ChÊn th­¬ng thËn

TS Bïi V¨n LÖnhThS Lª TuÊn Linh

Bé m«n ChÈn ®o¸n h×nh ¶nh

§§¹¹i ci c­¬­¬ngng

NguyNguyªªn nhn nh©©nn

* Tai n* Tai n¹¹n giao thn giao th««ngng * Tai n* Tai n¹¹n lao n lao ®é®éngng

* Th* ThÓÓ thao, sinh hothao, sinh ho¹¹tt * Do th* Do thÇÇy thuy thuèècc

LL©©m sm sµµngng

§§a chÊn tha chÊn th­¬­¬ngng

ThThËËn bn bÖÖnh lý hay bÊt thnh lý hay bÊt th­­êngêng

ThThËËn duy nhÊtn duy nhÊt

§§¸̧i mi m¸̧u hou hoÆÆc khc kh««ngng

chchÈÈn n ®®oo¸̧n hn h××nh nh ¶¶nhnhHai hoHai hoµµn cn c¶¶nh lnh l©©m sm sµµng:ng:

MÊt cMÊt c©©n bn b»»ng huyÕt ng huyÕt ®é®éngng

ChÊn thChÊn th­¬­¬ng nhng nh­­ng huyÕt ng huyÕt ®é®éng ng ææn n ®®ÞnhÞnh

CC¸̧c tc tææn thn th­¬­¬ng cã thng cã thÓÓ ggÆÆp:p:

§§ông dông dËËp nhu mp nhu m««

MM¸̧u tô trong thu tô trong thËËnn

ThiÕu mThiÕu m¸̧u tiu tiÓÓu thuu thuúú--thuthuúú

VÕt thVÕt th­¬­¬ng thng thËËn gn g©©y ry r¸̧ch nhu mch nhu m««

RR¸̧ch vch vìì ®­®­êng bêng bµµi xuÊti xuÊt

TTææn thn th­¬­¬ng mng m¹¹ch mch m¸̧u:u:

§§ông dông dËËp mp m¹¹ch mch m¸̧u: tru: trùùc tiÕp hay kÐo gic tiÕp hay kÐo gi··n n ®é®ét ngt ngéét t

VÕt thVÕt th­¬­¬ng mng m¹¹ch mch m¸̧u: hou: hoµµn ton toµµn hon hoÆÆc khc kh««ng (80ph)ng (80ph)

TTææn thn th­¬­¬ng tô dÞchng tô dÞch--mm¸̧u: mu: m¸̧u cu c¹¹nh thnh thËËn, quanh thn, quanh thËËnn

TTææn thn th­¬­¬ng cng c¸̧c cc c¬¬ quan khquan kh¸̧cc

Chôp hÖ tiÕt niÖu kh«ng chuÈn bÞ

• G·y x­¬ng • Cét sèng cong vÒ bªn chÊn th­¬ng• Bãng thËn to ra • L¸ch, c¬ hoµnh bÞ ®Èy lªn cao• D¹ dÇy nhiÒu h¬i ,lÖch ph¶i ( bªn tr¸i)• Bông bªn tæn th­¬ng mê• MÊt ®­êng mì c¹nh r·nh ®¹i trµng...• Trong ruét nhiÒu h¬i, gi÷a c¸c quai ruét cã dÞch• PhÇn thÊp æ bông mê do m¸u ®äng...

Chôp niÖu ®å tÜnh m¹ch

- Bãng thËn to ra.-ThËn mÊt hoµn toµn chøc n¨ng (tæn th­¬ng m¹ch cuèng thËn).- H×nh khuyÕt cña phÇn nhu m« thËn tæn th­¬ng ë th× nhu m«.- Khèi mê do m¸u tô, ®Ì ®Èy c¸c ®µi bÓ thËn, t¸ch c¸c ®µi thËn ra xa nhau.- Tho¸t thuèc ra ngoµi ®­êng bµi xuÊt, ra quanh thËn, c¹nh thËn, sau phóc m¹c, trong æ bông...

Siªu ©m

C¸c dÊu hiÖu gi¸n tiÕp

- H×nh ¶nh c¸c æ tô dÞch bÊt th­êng:+ M¸u tô d­íi bao thËn víi kÝch th­íc ®a d¹ng, ®Ì ®Èy nhu m«thËn, cã h×nh ¶nh thÊu kÝnh ®iÓn h×nh, thêi kú ®Çu rÊt ®Ëm ©m dÇn dÇn gi¶m ©m råi rçng ©m.+ C¸c m¸u tô sau phóc m¹c.+ Vì, r¸ch ®­êng bµi xuÊt nhÊt lµ bÓ thËn g©y nªn tói n­íc tiÓu c¹nh bÓ thËn.- M¸u côc trong bµng quang.- C¸c trµn dÞch trong khoang phóc m¹c, dÞch th­êng cã d¹ng m¸u côc kÌm theo hay dÞch trong.

C¸c dÊu hiÖu trùc tiÕp

- H×nh ¶nh æ ®ông dËp: æ t¨ng gi¶m ©m kh«ng ®Òu, ®¬n ®éc hay nhiÒu æ, giíi h¹n th­êng kh«ng râ víi m« thËn lµnh.- H×nh m¸u tô trong nhu m« thËn: khèi t¨ng hay gi¶m ©m tuú giai ®o¹n.- H×nh ®­êng vì: mÊt liªn tôc ®­êng bê thËn vµ nhu m«thËn, th­êng gi¶m ©m. Khi cã m¸u tô ®i kÌm lµm t¸ch nhu m« thËn ra hai phÝa sÏ cã h×nh ¶nh nh­ nh­ mét c¸i nªm. §­êng vì cã thÓ th¼ng, ngo»n ngoÌo hay h×nh ch÷ Y, hay g©y thËn vì nhiÒu m¶nh. Hay cã trµn m¸u quanh thËn ®i kÌm.

Chôp c¾t líp vi tÝnh

• Tæn th­¬ng m¸u tô quanh thËn, c¹nh thËn, sau phóc m¹c • §ông giËp nhu m«•M¸u tô trong thËn• §­êng vì thËn• Tæn th­¬ng m¹ch m¸u cuèng thËn• Tæn th­¬ng r¸ch bÓ thËn, niÖu qu¶n • Chøc n¨ng thËn•C¸c tæn th­¬ng c¬ quan kh¸c kÌm theo

Ph©n lo¹i chÊn th­¬ng thËn

Theo Chatelain:

• §é I: §ông dËp nhu m« thËn (æ ®ông dËp), tô m¸u d­íi bao thËn, ®­êng r¸ch nhu m« ng¾n, ch­a th«ng víi ®­êng bµi xuÊt. Kh«ng cÇn ®iÒu trÞ phÉu thuËt vµ phôc håi gÇn nguyªn vÑn.• §é II: §ông dËp ®­êng vì s©u th«ng víi ®­êng bµi xuÊt, r¸ch bao thËn, ®¸i m¸u, tho¸t thuèc ra ngoµi hÖ thèng ®­êng bµi xuÊt. Cã m¸u tô quanh thËn, møc ®é Ýt kh«ng lµm biÕn ®æi nhiÒu kÝch th­íc thËn. Theo dâi nÕu nÆng lªn nªn phÉu thuËt.

§é III: Vì thËn nhiÒu m¶nh, m¸u tô nhiÒu gi÷a c¸c m¶nh vì xa nhau, m¸u tô quanh thËn, m¸u tô trong bÓ thËn, n­íc tiÓu trµn ra vµo æ vì vµ quanh thËn, h×nh d¸ng kÝch th­íc thËn biÕn ®æi to lªn, mÊt ®­êng bê viÒn...Lo¹i nµy nªn mæsím.§é IV: Tæn th­¬ng cuèng thËn: ®éng, tÜnh m¹ch thËn, niÖu qu¶n (th­êng tæn th­¬ng ®éng m¹ch thËn 60-80%) hoÆc ®ông dËp hoµn toµn thËn lµm mÊt cÊu tróc h×nh d¸ng thËn. M¸u tô nhiÒu quanh thËn, sau phóc m¹c...Tæn th­¬ng m¹ch thËn th­êng g©y dËp n¸t, g©y t¾c m¹ch gièng nh­ kÑp n¸t m¹ch, m¹ch chØ cßn vá x¬ ¸o ngoµi.

Theo hiÖp héi OISCAAST Mü (organ Injury Scaling Committee of American Association for Surgery of Trauma):

• §é I: Tæn th­¬ng kh«ng nguy hiÓm, bao thËn cßn nguyªn vÑn, cã æ ®ông dËp thËn, cã thÓ cã m¸u tô d­íi bao hoÆc kh«ng, kh«ng cã ®¸i m¸u hoÆc cã thÓ chØ cã ®¸i m¸u vi thÓ.• §é II: R¸ch, ®øt bao thËn, m¸u tô sau phóc m¹c, cã c¸c æ hay vïng ®ông dËp n«ng kh«ng ¨n s©u vµo vïng tuû thËn.• §é III: §­êng, æ vì lµm r¸ch, ®øt bao thËn, qua tuû thËn th«ng víi ®­êng bµi xuÊt (®µi, bÓ thËn), ®¸i m¸u.• §é IV: Vì thËn kÌm tæn th­¬ng c¸c nh¸nh ®éng hay tÜnh m¹ch trong thËn.• §é V: Vì thËn thµnh nhiÒu m¶nh, r¸ch c¸c cÊu tróc rèn thËn.

Di chøng cña chÊn th­¬ng thËn

- Tô dÞch n­íc tiÓu hay gÆp ë vïng thÊp cña rèn thËn.- C¸c ¸p xe ho¸ sau chÊn th­¬ng.- Gi¶ ph×nh m¹ch sau chÊn th­¬ng...