CHAPTER 8 บรรจภณฑเพอการน าเขาและสงออก

(Shipping Packages)

อาจารย ธนภทร ธชพนธ

เนอหาในบทเรยน • ปจจยในการพจารณาบรรจภณฑเพอโลจสตกสและการสงออก • ความเสยหายทเกดขนในการกระจายสนคา • การบรรจภณฑเพอการสงออก

วตถประสงคของบทเรยน • นกศกษามความรความเขาใจเกยวกบปจจยในการพจารณาบรรจภณฑ

เพอโลจสตกสและการสงออก • นกศกษาทราบถงปจจยทกอใหเกดความเสยหายในการกระจายสนคา • นกศกษามความรความเขาใจเกยวกบการบรรจภณฑเพอการสงออก

ปจจยในการพจารณาบรรจภณฑเพอโลจสตกสและการสงออก

ปจจยพจารณาการบรรจภณฑเพอการขนสง ม 5 ขอ ดงน

1. ปจจยเกยวกบลกษณะความเสยหายทอาจเกดขนกบสนคา 2. ปจจยเกยวกบความประหยดในระบบการขนสงและกระจายสนคา 3. ปจจยดานการผลตสนคา 4. ปจจยดานความสะดวกในการใชงานของผบรโภค 5. ปจจยดานการสอสารกบผทเกยวของในระบบการขนสง

1. ปจจยเกยวกบลกษณะความเสยหายทอาจเกดขนกบสนคา

1. ควรทราบเกยวกบธรรมชาตของสนคาวามคณสมบตตางๆ อยางไรบาง รวมถง

ภาชนะบรรจทใช – คณสมบตของกายภาพสนคา เชน ของแขง ของเหลว และกาซ – คณลกษณะหรอธรรมชาตของสนคา เชน แตกหกงาย มกลน และบดเนางาย – สนคาถกท าใหเสยหายไดอยางไรบาง เชน การชนหรอกระแทก การสนหรอเขยา

2. ควรทราบรายละเอยดระบบการขนสงทใช (วธขนสง/สภาพแวดลอม) – ความเสยหายจากเหตการณตางๆ ทอาจเกดกบสนคา เชน การสนสะเทอน

– ความเสยหายจากสภาพแวดลอม เชน ความชน ไอน า แสงแดด – ความเสยหายจากพวกสงมชวต และสงปนเปอน

2. ปจจยเกยวกบความประหยดในระบบการขนสงและกระจายสนคา

• ค านงถงขนาด น าหนก จ านวน ปรมาตร และเสถยรภาพของสนคาวามความ

เหมาะสมกบอปกรณหรอพาหนะตางๆ ทเกยวของในการเคลอนยาย การเกบรกษา และขนสงหรอไม จะสามารถท าใหเกดความเหมาะสมเพอใหเกดความประหยดในระบบการขนสงไดอยางไร

3. ปจจยดานการผลตสนคา

1. การปดภาชนะบรรจ มวธปดอยางไร 2. ภาชนะทใชบรรจสนคามความเหมาะสมดานขนาด และรปทรงกบระบบการ

บรรจภณฑหรอไม 3. การเสรมความแขงแรงของภาชนะบรรจในระหวางการผลต มความแขงแรง

หรอไม 4. การจดสนคาเปนหนวยเดยวท าไดหรอไม อยางไร 5. การล าเลยงหรอเคลอนยายระหวางบรรจ ซงภาชนะบรรจมขนาดทเหมาะสม

กบอปกรณล าเลยง หรอเคลอนยายหรอไม

4. ปจจยดานความสะดวกในการใชงานของผบรโภค

1. ภาชนะบรรจจ าเปนตองเปดหรอปดบอยหรอไม 2. เมอสนคาถงทแลว ภาชนะบรรจน ากลบมาใชงานใหมไดหรอไม 3. เมอใชงานแลวจะมปญหาตอนทงหรอไม 4. ภาชนะบรรจจ าเปนตองมรเจาะหรอหหวพกพาไปไดสะดวกหรอไม 5. สามารถเปลยนรปแบบของภาชนะบรรจเพอการแสดงสนคาไดหรอไม 6. มประโยชนหลงการใชหรอไม

5. ปจจยดานการสอสารกบผทเกยวของในระบบการขนสง

1. รายละเอยดเกยวกบสนคา เชน ชนด แบบ สวนประกอบ สวนผสม วนทผลต

ประเทศทท าการผลต วนทบรรจ อายเทาใชงาน

2. วธปองกนความเสยหายแกสนคาระหวางขนสง เชน ท าเครองหมายแสดงวธการวางสนคาทถกตอง หามไมใหใชตะขอ อยาตากฝน อยาวางของหนกทบ

ความเสยหายทเกดขนในการกระจายสนคา (Distribution Hazards)

ความเสยหายทเกดขนในการกระจายสนคา สามารถแบงออกได ดงน

1. ความเสยหายจากการขนถายล าเลยง 2. ความเสยหายจากการขนสง 3. ความเสยหายจากสภาพอากาศ 4. ความเสยหายจากสงมชวต 5. ความเสยหายจากสาเหตอน

1. ความเสยหายจากการขนถายล าเลยง

• การขนถายหรอการโยกยาย ล าเลยง เปนการเคลอนยายสนคาจากต าแหนงหนงไปยงอกต าแหนงหนง ในระยะทไมไกลมากนก ความเสยหายจากการขนถายล าเลยง มกเปนความเสยหายในทางกลโดยทเกดมากทสด คอ การตกกระแทกในแนวตง และรองลงมาคอ การกระแทกกนเองของหบหอในแนวนอน

• ปจจยทมผลตอความเสยหายจากการขนสงม ดงน 1. น าหนกของสนคา 2. ขนาดและรปทรงของสนคา 3. ลกษณะของการล าเลยงขนถาย 4. ลกษณะของสนคา 5. จ านวนครงของการขนถาย

1. น าหนกของสนคา

• สนคาทมน าหนกมาก เชน เกน 50 กโลกรม (พบวามการตกกระแทกบอยกวา)

• น าหนกบรรจสนคาทเหมาะสมในการขนถายอยระหวาง 10-25 กโลกรม ซงไมหนกจนแบกไมไหวและท าตก หรอเบาเกนไปจนถกโยนได

• สวนสนคาทน าหนกเกน 25 กโลกรม ไมเหมาะสมกบการล าเลยงดวยแรงงานคน

2. ขนาดและรปทรงของสนคา

• เชน สนคามขนาด (กxยxส) มากกวา 70x50x50 เซนตเมตร และมน าหนกเกน 25 กโลกรม ไมเหมาะสมกบการล าเลยงดวยแรงงาน เพราะจะเกดการตกกระแทกไดงาย ถาเปนการล าเลยงดวยสายพาน สนคาทมฐานแคบและรปทรงสงมโอกาสตกหลนจากสายพานมากกวาสนคาทมฐานกวางและเตยกวา

3. ลกษณะของการล าเลยงขนถาย

• จ านวนครงและระยะการตกกระแทกของสนคาขนอยกบสภาพการขนถาย เชน การขนถายจากระดบสง-ต าแตกตางกน มโอกาสตกกระแทกมากกวา ถาสามารถขนถายสนคาดวยอปกรณชวยยก (เชน รถยก) โดยใชหลกการขนถายสนคาทระดบเดยวกบอปกรณนน จะท าใหจ านวนครงของการตกและระยะตกโดยเฉลยลดลงไดมาก

4. ลกษณะของสนคา

• สนคาทบอบบางหรอมชนสวนแตกหกงาย ยอมเสยหายหากไมไดรบการหบหอหรอการปองกนทเพยงพอ

5.จ านวนครงของการขนถาย

• ถาในการขนสงกระจายสนคาตองโยกยายขนถายล าเลยงหลายจดหลายครง ยอม

มโอกาสเสยหายมากกวา เชน ในการขนสงไปตางประเทศ ความเสยหายนจะเกดขนไดมากกวาการขนสงในประเทศ เนองจากมจดทขนถายมากครงกวา

2. ความเสยหายจากการขนสง

ความเสยหายในการขนสงสามารถแยกความเสยหายตามยานพาหนะชนดตางๆ ดงน 1. การขนสงโดยรถไฟ 2. การขนสงโดยรถยนต 3. การขนสงโดยเครองบน 4. การขนสงโดยเรอ

1. การขนสงโดยรถไฟ

• ความเสยหายมกเกดจากการกระแทก เนองจากการกระแทกของหวรถไฟ • นอกจากนยงมความเสยหายทเกดจากการกดทบของหบหอสนคาทวางซอนกน

• ความเสยหายทเกดจากการกระแทก โดยทวไปแลวความเสยหายในลกษณะนจะไมรนแรง หากการบรรจสนคาท าไดแนนพอด และภาชนะบรรจมความแขงแรงในระดบปกต แตความเสยหายจากการสนสะเทอนนนมความส าคญมาก ส าหรบสนคาประเภทเครองใชไฟฟาและอปกรณทางวศวกรรมบางชนด

• ความรนแรงของการสนสะเทอนจะมากหรอนอยขนอยกบความเรวของรถ สภาพของราง และสภาพของรถ

2. การขนสงโดยรถยนต

• ความเสยหายสวนใหญเกดขนจากการสนสะเทอน ซงความรนแรงมากนอย

ขนอยกบสภาพถนน คณสมบตของสนคา ระบบเครองยนตและการสปรงตวของรถ สถาพถนนบางพนทมผวถนนไมเรยบสม าเสมอ จงอาจท าใหเกดความเสยหายตอตวสนคาไดมาก เพราะมผลใหการสนสะเทอนรนแรง

• หากบรรจสนคาในหบหอหรอในยานพาหนะไมแนนพอ มชองวางหรอหลวมเกนไป โอกาสทสนคากระทบกระแทกกนเองในระหวางการขนสงกเกดขนมาก มผลใหสนคาบางชนดแตกราว เสยหายได

2. การขนสงโดยรถยนต (ตอ)

• นอกจากการสนสะเทอน ความเสยหายจากน าหนกกดทบกรณทรองซอนสนคา

หลายชนเกนไปกสามารถเกดขนได • ความเสยหายจากการเกดอบตเหตซงการขนสงทางรถยนตมอตราการเกด

อบตเหตสงกวาการขนสงโดยยานพาหนะอน ตลอดจนความเสยหายจากสภาพดนฟาอากาศ ซงในประเทศไทยทส าคญ คอ น าฝน ความชน แสงแดด รวมทงความเสยหายจากการถกคนลกขโมย เปนตน

3. การขนสงโดยเครองบน

• เนองจากน าหนกบรรทกเปนขอจ ากดส าคญของการขนสงทางอากาศ ดงนนภาชนะบรรจทใชส าหรบการขนสงวธนมกเนนใหมน าหนกเบาทสดเทาทจะท าได การขนสงวธนมความเสยหายนอยทสด และใชอปกรณชวยในการขนถายอยแลว

• ความเสยหายหลกของสนคาทเกดขนเปนผลจากการสนสะเทอนทความถสงจากการท างานของเครองยนต และสภาพในทองเครองบนบรรทกตขนสงสนคาทมอณหภม และความดนต า

4. การขนสงโดยเรอ

• การขนสงโดยเรอโดยเฉพาะอยางยงเรอเดนสมทร พบวาเกดความเสยหายไดหลายลกษณะ ทงทางกล ทงจากสภาพดนฟาอากาศ ความเสยหายจากสงมชวต เพราะเปนการขนสงระยะไกล ตองใชการล าเลยงขนถายหลายทอด จงเกดความเสยหายแกสนคาขนไดมาก เชน จากการสนสะเทอน

• การขนสงทางเ รอตองมการขนยายล า เ ลยงสนคาหลายจด มกจะมการสนสะเทอนทมความถต าจากการท างานของเครองยนต นอกจากนการโคลงของเรอจะท าใหเกดการกระแทก และแรงกดขนได โดยเฉพาะกบสนคาทอยชนลาง

3. ความเสยหายจากสภาพอากาศ

• ความเสยหายจากสภาพอากาศนนมความสมพนธโดยตรงกบสนคา เชน จากน าฝน ไอน าทะเล การกลนตวของไอน าทชนจดในเรอ ความชนสมพทธในอากาศ ปรมาณความชนในสนคาและภาชนะบรรจ รวมทงอณหภมของอากาศและความชน ตางกมความสมพนธซงกนและกน และสงผลตอความเสยหายของสนคา เชน การเปลยนแปลงอณหภมโดยทนทท าใหเกดการกลนตวของความชนบนภาชนะบรรจและสนคา จงเปนผลใหเกดความเสยหายกบตวสนคา

เมอเกดการเปลยนแปลงความชน มผลตอการเปลยนแปลง

ตอคณสมบตของสนคา ดงน

1) การเปลยนแปลงทางกายภาพ (Physical Changes) เชน สนคาเครองหนงจะแหงแขงหากอากาศแหง ขนมปงกรอบจะนมและออนตวเมอชน

2) ก า ร เ ป ล ย น แ ป ล ง ท า ง เ ค ม ฟ ส ก ส ( Physicochemical

Changes) เชน เกลอปนและน าตาลจบเกาะตดกนเปนกอน การเกดหยดน าเกาะทสนคาเนองจากความแตกตางของอณหภมและความชนของอากาศ ทจดเรมตนและจดปลายทาง

3) ก า ร เ ป ล ย น แ ป ล ง ท า ง ด า น จ ล ช ว ว ท ย า (Microbiological

Changes) เชน การเกดเชอรา หรอบกเตรทความชนสง ๆ

เมอเกดการเปลยนแปลงความชน มผลตอการเปลยนแปลง

ตอคณสมบตของสนคา ดงน (ตอ) 4) การเปลยนแปลงทางเคม (Chemical Changes) เชน การเกดสนม

เหลก การกดกรอนของโลหะ 5) การเปลยนแปลงทางเอนซายมาตค (Enzymatic Changes)

โดยเฉพาะในอาหารส าเรจรปท าใหสนคาเนาบด เสยหาย หรออายการเกบรกษาของอาหารสนลง

4. ความเสยหายจากสงมชวต

• ความเสยหายจากสงมชวต หรอเรยกวา Biological Hazards เกดจาก

สงมชวตทอยในสภาพแวดลอม ไดแก สงมชวตขนาดเลก เชน เชอบกเตร เชอรา แมลงชนดตางๆ และหน ตลอดจนจากการกระท าของมนษย ท าใหสนคาเสยหาย เชน อาหารเสยเพราะมราขน สนคาถกหนหรอแมลงกดแทะท าลาย สนคาถกลกขโมย หบหอถกแกะหรอเปดท าลาย

• การปองกนพวกหนโดยวธทวไปท าไดโดยการรกษาความสะอาดของคลงสนคา สวนการปองกนเชอราและบกเตรนนตองพยายามควบคมสภาพแวดลอมในการเกบสนคาไมให ชนเ กนไป เพราะความชนจะท าใหบก เตรและเ ชอรา เจรญเตบโตไดด

4. ความเสยหายจากสงมชวต (ตอ)

• ในกรณทเปนสนคาแหง อาจใชวธบรรจในภาชนะบรรจทตานการซมผานของ

ไอน าสงๆ และใชสารดดความชนชวยเมอเกดการกลนตวของความชนในสนคาเมออณหภมลดต าลง

• ส าหรบพวกแมลงอาจปองกนไดโดยใชหบหอทแขงแรง มความหนาเพยงพอ และผวภาชนะทเรยบจะปองกนแมลงมาวางไขบนภาชนะบรรจไดดกวาผวทหยาบและมรอยพบ

• กรณของการถกลกขโมยโดยมนษย อาจปองกนโดยหบหอทแขงแรง ไมมขอมลบนหบหอทจะท าใหรวาสนคาทอยขางในคออะไร แตใชรหสสนคาแทน

5. ความเสยหายจากสาเหตอน

• ความเสยหายจากการเกบในคลงสนคา ระหวางรอการขนสงหรอรอการจ าหนาย

นน หากมการเกบสนคารอไวในคลงสนคา ซงตองมการวางเรยงซอนกนเพอประหยดเนอท การจดเรยงทไมเหมาะสมหรอการเรยงซอนสงเกนกวาระดบความสงวกฤต หบหออาจยบตวและเกดการโคนลม ซงนอกจากจะท าใหสนคาเสยหายแลว ยงอาจกออนตรายแกผทท างานอยในบรเวณนนดวย

• ความเสยหายจากอบต เหต วนาศภย การสงผดท อคคภย ภยธรรมชาต (อทกภย วาตภย)

5. ความเสยหายจากสาเหตอน (ตอ)

• ความ เ ส ยหาย ในลกษณะของการปน เ ป อน (Contamination

Hazards) เชน การถกปนเปอนโดยสนคาทวางอยใกล เชน – เปอนหมกพมพ หรอสนมจากสงทวางอยใกล – ไดรบความชนจากสนคาทวางอยใกล – สนคาทอยใกลรวออกมาเปอนเนองจากภาชนะบรรจของสนคานนเสยหาย – ความเสยหายทเกดจากการดดซม – กลนหรอไอจากสารทอยในตหรอคลงสนคาเดยวกน

การบรรจภณฑเพอการสงออก ปจจยพจารณาการบรรจภณฑเพอการสงออก ม 5 ขอ ดงน

1. ลกษณะธรรมชาตของผลตภณฑ

2. สภาพตลาดในตางประเทศ 3. ลกษณะวธการ เสนทาง และระยะเวลาในการขนสง 4. กฎระเบยบทเกยวของในตลาดตางประเทศ 5. ตนทนและการประเมนคาใชจายของบรรจภณฑ

1. ลกษณะธรรมชาตของผลตภณฑ

• การบรรจภณฑของสนคาแตละประเภทมความแตกตางกน ขนอยกบความเหมาะสมของสนคาน นๆ เชน สนคาอตสาหกรรม สนคาประเภทอาหารส าเรจรป สนคาหตถกรรม หรอสนคาเกษตรกรรม การหบหอจงมความแตกตางกนไป ทงในแงวสด การออกแบบ และกระบวนการบรรจหบหอ ทงเพอการคาปลกและคาสง

2. สภาพตลาดในตางประเทศ

• ตองศกษาวาตลาดในตางประเทศมการแขงขนกนหรอไม อยางไร • พจารณาถงขอมลเกยวกบพฤตกรรมของผบรโภคในตลาดตางประเทศ เกยวบ

การใชสนคา วธการ ปรมาณสนคาทลกคาใช เพอทจะตดสนใจไดถกตองวาควรหบหอในลกษณะเพอการขายปลกหรอหบหอรวม เพอใหตรงตอความตองการของลกคา

• มการศกษาถงคแขงในตางประเทศวามการบรรจหบหอกนอยางไร รวมทงลกษณะการจดจ าหนายสนคาในตางประเทศ

3. ลกษณะวธการ เสนทาง และระยะเวลาในการขนสง

• ส ารวจวธการขนสงสนคาไปยงตลาดวามวธใดบาง เชน ทางเรอ ทางบก หรอทางอากาศ

• ระยะเวลาโดยเฉลยในการขนสงถงตลาด • วธการล าเลยงสนคา ณ ประเทศปลายทาง

4. กฎระเบยบทเกยวของในตลาดตางประเทศ

• โดยทวไประเบยบและขอหามทควรค านงถงมดงน

– วสดทใชท าหบหอ – ชนดและประเภทของสนคา – วธการบรรจ – การท าเครองหมาย

4. กฎระเบยบทเกยวของในตลาดตางประเทศ (ตอ)

• เพอไมใหเกดปญหาการปฏเสธไมยอมรบสนคาจากตางประเทศ ผสงออกอาจตดตอสอบถามขอมลจากหนวยงานทเกยวของ ไดแก – กรมสงเสรมการสงออก กระทรวงพาณชย ศนยการบรรจหบหอไทย สถาบนวจยวทยาศาสตรและ

เทคโนโลยแหงประเทศไทย และสมาคมบรรจหบหอไทย – สถานเอกอคราชทตของประเทศตางๆ ในกรณทยงไมทราบขอมลรายละเอยดจากหนวยราชการใน

ประเทศ – ผซอหรอผแทนจ าหนาย โดยมการสงตวอยางการหบหอ ขอมล ปายฉลากและรายละเอยด โดยขอใหม

หนงสอยนยนจากบรษทผแทนจ าหนายรบรองมาดวย – ไมควรน าสนคาทไมถกตองตามกฏหมายไปจ าหนาย รวมถงไมควรปลอมแปลงสนคาอนๆ – ไมควรหบหอแบบจงใจเพอเลยงภาษ และหลบหลกกฎหมายขอบงคบตางๆ

5. ตนทนและการประเมนคาใชจายของบรรจภณฑ

• การบรรจภณเพอการสงออก จ าตองค านงถงตนทนและการประเมนคาใชจายของบรรจภณฎ ตลอดจนการประกนภย

• เนองจากบรรจภณฑเพอการสงออกตองมความแขงแรง แนนหนากวาทใชในการขนสงภายในประเทศ รวมทงมขอจ ากดและกฎเกณฑตางๆ ทตองค านงถงของประเทศปลายทงนนๆ สงตางๆ เหลานลวนเปนการเพมตนทนในการผลตและบรรจหบหอ โดยทตนทนการบรรจภณฑจะขนอยกบตวแปรหลายอยาง เชน ปรมาณการผลตและบรรจ วสดทใชยงมตนทนดานการประกนภย (นอกจากตนทนการบรรจภณฑแลว ยงมตนทนดานการประกนภยดวย)

5. ตนทนและการประเมนคาใชจายของบรรจภณฑ (ตอ)

• ดงนนการศกษาและประเมนคาใชจายของการบรรจภณฑเพอการสงออก จงเปนสงส าคญในการพจารณาตดสนใจในสวนของการประกนภย ถงแมวาโดยปกตสนคาทสงออกไปจดจ าหนายยงตางประเทศ จะตองมการหบหอเปนอยางด แตกอาจเกดความเสยหายในระหวางการขนสงไดจากเหตตางๆ เชน

– เมออยระหวางการขนสงตนทาง เชน ระหวางรถยนตกบรถยนต – เมอขนสงผานทางเรอ เครองบน รถยนต หรอรถไฟ

– เมอขนของขนจากเรอททาปลายทาง – เมอขนของขนไปยงสถานทของลกคาในตางประเทศ (คลงสนคา)

ความรเพมเตม: ขนาดของแทนรองรบสนคา (Pallet) ทส าคญและ

ใชกนมาก ในการคาขายระหวางประเทศ มอย 4 ขนาด ดงตอไปน

1) ขนาด 1200x1000 มลลเมตร เปนขนาดทนยมใชในองกฤษ เนเธอรแลนด เบลเยยม ฟนแลนด และบางสวนในสหรฐอเมรกา และแคนาดา

2) ขนาด 1200x800 มลลเมตร ซงเรยกวา (Europallet) เปนขนาดทใชกนมากในประเทศในทวปยโรปสวนใหญ รวมท งสวเดน เดนมารก ออสเตรเลย และประเทศแถบตะวนออกไกล

3) ขนาด 1140x1140 มลลเมตร เปนขนาดทสอดคลองกบขนาดทก าหนดไวในมาตรฐานของ ISO เปนทนยมใชในญปน ออสเตรเลย และประเทศแถบตะวนออกไกล

ความรเพมเตม: ขนาดของแทนรองรบสนคา (Pallet) ทส าคญและใชกนมาก ในการคาขายระหวางประเทศ มอย 4 ขนาด ดงตอไปน (ตอ)

4) ขนาด 1219x1016 มลลเมตร เปนขนาดทนยมใชในสหรฐอเมรกาและแคนาดา ซงแปลงมาจากหนวยนว คอ 48x40 นว

ยโรพาเลท (Europallet)

ความรเพมเตม: ขนาดของแทนรองรบสนคา (Pallet)

ของประเทศไทย ตามมาตรฐานเลขท มอก. 588 มขนาดดงตอไปน

1) ขนาด 1100x1100 มลลเมตร เกณฑความคลาดเคลอน+5 มลลเมตร 2) ขนาด 1200x1000 มลลเมตร เกณฑความคลาดเคลอน+5 มลลเมตร