1

TI LIU HNG DN

CHM SC V NUI DY TR VNG L

(Ti liu dnh cho c nui dy tr vng l)

S Gio dc v o to tnh An Giang

S Gio dc v o to tnh ng Thp

S Gio dc v o to tnh Tin Giang

Bin son - thng 03 nm 2008

2

MC LC

STT

Ni dung

Trang

1 Gii thiu s lc v Chng trnh Trng hc an ton trong ma l. 3

2 Bi 1: L lt v cch phng trnh 5

3 Bi 2: Cc gii php an ton trng hc trong ma l. 9

4 Bi 3: T chc v qun l nhm tr vng l. 10 5 Bi 4: T chc ch sinh hot ti nhm tr. 13

6 Bi 5: Tr cn c sng trong mi trng sch s. 29

7 Bi 6: Phng v x tr mt s tai nn thng gp tr em. 42

8 Bi 7: Phng trnh cc bnh xy ra trong ma l. 53

9 Bi 8: n ung ca tr nhm tr ma l. 59

10 Bi 9: Hng dn xy dng khu thc n v cch ch bin mn n cho tr. 62

11 Bi 10: Theo di sc khe ca tr bng biu . 69

12 Bi 11: Tr chuyn vi tr v dy tr tp ni. 72

13 Bi 12: Dy tr ma ht. 97

14 Bi 13: Chi vi chi Tr chi. 111

15 Bi 14: Tp th dc cho tr. 123

16 Bi 15: Nhng c im cn c nui dng mi a tr. 125

17 Ph lc: Gii thiu mt s cch ch bin thc n cho tr vo ma l. 131

18 Bng im nh gi cht lng nhm tr gia nh. 134

19 Ti liu tham kho. 135

3

GII THIU

Chng trnh trng hc an ton trong vng l ti cc tnh ng bng sng Cu Long l mt chng trnh nhm nng cao nhn thc ca cng ng c bit l gio vin v hc sinh v an ton trong ma l. Chng trnh bao gm cc hot ng xy dng ti liu thng tin gio dc truyn thng, ci thin c s vt cht trong nh trng thng qua vic hiu r nhng ri ro c th xy ra trong trng hc, hi tho nh hng dnh cho gio vin v hc sinh, t chc ngy hi nng cao nhn thc trong ma l ti cc im trng v cung cp ti liu gip ngi nui dy tr c nhng kin thc, k nng c bn nht trong vic chm sc v nui dy tr mm non vo ma l.

Quyn s tay ny cung cp cho cc c nui dy tr trong vng l nhng kin thc c bn v l lt, him ha v cc bin php t v cng nh nhng vic nn lm trc, trong v sau l ti trng hc. ng thi, quyn s tay ny cng a ra nhng phng php gip nhn bit, phng trnh v iu tr mt s bnh, tai nn thng xy ra trong ma l; cung cp nhng kin thc, k nng c bn v t chc v qun l nhm tr vng l; t chc mi trng sch s gip tr pht trin tt; hng dn chm sc v sinh, n ung hng ngy cho tr; k nng tr chuyn v tp ni, ht ma, chi vi chi-tr chi; nhng bi tp th dc n gin cho tr ; nhng c im cn c nui dng mi a tr; cch theo di cn nng ca tr bng biu ; hng dn xy dng khu phn thc n m bo cht lng ba n ti im gi tr v bng nh gi cht lng nhm gip c nui dy tr trong vng l c th chm sc v nui dy cc chu ti im gi tr ma l mt cch tt nht trong thi gian nht nh.

y l ln u tin bin tp quyn s tay ny, chc chn khng trnh khi nhng thiu st, rt mong c s ng gp kin ca cc Anh, Ch quyn s tay ny c hon thin hn. Xin chn thnh cm n!

4

Chng trnh Trng hc An ton trong vng l

Chng trnh Trng hc An ton trong vng l ti tnh Tin Giang, An Giang v ng Thp l mt trong nhng hot ng trng tm trong hp phn 4 ca Chng trnh Qun l v gim nh L ca y hi sng M Cng v ang c Trung tm Phng chng Thin tai Chu trin khai vi ngun ti tr t C quan Nhn o y ban Chu u (i vi d n ti tnh Tin Giang) v C quan H tr K thut Chnh ph c (i vi d n ti tnh An Giang v ng Thp).

Chng trnh Trng hc An ton trong vng l tp trung vo trng hc v tng cng vai tr kt ni gia nh, trng hc v cng ng dn c. Gip gio vinv hc sinh ng gp trc tip vo mi trng sng xung quanh mnh. Tham gia cc bui tho lun nh hng do cn b Qun l Thin tai v tp hun vin t S Gio dc v o to v truyn t kin thc lin quan n l lt cho hc sinh tng bc xy dng quyn s hu ring cho tng trng. C gio vin v hc sinh u l nhng ngi tham gia tch cc thc hnh nhng kin thc tip thu c trong v ngoi trng hc.

n v ch o ca chng trnh l S Gio dc v o to tnh vi s tham gia ca y ban dn s gia nh v Tr em, Hi Lin hip ph n, S Lao ng, Thng binh v x hi. Cc n v lin quan trong chng trnh l thnh vin ca Ban ch huy Phng chng lt bo- Tm kim cu nn tnh, huyn v x. Vic ny th hin vai tr nng ct ca mi n v v nu cao hiu qu hp tc gia cc ban ngnh c lin quan. S tham gia ca cc ban, ngnh gip khuyn khch m rng cc hot ng thng qua vic thu ht ngun lc t cc s, ban, ngnh khc.

Gio vin v hc sinh ng vai tr tip nhn thng tin. Sau , truyn t thng tin n cng ng. Trong chng trnh ny, hc sinh c xem l mt nhn t quan trng trong vic nng cao nhn thc cng ng.

Mc tiu chnh ca chng trnh ny l nhm tuyn truyn rng ri kin thc v gip gio vin v hc sinh hiu bit v nhng vn lin quan n phng nga, ng ph v phc hi trc, trong v sau thin tai. Tr em, ph huynh v cng ng c ngun thng tin v ch dn ng tin cy thng qua mng li trng hc. Cc bi hc, cc kha tp hun v cc ti liu thng tin, gio dc, truyn thng mang thng ip xy dng trng hc v cng ng an ton hn trong ma l.

Thm vo , chng trnh cn nhm nng cao vai tr v trch nhim ca ngnh gio dc trong cng tc phng chng l v tng cng an ton cho tr trong ma l.

5

BI 1 - L, LT V CCH PHNG TRNH

I. KHI NIM V L, LT

a. Khi nim v l: - L l hin tng nc sng dng cao trong khong thi gian nht nh, sau

gim dn. - L l do ma trn lu vc gy ra, song cng c th l do v , v p

hoc cc dng tc tm thi dng chy trong cc lng dn sau v,lm cho mc nc sng dng cao.

b. Khi nim v lt: - Lt l hin tng ngp nc ca mt vng lnh th. Khi l ln, nc l c

th trn b, trn , thm ch v p, v , gy ngp lt vng trng ven sng v vng ng bng h du.

6

II. CC LOI L:

+ L sng: l l thng theo ma trn cc h thng sng.

+ L vng ng bng: L lt vng ng bng l do l gy ra, ven bin thng kt hp vi cc yu t nc dng do bo v thy triu.

+ L qut, l bn : Thng xy ra vng i ni, ni c dc ln, cng ma ln m ng thot l bt li. L qut c th xy ra do v h cha, st l t lp dng chy. Do s bin i ca kh hu v lp ph thc vt b tn ph mnh trong nhng nm gn y, l qut xut hin ngy cng nhiu nc ta, bnh qun t 2 n 4 cn trn l qut xy ra trong ma l hng nm.

S xut hin ca l qut thng ch trong vi ba gi sau khi c ma vi cng ln v xy ra trn khu vc nh nn cha th d bo c, nhng c th ch ng phng trnh bng cch khoanh vng nhng ni nguy c xy ra l qut, xy dng h thng cnh bo.

+ L ven bin: L ven bin xy ra khi gi mnh ngoi khi thi vo v em theo nc t bin, hoc t vnh vo t lin. iu ny c th to nn t hnh thi nc bin dng kt hp vi bo; lc xoy v thy triu. N c th gy ra l ti cc khu vc rng ln ven bin.

III. C IM L LT VNG NG BNG SNG CU LONG:

L ch yu t thng ngun sng M Kng v v chu nh hng trc tip ca thy triu kt hp vi kh nng iu tit ca Bin H. L din bin chm, ko di trong sut khong thi gian t 4 n 5 thng trong nm, lm ngp hu ht ton b vng ng bng sng Cu Long.

7

IV. NGUY HIM DO L GY RA

- Gy thit mng v tn thng v ngi v gia sc. - Ph hoi ma mng, hoa mu, gy thiu lng thc, nc sch, nhim mi trng, - Gy thit hi nh ca v cc cng trnh kinh t, vn ha, x hi.

V. DU HIU XUT HIN L:

- Khi c ma to trong vi gi hoc ma tng i ln trong vi ngy lin tc. - Khi b nh hng ca bo hoc p thp nhit i. - Khi mc nc tng nhanh trn cc sng sui.

VI. CCH PHNG, TRNH L:

1. Trc khi c l:

Bit c mc nc l bo ng cc cp v l, lt lch s trong khu vc sinh sng.

Xc nh cc khu vc c nguy c xy ra l, st l t, lt

Ma ma l, khng nn sng v lm vic trong khu vc c nguy c xy ra l qut v st l t.

Nghe v hiu c cc bn tin cnh bo, d bo l, lt.

Chun b trang thit b cn thit cho phng, trnh l, lt.

C phng n phng, trnh l, lt. C phng n phng, trnh l, lt c th.

8

2. Khi c l:

Khng cho tr em chi, bi li trong khu vc c l.

Khng li hoc li xe trong dng l. Tm cch n khu vc t cao hn, an

ton hn. Khng i thuyn hoc vt ci, g khi c

l cao. Trnh xa b sng trong khu vc l

phng b st l. S tn khi ni c th xy ra st l t. Khng chm vo cm in ni b m t

hoc bt in khi nh ang ngp l. Hy lng nghe i truyn hnh, pht thanh

v thc hin cc li khuyn trong cc bn tin cnh bo, d bo kh tng thy vn.

3. Sau khi c l :

Trnh i qua khu vc ang b l, lt lun tim n cc nguy c lm st l, xi mn ng s.

Khng i gn b sng hoc nhng ni c cc du hiu st l Tip tc theo di cc tin cnh bo, d bo nm tnh hnh l xung hoc

phng xut hin cc trn l tip theo.

9

BI 2 - CC GII PHP AN TON TRNG HC TRONG MA L

Vai tr chnh m nh trng c th thc hin trong cng tc gim nh ri ro do l l:

Nh trung tm nng cao nhn thc cng ng - thng qua ph huynh, hc sinh v i ng gio vin.

Nh ni tm tr an ton - nu trng lp nm trn nn t cao. Nh mt h thng h tr cho nn nhn l trong tui i hc.

Vi cc gii php phng nga c th, nh trng c th h tr ch an ton cho hc sinh, gio vin v cn b cng nh to iu kin thun li cho vic phc hi t cc ri ro trong ma l nh sau:

T chc thnh ni nui dy tr vo ma l. T chc a rc cc em n lp mt cch an ton. Cp nht cc thng tin v tnh hnh l lt v cc bin php ng ph gio

vin bit ch ng phng trnh.

NU TRNG HC C DNG LM NI TR N AN TON

Chun b dng c s cp cu. Ct gi nc ung. m bo sn nh cao hn mc nc l

d kin. Xem xt bao nhiu ngi c th li

trong trng v thng bo cho chnh quyn a phng bit.

Nng cp nh v sinh trong khu vc trng hc.

Xy dng mt cy cu ni t nh trng n nh v sinh.

Chun b 1 my pht thanh dng pin d mang i.

Chun b n pha (t nht 2 ci) dng pin. Bit ng n ni an ton trong trng

hp l d di hn d kin. Chun b sn phng tin (xung, ghe) di di ngi v ti sn khi cn thit.

10

BI 3 T CHC V QUN L NHM TR VNG L

I. CHC NNG, NHIM V CA NHM TR:

- Bo v an ton cho tr. Tuyt i khng xy ra tai nn i vi tr. - Chm sc tr ph hp vi tng tui. - Cho tr n ung hp l, m bo v sinh an ton thc phm. - Thc hin gio dc tr theo phng php v ni dung do Gio dc mm

non hng dn. - Hng ngy thng bo cho gia nh tr v tnh hnh pht trin mi mt ca

tr v thng nht cch chm sc gio dc tr.

II. IU KIN T CHC NHM TR:

1/ Ngi nui dy tr:

- Ngi nui dy tr: thng l hi vin ph n, t nguyn nhn trng gi tr v c th cha qua o to nghip v.

- Ngi nui dy tr phi c sc khe tt v khng mc bnh truyn nhim. - Phi tht s thng yu, tn trng tr; nhit tnh v c kinh nghim v

chm sc tr. - c cha m v cc on th ti a phng tn nhim.

2/ C s vt cht:

- Ni t chc nui gi tr l lp hc hoc nh dn phi c mi trng thong mt, sch s m bo sc khe cho tr.

- C din tch ti thiu dnh cho vic chm sc, nui dng tr nh c ch cho tr ng, vui chi, v sinh.

- C mt s phng tin nh bn gh, dng, chi cn thit phc v tr.

III. TRCH NHIM CA CC BAN NGNH, ON TH V CHA M TR:

+ S h tr t pha chnh quyn a phng:

Chnh quyn a phng gip , to iu kin cho nhm tr hot ng theo ng yu cu ca ngnh mm non, m bo an ton cho tr trong ma l v p li lng tin ca cha m tr.

+ Ngnh gio dc v o to:

- Ch ng phi hp vi chnh quyn a phng v cc ban ngnh trong vic t chc, duy tr v pht trin nhm tr ny, c bit trong ma l.

11

- Lm tt chc nng tham mu vi lnh o cc cp trong vic xy dng k hoch duy tr, pht trin nhm tr vng l.

- C trch nhim t chc v hng dn nghip v chuyn mn v chm sc nui dy tr i vi cc nhm tr, gia nh ca tr nh:

+ Tp hun nng cao nhn thc cho cn b qun l cc cp, cc t chc c lin quan n chm sc, bo v v gio dc cc em.

+ Lp k hoch v tham mu vi chnh quyn a phng (huyn, x, p) trong vic u t hoc h tr nng cp c s nui gi tr vng l nhm p ng c bn nhu cu ti thiu v chm sc gio dc tr.

+ Trang b mt s ti liu, sch tranh, chi cho cc nhm tr vng l.

+ M lp bi dng, tp hun v chuyn mn cho ngi nui gi tr (lp tp hun trong ma kh); hng dn cch s dng cc phng tin, dng c trang b.

+ Tp hun truyn thng v gio dc cc bc cha m v chm sc gio dc pht trin tr th ton din.

+ T chc s kt, trao i kinh nghim v t chc loi hnh nhm tr bn tr nng thn vi cc tnh bn.

+ Hi Lin hip Ph n, y ban Dn s Gia nh v Tr em, on thanh nin :

- Tham gia truyn thng cho cc b m c con trong tui mm non v cng ng v s cn thit chm sc tr th pht trin ton din.

- Cng vi ngnh gio dc o to xy dng k hoch, ng ra t chc, duy tr v pht trin cc nhm tr vng l.

+ Ngnh Y t:

- Thc hin cng tc gio dc v chm sc sc khe cho tr em vng l.

+ Ban ch huy Phng chng lt bo v Tm kim cu nn cc cp:

- Thc hin k hoch cu h v bo v tr, h tr phng tin m bo an ton cc im gi tr.

+ Cha m tr:

- ng gp nhng dng cn thit phc v cho con mnh theo yu cu ca ngi trng tr (qun o, giy dp, khn mt, m nn, ca, bt tha); em thc n hoc ng tin n cho con.

12

- Thng xuyn trao i vi ngi nui dy tr v cc din bin i vi s chm sc, nhu cu ca tr cng thng nht cch chm sc tr.

- Chp hnh ni qui chm sc nui dng do im gi tr vng l quy nh.

IV. NHIM V C NUI DY TR VNG L

- C nui dy tr vng l c nhim v thay mt cha m cc chu bo v, chm sc, nui dng v gio dc cc chu trong sut thi gian cc chu ti nhm tr, nhm gip tr pht trin v th cht, tinh thn v tr tu; to iu kin cho cha m cc chu an tm lao ng kim sng trong ma l. C th:

Phi thng yu tr vi tm lng ca ngi m. Chm sc v sinh c nhn cho tr sch s, t chc cho tr sinh hot theo

mt ch hp l;

Chm lo cho tr c n ung ph hp vi la tui, khng tr n ung b thiu cht.

Bo v an ton cho tr, tuyt i khng xy ra tai nn i vi tr. Bit cch phng v pht hin bnh khi tr mc phi.

V. I TNG V S LNG THU NHN:

- Tt c tr em di 6 tui sng trong vng l, u tin nhn nhng tr l con nhng gia nh c hon cnh kh khn. - Mi nhm tr t 10 25 tr, ti a khng qu 35 tr, c b tr t 2 3 ngi trng tr.

13

BI 4 - T CHC CH SINH HOT TI NHM TR

1. NGUYN TC THC HIN:

- Ch sinh hot l s phn b thi gian v cc hot ng hp l trong ngy nhm tr nhm p ng nhu cu v tm l, sinh l ca tr, qua gip tr hnh thnh dn nhng n np, thi quen v k nng sng tch cc.

- Ty theo iu kin thc t a phng, ty theo ma m lch sinh hot c iu chnh cho ph hp, nhng cn theo cc nguyn tc sau:

+ m bo tnh khoa hc, hp l, va sc v ph hp vi nhp iu sinh hc ca tr theo la tui.

+ Ni dung hot ng mt ngy cn phong ph a dng, gn gi vi cuc sng thc ca tr.

+ Phn phi thi gian thch hp v c s cn bng gia cc hot ng (tnh ng; trong lp ngoi tri; nhm c nhn).

+ m bo trnh t hot ng c lp i, lp li nhm to nn np v hnh thnh nhng thi quen tt tr.

+ m bo cho mi tr c hot ng tch cc, trnh s ng lot, g b, cng nhc.

+ m bo s linh hot mm do ph hp vi iu kin tng vng min, a phng.

2. GI THI GIAN BIU:

2.1 Cho tr di 18 thng tui

Thi gian Hot ng 7h00 8h30 n tr - chi 8h30 -10h00 Ng

10h00 11h00 n 11h00 12h00 Chi, luyn tp 12h00 12h30 n ph 12h30 14h00 Ng 14h00 15h00 n 15h00 17h00 Chi/ tr tr

14

2.2 Cho tr t 18 thng tui n di 6 tui

Thi gian Hot ng 7h00 8h00 n tr

8h00 10h00 Chi luyn tp 10h00 11h00 n 11h00 14h00 Ng 14h00 14h30 n x 14h30 16h00 Hot ng chiu

16h00 Chi/ tr tr

3. MT NGY NHM TR VNG L

Mt ngy tr nhm tr vng l t 7 gi sng n 16 gi chiu. Ngi nui dy tr cn thu xp mt khong din tch sch s, thong mt v an ton cho tr. Ngi nui dy tr cn t chc cho tr c n, ng, vui chi ph hp vi la tui.

3.1. Nhu cu hot ng trong mt ngy ca tr nh di 3 tui

BUI SNG

Tr n lp Tr ng Ngi nui dy tr vui v, nim n n tr v hi thm tnh hnh sc khe ca tr.

Tr ng gic th nht. Thi gian tr ng khong 1 ting ri n 2 ting.

15

Tr n Tr chi Ngi nui dy tr khng nh thc tr dy ng lot. Tr no dy trc cho n trc, tr no dy sau cho n sau.

Ngi nui dy tr cng chi vi tr.

BUI CHIU

Tr ng Tr n Tr ng gic th hai. Thi gian ng t 1 ting ri n 2 ting.

16

Tr chi Tr v nh Mt s tr nh, tr yu c nhu cu ng gic th ba.

Ngi nui dy tr ni cho cha m tr bit v sc khe ca tr trong ngy.

3.2. Nhu cu hot ng trong mt ngy ca tr nh trn 3 tui:

BUI SNG

Tr n nhm Tr chi Khi n tr cn nhc tr cho hi, ngi nui dy tr hi cha m tr v tnh hnh ca tr.

Thi gian chi khong 3 ting, nn cho tr chi ngoi tri.

17

Tr n Tr ng Tp cho tr ra mt, ra tay trc v sau khi n.

Thi gian ng khong 2 n 3 ting.

BUI CHIU

Tr n Tr chi

TR V NH Khi tr tr, cn ni cho cha m tr bit v tnh hnh tr trong ngy. Nhc tr cho hi mi ng i.

18

T!t c nh"ng ni dung trn, c dy nhm tr vng l phi th#c hin ng th i trong cng mt th i gian i v$i mi tr cc tui khc nhau, theo yu cu h$ng d%n v chm sc gio dc tr t' 24 thng n 60 thng tui.

4. T CHC THC HIN:

4.1 n tr, tr tr:

* n tr:

+ C n trc lm v sinh phng nhm, thng thong phng, chun b chi.

+ Trong khi n: Phn cng mt c n tr, mt c qun tr.

+ Nhn tr trc tip t tay ph huynh, c thi n cn nim n, kim tra dng tr mang n (nu c).

+ T chc cc gc chi.

+ Theo di pht hin tr c nhng du hiu khc l v tnh hnh sc khe (mt mi, nngnu c).

+ Ht gi n: Nm li s tr trong nhm, bo n, thu dn chi, cho tr v sinh.

Trong thi gian u, tr cha quen c, quen bn nn thng hay khc, v vy c nn gn gi, tip xc lm quen vi tr, c nh nhng d dnh, c bit c th cho tr mang theo chi m tr thch mt thi gian tr quen dn vi c.

* Tr tr:

- Trc khi v c nn cho tr v sinh c nhn: Qun o, u tc gn gng, sch s.

- T chc cho tr chi vi mt s chi nh nhng, c th, k chuyn, xem tranh hoc chi cc tr chi dn gian. Khng nn tr ngi mt mnh ch m n n.

19

- Khi gp b m c hng dn tr cho b m, cho c v cc bn khi ra v. Trao i vi b m mt s thng tin cn thit trong ngy v c nhn tr.

- Tr tr trc tip cho ph huynh.

- Thu dn, v sinh phng, kim tra in nc trc khi v.

* Trng hp gia nh ph huynh qu kh khn, khng c phng tin a n tr an ton th a phng cn t chc cc phng tin a n tr.

4.2 Chm sc gi n:

a. Trc khi n:

- Chun b chn, mung, ly ung nc, khn mt y theo s lng (c d).

- Sp xp bn gh cho 4 6 chu/bn

Ch : Cho tr i v sinh trc khi n, lau mt, lau tay v eo ym (nu c). Nu tr cn ng th tr no dy trc cho n trc khng nh thc ng lot (tr nh).

* Chia thc n: - Trc khi chia thc n, c cn ra tay sch, u tc qun o gn gng. - Chia u thc n khng tr n nng qu hoc ngui qu.

b. Trong khi n:

- Cn to khng kh thoi mi, ng vin tr n ht xut. - Gio dc hnh vi vn minh cho tr khi n: Ngi ngay ngn, bit mi c v

cc bn. Tr nh, c gip tr xc n; tr ln hn c tp tr t mc n bng tay phi, n gn gng, trnh lm ri vi, nhai k, khng ni chuyn, a nghch khi n. (Xc tng mung vi v gn ming, xc trn mt bt v xung quanh trc).

- Khng cho tr n khi tr nm, bun ng, khi khc, c bin php phng trnh hc sc, khng cho tr ngi n di nn nh hoc ng n.

- Cn quan tm n tr n chm, bing n.

c. Sau khi n:

- Hng dn tr xp chn, mung, bn gh vo ni quy nh. - V sinh lau ming, lau tay, ung nc v i v sinh (nu tr c nhu cu).

20

4.3 Chm sc gic ng:

Cho tr ng gi, gic theo yu cu la tui.

* Chun b trc khi ng:

- C nhc tr i v sinh, qun o gn gng, khng cho tr a gin nhiu trc khi ng.

- Ni ng: rng ri, thong mt, khng kh trong lnh, khng qu sng, trnh m thp. Cho tr ng trn ging, ti thiu phi c tri chiu.

- Khi tr nm n nh c c th ht hoc cho nghe nhng bi ht ru, dn ca m du tr d i vo gic ng

Ch : tr c gic ng ngon, khng nn sp xp nhng tr hay ni chuyn

nm gn nhau, tn trng nhng thi quen khng c hi ca tr nh t th nm, m gi tr nh c c th b ru, tr yu c nhu cu ng nhiu c nn cho ng trc.

* Theo di gic ng:

- C lun c mt quan st tr ng, sa li t th nm tr ng thoi mi. - Nu c s dng qut in ch vn tc va phi v xa t pha chn

tr. - C khng nn ni chuyn trong gi tr ng. - Tr no thc sm nhc cho tr i v sinh v khng lm n.

* Sau khi ng dy:

- n gi dy c cho tr dy dn dn, trnh tnh trng nh thc ng lot. - Nhc nh tr i v sinh, tr ln t thu xp chiu gi. - Chuyn dn t trng thi ng sang hot ng khc bng cch c cho tr

ht hoc vn ng nh nhng. - Sau khi tr tnh to chun b ba n x.

4.4 V sinh:

a. V sinh c nhn tr:

* Chun b y cc dng v sinh v dng c nhn:

- Mi tr mt khn mt sch, ca, bn chi nh rng. - Mi tr c y qun o d tr thay khi cn thit. - Chun b nc sch cho tr ra tay. Thng ng nc ra tay c vi

hoc mng ra tay va tm. Nu ng nc vo x hay chu phi c ca mc.

21

- X bng ra tay. - X chu hng nc bn. - Khn lau tay kh. - Tri khn hoc bao ti kh ch tr ng ra. - C b, x, chu dng.

* V sinh lau mt:

- Lau mt cho tr lc bui sng, trc v sau khi n, khi mt bn. - Mi chu mt khn ring, khn c v bng nc sch, vt cho ro nc,

lau xong git bng x bng em phi, khng khn chung vo mt chu. - Khi lau phi dch chuyn khn da mt tr c tip xc ch khn sch. - Tr c chm, chc, gh phi c lau sau v khn ring. - Khng s dng 1 khn lau mi cho nhiu tr.

* V sinh ra tay:

- Ra tay bng x bng trc, sau khi n v khi chi bn. - Ra tay di vi nc hay dng go di. - Khng ra tay chung trong mt thau nc.

* V sinh i b:

- Cho tr i v sinh theo nhu cu ty theo la tui. - C c th nhc nh cho tr i vo nhng thi im cn thit to cho tr

c thi quen v sinh tt v trnh vt v cho c. - Trnh cho tr i b ng lot v ngi qu lu. - Khng ni v sinh m t v c mi hi. - Tr i v sinh c phi ra bng tay, tuyt i khng dng chn ra, nu tri lnh phi ra bng nc m xong dng khn lau kh.

* V sinh qun o giy dp tr:

- Khng tr mc qun o t: Nu tr i dm, nn tr hoc m hi cn thay ngay.

- Nhc nh ph huynh cho tr mc qun o ph hp thi tit, mc nhng loi vi nh nhng d thm m hi.

- Mi tr phi c i dp sch, tri lnh khng cho tr i chn khng trong phng.

* V sinh rng ming:

- Cho tr ung nc trng ming sau khi n. - Tr nh tp cho tr sc ming bng nc mui. - Tr ln hn tp cho tr bit chi rng sau khi n.

22

b. V sinh c nhn i v$i c nui dy tr:

C nui dy tr phi gi v sinh bo v sc khe cho bn thn v nhng ngi xung quanh.

Phi gi" gn da sch s) nh!t l hai bn tay. Khi chm sc tr hai bn tay c phi lun sch, khng mng tay di. R*a tay bng x bng v n$c sch tr$c khi cho tr n ho+c tip xc v$i thc n, sau khi i v sinh, lm v sinh cho tr, sau khi qut rc, lau nh...

- u tc, qun o phi lun gn gng, sch s. - Gi v sinh rng ming sch s. - eo khu trang khi chia cm cho tr, khi ho, s mi hoc vim hng...

c. V sinh mi tr ng:

* V sinh dng:

- Mi tr phi c ca, ly, chn, mung, khn mt ring v c nh du d nhn bit.

- Dng c dng cho vic n ung phi ra sch hng ngy, phi nng, trc khi s dng, cn c trng bng nc si.

- Dng c dng cho vic n ung ca tr khng b st m trnh tai nn, tuyt i khng s dng cc loi nha ti sinh dng lm dng c cho tr n ung.

- Bnh ng nc ung cho tr phi c np y, ni sch s trnh bi, cn trng v c c ra thng xuyn. Tuyt i khng cho tr th tay hoc ung trc tip vo bnh ng nc.

- Hng ngy khn lau mt cho tr phi c git bng x bng v nc sch, phi nng.

- Bn gh c lau bng khn m. - dng v sinh (x, chu) dng xong ra sch p kh ro, gn gng.

* V sinh chi:

- Hng tun nn ra chi bng x bng v phi kh. - chi nn chn nhng loi khng gy c hi, kh v v d c ra.

* V sinh phng nhm:

- Cn b tr ni sinh hot cho tr sch s, thong mt, c nh sng, nn nh cao ro, sch s, khng b m thp.

- Hng ngy nn qut dn v lau nn nh (trc khi n tr v sau khi tr tr v cn lau ngay khi tr i tiu dm).

23

Cch lau n$c tiu: tr$c tin phi th!m ngay n$c tiu bng khn kh ri m$i lau li bng khn ,m.

- Khng i guc dp bn vo phng tr, khng gia sc vo phng tr. - Ch cho tr i v sinh phi sch s, trnh gi la, khi tr i v sinh cn c di ra ngay.

* X l rc, nc thi:

- Rc phi c thu gom vo thng c np y v c x l mi ngy. - Thng xuyn khi thng cng rnh, trnh nc ng to iu kin

cho rui, mui sinh sn.

* Ngun nc sch:

- m bo c nc sch cho tr dng (bao gm nc nu n v sinh hot).

- Nc phi c ly t cc ngun nc sch. Trng hp nc ly t cc ngun nc khc nh ging khoan, ging o, nc ma, nc sng th phi c x l bng cc phng php lng lc m bo tiu chun v sinh cho php.

- Nc s dng phi khng mu, khng mi, khng v l. Cn nu nc un si ngui cho tr ung.

- Dng c cha nc phi m bo sch, c np dy v d c ra. - C k hoch lau ra dng c cha nc, trnh lu ngy.

Lu : Nhm tr mn nh dn nn cn c b tr khu sinh hot v s dng cc dng cho tr ring bit.

+ Hng tun cn c k hoch tng v sinh phng nhm: qut mng nhn, phi chn chiu, lm v sinh ngoi cnh

4.5 T chc cc hot ng hc tp, vui chi:

Chi l hot ng ch yu, l nhu cu t nhin ca tr nh, ngi nui dy tr cn to mi iu kin cho tr c chi mi lc mi ni.

Thng qua tr chi tr s c pht trin ton din, v vy ngi nui dy tr cn tranh th thi gian vui chi cng tr v ty theo la tui hng dn kch thch tr nhng tr chi thch hp.

c im ca nhm tr vng l:

- C nhiu tr cha c i hc. - C nhiu tui trong nhm. - Nhm hot ng trong thi gian ngn ca ma l...

24

Do vy vic t chc cc hot ng trong ngy cho tr phi rt linh hot nhm hnh thnh cho tr c nhng nn np thi quen tt trong v sinh, n, ng, l php, ngoan ngon, bit vng li ngi ln v on kt vi bn b.

a. T chc vui chi theo cc th i im trong ngy:

+ Dnh cho tr di 18 thng tui:

- Chun b chi:

Va tay cm ca tr C mu sc p, pht ra m thanh. chi m bo an ton v v sinh cho tr.

- Ni dung:

Luyn gic quan v tp pht m: Luyn tai nghe, mt nhn, tp pht m. Pht trin cc vn ng: Ly, b, trn, ngi, ng i men, tp i thng. C ng cc ngn tay: Cm nm, bung nm. Tr chi dn gian: Ko ca la x, chi chi chnh chnh, nu na nu nng.

- Hng dn cho tr chi:

+ Gi n: i vi tr nh hoc yu c nhu cu ng ngay khi mi n th sp xp cho tr ng ni yn tnh, nhng tr cn thc c tri chiu trn sn ni rng v chi cho tr chi, mi tr t nht 1 chi, c ngi chi v ni chuyn vi tr.

+ Chi bui tra:

* i vi tr nh c tr nm chi trn ging hoc trn chiu, a chi cho tr cm nm hoc ht cho tr nghe, chi a, tp vn ng.

* i vi tr bit b, i men: Cho tr chi gc ring khng nh hng n tr khc.

* C th t chc chi theo tng nhm nh 2, 3 chu: B theo bng, chi chi chnh chnh, ko ca la x, nu na nu nng

* Ht, c th, ng dao cho tr nghe. + Dnh cho tr trn 18 thng tui:

- chi:

25

* chi phi kch thch hot ng chi ca tr: c mu sc p nh xe cc loi, khi g, bp b, tranh ghp hnh

- Ni dung chi:

* Chi tr chi m nhc. * Chi tr chi pht trin ngn ng. * Chi xu ht xp hnh. * Chi vn ng n gin. * Chi tr chi dn gian. * Chi ng vai. * Do chi ngoi tri (nu c iu kin)

* Hng dn:

- i v$i tr nh: c cng chi vi tr v hng dn tr cch chi kt hp vi ng tc minh ha. Gip tr t ct chi.

- i v$i tr l$n: C quan st v hng dn tr chi.

* Gi n:

- Chn nhng tr chi c ni dung n gin v mt t chc nhng c a s tr a thch: Chi tho lp, xem tranh

Lu : Khng t chc nh"ng tr chi phc tp i hi nhiu s# quan st c-a c v th i gian ny c cn bn nhiu vic khc. +c bit khng cho tr chi nh"ng chi d. hng ho+c khng an ton: nt o, ht ht, que nhn...

- chi theo tng gc chi: Gc xem tranh nh, tranh truyn, gc chi xp hnh lp ghp

- Th i gian ny c cng nn tip xc ni chuyn v$i tr v nh"ng ch- gn gi v$i tr nh bn thn, gia nh

* Chi sau khi ng dy:

- Nhm gip tr tnh to nn t chc cho tr chi nhng tr chi i hi c vn ng nhiu nh: tr chi m nhc, tr chi vn ng, tr chi dn gian, tr chi pht trin ngn ng

* Chi trong gi tr tr:

- Ni dung chi: Chi cc tr chi tnh: xp hnh, xu ht, nn, v, c th, k chuyn...

26

- Hnh thc chi: tr t chi theo tng gc chi, c quan st chung v tip xc tr chuyn vi tr ch n tr c bit.

Tm li:

Mun t chc tt hot ng vui chi trong ch sinh hot 1 ngy cho tr trc ht phi c nhiu chi, c phi bit cch t chc hng dn cho tr vui chi. Cc c trong nhm phi c s hot ng ng b nhp nhng.

b. T chc hc tp c ch- ch:

* Pht trin ngn ng:

Nhn bit tp ni (Tm hiu mi trng xung quanh): Dy tr nhn bit v gi tn mt s c im chnh, bit li ch hoc cng dng ca 1 s con vt, vt, cc loi hoa, rau, c, qu quen thuc, bt chc ting ku ca cc con vt

Dy k chuyn:

K chuyn theo tranh: dnh cho tr 18 24 thng tui

+ Tr la tui ny rt thch xem tranh v nhn bit c cc nhn vt cng hnh ng ca nhn vt. Do , tranh k chuyn cho tr nghe phi c ni dung tht n gin, gn gi v d hiu. Mi tranh ch nn c ti a l 3 nhn vt v cc nhn vt phi ang trong 1 hot ng no .

+ Gi mt s cu chuyn: M tm cho b, B cho g n, Mi bn n da hu, Gi n ca b, Xp nh cho em b bp b

+ Ngoi ra c c th su tm nhng tranh nh khc k cho tr nghe. + Hng dn k chuyn:

- Gii thiu tn bc tranh v cc nhn vt trong tranh. - Gio vin k chuyn: c th k 2, 3 ln ty theo s hng th ca

tr. - t cu hi ngn tr da vo cu chuyn tr li: Ai y?, ang lm g?, u?

K chuyn: Dnh cho tr 24 thng tui tr ln

27

+ Chn lc nhng bi trong chng trnh nh tr, mu gio.

Yu cu: Bit tn cu chuyn, tn nhn vt v tnh cch, hnh ng ca nhn vt, nh c ni dung chuyn, k li cu chuyn (ty tui)

Dy th:

+ Tr di 24 thng tui: c c th cho tr nghe v khuyn khch tr c theo c.

+ Tr trn 24 thng tui: Bit lng nghe c c th, lm quen nhp iu bi th, thuc th v c din cm.

+ La chn cc bi th trong chng trnh nh tr, mu gio.

Gio dc m nhc:

- Tr di 24 thng: Ch yu dy nghe ht. - Tr trn 24 thng: dy ht v vn ng theo nhc.

Nhn bit phn bit: (dnh cho nh tr)

- Mu sc: 3 mu c bn: Xanh, , vng. - Hnh dng: Vung, trn. - Kch thc: to nh.

Lm quen vi ton:

- Mu sc: 3 mu c bn: Xanh, , vng. - Hnh dng: Vung, trn, tam gic, ch nht. - Kch thc: to nh ; di ngn; rng hp. - nh hng trong khng gian: phi-tri; trc-sau. - S lng: Nhn bit cc s trong phm vi 10.

Hot ng to hnh: V, nn, x dn theo thch hoc nhng ti gn gi vi tr.

Lm quen ch ci: Nhn bit v pht m c 29 ch ci, t chc cc tr chi vi ch ci.

* Nu trong nhm c nhiu tr 5 tui, c th sp xp dy theo chng trnh M%u gio 36 bui do V Gio dc Mm non bin son.

28

29

BI 5 - TR CN C SNG TRONG MI TRNG SCH S

- Ni tr sng cn c khng kh sch s), c nhiu nh sng v cy xanh.

- Ch chi c-a tr cn rng ri sng s-a, khng c gi la, khng c khi, bi, !m v ma ng, thong mt v ma h. - Nn nh sch s), d. qut dn, khng c mi hi, khai. - Khng qun o ,m $t, b,n, ch tr chi, ng-, n.

- C - n$c sch cho tr dng, nh n$c ging, n$c my, n$c ma - Dng c #ng n$c phi c np y, lau r*a th ng xuyn. - N$c ung c-a tr phi c un si.

30

- Gia nh c nh v sinh tiu chun. Phn ca tr vo nh v sinh. - B ra sch s, phi nng sau mi ln dng. - Sau khi v sinh cho tr, cn ra tay sch bng x bng. - Qut dn nh ca thng xuyn, khi thng cng rnh, pht quang bi rm quanh nh. - Rc gom vo ni qui nh, phi chn hoc t thng xuyn.

A. V SINH MI TRNG

1. V sinh khng kh, phng nhm:

- Phng, nhm rng, m bo nh sng thong mt trnh gi la, lp hc khng c mi hi khai, m thp, qut dn hng ngy, tun, thng ngi nui dy tr cn n sm 30 pht thng thong phng v lm v sinh trong phng; nn nh phi sch lt gch hoc xi mng, qut v lau ngy 3 ln trc gi n sau khi n, thng xuyn qut dn mng nhn bi.

- Cc dng trang tr cy xanh trong nhm lun gi sch s, dng thit b phc v tr hp v sinh, m bo an ton, dng c nhn ca tr phi ring bit c nh du thu tn. c bit bn gh ng qui cch, chi dng c xp ngn np phi nng v v sinh hng tun.

31

2. V sinh nc:

- Nhm tr cn c y nc cho tr dng trong sinh hot, n ung, to ngun nc ma, nc my, nc ging khi, nc chn cho tr ung.

- Mi tr 1 ca ung nc, m bo nhu cu v nc cho tr.

L/I KHUYN V S0 DNG V B1O V NGU2N N4C S5CH

1/ Nc sch l mu ca s sng. 2/ Dng x phng ra tay nga c bnh tiu chy. 3/ Gio dc tr em v s dng v bo v ngun nc l c s gio dc gia nh thc hin. 4/ C nc sch v v sinh l c dinh dng v sc khe. 5/ Khng tha nc ngt m li thiu nc sch. 6/ S dng nc phi chm lo trng cy, bo v rng. Trng cy gy rng l cch duy tr, b sung ngun nc tt nht. 7/ Bo v ti nguyn nc l nhim v ca ton dn. 8/ min ni c thm mt thng cha nc, tr s bt phi ngh mt ngy i hc. 9/ Nc l mt th hng ha thit yu nht.

3. V sinh rc, phn:

32

- Nhm tr phi c nh v sinh tiu chun, thun tin, d s dng v bo qun, hng ngy phi c ra nh v sinh, tr i tiu tiu xong phi di nc, thng rc phi c np y, h thng thot nc thi c x l tt.

X0 L RC TH1I

Rc c 2 loi:

+ Rc hu c: l phn loi b ca cc loi rau, c, qu, l cy... + Rc v c: gm v chai, lon, hp cht do, nilon....

Tc hi ca rc:

+ Rc hu c l ngun pht sinh, pht trin ca nhiu loi vi trng v k sinh trng nh gin, chut, rui nhng v chnh l ngun ly lan bnh tt.

+ Rc v c nh mnh chai l, khng thu gom s l ni cha ng nc ma cho mui pht trin, c bit l mui truyn bnh st xut huyt. Mnh chai l thy tinh v hp mu kin loi c th gy thng tch khi dm phi v c th gy nhim trng, un vn.

Cch x* l rc:

+ Hng ngy phi qut dn thu gom rc cho vo thng ng rc hoc o h chn.

+ Rc v c cn c gom chn su hoc a n ni x l rc ph thi nghin v x l ti ch s dng.

33

B. V SINH CHO TR HNG NGY

- C t lt, qun o cho tr thch hp vi tng ma.

- Khi t, qun o, v ca tr b t, cn thay ngay.

- i vi tr ln dy tr bit gi qun o sch s, bit t mc qun o, i m.

- Tay tr lun sch, thng xuyn ct mng tay cho tr.

- Ra tay bng x bng trc khi n, sau khi i v sinh.

- Dy tr c thi quen ra tay, i guc dp, v xp guc dp gn gng.

- Tri lnh khng tr i chn khng trn sn nh.

34

- Ra mt cho tr bng khn ring, khn git bng x bng, phi nng.

- Dy tr bit t ra mt, khng di tay bn vo mt.

- Khi tr s mi, lau sch mi bng khn ring ca tr.

- Khng git chung khn vi tr b au mt.

- Mi tr cn c mt tha, bt, cc ring.

- Sau mi ln dng, ra sch s, phi kh.

- chi thng xuyn c c ra, sp xp gn gng.

- Ra t sch s cho tr sau mi ln i ngoi, lau kh v mc qun o sch.

35

- i vi tr ln, dy tr bit t mc, t ci qun o mi ln i v sinh.

Tr cn c ng trn ging c mng. Tr c bnh (gh, l) ng ring.

36

C. V SINH C NHN

1. i v$i tr:

- Mt mi tay chn phi sch s, mng tay chn ct ngn, gi sch; tc ct ngn, chi gn gng; qun o sch s, hp thi tit, hp v sinh;

- Tr khng i chn t trn nn nh bn, bi t, m t, tr bit ra tay chn mt mi khi bn;

- Rn cho tr bit gi v sinh chung, khng bi bn ln tng, qun o, khng khc nh ba bi v bit b rc vo thng;

- Tr bit xp nn, chi, giy dp vo ni qui nh;

- Rn cho tr c thi quen n ung vn minh lch s, thi quen v sinh trc, sau khi n, n khng ngm, khng vi, n ht xut, n xong bit thu dn chn mung, bn gh;

- Tr c n np tiu tiu ng ni qui nh;

- Mi tr c dng ring, c nh du cn thn.

37

2. i v$i c nui dy tr:

- u tc gn gng, sch s.

- Mng tay ct ngn, khng eo n trang khi ch bin thc n;

- Qun o sch s ph hp vi cng vic, dng c nhn gn gng sch s, ngn np;

- C phi tham gia kim tra sc kho;

- Thc hin ch sinh hot hng ngy ca tr t cc yu cu v sinh (cho tr n ng ch m bo v sinh, ng ng gi gic, chi hc va sc;

- Thc hin chm sc v rn luyn thi quen v sinh cho tr mi lc mi ni;

- Thc hin ng thao tc chm sc v sinh i vi tr, m bo cho tr s dng ng dng c nhn;

- Thc hin ch , lch v sinh nhm lp, dng chi;

- Bit cch phng v x l mt s bnh thng thng tr;

- m bo qui trnh bp 1 chiu, cc dng c trong nh bp phi an ton.

38

D. HNG DN CC THAO TC RA TAY, RA MT V NH RNG

1. Thao tc ra tay:

a. Yu cu:

- Ra tay trc sau khi n, sau khi chi bn tip xc bn, sau i i tiu tin;

- Ra tay di vi nc chy, khng ra tay nhiu tr chung mt thau nc;

- Ra tay bng x phng v lau tay kh cho tr, khng cho tr chi bn tay di sn nh khi tr ra tay xong ch n cm;

b. Chun b:

- Thng nc c vi sch trn gi cao va tm tay tr, nu ng nc vo x, thau phi c ca mc nc;

- X, thau ng nc bn;

- Khn lau tay kh, treo gn thng nc va tm tay tr;

- X phng, ti kh.

c. Cch ra:

Tr ng t th thoi mi khng xp hng g b tr, thm nc t bi x phng tay tr xui sp di dng nc chy, ln lt ra t mu bn tay n k tay v u ngn tay, lt nga tay li ra lng bn tay v ngn tay.

39

2. Thao tc lau mt:

a.Yu cu:

- Mi tr mt khn sch, git phi nng, khn cho tr lau mt phi mm v m;

- Lau theo trnh t, mi ch lau s dng mt gc khn sch khc nhau;

- Tr b au mt phi khn ring;

- Lau mt sau gi n tr tr, ra mt trc khi tr n v lau ng trnh t sau khi n.

b. Chun b:

- Khn kh v khn m cho tr; Thau hay x 2 ci (1 ng khn sch cha lau, 1 ng khn bn tr lau xong, trng hp c tr b au mt phi c thau ng ring);

- Gi treo khn nu c.

c. Cch lau:

- Trc ht m khn ra dng ngn ci v ngn gia lau tng mt mt;

- K n dch khn lau tip mi ming;

- Sau gp khn li lau trn, m, cm, c.

40

3. Thao tc chi rng:

a. Yu cu:

- Tr bit cch nh rng v xc ming, khng nhm bn chi vi bn, bit t ly kem v nh rng ng cch phng su rng.

b. Chun b:

- Ly, bn chi nh rng ca tr, kem;

- Nc mui, x dng nc bn

- Tranh hng dn tr cch chi rng

c. Hng dn:

- Ni chuyn vi tr v li ch ca vic nh rng ng v xc ming.

- c hm rng trng p, hng ngy phi nh rng u n vo bui ti trc khi i ng, sng sau khi ng dy v sau cc ba n.

- Gii thiu cho tr bit mt ngoi, mt trong v mt nhai ca rng, chi rng theo th t hm trn, hm di, bn phi, bn tri, chi mt ngoi, mt trong ri n mt nhai.

- C lm mu chi tng vng trn hm rng, lng bn chi st ng vin li, chch 45 so vi trc rng, chi mi vng 10 ln, hm trn ht xung, hm di ht ln.

- Khi chi mt nhai, t lng bn chi song song vi mt nhai ko i, ko li.

- nh rng xong phi ra sch bn chi, vy kh, cm vo ni qui nh.

- Cn ni cho tr bit hiu v sao phi sc ming? Sc ming khi no? Cho tr ngm nc va phi v sc trong vng 1-2 pht, sau nga c sc sch c c hng.

41

E. MI TRNG AN TON I VI TR MM NON

Tr em la tui t 0-5 tui l giai on pht trin nhanh, mnh m v th lc v tr lc cng nh ton b c th. y c coi l giai on khm ph, tri nghim, hnh thnh nhng k nng cn thit cho c cuc i. V vy, tr rt hiu ng v lun c s mi m tm hiu trong cuc sng hng ngy, chnh kh nng hiu ng, tnh t tin v t m trong khi tr hon ton cha c kinh nghim trong vic t phng trnh tai nn v m bo an ton cho chnh mnh nn rt d dn ti vic tr b tai nn bt c lc no, bn cnh cch chm sc gio dc tr khng ng hoc khng c phng php cng dn ti cc sang chn v tm l - gy ra cc tai nn v tinh thn i vi tr. Do , vic to ra mi trng an ton cho tr l v cng quan trng i vi s pht trin ca tr th.

I.Khi nim v mi trng an ton:

Mi trng an ton l nhng ni tr sng, vui chi m: Khng c cc nguy c xy ra cc tai nn, l ni m gim thiu cc tc hi n sc khe nhng li gip c th tr tng cng cc kh nng phng trnh cc tai nn thng tch v bnh tt.

II. Mi trng an ton i vi nhm tr vng l:

1. Mi trng vt cht:

a im ca nhm tr: phi m bo cho thi gian i n lp ca tr khng qu xa (khong 30 pht).

Phng hc: Tng, mi nh phi m bo chc chn khng b dt, thm nc, nn nh phi c lt gch hoc bng xi mng, nu bng g phi chc chn.

C hng ro bao quanh; hng ro phi ngn c ch v gia sc.

Sn chi: Khng trn trt, mp m, c h

nh sng trong lp hc: m bo nh sng trong lp hc ngay c khi tri ma.

din tch cho cc hot ng chi v hc c trong v ngoi lp hc.

Cc iu kin, phng tin phc v cho vic chm sc dy tr; bn, gh, chi, dng cho tr phi c an ton: khng d gy, khng sc nhn, khng gy ng c cho tr

Cc cng trnh v sinh: Khng c mi hi, khng trn trt, khng c rui mui, nu l nh v sinh phi c nc s dng y .

42

X l rc: Rc c thu gom thng xuyn, c x l ng cch.

C ngun nc: Ngun nc c s dng ti nhm tr, nu c cung cp t ni khc n th ngun nc phi n nh v c cp lu di. C dng c ng nc ung cho tr, tr thng xuyn c ung nc. Nc dng cho tr ung phi l nc un si hoc tit trng.

2. Mi trng vui chi, chm sc v nui dy tr:

a im vui chi: Phi m bo an ton, khng gn ng giao thng, ch, khng gn cc ngun gy c hi cho tr.

Cc tr chi, chi ca tr phi ph hp vi tui ca tr.

Khng cho tr chi cc tr chi hay dn n cc tai nn thng tch.

Trong khi chi, khi tr i nh v sinh, khi tr ngphi c s qun l ca ngi nui dy tr.

Thc hin ng, y cc quy nh trong vic sp xp cc phng tin phc v vic chm sc dy tr: gi chi, cy cnh, phch nc, bp un, cc quy nh v cc cht gy c hi

Khng c nhng ri ro gy tai nn thng tch cho tr.

3. Kin thc v hiu bit ca c nui dy tr v an ton v phng trnh tai nn thng tch cho tr:

- y c coi l mt trong nhng tiu ch quan trng xc nh mi trng an ton, phng trnh tai nn thng tch cho tr. C nhng tai nn thng tch gy ra do ngoi mun th phn ln tai nn thng tch xy ra i vi tr l do ngi trng tr thiu kin thc v hiu bit v cch chm sc nui dy tr.

4. Cch theo di, qun l ca c nui dy tr i vi tr:

Do c th tr ang giai on pht trin v th cht v tm l, rt hiu ng, thch tm hiu nn vic theo di v qun l tr ca ngi nui dy tr phi thng xuyn v lin tc.

Mi tr ng ch6 c coi l an ton khi cc hot ng c-a tr th ng xuyn c ng i trng tr theo di, gim st, qun l v p ng.

43

BI 6 - PHNG V X TR MT S TAI NN THNG GP TR EM

1. BNG

Bng tr em rt nguy him do da tr non, mng, d tn thng su, do c th tr yu, sc khng km, d nhim trng. Bng tr em thng hay li hu qu nghim trng.

a. Nguyn nhn:

Bng l tn thng gy ra do:

- n phi thc n, thc ung nng; - Nc si, thc n nng vo; - Do la; - Do cc vt nng chm vo ngi; - Do ha cht, xt, axt mnh vo ngi; - Do in git, st nh; - Do cc tia bc x...

b. Cch x l ban u :

- Loi b ngay nguyn nhn gy ra bng.

- Lm mt vt bng: ngm vng bng vo nc lnh t 20 45 pht.

- Ra nh nhng bng nc un si ngui hoc nc mui pha long, khng bi bt c th g ln vt bng, ph ln lp gc hoc vi mng sch, bng nh, sau chuyn i bnh vin.

- m, cho ung nc m, nc tr ng.

c. Cch phng trnh:

- Kim tra k nng ca thc n, nc ung trc khi cho tr n.

- Ha cht, nc si, thc n nng, dng nhit phi xa tm tay vi, khu vc hot ng ca tr.

- Khi chia thc n, khi un nu phi c ngi trng. Khng cho tr vo khu vc nu nng.

- Khng ha cht trong phng tr.

- Khng cho tr i di tri ma to c ging sm st.

44

2. UI NC

ui nc rt hay gp tr em v gy t vong nhanh nu khng pht hin sm v x l ng. V khi mt tr b ngp nc thng c phn x ht su vo ht ln hn l ngng u ln khi mt nc. V vy ngi trng tr cn phi bao qut tr mi ni, mi lc.

a. Nguyn nhn:

- Tr chp chng i ng p mt vo vng nc ng, chu nc, x nc...;

- Tr mc nc cc dng c ng nc cao hn nh phi nc, b nc ng ln c xung;

- Tr nghch nc b ao, h;

- i thuyn , lt thuyn, m ;

- L cun vng ni;

- Nh b trn sng khng c ro chn ng xung sng.

b. Cch x l ban u:

- Ci b nhanh qun o t sau khi vt tr ln.

- Lm thng ng th: dc u xung thp ri lay mnh, v vo lng ngc tho nc ra ngoi.

- Lm sch ming bng ngn tay mc vo ming tr, lm h hp nhn to ngay.

- C th t tr nm sp, u nghing mt bn, hai tay dui ln pha trc, ngi cp cu qu hai bn tr, t hai bn tay ln y ngc pha lng m n xung nc thot ra, sau th ra ngc n li, lm nhp nhng 25-30 ln/pht.

- Lau kh ngi, xoa du nng, qun chn m chuyn i bnh vin.

45

c. Cch h hp nhn to:

- Nhanh chng lm thng ng th:

+ M ming tr, mc, lau sch m, ri, vt l khi ming.

+ t u tr nga ra sau, nng cm cao ln.

+ Thi ngt:

Ngi thi ngt ht vo mt hi di, ri p mi ln ming v mi ca tr nh, hoc ch p vo ming ca tr ln, tay kia bt l mi, thi vo nh nhng. Quan

46

st khi thi vo, lng ngc ca tr cng ln l c, nu lng ngc khng nh ln l c d vt lm tc ng th, phi tip tc lau sch m di, ly ht d vt. Nu tr khng th li bnh thng phi lm h hp nhn to ngay lp tc. C 2-3 giy thi ngt mt ln cho n khi tr t th bnh thng.

Hy bp mi chu b khi h hi vo ming chu.

d. Cch phng trnh:

- Ngi ln phi bao qut tr mi ni, mi lc. - Khng tr chi mt mnh gn ni c nc (rnh, h nc, h ao) - Tt c dng c cha nc phi c np y. - Khi i xung khng a nghch, phi mc o phao v phi ngi cn i v

tr trnh lm lt chm xung.

47

3. SC

a. Nguyn nhn:

S+c l do d vt (thc n, vin thuc, ht lc, vt nh...) ri vo ng th gy ngt th.

Du hiu sc:

- Khi tr ang n hoc ngm vt, t nhin ho sc sa, ngt th, trn mt, giy gia, da ti nht ri tm xm.

b. Cch x l ban u:

- Gi tr trong t th mt p, u chc thp hn, hoc l gi tr ln ngc u bng cch nm ly hai mt c chn. V mnh vo gia hai xng b vai ca tr bn ln.

- Nu tr vn cn b sc, hy t tr nm nghing v hi nga u ra pha sau. Mt tay ly lng, tay kia mi c, n vo trong, ln pha trn, bng mt ng tc nhanh v thc mnh. Lau sch ming.

48

- i vi tr ln b sc

-Bn hy ngi xung hoc qu trn mt u gi v t tr nm sp ln u gi, u thng xung. Mt tay ly ngc tr, tay kia v mnh vo lng tr gia hai xng b vai nhiu ln.

- Nu lm nh vy m khng long c d vt gy tc nghn ra, ly ngn tay ngoy vo ming tr v c mc d vt t hng ra (rt cn thn ng ly vt cng n su thm vo c hng tr).

- Nu tr vn tip tc b sc, hy t tr ngi vo lng. Mt tay ly lng tr, tay kia nm li thnh qu m, ngn ci nm trong, n mnh vo trong v ln trn, im gia rn v mi c 4 ln.

49

Nu tr khng th li bnh th ng khi l!y c d7 vt gy tc ngh)n, hy th#c hin h h!p nhn to ngay lp tc.

c. Cch phng trnh:

- Khng cho tr chi cc chi qu nh. Ch quan st khi cho tr chi nhng chi c th tho rp c nh: t nha, my bay nha ...

- Khng cho tr chi cc loi ht, ng xu...

- Trng nom, qun l nhc nh chu thng xuyn khng c cho bt c vt g vo tai, mi mnh hoc ca bn.

- Khng tr cm cc vt nh a vo mm, khng cc vt nh vo tm tay vi ca tr.

- Xp t chi, dng ng ni qui nh khi ht gi chi hoc khi chuyn mc.

- Khng cho tr cm chi trong khi i ng.

* Ch khi cho tr n ung:

- Ch bin thc n cho tr khng ln xng tht, c...

- Khng cho tr n u phng, bp nguyn ht.

- Khi cho tr n khng gy cho tr ci. Khng p tr n nht l khi tr ang khc.

- Khng lm cho tr s khi n.

- Khng cho tr ung thuc bng cch bt mi ri cho c vin thuc vo ming tr, s c nguy c cao ri vo ng th, nn nghin nt ra. Tr em di 4 tui khng c ung thuc vin.

- Khng bt mi tr khi tr n bt, s gy sc; bt vo phi c th gy ngt th tr b t vong.

50

4. BONG GN

a. Nguyn nhn: Thng xy ra do b ng, chn thng.

Biu hin: - au vng khp b chn thng. - Sng bm vng khp. - C ng khp kh khn.

b. Cch x l ban u:

- Ci giy, tt hay vt chn p ch khp sng.

- Nng khp xng trong t th d chu, p ln mt khn mt lnh cho bt sng v gim au.

- Qun bng quanh khp cho chc, nhng ng cht qu.

- Gi i bnh vin sau khi bng b kim tra.

c. Cch phng trnh:

- Khng tr chy nhy, leo tro, x y nhau trong khi chi.

- Ch nhc nh tr khi i ln xung cu thang.

- Phng nhm phi gi kh ro tr khng b trn trt.

51

5. GY XNG, SAI KHP

a. Nguyn nhn:

Thng xy ra do b ng hoc va p mnh, chn thng.

+ Biu hin:

- au trm trng vng b chn thng. - Sng, bm tm, c ng kh khn. - Phn on b chn thng bin dng. - Tay hay chn b gy bin dng, ngn hn bn lnh.

b. X l ban u:

- Ci giy, tt hay vt chn p ch sng au.

- Khng di chuyn ngay tr khi cn thit, cn c nh vt thng.

- Trng hp gy xng c tay, cnh tay, hy nng phn b gy trong t th d chu nht.

- t mt ming bng vng b chn thng, gp tay tr ngang qua ngc, dng khn eo cnh tay.

- Trng hp gy xng cng chn hay mt c chn hy t chn thng, m bng quanh vng b thng, gia 2 u gi v 2 mt c chn, qun bng ct chn b thng vo chn lnh, ct cht pha trn v di vt thng.

- Kim tra xem tr c b chong x tr.

- Gi cp cu chuyn i bnh vin.

c. Cch phng trnh:

- Khng cho tr chy nhy, leo tro, x y nhau trong khi chi.

- Ch nhc nh tr khi i ln xung cu thang, trnh va chm, ng t gy thng tch.

- Phng nhm phi gi kh ro tr khng b trn trt.

52

6. VT THNG GY CHY MU:

a. Nguyn nhn:

- Tr chi cc tr chi, chi khng an ton.

- Tr nghch dao ko, chi cc vt sc nhn nh cnh cy, que , thc, bt ch...

- Tr va i va n hoc va ung b vp ng...

b. Cch x l ban u:

- ng vin an i, gip tr bnh tnh.

- Ra vt thng bng nc sch, nc mui nht.

- Dng bng sch gt nh t ct, d vt trn b mt vt thng.

- Lau xung quanh vt thng bng cn it long hoc thuc v thm kh vt thng.

- t gc hoc ming vi sch ln vt thng v bng li.

- Gi tr n c s y t nu cn thit

c. Cch phng trnh:

- Thng xuyn bao qut v nhc nh tr trong khi chi, trong sinh hot.

- Khng cho tr chi cc vt sc nhn nh: cnh cy, que na, thc di.

- Gim st tr cht ch trong gi th cng.

- Khng cho chu va i va n d b vp ng gy thng tch.

NGI LN LUN MT N TR, NU XY RA TAI NN, X L BAN U, RI CHUYN N C S Y T GN NHT

53

BI 7 - PHNG TRNH CC BNH XY RA TRONG MA L

1.GIUN:

a. Nguyn nhn:

- Tr nhim giun khi a nhng chi bn vo ming.

- Tr n bn khi qun khng khng ra tay sau khi i i tin.

- Tr n bn khi tay chun b thc n cho tr b bn.

b. Cch phng trnh:

- Thc hin ch v sinh n sch, ung sch, sch;

- Tp cho tr gi n np v sinh, khng tr ngi l la di t bn, tp cho tr c thi quen ra tay trc khi n, khi i v sinh, khi tay bn.

- Thc n phi che y, trnh rui nhng, n hoa qu ra sch, cn ct ngn mng tay - chn;

- S dng h x hp v sinh;

- S dng nc sch un si ngui cho tr ung, nn dng nc my, nc ging trong sinh hot n ung v v sinh;

- m bo v sinh mi trng xung quanh, khng rc ri bn quanh phng tr;

- Khng i chn t do rt d nhim u trng giun mc chui qua da vo c th gy bnh.

- Ty giun hng nm cho tr.

54

2. GH:

Gh l mt bnh ngoi da do mt loi k sinh trng trn da gi l con ci gh gy ra.

a. Hnh thc ly truyn:

- Con ci gh k sinh hc nh ngoi da, ly cho ngi khc do tip xc da-da, gia ngi b gh vi ngi khc, khi dng chung chn chiu, ng chung, dng chung o qun, khn tay, khn mt...

- Bnh gh thng l bnh c gia nh.

b. Biu hin:

- Tr b nga, gi, nht l v m, nn tr mt ng, km n, st cn.

- Trn da thy vt lung gh nh vt xc da, c mn nc nh nh ht tm, thy bn tay, k ngn tay, c tay, khy tay, nch, bn, mng, c chn. t khi c mt, c, gy.

- D b mn m ch gi gh do bi nhim.

c. iu tr:

- Tm ra bng x bng, lau kh.

- Bi thuc: thuc bi vo bui ti, trong 04 ti lin tc:

+ M DEP + M Lu hunh 5% + Dung dch Benzoate Benzyle 25%

d. Cch phng trnh:

- Thng xuyn tm gi.

- Khng chi d, chi t ct xong phi ra tay bng x bng.

- Mng tay thng xuyn c ct ngn.

- Tm xem ngi trong gia nh, nu cng b gh, phi iu tr ng thi.

- Qun o, khn, t lt, chn phi c luc, ty u ; chiu, khn tri ging phi git sch, phi kh. Cch ly ngi b gh.

55

3. BNH TIU CHY V MT NC:

a. Nguyn nhn:

Do nhim khun ng rut (virut, vi khun, k sinh trng gy bnh) ly bnh bi thc n, nc ung v vt dng mt v sinh. Ngoi ra tiu chy cn c th do ch n khng thch hp, do bin chng ca cc bnh khc (vim phi, si, vim tai gia, suy dinh dng, d dng ng rut, thiu men tiu ho, suy gim min dch)

b. Du hiu mt nc trong tiu chy:

* Mt nc l nguyn nhn chnh gy t vong tr v ngi ln;

* Cc du hiu mt nc nng khi tiu chy:

- Mi kh; - Kht nc nhiu; - Mt trng; - Thp lm; - Mch nhanh, nh; - i t; - Khi vo da, vt nhn mt chm.

c. X tr cc trng hp b tiu chy:

- Cho tr ung nhiu nc hn thng l, phng mt nc, tt nht cho tr ung nc cho.

* Cch n!u cho mui (1,2 lt nc khong 6 chn cm, mt nm go 50g, mt nhm mui n 3,5g), un si 20 25 pht, khi go n bung ra l c, cho cn li khong 1 lt nc.

Vt dng cn thit nu cho mui Cho vo ni 6 chn nc

56

ERROR: stackunderflowOFFENDING COMMAND: ~

STACK: