chapter 05 1

T-5.

OBRADNI SISTEMI I

PROCESI

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Tehniki sistemi - Duan B. Regodi


CILJEVI UENJA:

1. Shvatite osnovne pojmove o obradnim

sistemima.

2. Objasnite obradne procese.

3. Koristite maine pri obradi metala rezanjem.4. Razumete rezne alate, merne i pomone

pribore.


Nastavna pitanja:

Strana u

udbeniku

1. Obradni sistemi 91

2. Obradni procesi 91

3. Maine u obradi metala rezanjem

93

4. Rezni alati 96

5. Pomoni pribori 106

6. Merni pribori (merila) 111


4

Proizvodno mainstvo:

poslovni sistem, proizvodni sistem, tehnoloki sistem, sistem za oblikovanje, obradni sistem.


Sistemi za obradu rezanjem ili obradni sistem se

sastoji od: sredstava rada i obradnih procesa, sa

karakteristinim ulaznim i izlaznim veliinama .

Struktura sistema za obradu rezanjem

Obradni sistem

Osnovni model obradnog sistema

OBRADNI SISTEM

X(t)

mainski sistem

obradni

proces

maina alat pribor obradak

proces obrade

pomoni procesi

Y(t)

Poremeajnifaktora X(t)

Skup odzivnih

faktora Y(t)

Skup poremeajnih faktora X(t):

sile rezanja,

deformacione sile u procesima deformisanja,

prinudne sile koje nastaju kao posledica neuravnoteenih obrtnih ili translatorno pokretnih masa,

sile stezanja,

sile koje nastaju kao posledica temperaturnih deformacija u sistemu,

pasivne, odnosno sile trenja u sistemu,

koliina toplote koja se pojavljuje u sistemu.

Skup odzivnih faktora Y(t):

pomeraji karakteristinih taaka koji nastaju kao posledica deformacije sistema i koji su statike veliine u odreenom vremenskom domenu,

amplitude vibracija karakteristinih taaka sistema,

nivo buke koji se pojavljuje u sistemu,

temperatura karakteristinih taaka sistema,

parametri habanja alata, koji kao dopunska ili sekundarna pojava predstavljaju poremeaj.

INFORMACIJE INFORMACIJE

ENERGIJA ENERGIJA

MATERIJAL

POMONI MATERIJAL

OBRADNI SISTEM

X(t)

mainski sistem

obradni

proces

maina alat pribor obradak

proces obrade

pomoni procesi

Y(t)

MATERIJAL

POMONI MATERIJAL

Procesi obrade predstavljaju direktnu transformaciju pripremka u izradak (promena fiziko hemijskih osobina, promena oblika, mera, kvaliteta povrina).

Pomoni procesi direktno ne utiu na stanje obratka (pozicioniranje i stezanje obratka i alata, odlaganje obratka, putanje u rad i zaustavljanje maine).

OBRADNI PROCES

PROCES OBRADE POMONI PROCESI

Kinematika formiranja povrina

Geometrijski elementi:

1. materijalni i

2. nematerijalni.

Materijalne povrine:1. obraene ili2. neobraene.

Materijalne obraene povrine:1. spoljanje cilindrine,2. unutranje cilindrine,3. spoljanje konusne,4. unutranje konusne,5. spoljanje ravne,6. unutranje ravne,7. fazonske,

8. spoljanje ravanski konturne,9. unutranje ravanski konturne,10. prostorno sloene,11. zavojne itd.

11

2 2

3

4

55

6

751

1. spoljanje cilindrine2. unutranje cilindrine3. spoljanja konusna4. unutranja konusna5. spoljanje ravne6. unutranja ravna7. fazonska

10

11

1

9

8

5

5. spoljanja ravna8. spoljanja ravanski konturna9. unutranja ravanski konturna

10. prostorno sloena

1. spoljanja cilindrina 11. zavojna

Svaka povrina predstavlja niz uzastopnih poloaja linije izvodnice (1)

po liniji vodilji (2).

1

2

2

1

1

2

2

1

21 2

1

Metode formiranja povrina:

a) metoda tragova

izvodnica je trag vrha alata,

b) metoda tangenti

izvodnica je tangenta na putanju seiva alata,

) )

v) metoda relativnog kotrljanja

izvodnica je niz uzastopnih poloaja alata i

g) metoda kopiranja

izvodnica se poklapa sa seivom alata.

) )

Metode obrade i osnovna podela

metode obrade rezanjem,

metode obrade plastinim deformisanjem,

nekonvencionalne metode obrade,

metode obrade velikim brzinama deformisanja i

posebne metode obrade.

17

Metode obrade rezanjem

sa alatima sa

definisanom geometrijom

sa alatima sa

nedefinisanom geometrijom

struganje

struganje

prostrugivanje


sa alatima sa


sa alatima sa


struganje

prostrugivanje

rendisanje


sa alatima sa


sa alatima sa



sa alatima sa


sa alatima sa



sa alatima sa


sa alatima sa


struganje

prostrugivanje

rendisanje

buenje

glodanje

provlaenje


sa alatima sa


sa alatima sa


struganje

prostrugivanje

rendisanje

buenje

glodanje


Principijelna ema obrade provlaenjem:

1 provlaka; 2 voica; 3 - radni sto;

4 predmet obrade.


Sastavni elementi provlakaa

Provlaka za unutranje provlaenje

odsecanje


sa alatima sa


sa alatima sa


provlaenje

struganje

prostrugivanje

rendisanje

buenje

glodanje

bruenje


sa alatima sa


sa alatima sa


odsecanje

provlaenje

struganje

prostrugivanje

rendisanje

buenje

glodanje


Lonasto tocilo za otrenje alata


Armirana rezna ploa na stacionarnim ili pokretnim mainama za odsecanje sa perifernom brzinom od 80 m/s ili 100 m/s


sa alatima sa


sa alatima sa


odsecanje

provlaenje

struganje

prostrugivanje

rendisanje

buenje

glodanje

bruenje

honovanje


sa alatima sa


sa alatima sa


odsecanje

provlaenje

struganje

prostrugivanje

rendisanje

buenje

glodanje

bruenje

lepovanje /Spoljanje glaanje

alat - abrazivni prah uneen u zonuobrade izmean sa petroleumom ili uljem.


sa alatima sa


sa alatima sa


honovanje

odsecanje

provlaenje

struganje

prostrugivanje

rendisanje

buenje

glodanje

bruenje

43

superfini


sa alatima sa


sa alatima sa


lepovanje

honovanje

odsecanje

provlaenje

struganje

prostrugivanje

rendisanje

buenje

glodanje

bruenje

44

bruniranje


sa alatima sa


sa alatima sa


superfini

lepovanje

honovanje

odsecanje

provlaenje

struganje

prostrugivanje

rendisanje

buenje

glodanje

bruenje

povrinska zatita eljeznih materijala uslijed ega na povrini metala nastaje vrlo tanki

crni sloj eljeznih

oksida FeO i Fe2O3

a sve u cilju

antikorozione zatite i/ili optikog efekta.

- lathe, turning

- boring

- planing

- drilling

- milling

- broaching

- sawing

- grinding

- honing

- lapping

- superfinishing

- burnishing


sa alatima sa


sa alatima sa


Metode obrade plastinim deformisanjem

bez odvajanja materijalasa odvajanjem

materijala

zapreminsko

oblikovanjeobrada lima

izvlaenje

savijanje

posebna oblikovanja

odsecanje

prosecanje

probijanje

delimino

prosecanje

opsecanje

kalibrisanje

sabijanje

istiskivanje

valjanje

ostale zapreminske metode oblikovanja


Alati za savijanje


Alat za ugaono savijanje


Alati za isecanje i izvlaenje


Alat za dvostruko savijanje


Sredstva rada obuhvataju pet podsistema:

1. maina,

2. reznih alata,

3. pribora,

4. mernih instrumenata - merila

5. predmeta obrade.


Nastavna pitanja:

Strana u

udbeniku




93

4. Rezni alati 96




Obradni procesi se sastoje od:

1. procesa obradedirektne transformacije predmeta obrade u gotov proizvod ili

poluproizvod za dalju obradu (struganje, buenje, glodanje...).

1. pomonih ili dopunskih procesaizvoenje procesa obrade (pozicioniranje i stezanje alata i

predmeta obrade, odlaganje predmeta obrade, ukljuivanje i iskljuivanje maine...).


Tehnoloki postupak je skup svih obrada na predmetu obrade.

Operacija je obrada pripremka na jednoj maini (jednom radnom mestu) uz jednu pripremu maine.

Diferencijacija operacija podrazumeva tehnoloki proces proizvodnje kod koga su proizvodne operacije svedene na

najjednostavnije elemente (zahvate).

Koncentracija operacija je objedinjavanje nekoliko razliitih obrada (zahvata) na jednoj maini i u isto vreme.


Dva osnovna principa projektovanja tehnolokih procesa su sa diferencijacijom i koncentracijom operacija


a) Elementarni zahvat b) Sloeni zahvat c) Grupni zahvatSloeni (obrada kopiranjem) i grupni zahvat

a) Jedan prolaz b) Dva prolaza

Prolazi u obradi struganjem

:

,

.

,

I :

10

I

II (2 )

III

IV

V

VI

VII

59

II Varijanta:

dve operacije

etiri i tri zahvata

10 Operacija

I Zahvat

II Zahvat(2 )

III Zahvat

IV Zahvat

I Zahvat

II Zahvat

III Zahvat

20 Operacija

Sloen zahvat

60

Grupni zahvat

61

Osnovni elementi pomonih procesa

Pomoni procesi:

pozicioniranje pripremka,

pozicioniranje obratka i

pozicioniranje alata.

Baze :

konstrukcione,

tehnoloke,

merne i

montane.


Nastavna pitanja:

Strana u

udbeniku




93

4. Rezni alati 96




Alatne maine obezbeuju izradu i obradu delova razliitih oblika i dimenzija, poev od najjednostavnijih (vratila, osovine, osovinice i sl.) do najsloenijih (lopatice turbina, bregovi i sl.).

Klasifikacija maina se najee izvodi prema nameni, proizvodnoj

operaciji, na:

1. strugove,

2. builice,

3. glodalice,

4. rendisaljke,

5. testere,

6. brusilice,

7. maine za provlaenje,

8. obradne centre, fleksibilne tehnoloke module,

9. elije, centre i sisteme i dr.


Glavni ili osnovni elementi su:

1. nosei sistem, 2. sistem voenja 3. pogonski sistem.

1 - pogonski elektromotor; 2 - prenosnik glavnog kretanja; 3 - izmenljiva grupa zupanika;4 - prenosnik pomonog kretanja; 5 - stezna glava; 6 - vuno vreteno; 7 vodee vreteno;

8 - suport; 9 - konji; 10 - predmet obrade.

ematski prikaz univerzalnog struga


Univerzalni strug

prenosnik

glavnog kretanja

uplji dio glavnog vretena

izmenjivi

zupanici

prenosnik

pomonog kretanja

glavno vreteno

sa steznom glavom

popreni suport

etvorostrani okretni dra alata

okretni suport omoguuje struganje konusa

uzduni suport

vrsta lineta

konji


Univerzalni strug

Pitanja ?



HVALA NA PANJI

chapter 05 1

Documents