chiẾc thuyỀn ngoÀi xa - moon.vn · chiẾc thuy Ền ngoÀi xa (nguy ... nét đến ánh...

CHƢƠNG TRÌNH LUYỆN THI THPT QG 2017 – GV: Vũ Thị Dung Facebook: DungVuThi.HY

Moon.vn - Học để khẳng định mình 1 Hotline: 0432 99 98 98

CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA

(NGUYỄN MINH CHÂU)

Chuyên đề: LUYỆN THI THPT QG MÔN NGỮ VĂN 2017

VIDEO và LỜI GIẢI CHI TIẾT chỉ có tại website MOON.VN

[Truy cập tab: Ngữ Văn – Khoá học: LUYỆN THI THPT QUỐC GIA MÔN NGỮ VĂN]

I. ĐỌC – HIỂU

ĐỀ 1. Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu bên dƣới:

Lúc bấy giờ trời đầy mù từ ngoài biển bay vào. Lại lác đác mấy hạt mưa. Tôi rúc vào bên

bánh xích của một chiếc xe tăng để tránh mưa, đang lúi húi thay phim, lúc ngẩng lên thấy một

chuyện hơi lạ: một chiếc thuyền lưới vó mà tôi đoán là trong nhóm đánh cá ban nãy đang chèo

thẳng vào trước mặt tôi.

Có lẽ suốt một đời cầm máy ảnh chưa bao giờ tôi được thấy một cảnh “đắt” trời cho như vậy:

trước mắt tôi là một bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ. Mũi thuyền in một nét mơ hồ

lòe nhòe vào bầu sương mù trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời

chiếu vào. Vài ba người lớn lẫn trẻ con ngồi im phăng phắc như tượng trên chiếc mui khum khum,

đang hướng mặt vào bờ. Tất cả khung cảnh ấy nhìn qua những cái mắt lưới và tấm lưới nằm giữa

hai chiếc gọng vó hiện ra dưới một hình thù y hệt cánh một con dơi, toàn bộ khung cảnh từ đường

nét đến ánh sáng đều hài hòa và đẹp, một vẻ đẹp thực đơn giản và toàn bích khiến đứng trước nó

tôi trở nên bối rối, trong trái tim như có cái gì bóp thắt vào. Chẳng biết ai đó lần đầu đã phát hiện

ra bản thân cái đẹp chính là đạo đức? Trong giây phút bối rối, tôi tưởng chính mình vừa khám

phá thấy cái chân lí của sự toàn thiện, khám phá thấy cái khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn.

Chẳng phải lựa chọn xê dịch gì nữa, tôi gác máy lên bánh xích của chiếc xe tăng hỏng bấm

“liên thanh” một hồi hết một phần tư cuốn phim, thu vào chiếc Pra-ti-ca cái khoảnh khắc hạnh

phúc tràn ngập tâm hồn mình, do cái đẹp tuyệt đỉnh của ngoại cảnh vừa mang lại.

(Ngữ văn 12, Tập hai, NXB Giáo dục, 2008, tr.70-71)

Câu 1. Đoạn trích trên đƣợc trích từ tác phẩm nào? Của ai? Giới thiệu vài nét về tác giả đó.

Câu 2. Nêu chủ đề của đoạn trích.

Câu 3. Vẻ đẹp của bức tranh đƣợc thu vào trong chiếc máy ảnh của ngƣời nghệ sĩ đƣợc bao

phủ bởi bầu sương mù trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời chiếu vào.

Nêu cảm nhận của anh/chị về chi tiết này.

Câu 4. Phân tích sự kết hợp các phƣơng thức biểu đạt trong đoạn trích.

Câu 5. Vẻ đẹp của “chiếc thuyền ngoài xa” đã khiến nghệ sĩ nhiếp ảnh phát hiện ra điều gì?

ĐỀ 2. Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu bên dƣới:

Người đàn bà hướng về phía Đẩu, tự nhiên chắp tay lại vái lia lịa:



- Con lạy quí tòa…

- Sao, sao?

- Quí tòa bắt tội con cũng được, phạt tù con cũng được, đừng bắt con bỏ nó…

Lúc bấy giờ tôi đang ngồi giấu mặt sau bức màn vải hoa ngăn chỗ làm việc bên ngoài và

phòng ngủ bên trong của Đẩu. Sau câu nói của người đàn bà, tôi cảm thấy gian phòng ngủ lồng

lộng gió biển của Đẩu tự nhiên bị hút hết không khí, trở nên ngột ngạt quá. Tôi vén lá màn bước

ra.

Người đàn bà nhận ra được tôi ngay. Mụ nhấp nhổm xoay mình trên chiếc ghế như bị kiến đốt,

và về sau tôi mới sực nghĩ ra, mụ nghĩ rằng tòa án đã bố trí sẵn tôi ngồi phía sau để chuẩn bị làm

nhân chứng.

- Chị cứ ngồi nguyên đấy! – Đẩu nói với vẻ đầy hào hứng của một con người bảo vệ công lí

vừa có thêm người đến tiếp viện, anh chạy sang phòng bên xách một chiếc ghế cho tôi. Bấy giờ

dưới con mắt của người đàn bà hàng chài, vị chánh án không phải là Đẩu đã trở về ngồi sau chiếc

bàn lớn mà là tôi với mấy vết thương đã lên da non nhưng vẫn để dấu vết trên mặt.

- Tùy bà! – Đẩu thay đổi cách xưng hô, khoác lên mình cái cung cách bề ngoài của một vị

chánh án – chủ trương nguyên tắc của chúng tôi là kêu gọi hòa thuận…

Đang ngồi cúi gục xuống, người đàn bà bỗng ngẩng lên nhìn thẳng vào chúng tôi, lần lượt

từng người một, với một vẻ ban đầu hơi ngơ ngác.

- Chị cám ơn các chú! – Người đàn bà đột nhiên thốt lên bằng một cái giọng khẩn thiết – Đây

là chị nói thành thực, chị cám ơn các chú. Lòng các chú tốt nhưng các chú đâu có phải là người

làm ăn… cho nên các chú đâu có hiểu được cái việc của các người làm ăn lam lũ, khó nhọc…

Chỉ mấy lời mào đầu ấy, người đàn bà đã mất hết cái vẻ ngoài khúm núm, sợ sệt. Điệu bộ

khác, ngôn ngữ khác.

Cũng phải nói thật, những lời ấy, nhất là đấy lại là lời một người đàn bà khốn khổ, không phải

dễ nghe đối với chúng tôi. Dầu mặt hãy còn trẻ, Đẩu cũng là một chánh án huyện. Còn tôi, một

người đáng lẽ mụ phải biết ơn…

Nhưng người đàn bà để lộ ra cái vẻ sắc sảo chỉ đến thế, chỉ vừa đủ để kích thích trí tò mò của

chúng tôi. Mụ đưa cặp mắt đầy vẻ mệt mỏi nhìn ra ngoài bờ phá bên kia con đường chính của phố

huyện ở đấy, thiếu nữ mặc áo tím vẫn ngồi đợi mụ trên chiếc mủng.

Trong phút chốc, ngồi trước mặt chúng tôi lại là một người đàn bà lúng túng, đầy sợ sệt,

nhưng có vẻ thông cảm với chúng tôi hơn. Mụ bắt đầu kể:

- Từ nhỏ tuổi tôi đã là một đứa con gái xấu, lại rỗ mặt, sau một bận lên đậu mùa. Hồi bấy giờ

nhà tôi còn khá giả, nhà tôi trước ở trong cái phố này. Cũng vì xấu, trong phố không ai lấy, tôi có

mang với một anh con trai một nhà hàng chài giữa phá hay đến nhà tôi mua bả về đan lưới. Lão

chồng tôi khi ấy là một anh con trai cục tính nhưng hiền lành lắm, không bao giờ đánh đập tôi.

Người đàn bà bỗng chép miệng, con mắt như đang nhìn suốt cả đời mình:

- Giá tôi đẻ ít đi, hoặc chúng tôi sắm được một chiếc thuyền rộng hơn, từ ngày cách mạng về

đã đỡ đói khổ chứ trước kia vào các vụ bắc, ông trời làm động biển suốt hàng tháng, cả nhà vợ

chồng con cái toàn ăn cây xương rồng luộc chấm muối…



- Lão ta trước hồi bảy nhăm có đi lính ngụy không? – Tôi bỗng hỏi một câu như lạc đề.

- Không chú à, cũng nghèo khổ, túng quẫn đi vì trốn lính – bỗng mụ đỏ mặt – nhưng cái lỗi

chính là đám đàn bà ở thuyền đẻ nhiều quá, mà thuyền lại chật.

- Vậy sao không lên bờ mà ở - Đẩu hỏi.

- Làm nhà trên đất ở một chỗ đâu có thể làm được cái nghề thuyền lưới vó? Từ ngày cách

mạng về, cách mạng đã cấp đất cho nhưng chẳng ai ở, vì không bỏ nghề được!

- Ở trên thuyền có bao giờ lão ta đánh chị không? – Tôi hỏi.

- Bất kể lúc nào thấy khổ quá là lão xách tôi ra đánh, cũng như đàn ông thuyền khác uống

rượu… Giá mà lão uống rượu… thì tôi còn đỡ khổ… Sau này con cái lớn lên, tôi mới xin được với

lão… đưa tôi lên bờ mà đánh…

- Không thể nào hiểu được, không thể nào hiểu được! – Đẩu và tôi cùng một lúc thốt lên.

- Là bởi vì các chú không phải là đàn bà, chưa bao giờ các chú biết như thế nào là nỗi vất vả

của người đàn bà trên một chiếc thuyền không có đàn ông…

- Phải, phải, bây giờ tôi đã hiểu, - bất ngờ Đẩu trút một tiếng thở dài đầy chua chát, - trên

thuyền phải có một người đàn ông… dù hắn man rợ, tàn bạo?

- Phải – Người đàn bà đáp – Cũng có khi biển động sóng gió chứ chú?

Lát lâu sau mụ lại mới nói tiếp:

- Mong các chú cách mạng thông cảm cho, đám đàn bà hàng chài ở thuyền chúng tôi cần phải

có người đàn ông để chèo chống khi phong ba, để cùng làm ăn nuôi nấng đặng một sắp con nhà

nào cũng trên chục đứa. Ông trời sinh ra người đàn bà là để đẻ con, rồi nuôi con cho đến khi khôn

lớn cho nên phải gánh lấy cái khổ. Đàn bà ở thuyền chúng tôi phải sống cho con chứ không thể

sống cho mình như ở trên đất được! Mong cách chú lượng tình cho cái sự lạc hậu. Các chú đừng

bắt tôi bỏ nó! – Lần đầu tiên trên khuôn mặt xấu xí của mụ chợt ửng sáng lên như một nụ cười –

vả lại, ở trên chiếc thuyền cũng có lúc vợ chồng con cái chúng tôi sống hòa thuận, vui vẻ.

- Cả đời chị có một lúc nào thật vui không? – Đột nhiên tôi hỏi.

- Có chứ, chú! Vui nhất là lúc ngồi nhìn đàn con tôi chúng nó được ăn no…

Viên chánh án huyện rời chiếc bàn xếp đến phát ngốt lên những chồng hồ sơ, giấy má. Đẩu đi

đi lại lại trong phòng, hai tay thọc sâu vào hai bên túi chiếc quần quân phục đã cũ. Một cái gì vừa

mới vỡ ra trong đầu vị Bao Công của cái phố huyện vùng biển, lúc này trông Đẩu rất nghiêm nghị

và đầy suy nghĩ.

(Ngữ văn 12, Tập hai, NXB Giáo dục, 2008, tr.74-77)

Câu 1. Đoạn trích trên đƣợc trích từ tác phẩm nào? Thuộc thể loại nào?

Câu 2. Vì sao ngƣời đàn bà hàng chài nhất định xin tòa không bắt bà ta bỏ gã chồng vũ phu?

Câu 3. Nêu cảm nhận của anh/chị về câu nói của ngƣời đàn bà: “Vui nhất là lúc ngồi nhìn đàn

con tôi chúng nó được ăn no…”.

Câu 4. Nêu cảm nhận của anh/chị về vẻ đẹp khuất lấp trong hình tƣợng ngƣời đàn bà hàng

chài.



Câu 5. Nêu ý nghĩa của chi tiết: Viên chánh án huyện rời chiếc bàn xếp đến phát ngốt lên

những chồng hồ sơ, giấy má. Theo anh/chị, cái gì vừa mới vỡ ra trong đầu vị Bao Công của cái

phố huyện vùng biển?

II. LÀM VĂN

ĐỀ 1. Phân tích tình huống truyện độc đáo đƣợc xây dựng trong truyện ngắn Chiếc thuyền

ngoài xa của nhà văn Nguyễn Minh Châu.

ĐỀ 2. Nêu cảm nhận của anh/chị về vẻ đẹp của ngƣời phụ nữ Việt Nam qua các nhân vật Mị

(Vợ chồng A Phủ – Tô Hoài), bà cụ Tứ (Vợ nhặt – Kim Lân ), ngƣời đàn bà hàng chài (Chiếc

thuyền ngoài xa – Nguyễn Minh Châu).

ĐỀ 3. Phân tích phát hiện của nghệ sĩ Phùng (trong truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa của

Nguyễn Minh Châu) đƣợc thể hiện trong đoạn trích dƣới đây. Cũng từ đoạn trích, hãy nêu những

suy nghĩ của mình về vai trò của gia đình trong việc định hình nhân cách con trẻ.

Từ chỗ chiếc xe tăng mà tôi đang đứng với chiếc máy ảnh, đi quá mươi bước sâu vào phía

trong có một chiếc xe rà phá mìn của công binh Mĩ, chiếc xe sơn màu vàng tươi và to lớn gấp đôi

một chiếc xe tăng. Hai người đi qua trước mặt tôi. Họ đi đến bên chiếc xe rà phá mìn. Người đàn

bà đứng lại, ngước mắt nhìn ra ngoài mặt phá nước chỗ chiếc thuyền đậu một thoáng, rồi đưa một

cánh tay lên có lẽ định gãi hay sửa lại mái tóc nhưng rồi buông thõng xuống, đưa cặp mắt nhìn

xuống chân.

Lão đàn ông lập tức trở nên hùng hổ, mặt đỏ gay, lão rút trong người ra một chiếc thắt lưng

của lính ngụy ngày xưa, có vẻ như những điều phải nói với nhau họ đã nói hết, chẳng nói chẳng

rằng lão trút cơn giận như lửa cháy bằng cách dùng chiếc thắt lưng quật tới tấp vào lưng người

đàn bà, lão vừa đánh vừa thở hồng hộc, hai hàm răng nghiến ken két, cứ mỗi nhát quất xuống lão

lại nguyền rủa bằng cái giọng rên rỉ đau đớn: “Mày chết đi cho ông nhờ. Chúng mày chết hết đi

cho ông nhờ!”.

Người đàn bà với một vẻ cam chịu đầy nhẫn nhục, không hề kêu một tiếng, không chống trả,

cũng không tìm cách chạy trốn.

(...)

Bóng một đứa con nít lao qua trước mặt tôi. Tôi vừa kịp nhận ra thằng Phác – thằng bé trên

rừng xuống vừa nằm ngủ với tôi từ lúc nửa đêm. Thằng bé cứ chạy một mạch, sự giận dữ căng

thẳng làm nó khi chạy qua không nhìn thấy tôi. Như một viên đạn trên đường lao tới đích đã

nhắm, mặc cho tôi gọi nó vẫn không hề ngoảnh lại, nó chạy tiếp một quãng ngắn giữa những chiếc

xe tăng rồi lập tức nhảy xổ vào cái lão đàn ông.

(...)

Khi tôi chạy đến nơi thì chiếc thắt lưng da đã nằm trong tay thằng bé, không biết làm thế nào

nó đã giằng được chiếc thắt lưng, liền dướn thẳng người vung chiếc khóa sắt quật vào giữa khuôn

ngực trần vạm vỡ cháy nắng có những đám lông đen như hắc ín, loăn xoăn từ rốn mọc ngược lên.

Lão đàn ông định giằng lại chiếc thắt lưng nhưng chẳng được nữa, liền dang thẳng cánh cho

thằng bé hai cái tát khiến thằng nhỏ lảo đảo ngã dúi xuống cát.

(Nguyễn Minh Châu, Chiếc thuyền ngoài xa)



ĐỀ 4. Phân tích hình tƣợng ngƣời đàn bà hàng chài trong truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa

của Nguyễn Minh Châu. Từ hình tƣợng nhân vật, anh/chị có suy nghĩ gì về trách nhiệm của xã hội

hiện đại trong việc giải phóng ngƣời phụ nữ khỏi nạn bạo hành trong gia đình?

ĐỀ 5. Anh/chị hãy phân tích hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng trong truyện ngắn Chiếc thuyền

ngoài xa của Nguyễn Minh Châu.

ĐỀ 6. Anh/chị hãy phân tích một khía cạnh của cảm hứng nhân đạo đƣợc thể hiện trong các

tác phẩm Vợ chồng A Phủ (Tô Hoài), Vợ nhặt (Kim Lân), Chiếc thuyền ngoài xa (Nguyễn Minh

Châu). (ĐỀ 9 – KHÓA LUYỆN ĐỀ 2016)

Giáo viên Vũ Dung

Nguồn: Moon.vn



CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA

(NGUYỄN MINH CHÂU)

Chuyên đề: LUYỆN THI THPT QG MÔN NGỮ VĂN 2017

VIDEO và LỜI GIẢI CHI TIẾT chỉ có tại website MOON.VN

[Truy cập tab: Ngữ Văn – Khoá học: LUYỆN THI THPT QUỐC GIA MÔN NGỮ VĂN]

I. ĐỌC – HIỂU

ĐỀ 1

Câu 1

Nguyễn Minh Châu (1930 – 1989) là một trong những cây bút tiên phong của văn học Việt

Nam thời kì đổi mới. Ông thuộc trong số những nhà văn mở đường tinh anh và tài năng nhất của

văn học ta hiện nay (Nguyên Ngọc). Sự tinh anh và tài năng ấy trƣớc hết thể hiện ở quá trình đổi

mới tƣ duy nghệ thuật:

- Trƣớc 1975, với ngòi bút sử thi có thiên hƣớng trữ tình lãng mạn, ông đã thành công xuất sắc

với những tác phẩm viết về chiến tranh và ngƣời lính nhƣ Cửa sông (1967), Dấu chân người lính

(1972)...

- Sau 1975, đất nƣớc ta bƣớc vào giai đoạn xây dựng và phát triển kinh tế. Xã hội biến đổi đặt

văn học trƣớc những khó khăn và thách thức mới. Vốn giàu tâm huyết với văn chƣơng, Nguyễn

Minh Châu sớm ý thức yêu cầu phải đổi mới tƣ duy văn học và ông luôn trăn trở tìm tòi, đổi mới.

Một mặt, ông vẫn tiếp tục viết về chiến tranh, với các tác phẩm tiêu biểu nhƣ Miền cháy (1977),

Lửa từ những ngôi nhà (1977), Mảnh đất tình yêu (1987)... Mặt khác, ông đi sâu khám phá sự thật

đời sống ở bình diện đạo đức thế sự. Tiêu biểu cho hƣớng khai thác này là các tác phẩm: Bến quê

(1985), Chiếc thuyền ngoài xa (1987), Cỏ lau (1989), Phiên chợ Fiát (1989)...

Câu 2

Chủ đề: Phát hiện của tôi, một nhiếp ảnh gia về một vẻ đẹp, một khung cảnh thực đơn giản và

toàn bích.

Câu 3

Vẻ đẹp của bức tranh đƣợc thu vào trong chiếc máy ảnh của nghệ sĩ đƣợc bao phủ bởi bầu

sương mù trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời chiếu vào.

- Trƣớc hết, đây là một chi tiết hình ảnh đẹp, đẹp bởi sự giao thoa, hòa quyện trong thiên

nhiên, đẹp bởi sắc màu lãng mạn và đẹp bởi sự huyền ảo đƣợc mang đến bởi lớp sƣơng mù.

- Nhƣng đây cũng chính là màn gián cách, che khuất cái nhìn vốn đã từ xa của ngƣời nghệ sĩ

tới chiếc thuyền. Bởi thế nên, nhân vật tôi chỉ nhìn thấy vẻ đẹp bức tranh khi chiếc thuyền chạm

mũi bầu sương mù trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời chiếu vào chứ

không nhìn rõ, không nhìn cụ thể đƣợc chiếc thuyền đó ra sao (tất nhiên, việc nhìn rõ chiếc thuyền

có khi sẽ không mang lại cảm nhận về cái đẹp tuyệt mĩ).



Câu 4

Đoạn trích có sự kết hợp hài hòa giữa các phƣơng thức biểu đạt tự sự, miêu tả, biểu cảm:

- Tự sự: Đoạn trích đƣợc thuật lại từ ngôi kể thứ nhất – tôi – một nhiếp ảnh gia đang “phục

kích” để “chộp” đƣợc một cảnh thật ƣng ý. Tôi đã phát hiện ra một vẻ đẹp trời cho trên mặt biển

mờ sƣơng.

- Miêu tả: Toàn bộ vẻ đẹp lãng mạn, thực đơn giản và toàn bích của bức tranh đã đƣợc miêu tả

lại một cách kĩ lƣỡng qua sự hài hòa của hình ảnh, màu sắc, đƣờng nét, sự hài hòa của thiên nhiên

với con ngƣời…

- Biểu cảm: Nhân vật tôi đã không giấu đƣợc những xúc cảm của mình khi trải qua cái khoảnh

khắc trong ngần của tâm hồn. Mọi xúc cảm của nhân vật đƣợc bộc lộ rõ trong lời văn đầy mê đắm.

Câu 5

Vẻ đẹp của “chiếc thuyền ngoài xa” đã đƣa ngƣời nghệ sĩ bắt gặp cái tận Thiện, tận Mĩ, thấy

tâm hồn mình nhƣ đƣợc gột rửa, trở nên thật trong trẻo, tinh khôi bởi cái đẹp hài hòa, lãng mạn của

cuộc đời. Có thể gọi phát hiện của anh là một phát hiện về nghệ thuật, đầy thơ mộng.

ĐỀ 2

Câu 1

Tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa (Nguyễn Minh Châu) thuộc thể loại truyện ngắn.

Câu 2

Ngƣời đàn bà hàng chài có những lí lẽ riêng để xin tòa không bắt bà ta bỏ gã chồng vũ phu:

- Lão chồng của bà trƣớc đây cũng là một anh con trai cục tính nhưng hiền lành lắm, không

bao giờ đánh đập bà; lão chồng không uống đƣợc rƣợu nên lúc nào thấy khổ, lão đánh vợ để giải

tỏa tâm lí; đám đàn bà hàng chài ở thuyền cần một ngƣời đàn ông để chèo chống lúc sóng to gió

lớn và để cùng làm ăn nuôi con; cũng có lúc vợ chồng con cái bà hòa thuận.

- Bà cũng tự nhận trách nhiệm về mình: “Giá tôi đẻ ít đi, hoặc chúng tôi sắm được một chiếc

thuyền rộng hơn”.

Những lí lẽ ngƣời đàn bà đƣa ra đều đúng, đều xác đáng. Tất cả những điều này Phùng và Đẩu

đều chƣa hiểu khi đứng từ góc nhìn của một nghệ sĩ, một chánh án và đó cũng chính là lí do khiến

hai ngƣời, nhất là chánh án Đẩu, luôn muốn ngƣời đàn bà hàng chài li dị chồng.

Câu 3

Câu nói của ngƣời đàn bà: “Vui nhất là lúc ngồi nhìn đàn con tôi chúng nó được ăn no…” thể

hiện một tình cảm chân thành, giản dị mà sâu sắc của ngƣời mẹ nghèo khổ, giàu tình yêu thƣơng

con cái.

Câu 4

Qua tất cả những tâm sự, chính xác hơn là những lí lẽ, biện luận mà ngƣời đàn bà “bác lại” lời

đề nghị của chánh án Đẩu, ta có thể cảm nhận đƣợc ở con ngƣời có vẻ ngoài xấu xí, lam lũ những

vẻ đẹp khuất lấp:



- Hết mực yêu thƣơng con cái (cả cuộc đời lam lũ vì con, chịu đựng tất cả mọi khổ sở, đau đớn

vì con, vui nhất khi nhìn các con đƣợc ăn no);

- Có tấm lòng bao dung, vị tha, nhân hậu (thể hiện trong suy nghĩ về ngƣời chồng)

- Giàu đức hi sinh (chấp nhận để cho chồng đánh, xin chồng đƣợc đánh ở trên bờ để các con

không nhìn thấy);

- Sắc sảo, thấu hiểu lẽ đời (thể hiện trong cuộc đối thoại giữa ngƣời đàn bà với Phùng và Đẩu).

Câu 5

- Chi tiết viên chánh án huyện rời chiếc bàn xếp đến phát ngốt lên những chồng hồ sơ, giấy má

thể hiện một sự chuyển biến lớn trong nhận thức của chánh án Đẩu sau khi nghe xong những chia

sẻ của ngƣời đàn bà hàng chài. Hành động rời chiếc bàn là hành động có ý nghĩa biểu tƣợng, Đẩu

buộc phải rời cƣơng vị của một chánh án bởi từ vị trí đó, từ góc nhìn đó, anh chƣa hề biết gì, chƣa

hề hiểu gì về quyết định ngƣời đàn bà hàng chài cả.

- Một cái gì vừa mới vỡ ra trong đầu vị Bao Công của cái phố huyện vùng biển, cái gì đó có lẽ

chính là nhận thức của Đẩu về cái nhìn, cách nhìn. Từ cái nhìn của một chánh án, từ cách nhìn của

bổn phận, trách nhiệm, Đẩu đã chƣa hiểu thấu lí do vì sao ngƣời đàn bà hàng chài không chịu li dị

gã chồng vũ phu.

II. LÀM VĂN

ĐỀ 1

* Giới thiệu vài nét về tác giả, tác phẩm, vấn đề cần nghị luận

* Giải thích ngắn gọn khái niệm tình huống truyện

Theo cách nói của nhà phê bình văn học GS. Nguyễn Đặng Mạnh, tình huống truyện chính là

một thứ nƣớc rửa ảnh mà trong nó, nhân vật và tƣ tƣởng chủ đề của truyện càng nổi hình nổi sắc.

Nhƣ vậy, tình huống truyện chính là mối quan hệ đặc biệt giữa các nhân vật với nhau, giữa

nhân vật với hoàn cảnh và môi trƣờng sống, qua đó, bộc lộ rõ tâm trạng, tính cách hay thân phận

của nó, góp phần thể hiện sâu sắc tƣ tƣởng của tác phẩm.

* Phân tích tình huống truyện trong tác phẩm

Tình huống đƣợc Nguyễn Minh Châu xây dựng trong truyện trong truyện ngắn Chiếc thuyền

ngoài xa là tình huống nhận thức. Chủ thể của hoạt động nhận thức ở đây chính là nhân vật xƣng

tôi – nghệ sĩ Phùng.

Phùng là một nhiếp ảnh gia, theo lệnh của trƣởng phòng, đã đi tới một vùng biển từng là chiến

trƣờng cũ của anh thời kháng chiến chống đế quốc Mĩ để “phục kích” một bức ảnh còn thiếu trong

bộ lịch năm ấy. Công việc của Phùng hoàn thành khi anh quyết định thu vào chiếc máy ảnh Pra-ti-

ca của mình một vẻ đẹp thực đơn giản và toàn bích. Nhƣng ngay trong khoảnh khắc hạnh phúc

tràn ngập tâm hồn, do cái đẹp tuyệt đỉnh của ngoại cảnh mang lại thì Phùng đã chứng kiến một

cảnh tƣợng đau lòng, đầy nghịch lí.

Từ những phát hiện của Phùng trên bờ biển, nhà văn còn dẫn ngƣời đọc đến với những phía

khuất lấp trong cuộc sống của ngƣời đàn bà, những phía mà từ góc nhìn của Phùng, của Đẩu (viên



chánh án của phố biển, bạn của Phùng) đã không hề nhận ra trƣớc đó..., để rồi cuối cùng, một cái

gì vừa mới vỡ ra trong đầu vị Bao Công của cái phố huyện vùng biển...

Học sinh có thể phân tích tình huống truyện trong tác phẩm theo những cách khác nhau, song

cần thấy đƣợc ý nghĩa tác dụng của tình huống truyện trong việc khắc họa hình tƣợng các nhân vật

ngƣời đàn bà hàng chài, Phùng, Đẩu và tƣ tƣởng chủ đề của truyện.

* Nhận xét, đánh giá

Xây dựng tình huống truyện là một trong những nét đặc sắc nghệ thuật của truyện ngắn Chiếc

thuyền ngoài xa, thể hiện tài năng viết truyện ngắn của Nguyễn Minh Châu.

ĐỀ 2


* Cảm nhận về vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam qua các nhân vật phụ nữ trong các

tác phẩm

- Hình tƣợng ngƣời phụ nữ là đề tài quen thuộc xuyên suốt văn học xƣa nay. Văn học hiện đại

Việt Nam có những tác phẩm đã xây dựng đƣợc những hình ảnh thật đẹp về ngƣời phụ nữ: Vợ

chồng A Phủ (Tô Hoài), Vợ nhặt (Kim Lân), Chiếc thuyền ngoài xa (Nguyễn Minh Châu). Hầu hết

các sáng tác đều tập trung tô đậm vẻ đẹp tâm hồn của ngƣời phụ nữ Việt Nam.

Học sinh có thể cảm nhận theo những cách khác nhau về vẻ đẹp của ngƣời phụ nữ Việt Nam

qua các nhân vật phụ nữ trong các sáng tác, song cần thấy đƣợc những nét đẹp nổi bật sau đây

trong tâm hồn ngƣời phụ nữ:

- Khát khao tình yêu, khát khao cuộc sống tự do;

- Nhân hậu, vị tha, hi sinh;

- Giàu tình yêu thƣơng (yêu thƣơng chồng con);

- Có sức sống tiềm tàng mãnh liệt;

- Sắc sảo, thấu hiểu lẽ đời.


- Các nhân vật Mị, bà cụ Tứ, ngƣời đàn bà hàng chài xứng đáng là hình mẫu lí tƣởng của

ngƣời phụ nữ Việt Nam.

- Những vẻ đẹp của ngƣời phụ nữ trong các truyện ngắn hiện đại không đối lập với vẻ đẹp

ngƣời phụ nữ Việt Nam trong văn học truyền thống.

- Thông qua các nhân vật phụ nữ, các nhà văn đã làm sâu sắc thêm nội dung nhân đạo trong

văn học.

ĐỀ 3

* Giới thiệu vài nét về tác giả, tác phẩm, đoạn trích, vấn đề cần nghị luận

* Giới thiệu sơ lược về tình huống truyện và phát hiện thứ nhất của nghệ sĩ Phùng

- Tình huống đƣợc xây dựng trong truyện là tình huống nhận thức.



- Phát hiện thứ nhất của nghệ sĩ Phùng là phát hiện về nghệ thuật đầy thơ mộng, lãng mạn.

* Phân tích phát hiện (thứ hai) của nghệ sĩ Phùng trong đoạn trích

- Ngƣợc lại với phát hiện trƣớc đó, khi khoảng cách giữa Phùng và chiếc thuyền đã thu hẹp

lại, Phùng lần lƣợt chứng kiến những cảnh tƣợng vô cùng đau lòng: cảnh gã đàn ông hàng chài ra

sức đánh ngƣời vợ khốn khổ một cách tàn bạo, dã man và cảnh thằng Phác - con trai gã đàn ông -

chạy tới giật chiếc thắt lƣng từ tay cha nó, vung chiếc khóa sắt quật vào giữa khuôn ngực trần của

cha để che chở cho ngƣời mẹ đáng thƣơng.

Những cảnh tƣợng đó khiến cảm giác, cảm xúc trong Phùng hoàn toàn thay đổi: Không còn

thấy hạnh phúc tràn ngập tâm hồn nữa mà kinh ngạc, đau lòng nhận ra ngay sau cảnh đẹp của

chiếc thuyền ngoài xa là sự bạo hành của cái xấu, cái ác.

- Phát hiện thứ hai của nghệ sĩ nhiếp ảnh đầy nghịch lí, nó bất ngờ và trớ trêu nhƣ trò đùa quái

ác của cuộc sống. Đó chính là phát hiện về cuộc đời – một cuộc đời thực trần trụi, đau đớn.


- Với phát hiện (thứ hai) này, Nguyễn Minh Châu muốn gửi gắm một thông điệp: Nghệ thuật

đích thực không thể xa rời cuộc đời, dù cuộc đời đó có đau đớn, trần trụi và mỗi ngƣời, đặc biệt là

ngƣời nghệ sĩ không nên nhìn nhận cuộc sống từ một phía mà phải nhìn từ nhiều phía, nhiều góc

độ để cảm nhận đƣợc nhiều hơn về nó.

- Thông điệp đó đƣợc thể hiện sâu sắc qua tình huống truyện độc đáo, có ý nghĩa khám phá,

phát hiện về đời sống và lời văn giản dị mà sâu sắc, đa nghĩa.

* Trình bày suy nghĩ về vai trò của gia đình trong việc định hình nhân cách con trẻ

Học sinh cần trình bày đƣợc ý kiến của mình về vấn đề bàn luận, trong đó cần nêu đƣợc:

- Hành động bảo vệ ngƣời mẹ của thằng Phác là chính đáng nhƣng hành vi đánh lại cha nó lại

mang tính chất phi luân, bạo lực. Một trong những nguyên nhân khiến thằng Phác cƣ xử nhƣ vậy

chính là việc thƣờng xuyên chứng kiến ngƣời cha bạo hành mẹ nó.

- Vai trò của gia đình trong việc định hình nhân cách con trẻ: Cách ứng xử của cha mẹ ảnh

hƣởng rất lớn đến sự hình thành và phát triển nhân cách của con cái; Cha mẹ cần là tấm gƣơng

mực thƣớc để con cái nhìn vào học tập; Con cái cũng cần có tiếng nói đúng mực trƣớc các hành vi

sai trái của bố mẹ; Cần đặt nhiệm vụ giáo dục con trẻ lên trƣớc hết trong mọi hoạt động của gia

đình…

ĐỀ 4


* Phân tích hình tượng người đàn bà hàng chài

Học sinh có thể phân tích hình tƣợng ngƣời đàn bàn hàng chài theo những cách khác nhau,

nhƣng cần làm nổi bật đƣợc một số nét sau đây:

- Sinh ra trong một gia đình khá giả nhƣng ngƣời đàn bà hàng chài lại có ngoại hình xấu xí,

mặt rỗ, muộn chồng.

- Cuộc sống với bao vất vả, mƣu sinh cùng những bạo lực trong gia đình không làm mất đi ở

ngƣời đàn bà những phẩm chất tốt đẹp:



+ Sức chịu đựng và sự hi sinh thầm lặng: Cam chịu, nhẫn nhục không kêu rên, không chống

trả, không chạy trốn những trận đòn roi của chồng. Tự trọng (khóc) khi thấy ngƣời khác biết chứng

kiến cảnh ngộ của mình.

+ Một ngƣời phụ nữ rất giàu tình yêu thƣơng: quặn lòng thƣơng con, cảm nhận và chấp nhận

san sẻ nỗi đau với chồng.

+ Sắc sảo, thấu hiểu lẽ đời: Cuộc đối thoại giữa ngƣời đàn bà hàng chài với Phùng và Đẩu

thức tỉnh trong Phùng, Đẩu và ngƣời đọc những suy nghĩ, xúc cảm mới...


- Hình tƣợng ngƣời đàn bà hàng chài là hiện thân của ngƣời phụ nữ lao động Việt Nam với rất

nhiều những phẩm chất đáng quí.

- Hình tƣợng hiện lên sâu sắc, sinh động bởi nhà văn đã rất thành công trong nghệ thuật khắc

họa nhân vật.

* Bày tỏ suy nghĩ về vấn đề: trách nhiệm của xã hội hiện đại trong việc giải phóng người

phụ nữ khỏi nạn bạo hành trong gia đình

Học sinh trình bày đƣợc ý kiến của mình về vấn đề bàn luận, trong đó cần nêu đƣợc: Thực

trạng hiện nay nhiều phụ nữ trở thành nạn nhân của nạn bạo hành trong gia đình; nguyên nhân của

hiện tƣợng; trách nhiệm của xã hội hiện đại (con ngƣời và các tổ chức đoàn thể có liên quan) trong

việc giải phóng phụ nữ khỏi nạn bạo hành trong gia đình…

ĐỀ 5


* Phân tích hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng

Trong truyện ngắn Vợ nhặt, thông qua tình huống nhận thức, nhà văn Nguyễn Minh Châu đã

dẫn dắt ngƣời đọc lần lƣợt đến với hai phát hiện của nhiếp ảnh gia tên Phùng, trong đó, phát hiện

thứ nhất là phát hiện về nghệ thuật, đầy thơ mộng và phát hiện thứ hai là phát hiện về cuộc đời đầy

nghịch lí, nó bất ngờ và trớ trêu nhƣ trò đùa quái ác của cuộc sống.

Học sinh phân tích chi tiết hai phát hiện của Phùng để thấy đƣợc sự nhận thức của ngƣời nghệ

sĩ về nghệ thuật đích thực và vấn đề cái nhìn, cách nhìn của con ngƣời trƣớc một vấn đề, một hiện

tƣợng trong đời sống.


- Qua hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng, Nguyễn Minh Châu muốn gửi đến ngƣời đọc quan

niệm về nghệ thuật đích thức và vấn đề cái nhìn, cách nhìn: Nghệ thuật đích thực phải gắn liền với

cuộc đời và mỗi chúng ta và nhất là ngƣời nghệ sĩ cần có cái nhìn đa diện, nhiều chiều bởi cuộc

sống rất đa dạng và phức tạp.

- Thông điệp của nhà văn đƣợc thể hiện thành công bởi tình huống truyện độc đáo; cách lựa

chọn ngôi kể, điểm nhìn thích hợp; lời văn giản dị mà sâu sắc, đa nghĩa.

ĐỀ 6




* Giải thích ngắn gọn về cảm hứng nhân đạo

- Cảm hứng nhân đạo: tình cảm hƣớng tới con ngƣời, bảo vệ quyền làm ngƣời của con ngƣời.

- Biểu hiện của cảm hứng nhân đạo trong văn học:

+ Ngợi ca vẻ đẹp của con ngƣời;

+ Căm phẫn, tố các thế lực chà đạp lên quyền sống của con ngƣời;

+ Cảm thông sâu sắc với những số phận bị chà đạp;

+ Đề cao ƣớc mơ, khát vọng về quyền sống của con ngƣời.

* Phân tích một khía cạnh của cảm hứng nhân đạo được biểu hiện trong các tác phẩm

Học sinh có thể lựa chọn một trong bốn biểu hiện của cảm hứng nhân đạo trên đây để phân

tích ở cả ba tác phẩm.


- Các sáng tác của Tô Hoài, Kim Lân, Nguyễn Minh Châu rất tiêu biểu cho cảm hứng nhân

đạo của văn học Việt Nam hiện đại.

- Nhân đạo là một truyền thống lớn, đẹp đẽ của văn học Việt Nam.

Giáo viên Vũ Dung

Nguồn: Moon.vn

chiẾc thuyỀn ngoÀi xa - moon.vn · chiẾc thuy Ền ngoÀi xa (nguy ... nét đến ánh...

Documents