1

2

ตลาดเมองจน (China Town) ในเกาะรตนโกสนทร : การเปลยนแปลงและการปรบตวของส าเพง-เยาวราช-ตลาดนอย จากพทธศตวรรษท 24-25

3

ขอบเขตพนทตลาดเมองจนปจจบน

พนทหลก

-ถนนทรงวาดและราชวงศ

-ถนนเยาวราช

-ถนนเจรญกรง

-คลองผดงกรงเกษม

พนทชายขอบ

-ถนนจกรวรรด

-สะพานหนและคลองรอบกรง

(คลองโองอาง)

ศกยภาพและการพฒนา : การประเมน SWOT Analysis 6 แหงจาก 12 แหลงทเปนพนทประวตศาสตร ศลปะ และวฒนธรรม

การเพมศกยภาพและคณคาใหกบตลาดเมองจน ดวยการสรางเรองเลาการ

เปลยนแปลง และปรบตวของชมชน

4

ส าเพง

มสยดหรอสเหราวดเกาะ

วดมงกรมงกมลาวาส

วดคณกาผล

วดไตรมตรวทยาราม

วดกาลหวาห

ศาลเจาเกาและเผยอง

ชมชนถนนพาดสาย

ยานตลาดเลงบวยเอยะ เจาสวเนยมและ

ภธเรศ

วดกนมายตาราม

บานโซวเฮงไถ

วดอภยราชบ ารง

5

6

ส าเพง

จดแขง

ชมชนประวตศาสตรการคา

ปจจบนตลาดคาสงทมพลวตร สนคา

ครบวงจร และมการบรหารจดการ

ระบบบรการดานอาหารและ

รานอาหารเกาแกและรสชาตด

โอกาส เสนทางเชอมตอแหลงอน

ชองทางสอสารการตลาดหลากหลาย

จดออน

แออด ไมมทจอดรถ มลภาวะ

ไมปลอดภยในทรพยสน

ไมมหองน าสาธารณะ

อปสรรค ชมชนและประชากรหนาแนน

ราคาทดนสง และคาเชาแพง

7

สรปคาศกยภาพ นอย

ขอเสนอแนะ เนองจากราคาทดนสง และคาเชาแพง คงตอง

ปลอยใหส าเพงบรหารจดการโดยชมชนเอง

8

9

จดแขง

ศนยกลางพทธมหายานจนนกาย และม

ประวตศาสตร

พฒนาวดภายใตผงและศลปะสถาปตย

ในคตพทธจนนกาย

ผบรหารมวสยทศนในการพฒนาวดได

ดท งกายภาพ สรางบคลากรและการ

ตอนรบศาสนกชน

กจกรรมประเพณตอเนอง

มรายไดเลยงตวเองได

จดออน

พนทคบแคบ ศาสนกชนมากท าให

แออด มมลภาวะและไมมทจอดรถ

การจราจรภายนอกแออด รถตด ไมมท

จอดรถ

ไมมคมอน าชม

10

สรปคาศกยภาพ สง

ขอเสนอแนะ พฒนาสอสารการตลาดแบบเครอขาย แกไขปญหาจดหาพนทจอดรถเพมและ ผอนคลายภาวะการจราจรแออด.

โอกาส

มการปรบปรงพนทใหกวางขวาง

สรางโรงเรยนปรยตธรรม

มเสนทางเชอมโยงสแหลงอน

ทงศาสนสถาน แหลงอาหาร ชอบปง

และตลาดวฒนธรรมแบบจน

มเวบไซดด

อปสรรค

ขอหามถายภาพในศาสนสถาน

11

12

ยานตลาด 3 แหง

จดแขง

ตลาดสดและจ าหนายสนคา

วฒนธรรมแบบจน

เชอมโยงไปสแหลงอน

เขาถงไดดวยเสนทางหลายเสนทาง

มโรงแรมทพกใกลเคยง

จดออน

การจราจรภายนอกแออด

ผคนจ านวนมาก

ความไมปลอดภยในทรพยสน

ความไมสะอาด

การหายไปของมหรสพความ

บนเทงแบบจน โดยเฉพาะงว และ

ภาพยนตร

13

โอกาส

เขาถงไดดวยเสนทางน า

ไดรบการสนบสนนจากหนวยงานภายนอก

จดกจกรรม (events)และสอสาร

การตลาดในพนท ในเทศกาลตาง ๆ

มงานวจยทสรางเรองเลาใหม ๆ

ไดรบการสนบสนนใหจดแสดงแหลงความ

ทรงจ าประวตศาสตรและวฒนธรรม

มเวปไซตเชอมโยง

อปสรรค

การกระจายตวศนยการคาสมยใหม

ออกนอกพนท ท าใหสนคา

วฒนธรรมแบบจนกระจายตวไปดวย

และท าใหแหลงถกลดคณคา

14

สรปคาศกยภาพ สงมาก

ขอเสนอแนะ การพฒนาความสะอาด ความปลอดภยและการจราจร

15

16

วดไตรมตรวทยาราม

จดแขง

มชอเสยงระดบนานาชาตเพราะ

หลวงพอทองค า

มพระมหามณฑปใหมทประดษฐาน

หลวงพอทองค าและพพธภณฑ

ประวตศาสตรเยาวราช

มศาสนสถานอนทยงไมถกน าเสนอ

มรายไดและงบประมาณของวดเอง

มเวปไซตและเวปไซตเครอขาย

จดออน

พระมหามณฑปใหญเกนไป บดบง

ภมทศนรอบบรเวณ

หามถายภาพหลวงพอทองค า

17

โอกาส

มพพธภณฑสมยใหมทมระบบบรหารใหภาคเอกชนมสวนรวม

มแนวโนมเชอมโยงชมชน

มคมอน าชม

อปสรรค ไมม

สรปคาศกยภาพ สง

ขอเสนอแนะ ใหค านงถงหลกการอนรกษหากมการพฒนาวดในอนาคต และ

ควรจดกจกรรมการทองเทยวแบบเชอมโยงแหลงอนในชมชน

18

19

บาน

โซว

เฮง

ไถ

จดแขง

ลกษณะเฉพาะแบบศลปะสถาปตยกรรม

ของบาน

ประวตตระกล

ไมมคาใชจายในการเขาชม

มเครอขายสอสารประชาสมพนธ

โอกาส

สรางความรวมมอระหวางเจาของบานกบ

องคกรเครอขายทงภาครฐและเอกชนใน

การวางแนวการพฒนาการทองเทยวอยาง

ย งยน

จดออน

ความเสอมโทรมจากการเผชญภาวะ

ธรรมชาตโดยเฉพาะเรองน าทวม

การอนรกษอาคารเกาใชงบประมาณสง

ลานบานทเปนอตลกษณถกใชสรางเปน

สระน า ท าใหสญเสยลกษณะเฉพาะ

อปสรรค

ทรพยสนเอกชนท าใหการอนรกษอาคาร

ท าไดยาก

20

สรปคาศกยภาพ นอย

ขอเสนอแนะ ควรหาแนวทางสรางความรวมมอระหวางเจาของบานและ

หนวยงานวฒนธรรมทงภาครฐและเอกชนในการอนรกษอาคารและพฒนา

พนทรอบชมชน

21

22

วดกาลหวาร

จดแขง เปนวดนกายโรมนคาทอลคทม

ประวตศาสตร ศลปะสถาปตยกรรมนโอโกธคทตงอยรม

แมน ามความโดดเดน สงฆราชา บาทหลวง และสตบรษม

วสยทศนและเขมแขงในการบรหารจดการวด

มการจดการวดใหเปนแหลงเรยนรเชนมแผนพบแนะน าประวตวด คมอการศกษาเนอหาภาพกระจกส มวทยากรอธบาย (แตตองตดตอประสานงาน)

จดออน วดไมมพนธะกจโดยตรงตอกจกรรม

การทองเทยวเชงวฒนธรรม ท าใหไมเปดรบผเขาชมทไมไดตดตอลวงหนา ไมมวทยากรประจ า แผนปายอธบายและคมอน าชมฉบบสมบรณ

วหารนโอโกธคเผชญปญหาสภาวะน ากดเซาะแบบเดยวกบบานโซวเฮงไถ

พนทบรเวณดานนอกทางเขาวดไมสะอาด

23

โอกาส เปนแหลงแสดงความ

หลากหลายของวฒนธรรมความเชอ

สามารถพฒนาเปนแหลงเรยนรศาสนาครสตนกายโรมนคาทอลคทมคณคา

พฒนาพนทรอบวดใหสะอาด

อปสรรค ปญหาการอนรกษอาคารเกาจาก

สภาวะธรรมชาตตองใชงบประมาณสง และความรดานการอนรกษแบบบรณาการ ทตองอาศยความรวมมอจากภาครฐ เอกชน องคกรตาง ๆ และนกวชาการหลายสาขา

24

สรปคาศกยภาพ สงมาก

ขอเสนอแนะ ใหมเครอขายการสอสารใหกวางขวางในฐานะแหลงเรยนร ทางวฒนธรรม และพฒนาการบรหารจดการแหลงใหมการบรการสมบรณ

ครบวงจร

25

วธการสรางเรองเลา กรณตลาดเมองจน

1. การใชแนวคดเรอง “ชมชนยาน” 2. แหลงขอมล 3. เรองเลาความเปลยนแปลงและการปรบตวของตลาดเมองจน

26

ส าเพง - เยาวราช – ตลาดนอย มฐานะเปนยานสมบรณแบบ เปนยานการคา ทอยอาศย และแหลงวฒนธรรมอนเปนอตลกษณชมชนชาตพนธจนในสงคมไทย โดยมคณสมบต

เปนยานทมพนทพเศษทางเศรษฐกจการคาและการพาณชย ซงมเครอขายการคานานาชาต เชน การคาส าเภาในยคตนรตนโกสททร การคาขาวและไมสกยคการคาสมยใหมและคารงนกและทองค าในปจจบน

เปนแหลงรวบรวมสนคาจากแหลงผลต และกระจายสนคาขายสงออกไปทวประเทศ (แมจะสญเสยสดสวนของรายไดใหกบโบเบ ประตน า ไปบาง)

27

28

เปนแหลงรวมสนคาสงเขาวฒนธรรมแบบจนทใหญทสด โดยเฉพาะอาหารแหง

มความเปนยานสมยใหมดวยโครงขายถนน อาคารพาณชย โรงแรมทพกสมยใหม รานอาหารทมมลคาทางวฒนธรรม

29

งานวจยส าคญ (บางเรอง) สงพมพ ขอมลชนตน สารบญชเลม 1 และ 2 พ.ศ. 2426 ทะเบยนบานส าหรบเจาหนาทไปรษณย กรงเทพฯ

30

การเดนทางและการตงถนฐาน

ภมทศนตลาดเมองจนสามยค - ยคทาเรอส าเภา ถนนตลาด คลองและตรอก - ยคถนนกบยานพาณชยจน - การปรบตวของตลาดเมองจนยคปจจบน

31

ภมล าเนา จากเมองทาการคาทางทะเลดานตะวนออกเฉยงใตในพทธศตวรรษท 23 คอ ชาวฮกเกยน และแตจว จากมณฑลฟเจยน และกวางตง และในพทธศตวรรษท 24 ไดเพมเมองทาในมณฑลเสฉวนและไหหล า ท าใหมชาวกวางตง แคะ และไหหล าเดนทางเขามา

ชาวจนในสยามและส าเพงจงเปนจนกลม 5 ภาษาในแถบเมองทาชายทะเล และตะวนออกเฉยงใต

32

ปจจยผลกดนการอพพย

1. นโยบายรฐบาลจนตอเมองทาการคาทางทะเล

กอน พ.ศ 2187 สมยหมง จนจดตงเมองทาใน

ฟเจยน คอฉวนโจว จางโจว และเอหมง และกวางตงท เมองกวางตง พ.ศ 2187-2454 สมยชง/แมนจ รฐบาลหาม

การคาทฟเจยน มผลท าใหชาวฮกเกยนลกลอบคาและ เดนทางออกนอกเมองจน แตรฐบาลอนญาตใหนคร กวางตงเปนเมองทาการคาบรรณาการ นโยบายน ท าใหจน

ฮกเกยนและแตจวเปนกลมชาวจนทพ านกในอยธยา โดยเฉพาะจนฮกเกยนสงกวาจนแตจวจนถงยคตน

รตนโกสนทร กอนสมยรชกาลท 3

33

ปจจยผลกดนการอพยพ (ตอ) 2. การเปดเมองทาตามขอบงคบสนธสญญากบชาตตะวนตก

ท าใหมเมองทาแหงใหมในฟเจยนเชน เอหมง และทมณฑล

กวางตง เมองทาใหมอยางฮองกง ซวเถา มความส าคญขนมา แทนเฉาโจว และกวางตงเดม รวมถงเกาะไหหล า

นอกจากน การเปลยนแปลงเทคโนโลยการเดนเรอ และ การจดการทท าใหเรอกลไฟเขามาแทนทเรอส าเภา ท าใหเมอง ทาเหลานมการเดนเรอทสม าเสมอ ประชากรสามารถเดนทาง ออกมาเพมจ านวนขน นบจาก พ.ศ 2429 เปนตนมา

ทส าคญ ยงมผลตอสดสวน จ านวนการเขามาของกลม

ภาษาในไทยดวย จนแตจวจากเมองซวเถา มณฑลกวางตง เขามาเมองไทยมจ านวนสงสดจนฮกเกยนจากฟเจยนและ จนกวางตง เลอกเดนทางไปทวปอเมรกา ยโรป และ ออสเตรเลยแทน

34

ปจจยผลกดนการอพยพ (ตอ) ใน พ.ศ 2453 มสถตประชากรกลมภาษาในเมองไทยคอ แตจว 40 %

ไหหล า 18 %

แคะและฮกเกยน 16 %

กวางตง 9 %

35

ปจจยผลกดนการอพยพ (ตอ) 3.ความตองการแรงงานเพอตอบสนองการ ขยายตวทางเศรษฐกจและการเตบโตของเมอง การคาในสยาม - แรงงานฝมอในการโยธาและกอสราง เชน

ขดคลอง ท าสะพาน สรางอาคาร วงและทอย อาศย - แรงงานและผประกอบการภาคการคาทงใน

ระบบการคาผกขาด และการคาเสร - แรงงานและผประกอบการภาคเกษตร สงออก เชนปลกออย ท าโรงงานน าตาล ท าไร พรกไทย โรงส โรงเลอย สวนผก เลยงสตว

36

จนแตจว เปนกลมช านาญการคาขาย เดนเรอ แรงงานโยธาและเกษตรกร ตงถนฐานในแถบถนนตลาดส าเพง และ พนทชมชนตอนใน มศาลเจา ปนเถากง เปนศนยรวมความเชอชมชน

37

จนฮกเกยน เปนกลมจนทผกพนกบระบบ

การคาส าเภาหลวง ท าใหมทงรบราชการ คาส าเภา สมปทานรงนก เจาภาษนายอากร ตงถนฐานดงเดมทางฝงตะวกตกแถบ

กระดจน และศาลเจาเกยนอนเกง และ แถบโรงกระทะจนถงรมฝงแมน าดาน

ตะวนออก จนถงสมยรชกาลท 2 กลมตระกลโซว เจาสวเกต ไดยายมาตง ชมชนจนฮกเกยน พฒนาตอมาเปน ตลาดนอยและมศาลเจาโจวซอกง เปน

ศนยกลางศาสนาของชมชน

38

จนกวางตง เปนชางฝมอ ชางเหลกและโลหะ และท าอาหาร เนองจากจ านวนชาวจนกวางตง อพยพเขามาในสยามไมมากนก สวนใหญเขามา พ านกในยานตลาดนอยแทรกตวอยกบชาว ฮกเกยนตงแตแถบโรงกระทะจนถงปากคลอง ผดงกรงเกษม กลายเปนกลมอาชพชางกลง และ ชางเครองในยคการเตบโตของโรงสและ โรงเลอย และท าใหชายขอบแถบโรงกระทะ ตลาดนอยและถนนขาวสาร ปจจบนคอยาน

เซยงกงและรานคาเครองจกรกล มศาลเจา กวางตง สมาคมกวองสวและโรงพยาบาล

กวองสวเปนศนยรวมชมชน

39

จนแคะ เปนกลมชางฝมอดานโลหะ และพอคาอกกลมหนง พวกเขาตงถน

ฐานบรเวณศาลเจาโรงเกอกใกลวดกาลหวาร

จนไหหล า เปนพวกทมความสามารถดาน

ชางและบรการ พวกเขาตงถนฐานในแถบ

รมคลองผดงกรงเกษม และสามารถแทรก

ตวเขามาตงถนฐานในแถบตลาดนอย จน

สามารถสรางตลาดแหงท 3 ในยานนได

40

ยคทาเรอส าเภา ถนนตลาด

คลองและตรอก

ภมทศน จากอาชพคนในชมชน

คอคาส าเภา คาขาย และเกษตรกร

ภาพจนตนาการชมชนคอ

1. ทาเรอส าเภา มอยหลายแหงเรยง

รายรมแมน าต งแตปากคลองโองอาง

จนถงบานตนส าโรง สพระยา

- ทาเรอจกรวรรด

- ทาเรอศาลเจาเกาเลาปนเถากง

- ทาสวสด ปากคลอง ส าเพง

- ทาเรอตลาดนอย

41