LOGO

БУТ. Т.Ууганболд

CHAPTER 1

Удирдлага ба Удирдахуй

МЕНЕЖМЕНТИЙН ҮНДЭС FUNDAMENTALS OF MANAGEMENT

CH

AP

TER

Content

1. Менежер болон ажилчид хоорондын ялгааг тодорхойлох,

удирдлагын түвшин

2. Удирдахуйн ухааны мөн чанар болон нэр томъёоллыг

тайлрбарлах

3. Үр ашиг болон үр дүнгийн ялгааг тайлбарлах

4. Удирдлагын үндсэн 4 үйл явцыг, үүргийг тайлбарлах

5. Удирдлагын дүрүүд

6. Удирдлагын ур чадварууд

7. Байгууллага гэж юу вэ? менежментийг судлах шалтгаан

MANAGERS AND NONMANAGERIAL EMPLOYEES

• Удирдлагын бус ажилчид- Шууд ажил үүрэг болон даалгаварт чиглэн

ажилдаг, бусдын ажлыг хянах хариуцлага хүлээдэггүй хүмүүс юм.

• Менежер - Байгууллагын зорилгыг биелүүлэхийн тулд бусдын үйл ажиллагааг шууд удирдах, чиглүүлэх, хянах үүрэг бүхий байгууллага дахь хувь хүн юм. Өөрөөр хэлбэл бусдад юу хийх, хэрхэн хийхийг заан сургадаг байгууллагын гишүүдийг хэлнэ.

Менежер болон удирдлагын бус ажилчдид хооронд нь ялгахад хялбар боловч өөрчлөлтөөс шалтгаалан зарим байгууллагад удирдлагын болон ажилчдын ялгаа улам багасах тохиолдол ихсэж байна.

MANAGEMENT LEVEL

Top manager- Байгууллагын бүхий л гишүүдэд нөлөөлж байдаг, байгууллагын ирээдүйтэй холбоотой шийдвэр гаргалт хийх үүрэг хариуцлага бүхий, бодлого томъёлогчид юм.

Ажилчид

Шугаман менежер

Дунд

Дээд

Middle manager- Дээд шатны болон шугаман удирдлагын түвшний хооронд холбох үүрэг бүхий дунд шатны менежерүүд

Supervisors- Байгууллагын ажилчдын өдөр тутмын үйл ажиллагаанд шууд удирдах үүрэг хариуцлага бүхий менежерүүд юм. Shift manager, district manager, department manager, office manager

Ажилчид-Шууд ажил үүрэг болон даалгаварт чиглэн ажилдаг, бусдын ажлыг хянах үүрэг хариуцлага хүлээдэггүй хүмүүс юм.

WHATS MANAGEMENT

• Менежмент o Менежмент бол урлаг ба шинжлэх ухаан o Менежмент бол мэргэжил o Менежмент гэдгийг олон янзаар тайлбарладаг.

- Аливаа зүйлсийг хүмүүсээр үр дүнтэй, үр ашигтай хийлгэх процессийг хэлнэ. Өөрөөр хэлбэл байгууллагын зорилгыг хэрэгжилтийг хангахын тулд байгууллагын үйл ажиллагааг төлөвлөх, зохион байгуулах, манлайлах, хянах замаар хамгийн бага зардлаар хамгийн өндөр үр дүнд хүргэх чадвар, урлаг, мэргэжилийг хэлнэ.

• Үр дүнтэй байх - Байгууллагын зорилгод хүргэхэд туслах “Зөв зүйлийг хийх” даалгаваруудыг хийх • Үр ашигтай байх - Нөөцүүдийн / хүн, мөнгө, тон.тө гэх мэт/ хамгийн оновчтой хэрэглээ буюу тодорхой утга төвлөрдөг.

WHAT IS MANAGEMENT

Амжилттай удирдлага нь зорилгын хэрэгжилт болон хамгийн боломжит үр ашгийг бий болгоход аль алинд нь төвлөрөгддөг.

Нө

өц

ий

н

хэ

рэ

гл

ээ

Зо

ри

лгы

н х

эр

эгж

ил

т

ЗорилгоБага зардал

Өндөр хэрэгжилт

Утга Үр ашиг – Efficiency

Хамгийн бага нөөцөөр хамгийн их гарцыг бий болгох, ажлыг зөв хийхийн хэмжээс

Төгсгөл Үр дүн – Effectiveness

Дуусгасан үйл ажиллагаа буюу байгууллагын зорилгын хэрэгжилт, зөв юм хийхийн хэмжээс

Resource Usage High attainment

Менежерүүд юу хийдэг вэ?

20-р зуунд Францын нэрт судлаач Хенри Файл менежерүүд дараахь 5 үндсэн үүргийг гүйцэтгэдэг гэж тодорхойлсон.

1. Төлөвлөх 2. Зохион байгуулах3. Захирах 4. Зохицуулах 5. Хянах

MANAGEMENT FUNCTIONS

• ТӨЛӨВЛӨХ - Байгууллагын зорилго болон түүнд хүрэх арга

замыг тодорхойлох үйл явц

• ЗОХИОН БАЙГУУЛАХ- Байгууллагын зорилгыг амжилттай хэрэгжүүлэх ажил үүргүүдийг зохион байгуулах, бүтэцчилэх үйл явц

• МАНЛАЙЛАХ- Бусдын үйл ажиллагаанд нөлөөлөх үйл явц

• ХЯНАХ - Ажлын гүйцэтгэлийг засаж залруулах, харьцуулах, хянах үйл явцыг хэлнэ.

MANAGEMENT FUNCTIONS

Planning Organizing Leading Controlling

Зорилго тодорхойлох, стратегийг боловсруулах, үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх, зохицуулах үйл ажиллагааны төлөвлөгөө боловсруулна.

Зорилго хэрэгжүүлэхэд юу хийгдсэн байхыг тодорхойлох, хэрхэн хийгдэхийг тодорхойлох, хэн хэрэгжүүлэхийг тодорхойлох

Зорилгоо биелүүлэхэд бусад хүмүүс, ажилчдад хэрхэн нөлөөлөх, манлайлах болон бусад үйл ажиллагаанууд

Зорилгын хэрэгжилт нь төлөвлөгдсөнөөрөө хангагдаж буй эсэхийг хянах, үнэлэх, засаж залруулах үйл ажиллагаанууд

Байгууллагын тавьсан зорилгод хүрэхийн тулд

Байгууллагын түвшин бүр дахь удирдлагын үйл ажиллагаа

Зохион байгуулалт

24% Төлөвлөлт

15%

Манлайлал51%

Хяналт10%

Зохион байгуулалт

33% Төлөвлөлт18%

Хяналт13%

Манлайлал36% Манлайлал

22%

Хяналт14%

Төлөвлөлт28% Зохион

байгуулалт36%

Доод шатны менежер Дунд шатны менежер Дээд шатны менежер

MANAGEMENT ROLES

Хенри Минзбергийн судалгаагаар менежерийн ажил нь дараах 3 бүлэг дүрүүдийг хэрэгжүүлэх замаар тодорхойлогддог гэж дүгнэгдсэн.

1. Харилцааны дүрүүд /Албан ёсны удирдагч, Манлайлагч,

Холбогч/

2. Мэдээллийн дүрүүд /Ажиглагч, Түгээг, Спикер/

3. Шийдвэр гаргалтын дүрүүд /Эзэн, Зөрөлдөөн зохицуулагч, Нөөц хувиарлагч,Зохицуулагч /

Менежерийн ажил цогц байдаг уу?

Зохион байгуулалт

24% Төлөвлөлт

15%

Манлайлал51%

Хяналт10%

Төлөвлөлт18%

Хяналт13%

Манлайлал36% Манлайлал

22%

Хяналт14%

Зохион байгуулалт

36%

Ажил, үүргийн чухал байдал

Жижиг байгууллага дахь удирдлагын үүргүүд

Том байгууллага дахь удирдлагын үүргүүд

Өндөр

Дунд

Бага

Мэдээлэгч, хэлэлцэгч Нөөц хувиарлагч

Өмчийн эзэн, албан ёсны удирдагч, манлайлагч

Холбогч, ажиглагч, зөрөлдөөн зохицуулагч

Түгээгч Өмчийн эзэн

MANAGEMENT SKILLS

Зохион байгуулалт

24% Төлөвлөлт

15%

Манлайлал51%

Хяналт10%

Зохион байгуулалт

33% Төлөвлөлт

18%

Хяналт13%

Төлөвлөлт28% Зохион

байгуулалт36%

Top managers Сonceptual skills Задлан шинжилж, шийдвэр гаргах ур чадвар

Middle managers Human skills Харилцааны ур чадвар

Lower level managers

Technical skills Ажил үүрэг, даалгаварыг биелүүлэх онцгой, нарийн мэргэжлийн ур чадвар

• Үр дүнтэй харилцагч ур чадвар • Эргэцүүлэн шүүмжлэх ур чадвар • Ажлын цагийг удирдах ур чадвар• Алсыг харах ур чадвар • Ажилчдад тохирсон үүрэг, дүрийг таних чадвар • Нээлттэй, итгэлтэй, сорилттой орчныг бүрдүүлэх чадвар

WHATS ORGANIZATION?

Зорилго Бүтэц

Менежер бүр байгууллагад ажилдаг. Байгууллага нь тодорхой зорилгуудыг биелүүлэхийн төлөө системтэйгээр зохион байгуулагдсан хүмүүсийн нэгдлийг хэлнэ.

Байгууллагын нийтлэг 3 шинж:

Хүмүүс

WHY STUDY MANAGEMENT?

МЕНЕЖМЕНТ

ШААРДЛАГАТАЙ

БАЙГУУЛЛАГЫН ХЭМЖЭЭ

БАЙГУУЛЛАГЫН ТӨРӨЛ

БАЙГУУЛЛАГЫН БҮХ ТҮВШИНД

БАЙГУУЛЛАГЫН БҮХИЙ Л ХЭСЭГТ

- Жижиг - Том

- Ашгийн - Ашгийн бус Дээд -

Доод -

- Үйлдвэрлэл - Маркетинг - Хүний нөөц - Мэдээллийн систем гэх мэт

LOGO