Chapter 4Chapter 4

Deterministik Talep altında Stok Deterministik Talep altında Stok KontrolKontrol

©2005 McGraw-Hill/Irwin

4-2

US ekonomisinde stoklara yapılan US ekonomisinde stoklara yapılan yatırımın dağılımı (1999)yatırımın dağılımı (1999)

Fig. 4-1

©2005 McGraw-Hill/Irwin

4-3

Stok Tutma NedenleriStok Tutma Nedenleri

Skala Ekonomisi Teslim zamanlarındaki belirsizlik Spekülasyon ve fiyatlardaki değişim Düzleştirme; değişken talebe karşın

kapasite seviyesinin aynı kalabilmesini sağlama

Talep belirsizliği Kontrol sistemlerini işletmenin maliyetleri.

©2005 McGraw-Hill/Irwin

4-4

Stok sistemlerinin karakteristikleriStok sistemlerinin karakteristikleri Talep

Bilinebilir yada belirsiz Zamanla değişip değişmemesi

Teslim zamanı; siparişin verilmesinden ulaşmasına kadar geçen süre. Biliniyor yada belirsiz olabilir.

Gözlem durumu; Stok Sistemi periyodik olarak veya sürekli gözleniyor olabilir.

Fazla talebin nasıl ele alındığı Fazla talebin tamamı ertelenebilir Tamamı kaybedilebilir Kısmen ertelenip kısmen kaybedilir

Zamanla stoktaklanan üründeki değişiklik Bozulma/değerini yitirme Modasının geçmesi

©2005 McGraw-Hill/Irwin

4-5

İlgili Maliyetlerİlgili Maliyetler Stokta Tutma maliyetleri – Tutulan stok miktarıyla orantılı

olan maliyetler. Aşağıdakileri içerir:a) Stoklanan fiziki mekanının maliyeti (Örn;2%)

b) Vergi ve sigorta (2 %) c) Kırılma, bozulma, eskime, demode olma (1%) *d) Alternatif yatırım fırsat maliyeti (18%)

(Toplam: 24%)Bir yılda stokta tutulan her 1 YTL nin maliyeti 24 kuruş.

ABD de 1999 da stoklara yapılan toplam yatırım = $1.37 trilyon

Örnek tutma maliyeti = 0.24x1.37=0.3288 trilyon (329 milyar) dolar.

Stok hareketli bir seviyelere sahip olacaktır. Maliyet ortalama stok seviyesine göre hesaplanır. (Figur 4.2)

©2005 McGraw-Hill/Irwin

4-6

Zamana göre stok hareketiZamana göre stok hareketiFig. 4-2

©2005 McGraw-Hill/Irwin

4-7

İlgili maliyetlerİlgili maliyetler ( (devamıdevamı))

Sipariş maliyeti (üretim maliyeti) Sabit ve değişken kısımları içerir.

eğim = c

K

C(x) = K + cx for x > 0 and C(x) =0 for x = 0.

©2005 McGraw-Hill/Irwin

4-8

İlgili maliyetlerİlgili maliyetler ( (devamıdevamı))

Yoksatma (ceza) maliyeti; Talebi karşılamaya yetecek stok olmadığında katlanılan maliyet: Kaybedilen satışın karı Ertelenen taleplerin maliyeti Kaybedilen itibar/müşteri izlenimi maliyeti Bu maliyet genelde karşılamayan taleble doğru

orantılı alınır.

©2005 McGraw-Hill/Irwin

4-9

EOQ modeli (economic order EOQ modeli (economic order quantity)quantity)

Varsayımlar: 1. Talep oranı sabittir ve bilinir; birim/periyot.

2. Yoksatmaya izin verilmez.

3. Siparişler hemen gelir. (Bu daha sonra kaldırılacak).

4. Sipariş miktarı her bir döngüde sabit Q kadardır. (Bu

politikanın optimal olduğu gösterilebilir)

5. Maliyet yapısı:

a) Sipariş maliyeti (K + cx)

b) Tutma maliyeti h $/birim/periyot.

©2005 McGraw-Hill/Irwin

4-10

EOQ modeli stok grafiğiEOQ modeli stok grafiği

©2005 McGraw-Hill/Irwin

4-11

Toplam birim zamandaki maliyetToplam birim zamandaki maliyet Birim zaman aksi belirtilmedikçe yıl alınacak Birim zamandaki sipariş verme maliyeti Ortalama yıllık maliyet

Yıllık (hazırlama mly + satınalma mly+stokta tutma mly)

2

22)(

hQc

Q

K

hQQ

cQKhQ

T

cQKQG

©2005 McGraw-Hill/Irwin

4-12

Ortalama yıllık maliyet Ortalama yıllık maliyet fonksiyonufonksiyonu G(Q) G(Q)

©2005 McGraw-Hill/Irwin

4-13

Optimal sipariş miktarı (EOQ)Optimal sipariş miktarı (EOQ)

nokta minimum Q

0Q if 02

)(

20

2)(

2)(

*

3

*2

Q

KQG

h

KQ

h

Q

KQG

hQc

Q

KQG

©2005 McGraw-Hill/Irwin

4-14

Optimal sipariş miktarı (EOQ)Optimal sipariş miktarı (EOQ)

EOQ yıllık tutma maliyetinin yıllık hazırlama maliyetine eşit olduğu noktada oluşur.

c EOQ formülünde yer almaz. Çünkü yıllık satınalma maliyeti sipariş miktarından etkilenmez. c genelde maliyetlerde göz önüne alınmaz.

EOQ K ve ya göre artarken h e göre azalır Örnek 4.1

©2005 McGraw-Hill/Irwin

4-15

Örnek 4.1Örnek 4.1

Kırtasiye, kalem ısmarlayacak. Kalemleri 2 sente alıp 15 sente satmakta. Kırtasiyeye siparişi hazırlamak ve geçmek 12 dolara mal olmakta ve stokta tutma maliyeti yıllık oranı %25 tir. Talep haftada 60 ise kırtasiye her siparişte kaç tane kalem ısmarlamalıdır, siparişler arası süre nedir, yıllık stokta tutma ve sipariş verme maliyetleri nedir?

©2005 McGraw-Hill/Irwin

4-16

Örnek 4.1Örnek 4.1

=60(52)= 3120, h=0,25x0,02=0,005 EOQ= sqrt([2x12x3120]/0,005)=3870 T=Q/ =3870/3120=1,24 yıl Ortalama yıllık stokta tutma maliyeti

h(Q/2)=0,005(3870/2)=9,675

Ortalama yıllık hazırlık maliyeti K /Q=12x3120/3870=9,675