cháang táo nâa - cháang táo lăng: a proposal from the empirical evidence

S U T H I P A R I T H A T

ส ท ธ ป ร ท ศ น 107

ชางเทาหนา – ชางเทาหลง : ขอเสนอจาก หลกฐานเชงประจกษ **

Cha ang tao nâa - Cha ang tao lǎng : A Proposal from the Empirical Evidence

*นสตปรญญาโท สาขารฐศาสตร หมวดวชาการปกครอง มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. E-mail : [email protected] **ปรบปรงจากบทความของผเขยน เรอง “ชางเทาหนา-ชางเทาหลง: ขอเสนอจากหลกฐานเชงประจกษ” บทความเผยแพรในการสมมนาเครอขายวชาการวจย สายมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ครงท 2 ประจาป 2551 เรอง “มนษยศาสตรและสงคมศาสตร: พลงปญญาเพอพฒนาประเทศ” โดย คณะศลปะศาสตรและวทยาศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย รวมกบ คณะกรรมการเครอขายความรวมมอทางวชาการ สายมนษยศาสตรและสงคมศาสตร วนท 12 ธนวาคม 2551 ณ มหาวทยาลยธรกจบณฑตย กรงเทพมหานคร

*กตตศกด เจมสทธประเสรฐ Kittisak Jermsittiparsert

บทคดยอ การใหความหมายของสานวนชางเทาหนา - ชางเทาหลง ในปจจบน ตงอยบน

ตรรกะทวา ชางกาวเทาหนากอนเทาหลงเสมอ นามาซงการตความวาชางเทาหนาหรอผชาย หมายถงผนา และชางเทาหลงหรอผหญง หมายถงผตาม บทความชนน มงเสนอขอสงเกตบางประการจากหลกฐานเชงประจกษ โดยโตแยงตรรกะทใชอธบายความหมายของสานวนชางเทาหนา - ชางเทาหลง ในปจจบน และเสนอคาอธบายตลอดจนความหมายของสานวนชางเทาหนา - ชางเทาหลง ทควรจะเปน ซงผลจากการศกษาพบวา ชางมไดกาวเทาหนากอนเทาหลง ตรงกนขาม ในความเปนจรง ชางกาวเทาหลงกอนเทาหนาเสมอ ฉะนน เทาหนาหรอผชาย จงมอาจทจะหมายถงผนา และเทาหลงหรอผหญง จงมใชหมายถงผตาม หากแตนาทจะเปนการประนประนอมระหวางเทาหนาทอยขางหนาแตกาวทหลง กบเทาหลงทอยขางหลงแตกาวกอน



Abstract The definition of “Cháang táo nâa - Cháang táo lǎng” at the present time has

been interpreted as gender discrimination in that the fore legs of the elephant have taken a step first, whereas the hind legs have moved later. Metaphorically male is the fore legs, while female is the hind legs of the elephant. The former represents leaders, whereas the latter represents followers. This article aims to approach and scrutinize the maxim’s in-terpretation and give a real meaning as an empirical evident proposal. Logically, the mentioned maxim “Cháang táo nâa - Cháang táo lǎng” has been argued by empirical evident approaches. There have been plenty of arguments to contradict the previous maxim’s interpretation in this article. The study has revealed that, as an elephant takes its step, the hind legs firstly move and the fore legs move later. Thus, male represented by the fore legs may not be leaders; on the other hand, female represented by the hind legs may not be followers. It should be a compromise between male and female’s significance of roles to be interpreted as the fore and hind legs of the elephant.

คาสาคญ : สานวน, ชางเทาหนา, ชางเทาหลง, กลวเมย Keywords : Proverb, Cháang táo nâa, Cháang táo lǎng, Henpecked



บทนา คาพดของคนเรานน หากแบงอยาง

กว างๆ กพอทจะกล าวไดว ามอย ด วยกน 2 ลกษณะ คอ คาพดตามธรรมดาท วไปซ งมความหมายตรงๆ เมอกลาวออกไปแลวกสามารถทจะสอความหมายใหผฟงเขาใจไดทนท และคาพดทมความหมายโดยออม หรอมนยแฝงทลกซงเกนกวาความหมายตามธรรมดาดงเชนคาพดในลกษณะแรก เมอกลาวออกไปแลวผฟงจะตองขบคด พนจพจารณาจงจะสามารถเขาใจความหมายทแฝงอยได คาพดในลกษณะหลงนเรยกกนวา “สานวน” (เอกรตน อดมพร และ สทธโรจน วงศวทยาเจรญพฒนา, 2550: คานา)

หนงสอ “สานวนไทย” ของขนวจตมาตรา (2543: 1) อธบายถงทมาของสานวนวามมากมายหลากหลายแตกตางกนไป ทงจากธรรมชาต การกระทา สงแวดลอม แบบแผนประเพณ ลทธศาสนา การละเลน เรองแปลกๆ ทปรากฏขน นยาย นทาน ตลอดจนต านาน พงศาวดาร หรอกระทงประวตศาสตร โดยสานวนทม ทมาจากธรรมชาตนน สวนหนงกเกดขนจากการนาลกษณะหรอพฤตกรรมของ “สตว” โดยธรรมชาตมาใชเพอเปรยบเทยบหรอเปรยบเปรยกบสงใดสงหนง (สมชาย สาเนยงงาม, 2549: 61)

ทงน เปนททราบกนดวา “ชาง” ถอเปนสตวชนดหนงทถกนามาใชเพอกลาวเปรยบเทยบกบคนหรอพฤตกรรมของคนในรปของสานวน

อยเปนจานวนมาก ซงผรและนกวชาการหลายทานได เคยทาการรวบรวมไวบางแลว อาท อาจารยสมชาย สาเนยงงาม (2549) โดยรวบรวมสานวนทมคาวาชางประกอบอยดวยจากหนงสอ “สานวนไทย” ของขนวจตรมาตรา ฉบบพมพครงท 5 (2543) และหนงสอ “สานวนไทย” ของกรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ (2545) ไวไดถง 20 สานวน โดยทหนงในจานวนนนคอ “ชางเทาหนา” หรอจะเรยกใหสมบรณยงขนวา “ชางเทาหนา - ชางเทาหลง” ซงผเขยนเกดความสนใจและมขอถกเถยงบางประการอนเกยวเนองสมพนธ และเปนผลโดยตรงจากการตความสานวนทวาน อนเปนทมาและจดมงหมายสาคญในการศกษาของผเขยนครงน ชางเทาหนา - ชางเทาหลง: ทมาและความหมายในปจจบน

เปนทเขาใจตรงกนโดยทวไปวา สานวน “ชางเทาหนา - ชางเทาหลง” เปนสานวนทนาลกษณะบางประการของชางมาเปนอปลกษณ (Metaphor) (สมชาย สาเนยงงาม, 2549: 72) เพอเปรยบเปรย และสะทอนให เหนถงสถานะ บทบาท ตลอดจนหนาทของเพศชายและเพศหญงในบรบทของครอบครว อนเปนเอกลกษณสาคญของสงคมไทย

ในเบองตน ผเขยนไมทราบเปนทแนชดวาการใชอปลกษณทนาเทาหนาและเทาหลงของชาง มาเปรยบเปรยกบความเปนผชายและผหญง



ตามลาดบน เรมมใชกนมาตงแตเมอใดสมยใด แตเทาทพอจะพบเจอนน กเหนปรากฏมอยในวรรณกรรมชนสาคญของไทยตงแตสมยอยธยา

ซงถกชาระขนใหมเมอป พ.ศ.2374 คอ “โคลงโลกนต” โดยกลาวไววา

๏ ชายเฉกเทาหนาคช เคยงความ เทยบแฮ หญงเลหเชงหลงยาม คลาดเคลอน การกจคดงามตาม สดแต ผวนา เมยมงเหมอนดายรอย สอดเคลา ตามเขม ฯ โคลงโลกนต

โคลงบทนคงเปนสงยนยนความมตวตนของสานวน “ชางเทาหนา - ชางเทาหลง” ในสงคมไทยไดพอสมควร อยางนอยทสดกในสมยรชกาลท 3 ทไดมการตรวจชาระวรรณกรรมชนนขน ซงหากจะกลาวสบยอนใหไปไกลกวาน ผเขยนเชอวาแนวความคดเรองความเปนชางเทาหนา - ชางเทาหลง ของผชายและผหญงไทยนน นาทจะถกถายทอดมาอยางยาวนานแลวในสงคมไทย ดวยวถของวฒนธรรมแบบมขปาฐะจากปากตอปากของคนรนตอรน จนกระทงวฒนธรรมการเขยนเรอยมาจนกระทงการพมพเรมแพรหลายและเขามาเปนทนยมแทนท ทาใหการอธบายเรองราวตางๆ รวมถงสานวน “ชางเทาหนา-ชางเทาหลง” ไดแปรเปลยนมาถายทอดในรปของตวหนงสอซงจบตองไดแทน สงผลให

หนงสอจาพวก “พจนานกรม” หรอ “สานวนไทย” ทงหลาย จงเขามามบทบาทและอทธพลอย า งย ง ในการบญญต คว ามหมายและใหอรรถาธบายนยของสานวนนไปในทศทางทผเรยบเรยง เข าใจหรอปรารถนาให เปน อาท หนงสอ “๒,๐๐๐ สานวนไทย” ของ เอกรตน อดมพร และ สทธโรจน วงศวทยาเจรญพฒนา (2550: 57) ซงอธบายความหมายของสานวน ชางเทาหนา - ชางเทาหลง ไววา ผชายเปนผนา ผหญงเปนผตาม เชน ชวตครอบครวมนตองมระเบยบ มหวมหาง ใหผชายเปนชางเทาหนา แลวผหญงเปนชางเทาหลง อยางนครอบครวจงจะเรยบรอย

ในทานองเดยวกน พจนานกรม ไทย - องกฤษ (ออนไลน) ซงเปดใหบรการคนควาท www.thai2english.com1 ก ใหความหมายของ

1พจนานกรมดงกลาว พฒนาโปรแกรมแปลภาษามาจากโปรแกรม “Lexitron” ทพฒนาขนโดย ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกส และคอมพวเตอรแหงชาต (NECTEC)



สานวน ชางเทาหนา - ชางเทาหลง ไวคลายๆ กนวา ช า ง เ ท า หน า [cháang táo

nâa] [N] leader; husband Syn. สาม , ผนา lit., the fore legs of the elephant (Thai2english.com, 2008a)

ช า ง เ ท า หล ง [cháang táo lǎng] [N] follower; wife Syn. ภรรยา, ผ ต าม lit., the hind legs of the ele-phant (Thai2english.com, 2008b)

อยางไรกด แมวาทงหนงสอของ เอก

รตน และ สทธโรจน รวมถงเวบไซต Thai2eng-lish.com จะไดใหความหมายและยกตวอยางทพอจะเขาใจของสานวน “ชางเทาหนา - ชางเทาหลง” ไวพอสมควรแลว แตกยงมไดมการอธบายถงลกษณะ หรอจดททาใหนาเทาหนาและเทาหลงของชาง มาเปรยบแบบอปลกษณกบความเปนผนาของผชาย และความเปนผตามของผหญง ตามลาดบ เลยแมแตนอย

ชองโหวขางตนไดถกเตมเตมโดยหนงสอ “สานวนไทย” ของกรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ (2545: 98-99) ซงใหคาอธบายท ชดเจนไววา

“ชางเทาหนา” หมายถง มความสาคญเพราะเปนผนา โดยเปรยบสามเหมอนเทาหนาของชางซงออกกาวเดนกอนเทาหลง และ อาจารยสมชาย (2549: 72) จงมาขยายความตอวา สานวน “ชางเทาหนาน” เปนการนาเทาหนาของชางมาเปนอปลกษณ หมายถงผนา ทงนโดยนาคณสมบตทเปนทรจกกนดของเทาหนาของชางทกาวเดนกอนเทาหลงมาเชอมโยงกบคณสมบตของบคคลทเปนผนา ชางเทาหนา - ชางเทาหลง: ประเดนสทธสตรไทย

เนองจากสานวน “ชางเทาหนา - ชางเทาหลง” น เกยวพนอยกบการอธบายเรองความเปนผนา - ผตาม ของผชายและผหญง จงมกทจะถกนกสทธสตรนาไปใชเพออธบายลกษณะของความสมพนธเชงอานาจหนาทระหวางผชายและผหญงในสงคมไทยอย เสมอๆ โดยพยายามชให เหนถงความไม เทา เทยมกน หรอการมมาตรฐานซอน (Double standard) (กฤตยา อาช วนจกล และ กนกวรรณ ธราวรรณ, 2545: 45) ในโครงสรางของสงคม โดยกลาวยนยนแขงขนกนวาสงคมไทยนนเปน “สงคมบรษนยม”2 (Patriarchal)

2สรภพรรณ ฉตราภรณ. (2550: 245-246) อธบายวา สงคมบรษนยม หรอ สงคมปตาธปไตยนน เปนสงคมทบรษครองความเปนใหญ โดยรดรอนสทธเสรภาพของสตร ไมยอมรบศกยภาพของสตร และปดกนความสามารถในการสรางสรรคของสตร ซงในสงคมเชนน บรษจะมอานาจเบดเสรจ ทงทางดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง กฏหมาย แมกระทงในครอบครว บรษผเปนหวหนาครอบครวจะเปนผทออกไปทางานนอกบานเพอหาเลยงภรรยาและบตร สวนสตรมหนาทอยเฝาเรอนคอยปรนนบตสาม อบรมเลยงดบตร เปนแมบาน และเปนแมครว และเนองจากความเชอของสงคมประเภทน สตรจงถกกาหนดใหเปนผตาม รบคาสง และปฏบตตามคาสง ไรอานาจทงในครอบครวและในชมชน



(Pongsapich, 1997: 3) อนนามาซงการกอตวเกด ขนของขบวนการสทธสตร โดยเฉพาะในชวงหลงป พ.ศ.2475 เปนตนมา เพอเรยกรองใหมการแกไขกฎเกณฑทไมเปนธรรมสาหรบผหญง ในฐานะกลมผหญงทตองการการพฒนาและตนตวตอสงใหมๆ (นมนวล ยพราช, 2549: 103)

เพอใหมองเหนตวอยางทเปนรปธรรมชดเจน ผ เขยนจงขอยกตวอยางมหาวทยาลย ธรรมศาสตร ในฐานะสถาบนทางวชาการระดบสงซงแสดงตนวาใหความสาคญกบความเสมอภาคทางเพศ โดยจดตงโครงการสตรและเยาวชนศกษาขนต งแตป พ .ศ .2529 และนาสานวน “ชางเทาหนา - ชางเทาหลง” มาใชเปนชอหนงสอเลมหนงของโครงการฯ ทวา “เทาหลงยางกาว” (2542) โดยไดอธบายถงทมาของชอนไวดวยวา (สนทธ สทธรกษ, 2542: (9))

“เทาหลงยางกาว มาจากวล “ชางเทาหลง” ซงเปนรหสทางวฒนธรรมทใชกนอยางแพรหลายในสงคมไทย เราหยบเอา “รหสทางวฒนธรรม” นมาใช ไมใชโดยการนอมยอมตามความหมายดงเดมทกาหนดสถานภาพของผหญงในฐานะ “ผตาม” แตเพอสะทอนถง “กระบวนการยดกมและสรางความหมายใหม” ใหกบรหสทางวฒนธรรมดงกลาว”

ในล กษณะ เด ย วก น มหาว ทย าล ย เชยงใหม เปนอกสถาบนหนงทใหความสนใจในประเดนดงกลาว และจดตงศนยสตรศกษาขนเชนเดยวกน เมอป พ.ศ.2536 ซงสานวน “ชางเทาหน า - ช า ง เท าหล ง ” ก ได ถ กน ามาใช เปนสญลกษณ เพอเปรยบเปรยกบความเปนชายและความ เปนหญ ง ตลอดจนแสดงให เหนถ งความสมพนธเชงอานาจหนาทอกครง ผานชอรายการวทยของศนยฯ รายการ "ไมใชชางเทาหลง" ออกอากาศทางสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย จงหวดเชยงใหม คลนความถ FM 93.25 MHz. ทกวนศกร เวลา 05.30 - 06.00 น. และทางเวปไซต http://www.soc.cmu.ac.th/~wsc/radiolist.html (ศนยสตรศกษา คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม, 2550) โดยนยหนงนน นบไดวาเปนการสะทอนใหเหนถงการยอมรบในความมตวตนของวฒนธรรมในสงคมไทย ทจดวางใหผหญงเปนชางเทาหลง ผานการพยายามปฏเสธความเปนชางเทาหลงของชอรายการดงกลาว ชางเทาหนาออกกาวเดนนากอน: ปฐมเหตความเขาใจผด

ผลจากการศกษาการตความสานวนทมคาวา “ชาง” ประกอบอย รวมถงสานวน “ชางเทาหนา” โดย อาจารยสมชาย ซงศกษานกเรยนหญงระดบปรญญาตร ชนปท 2 คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยศลปากร วทยาเขตสารสนเทศ



จงหวดเพชรบร จานวน 30 คน ผลการศกษาพบวา ผตอบแบบสอบถามทง 30 คนตความสานวน “ชางเทาหนา” วาหมายถง “เปนผนา” ทงสน (สมชาย สาเนยงงาม, 2549: 80)

อาจารยสมชาย อธบายถงเหตทผตอบแบบสอบถามทง 30 คน ตความตรงกนเชนนวา เนองมาจากทงความหมายของชาง และรจกสานวน โดยสานวนทใช “อวยวะของชาง” เปนอปลกษณนน อาจใชคณสมบตเดนทเปนทรจกกนดมาเปนความหมายอปลกษณ และคนรนใหมกยงคงคดถงความหมายนอย ซงในกรณสานวน “ชางเทาหนา” อาจารยสมชาย กลาววา ผ ใชสานวนแตเดมเลอกใชคณสมบตเดนของ “ชางเทาหนา” กลาวคอ “ออกกาวเดนนากอน” มาเปนความหมายอปลกษณ และคนรนใหมทกคนกยงคงคดถงคณสมบตเดนดงกลาวไดตรงกบผทใชสานวนนมาแตเดม จงทาใหตความหมายสานวนดงกลาวไดตรงกน (สมชาย สาเนยงงาม, 2549: 80)

ทงน ผเขยนเองไดมโอกาสทราบจาก อาจารยโกวท วงศสรวฒน ตงแตศกษาอยใน

ระดบปรญญาตรแลววา แททจรงแลว “ชางมไดกาวเทาหนาเดนกอนเทาหลง” ในทางกลบกน “ชางกาวเทาหลงกอนทจะกาวเทาหนาเสมอ” ประกอบกบ เมอยอนกลบมาพนจพเคราะหถงลกษณะความสมพนธเชงอานาจหนาท โดยเฉพาะมตของบทบาทความเปนผนา - ผตาม ของผชายและผหญงในครอบครวไทย กยงนามาซงความนาสงสย ตลอดจนขอขดแยงทวา จรงหรอทชางเทาหนา (ผชาย) จะหมายถงการเปนผนา และชางเทาหลง (ผหญง) จะเปนเพยงผตาม ดงทเขาใจกนอยอยางดาดๆ ดงเชนในปจจบน ชางเทาหนา - ชางเทาหลง: ความจรงทไมไดรบความสนใจ

ความจรงประการหนงอนเปนตนเรอง และนบเปนหวใจสาคญของบทความชนนกคอ การพสจนดวยหลกฐานเชงประจกษเพอยนยนวา “ชางกาวเทาหลงกอน แลวจงกาวเทาหนาเสมอ” ดงทแสดงใหเหนในภาพท 1



ภาพท 1 การกาวเทาเดนของชาง (เรยงลาดบจากซายไปขวา และจากบนลงลาง) ทมา ผเขยน บนทกภาพเมอ วนท 5 พฤษภาคม 2551 ณ สวนสตวดสต (เขาดนวนา) กรงเทพมหานคร

จากภาพท 1 จะเหนไดวา โดยปกต ชางมกยนในลกษณะขาหนาและขาหลงดานขวามอเหลอมไปขางหนาของขาหนาและขาหลงดานซายมอเลกนอย ซงเมอชางเรมทจะกาวออกเดน จะเร มจากการก าว เท าหล งด านซ ายมอไปขางหนา ตามดวยการกาวเทาหนาดานเดยวกนออกไป แลวจงคอยกาวเทาหลงและเทาหนาดานขวามอ ตามลาดบ เปนจงหวะเชนน สลบกนไป

ทงน นอกจากการกลาวในชนเรยนแลว อาจารยโกวท (2549: 6) ยงเคยเสนอเรองทานองนลงในหนงสอพมพมตชน ฉบบวนพธท 6 ธนวาคม พ.ศ.2549 เพอเผยแพรขอเทจจรงทวาเวลากาวเดนนน ชางจะกาวเทาหลงกอนเทาหนา

เสมอ และเสนอขอสรปวาแทจรงแลว “ผหญงตางหากท เปนผนาโดยผชายเปนผตาม” โดยอธบายถงนยดงกลาวของสานวน ดวยเหตผลทางดานกฎหมาย (มงรายศาสตร) ตลอดจนระบบสงคมไพรในอดต อนสงผลกระทบตอความ สมพนธและสถานะของผชายและผหญงในครอบครวไทย ทงน บทความเรองดงกลาวไดถกอานเสนอผานทางสถานโทรทศนชอง 3 รายการ “ผหญงถงผหญง” ในเชาวนเดยวกนนนอกดวย ซงแมจะมผอานและผรบชมรบฟงเปนจานวนมาก แตผลในทางปฏบตกกลบมไดสรางใหเกดความเปลยนแปลงตอความเขาใจทไมถกตอง หรอแมแตเพยงสรางความสนใจในการจะพสจนสงท



ไดอานหรอรบชมรบฟงมา วามความเปนจรง ถกตองหรอไมเพยงไร อยางเทาทควรจะเปน3

ตนไมพษ ยอมออกลกมาเปนพษ ดงทกลาวแลวในตอนตนวา ตรรกะทใชเพออธบายความหมายของสานวน “ชางเทาหนา - ชางเทาหลง” ทไดรบการยอมรบกนอยในปจจบน คอการทชางกาวเทาหนากอนกาวเทาหลงเสมอ ฉะนนชางเทาหนาหรอผชาย จงเปรยบเสมอนผนาทกาวนา และชางเทาหลงหรอผหญง จงเปรยบเสมอนผตามทคอยกาวตาม ซงสงผลตามมาให เกด คาอธบายลกษณะของสงคมไทยวาเปน “สงคมบรษนยม” ทงน จากภาพท 1 ยอมแสดงใหเหนอยางชดแจงแลววา ตรรกะชดดงกลาว มสาระสาคญทผดพลาดคลาดเคลอนไปจากความเปนจรงอยางหนามอ - หลงมอ ทเดยว ซงเมอตรรกะอนเปนรากฐานของคาอธบายชดเดมถกกลบหวกลบหางเสยใหมแลว คาอธบายอนเปนผลสบเนองมาจาก

ตรรกะชดดงกลาวกยอมตองไดรบผลกระทบกระเทอน ตลอดจนตองการคาอธบายชดใหมทถกตองและเหมาะสมยงกวามาเพอทดแทน ทาไมตองเปนชาง (เทาหนา - เทาหลง) ผเขยนพยายามแสวงหาคาอธบายสกชด เพอเผยใหเหนตรรกะและนยทถกอาพรางไวของความเปนชางเทาหนา และชางเทาหลง โดยยอนไปยงจดเรมตนของสานวนและตงคาถามขอแรกวา “ทาไมตองเปนชาง” ทงๆ ทยงมสตวสเทาอกเปนจ านวนมากทก าว เท าหลงกอนเทาหนาเชนเดยวกน

อาจารยสทธลกษณ อาพนวงศ (2537: 229) เคยอธบายถงสาเหตทมการนาเอาชางมากลาวอางในสภาษตและคาพงเพยมากกวาสตวอนใดทงสนไววา เนองจากชางมความสาคญตอชวตของคนไทยมาตงแตอดต ซงผลจากการศกษาก พบวาแตเดมปาในประเทศไทยนนอดมสมบรณไปดวยชาง โดยทชางปาจะมอยทวไปในแถบทก

3ผเขยนมองวาเหตการณทานองน อาจจะถอไดวาเปนลกษณะสาคญ (ทคอนไปทางไมด) อกประการหนงของสงคมไทย ท

ปรากฏใหเหนอยบอยครง อาท เมอคราว ดร.นธ เอยวศรวงศ ตพมพผลงานชนสาคญเรอง “การเมองไทยสมยพระเจากรงธนบร” เมอป พ.ศ.2529 ซงประสบความสาเรจขายหมดลงอยางรวดเรวจนตองพมพเพมอกในเวลาอนสน ในขณะเดยวกนกประสบกบความลมเหลว และสรางความเจบปวดให ดร.นธ ดงททานไดกลาวไวในคานา ฉบบตพมพครงท 2 วา (นธ เอยวศรวงศ 2550: (๘)-(๙))

“หากทวาหนงสอเลมนไมมผลกระทบอะไรแกใครเลย มผเขยนบทความหรอหนงสอทเกยวพนไปถงเรองในสมยพระเจาตากสนอกมากหลงจากทหนงสอเลมนไดพมพออกมาแลว แตไมมงานของผใดอางถงหนงสอเลมน ไมวาจะเพอปฏเสธหรอเพอยนยนขอมลหรอการตความ ของหนงสอเลมนเลย อะไรทพดกนมาในรอบ ๑๐๐ ปทผานมาอยางไร ทกคนกยงพดเหมอนเกาทกอยาง ประหนงวาหนงสอเลมนไมเคยปรากฏขนในโลกน…



จงหวดทมปาสง ดงท เยเรเมยส ฟาน ฟลต หรอทคนไทยรจกในชอ วน วลต ไดบนทกไวเมอป พ .ศ .2179 วาในประเทศสยามนนมชางเปนจานวนมาก เฉพาะทเปนของพระเจาแผนดนกมมากถงกวา 3,000 เชอก และในพนทรอบๆ กรงศรอยธยากยงมชางทฝกแลวอยทวไปอกราว 400 ถง 500 เชอก (กรมศลปากร, 2547 : 43) จนกลาวไดวาชางคอสญลกษณหนงของประเทศไทย ดงจะเหนไดจากการทชาวตางประเทศเรยกประเทศไทยวาเปนดนแดนแหงชาง (เผอก) เชน หนงสอเรอง “The land of the white elephant” (1837) ซงแตงโดย Frank Vincent หรอหนงสอเรอง “Siam, the land of the white elephant as it was and is” (1 8 7 3 ) โดย George B. Bacon (สทธลกษณ อาพนวงศ, 2537: 2,7)

นอกจากน ราชทตชาวฝรงเศสท เดนทางเขามาเจรญสมพนธไมตรกบอยธยาในสมยพระนารายณมหาราช ชอ มองซเออร เดอ ลาลแบร (2548: 130 , 142) ยงได บนทกไวราว พ.ศ.2231 วา ชางถอเปนสตวพาหนะชนดหนงของชาวสยามทไดรบอนญาตใหใชกนไดทวไป โดยการลาชางนนถอเปนเสรภาพทเปดใหแกคนทกคน ซงชางจะเปนกรรมสทธของผทสามารถลามนได หรอไมกหาซอมา อนแสดงใหเหนถงความอดมสมบรณของชางในประเทศไทย วาม

อยมากมายจนสามารถปลอยเสรใหคนทกคนสามารถจบมาไวใชสวนตว รวมถงนาไปซอ - ขายกนได ทงน ยงแสดงถงความสมพนธอนใกลชดกนระหวางชางกบคนในสงคม จนทาใหชาวสยามพดถงชางราวกบวาชางนนเปนมนษย โดยเชอวาชางมความรสกนกคดกอปรดวยเหตผลอนสมบรณอยางยง ยงขาดอยแตเพยงทมนพดไมไดเทานน (ลาลแบร, 2548: 149) ชางเทาหนา – ชางเทาหลง : ตรรกะและนยแฝง

ผเขยนชแจงในเบองตนแลววา มเหนดวยกบการใหความหมายสานวน “ชางเทาหนา – ชางเทาหลง” ดงทเขาใจกนโดยทวไปในปจจบนทวาผชายเปนผนา และผหญงเปนผตาม แมกระนน การสรปวา ผหญงตางหากทเปนผนาโดยผชายเปนผตาม กมใชสงทผเขยนกาลงจะเสนอ เ น อ ง จ ากผ เ ข ยน เ ช อ ว า ส านวนน น า จะมความหมายอะไรทลกซง และอาพรางนยบางประการไว เชนเดยวกนกบท ไมเคล ไรท (2532: 89) ไดเคยตงขอสงเกตวา ในสงคมทอวดศกดศรบรษมาก บรษมกจะบชาแมและกลวเมยมากกวาในสงคมเสรนยม ในสงคมเหลานสตรนาจะมอานาจมากกวาทปรากฏ

เพอใหเปนทเขาใจตรงกน ณ ทน ผเขยนขอใชความหมายของ “อานาจ” (Power) ดงท

“หนงสอเลมนสรางความเจบปวด อาจมผซอและอานอกมาก แตกคงไมปรากฏในงานศกษาของผอน มากไปกวาอาภรณของบรรณานกรม ทสาคญกวานนกคอ ไมซมเขาไปทาทายสานกของผอานทหอหมไวดวยตาขายแหงความทรงจาซงรบสบทอดมาในรอบ ๑๐๐ ปน”



Max Weber (1978 อางใน สมเกยรต วนทะนะ, 2550: 196) ไดเคยกลาวไววาหมายถง ความเปนไปไดทบคคลจะทาใหเจตนารมณของตนบรรลผลไดเมอเขาสมพนธกบบคคลอนๆ ไมวาจะมการตอตานหรอไม โดยไมจากดวาความเปนไดดงกลาวจะมสาเหตหรอรากฐานมาจากอะไร4 ซงผเขยนจะไดอธบายในลาดบตอไป

เรมจากการทผเขยนไดตงขอสงเกตในเบ อ ง ต น เ ก ย ว ก บ ค ว ามส มพ น ธ ร ะหว า ง “ความสาคญ” หรอ “อานาจ” กบ “ตาแหนงแหงท” เนองจากทผเขยนไดพสจนไปแลววาชางมได

กาวเทาหนากอนทจะกาวเทาหลงแตประการใด ซงกจะยงคงพอเหลอชองทางในการโตเถยงทผเขยนเองกคงปฏเสธไปไมไดเชนกนวา อยางไรเสยเทาหนาของชางนนกมตาแหนงแหงทอยขางหนาของเทาหลงเสมอ หากแตผเขยนเองกพอทจะยกตวอยางลกษณะของการจดทพตามพชยสงครามโบราณของไทย เพอใหเหนถงการจดความสมพนธระหวางตาแหนงแหง ทกบความสาคญของบคคล หนาท และตาแหนงในกองทพ ดงภาพท 2, 3, 4 และ 5 ตามลาดบ

ภาพท 4 กรศพยห ภาพท 5 ครฑพยห ทมา http://203.144.244.156/showthread.php?p=1326107 ทมา http://203.144.244.156/showthread.php?p=1326107

ภาพท 2 ปทมพยห ภาพท 3 มงกรพยห ทมา http://203.144.244.156/showthread.php?p=1326107 ทมา http://203.144.244.156/showthread.php?p=1326107

4Power is the probability that one actor within a social relationship will be in a position to carry out his [or her] own will despite resistance, regardless of the basis on which this probability rests.



จากภาพขางตน เปนเพยงตวอยางหนงทแสดงใหเหนถงการใหความหมายหรอความรสก (Sense) สวนหนงของคนไทย ซงมความเปนไดอ ย า ง ย ง ท ว า เ ร า ม กท จ ะม ไ ด จ า ก ด ค า ว า “ขางหนา” ใหหมายถง “สาคญ” หรอ “มอานาจ” เพราะวฒนธรรมของไทยนน มไดสงสอนใหสมาชกในสงคม “บลางผลาญ” ชนด “ยอมหก ไมยอมงอ” แตมกทจะสอนไปในแนวทางทวา “รหลบเปนปก รหลกเปนหาง” รวมถง “ควรกลา จงกลา” เพราะ “กลานก มกบน” (ธรรมศกดมนตร และ อนกจวธร, 2467: 190) เวลาจะทาอะไรจงใหถอคตทวา “เดนตามหลงผใหญ หมาไมกด” เมอเรานาแนววฒนธรรมเชนวานมาพจารณาลกษณะการจด ทพตามต าราพ ชยสงครามทยกมากพอจะเหนไดวา ไมมการจดทพในลกษณะใดเลย ทงทตงทพอยกบท เคลอนทพ และยกทพเขาสรบ ทจะกาหนดให “แมทพ” หรอ “นายทพ” (ลกศรสแดง) อยในตาแหนงหนาสดและเปนผ เดนออกนากองทพอยางสงาผาเผย ตรงกนขาม กลบไปกาหนดให “กองอาสา” หรอ “ทหารเลว” (ลกศรสเหลอง) เปนกองหนาเดนนา ซงจะวาไปแลวกเปรยบเสมอนเบยทกองทพทง 2 ฝายพรอมทจะสงไปตายกอนท “ตวจรง” อยาง “แมทพ” หรอ “นายทพ” ซงเปนผกาหนดทศทางวางแผนการรบอยเบองหลงจะออกมาประจญบานกนเอง ซงหากปรบแนวคดเชนวานเพอเชอมโยงกบความเปนเทาหนาและเทาหลงของชางดวยใจเปนธรรมแลว กคงจะสรปไดไมตางกนนกวา

เทาหนานนกมหนาทเสยงภยนตราย กรยทางใหเทาหลงดวยดจกน

ทงนทงนน หากยอนกลบไปพเคราะหดถงลกษณะการเดนของชางอกครง กจะพบอกวา การทเทาหนาซงอยดานหนาและทาหนาทกรยทางใหเทาหลงนนกาวออกไป กเปนไปดวยเทาหลงไดเตะกาวเทาออกมาผลกดนใหเทาหนานนตองกาวเดน เสมอนหนง “แมทพ” หรอ “นายทพ” ทออกคาสงให “กองอาสา” หรอ “ทหารเลว” กาวเดนไปขางหนา ซงตรรกะและนยเชนวานกคงพอทจะเปนสงสนบสนนใหเหนไดวา “ผกมอานาจ” นนมไดมความจาเปนทจะตองอยในตาแหนงขางหนาเสมอไป ในทานองเดยวกน ผทอยในตาแหนงขางหลง กอาจจะเปนผทมอานาจ ขนาดท จะสามารถช เปนช ตายใหแกผ ทอยขางหนาไดไมยากนก

ยอนกลบมาพจารณาถงครอบครวในสงคมไทย อาจารยโกวท (2549: 6) ไดเคยตงขอสงเกตไววา ปญหาในครอบครวไทยจรงๆ นน สวนใหญจะเปนปญหาระหวางแมยายกบลกเขยแทบทงสน เนองจากรปแบบของครอบครวไทยในอดตเปนครอบครวขยาย (Extended Family) (เนองนอย บญยเนตร, 2535: 143) โดยสบเชอสกลทางผหญงเปนหลก เพราะผหญงเปนผผลตแรงงานซา (Reproduction) โดยการมลกทดแทนแรงงานเดม ภายหลงการแตงงาน ฝายชายจงตองมายายออกจากบานของตนเองไปอยกบครอบครวของฝายหญง (ฉตรทพย นาถสภา, 2551: 35) นก



มานษยวทยาเรยกการจดทอยอาศยแบบนวา แบบ “มาตพงศ” (Matrilocal Residence or Uxorilocal Residence) กลาวคอ นยมใหผชายยายเขามาอยในบานของฝายหญงภายหลงการแตงงาน ซงการอยอาศยทามกลางญาตมตรพนองของฝายหญงเชนน ยอมทาใหผหญงมปราการปองกนการทาตามอาเภอใจของสามไดพอสมควร เนองจากมสมครพรรคพวกคอยสนบสนนเปนกาลงใจ และใหความชวยเหลอยามตองการ บทบาทหนาทหลกของผหญงชาวบาน จงเนนไปทภาระของการเปนแม มากกวาการปรนนบตเอาอกเอาใจสามดงเชนผหญงชนสง

นอกจากน เมอพจารณาโครงสรางสงคมไทยในอดต พบวาบทบาทฐานะทางสงคมของผหญง โดยเฉพาะหญงชาวบ านนน มความสมพนธอยางใกลชดกบบทบาททางการผลตและการมสวนรวมทางเศรษฐกจ ผหญงเปนผหาเลยงครอบครวและเปนผผลตของสงคมอย างแทจร ง เน องจากในขณะนน ผ ชายมภาระหนาททจะตองรบใชบานเมองในฐานะ “ไพร” ยามปรกตตองถกเกณฑแรงงานไปรบใชมลนาย หรอทเรยกวาการเขาเดอนออกเดอน โดยมไดรบคาจางแตอยางใด ทงยงตองตระเตรยมหาอาหารเพอไปกนเอง กระทงอาจถกเกณฑไปทพเปนเวลาแรมเดอนแรมปยามเมอเกดศกสงครามขน ทาใหชาวบานผชายโดยทวไปจงไมมความเหมาะสมหรอสามารถเพยงพอทจะทางานเปนชนเปนอนเพอหาเลยงครอบครวดวยตนเองได

ภาระดงกลาวจงตกไปเปนของผหญงในบานโดยปรยาย กลาวคอ ตองเปนทงแรงงานหลกในไรนาและตอสดนรนทาการคา เพอความอยรอดของคนในครอบครว (ยศ สนตสมบต, 2535: 155) ซง Whitehead (1981) และ Kabeer (1994) (อางใน เยาวนจ กตตธรกล 2543: 397) ไดเคยอธบายเกยวกบเรองทานองนไววาการแบงงานกนทานมใชเปนเพยงการระบหนาทซงผชายและผหญงกระทาตามกรอบวฒนธรรมทสงคมกาหนดไวเทานน หากยงเปนการกาหนดเงอนไขใหแตละฝ ายยนยนความชอบธรรมในการถอครองทรพยากรของครวเรอน และการบรโภคผลผลตอกดวย

จะเหนไดว า โครงสร างของระบบครอบครวเครอญาต ตลอดจนการทผหญงมบทบาทสาคญทางเศรษฐกจ ลวนเปนปจจยทเออใหฐานะทางสงคมของผหญงชาวบานในอดตคอนขางทจะมความทดเทยม หรออาจจะสงกวาผชายเสยดวยซา (ยศ สนตสมบต, 2535: 155) ทงน การแบงงานกนทานบตงแตในอดตจนกระทงปจจบนระหวางผชายและผหญงของสงคมไทยนน ยงเปนการแบงพนทของอานาจและความชอบธรรมของความเปนชางเทาหนาของผชาย และความเปนชางเทาหลงของผหญงรปแบบหนงดวย โดยพนทของผชายมกเปนพนทภายนอกบาน /หนาบาน หรอพนทสาธารณะ (Public space) และพนทของผหญงมกเปนพนทภายในบาน/หลงบาน หรอพนทสวนตว (Private



space) ซ งหากอธบายตามแนวคดสตรนยม (Feminism) ตามอยางฝรงอยางตรงไปตรงมา (ทอๆ) เชนเดยวกบทมกทากนในปจจบน กอาจกลาวไดวา ผหญงไทยถกกดขขมเหง ใหมไดรบโอกาสกาวเขาสอานาจในพนทสาธารณะ ถกทาใหตองพงพงผชาย โดนกกใหอยแตเพยงภายในพนทสวนตวเทานน

ทงน แมจะมการแบงพนทออกเปนพนทสาธารณะ และพนทสวนตว แตการแบงดงกลาวกมไดขาดจากกนอยางชดเจน อานาจของผหญงในสงคมไทยยงคงทบซอนและสงผลตอการตดสนใจของผชาย (แทบจะทกชนชน) ในพนทสาธารณะเสมอ ดงทปรากฏในผลจากการเสวนากลมยอย เรอง “บทบาทและอทธพลของภรยานายกรฐมนตรไทยตอการเมองและสงคม ในรอบ 70 ป (พ.ศ.2475-2545)” ณ โรงแรมโฟรซซน กรงเทพมหานคร ซงผเขารวมเสวนาไดตงขอสง เกตรวมกนไวประการหน ง ความว า (พรรณประภา อนทรวทยนนท, 2550: 218)

ต อ ง ม ผ ห ญ ง ค น ห น ง ท มความหมายและมความสาคญในฐานะเปนค คด ผชายคนหน งถงจะเปลงศกยภาพย งใหญออกมาได ผหญงสามารถทาใหผชายเชอหรอมแรงใจได ถาผหญงคนนนรวาควรจะหนกเบา ควรจะถ อมต ว เม อ ไร ฉลาดกว าเมอไร…

เมอพจารณาขอเทจจรงในสงคมไทยอนเปนทยอมรบกนทวไปวา เวลาอยนอกบาน ผชายไมวาจะมตาแหนงหนาทการงานใหญโตเพยงใด อาจจะกราง หรอทาตวดดนอยางเสอ แตเมอกลบเขาบาน กคงจะเปนไดเพยงลกแมวเชองๆ เทานนทงน เนองจากเปนทรบรกนวาผชายไทยสวนใหญนน “กลว เมย” (ไรท 2532: 89; โกวท วงศสรวฒน, 2549: 6) และความจรงเชนวานกดารงอยและถกผนใหเปนเรองขาขน (Joke) เพอกลบเกลอนความหดหใจของผชายทตองรกษาหนาตาของตนในพนทสาธารณะอยเสมอๆ จนมคากลาวทวา “ผชายทกลวเมยนนเจรญทกคน” ซงกมกทจะไดรบคาแกตวคลายๆ กนวา “ไมไดกลว แตเกรงใจ” อนแสดงใหเหนวาพนทแหงอานาจของผหญงนนสามารถทางานไดจรงในทางปฏบต สงผลใหความเปนชางเทาหลงมความเกยวพนถงอานาจซงครอบคลมทงพนทสวนตวของผหญง และในหลายๆ ครงทสามารถสงผลกระทบตอการกระทาของผชาย แมในขณะทผชายอยในพนทสาธารณะกตาม



ภาพท 6 กลวเมย ทมา http://www.thaifilm.com/forumDetail.asp?topicID=4368&page=4&keyword=

เหตทเปนเชนน ผเขยนเชอวาสวนหนงอาจจะมพนฐานมาจากการทสงคมไทยมธรรมเนยมปฏบตทมกจะใหผหญงเปนผจดการเรองเงนๆ ทองๆ ของบานมาตงแตอดต อานาจการตดสนใจใดๆ จงตกมาอยในมอผหญงทงสน ดงทปรากฏในจดหมายเหตของชาวจนทพรรณนาเกยวกบกรงสยาม ตอนหนงวา (พระเจนจนอกษร, 2476: 10 อางใน บญยงค เกศเทศ, 2532: 22)

“…การใชจายเงนทองสดแลวแต

ผหญง ดวยผหญงมสตปญญา ผชายทเปนสามกตองเชอฟง”

คากลาวขางตนมไดลองลอย หรอเปน

เพยงคาพดทกลาวกนเลนสนกๆ หากแตสามารถยกตวอยางใหเหนไดจรง อาท กรณของอดต

นายกรฐมนตรของไทย นายสมชาย วงศสวสด ทไดรบการยกยองจากมตชนสดสปดาห ฉบบท 1467 (2551ข : 10) ใหควบตาแหนง “นายกสมาคมเกรงใจเมย” ไปพรอมกนในขณะนน โดยอางถงคาพดของนายสมชายเองทวา

“แรกๆ เขาวาผมเสยงดง วาผมด ก

ผมมนนสยคนใต พดอะไรชอบพดดงๆ แตเดยวนดผมส ถกดประจาเลย”

ทงน อานาจในทางปฏบตของ “หลง

บาน” อยาง คณเยาวภา วงศสวสด ปรากฏใหเหนเดนชด แมวาจะประกาศตวตงแตแรกท นายสมชาย เขารบตาแหนงนายกรฐมนตร วาเธอขอเปนเพยง “แมบาน” เทานน แตดเหมอนวาเธอกไมสามารถทจะทาหนาทเพยงเตรยมกบขาว หรอดแลบานเฉยๆ ได เพราะถนนทกสายทมงหนาส



บานใหญในหมบานเบเวอรฮลล ถนนแจงวฒนะ ไมไดหยดอยทตว นายสมชาย แตอยางใด ทกคนลวนทะลผานไปหา คณเยาวภา ดวยกนทงสน เพราะตางรวาใครเปน “ตวจรง - เสยงจรง” (มตชนสดสปดาห, 2551ก: 9)

นอกจากน ภาพของนายสมชาย ทปรากฏตอสาธารณชนอยบอยครง คอ ภาพชายรางเลกกาลงหวตระกราผลไม ไวน ฯลฯ เดนตอกๆ ตาม “เจาแมวงบวบาน” ไปยงงานเลยงของชนชนนา ในขณะทภาพซงพบเหนเฉพาะคนในครอบครว คอ ภาพ “ปลดปดกวาดบาน” เทานน (มตชนสดสปดาห, 2551ข: 10)

นอกจาก นายสมชายแลว ความสมพนธในครอบครวของผชายอดตผนาอยาง พ.ต.ท. ดร.ทกษณ ชนวตร นน กมลกษณะทไมแตกตางกนนก กลาวคอ คณหญงพจมาน ชนวตร ในฐานะผหญง หรอชางเทาหลง กไดรบสมญาวา “แมทพหลงมาน” เนองจากคณหญงพจมาน สามารถบรหารกลมผลประโยชนในพรรคไทยรกไทยไดอยางลงตว ทงๆ ทตามคาอธบายของนกสตรนยมฝร ง พนท แห งอ านาจของคณหญงพจมาน (รวมถงผหญงทวๆ ไป) นาจะอยเฉพาะในพนทสวนตวหรอในบานเทานน แตในความเปนจรงของสงคมไทย ผหญงกลบสามารถมอานาจหรออทธพลสงผลตอสงทเกดขน หรอกจกรรมในพนทสาธารณะได ซงสงเหลานคงพอทจะอธบายไดชดเจนจากคากลาวของ พ.ต.ท. ดร.ทกษณ ท

กลาวถง คณหญงพจมาน ไววา (พรรณประภา อนทรวทยนนท, 2550: 190-192)

คณออทาหนาทกระจกเงาชนเยยม

มาใหผมเกอบ 30 ปแลว โดยรจกใชเงานนใหเกดคณ เตมความแกรงถมความพรองใหผมได และรดวยวาควรปฏบตเชนไรจงจะ “พอด” ไมโอเวอร ไมเคยกาวกายจนเลยขอบเขตของการเปนผสนบสนน…

ผมยอมรบเลยวา ผมทาอะไรตองไดรบการสนบสนนจากภรรยา ทาการคาภรรยากชวยสราง ทาการเมองภรรยากตองเสรม… ใครจะวาผมกลวเมย พกเมยไปทกแหง ฯลฯ ผมไมเคยสนใจ เพราะเราเคยยนหย ด ร ว มล า บ ากสร า ง ค รอบคร ว ม าดวยกน… ผมยกยองภรรยาเสมอวา ถาไมมผหญงชอพจมานคนนมาเคยงขาง ความเจรญกาวหนาใดๆ ในทกดานของผมคงมาไมถงครงทางของวนน หรออาจไมถง 1 ใน 4 ดวยซาไป…

จากขอความขางตน พ.ต.ท. ดร.ทกษณ

ยอมรบโดยดษฎวา คณหญงพจมาน มสวนสาคญอยางย งในการสนบสนนและผลกดนใหตนประสบความสาเรจอยไมนอย คอย “ชวยเหลอ” และ “ควบคม” โดยทตนไมเคยรสกวา คณหญงพจมานจะเขามากาวกายจนเกนขอบเขตของการ “สนบสนน”



จดนเอง ทผเขยนพยายามจะชใหเหนปฏสมพนธเชงอานาจหนาทระหวางผชายและผหญงในสงคมไทย ทแฝงอยในสานวน “ชางเทาหนา-ชางเทาหลง” วามนาทจะหมายถง การเปน “ผนา” หรอ “ผตาม” อยางเดดขาดและเอาเปนเอาตาย หากแตผเขยนตงขอสงเกตวา วฒนธรรมทแฝงอยในสานวนไทยหลายๆ สานวน มลกษณะของการประนประนอม และทสาคญคอการพงพาอาศยซงกนและกน รวมทงระหวางผชายและผหญงในครอบครวดวย ดงความวา

ชายขาวเปลอก หญงขาวสาร โบราณวา

นาพงเรอ เสอพงปา อชฌาศย เรากจต คดดเลา เขากใจ คดปลกไมตรถกกวาปลกพาล

ทงน วล ทวา “ชายขาวเปลอก” และ

“หญงขาวสาร” นน อาจารย ม.ร.ว.เสนย ปราโมช (Pramoj, 1978: 43) ไดอธบายไวในหนงสอ เรอง “Interpretative Translations of Thai Poets” ว าหมายถง ผชายเปนคนออกไปทานาปลกขาว และเมอไดขาวเปลอกมาแลว ผหญงกมหนาทตาเปนขาวสาร ตางฝายตางชวยกน ผชายรบงานหนกคองานปลกขาว สวนผหญงกชวยดแลงานบาน หาขาวหาปลาไวใหผชายเมอเลกงานกลบมา ซงสานวนทวานยงมนยทสาคญเกยวกบการพงพาอาศยซงกนและกน มใชการพงพาอาศยของฝายใดฝายหนงตออกฝายหนง ดงปรากฏใหเหนได

จาก สานวน “นาพงเรอ เสอพงปา” โดยทการพงปาของเสอนกมใชการเอาประโยชนจากปาของเสอแตฝายเดยว หากแตยงมสานวนทวา “เสอพเพราะปาปก ปารกเพราะเสอยง” ซงยนยนถงการพงพาอาศยซงกนและกนของทงสองฝายอยางชดแจง

เมอยอนกลบเปรยบ นายสมชาย และ พ.ต.ท. ดร.ทกษณ ในฐานะผชาย ใหเปนชางเทาหนา และเปรยบ คณเยาวภา และ คณหญงพจมาน ในฐานะผหญง ใหเปนชางเทาหลง กพอทจะอธบายถงตรรกะและนย ทถกอาพรางไวในสานวนชางเทาหนา - ชางเทาหลง ไดวาตงอยบนการพงพาอาศยซงกนและกน และเปนความพยายามในการอาพรางความจรงทวา สงคม โดยเฉพาะสถาบนครอบครวของไทยนน ถกขบเคลอนและผลกดนโดยผหญง หรอเทาหลงของชางเปนหลก ซงเทาหลงของชางทกาวกอนน เปนไปเพอผลกดนใหเทาหนาของชางเดนไปขางหนา มไดหมายถงการทจะรกคบแซงหนา หรอทาทายเทาหนาทกาวทหลง อนมนยถงความพยายามประนประนอมของผทกาวกอนแตอยขางหลง กบผทกาวทหลงแตอยขางหนา เพอสรางความสงบสขของสงคม และครอบครว เพราะทงเทาหนาและเทาหลงตางมความสาคญ ในฐานะทเปนเทาหนาและเทาหลงของตน เมอใดทขดแยงไมประสานกน หรอขาดสวนใดสวนหนง ชางกคงมอาจทจะเดนไปขางหนาได



สรป นบเนองจากหลกฐานเชงประจกษ

ดงกลาว คงสามารถยนยนถงอปลกษณทถกตองของสานวน “ชางเทาหนา - ชางเทาหลง” ไดอยางชดแจง ผนวกกบเหตผลดงทผ เขยนไดพยายามเสนอและอธบายไวแลวนน นาจะพอแสดงใหเหนถงการประนประนอม หรอการไวหนากนระหวางผชายและผหญงในครอบครวของสงคมไทย ดวยสาเหตและเพอจดประสงคนานปการซ งมอาจจะสามารถอภปรายโดยละเอยดในพนทอนจากดของบทความขนาดสนชนนไดอยางเพยงพอ

เหนอสงอนใด บทความชนน คงเปนไดเพยงขอเสนอเลกๆ ซงอาจจะมใชขอสรปทถกตองสมบรณหรอควรยดถออยางตายตวเกยวกบสานวนไทยสานวนน หากแตนเปนเพยงการพยายามเปดพนทใหเหนวาอยางนอยทสด ความรทถกบรรจอยในตารบตาราอนนาเชอถอ

ซงเราๆ ทานๆ ถกกรอกหใหคดวาถกตองจรงแทโดยไมควรจะไปเสยเวลาพสจนอกแตอยางใด อาจจะเปนเพยงขอความทหาความจรงมไดเอาเสยเลย หากแตยงกลายมาเปนพนฐานของการอธบายดวยทฤษฎอนสวยหรบนฐานความเขาใจทผดๆ อยบอยครงอยางนาเสยดาย

กตตกรรมประกาศ

ผเขยนขอกราบขอบพระคณ ดร.โกวท วงศสรวฒน อาจารยทปรกษาผประสทธประสาทวชาความร และพราสอนใหลกศษยทกคนรจกสงเกต และสงสยตอความรและสงรอบตวอยเสมอๆ แมกระทงการกาวเทาเดนของชาง ซงผอนคงเหนเปนเรองขาขนหาความสลกสาคญมได แตกระนนทานกสามารถนามาชแจงเพอแสดงใหเหนถงความบกพรองผดพลาดของความรทถกเชอวาถกตองดแลวในสงคมปจจบนอยางพสดาร



บรรณานกรม กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ (2545) สานวนไทย กรงเทพมหานคร: ครสภาลาดพราว กรมศลปากร (2547) รวมบนทกประวตศาสตรอยธยาของฟาน ฟลต (วน วลต) กรงเทพมหานคร:โชต

วงศ ปรนตง กฤตยา อาชวนจกล และ กนกวรรณ ธราวรรณ (2545) “ขบวนการทางสงคม บนมตการเมองเรองเพศ

และรางกายผหญง” ใน ผาสก พงษไพจตร และคณะ วถชวต วถส: ขบวนการประชาชนรวมสมย กรงเทพมหานคร: ตรสวน

โกวท วงศสรวฒน (2549) “ผชายเปนชางเทาหนา ผหญงเปนชางเทาหลง” มตชน (6 ธ.ค.) หนา 6 ฉตรทพย นาถสภา (2551) ประวตศาสตรเศรษฐกจไทย พมพครงท 3 กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย ธรรมศกดมนตร , เจาพระยา และ อนกจวธร , พระยา (2467) ธรรมจรยา เลม 2 พมพครงท 7

กรงเทพมหานคร: อกษรนต นธ เอยวศรวงศ. (2550). การเมองไทยสมยพระเจากรงธนบร. พมพครงท 9. กรงเทพมหานคร : มต

ชน. นยพรรณ (ผลวฒนะ) วรรณศร (2550) มานษยวทยาสงคมและวฒนธรรม: แนวคด ทฤษฎ ความเปนมา

และสาระสาคญ ดานมานษยวทยาสงคมและวฒนธรรม ฉบบสมบรณ กรงเทพมหานคร: เอกซเปอรเนท

นมนวล ยพราช (2549) “พฒนาการทางการเมองของขบวนการสทธสตรไทย” ใน ใจ องภากรณ และคณะ ขบวนการเคลอนไหวทางสงคมในไทย กรงเทพมหานคร: ประชาธปไตยแรงงาน

เนองนอย บญยเนตร (2535) “ครอบครว” ใน สวรรณา สถาอานนท และ เนองนอย บญยเนตร (บรรณาธการ) คา: รองรอยความคด ความเชอไทย กรงเทพมหานคร: โครงการเผยแพรผลงานวจย ฝายวจย จฬาลงกรณมหาวทยาลย

บญยงค เกศเทศ (2532) สถานภาพสตรไทย กรงเทพมหานคร: โอเดยนสโตร พรรณประภา อนทรวทยนนท (2550) บทบาทและอทธพลภรยานายกรฐมนตรไทย ตอการ

เปลยนแปลงทางสงคมและการเมองไทยในรอบ 70 ป (2475-2550) กรงเทพมหานคร: บานพทกษอกษร

มตชนสดสปดาห (2551ก, 26 กนยายน-2 ตลาคม) “จะถก จะแพง ขอ ‘แดง’ ไวกอน” มตชนสดสปดาห, 28, 1467. หนา 9

มตชนสดสปดาห (2551ข, 26 กนยายน-2 ตลาคม) “นายกสมาคม ‘เกรงใจเมย’ สมชาย วงศสวสด ชวตนพลเพอ ‘นองแดง’” มตชนสดสปดาห, 28, 1467. หนา 10

มลนธภาพยนตรไทย (2551) กลวเมย สบคนเมอ 17 สงหาคม 2551 จากhttp://www.thaifilm.com/forumDetail.asp? topicID=4368&page=4&keyword=



ยศ สนตสมบต (2535) “แม” ใน สวรรณา สถาอานนท และ เนองนอย บญยเนตร (บรรณาธการ) คา: รองรอยความคดความเชอไทย กรงเทพมหานคร: โครงการเผยแพรผลงานวจย ฝายวจย จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ยศ สนตสมบต (2544) มนษยกบวฒธรรม พมพครงท 3 กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร ไรท, ไมเคล (2532) “สตรนยม หรอพลเจาแม” ศลปวฒนธรรม, 10, 12. หนา 88-91 มองซเออร เดอ ลาลแบร (2548) จดหมายเหต ลา ลแบร ราชอาณาจกรสยาม พมพครงท 2 แปลโดย

สนต ท. โกมลบตร นนทบร : ศรปญญา วจตรมาตรา, ขน (2543) สานวนไทย พมพครงท 5 กรงเทพมหานคร: ภาษาและวฒนธรรม ศนยสตรศกษา คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม (2550) รายการวทย “ไมใชชางเทาหลง”

สบคนเมอ 17 สงหาคม 2551 จาก http://www.soc.cmu.ac.th/~wsc/radiolist.html สมเกยรต วนทะนะ (2550) “อานาจ” สงคมศาสตรและมนษยศาสตร, 33, 2. หนา 196-207 สมชาย สาเนยงงาม (2549) ““ชาง” ในสานวนไทย: การศกษาความหมาย” ใน บาหยน อมสาราญ

(บรรณาธการ) ภาษาและวรรณกรรมสาร ฉบบภาษาและวรรณกรรมกบสงคม นครปฐม: คณะอกษรศาสตร มหาวทยาลยศลปากร

สนทธ สทธรกษ (บรรณาธการ) (2542) เทาหลงยางกาว กรงเทพมหานคร: โครงการสตรและเยาวชนศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร

สทธลกษณ อาพนวงศ (2537) ชางไทย กรงเทพมหานคร: มตชน สรภพรรณ ฉตราภรณ (2550) อาหาร อารมณ และอานาจของสตร ในวรรณกรรมรอยแกวตะวนตกรวม

สมย กรงเทพมหานคร: โครงการเผยแพรผลงานวชาการ คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

เอกรตน อดมพร และ สทธโรจน วงศวทยาเจรญพฒนา (2550) ๒,๐๐๐ สานวนไทย กรงเทพมหานคร: พฒนาศกษา

AsiaSoft Official Webboard (2008) “Page 19” Retrieved August 17, 2008 from http://203.144.244.156/showthread.php?p=1326107

Pongsapich, Amara (1997) “Feminism Theories and Praxis: Women’s Social Movement in Thailand” In Somswasdi, Virada and Theobald, Sally (Eds.) Women, Gender Relations and Develop-ment in Thai Society Chiang Mai : Women’s Studies Center, Faculty of Social Sciences, Chiang Mai University

Pramoj, Seni 1978 Interpretative Translations of Thai Poets Bangkok: Thai Watana Panich. Thai2english.com (2008a) “ชางเทาหนา” Retrieved August 17, 2008 from http://

www.thai2english.com/dictionary/20828.html Thai2english.com (2008b) “ชางเทาหลง” Retrieved August 17, 2008 from http://

www.thai2english.com/dictionary/20954.html

cháang táo nâa - cháang táo lăng: a proposal from the empirical evidence

Documents