرهگ گر ډپاکو عث با ر نتشا ا د ن نتا ا د ل ی.ځاستعما

: منظره سکرو ډکلینیکی د نتشار ا افت د او احمرار ، خارش ید شد خهڅم ټیرکی ل لید کی په ته عالوه ږورنونو طرف پردی ی خلف فت ر buttocksا نتشا ا ته

بی. لتها ا په کی ډنڅمومی د Pustulesو چی شی ل ولید شی ی ا کید همد قسمت د clearanceمرکزی رسته و شکل Noduleنه .ښپه ری کا

: تشخیص تفریقی1.Candidiasis

2.Bacterial intertrigo

3.Seborrhoeic eczema

4.Flexural psoriasis

5.Contact dermatitis )due to deodorants and antiseptics(

Tinea unguium (onychomycosis)

. ی لد دی ن شا یو سره س فید تینیا د یی ه څعامل و عال T.concentricumخهمن T.imbricataاو تینیا نو نوکا د سره ځهم لدی چی ری و را Tinea pedisتهیو .ځهم وی وملگری ا ای

من کان ظره: كلينيكي ا یا نو څ خ ړد خوا ازادي له د یا او کی څی ډنڅخه فه ماو ی.ږخهد ممکن فت ژی patchپچ ا مخططو د یا و رنگه ړ ا سپین یا په discolorationاو

. وی پلی شکل نو کا نو م شی ضخیم ټد نر کیږی او ته رامنځ کی په ک والی نو د ورسره اوکی ل لید یپرکیراتوزیس ها ندی ته. ږال هغی چی روغی نا دی د نوعه یو whiteی

superficial onychomycosis ما برخه ظهری پلیت د نو کا نو د کی ی د په یی ا و

50

مل عا ددی چی وی فه فن T.interdigitaleو نور ليكن حالت وي ا د هم گسونهو ځ من را .ړته شی لی

: وی ا تد نفکشن ا فایت تو رما د د

یه- :1 کروریس د وقا و تینیا یس ا پید نو تینیا پاکو ن جا د ره لپا مخنیوی د او دل دنورو غسل استعما شریک د شو پو زیر او پیرانیو زیر و ا ازمو باید څلو هډډخه

د. کی نو خا غسل عامه او حوضونو په رنگه ا همد Tolnaftate anti fugalوشیpowder د ل ستعما .څ cross infectionا کوی مخنیوی خه

ووس کس فا یو د ریعه ذ په لی خو لی څد نتقا ا ته بل ما. ږخه هغه رنگه ا همد یچی پیتس شومان کا د تینیا فیلیک یی پو نترو من ا سیله و په وی ځنوعی راغلی ته

یی عه نو که ولی شی تللی ته ید زوفیلیکمکتب با ری پو وخته یو تر نو ویوال ته .ړمکتب شی نه

2: وی- ا رمل تد د نی ا رمل whit field ointmentپخو د معتبره وخت یو چیه ڼگ کید نویو ولی ل اوسنیو ما د له ډاو اهمیت خپل سره کشف په درملو رنو

ورک پیدس په )Magenta paint )Castellani paint یدی.ړالسه الخصوص تینیا با کیو ارزش د وی ملگری هم ورسره ن نتا ا بکتریایی . ړچی نه رزا ا رمل د ا د ی د

یی لرل رنگ د ولی ی دی. disadvantageد

انتی درمل امیدازول مشتقاتو فنگل ، څله کروکونازول ، میکونازول خهاو )Bifonzol)mycosporکلوتریمازول درماتوفایت د ایسوکونازول yeastاو

. نوی کی گروپ دی په لری موثریت شان یو ل تو کی بل مقا په فنگسونولکه کیتو Tioconazole, Sulconazoleدرمل موضعی ورسره او نور داسی او

. دی ساتلی برتریت خپل زول کونا

ت قمشت polyeneد مقا yeastد natamycin او Nystatine, Amphotericinا په . که لری نه موثریت کی مقابل په فنگسونو توفایت رما د د ولی موثردی کی بلکی صورت دی په نو وی طی اختال غیری افت او وی نه ماوف ویستان چیرته

منظور په تداوی د درمومایکوزیس اپی د مستحضرات . موضعی لری موثریتعمو کی صورت دی په نو وی ماوف فالیکولونه ویستانو د چیرته که برعکس

. درملو د ته پلیت نوکانو د شی تطبیق باید مستضرات گر می وی مشکل ننوتلوی شکل په تنکچر د چی ات مستحضر ضعی مو . ښچه ورکوی نتیجه گراسوه

51

بل فولوین مقا په درماتوفایت د چی دی درمل فنگسی ضد سیستمیک موثر یواستعمالی کی. ږکی لیدل نادرا یی اعراض جانبی شدید یی ږی ز دو ، 1000-500ی

استعمالی ته وزن بدن د نظر گرام غذا. ږملی د یی استعمال ورسته څی هښخه . تحمل عدم اویا مقاومت کی مقابل په درمل ددی چی کی حاالتو هغو په ده

وی کی) موجود لیدل نادرا هم حالت دا ددی( ږچی نو کیتوکینازول په ی عوضاندازه 200-400 په گرامو یو ملی سره غذا د استعمالی ځروزانه ددی ږای ی

تحمل .ښدرمل دی عرض جانبی شوی ل پیژند یی یتیس تا هیپا ولی دی ه

ډول اوسط دریو دپه د موده شپ څتداوی تر بیا پوری ږخه هفتو د و ولی دهد ممکن موده لپاره دافت او 6-3نوکانو پوری شتو . ږمیا د او شی کلنی 40ده

لو څ په د ړخه نوکانو د کی ممکن لنمو اهستهعمر کبله .تداوی ه شی کامه نا

Itraconazole )sporanox( وا مقاومو په چی دی درمل فنگل انتی ترازول نوی یود کی ور 200-100قعاتو په ام . ځملیگر یو ا د شو استعمالوالی موثر ښکی ه

فنگسونو د چی دی درمل التاثیر نوعو وسیع .ټولو لری موثریت ته

Terbinafine لپاره دتداوی درماتوفایتونو د چی دی درمل فنگل انتی یوبله ږاستعمالی له دی شامل ارامی نا معایی معدی یی کی عوارضو جانبی په ی

درمل دا .ډپلوه دی قیمته او گران یر

زول کونا ا تر هفته هر په ا یو کی ته میاشت طریقی جلد ، وایی weekly pulses تطبیق دیو ره یو لپا لپاره آاځی نوکانو د ولی کوی بت کقا هم څپالس ته پالسونو نورو و

شته . ضرورت

Fluconazole چی کی مقابل په کاندیدیا ور درماتوفایت د هم یو انتان وی ځسره ایپه ښ او دی موثر وار Onychomycosisه هفته په 150د pulsesکی ملیگرامو

. دی موثر اندازه

Pityriasis Versicolor )tinea Versicolor(: با طقو منا حاره په حالت داموسم ا په دوبی د کیږی لخصوص ګڼل ناروغی . معموله یو یی چی فنګس یستعامل دی

Pitrosporum orbiculare اوPitrosporum Ovale یادی نوم حقیقت. ږپه په ا د چی یده . فلورا نورمال یو جلد د د Mycelial formکی م Malassezia fur furیی پنو

دی ی.ږیا

: منظره . کلینیکی چه گر وی عرض بیدون کامال تخر په ناروغی د کی واقعاتو بعضیخارش یش . او ف ا وی موجود د اشکایت مت ښت او حواف ډونڅ و ارزبکاره ونګیلر یو او

سره وی سره ی لد . fine brannyاو گرولو د تفلسات د وی ملگری هم ت تفلساکی متبارز هم نور تنه. ږسره کی مټو او، ه ړغا ،ی لیدل افت طقو. ږکی منا حاره په ی

52

اطرافو سفلی د افت لی ، برخو علوی کی انتقا هم ته السونو ابتدا. ږاو په ت افا یyellowishکی brown کی رنگه کم ورسته ولی عامل. ږوی ناروغی ددی ی

dicarboxylic acid د چی کوم او anti tyrosinase افرازوی لری جلدی تاثیرات دdepigmentation گر د. ځباعث افت تفلسی الیت ی معای ود ژ ند وسیله په یړاتو

فلوریسینس مدور. ښیرنگه وسیله په معایناتو هایدرواکساید پوتاشیم د یلنډ شکله کاما او کی filamentous hyphaeسپورونه ی.ږلیدل

تشخیص : تفریقیوتیلیگو .1 .څد نلری ت تفلسا هم او نلری صباغ بلکل هغه شی یق تفر باید خه

2.Seborrhoeic dermatitis

3.Pityriasis rosea

4.Tinea corporis

5.Secondary syphilis

6.Erythrasma په یت عضو د کی intertriginousچی لیدل کی حیو ا د ږنو چی ییت ال وسیله ود په .ښيي pink fluorescenceمعایناتو

ید تداوی: سلفا شکل %2,5سیلینیم مپوپه په شا دوه چی کی لیځهفتهمخ. یږیاستعمال استعمال په د نواحیوکی جنسی وک ډډ خه څاو چی ځی ړه که

ش مخر هم ره لپا بدن دنور کله کله همدارنگه دی وی. مخرش

او ور Polyeneامیدازول د چی دی موثر هم درمل فنگس دوه ځضد لیځیاستعمال 4-2د پوری .لری هفتو

کیتوکونازول همدارنګه ور 400-200سیستیمیک په گرام ور ځملی لسو د وځکیهم لری موثر ښه لپاره .یت

ډول ځانګړی كي په په قلیم ا مرطوب او ورسته گرم نه تداوی ناروغی هم د دګرځیدنه شویده بیا .لیدل

راتلونکی د استعمال شکل وقایوی په سلفاید سلینیم د کی موسم په پسرلی دمن د ناروغی د کی موسم راتگ ځدوبی . ځته د کوی مخنیوی ل ډخه چسپ ابیر

پ زیر او اغوستولو یرانیوس باید څد . ډډخه وشی ه

53

Candidiasis )Monilasis( :فنگسونو د د هم من نوعییاست د ا وسیله ته ځپهډول ،یځرا ځانګړی . candidia albicansپه وسیله عامل په دا کی خلکو بعضو په

Budding yeast ، خوله شکل په مهبل، کولموپه عضویت د او ،Intertriginous نو کی ل لید کی ی.ږاحیو

هم ید کاند کله چی Pathogenicیا Mycelial او ته نو ړشکل کلینیکی ځی ینیمن راو ځسندرومونه ند. ړته کا یعنی ن یدی ا نوی ثا کی حقیقت په او تانیا د دی

من د راو ځناروغی . لپاره لوړته هغه او لری ضرورت ته فکتورونو کونکو مساعدله دی عبارت مساعدوی زمینه ته ناروغی دی چی ا : حاالت بیوتیکونو نتی ا قوی د

ل استعمال د ، ستعما ونو ستروید د عمومی رنگه ا همد او حاملگی ، تابلیتونوضدسربیره استعمالول. زم ، Cushing disease، حاملگی ددی یروید تا او هایپو ،

یزم یروید د هایپرتا کم ، د تښاوسپنی ناروغی ، سوتغذی، شکریدی depressed cellular immunityاو وړ فکتورونو د .دیادونی ضعی جمله مو کیپهلی د ا کمو ړو ال د د خولی کول ، ت عا مرا نه یجین ها د په خولی ،

کی وو نه ریا زنا لیکو په د جلد د او توالی د برخو intertriginousزیا رطوبتکیاو کید پاتی دی Maceration ل وړ یادونی .د

چی شی کوالی ,Stomatitisکاندیدیا Intertrigo, Balanitis, Vulvo-Vaginitis, Paronychia, Perianal candidiasis ، Napkin Candidiasis راو ځمن ی.ړته

احمراری برخی ماوفه او دی څخه جملی له اعراضو د یی درد او ، والی حساس برخی ماوفه د ، تخریش کی برخو ماوفه پهوی مرطوبی کی .او ناحیه ماوفه کبله Sub corneal pustules په له ماتیدو ته ځمن Erosionد

الندی په ی. ځرا تری چی غشا کاذبه رنگه سپین کی وی خوله رنګه سور یی قاعده چیشو ناروغی. لیدلRی مشخصه ددی . Satellite popular and pustular ټاپیکه دی افات

Candidial Paronychia: په حالت ښځ دا کوی، هغو کارونه کور د چی وکین او هغو ااشپزانو په او په خلکو ولوټنوایانو لری اوکار سر سره اوبو د چی کی

کی لیدل ډول . ږعام د. وی ملگری حیث په کوپتوجن د بکتریا کی حاالتو دی په یموضعی څ په نوکان گوتو ماوف ډو نوکانو وی،کول من کیوتیکل د د ځله وی تللی ه

فول . ډنوکانو ارنگه همد وی یی ازیما او احمراری پلیت Nail foldsونه د نوکانو دفول څ نوکانوپه د حالت دا چی وی شوی پورته چی ړجو Pocketsونوکی ډخه پهوی

باندی پاکټونو په دی ر فشا او د چرک سره نوکا .ی ږخارجی تری Pus واردلو د چی دی حالت دغهیا نو نمو یستروفی خرابه گر د عث با شکل تغیری ی.ځیا

54

: تداوی زیس کاندیدیا من د له باید فکتورونه کونکی وال ځمساعد . ړه د شی ( د شو استعمالوالی شکل موضعی په مشتقات امیدازول اود مشتفات پولیین

Mouth wash و ا ، کریمونو ،Pesseries .) سختو په شکل واقعاتو په مقاومو اوکیتوکینازول فمی د .څکی شو کوالی استفاده خه

لکه مستحضرات مفید )Fluconazole )Diflucan(, Itraconazole )Sporanoxنوی. دی قیمت ولی

فصل نهم

اكزيما

عکس التهابی یو جلد د چی اكزيما دی احمرار العمل -papuloاو خارشvesiclar ورسره کی مراحلو حادو چی ملگری exudation اندفاعات هم

مشخص واحده dermatitisاو Eczema ی.ږکی وی چی دی الفاظ مترادف . یو د شی کیدای او دی لفظ وصفی غیری یو لفظ درماتیت د لری معنی

لکه ناروغیو اکزیمایی غیر dermatitisتعداد herpetiformes, dermatitis artifacta اوdermatitis repens. شی استعمال هم پاره د

نه: تصنیف ی بند تصنیف مطمنه او ثابته همدارنگه لری اسباب مختلفلری.

اكزيما المنشا خارجIrritant contact dermatitis

a. درماتيت تماسي مخرش حادb.Cumulative insult ( اخركي په او زياتيدونكي سره تدريج په

) درماتيت مخرش تماسي كونكي ته رامنځ درماتيت

Allergic contact dermatitis

55

Photo dermatatis

Infective dermatitis

اكزيما المنشا داخلAtopic dermatitis

Seborrhoeic dermatitis- infantile typeSeborrhoeic dermatitis- adult type

Asteatotic eczemaNummular Eczema

Pityriasis alba

Dyshidrotic eczema )pompholyx(

Gravitional eczema

Lichen simplexHistopathology :کی اکزیما نوعه حاد یا ینبپه زیما ا کی spongiosisالحجروی

کی من ږلیدل د وزیکولونو د بیا حالت دا چی گر ځی باعث راتگ د ی.ځتهacanthosis په همدارنگه او درجی لمفوسایتونو مختلفی د کی رمیس د

کی لیدل کی. ږانفلتریشن اکزیما الحاد تحت په ولی spongiosisی کمparakeratosis اوacanthosis برجسته کی ډپه لیدل سره په. ږول مزمنهی

,hyperkeratosisکی اکزیما acanthosis اوpapillomatosis بارز لیدل ډپه ولسره ږکی سره ددی کی lympohistocytic infiltrationی، طبقه په رمیس د د

کی ی.ږلیدل

عی : ا نو ا کزیما ا د

1.Seborrhoeic dermatitis :

a.Infantile type :افت اکزیمایی کی حالت دی شیرخوار په ,scalpپه دflexures د لیدل napkinاو کی عضویت د خو مربوطوبر پوری نیکر یا

ی.ږکی

ب سبا د: ا نوعه دا ولی دی نه معلوم یی نوعه څنوعی Atopicعلت جدا خهاو. ن انتا کاندیدیایی .سره napkin psoriasisده لری نه ارتبارط کومک

56

منظره شیراخوارگی : کلینیکی د ده معلومه چی یی نه نوم د لکه روغی نا په داکیږی عمر لیدل د څ 6د ) کی بیا ولی ( 8خه کی عمر په ناوخته Atopicهفتو عه نو

کوی کوی شروع شروع ورسته څخه عمر میاشتنی دری د Rا معمول په. یعنی سر کی د د پوستکی ، او ږغو شا تر لیدل flexureونو اندفاعات تفلسی او احمراری کی نواحیوارام. ږکی خور شیر معموال نه ی کی مشکل په وسیله په رشونو د او وی

بنفسه. په نه رشو دا پاکی ډوی پوری عمر کلنی یو تر ی.ږول

زیس سوریا پکین نا او درماتیت ناپکین ، اکزیما توپیک ا ید څد با تفریقخهشی.

: وی ا د تد ید با ت فاعا ندی% 1اند ال ل کنترو تر ذریعه په هایدروکورتیزون . سره ددی ارنگه همد شی استعمال tar shampooونیول ته. وش ولRیهم تداوی

هغه تر و وخته باید ادامه تر ړکرپوری شی من څل بهبود باخودی خود پوری ته ځو . ورک ت معلوما ط ارتبا په رشونو د باید ته والدینو راغلی وی .ړنه شی ل

b. Adult type )dermatitis of the sebaceous area( :

ب سبا : ا یی په سبب ممکن دی نه infantileمعلوم type ت .ړپوری ولری اوPitrosporum Ovale من را په روغی نا دا ځد یا او لری رول ابتدایی کی کیدو ته

. معلومه ه ند قیقه د دا ولی توی زیا یی سره شکل نوی ثا په ,Stressچیfatigue من را ت حمال شی کیدای ت نا انتا په ځاو ولی ولوبوی رول کی کولو ته

کوم کی . اسبابو نلری رول ابتدایی

: منظره د کلینکی کی وو نارینه په ناروغی لیدل 40-18دا زیاد کی عمر په کلنیمخ scalp یږکی د ، د sternumاو او حصه همد برخی inter scapularقدامی او

عضویت د بی برخی flexureارنگه انتخا ماوفی ډپه د. ږول د ی ډنڅافت ی ډول واضح پهوی وړ کی yellowish red او dull redاو لیدلو لیدل ی باند د ږرنگونو چی یا ی تفلساتو غوړینو

greasy scales پو وسیله . ښپه او سر په وی شوی کی ږل احمرار perifollicularیره، scales او کیږی سطحی لیدل شی من هم folliculitisکیدای ک ځرا Blepharitisی. ړته

. otitis externaاو احمراری باندی مخ په وی ملگری شی کیدای ورسره همچی افت کیږی flushingتفلسی لیدل گریسی. ورسره او احمرار د یی اشکال خفیفشکل په . nasolibial foldتفلساتو په او صدر د قدام په همدارنگه شو لیدالی کی

هم circinate patchesباندی (back) شا ورسره تفلس کی رچی لیدل وی د. ږاه یpityriasis rosea من ممکن هم افت وسیع ن شا . ځپه په راشی برخو flexure ته

ډول ځانګړی په منظره کیوښځ غوچا پهکی مشابه ډونڅ ښکاره ه ښیعنی لری همسره ددی چی شو لیدالی شکل په افت تفلسی اوگریسی احمراری لرونکی

.fissuresممکن شی ل ولید هم

57

: تشخیص infective ناروغي، سوريازيس دتفریقی dermatitis، Pityriasis rosea، Epidermomycosis، Candidiasis، Erythrasma، Pityriasis Versicolor، او

Pemphigus seborrhoecus شي تفريق بايد څخه ناروغيو.

اوی لرونکی : تد هایدروکورتیزون emulsifying ointmentسلفر ا) او د جیحا تر ) د د سره بیوتیکو ناروغی نتی .غه شی کیدای قع وا مفید کی کنترول موضعی همدارنګه په

ketoconazol استعمال شو هم په یښو. ولRی باید selenium sulphide, pyrithioneتانzinc یاtar shampoo ومین وسیله .ځپه شی ل

Atopic Dermatitis

د کی ناروغی دی په او ده ناروغی یوجینیتکی جو Ig Eد زیات یعنی. ږیړمقدار یناروغیوته بعضی ناروغان مساعد ډداسی لکه یر او asthma, Hay feverوی

Atopic dermatitis مجموعی په دی ډچی ته ډولول روغیو Atopic disordersناوائی.

په کی حاالتو په درماتیت اتوپیک د% 70د کی میلی Atopic disordersواقعاتو فا. وی مثبت ریخجه تا

بنارمل ا یمینولوژیکل لرونکو د ی: ټ ا درماتیت پیک په اتو معافیتی ځ وړاندیناروغانو ینیندی ال په چی وی دی موجو نظمی کی ډبی خالصه ی.ږول

oDecrease number of T-suppressor )OKT8( cells.

oThe decrease in suppressor cells is directly related to increase in Ig E.

oDepressed delayed hypersensitivity reactions )type three reaction(.

oDecreased amount of cyclic AMP in stimulated cells.

منظره کی: کلینیکی ناروغانو دی . inherent itchy skinپه یعنی وی موجود لت حار خا ته دوی تعبیروی احساس س تما د خلکوته نورو په چی تنبه تنبه ښتهغه

معموال. ناروغی ورسته 6-2د اکوی لدی ولی کوی شروع کی عمر په میاشتو . د شی کیدای شروع کاهالنو ا هم د او شومتوب ما ، رگی شیرخوا د په ناروغی

. ډولونو شویدی ویشل ممکن باندی کی ناروغانو اتوپیک په نوری سره سره افت جلدی ید. شی ولیدل نظمی بی

Infantile phase :وورسره ا ، مخ کی وره د دی وفه extensorپه ما هم سطحیخا. حمراری ا د رښتکیری معموال پس گرولونه د پولونه پا په crustلرونکی

58

پو کی ښوسیله او. ږل انتانات ثانوی من ی کی په مه ضخا عقداتو وی لمفا ته ځد . غا د شی راوتلو ښراتللی د او ونو عمر مل په ورسره ناروغی نوری چی دا یا

. کوی تر بد سیر ناروغی ددی من% 50وی شفا بنفسه را ځواقعاتوکی یځتهد childhoodاومتباقی phase داخلی ته درماتیت. ږمرحلی اتوپیک د ی

" په تقریبا Autosomalکی واقعاتو% 50ناروغانوسره dominant Ichthyosis . وی ملگری ورسره

Children Phase :په چی وی ماوفه برخی فلیکسور عضویت د کی مرحله پدیورسره شکل . lichenificationمشخص په افت اکزیمائی حاد یعنی شو ی لیدال

lichenification کی عوض چی. ږباندی وی مو یاد په ولی نه ټی واقعات ولlichenify حاده ږکی په او هم اکزیما ی کی کی مرحله اکزیما. ږپاتی په السونو د ی

د .ډماوفیت نوکانو کی وی یر

Adult Phase : ناروغی دا خلکوکی بعضی نی ځ د په پوری تر وا پیدا ادامه عمر . د. هم لته د ده به مشا سره مرحلی دوهمی د منظره روغی نا د هم لته د کوی

موضعی کزیما دی سره flexure involvementد patchesا ون بید من څاویا ځخهرا په ی.ځته روغ نا دا چی نزد herpes simplexهرکله په نوددوی شی داخته

خلکو اکزیمای برخالفنورمالو من یوعمومی حالت را ځرشونو Eczema)ی ځتهHerpiticum) . کیدونه کسین وا د ویروس ژوندی د حالت مشابه پس همدارنگه

را ځمن هم ته ځته هغی چی Eczemaی vaccinatum . اکثرا چی تبه وائیت افا هیموراژیک سره دعمومی من و کی برخو نورو او مخ په را ځچی هم ځته ی

وی . ملگری ورسره

: وی ا تدo :لکه ملینات ساده باید عوض په صابون د aqueousعمومی creams او

emulsifying ointment . د شی ناروغانو small poxاستعمال پدی واکسیند مضا . کی چی ن کسا هغه او دی اتو herpes simplexاستطباب د باید لری

ناروغانو س څپیک تما د او وی لری باید څخه یی . ډډخه د وشی ینوعاموځهکور د لکه گردونو، الرژنونو او miteد نور ځ، الرژنونو inhalants ینی غدائی او

باید کی مقابل . desensitizationپه چی درمل هغه شی ترسرهمن راو ځانافایالکسیس حیوانی ړته یا او پنیسیلین لکه ا seraی چی ده بهتره

. شی نه ل ستعما

o . : او د دی مفید سترویدونه کورتیکو کی مرحله حاده په وی تدا دږموضعیکورتیکوسترویدونه رقیق لپاره استعمال د ساحی وسیع اود استعمال مهالی

. دی . coal tarاو Zinc creamبهتر شو استعمالوالی چی Fixed dressingهم

59

tar وی شامل . ډپکی ارنگه همد شی ل بد باید کی هفته هره چی دی یرمفیدUVB کی واقع مفید کله مزمنو. ږهم په سترویدی ی ته ointmentواقعاتوکیکی حترجی ی.ږورکول

: هستامین نتی ا وی ا تد ته سیستمک ور خارښت په. کوتسکین ال ډی حا یرشدیدوره لپا وخت کم د ید با البته شو استعمالوالی هم سترویدونه عمومی توکی . لدی. شو استعمالوالی هم بیوتیکونه نتی ا عمومی خاطر په ن انتا ی ثانو د وی

دکوم څ عالوه دنه ښخه ن انتا بت کاره ثا مفید هم کی صورت په موجودیتتو. قعا وا داسی د ور شویدی لس سین اریتروما د یت ځلپاره کفا کورس ی

په. کی یرشدیدو ډکوی واقعاتو عمومی او ولی cyclosporin-A وسیع شی کیدای ثابت موثرک سره تر متخصیصین باید ئی ل ستعما ی.ړا

Infective dermatitis )infectious eczematoid dermatitis(

دنوم من څلکه په کزیما ا ددی ده معلومه ئی چی میکروب ځخه راتللوکی ته . د باید ا د چی لوبوی رول تفر څ impetiginized eczemaاو impetigoعمده خه

. میکروب د شی عالوه څیق من macerationخه په حالت دی د هم تروما ته ځاو . افت . دی فکتورونه کونکی مساعد یی حاالت سیبوریک ولوبوی رول کی راتگ

چی کی برخو هغه کی macerationاو frictionپه لیدل کی او ږپه زخمونو د او یsinuses . وی عام کی چارپیر گرد واضح ښپه حه ډنڅه سا احمراری لرونکی ید کی crust او pustulesچی ل لید وی شوی طه احا ریعه ذ ی.ږپه

: وی ا بیوتیکو تد نتی ا موضعی د تیکونه بیو نتی ا سترویدونو عمومی سره او. ځیو . تو حمال حادو په شی کنترول ید با فکتورونه کونکی مساعد دی مفید ای

سیله و په ین سال د .soaksکی شویدی بت ثا کونکی کومک ول لمد یا

Erythroderma

تقریبا چی دی حالت کلینیکی داسی یو زیاد څ% 90د پوستکی دا او اخه حمراری . ته دی یی به پخوا وی exfoliativeازیمایی dermatitis چی دا ولی ویل

exfoliation په هم او وی کی مراحلو اخری په لیدل ټیی نه کی واقعاتو ولونو ږکی استعمالی ځی نه ورته نوم دا اوس لدی. ږکه د څی عالوه لفظ dermatitisخه

60

العمل عکس اکزیمایی په څد کی ناروغی دی په ولی کوی نمایندگی کارهښخهکی ډ لیدل نه ی.ږول

ب سبا مختلف: ا کزیما درملوپه ټدا د او ، لیوکیمیا ، لمفوما سوریازیس، ایپونه،شوی ته رامنځ . عکس وسیله ی لد دی مل شا کی بو سبا ا په یی ت عا فا ند ا لعملی ا

کی څ بو اسبا نادرو په عالوه شا lichen planusاو pemphigusخه نور اوداسی . ا پید نشو لیل د ضح وا کوم ره لپا روغی نا دی د کی تو حاال بعضی په دی مل

کوالی.

او سپانجیوزیس د کی مرحله حاده یو parakeratosisپه د ځسره درمیس د ایاو ازیما کی lympohistocytic infiltration طبقی لکه. ږلیدل ناروغیو بعضی په ی

او نورو Psoriasisلمفوما په باالمقابل شو لیدالی منظره روغی نا ابتدایی د کیکی لیدل منظره هستولوژیکه غیروصفی کی کورس په ناروغی د کی ی.ږکیسونو

منظره احمراری، : . کلینیکی جلد وی شکل ریجی تد په یا او نی گها نا ممکن حمله . او التهاب عقداتو لمفاوی د همدارنگه وی نفلتریتید ا او وچ ، هم ectropionگرم

. لکه نظمی بی میتابولیکی وی موجود البو ممکن یپو ها ، هایپوترمیاالکتروالیتونو او مایعاتو د او ، . مینیمیا سره ددی وی موجوده نظمی بی

لو د ممکن هم یه کفا م عد قلبی .ه ل out put ړسره شی قع وا کبله

: وی ا ده تد ایمرجنسی یومیدیکل واقعه مراقبت چی هره او تداوی بستر اخل د . من او فکتورونه کونکی عد مسا شته ضرورت راو ځته باید ړته فکتورونه ونکی

( . . ید پر سترویدونه سیستیمیک شی قطع ید با درمل مسبب شی کنترول. 60-40نیزولون ) کنترول د ناروغی د چی شی توصیه نه روزا باید گ خهڅم

. د بیوتیک انتی سره سره ددی شی کم سره شکل ریجی تد په باید وز د ورستهگ ضروری ره لپا کنترول د انتاناتو کی ڼثانوی ی.ږل

فصل لسم

���������اتيت درم������� تماســـــي

61

التهاب : تعریف پوستکی وسیله چی د په عواملو خارجی وی د راغلی ته تماسید منځیادیږی نوم په د. درماتیت اصطالحات اكزيما تماسي د او درماتيت تماسي د

. كاريږي عوض په بل د يو وسيله په درماتولوجستانو زياتره

تصنیف:

Irritant dermatitisa.Acute irritant dermatitis.

b.Cumulative insult dermatitis

Allergic contact dermatitisPhoto dermatitis

درماتيت مخرشدرماتيت مخرش مخرش: حاد قوی یو یا ید یو چی وسیله په دی د ځو څما لی

را ته منخ شی کی س تما په سره دا. ځجلد معموال تصادفی ی په لت د ډحا ولمن کی جریان په را ځکار ئی. ځته کی اسبابو په ا ،halogenated phenolی قوی

او ، برومین ، سفورس فا ، مرکبات نور chloride methyleneلکلی داسی او. دی مل شا

فکتور مسبب من ونظر العملونه عکس نوعه مختلف را ځته ناحیه ځته ماوفه ی،چی وی بی هم التها پسچیولونه او وزیکولونه شی ورسره ممکن عکس ځ. ولیدل مخرش ینی

العملونو عکس الرژیک د تف څالعملونه نشو اساس په منظری خارجی د یقرخهقی. یو د افت کله کله حا حکوالی ا وسیله په جلد نورمال د چی شکل په بوال ی

کی لیدل وی شوی من. ږطه به ند او نکروز ممکن وی پیشرفته چیرته که ته ځین. وصفی تیت رما د نوعه دی د ل کید قع وا فوری العمل عکس د .ښراشی ده ه

Cumulative )snowballing( insult dermatitis :په وسیله په مخرش ضعیف یو دمن کی ن جریا په س تما د مودی زیادی د سره را ځمکررشکل هغه. ځته ی

ولری درماتیت اتوپیک پخوانی یا او ولری ناروغی ایختیوزیس د چی اشخاص . هغه وی مساعد ته ناروغی کوی ښځدی رونه کا مختلف کورونوکی په چی ی

وین داسی ځلکه نور او لمبول ، پخول ، من روتینل حالت دا کبله له ته ځکارونوتولد یځرا د طفل د معموال کی څخه څاو لیدل زیاد ورسته شتی میا .ږو ی

پیداکوالی فت ا مشابه هم نزد په صفاکارانو او سلمانیانو د افت دا همدارنگهشو.

62

ناروغی مرحله ړلومد کیماوی ی د زیاند او وچوالی جلد د چی شکل پهمن کی ځفیسورونو لیدل وی ملگری ورسره راتگ مرحله ی.ږته وهمه د دمن زیانبیولوژیکی را کبله کی ځله لتهاب ږته ا جلد د چی ن ټی لی لیدل ښو پکی ی

وزیکولونه ږکی ، پاپیولونه سره سره ددی کرس oozing ی .ټاو شو لیدالی هم ونهکی حاالتو هغو نشی چیپه قفه متو او ومومی دوام پروسه Lichenification دا

شی کیدای واقع کی په د CIDپه. هم نظر پروسه پتالوژیکه غه د ته AIDکی ډنوعیاو وچوالی جلد د کی ناروغی پدی چی معنی دی په ده بطی chappingیره

رسی ونه ته مرحلی سس تا د اکزیما د او ومومی دوام پوری کلونو تر ی.ږممکنیو چیرته که که ځولی کی صورت هغه په بیا نو ورسید ته مرحلی اکزیمائی ل

شی چیرته مخ سره موادو دمخرش داخلی بیا ته مرحلی اکزیما د ژر بیا ی ځی، ږنو پد چی کهاپیدرمل کی ک ښال مانعیوخت وی نه انکشاف سونه. ړه ال م ی په ړاو وندونه

بو ړلوم ډول تکراری په به او چیرته اوکه کی درجه دی ټی په نو ورشی ونوتهپ کی کی ییرډی ښصورت ی.ږماوفه

: درماتيت تماسي الرژيك

Immunology :پوستکی دا عکس cellular mediated delayed hypersensitivityیو دمرکباتو لرونکو وزن مالیکولی کم د جلد کی حالت ی د په چی دی لکه العمل

D.N.C.B, picryl chlorid نورو داسی من او حالت دا کی صورت په تماس د ځتهرا د. ځته دوی نو شی ستعمال ا ی ند با جلد په کله چی دوی یعنی په haptensی

ظاهری جو ږشان مپلکس کا مقاوم یو پروتینونوسره د جلد د او کا. ړی دا چی ویمن د حساسیت فرط موخر د نوبت خپل په بیا گر ځمپلکسونه باعث راتگ ی.ځته

د څ کی سیروم په لحاظ همدی نوپه دی العمل عکس حجروی یو دا چی رنگهکی ل لید نه بادی نتی ا کی بل مقا په ی ږناروغی

لوم میکانیزم: نو شی استعمال جلد په الرژن چی کله نس ړهر ها نگر ال د یکی اخستل سیله و په تو نو ږحجرا لمف مربوطه و ا و ډی ته کی ړونو لمف. ږل په ی

ینونو کا لمفو د یتونه سا لمفو کی ونو عکس نود سره تولید او ښيالعمل په یانتقالی ړنومو ته بالستونو لمفو الرژن کی ږی نتیجه په ددی او او effectors cellsی

memory cells دوهم ږیړجو د چی نورو ځی او تلونک ل الرژن ووخت ورا هماغه د کیمن العمل عکس بی التها الرژیک کی صورت په س تما د راو ځسره باعث لوړته

سیت. ځگر حسا فرط یوموخر العمل عکس نوعه دا چی کی ڼگ غیرګونی یو. ږل یوک ځ سس تا تیت درما نتکت کا چی لعمل ړل ا عکس سره ریج تد په نوبیا

63

تکراری ږکمی په چیرته که ولی نومو ډ ی د بیا سره په ړول سره جلد د الرژن ی. شی کیدای شدید هم ر نو افت نو شی کی تماس

لوژی پتا د: هستو چی اکثره دا پتالوژیکه مشابه انواعی اکزیما منظره هستوهستوپتالوژیک اساس ی همد په نو ل لری .ږمعاینات دی کونکی کومک

. تشخیص همد: نوپه شی کوالی تقلید نوعی هری د کزیما ا د تیت رما د نتکت کاری تا مشرح منظور اخستل خی سره چه دی د کوی، کومک کی تشخیص په

الرژنو مو عا د . سره او عادات، ، وظیفه ناروغ د همدارنگه دی ضروری پیژندلپوره په ئل مسا خل ذید .ډ نور شی واضح ول

Patch testing :د جلد ل نورما د الرژن چی دی ډول دی په س اسا تست دی دجذ ازه ند ا پوره په الرژن د چیرته که کیږی ایښودل حه سا وړه یوه په سه پا . فلتر په الرژن کی طریقه پدی کیږی ته منځ را العمل عکس بی التها نو شی ب

یو پری سه پا د او کیږی اچول باندی ډسک شوی جوړ په المونیم د هم اویا کاغذد او کیږی تطبیق شیت چسپ نفوذ پریښودل 48-24غیرقابل پوری عتونو سا

په کیږی. شک چیرته صورت photo contact dermatitisکه پدی نو وی ندی باسره ع شعا بنفش ماورا مصنوعی حیه نا تست د جلد د او exposeکی 24کیږی

فی ضا ا نورو د دوباره بیا او کیږی تړل پلستر په عته په 24سا لپاره عتونو سا. کیږی لوستل نتیجه یی پس نه هغی د او کیږی تړل کی پلستر چسپ

International contact dermatitis research group ( د اړه په درماتيت تماسي دا ( عکس ګروپ المللي بين څيړنو .علمي کوی ضیح تو ول د ی ند ال په لعمل

NT: not tested

+? :doubtful reaction

+ : weak positive

+ + :Strong reaction )edema and vesiculation(

+ + + :Extreme reaction

IR: irritant reaction

ډول همدی په کی photo patchهمدارنگه جرا ا هم د ږتست صرف ولی Phیکی لیکل ورسره مخکی په نتیجی هری د مثال. ږپیشوند . +?Phی نور و ا

64

عی نوا ا کلینیکی

1.Nickel dermatitis

2.Dermatitis medicamentosa :

3.Shoe dermatitis

4.Rubber dermatitis.:

5.Cosmetic dermatitis

6.Textile dermatitis :

سیمن .7 ورنی ټÏد ، رنگونو نکو ش، کو رقیق د او کبله له رما موادو د:ځمن تیت تگ را ته

8.Plant dermatitis :

9.Napkin dermatitis :

درماتيت ) شوي ته رامنځ وسيله په شعاع د لمر ( Photodermatitis د

Photo toxic reaction :سیت ځ حسا جلد د مرکبات کیماوی توکسیک فوتو ینیع شعا باعث او ماورابنفش درماتیت د کی نتیجه په چی زیاتوی ته شعاع لمر د

. ځگر عکس ایمینولوژیک غیر یو دا کی حقیقت په په ی او دی لعمل اکثرو الوم د سره مادی کیماوی د کی شرط ځی ړخلکو دی په کی نتیجه په تماس د ل

الندی شعاع د بنفش ورا ما او شعاع د لمر د لپاره وخت کافی د ورسره چیمن حالت دا وی کافی هم غلظت مادی شوی استعمال د خوا بلی د او را ځوی ته

جو ی.ځ نه دی با نتی ا کی لت حا ی د مواد ی، ږیړپه شوی ذکر پورته بلکهشعاع لمر کوی د جذب د ته وجلد سره نه پیما ته زیا من په سوختگی جلد د ځاو

و را په. ړته لحاظ ی همد په نو من ټی کی خلکو .ځولو شی راتللی ته

65

Photo allergic dermatitis :من ځیوا کی خلکو س حسا په را ځی حالت ځته پدی ی،او موادو کیماوی د سه پا د جلد د په کی تعقیب په تطبیق درملود موضعی یا

تولید د بادی نتی ا د سره شکل من څموخر العمل عکس جلدی ورسته ته ځخهجو. ځرا بادی انتی د ولی د ړی طر خا په تولید د العمل عکس پورتنی د او یدو

شعاع لمر د لپاره کولو پوره د سیکل ماورا خپل لری او ضرورت ته بنفشجو کامپلکس جینیک نتی یوا وسیله په ددوی عکسوی ږیړچی په اوعضویت ی

جو بادی انتی سره من ړشکل درماتیت او را ځوی ی. ځته

: منظره کلینیکی تیت رما د سی تما اکزیمائی د د شی ی کوال تیت رما د نوعه ا دوک تقلید نوعی هر د ناروغ. ړاندفاعاتو د ریخ څی تا مکمله عام چخه د او اخستل ه

سره نو مکمل ځالرژنو په ن مک ډا کو کی تشخیص په ناروغی د کول شنا ا ولا. پوری وخت په س تما د او حی سا فه و ما د ئی عالیم او عراض ا هړکوی

ی ډلری. لد دی رش خا ئی عرض م عا پا څیر ، ر حمرا ا عالوه پا ړخه او سوبمن ئی ځپیولونو تعقیب په چی تگ را من weepingته کرستونو او راتگ ځاکزیما ته

کی او. ږلیدل فیسور من lichenificationی وخت را ځهغه ب ځته لتها دا چی یو ا وخت س تما د الرژنو .ږمولد شی د

: وی ا تدالندی : یه وقا ل و کمید ټا د ت وقوعا تیت رما د نتکت کا د کول جه تو ته کو

گر عث ی.ځوبا

o گر عث با تیت رما د نتکت کا د چی د موا وی کیما ید ځهغه با ی

. شی ض عو باندی نوعی مصون یو پهoکم ټ س تما لرژن ا د سره جلد د چی شی ونیول تدابیر هغه ول

ی.ړکoNoxious agents محیط د ید با ت مرکبا مضر موثر څیا په لری ډخه ول

.ړک شی ل

o سی ا د په ید با ص اشخا عد مسا ته روغی نشی ځنا ر مقر نوکی ایو

نس چا وفیت ما د هلته .زچی وی یات

oموجود ټ د ید با رکونکی کا تشویق وول ته ل استعما تدابیرو ظتی حفا

شی.

66

منگن پر سیم پوتا یا او ین سال کی تیت رما د لرژیک ا د حا ف یپه و ما کی تا موضعی له سره سترویدونه موضعی ئی تعقیب په چی شی لوند ید با طرف

. تو قعا وا مزمنو په شی ل ستعما ا بیوتیکونو انتی له ون بید اویا بیوتیکو نتییجنتونه ا به مشا . ملهمد ولیکی خا د مین هستا نتی ا شی استعمال شکل په

. او یدو شد په استعمالوو خاطر په رفع د سیستیمیک رش کی قعاتو وا منتنوکورتیکوسترویدون او بیوتیک پی وانتی ضرورت ی.ږیښته

من له لرژی ا لوسره کید موشه خا په تیت رما د د چی مو د یا نه ځپه بلکه ځه یمن وباره د ناروغی د تعقیب په تماس تازه کی ځد لیدل تگ را حالت ږته دا چی ی

موم دوام پوری اخره تر عمر ی.دد سونو ال د لری تیت رما د سونو ال د چی ن روغا نا و ښهغه کید ورسته څه خه

السونو څد د ید با د موا مخرش ره لپا تی څومیاشتو وسا لری په ځخه چی کهکی ل رما نو ره وبا د نعی ما فزیولوژیک جلدکی په کی ه مود د. ږهمدی ی

ید با ره لپا کولو پیدا د بو اسبا . ټسټپچ مشکوک شی جرا ا

فصل دولسم

67

Urticaria

ریا رتیکا لړمي ا يو( Hives )يا اوعيو جلدي ری دي غبرګوند احمرا گذری په چيwheals ) ( تغم جلدی ماننده خط او کیږی تغمو ته رامنځ شکل په اRچی و حمرا معمول یوا د

( شپول يا لي ها یا (haloری ریعه flareاو ذ چی . چارپیریږیپه نوعه یو ناروغی تحتددیوی الجلد ماوفه ورسره اساسي هغه پهاو هم ازيما وی كي د Angioedemaد عنصر يا نوم په

كي حالت ي د په يعني په په يږي کی الجلد تحت او ازیمائی جلد سره اندازه خه پرالعمل ا وی عکس منځ. موجود ډول ی ځا یو په شی کیدای ادیما انجیو او ارتیکاریا

شی را نظره ،ته له هستولوژي کی د برخو ماوفه ازيما په او توسع اوعيو کیږی د لیدلاج حجروي درجوسره مختلفو په ، لکه اويزچي مورف پولي ، لمفوسايتونه

. مهم ډير دپاره اريتكاريا د هستامين وي ملګري هم هستيوسايت او ايزونوفيل،كونكي منځګړتوب کیږی كيمياوي لكه ګڼل مواد كيمياوي نور عالوه څخه لدي چي

د هم كامپليمانټ او ليوكوټراينونه،فايبرواليزينونه، پروستاګلنډينونه، كاينينونه، . راځي نه كي ډله دي په سيروتونين ليكن كوي فعاليت حيث په ميدياتورونو

و ا ونكي، كيد قع وا مكرر د حا د، حا په ریا ورتیکا ا نظره له ت مد کلینیکي د ) شویدی،) ویشل ندی با نوعو شی ده زیا څخه شپږوهفتو د ئی موده که مزمن

) ( الرژیک یمینولوژیک ا شوپه ی ال کو ریا رتیکا ا رنگه ا همدا ن نا و ا . ارتیکاریا د وویشو ی ند با عو نو یروکمو یمیونولوژیک ډ په خصوصیت الرژیک

. مز وی ملگری هم ت ال حا اتوپیک نور سره دی د و ا شو ی معلوموال کی خلکووی نه الرژیکه معموال ریا رتیکا ا مختلف منه شمول په ن میال میلی فا د

. ی د ملوث کی تگ را منځته په ئی فکتورونه

درموګرافيزم، ، ریا رتیکا ا فزیکی لکه شته یپونه ټا مشخص ځینی ریا رتیکا ا دسره ډول خالصه په به ورسته چي یما د ا انجیو ارثی او ارتيكاريا كولينرجيك

. مشکل کول پیدا پتالوژی کت کلیر کی تو قعا وا کثریت ا په ولی شي توضيح. كوو اكتفا لفظ په ارتيكاريا د يواځي نوځكه کاردی

ب سبا روغی: ا نا د ن شیا ندی ال چي لري عموميت ډيرزياد واقعات ارتيكاريالمسون و ا رونه پا .(provocation) په لری رول کی

او Aspirin،Penicillin:درم���������ل.1 مورفين لكه ، Codeine،اندومیتاسین،اوپياتCurare ،Polymaxin ،ن یکسترا .sera،د نور و ا

68

2.( ) تونكي سا غذا د شوي د زيا في ضا ا كي غذا يا په جمله: Food Additivesمواد دی په.Benzoatesاو Tetrazine dyeکی دي مل شا نور داسی او

ني .3 ګا د: غذا لکه نی گا غذا ا Haptensبعضی ژیک لر ا و ا کوی عمل ن شا په . رتیکاریا ا د و ا زوی فرا ا مین هستا رنگه همدا وی د راوړی ته منځ ریا رتیکا

. له دی رت عبا وړی را ته منځ رتیکاریا ا چی گانی غذا هغه گرځی د :باعثت ) حبوبا ، لوبیا ،هگی، غوښه هی و( netsما ا هوږه، خربوزه، کلیت، چا ،

. ز پیا

4.Inhalants د موا قي نشا ا ګرده،: يا ګل د يا لنز مايسيليل ) moldsپو فنګسونو د. ت( جا ضله فا تو نا حیوا د و ا ودوړي، ا گرد کور د ، شكل

ت .5 نا نتا محراقونه،: ا ني نتا ا طرقو وتنفسی ا پوزي بولی او ستوني غوږ دمحراقونه غا انتاني د يني ښ، د يا تیت هیپا زیس، یا ید کاند انتانات، ونو

با ریا رتیکا ا مزمن د كيدل ككړ يا نفیستیشن ا وسیله په نو چینجیا د التهاب،. گرځی عث

ض .6 مرا ا نظمی،: نور بی یمیون توا و reticulosisا ند ا د مراض، ا خبیث و ا ، یکلوژیک سا و ا وخذه، تو حشرا د کسیکوزیس، تایروتا لکه روغی نا ین کرا

. نظمی بی

يا .7 د موا سي ا: Contactantsتما غذ د او غذا رمل، د بعضی Additiveلکه)preservative( د موا تونكي سا ، يا پولن ښو وا د ، مواد ړجن ال تو نا حیوا د ،

caterpillars ) (، اونور چينجي وني د ، پتنګ لكه حشرات ammoniumځينيpersulphate ته رامنځ ارتيكاريا ذريعه په تماس د شي كوالي هم پالتينيم او ،

.كړي

: تشخيص تفريقي

۱-Insect bite. وخذه حشراتو د يا-۲ Early pemphigoid

-۳ Dermatitis herpetiformis

۴-Erythema multiform

69

۵-Anaphylactoid purpura

يا- ۶ احمرار toxic erythemaتوكسيك

اسبابوتشخیص د ارتيكاريا په: د خاصيت مزمن د دوي د اړوند په اسبابو د دارتيكارياپلټني وسيله په تو ینا معا ری توا برا ال و ا ریخچی تا مشرح د نيولوسره نظركي

. مشکوک. د لري نه ارزش دومره نوځكه كوي كومك لږ تست وخذي د وشيکی حالت په تیت رما د سی لرژن open patch testتما ا لپاره عت سا نیم د چی

. لكه تستونه پارونكي کوی كومك كولوكي وضع تشخیص کیږی یښودل ا جلد په ، پنسيلين همدارنګه استعمال، اسپرين tartrazineد ، benzoates هم يست او ،

. كړو استعمال لپاره مقصد ددي چي شو كوالي

: نواعی ا ریا رتیکا ا د

يا .1 لړمي سي عموميت: Contact urticariaتما دومره ارتيكاريا د دانوعه . ممکنه چی ځی را ته منځ فت ا كي برخو لوڅو په ن بد د و ا لري نه

کرشویدی لوړذ ئی سببونه

2. : وسيله په مغلق دمعافيتي ته دي چي التهاب يي ارتيكاريا اوعيو د ( ارتيكاريا شوي ته . immune complex urticariaرامنځ هغه( وايي هم

وغذا seraسیرا ا ت، نا نتا ،ا منظوراستعماليږي،درمل په تداوي د چييا لعمل ا عکس لوژیک نو یمیو ا یپ ټا ریم د د ریا رتیکا ا شی ی کوال . و ا جن نتی ا د مپلکس کا غه د وړی را ته منځ ریعه ذ په مغلق فيتي معا

ډيره – اندازه جن انتي د كي مپلكس كا دي په چي جي ایمیونوگلوبولیند . ریا رتیکا ا دا ځی را ته منځ ذریعه په وا ۲۴وي د د زیا څخه نو عتو سا

بله د و ا وايي ب ځوا كم ډئر ته هستامينونو نتي ا همدارنګه ، مومی مميږي ميږي ويا ا س حسا ا سوزش د عوض په رښت خا د روغ نا پلوه

. بيرن وسر ا رټه و ا ، درد ، رنس تند ممکن چی كوي س حسا ا كيدولو. )Bruising)stainingزخم ممکن منظره روغی نا د شی ل ولید ورسره

. anaphylactoid purpuraد تبه شی لطه مغا د arthropathyسره بطني ، لوړ ردونه و ا ،ESR . يو د كي روغي نا دي په يعني کیږی قع وا معموال

لكه نښي تيس سكوال وا ره ښكا د وفيت Purpura طرفه ما كليوي و ا. په كيږي ل ليد كي په نښي ريا رتيكا ا دي عا د پلوه بله ود ا كيږي ل ليد

ا د كله كله خو وي كومك ت ينا معا هستولوژيك كي تو قعا وا اسي دتخنيكي ) د شي ي كيدا وي نه موجوده هم هستولوژي ب لتها ا د وعيو

70

.) هستا نتي ا معموال كي وي تدا په نو روغا نا دي د وي Óله كب له غلطئونو كورتيكوسترويد عمومي د يي اوي تد بنيادي ليكن كيږي صيه تو ميندوز موثر ليكن كم ته روغ نا وشي يد بآ كوشش چي ي د ل ستعما ا

. شي تطبيق

3. : ارتيكاريا فزيكي

oDermographism يا لړمي factitious مصنوعي Urticaria ) ) :د دلته

ته حالت نورمال نظر كي كيدو ته رامنځ په ځواب ګوني دري فزيولوژيكوي موجود يا .تزايد موښوني يا frictionد تروما scratching،ګروني و ،ا

يا تغمه کی محل . wealپه په ده مشخصه ئی راتگ ته منځ رش خا و اته کړومنځ ا پید ورته لیل د ره ښکا کوم چی لدی ون بید کی عمر هرپه. درملو د ني، پريشا روحی تعقیب، په تو نا نتا ا د شی کیدای راځی

تللی را ته منځ ول ډ لرژیک ا په او تعقیب په لعمل ا عكس د كي بل مقا. پیښیری. ضرورت ته مین هستا نتی ا کی تو ال حا و شدید په شی

oPressure Urticaria اريتكاريا شوي ته رامنځ وسيله په فشار دوامدا: د د

د ) لړمي ځي را ته منځ كبله له ر فشا ر ۶-۳ر فشا ر مدا دوا د عته ساد بيا چي كيږي ته منځ را ورسته پيد ۷۲- ۱۲څخه وام د ره لپا نو عتو سا

) سونو ال په ، كبله له ستلو كينا د مودي دي زيا د كي ټيو كونا په كوي اله ګرځيدو د زيا د كي تلو په پښو د ، كبله له رونو كا سي ال د روزانه كي

( مال و ا تنه پورته په و ا را( waistكبله كبله له نيو پيرا زير تنګو د كيكيږئ ته .منځ

o

oHeat Urticaria ي شو ته رامنځ وسيله په و لوړيد د حرارت د بدن د

ارتيكاريا.

oCold Urticaria : ارتيكاري شوي ته رامنځ وسيله په يخني تنبي ) د يښي د

) شي ي كيدا لړمي ، ځي را ته منځ كبله له ت مشروبا يخي د، بآ يخ. وي غټ يز سا يي ويا ا ولري يز سا كوچني

د شو الی کو نوعی دری خری ا تست ۵پورتنی د ندی با جلد په لپاره قیقو د. کړو معلوم سره تطبیق په بو و ا یخو یا گرمو د ر، فشا ذریعه په ب تیو

oSolar Urticaria : ا يو ت فا ا كيږي، ته منځ را كبله له و كيد مخ د ته لمر

. وي كي برخو مكشوفه په ته لمر ځئ

71

oCholinergic urticaria : تعقیب% 5په په و کید له خو د کی خلکو

wealing لړمي . يا سیتا ا چی ه کید فکر سی ا د دمخه ځی را ته منځپه ولی کوی ریلیز هستامین کی تو یا نها په بو عصا ا د لین کو یل

ایمیونولوژیک شی ی کیدا معلوم دی نه ئی علت صلی ا کی حقیقت . د كي واقعاتو بعضي په داحالت چي ولری passive transferمنشا

test. كيږي واضح كيدوسره مثبت بعضی په د شی ی کیدا فت ا . ریا رتیکا ا د شی را منځته سره ل ستعما ا په رملو د جیک کولینرپه ني پريشا انی راو د تعقیب، په تو تمرینا د معموال تگ را ته منځ

ش د تعقيب په خوړلو د غذا تيزي و ا تندي د هم و ا په ختعقیب، ص . تد په درمل جیک لینر کو نتی وا ا مین هستا نتی ا شی را ته منځ نزد

. کوی کمک کی اوی

oWater urticaria رامنځ وسيله په استعمال اود د چي ارتيكاريا هغه يا

. كيږي ته

4.Hereditary Angio-edema :نت دومینا زومل تو ا ه ر د نا یو ا روغی ۱د نا.۲۲ده وي. مثبت ريخچه تا كورني وي معموال نه لړمي كي لت حا دي په

د موجودي. ومعموال ا کیږی شروع کی شومتوب ما په � معموال ناروغيریعه ذ په رول تروما ) پا طي مخا ويا ا جلد په تعقيب په تروما د کیږی

) څخه ر وفشا ا تروما د كله كله خو كيږي ته منځ را ړسوب پا كي غشاكيږي ته منځ را سره ډول بنفسه په لت حا ا د طی .بغير اومخا جلد د

بطني ستفراغ،مكرر ا دلبدی، د معموال ړسوب وپا ا ازیما غشا . ک نا رد د شی کیدای فت ا ملگریوی ضوسره عرا ا وبولی ا کولیکونو،يال. فا نا ا و ا ازيما د حنجري د شمول په زيما ا جو نسا ا نرمو د وی

. په زیما ا حنجري يا یرنکس ال د شي را ته منځ ممكن وا% 20كسيس . د سيستم كامپليمانت د ناروغي ا د گرځی عث با مرگ د کی تو قعا

. كيږي ته رامنځ كبله له فقدان د كونكي نهيه د جز لومړني

وی ا تد شماری څلورمي ځکه: د نو نلری ض عرا ا شدید ن روغا نا ټول چی ا د . موثر وستیرویدونه ا مین هستا نتی ا نشته هم ضرورت وی ا تد د ته لو ټو

. روجنونه ند ا بولیک نا ا دی -Epsilon-amino، (Danazol and stanozolol)نهcaproic acid و کونکی fresh frozen plasmaا مک کو کی تو ال حا حادو په

استعمالوال شکل په ئی قا و د مخه د څخه ت عملیا د شو ی ال کو وهم ا وی. . شی ضرورت ممکن ته تراخیوستومی شو ی

72

وی : ا تد دیما ا نجیو ا و ا رتیکاریا ا ل د ستعما ا ډولونو مختلفو هستامینود نتی ا دمسكن ،عام تشکلیوی س سا ا اوی تد د ناروغی د ډول يوځاي ثير په تا

لکه لرونكي هستامینونه نتی ,)triprolidine)ActidilاChlorpheneramine)Priton( Pheneramine maleate )Avil(, Promethazin,

Hydroxazine )atarax(. هستامینونه هغه دی نتی لری ا نه الودګی خواب او ګنګسیت چیAstimazolلکه ، cetrizine،loratadine اوEbastine . Fexofenadineدی

)telfast( په دنورو چی دی مین هستا نتی ا لرونكي تاثيرنه مسكن نوی. دی وموثر ا مصوون هم H2 receptor antagonist نسبت ین یمیتد سا لکه

. شی كيداي قع وا مفید کی تو قعا وا بعضو په ممکن

و- شدید و ا ، كي ب لتها ا يي ریا رتیکا ا په رگونو د ونه ستروید عمومی . ل مها وږد ا د کی وو ریا رتیکا مزمنوا په کوی کومک ووکی ریا ارتیکا حادو

. نشی تشویق ید با استعمال هستامينونو انتي د ره لپا

یفین - تا کیتو و ا درین پی . ا په بايد استعمال ادرينالين شو ی لوال ستعما ا هم - ته ژوند كي واقعاتو په اديما انجيو د البته چي وشي كي واقعاتو شديدو

وركوي . نجات

نا - او شی ل وپیژند ید با درمل او ت ال حا کونکی مساعد ره لپا روغی نا د. شی ورکړل ت یا ا هد الزم ړوند ا په دوی د ته روغ

په . كاالمين د چي مينتول كوي كومك لمبول او شاور سره ډول موضعي په . ويري د درماتيت تماسي د لري ثير تا ضد خارښت د ښه ډير وي كي لوشن

. شي ونه بايد استعمال هستامينونو انتي موضعي

لخوا دشپی هستامینونه نتی ا منظورمسکن په اوکنترول تحمل ښه د. شی ل ستعما ا لخوا ورځی د لری نه گنگسیت او خوب چی اوهغه

فصل ديارلسم

ناروغي تفلسي لرونكي پاپيول يا ناروغي تفلسي احمراري

73

ناروغي سوريازيس

یا Psoreد رش خا معنی لغوی لفظ و itchingد ا معنی iasisدی لغوییا لت . conditionحا چی ده روغی نا كيدونكي واقع عام جلد د ا د دی

و ا مزمن پيښيدونكي په بيا د بيا سره سورنګي شکل تت مسي يا ياچی کیږی لیدل شکل په پلکونو لرونکو فی حوا ره وښکا ا تیز رنګه،

و ا پیولونه پا تفلسات ورسره رنګه . نقريي هر روغی نا وی ملگریکی مریکا ا لی وشما ا روپا ا لی شما په ولی شی کیدای قع وا چیرته

. نشي وخت بهبودي د و ا كورس روغي نا د کیری لیدل د زیا ت قعا واي . كيدال مشخص

ب سبا ده: ا روغی نا رثی ا یو سوریازیس چی نشته شک کی دی پهتوزومل ا د روغی نا دا صفت traitچی نګړي ځا رث يا ا په شکل په

ورسره چی کیږی . B17،اوHLA6،DR7،B13وړل وی ملگری

فكتورونه روغی: پارونكي نا دی سره ول ډ جنیتیکی په چی کسان هغهویا ا تگ را ته منځ د روغی نا ددی فکتورونه بعضی وی عد مسا ته

نا نتا ا کوکل ستریفتو کی جمله دی په چی گرځی عث با و کید شدید . رنگه ا همد دی مل شا لیتیم او ، کرونه بال درمل،بیتا مالریائی ،ضد ت

ویا ا شروع د روغی نا د هم الیزیس دیا و ا ستریس، ، کلسیمیا یپو ها . ا ت قعا وا کی لت حا په ومینوفوز ا بلوغ د دی متهم ره لپا و کید تر بد

کی ن دورا په ملگی حا نزدد په دښځو رنگه ا همد و ا زیاتیږی ت وشد. مومی بهبود ناروغی

جنیزیز طبقی: پتو رم پید ا د کی ناروغی دی درم turn overپه اپي د ياتګ ته سطحي جلد د او پورت طبقاتو مختلفو . د وینی د وی سریع

، وی موجود کی ک پال تیک سوریا په رگونه و وراتا تا و ا متوسعدرمل پی ا دسریع کی جلد وف ما غیری ډول کلینیکی په همدارنگه

. کی نظر په و هد وسنیوشوا ترا کیږی ل لید هم بدلون يا ور ا ترنل لید دی نه کی سیستم یمیون ا په تغیر ذکر بل قا م کو سره نیولو

په. بدلون حجراتو د درم اپي د کی حالت نورمال په کی 28شوی ورځوموده دا کی روغی نا دی په ولی کیږی سره راښکته 4-3تر ورځوته

کیږی.

74

رمل هستوپتالوژی: د پی پیال rete ridgesا پا رمل د متقابل وورسره اکی روغی نا دی . اوږدهپه د رم د د رنگه ا همد وی وغزيدلي ا شوی

( طبقي درم اپي سه پا د وا (supra papillary epidermisطبقي زک ناو ا هسته) parakeratosisلی هم حجرات طبقي قرني د چي حالت هغه

وي ( . لرونكي ده مشخصه وصفی ئی

په تجمع پولیمورفونو كوچنيو prickle cell layerد د نوم په مونرو د کیا . (Munro micro abscessesابسو ) همد و ا گرځی عث با تگ را ته منځ

د کی طبقه قرنی په عث اسفنجيرنگه با تگ را ته منځ د بسو ا شکلهدرميس. په عروقو کیږی شعريه و تا را و تا و ا متوسع كي طبقه

هم تكثر ست يبروبال فا د عالوه څخه لدي كيږي، ل ليد ولونه يا لوپونه . كي طبقه قاعدوي په ميتوزيس همدارنګه او شي كيداي ل ليد

زياتيږي.

: نا منظره سرپه کلینیکی د و ا سیکروم، زنگنونو، څنگلو، په روغی ( سا مختلف لری منظره و ا رنگ وصفی چی ځی را ته منځ کی جلد

لرونکی تفلسات یز رنګه نقريي . سپين د( فت )ګرولوا یا و ا.Stroking(مښولو کیږی تر بد ذریعه په

ا ند ا په سر د ق سنجا د ندی ال ی تر شی کړل لری تفلسات چیرته که ( شو ی ال لید نریزی خو د ط نقا ړه وا ړه وا . Auspitz Signزه نا( ا د

) ( نا جلدی نورو ویا ا لمر سوختگی ، تروما د شی کیدای روغیته لت حا یو سی ا د چی شی را ته منځ یونوکی ځا Koebnerروغیوپه

Phenomenon (. لت حا دا هم کی هغوی ید شا چی روغی نا نوری ئی واذخـي، له ی د رت عبا کیږی ل و Molluscum contagiosumلید lichenا

planus.) ناروغيوڅخه

شکلونه کلینیکی زیس سوریا : د

1.Guttate Psoriasis :یو ا لرونكي د پاپول د كوچني زیس سوریا د نوعهکی نو نا ځوا نوی و ا نو شوما ما په تره زیا چی م کو ه د روغی نا

. تا د مثال تعقیب په ن نتا ا کل کو ستریپتو یو د معموال کیږی ل لیدپه جرحو فزیکی ویا ا ستریس روحی رسره و و ا ب لتها ا نسلونود . په تنی د لخصوص ا با ول ډ فوری و ا د حا چی كيږي ليدل تعقیب . ځي منځه له كي هفتو څو په افت ځی را ته منځ پیولونه پا کی قسمت

. بدليږي ندي با نوعي ك پال هم ويا ا

75

سوريازيس .2 شكله سكه يا شكله پالك Chronicمزمن plaque )nummular( Psoriasis :د اندازه فت ا د چی ده روغی نا د شکل م عا

. پال جلد سرد د کی نوعه ی د په وی مترو نتی سا څو تر بیا څخه یوغیری پکی تويدنه ويښتانو د او پیسیا لو ا ولی وی ضخیم یر ډ کونه

. وی معمول

سوريازيس .3 نواحيو قابضه Flexuralد Psoriasis :قات په په عضويت دلرونكو چين ل او لید کی نو هال کا غو چا په لخصوص ا با حیو نوا

. وی. نه یا و ا وی کم یر د یا ت تفلسا کی نوعه دی په کیږی

4.Seborrhoeic Psoriasis :لری سیبوریا چی نوکی کسا هغو په لت حا ا د . نښه روغیو نا رو وا ډ د لت حا ا د چی کیری ویل سی ا د کیری ل لید

ته ی د ځکه نو .Sebopsoriasisده ئی وا هم

5. : کی نو کا نو په کی لت حا ی د په زیس سوریا نو کا نو ل pittingد لیدپري چي څاڅكي تيلو د لكه رنگ تغیر نو کا نو د رنگه ا همد ، کیږی

( وي د) oil drop appearance )،onycholysisپريوتي کی لت حا ی د پهی ند ال ک نو د و ا لوړیږی څخه بستر د نو کا نو د برخه سفلی نو کا نوی ال لید شکل تغیر و ا فی سترو نوډ کا نو د و ا زیس تو کیرا یپر ها

په. لخصوص ا با ت تغیرا نو کا نو د كونكي شو ماوفه کی مفاصل نوعه. وی م عا

سوريازيس .6 كونكي ته رامنځ جلد :Erythrodermic Psoriasisاحمراريحی نوا وف ما غیر بعضی ولی وی وف ما جلد تول کی نوعه ی د په

. ف وصا ا تیک سوریا معموال فت ا شو ی ال لید .سا هم تی Erythroderma التهاب او سوروالي جلد ټول د سره ډول عمومي په يا

اوی تد موضعی د کی زیس سوریا په ختميږئ تفلساتو عمومي په چي ) ( ه و عال څخه لدی ، تخریش کبله شعاع له د ماورابنفش ،

و ا ، کلسیمیا یپو ها ، ت نا نتا ا ، سترویدنوقطع رتیکو کو سیستیمیک . وه برعال كيږئ ته رامنځ كبله له استعمال د رملو د ئی ریا مال ضد

pustular ممکن هم سوریازیس د تغیر erythrodermicنوعه ته نوعیمکمل. په ممکن منظره تیک سوریا و ا وی ری حمرا ا جلد ټول وکړی

. دی په خالف په ریس لگا وا زیس سوریا د شی ړه ال منځه له ول ډ. وی شدید سوزش و ا رش خا کی نوعه

يا .7 سوريازيس كونكي ماوفه حا: Arthropathic Psoriasisمفاصل دی پهلری ب لتها ا صلو مفا د روغ نا کی . Rhلت ای کید وی منفی فکتور

76

گوتو پښود د و ا گوتو نود سو ال د ولید ترمنځ شی وفیت ما صلو مفا . يا التهاب مفصلي راوړونكي ن زيا شی ای کید و ا شی ل

mutilating)damaging( arthritis شدید د کو و هډ ځا erosionد یو سره. شی ولیدل ا ی با چی ب لتها ا صلو مفا د ن شا په ید تو روما د

چی شی ولیدل ممکن ځی را ته منځ کی ت فقرا ستون په لخصوص. وی منفی کی په ت ینا معا سیرولوژیک

سوريازيس .8 نا: Pustular Psoriasisپاسچولر ت قعا وا ناروغی نوعه ا د. لری عی ا نو ا ندی وال ا دی ر د

سوريازيس پاسچولر موضعي

- سوريازيس پاسچولر تلو او ورغيو د مزمن

- سوريازيس پاسچولر تلو او ورغيو د حاد

Acrodermatitis continua

د يا سوريازيس پاسچولر .Von Zumbusch عمومي ناروغي

- سوريازيس پاسچولر تلو او ورغيو د ) مزمن palmoplanter pustulosis )PPP( )

په پښـو د معموال روغی و) instepنا ا پوندي د چي برخه ننه د پښي د) وي ترمنځ په ګوتو سونو ال ود ( thenarا ( ځايونه برجسته کیدورغيو

په . و ا وی ظر معموالمتنا فت ا ځی را ته و 4منځ کی 5ا عمر په هه د . په پاسچولونه كيږي دليدلو ليدل كي پچونه تفلسي رنګه سور تت

الی وړوي لید ئی کی حلو مرا مختلفو په په تكامل د پسچولونه دا چی. د وی وم مقا یر ډ ته تداوی ناروغي د دسوريازيس نوعه ا د شو

pompholyx، وو تينيا د پښو شوي ،د ته رامنځ وسيله په بوټونو د او.درماتيت شی تفریق باید څخه

- سوريازيس پاسچولر تلو او ورغيو د ) حاد Pustular Bacteroid ) : د لکهد ا د ده معلومه چی ئی نه شکل PPPنوم تیک نتیما کزا ا د یوحا نوعی

ړه یروا ډ کی لت حا دی په چی د Pustulesده و ا ورغیو په سونو ال د. . دی ښه ر نزا ا روغی نا د کیږی ل لید کی تلو پښوپه

77

Acrodermatitis continua : ال ود ا کیږی شروع کی محیط په لته د فت ا . وی م عا گوتوته پښو د نسبت کی گوټو په ا Pustulesسونو په

. نو د کی نوعه ی د په ځی را ته منځ ندی با سطحه وتفلسی ا حمراری. وی م عا تخریب ومکمل ا ستروفی د نو کا

د يا سوريازيس پاسچولر Von عمومي Zumbusch دسوریا: ناروغي ا د . د شی م تما مهلک ره لپا روغ نا د ممکن چی ده نوعه شدیده یوډیر زیس

روغی عمومی provocationنا ، تو مستحضرا مخرش موضعی د . ،د توکسیسیتی ، تبه کیږی ترسره ریعه ذ په ن نتا ا و ا سترویدونو،

. کیږی ل لید ی یوځا سره سوزش و ا رنس تند موضعی

. ضی نقبا ا کیږی لیدل کی په تقیح و ا وی ری حمرا ا جلد توکی ینا معا په . ما ممکن هم خوله و ا ن نوکا کیږی وف ما سره شکل نتخابی ا په حی نوا

. و ا ن نتا ا کسیمیا، تو د مرگ شی وستړيا وفه ا را ستومانتيا ته منځ کبله لهځی.

وی ا تد زیس سوریا ل: د هو وپو ندی با دی په ید با خپلوان وددوی ا روغ نانه هم که خطرنا کی تو قعا وا یرو ډ په و ا ده نه ری سا روغی نا چی شی

ده.

ل .1 .پارونكيټو شی یوړل منځه له ید با فکتورونه

وسیله .2 په سترویدونو ورقیق ا تو ملینا یدد با زیس سوریا د حا. شی وی تدا

حت .3 سترا ا ره لپا نوعی ریترودرمیک ا و ا تقیحی عمومی د. دی ضروری

4.Tar bath د چی لمبيدل ذريعه په تار د - يا بي ذ ماورابنفش پهد هم و ا شی تعقیب .مرهم Zincریعه شی تطبیق

5.Anthraline . نترا ا وی مفید ډیر ره پلکونولپا مزمنو و ا وم مقا دو ا حیو،مخ نوا جنسی په ید با لرونكو لین قات په برخو دعضويت

. د شی ی کیدا لین نترا ا شی نه ل ستعما ا - کی بي ماورابنفش. شی ل ستعما ا ی یوځا سره

ا .6 شی ل ستعما ا ی باند فت ا وسیع لږ په ید با ستروید کورتیکو . با چی شی ل ستعما ا کی سوریازیس د حا په وه عال څخه ی لد و

کی نظر په هم رض عوا نبی جا عمومی و ا لوکل رملو د ددی ید

78

. سید ا لیک لیسا سا و ا شی رقیق ستروید چیرته که شی ونیولا و ا مساوی ه سر شکل لص خا ئی موثریت نو شی وه عال ورسره

. میږی تما نه رزا

د دسرجلد.7 شو ی په% 10کوال چی وسیله په سید ا لیک لیسا ساشکلونومثال مرهمونو مختلفو ستعما مستحلب ا کیږی تهیه شکل په

. د سترویدونه شو ی ا مرهملوال هم شکل په جیلی د کی څنگ په. . شی ومینځل ریعه ذ په مپو شا ر تا د ید با سر شو ی لوال ستعما

8.PUVA )photo chemo therapy( – تداوي كيمياوي شعاعي ) (: يا0,6 mg/kg Psoralen ورسته عته سا وه د – چی Ïي ا بنفش ماورا

. ص خا په بخښی ور بهبود سیرته روغی نا د شی تطبیق ورته ع شعا– کی سوريازيس Nummularډول Ïي ا بنفش ی PUVAيا ماورا کیداو Retinoidشی .Methotrexateا شی ل ستعما ا ی یوځا سره

: وی ا تد سیستیمیک

د .1 ب ستطبا ا د مضا کی زیس سوریا په ونه ستروید سیستمیکنوعه تقیحی عمومی و ا ریترودرمیک ا په شی ی کیدا هم بیا ولی ی

بی بولیکی ومیتا ید شد د یا و ا وی نه موثر رمل د نور چیرته که کی. شی ل ستعما ا وی موجوده ویره مرگ د کبله له نظمیو

2.Retinoids )etretinate( :د رمل د ا موثر 1mg/kgد ندی با وز دو. ا تقیحی عمومی ، رمیک د ریترو ا ښه nummularدی کی نوعو

. په ځی یوا لری په- موثریت تلو او بطی دورغيو ب ځوا کی نوعهوی. تدا نورموضعی کی نوعه نومولر په طر خا په کنترول ښه د دی

UVB یا و . PUVAا د ذریعه په وی د د شو کوالی ی یوځا ورسره همد و ا راځی ته منځ لی وچوا وو غشا طی مخا نورو و ا خولی

teratogenicity . د یا په لری نه ض ر عوا نبی جا نورشدید بغیر څخهنیټی د و ختمید د وی تدا د و ا کی ن جریا په وی ا تد د چی وی موحمل د يا سیفشن کنترا موثر ښه پوری شتو میا ری د تر څخه

. و روغی نا فعاله ینی د څوک که رنگه ا همد دی ضروری مخنيويپه رنگه ا همد نشی، تطبیق ید با رمل د ا د نو Hyperlipidemiaلری

لوړوالي سويي د و لپيد د كي وينه په د يا ب ستطبا ا د مضا هم کی. دی. وقیمت ا ن گرا یر ډ رمل د ا د پلوه بله له ه

79

3.Methotrexate :و ا ، تقیحی عمومی ، ریترودرمیک ا په رمل د ا د . ا هغه په رنگه ا همد لیږی ستعما ا نوعوکی وموتقیحی مقا لوکل

د ئی عمر چی کی صو لپا 40شخا وخت کم یو د وی لوړ څخه لو کا . د شو ی لوال ستعما ا هم کی نوعه لر نومو ید شد و ا وم مقا په ره

دی ا د ئی تر مصون ولی ی د شته رژیمونه مختلف ئی وی دری. تداد وزه هر 2,5mg/day د ری لیا له خولی ورسته 12 د عته بیا سا چی

د وز د . 7-4عین د ا د شی کړل تکرار ورسته څخه ل نتروا ا د ورځوحا ، روغی نا په کبد یا ینی د ، یپریشن د مغز د کو و هډ د رمل

ا د د رنگه ا وهمد ا کی لت حا په تو حا قر پیپتیک ، ملگی . ید با سره رمل د ی د د شی نه ل ستعما ا یوځای یوریتیکونوسره

. شی توصیه هم فولیت نه روزا

و: )calciptriol)Daivonexموضعی .4 ید شد تر بیا څخه سط متو د . تخریش د ی د قیمت هم رمل د ا د ولی لیری ستعما ا کی کونو پال

. شی نه ل ستعما ا ید با حیوکی نوا زکو نا په عضویت د ویری له

د .5 وز د معیوب mg/kg/day 2,5 کم و ید شد په یکلوسپورین سا د . یو د ید با رمل د ا د شو ی لوال ستعما ا کی تو قعا وا نکو کو

. شی صیه تو ذریعه په سپیشلیست

ناروغي پالنس ليكن د

په: اسباب ليكن معلوم دي نه كي حقيقت په علت اصلي ناروغي د. ولري به س اسا معافيتي يا او ايميونولوژيك چي احتمال زيات

منظره په: كلينيكي عمر د چي لري وقوعات كي نړي ټوله په داناروغيښځوكي په لحاظ په جنس د او كي دهه څلورمه او دريمه په لحاظ

. چي پاپيولونو لرونكي سطح همواره افات لري وقوعات زياتكيږي ليدل وي لرونكي رنګ ارغواني يا بانجاني او لري شكل څوضلعي

( سره خطوطو سپينو د كي غشا مخاطي په سره سره ددي چيwickham,s lines . خارښت( ډيرزياد شي كيداي افات كيږئ ليدل يوځاي

شكل خطي په امتداد په نو خطوطو د ګرولو د Ö معموال او وي لرونكي ( كيږي ته رامنځ Kobnerسره phenomenon .)شي كيداي افات منفرد

شكله پالك اويا حلقوي كي صورت دي په چي شي يوځاي سرهقابضه. يا داخلي دبند س ال د يي ناحيي وصفي تمايل د معلوميږي

. او ورغيو په سونو ال د دي برخي بجلكو د او قسمت، مال نري د برخه، . قدامي د لينګيو د وي هايپركيراتوتيك او رنګه ژړ افات تلو د پښو د

80

مقاوم كي بل مقا په تداوي د او وي هايپرتروفيك معموال افات برخيصورت. دي په چي شي كيداي ماوفه هم فاليكولونه نو ويښتا د وي

يا اغزن افات . spinyكي لرونكي ندبه شي كيداي همدارنګه وي . د چي كوم افات هغه او افات لرونكي بول كړي ته رامنځ هم الوپيسيا

( كيږي ته رامنځ كي رماتومونو د يا يو په ن شا په زوستر هرپسzosteriform . د( شفا ناروغي د كيږئ ليدل � نادرا چي ياديږي پنوم

. خولي د شي ته رامنځ ممكن سره تصبغ زياد او ندبي اتروپيك . د شي كيداي ماوفه هم ګاني غشا مخاطي نوري او ،ژبه غشا مخاطي

وسيله په ستني د لكه پشان تارونو رنګه سپين د افات غشا مخاطي ( وي جوړشوي . lace likeشي كله( نا كله كي په هم تقرح كيږي ليدل

. د يواځي اويا ي و عرض بيدون شي كيداي افات شي كيداي واقعسره ناروغانو س احسا ډول سوزش ځانګړی كي په نوعه تقرحي په

. نه سره د افات جلدي د كي ناروغانو بعضي په شي كيداي وي موجود . په هم هغه او كيږي ليدل سره ډول نادر په تحوالت ته خباثت وي

. د نو نوكا د ممكن هم پليت نوكانو د لري عموميت كي نوعي تقرحيپه Ê نادرا او لوړوالي عمودي همدارنګه وي ماوفه كيدوسره نازكه

. شو ليدالي تيريجيم او تخريب نوكانو د سره ډول مكمل

تشخيص ليكن: تفريقي او اندفاعات، درملي ليكينويد ذخي، همواري . د بايد افات تلو د پښو د او ورغيو د السونو د ناروغي سمپلكس

. دمخاطي همدارنګه شي تفريق څخه سفليس ثانوي او ذخو ، كالوزيتيبولس نورو او اپيتيليوما، كانديديازيس، ليوكوپالكيا، د بايد افات غشا

. شي تفريق څخه ناروغيو

په: تداوي نو ستيرويدو لرونكو فلورين موضعي د بايد افات محدود . شو كوالي ولري خارښت شديد چي افات عمومي شي تداوي وسيله

پريدنيزولون د ته ۲۰-۱۵چي تداوي البته كړوچي تداوي وسيله په ګ م . د شي وركړل ادامه پوري تردولسوهفتو څخه شپږ د بايدبايد درمل او وي نظركي په بايد مو عوارض جانبي كورتيكوستيرويدونو

. يا او الندي پلستر د مرهمونه ستيرويدي شي قطع اهسته اهستهافاتو هايپرتروپيك د شي كيداي كورتيكوستيرويدونو د زرق افتي داخل

. د شو كوالي هم افات عرضي دجوف خولي د شي ضرورت لپارهد نو دستيرويدو لپاره هدف ددي چي كړو تداوي وسيله په ستيرويدونو

( مستحضرات خاص لپاره mouthخولي wash )كوالي استفاده څخهشو.

81

Etretinate نتيجه ډيرښه كي افاتو تقرحي په خولي د كلوروكوين اووركوي.

Erythema multiform

څخه العمل عكس هستولوژيكي او كلينيكي مجزا او مشخص يو دوسيله په عواملو مختلفو ذكرشويو الندي د شي كيداي چي دي عبارت

. شي ته رامنځ

عكس: اسباب يو جلد د كي مقابل عواملوپه منبه مختلفو د ناروغي . علت واضح او ښكاره ښه واقعاتوكي زياتو په څخه نيمو د دي العمل

. د لري عموميت ورسره حالت دا چي ناروغي هغه پيداكوالي نشو ورتهلكه درمل ، كيدل منتن وسيله په مايكوپالزما ، سمپليكس هرپس

. درمل او نات، انتا نور ځيني دي عبارت څخه نورو اوداسي سلفونامايدباعث العمل عكس نوع دا سره اندازه زياته كمه په شي كوالي هم

وګرځي.

منظره – كلينيكي په: ممكن چي پاپولرافات ماكيولو رنګه سور تتبااالخره او شي سيانوتيك يي قسمت مركزي او شي غټ كي سايز

. نوي افاتو د ډول پسي پرله په همدارنګه شو ليدالي شي تڼاكيچي مومي دوام پوري هفتو دوه تر څخه يوي د كيدل ته رامنځ فصلونه

ته رامنځ د كي پښو په او ليڅو بند، دالس ورغيو، السونو، په زياتره. . كيږئ ماوفه سره اندازه كمه په تنه او مخ لري تمايل زيات كيدو

ورسره هم ماوفيت غشا مخاطي د چي بڼه شديده ناروغي دديد وي -stevensملګري Johnson دي په چي ياديږئ نوم په سندروم

. لري عموميت ماوفيت سترګو او خولي د كي حالت

تشخيص اريتيماتوزيس: تفريقي لوپس او پمپيګويد اندفاعات، درملينيكروالزيس درمل اپي كسيك تو او احمرارونه، توكسيك ، ناروغي

. وشي فرق بايد څخه ناروغيو

انتي: تداوي د تداوي عرضي لپاره واقعاتو متوسطو او خفيفو د . په كيږي ترسره وسيله په عواملو كونكو ارام موضعي او هستامينونو

( داهم چي م كو ستيرويد كورتيكو سيستميك كي حاالتو شديدو . ) د پريدنيزولون شو استعمالوالي هم ده مسله – ۳۰مشاجريي م ۶۰

د چي بايد او وي ارام ناروغ سره ډول سيستميك په پوري هفتو ۴-۲ګ

82

. په دمتخصص سترګو د بايد ماوفيت سترګو د شي استعمال پوري. شي چيك وسيله

فصل ځپن لسم

روزياسي او اكني

ټولنه( : Pimples اكني ) په چي ده ناروغي عامه داسي يو داني ځواني يا اكني . كي نوجواني او بلوغ په داناروغي خبروي څخ شيوع له ددي سړي عام هر كي

منځه له دمخه كلني ديرش د سره ډول بنفسه معموالپه چي كيږي ته رامنځځي.

توليد: اسباب د سيبم د اندروجنونوسويه د دوراني ازادو د عمركي په نوجواني د ( . بكتيريم پروپيوني بكترياوي كمينسل يا فلورا نورمال زياتوي اندازه ترشح او ) شحمي ازادو په ګلسرايدونه تراي درميس اپي ستافلوكوكس او اكني،

او مخرش اسيدونه شحمي يعني مواد ورستي چي كوي تجزيه باندي اسيدونو . قرني يا هايپركارنيفيكيشن قنات د غدواتو هنيه د د لري تاثيرات كميدوجينيك

د هنه د ت قنا كي نتيجه په چي كوي مخنيوي څخه خروج د سيبم د زياتوالي. ) ( بنديږي وسيله په تورسري افت كميدوني

التهابي غير � غالبا افرازيږي وسيله په بكتريا بكتريم پروپيوني د چي انزايم هغهوي ډير كي په اوپاسچولونه پاپيولونه چي نوعه التهابي په اكنو د نوعه كميدوني . لري نه رول ابتدايي كي ناروغي په غذا معلومه ده نه يقيني داخبره ليكن بدلوي

په ناروغي د استعمال چاكليتو او خوړو غوړو د كي اشخاصو بعضو په ليكن . او سره خولو د كي، مرحله دمخه څخه تحيض د راولي زياتوالي كي شدت

. د همدارنګه راځي زياتوالي كي شدت په ناروغي د حاالتوكي په فشار دروحي. شي راتللي بهبودي كي وخامت په ناروغي د وسيله په شعاع ماورابنفش

منظري .كلينييكي شي: كيداي ته رامنځ كي مال سيني، تندي، ، مخ په افاتڅوشكلي ) ( مورفيك پولي افات اكنو د او ي و ګريسي او غوړ جلد دناروغانو

سيستونو او پاسچيولونو، پاپيولونو، كميدونو، د نزد په ناروغانو د يعني وي . منځ كي اخر په ندبات شو ليدالي حاالتوكي شديدو ډير په راتګ ته منځ يوځاي

. كيداي كيږي ليدل سره وسعت په كي نوعه شديده په ناروغي د چي راځئ ته . دي بدليدونكي او متغير كورس ناروغي د شي ته رامنځ هم كليويد چي شي

. شي كيداي ته رامنځ شفا بنفسه سره ځنډ په اويا ژر يا ليكن

83

دي وړ كولو ذكر چي انواعي ځيني دانو ځواني يا اكنو : د

.) ( وګوري- فصل اندفاعاتو درملي د اكني شوي ته رامنځ وسيله درملوپه د

-excoriated Acne :اكني هيڅ اويا وي موجودي اكني خفيفي كي حالت دي پهكښيكښل داني نوموړي وسيله په ناروغ مزاجه عصبي د ليكن وي نه موجودي

كيږي.

: ځيني- سماتيكا كا اكني يا اكني شوي ته رامنځ وسيله موادوپه دسينګاريپه معموال او شويدي پيژندل كميدوجينيك كريمونه شحمي او مواد كاسماتيك

د اكنو د استعمالوي ډول منظم په كاسماتيك چي ښځوكي لوړعمره هغهګرځي . باعث كيدو ته رامنځ

: نورو- داسي او اسبستوز او ټي، دي دي ر، تا تيلو، د اكني حرفوي او وظيفوي. كيږي ته رامنځ وسيله په

: لكه- وي ملګري سره تشوشاتو اندوكرايني د چي اكني هغه اكني اندوكراينيپه كوشنګ د ت حاال دواړه دا چي كي هرسوتيزم او ، نظمي بي تحيض د

او سندروم، اندروجينيتل ، . stein- leventhalناروغي كيږي ليدل كي سندروم

: عمر- مياشتني دري د اكني داسي اكني نزد په ژنكيانو د او شيرخوارګي د . له پالسنتا د حالت دا مومي دوام پوري كلني پنځه تر حتي او كوي شروع څخه

نتيجه په ددي چي كيږي ته رامنځ وسيله په كيدو تنبه ل ادرينا د جنين د ي ليار( . تومور اليزنګ ويري يو � نادرا لوړيږي سويه اندروجنونو د ادرينال د كي

Virilizing tumour. شي( كوالي ته رامنځ حالت دا هم

-acne conglobata :د چي كي كوم په دي شكل شديد ډير ترټولو اكنو د داته رامنځ سينسونه متعدد كبله له افاتو لرونكو سيست او لرونكو نوډولونو

د. چي شي كيداي او كيږي ته رامنځ كي وو نارينه په � معموال داناروغي كيږييا اكنو Hidradenitisاپوكراين Suppurativa ) هم) وګوري فصل څوارلسم

. وي ملګري ورسره

تشخيص . تفريقي :، روزياسي وي نه مشكل ډول نورمال په تشخيص اكنو د ( ميليا ، التهاب فاليكوليتونو د اندفاعات، درملي ننده ما او( Miliaاكني

adenoma sebaceum. شي تفريق بايد څخه اكنو د

منظمي: تــــــــــــــــــــــداوي د سره ډول موثر په چي شو كوالي اكنيوځي ځخه عمر له دانو ځواني د شخص پوري وخته ترهغه وسيله په درملني . . اكني وشي پرهيز بايد څخه غذاوي روغني او چاكليت، ، مغزيات كړو كنترول

84

څخه كريمونو دسينګار غوړ او ګريسي او درمل مواد، كيمياوي كونكي ته رامنځ . په سره صابون او بو او د او كول مخ لمرته همدارنګه شي وكړل پرهيز بايد هم

. خاص لپاره مقصد ددي شي تشويق ناروغان بايد ته پريمنځلو ډول مكرر. شته صابونونه

: د اكني پوري نوعي متوسطي تر بيا نيولي څخه نوعي خفيف د تداوي موضعي . كي صورت په اكنو شديدو د شو كنتروالوي وسيله په مستحضراتو موضعي

. بنزايل كوو توصيه يوځاي بيوتيكوسره انتي سيستميكو د درملنه پورتنيد اسيد % – ۱۰ - ۵پراوكسايد Ïي ا ويتامين د او او % ۰،۰۵- ۰،۰۲۵پوري پوري

دي درمل موضعي هغه كلينداماسين او اريتروماسين لكه بيوتيك انتي موضعي . مضاد كورتيكوستيرويدونه موضعي استعماليږي سره ډول عمومي په چي

. موضعي دي Azelicاستطباب acid . بنزايل دي مفيد ډول همدي په هم. استعماليږئ زياد او سته ډول يوځاي په سره بيوتيكو انتي د پراوكسايد

: ، مينوسايكلين او سايكلين، دوكسي تتراسايكلين، اوكسي تداوي سيستميك . تتراسايكلينونو هغه لري موثريت ټول موكسازول كوتراي او اريترومايسين

. په كي ابتدا په كيږي وركول ترجيح وي زياد يي مدت تاثير د چي ته استعمال . ښه د كيږي ښكته ته دوز متداوم ورسته چي استعماليږي سره دوز ستندرد

استعمال مياشتي شپږ تركمه كم بايد بيوتيك انتي لپاره كولو دترالسه نتيجي) ethynyl oestradiolد Cyproterone acetate 2 mgشي. مايكروګرام پنځوسDiane® )د يي ،تاثيرات دي درمل ضد اميندواري د يوفمي چي يوځاي سره

. كړو توصيه نزد په ښځو د يواځي شو كوالي او دي كم څخه -13تتراسايكلينونوcis- retinoic acid) isotretinoin( \ شديدو د دبدن وزن كيلوګرام ګرام يوملي

. د اقدامات ضد حاملګي د موثر موثردي ډير نوعوكي بيتا نګلو كا او اكنو عامودا چي ځكه دي الزمي او ضروري كي دوران او دمخ استعمال د درملو دي

. كميدونود د شو كوالي كميدونونه ښكاره لري خاصيت تيراتوجينيك درمليا الي . comedo extractorراكښونكي اكنو سيستيك شديدو د راوباسو وسيله په

زرق افتي داخلي او كول يخ يا فريز سيستونو د وسيله په نايتروجن مايع د لپاره. شي ترسره بايد وسيله په مجربوالسونو د بايد ترايمسينولون د

ابريژن درم ، جراحي كيمياوي د تداوي ندباتو د اكنو شكله dermabrasionد پنچ ، سره طريقو نورو داسي او كولو زرق په دكوالجن همدارنګه او كولو، لري

. شامل ده نه كي غايه او مقصد په كتاب ددي اجراكول

Rosacea

85

. ) اسباب په: ادرينالين د فارمكولوژيكي ، سايكولوژيكي معلوم دي نه يي سبب ) ، ګرځئ باعث سوروالي د مخ د چي افرازيدل كاينين دبرادي demodexوسيله

راتللو ته منځ په ناروغي ددي تشوشات معايي معدي او اوهوا، اب يخه ن، انتا . په علت د څخه لدوي يوهم كي رڼا په شواهدو موجوده د شويدي ګڼل متهم كي

. دي نه وړ قبول د حيث

منظره سپين: كلينيكي يي اروپا غربي لرونكو رنګ روښانه او ښځو په ناروغي. . كيږي ماوفه زيات ته وو نظرنارينه ښځي لري عموميت نژادونوكي قفقازي

ماوفه برخي متبارزي زني او پوزي مخ ، تندي د سره متناظرشكل په ناروغيكوي.

تركيب درجو مختلف پاسچيولونو او ،پاپيولونو تيالنجيكتازيا،پاړسوب احمرار، د . كي واقعاتو خفيفو په وړوي دليدو ته شدت ناروغي د تظر نزد په دناروغ

. باندي د څخه دمخ نور او دسرجلد دليدلووړوي اوتيالنجيكتازيا احمرار يواځئ . رينوفايما شي ماوفه ممكن هم (rhinophymaنواحي پوزه) پړسيدلي شوي غټه

اختالطآت شوي پيژندل يي التهاب منضمي د لكه ماوفيت التهابي اودسترګودي.

تشخيص پاسچيولونه: تفريقي ، پاپيولونه ، كميدونونه او دي جينيك پولي اكنيته رامنځ عمركي ځوان په ته روزياسي نظر او كيږي ليدل كي په سيستونه او

د . سره شكل دايروي په سره شكل پيك ټا په درماتيت محيط د خولي د كيږيكي دي په ليكن كوي وفه ما چارپير په . vermillionخولي وفه ما وي نه سرحد

SLE ما سيستميك سره سره ددي او كيږئ ليدل نه پسچيولونه او پاپيولونه كيليدل . اجزاوي درمل اپي ښكاره كي درماتيت سيبوريك وي ملګري هم وفيت

كيږئ . ليدل نه كي سي روزيا په چي كوم كيږي

خفيف: . تداوي دي استطباب مضاد كورتيكوستيرويدونه اوسيستميك موضعي . موضعي وايي ځواب Øښۀ ته كريمونو شوي ترسب سلف موضعي واقعات

شو% ۲ميترونيدازول كوالي هم فيصده دوه اريترمايسين او كليندامايسين ، . . په ډيرو په شي ثابت كونكي كومك ممكن هم كريمونه ت ملينا كړو استعمال

ځلي دري كي ورځ په تتراسايكلين ي لومړ كي حاالتو ګرامه ۲۵۰پيشرفته مليځل يو ورځي د اوبااالخره ته استعمال ځلي دوه كي ورځ په ورسته چي

د سربيره جلد د سره ددي چي كيږي توصيه كيږي راښكته ته استعمال . تتراسايكلينو لرونكو تاثير اوږ د ، ميترونيدازول كيږي كنترول هم سترګوالتهاب

هم سره ډول سيستميك په استعمال كالريترومايسين او اريترومايسين او . لري موثريت

86

( توږني جراحي يا او درمابريژن د surgicalرينوفايما paring )د وسيله په. كيږي تداوي سره نيولو نظركي په مسايلو سينګاري

فصل نولسم

تشوشات صباغ�����������ي جلديVitiligo : په يي واقعات زياتره چي ده ناروغي كيدونكي واقع يوعام داناروغي

. نور سره ناروغ د ممكن چي ده ناروغي ايميون اتو يو دا وي كي تورپوستانو . ) په) نزد په ناروغانو ددي ولري وجود ممكن هم ناروغي اتوايميون مشابه

بادي انتي يو د كي مقابل په ميالنوسايتونو د تخنيكونوسره صو مخصو . شروع په ناروغي ددي رهم فشا روحي يا ستريس شويدي تثبيت موجوديت

. ولري رول مهم ممكن كي

منظره په: كلينيكي عمر د او دي شوي وركړل راپور ښځوكي په زياتره ناروغي . مكشوفه لري عموميت واقعات كي عمر كم په څخه عمر كلني شل د حساب

. ناروغي د شي كيداي ماوفه قسمت هر ليكن ي كيږ ماوفه ابتداكي په نواحي . د او وي محدب ماكيولونه وي ماوفه جلد ټول � نادرا او وي مختلف وسعت

. ويښتان حي نا دماوفه وي شوي احاطه وسيله په څنډي يا ژي هايپرپګمنتيدشوي سپين هم ويښتان هلته چي كيسونو زاړو د استثني په ساتي توررنګ خپل

لمر. د چي شي كيداي ليكن كبله له مسايلو دسينګاري يواځئ مشكل وي . يواځي او لري سير تلونكي پرمخ ناروغي ولرو كي نظر په هم –۱۰سوختګي

۲۰ . ويښتانود % د معموال تصبغ دوباره راګرځي ته حالت نورمال دوباره واقعات. انتشاركوي او شروع څخه فاليكولونو

تشخيص Pityriasis alba: تفريقي ، Pityriasis versicolor التها د ناروغي، جذام ، كيدل، واقع تصبغ كم يا هايپوپګمنتيش د پس نه lichenب sclerosis او ،

scleroderma. شي تفريق بايد څخه ناروغيو

. تداوي ناروغ: ده غيرمطمنه سربيره تدابيرو ټولو د كي مجموع په يي تداويساري اونه دي جذام نه ناروغي ستا چي شي كړل پوه ډول دقيق په بايد

. نيولوسره نظركي په احتياط الزمه د كورتيكوستيرونه قوي ده پهناروغيډول . ځانګړی ونيسو نظركي په بايد كي صورت په استعمال د باندي مخ په

87

د سره ډول سيستميك په \ ۰،۶سورالين ته ناروغ باندي بدن د وزن ګ ك ګ مدريم په برخي ماوفه ناروغ د تعقيب په استعمال د درملو د چي كيږي توصيه

. د دغه كيږئ لوڅ ته شعاع بنفش ماورا مصنوعي يا شعاع دلمر كي ساعتاوږدي . سره ډول تدريجي په سره ن زما د مرور په وخت كولو ښكار د لمرته

ته تداوي بايد شپږمياشتي ازكم كم شي وركړل الس له اميد چي لدي مخكي. شي وركړل ادامه

جذب سيستميك ددي استعماليږي سره شكل موضعي په چي سورالين هغهمعموال . راوړل ته منځ ندبات او پيداكول كي تڼا كي برخه ماوفه په دي نه يقيني

. . ن ناروغا هغه شي نه تشويق يي استعمال موضعي چي ده ښه كيږي ليدلمتباقي چي ده بهتره وي صباغ بيدون او سپينه يي برخه زياته عضويت د چيكريمونو كونكو بليچ قوي يا كريمونو سپينونكي د هم برخي صباغي كمي پاتي

هايدروكوينون د . ۲۰لكه تماسي% شي پاك سره استعمال په ايتر مانوبنزايل. شو ليدالي سره ډول مكرر په كي ناروغانو دي په چي دي اختالط هغه الرژي

كونكي مخنيوي د لمرڅخه د شو كوالي ساحي پراخه او وسيع مكشوفي لمرته . سره طريقي دي په پلوه بله د وساتو څخه سوځيدني لمر د وسيله په كريمونو

. د وي كړي هم مخنيوي صباغاتو راتلونكو ته منځ شويو غوښتل نا د مونږ بهتوصيه وي مقاوم ته تداوي چي واقعاتوكي هغو په ناروغ هم كموپالژ سينګاري

. شو كوالي

Melasma اويا chloasma

. دا دي شكايت لرونكي عموميت نژادونوكي صباغي په مخصوصا حالت دااساس په تزايد د تصبغ فزيولوژيكي د پروخت حاملګي د شي كيداي حالت

. ليدل زياد وي كي عمر په راوړلو اوالد د چي ښځوكي هغو په شي ته رامنځ . ئ. كيږ فكر تشوش تخمدانونو د شي كيداي ماوفه Ê نادرا هم نارينه ليكن كيږي

اوسه تر مسله دا ليكن ولري رول كي كيدو ته رامنځ په حالت ددي په چي . كي قرصونو حاملګي ضد په چي پروجسترونونه هغه شوي ثابته ده نه پوري

. هيدانتوين د همدارنګه دي ايجنټونه مسول چي شويده ثابته ډول مكرر په وي. شي كوالي ته رامنځ سما ميال هم درمل

زياته يا كمه په چي سره ډول دوطرفه په زنه او پوزه تندي، رخسارونه، تصبغ. . دي سينګاري يواځي اعراض كوي ماوفه وي متناظرهم اندازه

قطع: درمل حاملګي ضد داچي اويا شي ختمه اميداواري چي هركله تداوي. الړشي منځه له ممكن او خاميږي سره ډول اهسته اهسته په افت شي

. كي مقابل درملوپه د شي تشويق ناروغانوته بايد پټول سينګاري يا كاسماتيك

88

. غښتليوكورتيكوستيرويدونو او قوي د وي نه بخش قناعت � معموال ځواب . كړو استعمال شو كوالي ستيرويدونه خفيف ده پيښونكي نقصان استعمال

. لپاره وخت دكم ليكن

ل% ۴يا% ۲د كو سپين وسيله په ( هايدروكوينون په) شي كيداي بليچنګ . لمرضد د او ساتل مخ څخه شعاع د لمر د شي تمام مفيد ناروغانوكي بعضي

. ګټوردي � معموال ته ناروغ كريمونواستعمال

فصل شلم

Bullous Diseases

: تصنيف

1.: ناروغي والدي

-Epidermolysis bullosa

-Incontinentia pigmenti

مزمن - فاميلي Pemphigusسليم

2.: ناروغي انتاني

Staphylococcal scalded skin syndrome

ناروغي :.3 اړوند پوري معافيت په يا ايمينولوژيك

Pemphigus

Pemphigoid

كسبيepidermolysis bullosa

Herpes gestationis

Dermatitis Herpetiformis

سليم مزمن دوري د ماشومتوب Bullous dermatosisد

Bullous lupus erythematosus

89

4.: ناروغي استقالبي

Porphyries

معلوم .5 وي نه يي اسباب چي ناروغي هغه

Toxic epidermal Necrolysis

Subcorneal pustular dermatosis

Transient acantholytic dermatosis

. دلته يي مهم تنها څخه جملي ددي كيږي واقع � نادرا څخه ناروغيو ددي زياترهڅيړو.

Pemphigus

په يي علت چي ده ناروغي وړ پام د او جدي يو غشا مخاطي او جلد د پمفيګسنقيصه تړونونوكي او ارتباطاتو حجروي په سره دبله يو كي درميس اپي

. اروژنونه كونكي اوبه او په تڼاكي نرمي كي پايله په كار ددي چي وي موجوده . فلوريسينس ايمينو مستقيم غير او مستقيم د كيږي ته رامنځ كي جلد په

. - څرګنديږي بادي انتي اتو كي مقابل په مادي الحجروي بين د وسيله معايناتوپه . بادي انتي د لري سير موازي سره فعاليت د ناروغي د تيتر باديو انتي دغه د

، IgGنوعه . C3ده عمره متوسط په ناروغي شو موندالي كي جلد ماوفه په همډول خلكو ځانګړی چي په خلكوكي هغه په او يهودانوكي -HLAاو HLA-A10په

DRW4. كيږئ ماوفه Ö معموال ولري

په: ادرم اپي اثرد په كيدو جدا د څخه بل يو د حجراتو د درم اپي د هستوپتالوژي ( . حجرات جداشوي دغه جوړيږي كي تڼا كي ( acantholyticداخل او حجرات

. او نوعه پمفيګس عام په شو موندالي تڼاكوكي په نوعه vegetansايوزينوفيلپه چي كي حال داسي په جوړيږئ دپاسه طبقي قاعدوي د تڼاكي كي

pemphigus erythematosus اوfoliaceous طبقه داره دانه په تڼاكي انواعوكي. . شو ليدالي سيل اوپالزما ايزونوفيل كي درميس په كيږي ته رامنځ كي

منظره پوري: كلينيكي غشا مخاطي په خولي د يواځي روغي نا كي ابتدا پهله موجوديت د اروژنونو دردناكو د پروخت خوراك د � معموال او ي و وده محد . افا جلدي شي كيداي تعقيب په ددي خوړالي شي نه درست خوراك ناروغ كبله

. كيږي ته رامنځ شكل په نو اروژنو هيموراژيكو كله كله او اوبلنو نرموتڼاكو، د ت

90

. په وي معمول كي په كيدل ته رامنځ كرستونو د وسيله په دوي د او ن انتا ثانويوسيله په ګوتي غټي د باندي جلد ل نورما په چيرته كه ناروغانوكي دي

( نيكولسكيز جداشي درم اپي چي شي كيداي شي روارد فشا ښويدونكيوريانټ( . ) يوكلينيكي په ناروغي دي د هايپرتروفيك( vegetansنښه تندبي كي

. ليدل Ê نادرا افات غشا طي مخا د كي نوعه فولياسيس په كيږي واقع افاتافاتو سطحي ډيرو د Øتنۀ علوي او ، مخ دسرجلد، سره ډول عمومي په او كيږي

. كيږئ ماوفه وسيله په

ډير pemphigus erythematosusپه نواحي سيبوريك او ، مخ سرجلد، د كي نوعه ( نوعي ي د كيږي وفه pemphigusما seborrhoeicus .) ناروغي د وايي هم

. همدارنګه وي لرونكي ارچق او تفلسات ن شا په اكزيما سيبوريك د منظرهپه رشونو د دناروغي اريتريماتوزيس لوپس د لكه رشونه ماننده پتنگ احمراري

. كيږئ ليدل هم كي ناروغي دي په ن شا

تشخيص هرپتيفورم،هرپس: تفريقي درماتاتيس هرپتيك gestationisپمفيګويد، ، ناروغي باسط قرحات، افتس فورم، مولټي اريتيما شديد ستوماتايتيس،

Behcet’s disease راوړونكي ته منځ پالنس،بول ليكن ، درماتيت سيبوريك ، . شي تفريق څخه مردارداني او اندفاعات، درملي

د: انزار د لپاره ناروغي دي د او ده ناروغي شديده يوه پمفيګسد � تقريبا دمخه څخه پيژندګلوي د د ۱۴كورتيكوستيرويدونو كي موده په مياشتو

. ته رامنځ كبله اختالطاتوله د تداوي د مرګ محال اوس ګرځيده باعث مړينيكيږي.

او ۲۰۰- ۱۰۰پريدنيزولون: تداوي لپاره نوعي دعامي پمفيګس د ګ م ۶۰- ۴۰م . تر ته ضرورت نظر دوز دا كوو شروع لپاره انواعو سطحي او محدودو د ګ

په ۳۰۰ څوهفتو د ورسته څخه كنترول د نارغي د شو لوړوالي هم پوري ګ مد كي . ۱۵موده او ازاتيوپرين كوو راكښته ته دوز مراقبتي كي ورځ په ګ م

. په چي څنګه لكه طال عضلي داخل كوو اضافه ورسره هم سايكلوفوسفامايدسره شكل اختياري يا الترناتيو په هم دلته استعماليږي كي ارتيراتيس روماتويد

د plasmapheresisاستعمالوو. سره دي په چي ده عمل ګټور هم. پيښيږي نه ضرورت ته استعمال دوز دلوړ كورتيكوستيرويدونو

Paraneuplastic pamphigus

كال د ۱۹۹۰په كي اصل Anhaltم په چي ناروغان داسي ځيني عالم يو نوم پهده چي ونيول الندي څيړني خپلي تر لرل تومورونه خبيث يا سليم ځيني يي كي

91

په همدارنګه او پيداكيدل تقرحات كي غشا مخاطي په خولي د ددوي چي وليدليي كي ناروغان polymorphusپوستكي دا چي كله كيدل ليدل اندفاعات جلدي

لرونكي تڼاكي كي پوستكي او تنه په دوي د چي ليدل ويي نو كړل تعقيب . كي وينه په ددوي چي كړه ثابته معايناتو البراتواري شول ته رامنځ اندفاعات

characteristic antibody profile . خولي د نظره له مورفولوژي د وه موجوديا هم lichenoidافات يا او شونډوباندي SJSوي په همدارنګه وي، ورته ته

. نظره له دمورفولوژي افات پوستكي د شو ليدالي ورسره كرسټونه

يا كيدل تجزيه نيكروزي وښــڼ درم اپــي toxic د epidermal Necrolysis

اويا: اسباب سلفونامايد لكه بيوتيكونه انتي وسيله، په درمل توبركلوز د Ê معموالپه نورو يا او بيوتازون لكه درملو التهابي ضد غيرستيرويد د وسيله، نوروپه

phenolphthalineوسيله، ، hydantoin ډول عام په وسيله په كاربامازيفين او . نات، انتا ويروسي نادرواسبابوكي په ناروغي ددي كيږي ته رامنځ سره

. دي شامل ليوكيميا او لمفوما او واكسيناسيون،

امله: هستولوژي له نيكروز د درم اپي دمكمل او استحالي د حجراتو قاعدوي د. كيږئ ته رامنځ كيدنه ليري او ويشنه جلد د الندي څخه درم اپي د

: برخو غټو د درم اپي د ځاي يو سره تندرنيس او احمرار جلد د منظره كلينيكي. شو ليدالي ناروغانوكي په كيږي ته رامنځ اروژن يي تعقيب په چي كيدل ليري

. د ، افات غشا مخاطي د وي موجوده هم اشتهايي بي او ، خستګي ، تبهكيداي واقع هم كيدل ضايع ويښتانو او دنوكانو او ، التهاب منضمي د سترګو

. دي. زيات ت وفيا كي ناروغي دي په ناروغي رايټرزد د برخالف شي

. : نوعه شديده فورم مولټي اريتيما د ناروغي، رايټرز تشخيص تفريقي

قوي: ستيرويدونو عمومي د ته ناروغ او شي، قطع بايد درمل مسول تداويخاص په اوپرستاري نرسنګ باالخاصه سرسره ددي همدارنګه شي، توصيه دوز

. شي توصيه تداوي حمايتي نور ورسره او بستركي

92

فصل شلمتومورونه عام جلد د

Skin tags: ( فايبروما نرم ته ناروغي Softدي fibroma( اكروكوردون( ،اوياAcrochordon )وايي او. هم غاړه په خلكو عمره متوسط د او چاغو،زړو د

. هم جلد د لحاظه له مورفولوژي د كيږي ليدل ډول عام په تخرګونوالندييا لرونكي ،غاړه برخه Pedunculatedرنګه قاعدوي د معموال چي وي ت كتال نرم ،

. دال د سينګار د يا تيك سما كا د يواځي غوښتنه كولو ايسته د ټګ د وي متقبضه يي . وي كبله له كيدلو كش د وسيله په زيوراتو د هم اويا وي كبله له د: تداوييلو

د وسيله چاقوپه يوتيز د اويا ذريعه په داغلو د شو كوالي قسمت متقبض تومور . كړو پري پرته څخه انستيزيا موضعي

Seborrhoeic Keratosis : وي عام خلكوكي نژاده سپين په تومورونه سليم نوعه داپه .subcontinentليكن وي معمول غير كي پوستانو تور او خلكوكي صغيرپه بر يا

د اتوزومل يو ناروغي دا ممكن كي صورت دي په نو وي متعدد ت افا چيرته كه . د معموال ټګونه وي ناروغي نت ته ۴۰ومينا رامنځ كي عمر لوړ په څخه كلني

كيږئ.

: منظره تر كلينيكي بيا څخه رنګه ژړ چټل د ت افا كي واقعاتو زياتره په . افا د وي وصل سره درميس اپي د چي وي شكل په پلكونو ننده ما ذخو توررنګهت افا كي برخو Ïضه ب قا په وي، لرونكي كيراتين شويو وصل سوستو د سطحه تو . وي داره نه دا يي سطحه چي وي ماكيولر افت كي بتدا ا په وي لرونكي غاړه نري

. راځي زياتوالي كي تعداد په يي سره تيريدو په عمر د او

كړو، تداوي: لري تومور سره راحت ير ډ په شو كوالي وسيله په كوريت يوتيز دكوالي Cryotheraphyهمدارنګه هم وسيله په اسيد اسيتيك كلورو تراي د او

. كړو لري تومورونه شودارنګه

Lipoma: حجراتو شحمي د چي دي عبارت څخه تومور لوبولر الجلدي تحت يو . تومورونه دارنګه معموال وي قوام نرم وصفي د لرونكي او دي شوي تركيب څخه

. د كړي توليد درد كي نواحيو الندي فشار د چي شي كيداي ليكن وي عرض بيدون . ليدل نادرا كي په تحول ته ثت خبا وي متعدد يا او مفرد كيداي لحاظه له تعداد

كيږي.

په تداوي: ل مثا د هم يا او كبله له نيولو كي نظر په يلو مسا سنګاري د تومور . چي كي صورت هغه په كيږي پري كبله له واردولو ر فشا د باندي عصب په ډول

وشي څيړنه د لومړي يعني وشي ط احتيا ډير يد با وي كي ناحيه لومبر په تومور

93

چيرته پرته spina bifidaكه څيړني د چي ځكه شي كړل لري نوبيا ونلري وجود. دي تړلي خطر سره كول لري

Hypertrophic scars and Keloids: په كبله له تكثر زياد د نسج يبروزي فا د كيلويد . وسيله په وو علما بعضو د وه جزوي مخه د چي ځي را ته منځ كي زخمونو هغه

كي دي په يي فرق ليكن شويده كارول هم ح اصطال ت ندبا تروپيك يپر ها ته ديد ضربي د او اوړي څخه سرحد خپل د ندبو هايپرتروپيك د برخالف كليويد چي دي . . د دي خراب انزار كليويد د كبله همدي له نو نموكوي هم كي خارج څخه محل

. لري منظره Øبۀ مشا نظره له هستولوژي

: فكتورونه كونكي . مساعد كيلويد شويدي راپوروركړل والي مساعد فاميليپه او لوبونه، غوږونو د زنه، غاړه، تنه، پورتني ، اوږو په برخوته نورو بدن د نسبت

. جسم اجنبي د كي زخم په لري ت وقوعا ت زيا كي لينګيو د برخو سفليته جوړيدو كيلويد د ناروغ كيدل منتن زخم د او ر، فشا ندي با زخم په موجوديت، . هم لدي سره خو وي عام كي زخم په سوختګي د كيلويد همدارنګه كوي عد مسا

. په بغير څخه تروما مخكني د شي كيداي ته رامنځ كي زخمونو جراجي كو پا پهاو كي برخه قدامي په هډوكي د قص د كيدل ته رامنځ كيلويد د سره ډول بنفسه

. شي كيداي ته رامنځ كي صدر په

مفيد تداوي: كي وخت شروع په افت د الخصوص با ترايمسينولون افتي داخل . كوي كنګل وسيله په نايتروجن يع ما د كيلويد لومړي لپاره مقصد ددي كيږي واقع

. منځ را كبله له ر فشا د كيلويد چيرته كه راشي نرموالي كي په لپاره زرق د ترڅوله جسم اجنبي د هم يا او وي شوي ته منځ را كبله له ن نتا ا د يا او ، وي شوي ته

شعا يا راديوتيراپي د كيلويد لومړي كي صورت دي په نو يوي شو ته رامنځ كبله. كوي لري يي تعقيب په او ځئ را ندي ال تداوي عي

Haemangiomas

Salmon patch : كله نا كله چي شكل په كيولونو ما رنګه ګالبئ سور منظم غير د ) ( هم كي درم اپي په توسع دايمي وريدونو د نجيكتازيا تيال شكله خطي ورسره

. نورمعمول كيږئ ليدل زياد او ډول عام په كي برخه خلفي په غاړي د وي ملګريله دي عبارت كيږئ ته منځ را پكي پچ دا چي شونډه Glabillaنواحي علوي تندي، ،

د . دننه كي ل كا يو په او وي موجود وخت پر تولد د پچونه دا څخه جيږمي علوي او. ځئ منځه له ننه

Portwine stain اويا Naevus flammeus : تيز تر بيا څخه رنګه، ګالبئ پيكه د دويد هميشه تقريبا چي دي ت افا ماكيولولر پوري رنګه ارغواني اويا پوري سوررنګه

94

. . يي يز سا دي ځايونه عام لپاره افاتو ددي تنه او مخ وي موجود پروخت والدت. افت رسيږي پوري مترو نتي سا څو تر بيا نيولي څخه مترو ملي څو د دي وت متفا

نوډلونه خستونكي ا منشا څخه رګونو د يا انجيومايي او شي برجسته شي كيداي . نه منځه له سره تيريدو په وخت د افت شي ښكاره را ندي با سطحه پر هم يي

ځئ.

رنګ . تداوي: ريكه تا په الخصوص بآ تداوي وسيله په اليزر ده مشكله يي تداوي . غواړي وخت يي پروسيجر وركوي نتيجه بهترينه او Øښۀ كي افاتو زړو يا او لرونكو

. ته ناروغانو شو كوالي كموپالژ سينګاري ميږي تما قيمته ت زيا ډير طرفه دبله او. وي وړ قبول د ره لپا نو ناروغا ډيرو د شي كيداي او كړو توصيه

Strawberry Haemangioma: شت ميا لومړي په عمر د معموال نجيوما هيما دا . د كيږي ليدل نزد په شيرخوارانو د سا ۶- ۳كي او مت جسا خپل په لپاره شتو ميا

. كيږي ليدل نادرا غټوالي كي يز سا په ورسته څخه يوكلني د راولي غټوالي كي يزسور د او وي برجسته يي حوافي ، وي شكله بيضوي يا او مدور ظه لحا له شكل د

. سر او غاړه په ظ لحا په وقوع د افت كيږي ته رامنځ شكل په پاړسوپ نرم رنګي . د يعني ه د متفاوته يي زه اندا او سايز كيږي ليدل زياد څخه ۱كي متر سانتي

تر بيا . ۲۰نيولي تومور شي كيداي همدارنګه شي رسيداي پوري مترو نتي ساوليدل وي رنګه ابي چي شكل په كتلي وزمه چينجي د لكه او ولري توضع عميقه

. فا. ا ټول كي حقيقت په شي ته رامنځ كي په شي كيداي تقرح او خونريزي شيسره ډول مكمل په تقريبا معموال شي الړ منځه له ډول بنفسه په شي كيداي ت

. نتيجي تيك سما كا Øښۀ ډير د افت د يد با ته والدينو ختميږي پوري كلني اوه ترشي . وركړل ډاډ تګ منځه له بنفسه د سره

Granuloma Telangectatum يا Pyogenic Granuloma

نافذه يو د معموال چي تومور سوررنګي اوعيوي نموكونكي سره سرعت په . شونډواو او خولي پښو، ، سونو ال په داتومورونه كوي انكشاف تعقيب په تو جروحا

. سره ني سا ا په ليكن لري نه درد افت كيږي ته منځ را معموال ندي با تنه علوي . كيداي كبله له خونريزي و ا ضربي د وي پيداكوليتيد يا لرونكي غاړه او كيږي ويني

. ته منځ را افت د كي فولډ په نوكانو د شي ته رامنځ تغيرات يي كي رنګ په شينمو نوك د ته طرف ننه د شي كيداي .Ingrowing toe nailكيدل شي وليدل سره

. تداوي: كه كوي يت كفا معموال كواګوليشن ترمي ديا اويا كوتري او كوريتاژ. شي كوالي عود بيا ناروغي تللي وي نه منځه له نساج ا ګرنولومايي عميقه چيرته

Basal cell Carcinoma يا basalioma اويا Rodent ulcer

95

كيدل اسباب: مخ اولمرته كيږي ليدل ډيرزياد كي پوستانو سپين په تومور دانوعه . ارسينيك د او كيدل مخ ته شعاع اكسري كيږي ګڼل سبب مهم اسبابوكي په يي

. كوي مساعد ته تومور نوعه دغه ناروغ هم خوړل

منظره د: كلينيكي لرونكي او وي وزمه كوچني،ملغرل ابتداكي په تومورونهپه چي وي شوي پوښل وسيله په درم اپي نازكه د چي وي ساحي مدوري برجسته

. چي وي نغـښتلي شي كيداي څنډي افت د ښكاري رګونه متوسع ويني د كي هغهماننده ليكنيفاي ، ملغلروزمه شي كيداي افت اويا لري، برخه مركزي اتروپيكه

. دا كي مراحلو ورستيو په چي شي وليدل شكل په پلك اويا پيول پا رنګه احمراري . منظم غير په كړي ته رامنځ كرستونه يا او شي تقرحي شي كيداي درم اپي نازكه

. شو ليدالي كي په هم تصبغ سره ډول

تومور په كي نوعه ن سطحي شا رپه يوتا د لكه او رمومي انتشا سره شكل سطحي په. وي لرونكي قسمت مركزي اتروپيك او څنډي

نوعه په فارم په سكليرودرمي پلك اندوريتيد او سخت د عوض يوتومورپه د افت كي. په وي ښكته يا او برجسته څه لږ ممكن څخه جلد محيطي د چي كوي تظاهر شكل

. كيږئ ته رامنځ نادرا تقرح كي نوعه دي

سر په ډول تومور ځانګړی په په كي غاړه او كي، نيمايي مركزي علوي په مخ دڅنګلو . او برخو ظهري په سو ال د سره ډول نادر په لري ت واقعا سره ول ډ عام

. په او تلو ورغيو، په شي كيداي ډول نادر ډير په همدارنګه كيږئ ته رامنځ كي. شي ته رامنځ كي شونډو

ته رامنځ ت تخريبا سره شكل موضعي په او كوي تګ پرمخ سره تدريج په تومور. د ومومي انكشاف افت وسيع ډير يو شي كيداي سره تيريدو په كلونو د چي كوي

وركړل يي رپوټ ليكن كيږي ليدل Ê يرنادرا ډ ر انتشا وسيله په ستازيس ميتاشويدي.

:تداوي

بهترينه – شي واخستل ورسره هم څنډي جلد رغ د چي كول لري افت د لومړي . اندازه پراخه په يد با څنډي كي نوعه فارم درمي سكليرو په كيږئ گڼل تداوي

. خا دي په ره لپا تو ينا معا هستولژي د يد با سمپل غه د شي كړل قطع ورسره . اوكه وشي يي تصديق كيدو ليري تومورد مكمل د پوري ترڅو شي واستول طرشي تعقيب ناروغ كي صورت دي په نو وي موجود شك خستلو ا نه مكمل د چيرته

. شي ونيول مخه پيداكيدو ره دوبا د افت د پوري ترڅو

96

او- راديوتيراپي كي صورت دي نوپه ي و نه ممكنه تداوي جراجي چيرته كه دوهم. شو كوالي توصيه ته ناروغ هم تداوي شعاعي يا

شيمو لكه استعماليږئ منظور په كولو لري د بزيليوما د چي تخنيكونه خاص بعضيڅخه اومقصد ليد د ب كتا ددي د نور ځيني او ت مركبا توكسيك ستو سا ، سرجري

. دي بهر

Melanocytic Naevus يا cellular Naevus هم ل يا Mole اويا خا

ده نقيصه انكشافي يوه كي حقيقت په او شي كيداي ته رامنځ كي نو نژادو ټولو په . تومورونه. سليم دوي كيږي ليدل اندازه زياته په نوجوانانوكي په لحاظ په تعداد د

يتو . سا نو ميال د كي برخو اتصالي په درم اپي او درم د وي تصبغي معموال چي دي . ورسته چي كيږي ته رامنځ كوي غوره جوړښت ماننده ځاله چي كبله له تكثر د نو

. كي جنكشن په تنها حجرات خال د چيرته كه كيږي منتقل ته درميس ت حجرا داحجرات نوموړي چيرته كه او وايي خال برخي اتصالي د يا نيوس جنكشنل دي وي

ونډ كمپا يا مركب ته دي شي وليدل كي درميس په هم او كي برخه اتصالي په همدي په نوبيا وي كي درميس په يواځي چيرته كه همدارنګه وايي، ل خا يا نيوس

. وايي خال اړوند پوري طبقي درميس د يا نيوس درمل كي صورت

منظره لږ: كلينينكي هم يا او شكل په كيول ما غي صبا يو د كي ابتدا په افتسطحه چي دي خال جنكشنل د نظره له هستولوژي د چي لري والي برجيسته څه

. ونډ كمپا لري بندي شكل منظمه او وي حال خپل په خطوط جلدي وي همواره يي ، پيولومايي پا معموال كي mammilatedتومورونه يز سا په چي وي غي صبا او ،

د نوپه ۱۵معموال شي وليدل تومورونه غټ څخه ددي چيرته كه ، وي كم څخه ممميالنوسا والدي ورته نوځكه وي څخه وخته له تولد د ت افا دا به كي صورت دي

. ګرځي شكله دايروي نيم او شكله ګنبدي ورسته تومورونه دا وايي ورته خال يتيك . كم ډير ته ميالنوما خبيث وكړي نمو سطحه په تومور د ممكن هم ن ويښتا چي

. په ت تغيرا سرطاني كيږي ليدل � نادرا مخه د څخه بلوغ د هم هغه چي كيږئ واقعواقع زياد وي موجودي څخه وخت له تولد د چي كي نو خالو د نوعه والدي لويو

د. هم يا او نظمي بي رنګ د ، منظموالي غير سطحي د چي تومور هغه كيږيديسپال ته نوعي دي چي لري پوتنسيل ثت خبا د هم ولري نظمي بي حوافيو

رنګ . او ، سايز،نظم په سره ډول فوري په چي تومور هغه هر وايي نوعه ستيك

97

په خونريزي او التهاب، تقرح ، درد ، خارښت لكه اعراض ځيني اويا تغيرراشي كي. شي لري منظورافت په تو معاينا هسولوژي د د � فورا يد با ونيسي صورت كي

كي: نظر په يلو مسا سيګاري د هم ويا ا وي موجود شك ثت خبا د چيرته كه تداوي. كړو لري افت شو كوالي كبله له نيولو

Squamous Cell Carcinoma

كيراتين د او كيږئ ته رامنځ كي ضمايمو په هغه د اويا درميس اپي په داتومور. لري تمايل ته جوړولو

چي: اسباب وي، موجود سبب خارجي يو لپاره كيدو ته درامنځ تومور خبيث ددي . البينيزم په او پوستانو سپين په داتومور ده دلمرشعاع يي فكتور مهم ترټولوواقعات زيات ډير اوسئږي كي محيط لمرين په چي كي كسانو اخته باندي ناروغي

تار. پلوه دبله شامل tarلري كي اسبابو شويو تائد په يي كيدل مخ ته تشعشع اودي.

. الخباثت قبل كيږي ته رامنځ كي ګرنولوما اويا ندبي پخواني په تومورمعمواللكه solar keratosesواقعات ، Actinic keratoses،actinic Cheilitis ، Leukoplakia ،

د تبديل Bowen’sاو باندي كارسينوما سيل سكوامس په شي كيداي هم ناروغيشي.

منظره ته: كلينيكي رامنځ كي حاالتو هغو په معموال كارسينوما سيل سكوامسسرطاني قبل اويا كبله له فكتورونو المنشا خارج پورتنيو يوله د جلد چي كيږي

. وي شوي زيانمن كبله له خباثت Indurationsواقعاتو د سختوالي كي تومور په او. . كيږئ ليدل زياد كي نواحيو مكشوفه په لمرته تومورونه ده نښه مهمه

موادو توليدونكو كارنسر چي حاالتوكي بعضي په هم دعضويت برخي غيرمكشوفهود د د خونو د ډول په مثال د شي كيداي ته رامنځ شي مخ سره كارسينوجن يا

كونكو پا . كشونو كارسينوما جفن يا سكروټم د د جاروكونكوكي سخت او د تومورغيرمنظمي يو د هم اويا وكړي تظاهر شكل په پلك شان ذخوپه د اويا اندوريتيد او

. برخو جنسي د او غوږونو ، شونډو د شي ته رامنځ ن شا په ګل د ګوبي د او قرحي. وركوي ميتاستاز Ê اكثرا او كيږي تقرحي ژر تومورونه

: كيراتواكنتوما د تشخيص وسط Kerato acanthomaتفريقي نمو،په سريع د څخهوسيله په موجوديت نه انفلتريشن كي قاعده په او موجوديت پالك كيراتيني د كي

. نوما ميال لرونكي نه ميالنين او بزاليوما قرحات، ګرنولوما،او التهابي شي تفريق. . اجراشي يد با بيوپسي كي صورت په دشك شي تفريق بايد هم څخه

98

. تداوي توصيه: حاالتوكي خاصو په تداوي شعاعي دي ميتود بهترين تداوي جراجيكيږي.

Malignant Melanoma

سباب ا او ميال: تعريف د درم اپي د چي ده عبارت څخه تومور خبيث هغه دڅخه خال د برخي اتصالي د يتونو نوسا ميال د هم او خلي، ا منشا څخه يتونو نوسا

junctional Melanocytic naevus يا خال ابي �د .Blue naevusنادرا په اخلي منشا څخه . مليګنانت د دي ډيريدو په مخ يي واقعات او لري واقعات ډير كي نو پوستا سپين

يي تعقيب په او كيدو دمخ لمرته لپاره مودي كمي د كي راتګ ته منځ په ميالنوما. لري رول زياد ته دوز مجموعي عمر ټول د نسبت راتګ ته منځ لمرسوختګي

. كيږي ليدل Ê نادرا مخكي څخه بلوغ د داتومور

منظره .كلينيكي شويدي: پيژندل انواعي څلور ميالنوما دميالنوما - كونكي انتشار سره ډول سطحي په-Acral lentiginous melanoma-Lentigo maligna melanomaنوما - ميال نوډولر

كي رنګ په خال تصبغي د اويا كيدل ته رامنځ افت تصبغي د تغير ښكاره لومړني. . كوي شكمن لپاره ميالنوما افت منظري الندي دي راتلل تغير

كول - خارښت يا او كيدل ميږي ميږي افت دراتلل - تغير كي رنګ په-. نظمي بي حوافيو او سطحي د-. كي سايز په غټوالي دافتخونريزي.--. تګ منځه له خطوطو دنورمالو جلد د سه دپا افت د

تشخيص خال،: تفريقي آبي كيراتوزيس، سيبوريك خال، ميالنوساتيك التهابيصباغي هيماتوما، دنوكانوالندي هيمانجيوما، ترمبوزشوي بزيليوما، صباغي

پايوجنيك او كيدل، واقع ترمبوزيس ذخوكي پالنترنوعه په هستيوسايتوما،ګرنولوما.

. تداوي ځاي: چيرته كه لري اړه پوري ضخامت مايكروسكوپيك په تومور د تداويوي ) تومور . in situپرځاي يي( ضخامت چيرته كه كيږي ايسته سره ډول ساده په

تر هم جلد ګردچارپيرنورمال افت د كي صورت دي نوپه وي پوري متر يوملي تر . د افت چيرته كه كيږي اخستل پوري متر ولري ۲ – ۱يوسانتي ضخامت پوري م م

99

كي صورت دي په لري ۲نو ورسره جلد نورمال زياد هم دي له يا او متره سانتي . لدي كيږي لري هم عقدات لمفاوي يا نوډ لمف مربوطه ورسره ورسره او كيږي

د لكه تدابير نوراضافي عالوه هم melphalonاو dacarbazineڅخه تطبيق درملو. كيږي توصيه

Oral leukoplakia

: تعريف څخه افت الخباثت قبل يو ژبي د او غشا مخاطي د جوف د خولي د ( ورته ته و شيد سره ډول سطحي په چي دي او( lactescentعبارت رنګه سپين

. ښځو د او مقعد په افات دارنګه كيزي ليدل شكل په پلكونو يا او پچونو التصاقي. شي كيداي ليدل هم كي مهبل په نزد په

عكس پتوجينيزيس: وصفي غير يو كي مقابل په تنبهاتو خارجي د ليوكوپالكيا . د كوي شروع كي نسج منضم غشاالندي مخاطي د لومړي چي دي العمل

ورته ځكه نو لري التصاق ټينګ � معموال غشا رنګه سپين برخي persistentماوفهwhite patch . په چي پاراكيراتوزيس يا اورتوكيراتوزيس كي بيوپسي په وايي

كيږي ليدل وي ملګري ورسره هم التهاب اندازه كي كمه حالت پيشرفته په اوdysplasia. شو ليدالي سره درجو مختلفو په هم

د اپيديميولوژي: واقعات شو )۴۰ناروغي ليدالي كي عمر لوړ څخه -۴۰كلني۷۰ .) چنده دوه نسبت په جنس ښځينه د واقعات كي وو نارينه په پوري كلني

نفوس ټول د نړي د همدارنګه وي، .۳زيات دي% اخته ناروغي دي په

يو: اسباب .multifactorialلوكوپالكيا پ لري كي ۱۹۷۸ه اتيولوژي كالWHO استعمال ته پلكونو يا او پچونو رنګي سپين هغه ليوكوپالكيا خولي د لخوا

ونه مشخصات نارغيو نورو د نظره له پتالوژي د او نظره له كلينيك د چي شوه ، كانديديازيس كي جمله دي په يعني oralلري hairy leukoplakia ثانوي د ،

د جوف د خولي د افات، ورته ته ليوكوپالكيا شوي ته رامنځ كبله له سفليس ، ناروغي پالنس . SLEليكن شاميليږي نه نور او

دي شامل افات جوف د خولي د پخپله او فكتورونه، خارجي كي اسبابو پهمزمن - ممكن يي سبب وي كي شونډو په چيرته وي .actinic chelitisكه-. : شكل په ژولو او ، نصوارو څكولو، د استعمال تنباكو د-. خوړل غذا ګرمه زياته همدارنګه او تيزه او تنده-. كول مراعات نه درست الصحه حفظ د خولي د

100

غاښونه : - مصنوعي ډول په مثال د تخريشات ميخانيكي جوف د خولي دوخت چي غاښونه تيز يا او شوي، تثبيت وي نه ډول درست په چي

. رسوي تروما ته غشا مخاطي خولي د ناوختانتانات: -

oAtrophic glossitis. كبله له سفليس ثانوي دo البيكان كانديدياoHPV

: منظره قبل كلينيكي شكل، په افت سليم د شي كيداي لوكوپالكياد هم يا او ، شكل په افت ته verrocus carcinomaالخباثت رامنځ شكل په

ترڅو. غواړي وخت كاله شل څخه يو د كورس مزمن ناروغي ته SCCشي( . وي شكل په څاڅكو د لكه واړه ممكن يي اندفاعات وكړي candleتحول

wax( وي( پلكونه اويا پچونه رنګي سپين غټ ممكن هم يا opalescentاوياlactescent )د فيصدي تحول د ته خباثت ليوكوپالكيا .۱۰-۶د ده پوري

: لري انواعي الندي ليوكوپالكيا

-Smoker patch ياleukoplakia simplex :معلومه چي يي څخه نوم د لكه . دلته كيږي ته رامنځ څخه استعمال د دتنباكو � اكثرا حالت دا � اكثرا ده

غشاپه مخاطي د خولي د پلكونه سطحي رنګه شيري سپين ځليدونكينورو يا او ځي منځه له مخ پر يا حالت دا كيږي ليدل برخوكي مختلفو

. كوي تحول ته نوعو

- Hypertrophic leukoplakia :ليكن كيږي ضخيم پلكونه رنګي سپين دلتهنو وكړو كوښښ كولو لري د پلك سپين د چيرته كه وي ښويه يي سطحه

چيرته كه كيږي، ويني چي كيږي ښكاره سطحه احمراري الندي تريځكه نو ، كوي تحول ته خباثت شي نيول ونه كي نظر په ورته تدابير الزم

. كيږي شميرل كي ډله په افاتو الخباثت قبل د ليوكوپالكيا هايپرتروپيك

-Verrucous leukoplakia :ماننده زخي چي پلكونه رنګي سپين دلتهافات يعني شكل warty keratinized papillary lesionsښكاري په پلوكونو

( . نقاط رنګي سور پلكونوكي په شو ليدالي كي جوف په خولي redدspot )حجراتو كيراتيني د كي حقيقت په نقاط دا چي كيږي ليدل هم

dysplasia ته هغي چي ويروكس erythroplakiaده ځكه نو واييژر ډير اريتروپالكيا كيږي، ګڼل افت الخباثت قبل هم ليوكوپالكيا

erythroplasia ياscc in situ )Bowen’s diseases( مخه كه او كوي تحول تهپه شي نيول ونه .invasive SCC يي بدليږي

101

-Leukoplakia erosive :يا او وي تللي منځه له پلك يا او پچ سپين دلتهخباثت وي دردناكه او احمراري سطحه افاتو د ، وي نه شوي جوړ دسره

. دي زيات نوعو ترنوروټولو يي چانس تحول د ته

-Oral hairy leukoplakia :معافيتي شديد چي كي كسانو هغو په ناروغي دا . د ناروغي شو ليدالي ناروغي ايدز د لكه لري وسيله EBVانحطاط په

په او برخو جنبي په ژبي د افت Ê معموال چي كيږي، ته bucalرامنځmucosa( داره او چين سطحه افت د نظره له كلينيك د كيږي، ليدل كي

corrugate )چي لري فولډونه او د hairyوي هم نوم دا او معلوميږي . هيري اورل چي داده مهمه ترټولو دي شوي وركړل خاطره همدي

كوم لري malignant potentialلوكوپالكيا نه ضرورت هم ته تداوي لري نه. ځي منځه له وسيله په وير والسايكلور او اسايكلوير د ليكن

ناروغی Sexually transmitted diseasesزهروی

واقعاتو تعداد کم یو په ولی انتقالیږی ی لیار له مناسباتو جنسی او مقاربت جنسی سره فیصدی زیاته په ناروغی ګروپ ددی . کوی سرایت پرته انتقال جنسی د ډول مستقیم غیر په کی

. سویده زیاته توجه اړه په ناروغیو زهروی د ورسته نه هغی د شوله کشف ناروغی ایدز د چی هرکلهیا ناروغی ت STDsزهروی کیږی مختلف خالصه کی جدول الندی په چی لری ظاهرات

Manifestation of STDsقرحات

herpes genitalis,chancre,)primary syphilis(

chancroid, Donovanosis

Discharges gonorrhoea ,

chlamydial infection , bacterial vaginosis

, trichomonasis , ureaplasma urealyticum infection Mycoplasma genitalium infection

Lymphadenopathy Chancroid

Syphilis

102

Herpes genitalis Lymphogranuloma venereum

Rash Syphilis

HIV infection Lymphogranuloma venereum

Scabies Itching

Scabies HIV infection

Pediculosis pubisNodules

Anogenital warts Molluscum contagiosum

Kaposi,s sarcoma

معمولو : ژیاتيولو STDsد عامل ناروغی سفلیس treponema pallidumد

عامل ناروغی شانکروید haemophilus ducreyiد

دgenital herpes عاملherpes simplex verusDonovanosiscalymmatobacterium

granulomatis

Lymphogranuloma venereumChlamydia trachomatis

GonorrhoeaNeisseria gonorrhoeae

Non-gonococcal genital infectionChlamydia trachomatis

Mycoplasma genitaliumUreaplasma urealyticum

Gardernella vaginalis

103

Candida albicans

Anogenital wartshuman papilloma virus

ناروغی سفلیس د

سپیروکیت پنوم پالیدوم تریبونیما د چی ده څخه جملی له ناروغیو زهروی د ناروغی رامنځ spirochaeteسفلیس وسیله پهلکه . کړی اجرا حرکات سره ډولونو مختلفو په شی کولRی عامل ناروغی د کیږی مدور قاتي, angulationته ، دل

. کسبی . په شی انتقال ډول ولRدی په هم یا او ډول کسبی په شی کولRی سفلیس حرکات موجی ته شا او مخ ، حرکتپه یی انتقال وسیله په محصولRتو وینی د او وینی ککړی د علاوه څخه لدی ، کیږی ګڼل مهم ترټولو تماس جنسی کی ډول

( . ته جنین انتقال لیاری له پلاسنتا د کی انتقال د ډول ولRدی په راځی کی نوعه (vertical transmissionکسبیهم يا . او په ناروغی د مور چیرته که شی اخستلای څخه مور منتنی د وخت پر زیږون د کوچنی early stageد

د . عمر رحمی داخل جنین که دی زیات یی چانس انتقال د وی عکس ۵کی التهابی د جنین د وی کم څخه میاشتنیورسته څخه عمر میاشتنی پنځه د ورته تاوان اصلی اوړی نه تاوان ته جنین کبله له لرلو نه د توان د کولو ته رامنځ د العمل

. شی پاتی مصون جنین ممکن وشی تداوی وختی ته مور چیرته که نو اوړی

: اپیدیمیالوژی یا: لرل لرونکو تعلق جنسی زیاتو د لری اړه پوری فکتورونو څو په شیوع سفلیس sexualدpromiscuity, urbanization د اطرافی. HIV pandemicاو په بالخصوص کی مملکتونو ترقی پر مخ په

د کی . STDsبرخو په چی کوی ماوفه ن کسا هغه لحاظ په عمر د تشکیلوی سفلیس علت معمول ټولو ترreproductive age وي ابتدایی. كي د چی ممکن ښځینه ولی کیږی ماوفه سره اسانی په ته وو نارینه نظر ښځی

. کوی مراجعه ته ډاکتر کی دوره په سفلیس ثانوی د Rا معمول او لری ونه اعراض کوم لپاره سفلیس

مراحل دناروغی سفلیس :د

: تیریږی څخه مرحلو لRندی شی نه تداوی ناروغی سفلیس د چیرته که

سفلیس د : ابتدایی وخت کیدو منتن وی، ۲۴د موجود تعداد زیات په عامل ناروغی د کی افاتو په ، وی کم څخه میاشتو. کیږی ګڼل ساری زیاته ډیره مرحله دا او

سفلیس د : ثانوی عمر دناروغی چیرته په ۲۴که عامل دناروغی کی افاتو په کی صورت دی په نو شی زیات څخه میاشتو. لری نه خاصیت سرایت د افات کی مرحله دا او وی اندازه کم

تماس جنسیورځی۹۰-۹د

سفلیس ابتداییتر ۳د پوری ۱۲څخه هفتو

104

E

A

R

L

Y

سفلیس ثانوی

سفلیس خاموش

دوره دریمه سفلیس سفلیس د خاموش

منظره د: کلینیکی دوره تفریخ د ناروغی . ۹۰-۹د ده پوری ورځو

سفلیس د: پرایمری افت مشخص دناروغی سفلیس ابتدایی . hunterian chancreد کی شروع په یادیږی نوم پهsingle, painless, indurated ، reddish or brownish plaque کی واقعاتو زیاتره چی وی شکل په

. په تداوی د قرحه خارجیږی سیروم څخه قرحی د شی وارد فشار پری چیرته که او لری قاعده پاکه بیا قرحه چی کوی تقرحد هم اویا . ۶-۴وسیله ټایپیک داسی چی وی مو یاد په پریږدی پرځای ندبه عمقه کم ډیر او جوړیږی پخپله کی موده په هفتوپه یواځی پاتی ۵۰افت نورو په وی کی واقعاتو یی ٪۵۰ قرحاتوتعداد د ، وی دردناک چی شی کیدای قرحات کی واقعاتو ٪ او وی، . indurationزیات لري د ونه قرحات کی وو نارینه ,coronal sulcus, glans , prepuceپه

shaft of penis په کی جنسبازانو هم نارینه په او وی . perianalکی کی جنس ښځینه په کیږی لیدل کی برخو . تعداد کم په ولی وی نه وړ لیدلو د سترګو په وی کی مهبل او رحم عنق په چی دا او لری نه اعراض کوم Rا معمول قرحات

په هم یا او شونډو صغیره او شونډو کبیره په فرج د شی کیدای کی . mons pubisناروغانو جنسی د شی ولیدل کی. شی ولیدل ممکن افات او قرحات هم دباندی څخه برخو

). ګولی ) سربی لکه او سخت ، کوچنی متعدد، وی وی ضخامه غوټی لمفاوی برخی مقبنی د کی ناروغان

سفلیس .ثانوی . لری: تظاهرات دواړه سیستمیک او جلدی چی ده ناروغی سیستمیک یو کی حقیقت په سفلیس ثانویمورفولوژی هره چی شی کیدای اندفاعات شی ولیدل سره پیمانه وسیع په هم یا او وی محدود شی کیدای تظاهرات جلدی

. ) وی ) – متناظر افات کی ا ابتد په وی نه بولس او وزیکولر هم هیڅکله ولی نودولر سکوامس، پاپیولو پاپیولر، ماکیولر، ولریدادی . : یی شکلونه مورفولوژیک مختلف کیږی متناظره غیر ورسته ولی

Roseolar syphilide. وی: وړ درک د فقط Rا معمول رشونه احمراری ماکیولر متناظر،Papular syphilide : . چی پاپیولونه رنګی سور تت ده نوعه کیدونکی واقع زیات ټولو تر سفلیس ثانوی د

یو او کیږی وی یوځای سره ورسته او وی جدا جدا کی سر لومړی په جو anular lesionپه چی ړوی. وی شوی پوښل تفلساتو

Psoriasiform lesions :شکل په پلک د سوریازیس د وی زیات سطحه په افاتو د تفلسات چی هرکلهمعلومیږی.

Condyloma lata: په پوستکی كي intertrigenousد اروژن برخو تر سطحه پاپیولونو داو راځی ګرځی.باعث جوړیدو eroded lesionsلRندی

105

مياشتي 24L

A

T

Malignant syphilide : او نیکروتیک معافیت افات rupioidپاسچولر، چی کی خلکو هغو په. شی کیدای لیدل وی انحطاطی یی

: کیږی لیدل شکل په افات رنګه تفلسی او ، رنګه مسی ه سر ، صباغی افات تلو د پښو د او ورغیو د لRسونو دد هم یا وی . hyperkeratotic papulesاو شکل په

افات غشا مخاطی . د د: افت شی کیدای وی وړ لیدلو د افات نوعه څو غشا مخاطی د کی سفلیس ثانوی Mucousپهpatches ( احمراري ( تت د هم اویا غورځی تری پوست رنګه خاکی چی پهsnail-track ulcerپلوکونه

. ) ( وی ورسره اروژن مارپیچ چی کیږی لیدل پچونه میوکسی کی حالت دی په وی شکلد : وی، رابری یی قوام ، وی متناظر دادی یی وصفونه نور وی ډول عمومی په ضخامه غوټو لمفاوی د کی سفلیس ثانوی په

. د وی یی ضخامه ډول ثابت په عقدات تخرګو د او ، قسمت د غاړی د ، ناحی ,suboccipitalمقبنیposterior cervical او ،epitrochlear عق نه لمفاوي یی ضخامه کی ناروغیو نورو په Rا معمول چی دات

د نوځکه کیږی یی ضخامه کی سفلیس په . diagnostic clueوی لری اهمیت حیث په

ماوفیت . سیستمیک شی: کیدای ډول په مثال د کوی ماوفه اعضاوی زیات چی ه د ناروغی سیستمیکه یو سفلیس ثانویکبله له ماوفیت د سیستم عضلی سکلیتی د دماوفیت . periostitisناروغ سترګو د همدارنګه ولری التهاب دمفاصلو او

ته ناروغ شی کیدای کبله . choroidoretinitisاو iridocyclitis, uveitisله د ماوفیت پښتورګو د شی پیداته ناروغ کبله له ګلومیرولونفریت کامبلکس . nephritic syndromeایمیون د شی د ابنارملــ CSFپیدا ټی

. کوی څرګندوی دماوفیت سیستم عصبی مرکزی

مرحله خاموشه سفلیس نزد: د په دناروغ ولی وی مثبته نظره له سیرولوژی د ناروغی سره ډول دوامداره په کی مرحله دی په. وی نه وړ لیدلو د علایم او اعراض کلینیکی کوم

مرحله دریمه سفلیس خلاصه: د ډول لRندی په چی شویدی پیژندل تظاهرات مختلف څو مرحلی دریمی د سفلیس دشویدی.پوستکی: .1

a.Nodular gummatab.Noduloulcerative gummata

: مخا.2 غشا Gummataطی3. : سيستم عضالتي سكليتي

a.Gummatous ostitisb.Periostitisc.Sclerosing ostitis

4.: سیستم عصبیa.Asymptomatic neurosyphilisb.Meningeal neurosyphilisc.Meningovascular neurosyphilis

106

d.Parenchymatous neurosyphilis5.: سیستم وعایی قلبی

a. التهاب اختلاطی غیر ابحر دb.Aortic insufficiencyc.Aneurysmd.Coronary stenosis

hepatic gummataینه : .6

کی مرحله دریمه په سفلیس د تغیرات مخاطی شوی: جلدی تعریف ښه یو د punched outګوما چی ده قرحه. کیږی ته رامنځ ورسته غورځیدونه پوست ن شا په څرمن شوی وینځل

سفلیس وعایی ابحر: قلبی د شی کولRی التهاب يا دابحر كفايتي او insufficiency بي انیورزم، ، coronary stenosis کړی رام ته .نځ

شی ك نيوروسفليس: کیدای هم یا او لری ونه اعراض کوم شی او meningeal neurosyphilisیدای. parenchymatous neurosyphilisد يا شی څرګند را شکل په

سفلیس ، : ولادی سقط د جنین د شی کولRی او ده، ناروغی اړونکی زیان قوی ډیر لپاره جنین د ،stillbirthسفلیس. . شویدی وبشل باندی نوعو دوه ورستنی او ابتدایی مرحلو دوه په هم سفلیس ولRدی وګرځی باعث سفلیس ولRدی اویا

سفلیس ولRدی . ابتدایی د: کیږی ګڼل ساری سره اندازی قوی په او ده شامله کی دی په مرحله پور کالو دوه تر نه ولRدت د. کیږی لیدل سره نښو لRندی د ناروغ نظزه له کلینیک

په ) سفلیس کسبی د اندفاعاتو لرونکی بول او وزیکول د شمول په سره نوعی هری په دافاتو بوستکی د لحاظه له مورفولوژی د - . کی( برخه په قاتو د پوزی او شونډو د او زاویوو، شونډو د ، شونډو ناروغانوپه د همدرانګه شی کولRی تظاهر خلاف

. ناروغ شی کیدای کبله له مافیت د غشا مخاطی د کیږی لیدل په) snufflesیا syphilitic rhinitisفیسورونه) کول خبری کی . ولري پوزه او قارینکس د کیږی لیدل افرازات خونی پوزی د نزد په دناروغانو کبله له هغی د چی

. ناروغان کبله له ماوفیت د سیستم عضلاتی سکلیتی د وی نورمال غیر اواز او ژړا ناروغانو کبله له التهاب د كي لRرینکس وحالت تر کیدونکی واقع سره کثرت په او عام او epiphysitisټولو پاړسوب، ، درد شدید د هډوکو اوږدو د چی دی

غیر اندامونه خپل ویری له پیداکیدو ت شد ډیر د درد د سره حرکت په ناروغان داسی څرګندیږی، سره لوحی په حساسیت ( ساتی . pseudoparalysis of parrotمتحرک او هم( التهاب، پیریوست د هم Dactylitisدارنګه

. لي . دمرکزی علاوه څخه دی له کیږی لیدل هم پاړسوب غوټو لمفاوی د سره ډول جنرالRیزد او غټوالی توری او ینی د شو دلRیماوفیت سترګو د او ماوفیت سیستم ل عصبی .هم شو یدلRی

: درجه ماوفیت سیستم وعایی فلبی د دلته تنها لری علایم او اعراض مشابه سره سفلیس کسبی موخر د سفلیس ولRدی موخر. وی کم ته نوعی کسبی نظر

107

لپاره: پلټنی تشخیص د ناروغی د سفلیس . د د دی تست تشخیصی اوباالخاصه کامل یواځینی کی افت په لیدل تریپونیما دباید ) وخت پر اخستلو د سپیسمین د څخه افت د غشا مخاطی د خولی د اخستل دسیروم څخه افت د سفلیس ابتدایی

مثبت تست سره ډول غلط په ممکن کبله له موجودیت د سپیروکیتونو کامینسل د کی خوله په چی اوسی متوجه ته دی ) د او شی د مايكروسكو dark groundوښودل سره مشخصاتو ځانګړو خپلو د میکروب د لRندی پ

. د همدارنګه کوی وضع تشخیص لیدل په direct fluorescent antibody techniqueمایکرواورګانیزمونو. کیږی وضع تشخیص هم وسیله

ټسټونه سیرولوژیک لپاره تشخیص د ناروغی د سفلیس : د

نورو د او سفلیس د کی ټسټونو ډول دی بادی treponematosesپه انتی کومی چی کی دوران په کورس د ناروغی د . ټسټونه ډوله دوه لپاره راوړلو ته دلRس ف هد دی د کیږی وضع تشخیص وسیله په هغی د او معلوموی هغه چوړیږی ګانی

. : ټسټونه تریپونیمال او ، ټیسټونه تریپونیمال غیر لری وجود

1.: ټسټونه تریپونیمال غیرa.Flocculation tests

i.Venereal disease research laboratory)VDRL(testii.Rapid plasma regain )RPR( test

b.Complement fixation tests2.Treponemal tests

a.Treponema pallidum haemgglutination)TPHA( testb.Fluorescent treponema antibody )FTA-Abs( testc.Reiter treponeme complement fixation)RTCF(testd.Treponema pallidum immobilization)TPI( test

Non-treponemal tests :تستونه د sensitiveدا خاطر همدی په نو دی په screening testsټسټونه . ډیر خاطر همدی په نو شویدی لیدل ورسره هم نتیجی مثبت غلط د داچی ولی یادیږی هم باندی Specificنومونو

ټسټونه مهم دوه کی جمله دی په کیږی ګڼل نه .RPRاو VDRLټسټونه دی

Treponemal tests : او اختصاصی ډیر ته ټسټونو تریبونیمال غیر نظر تسټونه ا دا specificد چی کله ولی دی، . کی اب فالو او تعقیب په دناروغی ټسټونه دا ځکه نو کیږی پاتی مثبت لپاره عمر اوږد د نو شی مثبت لپاره ځل یو ټسټونه

. . لری وجود ټسټونه مختلف هم کی ډله دی په لری نه رول ډیر TPIکوم ولی دی ټسټ ترین اختصاصی ترټولو تستزیات ډیر پلوه دبله او تمامیږی نه sensitiveقیمته اوس هم او استعمالیږی نه ځکه نو -FTAاو TPHAدی

Abs د کی TPIټسټونه جمله دی په چی کاریږی، . TPHAپرځای استعمالیږی ډیر ټولو تر ټسټ

:تشخیص

108

د - غوټو لفماوی د ، مخی له وصف د قرحی او دپلک ، مخی له دوری د تفریخ د تشخیص سفلیس دابتدایی

او معایناتو مایکروسکوپیک فبلډ ډارک د او مخی، له پاړسوب ډول وضغ VDRLمشخص مخی له ټسټ. شی. تفریق باید څخه دشانکروید کیږی

مایکروسکوپیک - ، تاریخچی د سفلیس ابتدایی د او ، مخی له علایمو او اعراضو خپلو د هم سفلیس ثانوی

. او اندفاعاتو درملی د باید سفلیس ثانوی تشخیصیږی مخی له تستونو سیرولوژیک او pityriasisمعایناتوrosea. شی تفریق څخه

کیږی: تداوی ترسره ډول لRندی په تداوی سفلیس د

پنسیلین - بنزاتین سفلیس؛ کی ) مي 2,4ابتدایی کوناټی طرف هر په زرق عضلی عمیق یونټ ګامي 1,2ګا

.) لپاره هغوی د ولری حساسیت سره پنسیلین د چی ناروغان هغه شی زرق د doxycyclinیونټ ګ م سلد ځلی دوه . ۱۴ورځی هغوی وی حساس کی مقابل په پنیسیلین د چی ښځی حامله هغه کیږی توصیه لپاره ورځو

ورځی erythromycin stearateته د ۲د باندی دوزونو تقسیمی څلورو په توصیه ۱۴ګرامه لپاره ورځوکیږی.

کی - هفته په پنسیلین بنزاتین کی واقعاتو په سفلیس وعایی قلبی او سفلیس موخر سلیم سفلیس؛ ګامي 2,4موخر

. ) کسان ) هغه کیږی توصیه لپاره اونیو پسی له پر دریو د شان په پورته د لکه شکل په زرق عضلی عمیق یونټهوکړی استفاده څخه سایکلین دوکسی د شان په پورته د لکه باید هم هغوی لری حساسیت سره پنسیلین د چی

د . ۲۸ولی څخه اریتروماسین د شان په پورته د لکه وی حساسی ته پنسیلین چی کی ښځو حامله په او لپاره ورځوباید یی موده دتداوی ولی کیږی د ۲۸استفاده کی مقابل په پنسیلین د مولفین ځینی ، وی ورځی

desensitization. كوي توصيه

څخه - پنسیلین کرستل د کی صورت په سفلیس نیورو هر ۴-۳د په واحده د ۴میلیون زرق وریدی کی ۱۴ساعتونو

. کیږی توصیه لپاره ورځو

شکل - عضلی په څخه پنسیلین پروکاین د کی صورت په سفلیس ولRدی د ۵۰۰۰۰د وزن ګرام کیلو هر په واحده

. کیږی توصیه بدن

CHANCROIDعامل . Haemophilus ducreyiدناروغی دناروغی کله کله یواځی څخه افاتو د داچی دی باسیل منفی ګرام یو

شانکروید چی کوی فکر داسی پوهان ډله محدوده یو ناروغیو زهروی د لحاظ همدی په نو شی کیدای جدا عاملpolymicrobial . لری ایتیولوژی

109

منظره د: کلینیکی دوره تفریخ د ناروغی . ۵-۳د حساس، سطحی، متعدد، نظره له مورفولوژی د ده -nonپوریindurated ,قرحاتو ( ورته خاطر همدی په کیږی لیدل شکل softپه sore څنډی. (وایی قرحاتو د

undermined هم او وي لرونكي نقب هاله يا احمراری یی چارپیر په چی وی ماتیدونکی سره اسانی په . وینه یی سطحه نو شی لری تری اکزودیت چیرته که وی شوی پوښل وسیله په اکزودیت سطحه قرحی د وی وړ دلیدولو

پپه. قرحات کی وو نارینه په prepuce, frenulumورکوی ، coronal sulcus . ښځو په او کیږی ته رامنځ کیپه قرحات fourchetteکی ، vestibule, libia minora. کیږی لیدل کی

پ ۵۰په کی واقعاتو طرفه ه ٪ یو Rا معمول کی ورځو ته inguinal adenitisڅو هغی چی کیږی وایی Buboلیدلهم قرحه شان په دقرحی شانکروید د کی خوله په ساینس د او کیږی ته رامنځ ساینس کبله له کیدو څیری د بوبو ددی او

. د شی کیدای شانکروید کیږی ته نوعی genital herpesرامنځ دی چی شی ته رامنځ شکل په افات کوچنی شان پهد یی شکل . Dwarf variantته په قرحی منفردی یو د یواځي کله کله شی کیدای همدارنګه دی شوی ورکړل نوم

د یی ته نوعی دی چی شی ولیدل وی غټ هم یی سایز .ورك Giant variantچی شویدی Phagedenicړلvariant د ډول ثانوی په قرحه یی Vincent,s fuso-spirochetesکی کی نتیجه په او کیږی منتنه وسیله په

. کیږی ته رامنځ قرحه نیکروتیک

کی ۵۰په : اختلاطات برخو مقبنی په کی پیښو ٪Bubo ناروغی د شانکروید د دا کی حقیقت په چی کیږی ته رامنځ ) ( . د هندوان او عیسویان کوی نه یی ختنه چی کی خلکو هغو په شو ګڼلای حشفی التصاق prepuceاختلاط د

د چی . phimosisسره سی کولRی انتان ثانوی شول ذکر چی پورته لکه همدارنګه ګرځی باعث کیدو ته رامنځ د. وګرځی باعث تخریب د اعضاوو جنسی د ممکن او کړی ته رامنځ قرحه نیکروتیکه

د: پلټڼی او جوړول سمیر د هم بیا ولی ، کوی نه کومک دومره کی تشخیص په کول کلچر او اخستل سمیر څخه افت د ( شی ولیدل باسیلونه منفی ګرام ممکن ذریعه په کولو تلوین وسیله په سټین د. (rail track appearanceګرام

. کوی کومک پروخت ضرورت د هم بیا ولی کیږی اخستله نه بیوپسی Rا معمول منظور په تشخیص د ناروغی

فلوروسینس – – . ایمیونو د دی وړ ولو د یا د اار سی پی او تخنیک فلوریسنس ایمنو د څخه جملی له تخنیکونو نوی دهمدارنګه . دی نه ټسټ روتین یو دا ولی وګورو عامل ناروغی د کی افت په شو کولRی وسیله په سریع PCRتخنیک یو

کونکی ځکه Sensitiveاو specificتشخیص نو تمامیږی قیمته ډیر ټسټ دا چی دادی مشکل ولی دی ټسټ . د کیږی استفاده تری ډول په اوزارو د ریسرچ د ناروغی multiplex PCRیواځی سفلیس د چی شو کولRی وسیله په

.كه HSV infectionاو کړو تشخیص وی موجود کی ناروغ یو په ډول یوځایی په دواړه چیرته

باید ناروغی زهروی نوری چی بریښی اړین هم دا کی پلټنو په یو rule outهمدارنګه پر ناروغ چی لری امکان ځکه شینور نو STIsوخت ولري خاطر هم همدی ترسره HIVد او VDRLپه کی ناروغانو ټولو په باید سیرولوژی

شی.

:تشخیص دی: وړ داهمیت ټکی لRندی کی تشخیص په شانکروید د د .high-risk sexual behaviorناروغ ولری تاریخچه. موده لنډه تفریخ د ناروغی د

110

( اوصاف ټایبیک قرحی multiple, non-indurated, tender ulcers with raggedدand undermined edges; ulcers bleed on touch)

) چرک ) او وکړی تقرح ممکن چی ضخامه عقداتو لمفاوی د پاړسوب سره ډول طرفه یو په کی ناحیه مقبنی پهاو شی خارج رامن chancroidalتری .قرحات کړی ځ

سفلیس، پرایمری د باید ناروغی شانکروید .herpes genitalisاو donovanosisد شی تفریق څخهد: داویــت کول، مراعت هایجین د سره ډول موضعی ستنی اس fluctuant buboپه لرونکی ګیج غټ د پایریشن

سره وسیله نه په داخله پاسه د بوبو د اا مستقیم ورسیږی ته بوبو څخه ځای بل یو د باید ستن چی رسول سرته ډول داسی په . شی نه ډراین یا او څیری بوبو باید هم هیڅکله همدارنګه شی

شو کولRی استفاده څخه بیوتیکونو انتی دلRندی کی درملنه سیستمیکه په1.azithromycin, 1g single oral dose2.Ceftriazone,250 mg single intramuscular dose3.Ciprofloxacin, 1 g daily x3days4.Erythromycin base, 1,5 g daily x 7 days

لکه درمل التهابی ضد علاوه څخه .او ibuprofenددی کیږی استفاده هم څخه نورو

Donovanosis) granuloma venereum, granuloma inguinale(

د عامل ناروغی . Calymmatobacterium granulomatisد ده بکتریا نوم په

منظره . کلینیکی ) غوښنی: ) د قاعده قرحی د لری نه عرض کوم چی کیږی لیدل متعدد کله کله قرحه یوه نظره له مورفولوژی دپه وخت پر وهلو دلRس چی دادی یی وصف او کیږی لیدل وی کی په نسج ګرنولیشن اندازه زیاته په چی شکل په سطحی . . د پریپوس، حشفی، په قرحه کی وو نارینه په معلومیږی مارپیج او لری برجستګی څه یو څنډی قرحی د کیږی وینی سره اسانی

او برخو چارپیر په مقعد د تنه، په . penoscrotal junctionقضیب کی ښځو په کیږی ته رامنځ Libiaکیmajora ، mons veneris . د کی ناروغی دی په کیږی لیدل برخوکی چارپیر په مقعد د او عقداتو ، لفماوی

کیږی لیدل نه چی پاړسوب کوی تقرح بیا ورسته چی کیږی ته رامنځ پاړسوب الجلدی تحت کی برخو مقبنی په کله کلهته دی چی وی مشخص او ورته ته قرحاتو نور ناروغیو دی د یی قرحی. Pseudobuboesوصف غټی ډیری د وایی

. راځی کی اختلاطاتو په یی تحول ته خباثت اا نادر او کیدل ته رامنځ سوشکل او تخریب د غړو جنسی د ، کیدل ته رامنځ

د: پلټنی څخه نسج د قرحی یا سمیرد او ګیمزا د چی پیښو leishman’sجوړول مثبتو په کیږی تلوین وسیله په درنګود کی داخل په مایکروفاژونو د . bipolar inclusionsکی کی حالRتو دوه په کیږی لیدل شکل ضرورت بیوپسیپه ته

دوهم او وی منفی سره ډول تکراری په سمیر ولی شی تشخیص دونوانوزیس کیس نظره له کلینیک د چی هرکله لومړی پیښیږیشی . کړل رد کی په تحول ته خباثت داچی

او: . تشخیص شانکر د باید ناروغی کوی کومک کی تشخیص په سمیر او مورفولوژی مشخصه او منظره کلنینکی تاریخچه،. شی تفریق څخه شانکروید

111

: تداوی تر: درمل ټول کیږی خلاصه ډول لRندی په چی کیږی استفاده څخه بیوتیکونو انتی د کی تداوی بالخاصه ناروغی د. شی جوړه قرحه څو تر استعمالیږی وخته هغه

Doxycycline, 200 mg daily for 3 weeksAzithromycin, 1 g once a week for 3 weeksErythromycin base, 2 g daily for 3 weeks

Lymphogranuloma venereum )LGV(

د عامل ناروغی دریو )chlamydia trachomatis )L1,L2,or L3د له د Serovarseیو چی ده څخه. انتقالیږی وسیله په تماس ګرنولوما جنسی د مخی له خاصیت ددی کوی ماوفه سیستم لمفاوی سره سرعت ډیر په چی دا

. کیږی تفریق څخه انګوینل ګرنولوما یا وینیوریم

: منظره ( کلینیکی ( . دماوفه تکنیشنان دلRبراتوار او نرسان ، داکتران پرسونل طبی انتقالیږی وسیله په تماس جنسی د ناروغی . د دوره تقریخ د ناروغی شی کیدلRی منتن ډول تصادفی په هم پخپله کبله له تماس د سره تر ۳موادو پوری ۱۲څخه ورځو

. شویدی. پیژندل مرحلی دری ناروغی د نظره له مورفولوژی د مرحله ده ګذری ابتدایی ، عرضی غیر او herpetiformیو . وی نه یی لیدلRی او وی نه هم متوجه ورته څوک حتی کی حالRتو اکثرو په چی ده عبارت څخه افت پاپیولر دوهمهیا

د inguinal syndromeد مرحله ناروغ چی وی موجود اعراض بنیوی نزد په ناروغ د کی مرحله دی په یادیږی نوم پهد وختونه ځینی او عقداتو لمفاوی د برخو ) femoral lymph nodesمقبنی ،( Buboپاړسوب وی موجود

دبل یو وسیله په لیګامنټ مقبنی د دوی نو ولری پاړسوب سره ډول ځایی یو په غوټی لمفاوی ګروپه دواړه چی وختونه ځینیورته نوځکه کوی غوره شکل ناوی د برخه ماوفه او شوی جدا . Sign of grooveڅخه بو بو د شانکروید د وایی

یی څنډی چی سینسونه متعدد یی کی حقیقت په او راوځي چرک څخه ځایه څو بوبو دلته underminedپرخلاف . د تعقیب په ددی اا اکثر وی جوړکړی . external iliac nodesوی ناروغی د کیږی ته رامنځ کی په هم پاړسوب

مرحله کی Genito-anorectal syndromeد دریمه اعضاوو جنسی په کی مرحله دی په چی یادیږی نوم پهد Rا معمول چی کیږی ته رامنځ تغیرات تقرحی او . anorectalهایپرپلاستیک تظاهرات دا وی ملګری ورسره هم تغیرات

د یی تظاهر مشخص چی کیږی دلیدل کی ښځو په او) Esthiomeneزیاتره حالت تقرحی مزمن فرج دelephantiasis راتللی ته منځ هم کی اعضاوو جنسی په نارینه د تغیرات مشابه شی ته رامنځ کی وخت یوه په چی

ن داشا د اعضاوو جنسی د ښځو د یواځی اصطلاح دا ځکه نو کیږی لیدل کی ښځو په یی کیسونه ډیر چی دا خو شی. ) دیږی یا نوم په کاریږی لپاره شکل سو

: پلټڼی د ولی وی نه ممکن Rا معمول تثبیتول میکروب عامل د کبله له کیدو منتن د وسیله په میکروبونو بکتریایی ثانوی د

bubo د څخه چرک د giemsa’s stainد کی هغی په او جوړول سمیر وسیله elementaryپهbodies . تثبیتول

.دFrei’s test ( متروک یو چی ( Intradermal testsاجراکول ، دی .) ( ګلوبولینیمیا ګاما هایبر وی لوړ لیول ګلوبولینونو د سیروم د Rا معمول کی وینه په

112

( د نتیجه ټسټ د چیرته که معلوموی لیول بادی انتی د چی ټسټ سیرولوژیک ټسټ کامپلیمانټ ۱:او پوری ۶۴. کیږی ګڼل مثبت ټیسټ کی صورت دی په نو وی

ناروغ: تشخیص چیرته جنسی High risk sexual behaviourکه په سره ډول ګذری په ناروغ که او ، ولریاو موجودیت نښو کلینیکو مشخصو نورو د شوی، متوجه وی نه پ©ښه ورته Rل ناروغ Rا معمول چی شوی ته رامنځ افات کی برخو

. . شی کړل تقریق څخه شانکروید د باید ناروغی تشخیصوی ناروغی موجودیت اعراضو بنیوی دسایکلین: تداوی د ۲۰۰دوکسی کی ورځ په ګ . ۲۱م اریترومایسین یا او لپاره د ۲ورځو ورځ هره . ۲۱ګ د لپاره ورځو

لپاره کولو لری د درد د او ت تطبیقا ګرم لپاره سندروم د . NSAIDمقبنی او کول تخلیه fluctuant buboتوصیه. شی داخله ته ځای دافت څخه پوستکی نورمال د باید ستن البته چی کول

Gonococcal infection

عامل ناروغی او . neisseria gonorroeaeد اپیتیلیم فرشی خشت ، کوی ماوفه اپتیلیم یی استوانه میکروب دا ده : . ، اهلیل کی وو نارینه په کیږی ماوفه ځایونه لRندی خاطر همدی په نو کیږی منتن نه Rا معمول اپیتیلیم Littre’sترانزیشنل

gland اوCowper’s gland . او غدوات، برتولین اهلیل، کی ښځو په اپیدیدایمس او کڅوړی، منوی پروستات،Skene’s gland غا . ىرحم ماوفه کی جنسو دواړو په ریکتم او بلعوم شی کیدای همدارنګه تیوبونه فالوپین او ړه

. شی. امیدواره ښځه ماوفه چیرته که انتقالیږی اسانی په ته وو نارینه څخه ښځو د نسبت ته ښځو څخه وو نارینه د ناروغیوګرځی باعث سترګوماوفیت د ماشوم زیږدلی نوی د شی کولRی وخت پر تولد د ممالکو. وی مترقی واقعات په ناروغی د کی

دی ) شوی کم ډول مجموعی اوس( in heterosexual men and womenپه یی کی ښځو ځوانو په ولی . په دی شوی ت زیا کی بارانو جنس هم په واقعات ناروغی ددی همدارنګه دی شوی زیات ترقی واقعات پر کی مخ هیوادونو

واقعات ناروغی ددی کی افریقا په ډول په مثال د کوی فرق احصایه دا اهلیل ۱۰بیا د وو نارینه د کی اسیا په او رسیږی ته ٪ او تشکیلوی ګونوکوک سبب عام یو التهاب چی %30د څخه کسانو هغو commercial sex workersد

. اووسی ناقلین ناروغی د شی کیدای

منظره . کلینیکی مختلفو: په شی کیدای ګونوریا نظره له کلینیک د ده پوری ورځو پنځه تر څخه یو د دوره تفریخ د ناروغی د. شی ته رامنځ سره شکلونو

Asymptomatic infectionSymptomatic infection in maleSymptomatic infection in femaleMetastatic infection

. اا اکثر انتانات اندوسرویکال او غاړی د درحم لری نه عرض کوم انتان کی پیښو زیاتره بلعوم او کوم( often)دریکتم. وی عرض بیدون ناکله کله انتان اهلیل د او ورکوی نه اعراض

د دناروغی نوعه ترین عام ترټولو کی وو نارینه ناروغ Anterior urithritisپه کی نوعه دی په چی ده حالت : څخه اهلیل د ادرار، دردناک کیږی خلاصه ډول لRندی په او لری purulent, profuse, thick andاعراض

creamy discharge خلفی اهلیل د التهاب شی کیدای همدارنګه پاړسوب او احمرار فوحی د اهلیل د خارجیدل، . په اختلاطاتو حادو د چی مزمن، او حاد شویدی ویشل برخو دوه په اختلاطات کی وو نارینه په وکړی سرایت هم ته برخی

غدواتو د کی او (tysonitis, litritis)جمله epididymitisاو , prostatitis, cystitisالتهاب

113

د. چی شو لیدلRی کی حالRتو بیشرفته په هم ماوفیت انساجو مجارو د مجرا جنسی بولی د علاوه څخه لدی راځيperiurethral abscess د .median rapheاو شی ګرځیدای باعث کیدو منتن د

برخه انتخابی لپاره ماوفیت د انتان د لری نه اعراض کوم Rا معمول انتان ګونوکول جنسی کی ښځو endocervicalپهcanal په چی کیږی . ۷۵ګڼل چی دسچارچ مهبلی وی ملګری ورسره هم کیدل منتن برخی د اهلیل د کی ٪واقعاتو

، شی ولیدل وی اندازه زیاته یا او اندازه کمه په Dysuriaممکن ، frequency وخت پر کولو ادرار د اوurgency . التهاب، غدواتو بارتولین د شی ولیدل لری اعراض چی کی ښځو هغو او skenitis, proctitisپه

PID راځی کی جمله په التهاباتو حادو د کی ښځو ectopicپه pregnancy اوtubal factor infertility. دی مثالونه اختلاطاتو مزمنو د کی ښځو په

د چی شی کولRی انتان چی )disseminated Gonococcal infection )DGIګونوکوکل وګرځی باعث. کړی ته رامنځ علایم او اعراض مربوطه او ماوفیت عظامو او زړه ، ینی مفاصلو، ، جلد د یی کی نتیجه به

کی: پلټڼی صورت په دماوفیت ریکتم د او بلعوم د همدارنګه او جوړول سپیسمین څخه دسچارج د سرویکس د او اهلیل دکی . صورت دی په نو وی ګونوکوک عامل چیرته که کول تلوین وسیله په سټین ګرام د او جوړول سواب څخه برخو ماوفه د

او خارج په حجراتو د او لری شکل ورته ته پښتورګی چی اورګانیزمونه منفی ګرام او مورفونه پولی لRندی مایکروسکوپ تر . زیات جوړول سمیر داسی د کی وو نارینه په شو لیدلRی وی موجود کی دواړو منفی sensitiveداخل غلط کم ډیر وی

پپه ولی نشته ضرورت ته کلچر کی واقعاتو نورو بغیر څخه انتان د ریکټم او بلعوم د کی وو نارینه په ځکه نو ۲/لری برخو ۳ (. دوه لپاره کلچر د وشی استفاده څخه کلچر د باید کی ښځو په خاطر همدی په نو وی منفی سمیر کی ناروغانو ښځینه

لکه میډیا انتخابی غیر کیږی اخستل کار څخه میډیا لکه selective mediaاو chocolate agarډولهThayer-Martin medium اوchacko-Nair medium )

لری: تشخیص تړاو پوری نښو لRندی په تشخیص انتان ګونوکوکل د ( موده لنډه تفریخ تر ۱د (۵څخه پوری ورځو ډسچارج کریمی او غلیظ سره پیمانه زیاته په د کی مورفونو پولی په لRندی سټین ګرام تثبیتیدل ICDCتر. والی مثبت کلچر د کی ښځو په

. شی تفریق ګرځی باعث التهاب د اهلیل د چی څخه ناروغیو هغو ټولو نورو د باید ناروغید: تداوی او شی ونه کارونه سقیل او درانه همدارنګه وشی، اجتناب څخه عمل جنسی د باید وخت پر انتان فعال د

. ناروغ څخه درملو دلRندی یو کی صورت دی په نو ورکړی وی نه اختلاطات ناروغی که وشی ډډه څخه اخستلو د الکهولوشو : کولRی توصیه سیفکسیم azithromycinته یا دوز، فمی ځل یو ګرامه وه هم ۴۰۰د اویا دوز واحد فمی ګ م

کی ۲۵۰سیفتریاکسون صورت دی په نو وی اختلاطی چیرته که ولی ، کوی کفایت شکل په دوز یو د عضلی ګ مسیفیکسیم یا او لپاره ورځو اوه د دوز عضلی ګرام یو کی ورځ په لپاره ۴۰۰سفتریاکسون ورځو اوه د ځلی دوه ورځی د ګ م

. کیږی توصیه ته ناروغ

Chlamydial genital tract infection

114

: اسباب

115